December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised


image: as0001

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMUS SECVNDVS Literas D, E, F, G, H, I, K, L, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.



image: as0002

[gap: blank space]

image: as0003

[gap: illustration]

page 570, image: s0570a

JACOBUS [99] Schegkius, Medicus et Philosophus Tubingensis, libris magno numero editis celebris. Melchior Adami in vitis Medic. Germ.

JACOBUS [100] Schmidelinus seu Andreae, Theologus Luth. cum Brentio et Flaccio, dogma de Ubiquitate corporis Christi, quod Academia Wittebergensis et Lipsiensis oppugnabant, acriter ursit, cum vehementis ingenii esset, Wittebergensium sententiam pro Mahometana habere se dicens. Hinc lites coram Aug. Electore, delationes, conventus, tandem Torgae formula Concordiae conscripta, cui qui subscribere renuebant, sub custodiam missi, extra fines eiecti, etc. Haec Bergensi postmodum Monasterio, A. C. 1577. a Smidelino, Musculo, Selneccero, Chemnitio, Chytraeo et Cernero sollenniter stabilita ac promulgata, omnibus Ecclesiis diversum sentientibus anathema dixit, plurimis Principibus attonitis, Friderico Daniae Rege subscriptionem suis prohibente. Ad extremum ipsi Electori exosus, Decessit. A. C. 1589. Postquam et cum Beza, irrito successu, collocutus esset.

JACOBUS [101] Sirmondus Arvernus, Iesuita, Confessionarius Lud. XIII. scriptis celebris. Obiit A. C. 1651. Aet. 90.

JACOBUS [102] Spiegelius IC. Carolo V. et Ferd. I. a consiliis. Nepos B. Rhenai ex sorore.

JACOBUS [103] Spifamus Parisinus, Ep. Niverniensis, Genevam se recepit, A. C. 1559. ubi quid inter illum et Calvinum contigerit, vide apud Bulling. l. 1. Hist. sui temp.

JACOBUS [104] Sprengerus Iacobinus, eruditione excellens. A. C. 1490.

JACOBUS [105] Suedericus Francisc. de origine Ordinum sacrorum, scripsit, A. C. 1439. Simler. in Bibl.

JACOBUS [106] Suffrenus Confessionarius Mariae de Medicis Reginae. Asceticorum variorum auctor, Obiit A. C. 1641.

JACOBUS [107] de Suasto Dominicanus, auctor Chronici, etc.

JACOBUS [108] Sylvius Ambianus, Medieus celebris, scriptis immortale nomen meruit. Sed Galeno et avaritiae nimium litavit. unde versus:

Syulius hic [orig: hîc] situs est, gratis qui nil dedit unquam,
Mortuus et gratis quod legis ista, dolet.

Obiit A. C. 1555. Aet. 63. San. Marth. Elog. l. 1.

JACOBUS [109] Ticinensis, vulgo Card. Papiensis: scripsit Epistolas et Historiam sui temporis. Pio II. gratus. Volaterram patriam habuit, ab imperito Medico necatus. Paul. Iov. in Elog. c. 20. Leand. Alb. descr. Ital.

JACOBUS [110] Tuslanus Remensis, Graece doctissimus, sub Franc. I. Thuan. Hist. l. 3. San Marth. et Paul. Iov. in Elog.

JACOBUS [111] de Viss de Itro, Gallus, Archiep. Hydruntinus, Card. a Clem. VII. creatus, A. C. 1375. postquam a Greg. IX. Patr. Constantin. pro Latinis dictus esset, Macario a Graecis Philotheo surrogato.

JACOBUS [112] Viterbiensis Archiep. Neapolit. magni nominis. A. C. 1310.

JACOBUS [113] Vitriacensis Ep. Ptolemaidis Card. et Legatus in Gallia ac Oriente, scripsit inter alia, Historiam Or. et Occ. libb. 3. Librum contra Saracenos, etc. Obiit Romae, A. C. 1244. Voss. de Hist. Lat. l. 2. c. 57. Moret. Dict. Hist.

JACOBUS [114] de Voragine, Archiep. Genuensis, primus Biblia Italice vertit, Chronicon Genuense scripsit; auctor Legendae aureae, quam scriptam esse ab homine ferrei oris, plumbei cordis, dicere solebat Claudius Espensaeus, Theologus Sorbon. ex Ludovico Vive. Obiit A. C. 1294. Voss. de Hist. Lat. l. 2. c. 60. Moret. Dict. Hist.

JACOBUS [115] Usserius Dublino Hibernus, nat. A. C. 1580. clara [orig: clarâ] familia [orig: familiâ], Cancellarius Patritii Dubliniensis, Archiep. Armachanus, et totius Hiberniae, post avunculum Henr. Primas. Eius exstant, Chronologia V. T. Fol. Ann. N. T. Fol. Tractatus de Cainane Quart. Syntagma de Gr. LXX. Interpretum versione, Quart. etc. Obiit A. C. 1655. Vastae lectionis, et eruditionis Theologus, inque Eccl. Antiquitate versatissimus, Voetio. Eruditione, et pietate et scriptis inprimis, clarus, Bertio. Acatholicorum doctissimus, Fitz-Simondo P. Insignis Calvinista Hibernus, Moranesio in Anti-iansenio. Vide Bernard. ineius vita.

JACOBUS [116] Wimphelingus Selestadiensis, Professor Heidelberg. Theologus, Orator, Philosophus, Poeta et Historicus, scriptis clarus. Sub initium Sec. 16. floruit. Gesn. Bibl. Paul. Langius in Chron. Citizensi, p. 886. Lil. Giraldus, dial. 2. de Poet. Voss. etc.

JACOBUS [117] Zabarella Patavinus, Philosoph. celebris, Obiit A. C. 1589.

JACOBUS [118] Zanzalus, vide Iacobitae. Nempe Iacobus hic Theopaschitarum et Monphysitarum haeresin, imprimis apud Syros ac in Or. propagavit, ibique amplissimam hanc sibi sectam constituit. Sed et ab eodem dimanavit portentosa Armeniorum secta, ex Arianismo, Apollinarismo, Marcionismo, aliisque haeresibus consacrinata, de qua supra aliquid diximus.

JACOBUS [119] Zenus Venetus, Ep. Patavinus, vitas Paperum condidit. Obiit A. C. 1476. Iac. Bergomensis, l. 15. etc.

JACOBUS [120] Zieglerus Mathematicus, Astrologicos, Geographicos, etc. tractatus edidit.

JACOBUS [121] Gall. IAQUES, minutior moneta, cuius mentio in Foris Beneharn Rubr. de Pegaes art. 12. et in Consuet. Solensi tit. 7. art. 4. Iakes moneta, incertum an Anglica: occurrit etiam sub Henr. IV. apud Vilhelmum Stanford. de Placitis Coronae l. 2. c. 30. C. du Fresne in Gloss. Richeletio nomen quoque monetae est aureae Anglicae 14. libris Gall. 10. sol. aestimatae etc.

JACTANTES in Cloacinae sacro quaerendi apud Plaut. in Curcul. Act. 4. Sc. 1. v. 9.

Qui periurum convenire vult hominem, mitto in Comitium,
Qui mendacem et gloriosum, apud Cloacinae sacrum.



image: s0570b

Nempe cum nihil odiosius aut putidius sit hominis gloriosi ac semetipsum iactantis oratione, neque ullum a)/kousma auribus aeque accidat ingratum, merito putidi ac stercorei eiusmodi homines vocati sunt. Idem in Mil. Glor. Act. 2. Sc. 1. v. XI.

Qui hinc ad Forum abit, gloriosus, impudens,
Stercoreus, plenus periurii atque adulterii.

Hinc Graecis kopri/a, mu/ca, ble/nna, ko/ruza, pro iactantia: *koprolo/goi, *ko/prioi, koru/zhs2 mestoi\, koruzw=ntes2 et a)lazo/nes2, pro iactantibus; et proin Empedoclis, Philosophi supra modum iactabundi, sorores Cloacinas non illepide vocat Tertullian. de Pallio c. 4. ubi vide Salmas. hanc in rem plura afferentem, ut et hic passim. Certe iactantiam tantopere Diis displicere, credidere [orig: credidęre] Gentiles, ut non alio vitio acrius [orig: acriűs] imminere Nemesin fuerint persuasi. Unde, quoties aliquid excidisset iactabundi, Numen hoc deprecari soliti sunt. Aus. in Protreptico Edyll. 4. v. 85.

Absistat Nemesis: ferat et fortuna iocantem.

Idem Praecatio Edyll. 8. v. 40.

--- (mitibus audi
Auribus hoc Nemesis ) etc.

Vide aliquid hac de re supra, ubi de Fortuna, item infra in voce Invidia, ut et Mendaces, Myxus, Neanicologi, Nemesis.

JACTARE [1] Basia, vide supra Iacere osculum.

JACTARE [2] manus ad cava buxa, apud Prop. ubi de Nano choraule, l. 4. Eleg. 9. v. 15.

Nanus et ipse suos breviter contractus in artus
Iactabat truncas ad cava buxa manus.

idem est ac saltare kai\ xeironomei=n ad tibiam, vide supra in voce Choraules.

JACTATIO Pensilis, vide infra in Oscillum.

JACTATORIUM apud Galbertum in Vita Caroli Com. Flandr. n. 96. Arientes, sues, iactatoria, scalae et consimilia, quibus muros et lapideas compositiones destruere solent: machina bellica est, quae tela complura simul, vel certe lapides, emittebat, Petriaria. Gr. *liqobo/lon C. du Fresne in Gloss.

JACTI vel IACTONES Gallis sunt calculi, quibus in putandis rationibus utuntur, iettons, voce e Tabulae ludo mutuata [orig: mutuatâ]. Nempe cum iactus proprie vocari debuisset teslera, quod iaceretur. Ovid. de Arte Am. l. 2. v. 204.

Tu male iactato, tu male iacta dato.

Uti enim calculi dari, sic tesserae iaci dicebantur, hincque Graeci bo/lous2, non tantum testerarum iactus sed etiam tesleras ipsas nuncuparunt: vice versa [orig: versâ] datos vel dados vocant Galli tesseras, iactus vero calculos. Vide Salmas. ab Vopisc. in Proc. ubi de iactus tesserarum complura. Apud Suet. de Claris Rhet. bolus Graeca [orig: Graecâ] voce retenta [orig: retentâ] iactus dicitur, de psicium captura, uno retis iactu facta [orig: factâ]; ex ba/llw, iacio: Aestivo tempore adolescentes urbani cum Ostiam venissent, litus ingressi piscatores trahentes rete adierunt [orig: adięrunt]: et pepigerunt, bolum quanti emerent. Ubi bolum emere, est Graece bo/lon pri/asqai, Lat. iactum emere. Vide Casaub. Animadvers. ad l. etc. Apud Cencium Camerar. in Cerim. Rom. Iactus, non semel u(patei/a dicitur seu missile, ut annotat Baron. A. C. 1191. Falconariae Artis Magistris iacti, laquei sunt de corio facti, qui pedibus ffalconum imponi solent, ut cum eis retineantur, et iactentur ad praedandum, uti habet Frid. II. Imp. de Arte Ven. l. 2. c. 38. apud C. du Fresne in Gloss. Nec vero iacti solum, sed et Iacula, vett. Latinis teslerae appellabantur, a iaciendo, Isid. sicut Graecis bo/loi. et bo/lia, unde pai/zein ei)s2 ta\ bo/lia, in vet. Inscr. Tabulae lusoriae: Item boli/des2, Epigr. Gr. ei)s2 ta/blan.

*mh/te de\ nikh/as2 megali/zeo, mht' a)poleifqei\s2,
a)/xnuso, th\n o)li/ghn memfo/menos2 boli/da.
Neque autem, si viceris, gloriare, neque si frustratus fueris,
Contristare, exilem incusans tesseram:

apud Salmas. ubi supra.

JACTUM fluv. Liguriae. Plin. Grana quibusdam, ex Apennino in Padum ante Tanarum influens, per montem Ferratum.

JACULATIO inter Vett. exercitamenta, vide supra Gymnastica, ubi quamvis r(i/yin, proiectionem, hoc nomine venisse diximus. In specie Iaculum, Graece a)ko/ntion, inter 5. certaminum genera, in Ludis olim Gymnicis obita, quae hoc mono/stixon complectitur,

*(/alma, podwkei/hn, di/skon, a)/konta, pa/lhn.

Ubi discum mox sequitur, cuius exercitationi iaculum adnexum videtur. Certe Horat. de his ita iunctim loquitur, Carm. l. 1. Ode 8. v. XI.

--- Saepe disco,
Saepe trans finem iaculo nobilis expendito.

Fueruntque [orig: Fuęruntque] ambo rudimenta et exercitamenta duritiae et laborum militarium; quibus non tam coronae propositae fuerint, quam alia quaedam praemia, nikhth/ria, e)pixei/ria, ge/ra, a)qlh/mata, a)qla kai\ e)/paqla, dicta, de quibus vide C. Paschal. Coron. l. 6. c. 24. Scalig. ubi de ordine certaminum, sic de poet. l. 1. c. 22. Iaculo, Pedum, inquit, initio iactum arbitror, mox lapidem crassum et gravem. Qui modus fit quasi introrsum. Contrarius autem huic iactus extrorsum, quem in disco iaciendo exercebant. Nam ad iaculi aut pili missionem brachium pandimus, mox prorsum impellimus. Contra fit in disco, manu ad pectus adducta [orig: adductâ], atque extrorsum disculusa [orig: disculusâ], Laboris militaris


image: s0571a

exerciramentum id fuisse, dixi: nempe Plin. facit l. 7. c. 56. Iaculum proprie armorum genus, quod, una cum amento, Aetoli Marte geniti inventum. Eius iaciendi usum veterem indigitat Stat. Theb. l. 6. v. 354.

Quale quater iaculo spatium, ter arundine vincas.

Ubi cum trium sagittarum spatium quatuor iaculorum longitudinem habuisse innuit, h. e. quatuor iaculorum ictus aequasse trium sagirtarum spatium, discimus hinc longe aliam rationem sagittandi et iaculis iaciendi priscis fuisse. Hodie enim res secus habet, uniuscuiusque sagittae expulsio decem amplius iaculorum spatium conficit, eoque amplius. Sed verum est, sagittarum nos tenere veterem usum, etsi habiliorem longe redditum, iaculorum fere omnem amisisse, verba sunt Casp. Barthii ad h. l. Vide quoque Serv. ad Aen. l. XI. v. 608.

Iamque intra iactum teli progressus uterque
Consteriat ---

Iust. Lips. de Mil. Rom. l. 5. c. 20. et hic [orig: hîc] passim in vocibus Hasta, Pilum, Pugna, ubi Vett. iaculum primo hosti intorsisse, dein ensem expediisse, dicemus; Sibyna etc. Novum iaculi genus excogitavit C. Marius, qui primus bello, an contra Cimbros, an adversus Santones, telis usus est seu Iaculis pilatis, quae in hostem intorta frangebantur, ita ut vel in scuto, vel in corpore pars altera figeretur, altera remaneret pendula, maximo impedimento repugnatusris, vel exitio, vel certe, ut nulli essent postea hosti usui, vide Plutarch. in Mario. Ad ea respicit Horat. Serm. l. 2. Sat. 1. v. 13. et Seqq.

--- neque enim quivis horrentia pilis
Agmina, nec fracta pereuntes cuspide Gallos,
Aut labentis equo describat vulnera Parthi etc.

Iaculandi vero artem ab hystrice nos accepisse, coniectat Claud. qui de Hystrice poemation sic claudit: Carm. 45. v. 44. et seqq.

Quod si omnis nostrae paulatim industria vitae
Fluxit ab exemplis; quidquid procul appetit hostem,
Hinc reor inventum; morem hinc traxisse Cydonas
Bellandi, Parthosque retro didicisse ferire;
Prima sagittiferae pecudis documenta secutos.

Ludicrum iaculationis genus habes supra in Contacopaectes.

JACULATOR Graece toceuth\r, lupi genus, apud Oppian. Cyneget. l. 3. a cursus velocitate sic dictum. Vide infra Lupus.

JACULUS Hebr. Kippoz, aliter acontias, serpentis genus est, cuius morsum a)ni/aton vel a)nh/keston, h. e. insanabilem esse, scribunt Agatharchides, Diod. Sic. et Strabo l. 12. p. 570. inter omnes Africae pestes deterrima. Neque vitabile est hoc telum, cum ex insidiis erumpat tanto impetu, ut omnem praevertat fugam. Missili volare tormento, dicit Plin. Et Aelian. *(allo/menon de\ paraxrh=ma ene/fu, Insiliens statim adhaeret. Quae tam praeceps rapiditas sic describitur Lucano Civ. Bell. l. 9. v. 822.

Ecce procul saevus sterilis se robore trunci
Torsit, et immisit (iaculum vocat Africa ) serpens,
Perque caput Pauli transactaque tempora fugit.
Nil ibi virus agit, rapuit cum vulnere Fatum:
Deprensum est, quae funda rotat, quam lenta volaret,
Quam segnis Scythicae strideret arundinis aer.

Etiam viginti cubitos transilire, in Aeliano legimus: unde patet, vasta omnia et inculta oportere esse loca, quae tali peste fecunda sunt. Reperitur autem, extra Africam; etiam in Idumaea, ex l. c. Aegypto, Amm. Marcell. l. 22. c. 15. in Sabaeis, Strab. et Arabia, Lucan. idem Civ. Bell. l. 6. v. 677.

Non Arabum volucer serpens.

Idem l. 9. v. 720.

Et natrix violator aquae, iaculique volucres etc.

Vide Sam. Bochart. Hieroz. Part. post. L. III. c. 11.

JADA i. e. sciens, vel cognoscens, fil. Onan. 1. Par. c. 2. v. 28.

JADAJA nomen viri. Esdr. c. 2. v. 38.

JADAN Propheta. Ioseph. Antiqq. l. 8. c. 8.

JADDAS fil. Ioh. summus sacerdos apud Iudaeos.

JADDER I. Lucio Salona, Slavis Solin, fluv. Dalmatiae in Hadriaticum mare se exonerans, iuxta quem est opp. Iadera Apolloniae, et Solonae ruinis vicinum, hodie Zara Venetis subditum. Lucan. Civ. Bell. l. 4. v. 405. Et tepidum in molles Zephyros excurrit Iader.

JADDO i. e. manus, potestas, sive confessio eius, nomen viri. Nehem. c. 3. v. 7.

JADDUS vel JEDDOA summus Sacerdos Iudaeorum, post ionathanem. A. M. 3711. Alex. Mag. genti suae iratum, quod Tyrum obsidenti annonam non summisissent, Pontificalibus vestibus indutus placavit, eumque de vanitate Deorum gentilium edocuit, qui hac de re ad matrem Olympiadem scripsisse dicitur. Post An. 10. Oniam successorem habuit. Ioseph. Antiqq. l. 11. c. 1. Euseb. in Chron. Cyprian. intr. de vanit. Idol. Augustin. de Civ. Dei. l. 18. c. 45. Rigalt. in Tertull. Cyprian. et Minuc. Fel.

JADERA urbs Illyrici, Zara Italis, Zadar Slavis, Liburniae caput, permunita, undique mari cincta. 100. mill. circiter a Pola, 40. a Sibencio in Occ. Archiepiscopal. cui subsunt Senia, quae Austriacis paret, Enona, Absorus, Arba, Vegia et Scardona:


page 571, image: s0571b

Antea sub Hung. Rege nunc sub Venetis. Pop. Iadertini Plin. l. 3. c. 21. et Hiadertini Hirtio. Hinc regiunc. adiacens Comit. Iaderae, vulgo Contado di Zara. Addo, quod urbs Colonia fuit Romana, ut ex Inscr. hac patet:

IMP. CAESAR. DIVI. F. AUG.

PARENS COLONIAE MURUM

ET TURRIS DEDIT

TI. IULIUS OPTATUS TURRES

VETUSTATE CONSUMPTAS

IMPENSA SVA RETITVIT.

Longe amplior olim, ut ex reliquiis Arcus antiqui, quibus porta S. Chrysogoni hodie ornata est, illuc e loco quadrantis horae spatio distante delatis, pater, quibus haec inscripta: MELIA ANNIANA IN MEMORIAM Q. LAEPICI Q. F. SERG. BASSI MARITI SVI EMPORIUM STERNI ET ARCUM FIERI ET STATVAS SUPERPONI TEST. IUSSIT EX HS. DC DXX. P. R. cum hodie murorum ambitus duo milliaria Italica aegre impleat, nec incolarum numerus ultra 5. aut sex hominum milia aslurgat. Prope Templum Graecorum, quod S. Eliae vocant, rudera visuntur Templi Iunonis cogn. Augustae, uti Inscr. in vicinia docet. Ibidem Amphitheatrum fuerat, cuius hodie nihil superest: Aquae ductus vero a Traiano Imp. constructi, cuius ope aqua a decem milliaribus urbi illata, vestigia nonnulla conspiciuntur etiamnum. Ceterum urbem, qualis hodie est, Marinus Sanutus Venetus, refecisse legitur, ante aliquot saecula, in seq. disticho, quod Inscriptioni supra dictae subiectum ita sonat,

Urbe hac praefectus Sanuta ex prole Marinus,
Me struxit tandem Veneto dominante Senatu.

Vide Iac. Spon. Itin. Part. I. p. 86. et seqq. ubi inter alia, iconismum reliquiarum Arcus praefati, et indiculum operum excellentissimorum Pictorum, qui in Aedibus sacris ibi visuntur; et Part. 3. p. 73. et seqq ubi praeter Inscriptiones iam indigitatas, reliquas quoque, quae Iaderae supersunt, inter quas una Isidi Serapidi Libero Liberae sacra, exhibet. Idem cives Iadestinos, non Iadertinos, in antiquis monumentis frequenter appellari observat ibid.

JADES Auctor Gr. de Musica scripsit. Priscian. de Pond. Item Statuarius. Plin. l. 34. c. 8.

JADIAS i. e. simul, vel solus dominus, aut gaudium, sive acumen domini, vel ex Syro et Hebr. unus Dominus. Nomen viri. 1. Par. c. 27. v. 20.

JADIHEL fil. Beniamin. 1. Par. c. 7. v. 6. qui Gen. c. 46. v. 24. dicitur Asbel. Lat. scientia, vel cognitio Dei.

JADON i. e. iudicans, litigans, vel manus eius, nomen viri. Nehem. c. 3. v. 7. It. nomen Prophetae, qui contra Ieroboamum missus, a falso Propheta seduci se passus est Ioseph. Antiqq. l. 8. c. 3.

JADUA vulgo JADE, Plin. l. 4. c. 14. Gutialus, fluv. parvus, in Comit. Oldenburgico. Prope ostia Visurgis, in Oceanum se exonerat, seu potius in Sinum inundatione maris factum, de Iade. Adiacet ei castrum Iada.

JAGERNDORFFIUM vide Iegerndorffium.

JAETIA urbs Siciliae. Steph.

JAFANAPATANUM urbs Ceylani ins. in parte Sept. cum arce, sub Hollandis. Caput est regni cogn. 60. mill. ab ora Coromandelis in Ort. in quo numerus Indorum, ad Christi fidem, a Batavis, conversorum, se extendit ad 141466. A. C. 1684. quibus praesunt quinque Pastores Batavi, iuxta plurimos alios ex indigenis, uti scribit in Ep. scripta Columbo d. 20. Dec. anni praefati, Hermannus Spectil. Pastor Eccl. Columbensis: quibus intra quadrienii seq. spatium accesserunt [orig: accessęrunt] 40. uti idem alibi. Sic, cum incolarum totius Regni sit numerus 278759. iam conversi sunt 180364. Ibid. Seminarium a Rhedano Belga Viro perlustri institutum est, in quo Malabarica iuventus in lingua Hollandica et bonis Literis instituitur, uti Iafanapatano scripsit ad Amicum Adr. de Mey Minister Verbi divini et primus Seminarii huius Malabarici Rector, d. 7. Nov. 1690.

JAFFA vide Ioppe.

JAGARA aut JAGRAI ndis saccharum dicitur, uti quidem visum Scalig. Exercit. 164. Sed saccharum in genere illos sacar, solum vero speciem sacchari eius, quod ex liquore Tenegae conficitur, Iagara vel Iagra appellare, docet Salmas. ad Solin. p. 1313. Vide infra, ubi de Saccharo.

JAGATH Maurit. Ting. opp. infra fretum Herculeum, Abylae propinquum. Ptol. Targa Castaldo.

JAGES vulgo les Iacques, pop. inculti et Barbari, in Aethiop. inf. Sine urbibus vagi, inter lacum amplum, in imperio Monemugi et conf. Congi.

JAGIELO [1] vel JAGELLOP rinceps Lithuaniae, ex Ethnico Christianus, meruit Hedvigis, Ludovici Poloniae Regis filiae natu minimae, nuptias, hincque sceptrum. Ut Lithuanos similiter ad fidem perduceret, omnibus spectantibus, ipse arboribus, quas hactenus coluerat, securi impacta [orig: impactâ], ignibusque tam diu adoratis aqua [orig: aquâ] affusa [orig: affusâ] Non est, clamabat, non est Deus, quod exscindi, deici, exstingui potest. Orationem dein Dominicam, Symbolum Apost. aliaque in idioma Lithuanicum vertit. Baptizatus Uladislai nomen accepit, et Lithuaniam Poloniae iunxit. Proelium contra Crucigeros initurus, Deo pro victoria public supplicavit. Palatinum Valachiae in fidem accepit, A. C. 1411. Cracoviae cum Hussitis disputationem instituit, A. C. 1431. qua [orig: quâ] tantopere motus est, ut in veritatem sedulo inquirere coeperit, et Ministro Euangelico e Bohemia evocato, sub praetextu Astronomici studii, saepius ad pacandam conscientiam usus sit. Eo facilius quoque uxoris petitioni annuit, et


page 572, image: s0572a

Ecclesiastis Bohemis vulgari lingua [orig: linguâ] Slavonica [orig: Slavonicâ] sacra administrare, in templo sanctae Crucis Cracoviae, permisit. Cuius zelum et alii imitari, Corybutus inprimis Regis patruelis, qui armata [orig: armatâ] quoque manu Bohemos propugnavit. Ex huius fam. ultimus Sigifmundus Aug. Obiit A. C. 1572. Ipsi vero Iagieloni successit Vladislaus fil. Vide Cromerum Hist. Pol. l. 16. et 18. Ant. Muret. in Orat. Laet. in Comp. Hist. Univ.

JAGIELO [2] vide Ladislaus.

JAGUR civ. in tribu Iudae. Ios. c. 15. v. 21. Lat. colonus, vel advena, sive timens, vel congregans.

JAHADDAI nomen viri. 1. Par. c. 2. v. 47. Lat. simul, aut solus ego, sive acutus, vel gaudens.

R. JAHAKOB F. Ras, quem vide, scripsit Arbah Thurim An. 5100. iuxta calculum R. Ganz.

JAHALA nomen viri. Nehem. c. 7. v. 58. Lat. ascendens, aut damula, vel caprea.

JAHATH i. e. confractus, aut formidans, vel stupens, fil. Lobni. 1. Par. c. 4. v. 2. Fil. Raia. Idem c. 6. v. 20. etc. 24. v. 22. Praepostius instaurantibus templum de filiis Merari. 2. Par. c. 34. v. 12.

JAHAZIA i. e. visio Domini. Nomen viri. Esdr. c. 10. v. 15.

JAHAZIEL Sacerdos. 1. Par. c. 16. v. 6. Fil. Hebron. Idem c. 23. v. 18. Fil. Iahath. Idem c. 24. v. 23. 2. Par. c. 20. v. 14.

JAHEL uxor Heber Cinaei, Siseram sopitum clavo transfixit, Iud. c. 4. v. 17, 18, 21. et 22.

JAHELEL i. e. exspectans, aut orans Deum, sive incoepit Deus. Fil. Zabulon, Gen. c. 46. v. 14.

JAHIEL nomen viri. 1. Par. c. 15. v. 18. c. 16. v. 5. c. 23. v. 7. c. 29. v. 8. 2. Par. c. 21. v. 2. c. 29. v. 14. c. 31. v. 13. etc. 35. v. 8. Esdr. c. 8. v. 9. etc. 10. v. 2. Lat. Vivit Deus.

JAIR i. e. illuminans, vel illuminatus, fil. Segub. 1. Par. c. 2. v. 22. Item Iudex Israelis. Iud. c. 10. v. 13. Item loci nomen. Ios. c. 13. v. 30. In Basantitide reg. civ. tribus Manasse.

JAIRUS nomen viri, cuius filiam IESUS CHRISTUS suscitavit. Marc. c. 5. v. 22. Luc. c. 8. v. 41.

R. JAKOB [1] F. Chabib unus ex captivis in Hisp. scripsit Hain Iakob et Beit Iakob, circa An. 252. Millen. VI. uti supputat R. Ganz, qui et Rabbinorum ei sugxro/nwn meminit ibid.

R. JAKOB [2] Wormatiensis, per Germaniam celebris fuit; pater R. Chaiim Fridburgensis R. Liva, R. Sinai et R. Simsonis, qui omnes praesides Scholarum hic [orig: hîc] ibi fuere [orig: fuęre]. Obiit An. 323. Millen. VI. iuxta calculum R. Ganz in Chronol. Rabbinorum.

R. JAKOB [3] Falk, vide Falk.

JAKOTYNUM vulgo JAKOTYN, opp. Ucraniae, in Palat. Kyoviensi, trans Borysthenem, cum arce munita, iuxta fluv. Supoi, 8. mill. supra Elmiazoviam in Bor. 11. a Kiovia in Ort.

JALA urbs Indiae, in parte Or.Ceylani Ins. aliquot mill. distans ab ora litor. regni cogn. caput. Paucis ob asperitatem reg. incolis constat.

JALALEEL nomen viri. 1. Par. c. 4. v. 16. Lat. laudans Deum, vel illuminatio Dei.

JALEMUS Calliopae fil. infelix, nulliusque pretii homo, praesertim in cantu supra modum frigidus, unde pro cantilena lugubri poni solet. Apollon. Arg. l. 4.

*pannu/xioi e)leeino\n *)ih/lemon w)du/ranto.

Athen. l. 14. p. 619. *)enga/mois2 *)ume/nnaios2 e)n de\ pe/nqesin *)ia/lemos2. Vide Henr. Steph. in *(ia/lemos2. Nic. Lloyd.

JALGEJUM memoratum Orderico Vitali Hist. Eccl. l. 8. vulgo la Roche d'Ige, aut Mont-Iallu, castellum vet. Galliae, prope Novum Castellum, in pago Sagonensi: aliis Iause est. Vide Hadr. Vales. Notit. Gall.

JALMENUS vide Ascalaphus.

JALON i. e. manens, vel murmurans, fil. Esra. 1. Par. c. 4. v. 17.

JALYSUS Rhodi urbs. P. Mela l. 2. c. 7. Uxilica Nigro; Nunc pagus. Hic [orig: Hîc] Imago, protogenis opus, adeo pulchra, ut Demetrius Rex illius potiundae causa [orig: causâ] bellum Ialysiis intulerit. A. Gell. l. 15. c. 31. *)/ilissos2 in Seldeni MS. Haec urbs Telchinas olim aluit, maleficum genus hominum, et pra stigiis infame. Ovid. Met. l. 7. v. 364. Plin. l. 5. c. 31. Cic. l. 3. de Nat. Deor. Quid Ialysus fuerit, sunt qui dubitant. Mosellanus venatorem fuisse suspicatur, quod cum cane pingatur. Sunt qui Satyrum hoc cognomine fuisse putent, alii Bacchum, qui a Rhodiis ita vocaretur. Erat autem Cercaphi fil. qui urbi cognomen dedit, quae *)ia/lussos2 Steph. dicitur. Porro haec urbs olim Achaea dicebatur. Ergias Rhodius apud Athen. l. 6. p. 262. *(oi peri\ *fa/lanton e)n th=| *)ialusw=| po/lin e)/xontes2 i)xurota/thn, th\n *)axai/an kaloume/nhn. Diod. Sic. l. 5. de Heliadis: *katw/|khan e)n th=| *)ialusi/a| kti/santes2 po/lin *(axai/an. Sensus est; Achaeam urbem, quam condiderant Heliadae, primi Rhodi incolae, eandem esse quam Ialysum, a qua ins. pars Ialysia dicta est. Nempe qui Heliades succeserunt [orig: succesęrunt], Phoenices priscum Achaeae nomen mutaverunt [orig: mutavęrunt] in Ialysum, ad vitandam dusfhmi/an. Achaea enim tristitiam, atque animi moeorem sonat. Hesych. *)axai/as2, lu/pas2. Item *)axai/a, e)pi/qeton *dh/mhtros2 a)po\ tou= peri\ th\n ko/rhn a)/xous2, o(/per e)poiei=to a)nazhtou=sa au)th\n. Vult Achaeam dici Cererem a maerore, quo confecta est, filiam Proserpinam quaerens. Quod ipsum asserit Scholiastes Aristoph. in Acharnan. Act. 2. Sc. 6. Et qui scripsit in Nicandri Theriaca v. 484. Contra Phoenicum Ialysus (i. e. [gap: Hebrew word(s)] jaalits, vel [gap: Hebrew word(s)] jaalis ) est a laetitia factum. Itaque eodem animo Achaeae vocabulum mutatum a Phoenicibus in Ialysum, quo a Graecis *)/acenos2 in *eu)/ceinos2, a Romanis Maleventum in Beneventum, et a nautis vulgari lingua [orig: linguâ] malacia in bonaciam. Bochart. Nic. Lloyd.