CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMUS SECVNDVS Literas D, E, F, G, H, I, K, L, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

HORMISDA [2] II. Idem cum Isdigerde A. C. 630. aliquot post Annis pulsus a Saracenis, Persia potitis. Sigibert. in Chron. Vide Isdegerdas III.

Pontific. et Viri Clari.

HORMISDAS [1] Papa Rom. post Symmachum A. C. 514. Patriarcha a Caesare pronuntiatus, apud Anastas. Imp. primo, non satis successu optato: eius legatis enim quod imperiosius agerem, per posticum emissis Anastas. Imp. Graecia omni interdixit, adiens, Nos imperare volumus, nobis imperari nolumus. Zonar. in Anastas. felicius apud Iustin. contra Eutychianos, egit; Psalmodias Clerum docuit, Manichaeos Roma pepulit, Obiit A. C. 523. Successit Iohannes I.

HORMISDAS [2] Architectus Persa, a Constantino Imp. iussus equum Troiani instar aedificare, stabulum ut prius eius capax appararetur, rogavit. Alia [orig: Aliâ] vice ab eodem interrogatus, quid Romae optimum esset, quod homines ibi aeque ac alibi fato suo Obirent, respondit. Item nobilis Martyr, sub Isdigerde Persa, A. C. 421. Theodoret. l. 5. c. 39.

HORMIUM sicut ORTHIUM, carminis apud Vett. genus, quo militum animi ad pugnam inflammabantur, a Gr. o(rmei=n de quo vide Alex. ab Alex. Genial. Dier. l. 4. c. 2..

HORMUS libertus Vespasiani inter Duces Tac. Hist. l. 3. c. 12. Eidem dignitas equestris data. Ibid. l. 4.c. 39.

HORNA [1] vulgo, HORNE, Gall. HORNE, opp. Geldriae sup. vix I. leuc. a Mosa fluv. cum castro lepido Comitis proprii, unde Comitar. Hornensis. I. leuc. a Ruremunda in Occas. 6. a Traiecto ad Mosam in Sept. Sub Hisp. Ceterum Comitum horum stirps in duos ramos capitales divisa est, cum Gulielmus V. Dn. de Horn et Perweis, praeter Arnoldum Ep. Ultraiectinum, genuisset Gulielmum et Theodoricum; a quoum illo reliqui Domini et Comites de Horn, atque Domini de Montigny descenderunt [orig: descendêrunt], sed tandem defecere [orig: defecêre], heredibus Montmorenciis. Ab hoc Domini de Baussignies, de Montcornes, de Heeze derivantur: ita tamen, ut in Theodorici abnepotibus Philippi de Hautekerke filiis, Arnoldo atque Ioh. denuo vocae in diversum ierint lineae. Cum enim huic Domini et dein Comites de Baussignies, Domini de Loquern, de Kessel; illi ortum debent Comites de Hautequerque, Vicecomites de Furnes, quorum postremorum progenitores sic habent. Arnoldus de Horn, Com. de Hautekerke, ex Margaretha Montmorencia (filia Ioh. de Montmorency Dn. de Nivelle ) pater fuit Maximiliani: cui Barbara de Montfort (filia Ioh. Comitis) genuit Martinum, maritum Annae Croviacae Vicecom. de Furnes (filiam Antonii de Crouy Dn. de S. Piat et Asiae von der Gaest ) et ex ea patrem Georgii: quo et Eleonora [orig: Eleonorâ] Egmondana [orig: Egmondanâ] (filia [orig: filiâ] Lamoralli Com. Egmondani Princ. Gaverae, decollati A. C. 1568.) genitus Lamotallus Iulianam Merodiam (filiam Ioh. de Merode Bar. de Peterscm ) sibi iunxit, atque ex ea genuit Philippum, cui Dorothea Arenbergia (filia Caroli Principis Arenbergae, qui Obiit A. C. 1616.) genuit utriusque sexus liberos, Comites de Hautekerke Fam. de Horn: e quibus Anna Franeisca Eugenia Hornana uxor est Lamoralli Claudii Francisei Comit. Turriani de Taxis. Vide Phil. Iac. Spener. ubi supra p. 9 et in Ind.

HORNA [2] vulgo HORNE, urbs munita Hollandiae, cum portu capaci, in ora maris Austr. Emporium celebre, 4. leuc. ab Alcmaria in Ort. 6. ab Amstelodamo in Sept. 3. ab Enchusa in Occ.

HOROLOGIUM [1] antiquitus venter fuit, ut Parasitus ille Plautinus apud A. gell. l. 3. c. 4 ait:

Nam me puero uterus erat solarium
Multo omnium istorum optumum et verissimum
Ubi ubi iste monebat esse, nisi quum nihil erat.
Nunc etiam quod est, nisi Soli lubet.
Itaque adeo iam oppletum est oppidum solariis,
Maior pars populi aridi reptant fame.

Adeo que tum nec horarum usus erat, sed Accensi, quodnam dici tempus esset, clamabant. Varro de Ling. Lat: l. 5. Hoc idem Cosconius in Actionibus scribit, Praetorem accensum solitum tum esse iubere, ubi ei videbatar esse horam tertiam (i. e. tempus illud, quod postmodum hora [orig: horâ] tertia [orig: tertiâ] metiebantur) inclamare, horam esse tertiam, item meridiem et horam nonam. Duo autem diei tempora primitus, nempe Ort. et Occas. quibus post Annos aliquo: tertium, nempe Mer. adiectum; habuere [orig: habuêre] Rom. teste Plin. l. 7. Apud Graecos in 12. pattes iam Herod. aetate dies dividebatur, verum Aequinoctialis, horaeque pro dierum ratione crescebant ac decrescebant. Ad partes has diei duodenario numero aequaliter dividendas, Babylonii Graecique omnes Astrologi vett. ac Gnomonici rariones suas accommodarunt [orig: accommodârunt]: quod factum, nondum publicato horarum nomine ac usu. Post quas repertas et Horologia inventa, cum horae ipsae, ut dictum, variarent. Astronomi tamen Astrologique omnes et Gnomonici, insuper habita Horarum civili observatione, Aequinoctiales solas ad usum ac rationes suas observabant. Etenim cum horologia omnia tum ad cursum Solis facta, horas exhiberent omnium Anui mensium, ex umbrarum momentis crescentes ac decrescentes, solius gnomonie Aequinoctialis umbras respiciebant Gnomonici, et rationes omnes Mathematicas, ad eum dirigebant. Etiam diversi regionem situs, quos varia facit inclinatio caeli, quique ex um brarum incrementis ac mutationibus deprehenduntur, non aliter colligi solebant, nisi per umbrae Aequinoctialis gnomonem, ut Vitruv. ostendit. l. 9. c. 8. Quibuscumque igitur in locis

Horologia describerentur, eo loci sumebant Aequinoctialem umbram, Salmas. ad Solin. p. 641. Quando Horologia Romae primum coeperint, non ita proclive dictu, verum 477. Annos elasos fuisse, cum a M. Valerio Horologium in Foto positum, commemorat Plin. De primo Solario Romae ita Censorin. Quorum antiquissimune quod fuerit, inventu difficile est. Alii enim apud aedem Quirini primum statutum dicunt (nimir uni a L. Papyrio Cursore, Plin. l. 7. c. 60. alii in Capitolio, nonnulli ad aedem Dianae in Avenlino. Illud satis constat, nullum in Foro prius fuisse, quam id quod M. Valerius Messala Catana [orig: Catanâ] capta [orig: captâ], ex Sicilia advectum, ad Rostra in columna posuit. Quod quum ad clima Siciliae descriptum ad horad Romae non conveniret, Philippus Censor iuxta constituit. Qua de re vide eund. Salmas. ibid. p. 650. et seqq. Atque haec (namque horologium aliud a Siculo et diligentius ornatum a M. Philippo hoc postium, idem docet) et quae deinceps ibi usurpata sunt, non brumalia tantum, aut aestiva, vel aequinoctialia fuere [orig: fuêre], sed etiam menstrua plane ac diurna. Unde vet. Distich.

*)wrano\n a( xwreu=s2 sofa\ li/qos, a( dia\ tutqou=
*gnw/monos2 a)eli/w| panti\ merisdome/na.

Quam parvus caelum capit hic lapis, atque pusillo
Gnomone, se Solis vertit ad omnis iter.

Quia vero diebus tantum, non noctibus, usui fuere [orig: fuêre] horologia ista Solaria, ideo aquaria etiam Horologia habuere [orig: habuêre], quae horas noctium aeque ac dierum dividerent, cum eiusmodi horarum incrementi ac decrementi notis et indiciis, ut in Solaribus: idque benefico Scipionis Nasicae Censoris, qui primus aqua [orig: aquâ] divisit horas aeque noctium ac dierum, teste Plin. ubi supra. Cuiusmodi horologia, quia et nubilo et sereno aeque utilia, nec diei tantum, sed etiam noctis horas notabant, passim postea usurpata sunt. Ab his paulo diversum fuit horologium Athenaei Mechanici hydraulicis rationibus compositum, in vet. Antiphili Epigr. memoratum, ut quod diurnum tantum, sole nubibus condito, adhibebatur, aere, qui aquae violentia [orig: violentiâ] stricto canali exprimebatur, sonitum ter edente quo horae indicabantur. At ex aaqua Horologia, quae aeque noctium ac dierum horas dividerent, primus apud Graecos Ctesibius reperit, Plin. l. 7. c. 37. et Vitruv. l. 9. c. 9. vixit autem Ptolomaeorum temporibus, iam repertis Solariis horologiis, et diei in horas XII. divisione ac observatione: Atque ex eius inventis fluxie illud, quo primum usos Romanos diximus. Solaria vero in eadem gente non longo tempore praecessere [orig: praecessêre] aetatem Alex. Mag. primusque eorum meminit Baton unus ex Novae Comoediae Auctoribus,

E quibus tamen verbis frustra Vir doctus conicit, iam tum vulgata fuisse Horologia viatoria et pensilia, quorum meminit Vitruv. quaeque recentioris esse inventi, constar, Inventorem autem Solarium idem nominat, primum velut antiquissimum, Berosum Chaldaeum; postea Aristarchi Samii meminit, qui scaphen sive haemisphaerium reperit; sequuntur alii, ut Eudoxius, Apollon. et Scopas Syracusius: qua de re vide Salmas. d. l. p. 647. Ad Anaximandrum, vel Anaximenem eius discip. non assurgit, cum ab hoc in Graecia primo horarum observationem proditam tradiderit Plin l 2. c. 76. et l. 7. c. 60. Nempe to\n gnw/mona e)pi\ skioqh/rwn, organum gnomonicum et sciothericum, quod primus Anaximander, vel iuxta alios Anaximenes, Lacedaemone constituit, ad Solstitia et Aequinoctia deprehendenda, pro Horologio hic [orig: hîc] perperam accepit; quod et alii non pauci fecerunt [orig: fecêrunt]. Quemadmodum et Andronici octogonum, quae machina erat explorandis noscendisque solum ventis facta Athenis, Horologium abusive dictum et Varroni, cum aurologium potius dicendum esset, ut scripsit idem p. 1247. apud quem vide plura hanc in rem, nec non de Vasis Horologior. horumque ab Analemmatis discrimine, ut et hic [orig: hîc] passim, in vocibus Analemma, Hora, Polographia, Scaphe etc. Apud Hebraeos, diei partes non lineis, sed gradibus distinguebantur scalaeque speciem Solarium habebat: qualibet semihora [orig: semihorâ] ad novum gradum se promovente umbra [orig: umbrâ]. Unde, in gradibus Solaribus Achazi, reversus dicitur Sol decem gradibus, iisdem gradibus, quibus descenderat, Esa. c. 38. v. 8. Vide supra. Ceterum Horologii, per aquam et sonitum horas distinguentis, cuiusmodi Lucian. meminit, descriptionem ac iconem exhibet Hier. Mag. de Tintinnab c. 6. Medio aevo, Horologium nocturnum, ut ex Panvinio refert Ughellus in Ital. sac. Tom. V. Pacifici Archidiaconi Veronensis, qui vixit sub Lothario Ludovici Pii fil. inventum est: quod forte idem fuit cum eo, cuius hodie frequens usus est; aereum sc. aut ferreum, quod rotis, ponderibus, libraminibus ac campanulis constat. Tradunt tamen Ann. Francorum A. C. 807. Aatonis, Persarum Regis, Legatos, inter cetera munera Carolo Mag. attulisse horologium ex aurichalco arte mechanica [orig: mechanicâ] confectum, in quo 12. horarum cursus ad clepsidram vertebatur, cum totidem aereis pilulis, quae ad completionem horarum decidebant, et casu suo subiectum sibi cymbalum tinnire faciebant, additis in eodem eiusdem numeri equitibus, qui per 12. fenestras completis horis exibant et impulsu egressionis suae, totidem fenestras, quae prius erant apertae, claudebant, apud C. du Fresne. Ex hodiernis Horologiis eminet Argentoratense, quod in locum veteris, singulari arte ac industria [orig: industriâ], a Conrado Dasypodio, Academiae Prof, Mathem. A. C. 1571. mense Iunio, coeptum, triennio post, A. C. 1574. eodem mense ad Festum Ioh. Baptistae, absolutum fuit. Eius descriptionem exhibet Adam Preyelius Sina [orig: Sinâ] et Europa [orig: Europâ] c. 43. p. 1286. et seqq. In Museo Kircheriano Horologium mirisicum asservatur. Conspicitur ibi mons aquis incubans, qui 24. horarum spatia exacte describit, hoc modo. Mediis in undis, multis anfractibus,

abscessibus et cavernis horrens mons, et instar montis ex Occano surgentis ins. innatat; ita ut verticalis linea, quae a montis apice in centrum basis, seu vasis umbilicum, quod aquam continet, obtineat. In circuli iimbo hominum imagines sceptris instructae visuntur, iuxta 24. horatum spatia ita dispositae, ut unaquaeque habitum referat provinciae et nationis, cuius horam indicat. In limbo vero vasis sphaerico, totidemque intervallis diviso et horarum numeris distincto, magneticus circulus per sceptra imaginum, clandestino motu, omnium regionum per totum Mundum currentem horam, quamque suae nationi propriam, incredibili artificio, demonstrat. Georg. de Sepibus in Colleg. Rom. S. I. Museo p. 19. Ibidem et alia quaedam visuntur, quorum indiculum subiungemus. Vide quoque supra, in vocs Gnomonica, item ubi de Chrystaliinis sphaeris: uri de instrumento ingeniosissimo, ad Horologia in muris describendis infra in voce Retehorarium. Graecis Horologia katagra/fesqai dicta esse, vidimus in Catagrapha: de verbo vero *zh=qi ab iisdem Horologiis inscribi solito, dicemus infra in voce vas.

Anacamptica. Aquatica. Astronomica. Caustica. Hydraulica. Mechanica. Mirifica. Pendulo horas indicantia. Rotalia, Musicam sonantia. Sciatherica Seu Solaria. Sympathetica. Vide eund. de Sepib. in Collegii Rom. Soc. I. Museo, ubi haec omnia accurate describuntur.

HOROLOGIUM [2] Varroni de Re Rust. l. 3. c. 5. turris dicitur, vento, undecumque flaret, indicando exstincto. vide infra Turris it. supra Aurologium.

HOROLOGIUM [3] liber Ecclesiasticus apud Graecos, ita vocatus, quod Horas diurnas et Officia contineat. Praeter Horas et Mesoria, et alia, quae singulis Officiis necessario dicuntur, ut Troparia, Psalmos, preces varias, haberur Canon compunctivus, Canones Paracletici in B. Virginem, et Angelum custodem, et deprecatorius inomnes Angelos et Sanctos, officium satis amplum sanctissimae Communionis et alia minutiora. Demum annectuntur Cyrilli Alex. Oratio de exitu animae; et de secundo adventu, Christophori patricii Mitylenaei Troparia Prosomia dicta, totum Menologium comple ctentia, Paschalium Annorum 54. Ionae Gileni Selenodromium perpetuum, Niceph. Paschalei de Ieiun. Graec. tract, ling. vulg. Cl. Suicer. Thes. Eccl. in voce *(wrolo/gion.

HOROMASDES a vett. Aegyptiis, h. e. Iuppiter, Nilus inundatione sua [orig: suâ] fertilem Aegyptum reddens, dictus est, si Diog. Laertio fides: sed Persicum id esse nomen, quo Kalendae designentur, ait Ioh. Meurs. ad Lycophron. p. 130. Principium veto boni Zoroastri habitum, sicut Arimanium mali, refert Gerh. Ioh. Voss. de Idol. l. 1. c. 5. Vide quoque Oromasdes.

HOROSCOPA Vasa apud Plin. l. 2. c. 71. et 72. Qua de causa ad Oceanum navigames, quamvis brevissimo die vincunt spatia nocturnae navigationis, ut Solem ipsum comitantes, vasaque Horoscopa non ubique eadem sunt usui in trecentis stadiis, aut ut longissime, in quingentis, mutantibus semet Solis umbris: sunt ta\ w(rosko/pia horologia viz. guomonica, in quibus inspiciuntur horae; quae vasa vocat, quia erant ad instar vasis concava, utpote ska/fais2 seu scaphiis, similia. Unde Tertullian. qui Plin. diligenter lectitarat, araneorum Horoscopa eleganter vocat telas araneorum, multis lineis ac filis a centro ductis ad circumferentiam distinctas, quod ad hanc formam lineis plurifariam ductis, a medio ubi est gnomon, Horoscopa vasa solerent describi. At proprie Graeci sic appellarunt [orig: appellârunt] ea instrumenta, quibus horoscopus deprehendirur, qualiacumque illa aut cuiuscumque generis sint, Sextus Empir. c. Astrolog. l. 5. *deu/teron de\ to\ diashmai=non tau/thn w(rosko/pion a)plane\s2 u(pa/rxei/n. Sic Hephaestion, l. 2. c. peri\ moi/ras2 w(roskopou/shs2, astrolabium vocat w)rosko/pion, quo horoscopum speculabantur, praeter quod reliqua omnia, h(liaka, u(dragw/gia etc. reicit. Quo sensu vox w(/ra non horam significat, sed to\n xro/non th=s2 a)pote/cews2, nativitatis tempus, et quidem to\ lepto\n th=s2 w(/ras2 momentus ipsum, ac th\n tou= xro/nou temporis punctum, quo quis in lucem exit. Atque huiusmodi Horoscopiorum in ventorem Anaximandrum Diog. Laertius facit. Cum autem to\n *(wrosko/pon genere masculino semper enuntient, non tam a(sth\r astrum, nec to/pos2, locus, primussc. e XII. quorum potestates describunt Mathematici; quam *qeo\s2, aut *dekano\s2, subintelligendus videtur Salmas qui multa hanc in rem congessit, Exercit. Plin. ad Solin. p. 651. et seqq. Vide quoque supra, in voce Decamis. In Eccl. vero Rom. Horoscopus, officii Eccl. genus est, de quo diximus aliquid, in Hora.

HOROSCOPUS in Sacra Aegyptiorum Processione, Philosophiam eorum peculiarem exhibente, quis dictus sit, vidimus in voce Cantor.

HORRATAS miles Macedo, qui Dioxippum pugilem ad duellum provocavit, ab eoque nudo cum clava comparente in conspectu totius exercitus, victus est. Curt. l. 9. c. 7. a Diod Sic. l. 17. parte posteriore vocatur Coragus p. 615.

HORREA quorum in Pandectis, ut et Horreariorum, creberrima mentio, erant iam olim in urbe, ut Sulpicia, et quas vocat Dio in Commodo, a)poqh/kas2 tw=n te *ai)gupti/wn kai\ tw=n *)ar)r(abi/wn forti/wn: sed in singulis urbis regionibus certa Horrea publica primus instituit Alex. Sev. ad quae bona conferrent, qui privatas custodias non habebant, siquidem Lampridio fides. Constat tamen, sub Antonino iam eiusmodi loca publica in Urbe fuisse, in quibus homines pretiosissima quaeque sua reconderent, Paulus de Offic. praef. Vigil. Argentarios inprimis instrumenta ibi sua habuisse reposita, discimus ex l. 6. D. de ed. etc. Salmas. ad Lamprid. in Alex. Sev. Habuere [orig: Habuêre] vero et Principes sua Horrea et

conditoria; in quibus res rarae et inusitatae reponebantur. Solin. c. 1. Deprehensum tamen est Romanis temporibus, sub D. Aug. Pusionem et Secundillam denos pedes et amplius habuisse proceritatis, quorum reliquiae adhuc in conditorio Sallustianorum videntur. Sic e)n toi=s2 w)rei\ois2 tou= au)tokra/toros2, in horreis Imp. conditum aromatibus hippocentaurum asservari, scribit Phlegon Trallian. de Mirabil. Vox Graeca omnino. *ou)=ros2 enim et w(=ros2 Graecis fu/laka, i. e. custodem, designat, unde w(/rion et o(/rion to\ fula/kion et fulakth/rion, idem Salmas. ad Spartian. in Hadr. ubi complura de Horreis Castrensibus seu Fiscalibus, de quibus etiam habes supra quaedem in voce Condita. Apud Euseb. in Epit. Temp. duo Horrea in honorem filiarum Anastasiae et Carosae, *)anastasiana/s2 et *karousiana\s2 vocata, erexiste Valens Imp. legitur, CPoli, ubi *dhmo/sia appellat Auctor, de qua voce vide Cl. Suicer. Thes. Eccl. De Horreis autem vulgaribus seu Granariis, in quibus frumenta conduntur, multa Plin. l. 18. c. 30. Addam saltem, de Theodorici Ostrogothorum Regis, in Italia, Horreis, fuiste trium milliarium Italicorum in longitudine et amplitudine unius milliarts continuata [orig: continuatâ] mensura [orig: mensurâ], adnotare Procop. apud Theod. Zwinger. Theat. Vitae Hum. p. 2411. qui etiam in Horreis igni consumptorum exempla suggerit p. 478. Uti vero foenilia et palearia, sic apothecas et horrea, extra villam Vitruv. reicit, ut ab ignis periculo tuta essent, quod et legibus locationum exptimi aliquando consuevisse, discimus ex L. II. in fine ff. Locati et Cond. qua de re Vide Pignor. Comm. de Servis, et de Horreis Afronum Bactrianorum Cappadocum, Thracum, vide infra in voce Sitl: aliquid etiam in voce Sitarcha.

HORREVM Castrense, dictum olim Tinurtium est ad Ararim, quia mansio vel statio fuit militaris, annonam et cetera militibus iter facientibus necessaria servans: quales stante Imperio Rom. mansiones fuerunt, in viis publicis inque vicis plerumque ad ripas fluminum mai. positae, et omnibus rebus abundantes. Talia fuere [orig: fuêre] Horrea Caelia, inter Putput vicum et Hadrumetum coloniam, in prov. Byzacena, alias Horrea absolute dicta: tale Horreum Margi in Moesia, a Naisso 57. mil. pass. distans, quod Ptol. simpliciter Horrea vocat: talis inter Forum Iulii et Antipolim locus, Aethico dictus ad Horrea. Talia fuere [orig: fuêre] ad Mosellam castella, olim condita a Romanis, adversus Germanorum incursiones: quae iam secura [orig: securâ] Belgica [orig: Belgicâ] ac nihil a Germanis metuente, pro horreis potius, quam pro castellis haberi, ait Aus. in Mosella: v. 456.

Addam praesidiis dubiarum condita rerum.
Sed modo securis non castra, sed Horrea Belgis.

Sic Amm. Marcell. l. 18. c. 2. Horrea ad Rhenum commemorat. Et Sidon. ait l. 6. Ep. 12. Vidimus per Araris et Rhodani ripam non unum horreum. Eumenius quoque in Panegyr. Constant. de Maximiano Herculeo, qui ab urbe Treviris per Araris Rhodanique ripas itinere facto Arelatum pervenerat, loquens, eiusmodi Horreorum mansionumque meminit. Fuere [orig: Fuêre] et Horrea publica apud urbem treviros, in quibus annona militaris stante Imperio servabatur, quae postea in Monasterium clarissimum mutata sunt: quod Monastarium ad Horrea Annales Metenses, alii Coenobium Horrense; alii Herrea, puellare ac Abbatiale Monasterium S. Mariae, vocant. Horrea praedicta hodie Gall. Magazins, German. Provianthauser dicuntur. Hadr. Vales.

HORRHAEI Gigantes, quos expulerunt [orig: expulêrunt] filii Edom a monte Seir. Deut. c. 2. v. 12. et 22. Gen. c. 4. v. 6.

HORSA Anglo Saxonum Dux, cum Hengisto, a Britonibus in Angliam vocatus, A. C. 449. post res ibi praeclare gestas, Obiit in pugna contra Aurelium Ambros. A. C. 456.

HORTA [1] Dea cum viveret Hersilia, uxor Romuli, ab hortando et incitando dicta. Huius aedem numquam claudi solitam tradit Plutarch. ea scilicet causa, quod semper aliquid praeclari fieri hortaretur, numquamque cessandum. Quidam Stimulam appellatam dixerunt [orig: dixêrunt].

HORTA [2] seu ORTA oppid. agri Novariensis in Duc. Mediol. cum lacu parvo cogn. 5. mill. ab Arona, totidem a lacu Verbano in Occ. 7. a conf. Pedemontii.

HORTANVM Tusciae urbs. Plin. l. 3. c. 5. Horti Leandro. Orta Baudr. nunc oppid. prov. Patrimonii S. Petri, in colle, prope Tiberim, ubi Neram amnem recipit. Deficit in dies.

HORATOR Graece *keleusth\s2 officium nauticum dicebatur, qui pertica signum dabat remigandi. Ovidius Met. l. 3. v. 618.

--- -- Et qui requiemque modumque
Vore dabat remis animorum hortator Epopeus.

Signum recursus regia [orig: regiâ] ut fulsit rate
Et clara lentum remigem monuit tuba:

ubi Gron. vide, insuper Salmas. ad Solin. p. 734. et hic ubi de Celeusmate, item in voce Portisculus: de Hortationibus vero eorum qui in Ludis Sacris decertabant, suo loco.

HORTENSIA Hortensii filia eloquentissima, quae Val. Max. l. 8. c. 3. Ex, 3. cum ordo matronarum gravi tributo a Triumviris, Octavio, Antonio, et Lepido esset oneratus, nec quisquam virorum patrocinium eis accommodare auderet; causam feminarum apud triumviros et constanter et feliciter egit, repraesentata enim patris facundia [orig: facundiâ] impetravit; ut maior pars impetratae pecuniae his remitteretur App. de Bello Civ. l. 4. Quintilian. l. 1. c. 2.

HORTENSIVS Q. Ortalus Rom: Rhetor, qui in foro Rom. Causarum Rex, ob eloquentiam dictus est, licet eius scripta intra famam fuerint. De quo Cic. in Bruto sic refert: Primum memoria tanta quantam in viro cognovisse me arbitror, ut quae secum commentatus esset, ea sine scripto verbis iisdem redderet, quibus cogitasset. De illo

etiam fertur, quod sedens olim totum diem in auctione, omnes res venales, ut et pretia et emptores ordine suo recensuerit, agentariis recognoscentibus, ita ut a nullo falleretur. Cos. fuit cum Cecilio Metello: quod nimium se declamando moveret, Dionysia saltatricula dictus. Scripsit Orationes, versus minus probatos, et Annales. Velleius Pat. Hist. l. 2. Ovid. Trist. l. 2. v. 441. Cic. Ep. ad Attic. l. 12. Ep. 5. l. 3. de Orat. etc. Varro, de Re Rust. l. 3. c. 5. et ult. Plin. l. 9. c. 55. et l. 10. c. 20. Aul. Gell. l. 1. c. 5. l. 19. c. 9. Macrob. Sat. l. 3. c. XI. Fil. eius cogn. Obiit in bello civili Bruti, Vellei. Pat. l. 2. Plutarch. in Cat. Nepos vere nepos. Valer. Max. l. 3. c. 5. Ex 4. l. 5. c. 9. Ex 2. et l. 8. c. 10. Ex 2. Tac. Ann. l. 2. c. 37. et 38. Suet. in Tib. Ner. c. 47.

HORTENSIVS [1] Corbio Hortensii Oratoris nepos degener: Nam teste Valer. Max. omnibus scortis abiectiorem et obsceniorem vitam exegit: ad ultimum lingua eius tam libidini cunctorum inter lupanaria prostitit, quam avi pro salute civum in foro excubuerat.

HORTONA opp. Italiae in conf. Aequorum. Ortona Liv. l. 3. c. 30. *(/oroi Dionys. forte pro *(ortw\n Vide Cluv. Ital. Antiq. p. 969.

HORTVLANVS Officium Monasticum, cui horti incumbit cura: apud Uldalric. in Consuet. Cluniac. l. 3. c. 20. Eum Cellerario subiectum esse, ex l. Ordinis S. Victoris MS. docet C. du Fresne. Apud Romanos Olitor dictus est etc. Vide infra.

HORTVS ex Graeco xo/rtos2 villa Veteribus dicebatur. Plin. l. 19. c. 4. in XII. tabulis legum nostrarum nusquam nominatur, villa semper in significatione ea hortus: in horti vero heredium: quam rem comitata est et religio quaedam, hortosque et fores tantum contra invidentium effascinationes dicari videmus in remedio Satyrica signa, quamquam hortos tutelae veneris assignante Plauto. Nempe cum Vett. tam in Urbe, quam ruri, munire se vellent aliquo remedio adversus invidiae fascinum, in foro tantum, h. e. in urbe, publice ea signa consecrabant, et privatim ruri quisque apud se in horto, i. e. in villa. Qui mos postea, cum notio vocis mutata esset, retentus tamen et in Horto Satyrica illa signa dicari perrexerunt [orig: perrexêrunt], quae qualia fuerint, infra dicemus. Eorum apud Romanos cura admodum vet. fuit, cum et Regibus illa cordi, Plin. iique ut plurimum in suburbiis erant, quod praecipit Varro de Re Rust. l. 1. c. 16. et Cato, in Villa, inquiens, vinea primum locum, Hortus secundum obtinet, de Re Rust. c. 1. Hinc Mart. l. 7. Epigr. 48. cuius epigraphe ad Severum.

Aut prope Tiberim, ut de hortis Caesaris et Antonii, in rebus Octaviani, testis est Dio l. 47. Postea in Urbem transiere [orig: transiêre] Idem Plin. ibid. Iam quidem Hortorum nomine, in ipsa urbe, delitias. agros, villasque possident. Primus hoc instituit Athenis Epicurus, otii Magister. Usque ad eum moris non fuerat in oppidis habitari rura. E'solo ascendere [orig: ascendêre] in fenestras. Ibid. Iam in fenestris suis plebs urbana in imagine hortorum quottidiana oculis rura praebebant, antequam praefigi prospectus omnis coegit multitudinis innumerate [orig: innumerâte] saeva latrocinatio. Directarii enim malis artibus in aliena cenacula se dirigentes, fenestras uncinis et hamis aperiebant, ut Dalechamp. ad l. notat. Imo supra tecta tandem se extulerunt [orig: extulêrunt]. Adeo enim hortis nemoribusque capiebantur elegantiores, ut etiam in urbanis aedibus, si alio loco nequirent, in tectis saltem haberent, Casaub ad Suet. Aug. c. 72. Ceterum palaciis Principum vicinos esse debere, in sacris docetur Esth. c. 7. v. 7. et 8. aut domibus privatorum, apud Pallad. l. 1. c. 34. Legari Hortos suetum fuisse, ex Inscr. vetusta Iulii Carnici exstante, cuius Lazius meminit l. 12. c. I. patet. Inter commoda familiaria ponit Phaedr. l. 4. Fab. 5. v. 26. et 34. Maxima [orig: Maximâ] autem cura [orig: curâ] providebatur, ne siccitate laborarent, ideoque equa canalibus induceba tur, vel fistulis aquariis, ut vocat Iul. Capitolin. in Maximo et Balbino Augg. quibus materia plumbum, ubi ditiorum horti erant, vel lignum, ubi tenuiorum. His qui Romae praepositus erat, ab Horti cultura dictus est: Qualis genero Vandalorum Regis in Africa fuisse legitur Paulin. Ep. vir sanctissimus, qui se ipsum pro redimendo viduae filio in servitutem dedit. At in familia Caesarum Villici seu Procuratores Hortorum fuerunt [orig: fuêrunt] tam urbanorum, quam suburbanorum, pro dignitate, ne dicam superbia, divinae domus: ad quod hortense Caesarum patrimonium respexit Plin. iun. Panegyr. Circumfertur sub nomine Casaris tabula ingens rerum venalium, quod sit detestanda avaritia illius, qui tam multa concupiscebat, cum haberet supra vacua tam multa. Tunc exitialis erat apud Principem huic laxior domus, illi amoenior villa. Nunc Princeps in hac eadem dom9inos quaerit, ipse inducit ipsos. Illos magnia aliquando Imp. hortos, illud numquam nisi Caesaris suburbanum licemur, emimus, implemus. Vide Pignor. de Servis. p. 245. 246. 247. et 248. Olim vero, matrum familias haec cura erat. Inde Primum agricolae aestimabantur prisci et sic statim faciebant iudicium, nequam esse in domo matremfamilias (etenim hac cura femmae dicabatur) ubi indiligens esset hortus, iterum Plin. Sed nec usui, aut delitiis solum, verum et habitarioni, inserviere [orig: inserviêre] Horti. Sic Thraseam in hortis egisse, cum advesperascente iam die Consulis Quaestor ad eum missus esset, notat Tac. Ann. l. 16. et Claud. abiecta [orig: abiectâ] spe dignitatis, ad otium concessit in Hortis et suburbano, in Campaniae secessu delitescens, apud Suet. Tib. Claud. c. 10. Quo sine aedificia in iis exstruebant, quae diaetas Romani, zetas Graeci vocavere [orig: vocavêre], uti ex Lamprid. Heliogab. constat. Vide B. Brisson. l. 13. c. 3. ut et hic [orig: hîc] in vocibus hisce. In iisdem Philosophantibus locus fuit. Sic Epicurus non minus in Horto, ac in Academia Plato, in Lyceo Aristoteles, in porticu Zeno docuit: unde Stat. l. 1. Sylv. 3. v. 94.

quem 80. minis ab eo emptum, tradit Apollod. apud Diog. Laert. Hunc dein testamento Epicurus huic rei legavit, cuius proin

proin sectarores ibidem disputare consueverunt [orig: consuevêrunt]. Unde saepe Hortus pro Schola Epicuri: Cic. Sed tamen tantam Epicuri hortus habuit licentiam. Virg. in Ciri Initio,

Et si me vario iactatum laudis amore,
Irritaque expertum fallacis praemia vulgi,
Cecropius suaves exspirans Hortulus auras.
Florentis Sophiae viridi complectitur umbra etc.

Nec sine ratione Hortus Academicis hisce meletemasi selectus, cum multum ad ingenii acumen salubritatem loci conferre tradant Medicorum filii Georg. Horn. Hist. Philos. l. 7. c. 3. Vide quoque infra in voce Spes, ubi de Hortis Spei veteris, ad quos secessisse Heliogabalum memorat Lamprid. cum contra Alexandrum varia machinaretur. Tandem et funeribus in Hortis locus fuit, apud Iudaeos inprimis, unde et SERVATOR noster in tali sepultus, Ioh. c. 19. v. 41. In eo autem loco, ubi fuerat crucisixus, erat hortus, et in horto monumentum novum, in quo nondum quisquam positus fuerat. Etiam Zungchinius Imp. Sinarum ultimus, postquam ab hostibus regiam urbem occupatam audivisset, in pomarium digressus. ex vitta laqueum fecisse et semet ex pruno suspendisse legitur; neque alium finem sibi Regina, et fidissimi Eunuchorum elegere [orig: elegêre]. Sic loca delitiarum funestata sunt, et fructus tulerunt [orig: tulêrunt] arbores nefandos, Adamus Preyelius Sinae et Europae c 50. Vide quoque supra in voce Cenotaphium. Fuere [orig: Fuêre] autem inter nobiliores Veterum hortos, Horti pensiles Semiramidis apud Strab. l. 16. p. 738. et Plin. l. 19. c. 4. qui ait, Antiquitas nihil prius (Hortorum causa [orig: causâ] ) mirata est, quam Hesperidum hortos ac Regum Adonis et Alcinoi, itemque pensiles sive illos Semiramis sive Assyriae Rex Cyrus fecit. Vide quoque supra Cucunis, et Cupressus. Lysander apud Xenoph. l. 5. Memor. narrat, Horum Sardibus visum, quem Cyrus Rex sua [orig: suâ] manu confecisset: et domibus Regum Persatum iuncti semper erant Horti, Plutarch. in Artaxerxe, quos Paradisos vocabant, Iul. Pollux l. 9. c. 3. At vero de Alcinoi et Hesperidum hortis, quis post Homerum, Alios, praefatum inprimis Plin. plura dicat? Vide Thom. Dempster. Paralip. in Ioh. Rosini Antiqq. Rom. l. 4. c. II. Alios, olim hodieque celebres sic persequitur, Auctor Sinae et Eur. c. 23. Hortus memorat Antiquitas illos balsami, iuxta urbem Eug addi in Palaestina, a Cleopatra in Aeg yptum translatos, inter Heliopolim et Babylonem. Alii in monte Thabor, tum in monte Oliveti, Regii, Herodis, Memphitici, et iuxta Cairum Matarei --- --- In Colchorum regione, intra Pontum, horti ostendebantur Iasonis; in Creta Labyrinthus Daedali. In Italia superbiunt Venetiae hortis Muranis et Patavinis. Ferraria ostentat suum Belvedere Bononia Poetarum hortum et Coenobium S. Michaelis in silva: Mantua pensiles Palatinos et villam Marmiolanam: Parma Nymphaeum, Florentia Pratolinum et Castellum novum? et intra pomoeria Pittorum ac Alexandri Medicaei Cardinalis hortos: Farnesius Caprarolae, Romae Vaticani, Matthaeorum, Bellaei, Cardin. Carpensis, Sallustianos, Hetruscos, Farnesianos, Pontificios in monte Cavallo, S. Mariae novae, Buffalorum, Iulii II. Neapolis sese offert horto Palatino, Toletano, suburbano, Pogio regali. Tiburtinus, Pisanus, Genuensis et Salernitanus non immerito his subiunguntur. Neque Germania hac parte gloriae frustranda: Sunt horti Monacenses, Salisburgenses, Eystettenses, Oenipontani, Landishutani. Augustani, Dresdenses, Vinarienses, Chonboviani, Bardani, Egrani, Pragenses, Basilienses, Heidelbergenses. Sunt Ingelheimenses, Neostadenses, Francofurtenses, ubi in uno ramulo novem mala auraica glycypicra vidimus heri mensae illata. De Gallia et Hispania supersedemus quidquam dicere, propter ubertatem materiae. Repetimus vero ex Faventino horto hanc Inscriptionem: Satis dives. qui non indiget pane; Satis potens, qui non cogitat servire. Civiles curae procul abite. Sabbas Cast. Solitarius se ipso contentus, hos securus incolit hortulos; pauper, an dives, si cordatus es cogita. Hactenus ille. De Hortorum idolo apud Gentiles, vide quoque infra ut voce Priapus; ornamenti uti de Torpiario opere; uti de Horto aureo in Templo Hierosolymitano infra item Vitis aurea.

HORVS Isidis fil. quem cum Isis amisisset, verita est ne illi obveniret, quod Osiridi patri accidirat: sed eo invento, maerorem in laetitiam covertit. Idem Assyriorum Rex Plin. l. 30. c. 15. Ab Aegyptiis Apollinem sive Solempsic dictum esse, testatur Macrob Sat. l. 1. c. 21. Unde composita vox Horapollo. Origo autem nomini ex Hebraeo [gap: Hebrew] quod Iudic. c. 8. LXX. Interpretes *)/arhs2 vertunt a)po\ a)naba/sews2 *)/arhos2. Inde pro Sole et Marte sumitur. Georg. Horn. Hist. Phil. l. 1. c. 6. Vide infra Orus. Ceterum Graecam vocem *(/oros2 quod attinet, apud Scriptores Eccl. ea decreta Conciliorum peri\ th=s2 eu)taci/as2, sicut in voce *u(potu/pwis2 decreta peri\ th=s2 pi/stews2, indigitari, et *no/mous2 quoque nonnumquam appellari, quamvis discrimen hoc non perpetuo observetur, docet pluribus Cl. Suicer, Thes. Eccl. in *(/oros2.

HOSA [1] ianiror quidam. I. Par. c. 16. v. 38. et c. 26. v. 10. Hebr. [gap: Hebrew] Lat. confidens. vel protegens.

HOSA [2] nomen civitatis. I. Par. c. 4. v. 4. Heb. [gap: Hebrew] Lat. Festinans, tacens, aut sensualis.

HOSAE dictae olim bracae, crurum tegumenta vel pedum, super quae tubrucos accipiebant, qui nobis ocreae, Gall. botes. Paulus de gestis Longobard. Calcei vero eis erant usque ad summum pollicem paene aperti, et alternatim laqueis corrigiarum retenti. Postea vero coeperunt [orig: coepêrunt] hosis uti, super quas equitantes tubrucos birreos mittebant. Sed hoc de Romanorum consuetudine traxerunt [orig: traxêrunt]. Vide Salmas. ad Lamprid. in Alex. Sev. et infra in voce Osa,

HOSANNA quid Hebraeis notaverit, dicemus infra in Osanna, et ubi de Tabernaculorum festo Remansit acclamatio in Eccl. tam Graeca, quam Latina, ubi bis in Missa dicitur, semel nempe Angelorum vice, atque iterum hominum nomine. Dom. Macer in Hierol.