CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMUS SECVNDVS Literas D, E, F, G, H, I, K, L, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

JANICULUM vel IANCIULARIS unus ex septem Rom. collibus, ab Anco Martio Rege, qui eum facto super Tiberim ponte sublicio, muro cinxerat, urbi additus. Dictus est, vel quod per eum, velut per iannam populus Rom. prim itus transierit in agrum Hetruscum: vel ab opp. vetustissimo, quod Ianus condidit: hodie a flavis arenis Mons aureus vulgo Montorio nominatur. Ex hoc, ob altitudinem maxime conspicua Roma est, ceteris autem infrequentior, ob aeris gravitatem, ut Mart. l. 4. Epigr. 64. v. 3. cuius Epigraphe de hortis Martialis testatur. Celebris fuit Numae Regis et Statii Caecilii Poetae sepulchtis. In eundem aliquando plebem secessisse Romanam, et a Q. Hortensio Dictatore revocatam, scribunt Plin. et Liv. l. 1. c. 33. Hic [orig: Hîc] quoque Rex Tuscorum Porsenna castra habuit, Liv. Dionys. Sil. Punic. Bell. l. x. v. 489. Sidon. Apollin. c. 5.

--- Porsenna superbus
Tarquinium impingens, complevit milite Thusco
Ianiculum quondam. ---

Senatores tandem, metu perculsi, sub initio bellorum civilium, ut iram Octavii evitarent, in collem istum se receperunt [orig: recepêrunt], veluti in sedem tutam ac quietam, Dio l. 47. Ovid. l. 1. Iast. v. 246. et Virg. Aen. l. 8. v. 358.

JANICULUS oppid. in Ianiculo monte trans Tybetim, ita dictum a Iano conditore, vel quod tamquam Ianua esset Romanis in Hetruriam proficiscentibus. Vide supra. Plin. l. 3. c. 5.

JANIRA Nympha, Oceani et Tethyos filia para\ to\ i)ai/nein tou\s2 a)/ndras2, h. e. a viris demulcendis. Hesiod. in Theog.

JANITORES moribus Rom. catenis vincti aditus domorum servabant: vilissimaque mancipia fuere [orig: fuêre] habiti. Iul. Firmic. l. 6. Egestatem et onus miserae paupertatis indicunt et hos eosdem Ianitores faciunt, ad hoc obsequium mendicitatis necessitate compulsos. Unde et in personis Eccl. servientibus Ianitores olim ultimi, ut nunc etiam, qui Custodes vulgo perhibentur. Eginhartus in Car. Mag. Vestimentorum Sacerdotalium tantam copiam procuravit, ut in sacrificiis celebrandis ne Ianitoribus quidem, qui ultimi Ecclesiastici Ordinis sunt, privato habitu ministrare necesse fuerit. Interim adeo neceslaria haec servitia habebantur, adeo que recepta, ut pro re valde mira fuerit, Cic. domicilium aliquando sine Ianitore fuisse: id quod notat Plutarch. in eo, Ipse, inquiens, probos et doctos viros quottidie convivos habuit, non sumptuose, sed liberaliter, habitos. Domus eius carebat Ianitore. Decumbentem conspexit nemo etc. Vide de iis notata Ioh. Brodaeo Miscell. l. 4. c. 3. Parrhasio ad Claud. de Raptu Proserp. l. 38. v. 86. l. 1. in Ruf. Carm. 3. v. 295. I. Raevardo Varior. l. 5. c. 20. Casp. Barthio Animadvers. ad Stat. l. 1. Sylv. 2. v. 35. et quae infra dicemus, in voce Ianua. item Ostiarii.

JANIZERI seu IANIZARII praetoriani milites Turcici Imp. Divisi in Constantinopolitanos et Damascenos, magni ad augendum et turbandum Imperium momenti. An ab Amurathe I. A. C. 1362. an ab Osinanno I. Imp. instituti? Hi enim in potestatem suam dudum traxerunt [orig: traxêrunt], ut regnum transferant quo velint. Unde et nostro Sec. Osmanem ac Ibrahimum e medio sustulerunt [orig: sustulêrunt]; nec meliora Fata hodiernum Muhammedem mansissent, nisi prudentia [orig: prudentiâ] Magni Vezirii conservatus, ac loco eius ipsa insidiarum architecta Avia, Achmedis Imp. quondam Saltana, strangulata fuisset. Vide Auctor. descr. St. Turc. l. 1. c. 4. Proin ne simili licentia [orig: licentiâ] in posterum in fam. Ottomannicam grasserentur, feruntur omnibus modis nunc enervari: credituque id inter consilia ultimi belli Hungarici Mag. Vezirius posuisse, ut Ianizarios praesentissimis periculis obiceret, eosque in tantum minueret, quo eo citius viam sibi ad novam et obsequii patientiorem militiam pararet. Vide Leunclav. Ann. Turc. et in Pandect. 35. Chalcondyl. l. 1. inprimis P. de la Valle, Itin. tom. 1. 2. et. 3.

JANIZZERI sollicitatores expeditionum, in Curia Rom. C. du Fresne in Gloss. seu Officiales Cancellariae Rom. qui supplicationes beneficiorum subscriptione sua [orig: suâ] firmant, Car. Macro in Hierol. Vide Octav. Vestriume de Fudic. Aulae Rom. l. 1. et 2.

JANNES nomen incantatoris, ex eorum numero, qui Mosi restiterunt [orig: restitêrunt], cum signa faceret coram Pharaone. Exod. c. 7. v. 11. Socius Mambris: quae nomina, Moysi silentio transmissa, revelavit nobis Paulus 2. Tim. c. 3. v. 8. Liber in Eccl. prim. nominibus illorum insignitus, apocryphis iam olim accensitus est. Sixtus Sen. l. 2. Bibl. S. De illo, et socio eius, locum insignem Numenii, apud Euseb. Praep. Euang. l. 9. p. 241. erudite illustrat Sam. Bochart. Hieroz. Parte Prior. l. II. c. 53. Vide quoque supra in voce Cepotaphium, et plura apud Cl. Suicer. Thes. Eccl. in vocibus *)iannh=s2 et *)Iambrh=s2.

JANNETI in Statutis Ordinis S. Ioh. Hierosolym. tit. 19. §. 33. nummi argentei sunt, a Iano Cypri Rege cusi, C. du Fresne in Gloss.

JANNEUS qui et Alex. Sextus Iudaeorum Dux, ob crudelitatem famosus: Ioseph. Antiqq. l. 13. c. 20.

JANOTIUS Donatus Reip Florentiae a Secretis; postquam vero haec in principatum versa est, voluntarium sibi ipsi exilium indixit, neque ullis Colmi I. pollicitationibus, ut in patriam rediret, se moveti passus est. Venetiis ergo reliquum vitae degit, scripsitque vernaculo Sermone Dialogum in Reip. huius gratiam. Eius Discorsi delle cose d'Italia, et la Republica Florentina, adhuc inediti sunt.

Obiit A. C. 1572. Ant. Teissier in Elogiis P. 1. ex Thuano, et Pogianto de Scriptor. Florentinis.

JANOVITIUM vulgo IANOWITZ, oppid. Bohemiae, prope Caurzimam urb. ubi Austriaci a Suecis grandi clade affecti, Duce Torstensohnio, A. C. 1645. 6. mill. Germ. a Praga in Afr. verstis Moraviam.

JANSENISTAE in Eccl. Rom. a Corn. Iansenio Ep. Iprensi in Flandria nomen habentes, doctrinae Augustini contra Pelagranos et Semipelagianos defensione suscepta [orig: susceptâ], adversarios nacti sunt Molinistas, qui de Gratia et Libero Arbitrio ad Semipelagianos propius accedere videbantur. Ut vero in herba malum succideretur, Urbanus VIII. Bulla [orig: Bullâ] edita [orig: editâ] A. C. 1641. repetitaque Constitutione Pii V. et Decreto Pauli V. ne quis imposterum de materia Auxiliorum divinorum, sine expressa et speciali licentia tractaret, inhibuit: iterumque A. C. 1644. perpetuum contradicentibus silentium imposuit. Sequutus ipsum Innoc. X. iisdem vestigiis institit, omnesque libros utrinque de hac materia scriptos prohibuit, statim sub initium Pontificatus sui, A. C. 1645. Verum his Bullis acrius cum accenderentur odia, aliis falsa Iansenio affingi, doctrinam hanc non illius, non nuperum inventum (namque Mich. Baius Cancell. Acad. Lovan. idem iam senserat sub Philippo II. et Pio V.) imo ipsius Augustini doctrinam esse, dicentibus: aliis infallibilitatem Pontificum Rom. contra obicientibus: ulterius progressus V. Propositiones Iansenii, edita [orig: editâ] A. C. 1653. Bulla [orig: Bullâ] damnavit, in qua recipienda Episcopotum Galliae maior pars consensit, Archiep. vero Senonensis, Ep. Ambianensis aliique subscribere renuerunt [orig: renuêrunt]. Alex. VII. decessore acriot, Bulla [orig: Bullâ] A. C. 1657. evulgata [orig: evulgatâ], easdem Propositiones, etiam in sensu a Iansenio intento, condemnavit; cumque ne sic quidem moti fluctus quiescerent, et in Gallia maxime Iansenismus incrementum caperet, novam Bullam emisit, Formulaque adversus Iansenium composita [orig: compositâ], in eius verba Clerum adegit, A. C. 1664. quo pacto tota illa inter Iansenistas S. Augustinianos (quo potius nomine illi insigniri volebant) et Iesuitas controversia, tandem in quaestionem de Infallibititate Papae exiit. Nec vero de hoc saltem controvertebatur inter utrosque, sed et circa Attritionem; ac Iansenistae quidem quaestionem hanc, An illa Attritio, quae concipitur ex metu gehennae, excludens voluntatem peccandi, cum spe veniae ad impetrandam gratiam in Sacramento paenitentiae, requirat insuper aliquem actum dilectionis Dei? affirmabant, negantibus Iesuitis, Sirmondo potissimum, Annato, Pinterello, Moynto, aliis. Accessit nova odii materies, a Versione Novi Test. Montibus Hannoniae edita, quae cum Vulgata parum consentire, et gratiam seipsa [orig: seipsâ] efficacem adstruere videbatur; cui etiam praefatione praemissa [orig: praemissâ] S. Scripturae lectionem cuivis neceslariam asserebant Iansenistae: unde quae illis in Gallia contigerint, aliaque huc pertinentia, vide apud Georg. Horn. Hist. Eccl. Novi Test. Periodo III. Art. 3. §. 68. nec non Continuat. §. 15. et seqq. adde Heidegger. Hist. Papatus §. 245. et seqq.

JANTHE puella Cretensis, uxor Iphidis, quae ipso nuptiarum die ex femina mutata est in marem. Ovid. Met. l. 9. v. 815. 860. et 896.

JANTHINA apud Mart. l. 2. Epigr. 39. cuius Epigraphe de Muneribus Moechae.

Vestes dicuntur violacei coloris. Plin. l. 21. c. 6. Violis honos proximus. Earum plura genera -- Ex iis vero, quae sponte apricis et macris locis pr oveniunt, purpureae lationre folio statim ab radice carnosa exeunt, solaeque Graeco nomine Ia, ut ab his Ianthina vestis. Nempe vestibus quoque eos flores, qui colore commendantur, Veterum provocavit luxuria, Idem ibid. c. 8. Dictum igitur i)/anqon, pro i)/anqes2, quod colorem violae praeferret: sicut xa/lkanqon, pro xalkanqe\s2, quod colorem haberet ka/lxhs2, i. e. coeurleae purpurae. Salmas. ad Solin. p. 1159. ex hisce Hesychii, *)/ianqon, a)/nqos2 kai\ xrw=ma/ ti porfuroeide\s2. Hinc Ianthis, vide supra Columba Stellae.

JANUA [1] villa in tribu Zabulon, in 3. milliario Legionis contra Mer. Hier. in Loc. Hebr.

JANUA [3] a Iano nomen habet, qui foribus praeesse olim creditus est. Cic. de Nat. Deor. l. 1. Principem in sacrificando Ianum esse voluerunt [orig: voluêrunt], quod ab eundo nomen est ductum, ex quo transitiones perviae Iani, foresque in liminibus profanarum aedium ianuae nominantur: quae quales olim fuerint. Vide supra in voce Iores. His custodiam apposuit non tam seuritas, quam conscientia. Unde Pueri ab Fanua meminit C. Nep. Hannib. c. 12. qui aditum obsidebat, ut admitteret nimirum vel dimitteret, qui dominum conveniebant: Ianitoris Cic. pro Plancio, cum ait: Neminem a congressu meo neque Ianitor meus. neque somnus absterruit: et Matt. l. 5. Epigr. 23. cuius Epigraphe in Paulum v. 9.

Illud adhuc gravius, quod te post mille lavores,
Paule, negat lasso Ianitor esse domi

Ostiarii alii: nam hae voces synonymae sunt. Fuit hic catenatus. Columella in praef. l. 1. An putem fortunatius a catenato repulsum Ianitore, saepe nocte sera [orig: serâ] foribus ingratis adiacere? Et haec sunt Ostiarii impedimenta apud Afranium. Suet. de claris Rhet. 3. L. Otacilius Pilitus servisse dicitur, atque etiam hostiarius, veteri more in catena fuisse. Unde colligitur, non ita amplius Suet. aestate factum esse. Et sane longo post ipsum intervallo legimus, apud Corippum l. 1. catenas a Ianitore in Ianuam translatas esse:

Et iam crebra manus veloci concita pulsu,
Limina quassabat, ductis munita catenis
Ad strepitum custos, cura est cui claustra tueri?
Sic ait indignans.

Ianitoris comes plerumque fuit canis. Plaut. Mostell. Act. 3. Sc. 2. v. 166.

Idem Mil. Glor. Act. 2. Sc. 2. v. 57. et 117. in Trinumm Act. 4. Sc. 2. v. 28. Suet. de Vitell. Imp. latebras quaerente, c. 16. Consugitque in cellulam Ianitoris religato pro foribus cane. Et hic erat mutus, vel potius vocalis custos, qui Excubitore dormiente vigilaret: Erant autem et qui pone Ianuam Canem pictum haberent, ut apud Petron. Trimalcio. Porro Ianitorum erat ignem servare, Larium nempe familiarium, qui in Atrio fuit non procul a ianua. Ovid. Iast. l. 1. v. 135.

Omnis habet geminas hinc atque hinc Ianua frontes,
E quibus haet populum spectat at illa Larem.

Confirmat Petron. qui Lares argenteos apud Trimalcionem, in aedicula, inter Ianuam et Atrium videtur locare, in armario, ut Plin. explicat. Aliud Ianitoris officium idem Petron. tangit: Edit. Gonsalis de Salas p. 15. Edit. Bosch. c. 28. et 29. In aditu ipso stabat Ostiarius prasinatus, cerasino succinctus cingulo, atque in lance argentea pisum purgabat: vile nimirum et sordidum opus, quo et Venus Psychen exercuit. Ideo autem Ianitores fores observabant, quia sordidum videbatur appenso ut olim marculo eas pulsare. Sed et Ianitrices invenimus apud Plaut Curcul. Act. 1. Sc. 1. v. 76.

Idem Turcul. Act. 2. Sc. 4. Initio apud Petron. Edit. Gonsalis de Salas p. 17. Edit. Bosch. c. 55. Anus praecipue lippa, sordidissimo linteo praecincta, soleis ligneis imparibus imposita, canem ingentis magnitudinis catena [orig: catenâ] trahit, instigatque in Eumolpum. Apud ipsum Homerum Ianitrices caeli Horas Paus. notat l. 5. A quo more sunt ancilla ostiaria in Euaugelio, et Rhode puella in Actis Apostolorum, quae pulsante ostium Petro processit ad audiendum. Haec in privatorum aedibus. Excubiae, quas tangit D. Bernardus Meditat. c. 5. Caesarum et Regum fuere [orig: fuêre]. Stat. Theb. l. 1. v. 147. et seqq.

Non impacatis Regum ad vigilantia somnis
Pila, nec alterna ferri statione gementes
Excubiae.

Idque in vestibulis. Unde Virg. Buten fidum ad limina custodem appellat: et Aen. l. 6. v. 574. ait,

Sed harum Excubiarum Palatinarum imaginem nemo melius Corippo l. 3. expressit. Neque vero privati non habuerunt [orig: habuêrunt] et ipsi suas excubias, ut ad Tac. adnotavit Lips. in l. 14. Ann. vide supra. Alius a Ianitore fuit minister, qui a Iano dictus est: Iano enim, a quo Ianuae, ut dictum, aras Graeci ante fores statuebant, Macrob. Auctore Sat. l. 1. c. 9. Latinique videntur intus, et non uno in loco dom us coluisse, ut qui apud ipsos omnibus Ianuis praeesset. Ideoque homines recensentur in antiquis monumentis, a Iano primo Palatino, a Iano medio, a Iano ab Atrio. Vide Laur. Pignor. Tr. de Servis. p. 220, 221, 222, 223, 224, 225, 226, et 228. Addam saltem Ianitores villarum, qui ianuas ad transmittendum populum per villas observabant, ut notat Siculus Flaccus: non enim unus tantum in tota villa fuit. Item Ianitores sepulchrorum, qui, ad familiam Libitinariorum pertinentes, claudendis et aperiendis sepulchris erant destinati. De his Iul. Firmic. l. 3. c..2 In tertio loco Mercurius cum Saturno ab horoscopo pariter constitutus, pollinctores faciet, ac funerarios mortuorum cadaverum custodes aut sepulchrorum Ianitores. Tit. Popma de operis Servorum. Nec omittendum, Romae in viarum capitibus, portas ingentes exstrui olim fuisse solitas, unica [orig: unicâ] tantum ianua [orig: ianuâ] aditum praebentes casque Ianos, quasi Ianuas, dictas. Vide infra et Iac. Oisel. Notis in A. Gell. l. 1. c. 16. In quibusdam sepulchtis exsculpta esse aedificia, partim ianuis apertis, quibus animae im mortalitas significetur, cuiusmodi sit in palatio Capitolino Triumvirum [orig: Triumvirûm]: partim clausis, quibus interitus eius una cum corpore denotetur: quale in domo civis cuiusdam Transtiberinae regionis, e regione pontis Fabricii, refert Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 5. c. 39. Plura hanc in tem, inprimis de Ianuas aperiendi et claudendi, easdem coronis floribusque exornandi, item pingendi lucernas ardentes iis appendendi, ratione; porro de Ianitorum cellulis, quarum apud vett. Scriptores, Vitruv. Petron. Suet. in Vitell. frequens mentio, aliisque, vide apud Casaub. ad Suet. in Calig. c. 55. et Vitell. c. 16. ubi in cellulam Ianitoris confugisse hic dicitur, inde ad necem extractus, C. Paschal. Coron. l. 2. c. 5. et hic [orig: hîc] passim, ubi de Aperiendi ratione, item in vocibus Balanagra, Clavis, Cliens, Encaustice, Fores, Flos, Luminum, Festum, Natalis dies, Ostium, Pessulus, Postis, Sera, Valvae etc. de Ianua vero Consulum, seu ostio medio Circi, senos carceres fornicatos utrinque habente, ubi Consules olim ludos sepectabant, in vocibus Circus, item Ostia. At Aethiopes, inque his Macrobii praecipue, ianuas in aedibus nullas habebant, apud Herod. l. 2. quemadmodum et Romani, inter alias cerimonias, quibus pestilentiae tempore Deos suos ibant propitiatum, ianuas aedium omnium quibuslibet adire volentibus patefecerunt [orig: patefecêrunt], apud Liv. l. 5. c. 1. promiscuoque usu rerum omnium in propatulo posito. Sic apud antiquissimos mortalium, utpote innocentia sua tutos, teste Seneca in Octav. etc.

JANUAL festum Iani, cui sacra fiebant in libo, quod inde quoque sic dictum, Festus. Item ex mola, quae farina [orig: farinâ] horna [orig: hornâ] et sale miscebatur, quin etiam ture et mero. Ovid. fast. l. 1. v. 172.

JANUARIUS [2] Mensis a Iano dictus. Censorin. l. de Die Nat. c. 22. Ianuarius a Iano, cui attributus est, nomen traxit. Suaves autem sunt Graeci, qui sic dictum volunt qu. *ai)wna/rion Suid. *ai)wna/rios, o( *)ianoua/rios2 me\n ou=tw *loggi/nos2 au)to\n e(rmhneu=sai bia/zetai, w(sanei\ ai(w=nos2 pate/ra. Vel a Ianua. Porphyr. l. de antro Musarum: *dio\ *)ianou/an ei)po/ntes2 th\n qu/ran, kai\ *)ianoua/rion mh=na to\n qurai=on prosei=pon. Quam vis hoc Lat. etiam nonnullis placuit. Nic. Lloyd. Mensis hic, una cum Februario reliquis mensibus, quorum Romulus fuit auctor, a Numa Pompilio adiectus est, nomenque a Iano accepit, quod is huius instar, respiciat et finem transacti anni et principium futuri, vide Voss. de orig. et progr. Idol. l. 2. c. 17. Ei primas assignavit Numa, vel quia pacis studiosus Iano, utpote civilis vitae et terrae colendae auctori, plus quam Marti detulit: vel quod [orig: quôd], cum post brumam Sol ad nos cursum reflectens quasi de novo cursum suum incipiat, optimum iudicaverit, idem anni, quod Solis, esse principium: Iuxta Ovid. Fast. l. 1. v. 163.

Bruma novi prima est, veterisque novissima Solis,
Principium capiunt Phoebus et annus idem.

In tutela Iunonis erat, habuitque ex constitutione Numae dies 29. ex ordinatione autem C. Iulil Caesaris 31. qorum qui festi fuerint, vide infra. Apud Athenienses mensis hic *gamhliw\n dictus itidemque Iunoni Pronubae seu Coniugali sacer fuit: a voce ga/mos2, nuptiae, quae eo mense celebrari solebant. Apud Hebraeos ei mensis Tebeth respondit. Vide Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 4. c. 5. Fr. Roslaeum Archaeol. Att. l. 2. c. 10. Godwyn. De Rit. Hebr. l. 3. c. 1. etc.

Kalendae omnes in Iunonis tutela erant, sed Ianuarii praeter ceteras fuere [orig: fuêre] celebres: Namque iis omne genus operis in sua quisque arte inchoabant: designati Consules Consulatum inibant, ab A. U. C. 601. Amici porro laetis precationibus saustum sibi invicem ominabantur, muneraque mittebant. Eodem die festum erat Iani: item festum dedicationis templorum Aesculapii et Iovis, in ins. Tiberina. III. post Kal. Vota it. Votorum dies dictus est, qua de re vide infra Vota. IX. die, qui erat V. Iduum, celebrabantur Agonia seu Agonalia: quibus Rex sacrorum arietem im molabat. XI. dies, Carmentalibus erat sacer, Eodem die Iuthurnae aedes dicata est, in campo Martio. XIII. seu Idus Iovi sacra fuit, ut Idus omnes, ideoque ovis mactabatur Idulis dicta. Eadem Octav. Imp. Aug. dictus, et provinciae in formam redctae sunt, Ovid. Tibicines item habitu muliebri urbem lustrarunt [orig: lustrârunt], quod alii ad Idus Iunii referunt. XV. die seu XIX. Kal. Febr. Carmentalia iterabantur. Post quae nullae amplius mensis huius feriae in Kal. annotatae sunt, sed dies omnes, usque ad IV. Kal. Febr. Comitiales fuisse dicuntur. Ovid. tamen adhuc aliquot celebritatum meminit, quas hic [orig: hîc] subiungere visum est. XVI. die seu XVII. Kal. Februar. festum erat dedicationis templi Concordiae, quod a Camillo positum fuisse, Plutarch. docet: A Livia, Ovid. XXIV. die, qui est IX. Kal. Februar. Sementinae feriae celebrabantur, quae tamen non statae, verum conceptivae, erant. His durantibus sacra in aede Telluris Cereri et Telluri fiebant. XXVII. die seu IV. Kal. Febr. festum fuit dedicationis templi Castoris et Pollucis. XXX. die, qui est III. Kal. Febr. festum Pacis erat. Lil. Greg. Giraldus in suo Kal. Rom. XXIX. diem huius mensis Equiriis assignat, quae ad prid. Idus Martii Ioh. Rosin. refert. Diis Penatibus quoque mense hoc sacrum fuisse factum, clarum est ex Kal. vet. rustico, quod Hub. Goltzius edidit.

JANUARIUS [3] vulgo Rio de Janeiro fluv. ingens Brasiliae, Ganabara Gallis. In Ocean. Brasilicum se exonerat, maxime ad Austr. regionis, ubi portu gaudet capacissimo. Hinc prov. adiacens dicitur Praefectura Ianuarii fluv. vulgo Capitania de Rio de Ianeiro. Sub Lusitanius. Prope eius ostia Fanum S. Sebastiani, urbs munita est.

JANUARUM Potestates apud Tertullian. Ianitores sunt, quibus Cancellorum Potestates, h. e. Cancellarios iungit, quorum illi oi( e)pi\ qurw=n, isti oi( e)pi\ kigkli/dwn, Graecis dicti sunt. Apud Vett. enim solidis foribus, praecipue in prima ianua, praeponebantur cancellatae ac reticulatae, uti docet Scholiast. Aristoph. ad illud, *klei\s2 phkta\ dwma/twn. *pro\s2 ta\s2 e)/mprosqen tw=n qurw=n i(stame/nas2 kigkli/das2, phkta\s2 ta\s2 qu/ras2 ei)=pe dia\ to\ di' o(/lou a)sfali/zein kai\ a)poklei/ein ta\s2 o)/yeis2. Hinc diversa illa ministeria etc. Vide Salmas. ad Solin. p. 927. et hic [orig: hîc] passim, ubi de Cancellis, Ianua, Transenna etc.

JANUS [1] antiquissimus Italiae Rex, A. M. 2722. ante adventum Aeneae A. 150. Fil. Apollinis ex Creusa, Erechthei filia, a Xipheo huius marito adoptatus, quibusdam dicitur. Hic cum ingenti classe in Italiam venit, et Saturnum a Iove fil. Creta [orig: Cretâ] fugatum, navique in Latium similiter appulsum, hospitio suscepit, agrique colendi rationem ab eo edoctus in regni portionem eum recepit: Amboque unanimi consensu imperantes, duo condiderunt [orig: condidêrunt] oppida, quorum alterum Ianiculum, alterum Saturnium vocarunt [orig: vocârunt]. Monetam quoque aeream primi cuderunt [orig: cudêrunt], in cuius altero latere rostrum navis, in altero Iani imago erat impressa. Plutarch. in *(rwmai+koi=s2 ad Quaestionem, (cur nummi veteres ab una parte haberent *)ianou= diprw/sopon ei)kona Iani bisrontem imaginem, ab altera ploi/ou pru/mnan h)\ prw/ran e)gkexaragme/non, navigti puppim, aut proram insculptam ) a plerisque asseri dicit id fieri, *)epi\ timh= *kro/nou ploi/w| diapera/santos2 ei)s2 *)itali/an, In Saturni honorem, qui navi iu Italiam traiecerit. Ianum autem Regum omnium suae aetatis prudentissimum fuisse volunt, et praeterita scientem, et futura praevidentem; unde et Bifrons fuisse fingitur, pingiturque altera [orig: alterâ] manu clavem, altera [orig: alterâ] virgam tenens. Mortuus, inter Deos relatus est. A Macrob. Deus Anni creditus, cui Ovid. suffragatur: Fast. l. 1. v. 65.

Iane biceps, anni tacite labentis origo,
Solus de superis qui tua tecta vides.

Templumque 2. portarum habuit Romae ad infimum Argiletum a Numa Pompilio positum, quod tempore belli patebat, pacis tempore claudebatur. Unde Patuleius et Clusius dictus est. Constat autem, templum hoc ter fuisse clausum, primum regnante Numa [orig: Numâ], iterum post bellum Punicum secundum, tertio post bellum Actiacum: (imo ter sub Aug. solo, ut alibi vidimus) Huius autem claudendi, vel aperiendi ratio varia est. Alii dicunt, Romulo contra Sabinos pugnante, cum iam prope vinceretur, calidam aquam ex hoc loco erupisse, quae fugarit exercitum Sabinorum. Hinc ergo tractum morem, ut pugnaturi aperirent templum, quod in eo loco fuerat constitutum, quasi ad spem pristini auxilii. Alii dicunt Tatium, et Romulum facto foedere templum aedificasse [orig: aedificâsse]. Unde et Ianus ipse duas facies habet, ut ostendat duorum Regum coitionem: vel quod ad bellum ituri debeant de pace cogitare: vel quod ad praelium exituri locum sibi apertum debeant relinquere, quo tuto possint reverti. Hunc nonnulli eundem esse putarunt [orig: putârunt] eum Sole, ideoque et Quadrifrontem fecerunt [orig: fecêrunt] ob 4. quos ambit orbis cardines. Eundem hunc cum Gyge ac nae fuisse volunt. Versus Ovid. de Iani moneta Fast. l. 1. hi sunt: v. 229.

Multa quidem didici. Sed cur navalis in aere,
Altera signata est, altera forma biceps?

At bona posteritas puppim formavit in aere,
Hospitis adventum testificata Dei.

Ostendimus antea ex Plutarcho veterum de hac re opinionem, quam tamen ipse non probat, quia cum multis aliis Saturno commune id fuit: *kai\ ga\r *)iano\s2 kai\ *eu)/andros, kai\ *ai)nei/as2 e)k qala/tths2 proekomi\sqhan. Itaque videntur vett. symbolo navis aliud signasse [orig: signâsse], nempe arcam Noae, qua [orig: quâ] cum suis servatus est ab universali diluvio. Ceterum Ianus ab Hebraeo [gap: Hebrew] [gap: Hebrew word(s)] Jain derivari videtur, quia vini repertor fuit, qua [orig: quâ] significatione Oenotrius dicitur Dion. Halic. Hist. Rom. l. 1. Huius nominis usus vel nullus, vel rarus semper fuit apud Graecos. Ovid. l. 1. Fast. v. 89.

Quem tamen esse Deum te dicam, Iane biformis?
Nam tibi par nullum Graecia numen habet.

Nic. Lloyd. Plura de illo vide apud Thom. Dempst. ad Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. Virg. Aen. l. 7. v. 180. et l. 8. v. 357. Addo hic [orig: hîc] saltem, quod fuit primus ex Selectis Diis, quorum octo duodecim Diis Consentibus seu praecipuis addidere [orig: addidêre] Romani, primo etiam loco in omnibus sacrificiis nominatus est. Idem primus docuit Italos vinum et far ad sacrificia et religionem magis: quam ad potum et esum, producta esse: Primus aras et pomoeria et sacra docuit: ad pudorem et sanctimoniam domorum primus valvas, seras et claves excogitavit, unde ab eo Ianuae dictae, quibus etiam praeesse credebatur. Olympo Regi Hetruriae fano sacrato, duodenis coloniis totidem pom oeria arasque sacravit et ad continendum recentes tum colonias in officio. virgas fascesque singulis singulos dedit: unde ipse in manu virgam et clavem, sub pedibus vero bis senas aras, habebat, Q. Fab. Pictor, Macrob. Sat. l. 1. c. 9. etc. Simulacrum eius, quod in Capitolio fuit, ita fuisse formatum, ut in manu dextra trecentorum, in sinistra sexaginta quinque numerum teneret, ad demonstrandam anni dimensionem, idem Macrob. cum Plin. memoriae prodidit, vide quoque Lil. Greg. Girald. Syntagm. Deor. Addi possunt retro memoratis eius inventis coronae, navigia, tumultuarii pontes etc. Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 2. c. 3. ubi triplicis templi, primi a Rom ulo conditi, quod tempore pacis claudi solebat: alterius, Iani Quadriftontis, amplissimi quatuor portarum in foro Rom. ab Aug dedicati: tertii ad Forum Olitorium a Duillio conditi: item aedis Iani Curiatii, meminit. In Foro habitasse [orig: habitâsse] Ianus Senecae dictus est, quod ad statuas ei in Foro Rom. eiectas [orig: eiêctas], refert P. Victor in octava Urbis Regione. Vide quoque Thom- Dempster. Paralip. in loc. Ioh. Rosini supra laud. De more claudendi aperiendique Iani Quirini Fanum, ut aliquid addam, non ter solum; sed pluries illud factum esse, adnotavit Casaub. Primo quidem sub Numa, instituti auctore, cuius temporibus per Annos

quadraginta tres Iani portae clausae fuerunt [orig: fuêrunt]. A. dein ab. U. C. 519. Coss. T. Manlio Torquato, C. Attilio Balbo II. iterum Ianum clausum, eodemque Anno rursum apertum esse, referunt multi. Tertium clausit Aug. A. U. C. 725. Cosl. se V. et Sexto Apuleio, post victum Antonium. Quartum idem Princeps, Cosl. Ipso IX. et M. Iunio silano, quum ex bello Cantabrico Romam rediisset, A. U. C. 729. Quintum rursus clausit idem Imp. circa tempora nati Regis et Pontificis Summi SER VATORIS nostri: mansitque sic obseratus fere per duodecim Annos, ad Varianam usque cladem. Tum apertae eius fores ad Neronis usque tempora patuerunt [orig: patuêrunt]. Sextum clusit Nero, se III. et Valerio Messala [orig: Messalâ] Cosl. A.U. C. 811. Septimum (Tacitus et Orosius dicunt sextum, quia Nero sine causa clauserat) Vespasianus A. U. C. 824. se III. et Nerva [orig: Nervâ] Coll. a quo tempore super Iani portis altum silentium est, usque ad Gordianum Iun. quem, Iano aperto, contra Persas esse profectum, A. U. C. 995. Praetextato et Attico Coss. testatur in eo Capitolin. Sed et Christianis Impp. servatum aliquandiu vet. hoc institutum, discimus ex Amm. Marcell. l. 16. c. x. ubi, post victum Magnentium, Constantium, sublatis omnibus Tyrannis iam unum Orbis Dominum, Ianum clausisse, memorat, A. U. C. 1105. Vide Casaub. ad Aug. Suet. c. 22. ubi Inscriptionis, quae Emeritae in Hispania exstat, initium hanc in rem istud quoque exhibet: IMP. AES. DIVI. F. AUGUSTUS. PONT. MAX. COS. XI. TRIBUNIC. POT. X. IMP. VIIII. ORBE. MARI. ET. TERRA. PACATO. TEMPLO. IANO. CLAUSO. etc. Plura de Iano, praeter Auctores praefatos, vide apud Casp. Barthium Comm. Superstition. et Gerh. Ioh. Voss. de orig. et progr. Idol. l. 1. c. 12. ubi inter Reges Aborigenes, eosque Deos Indigetes eum falso referri; c. 18. ubi nae, vel potius Iavan illum, patrem Ionam: l. 2. c. 15. et 16. ubi Solem per eum cultum fuisse, docet, et de variis epithetis eius, Sceptro insuper et clave, cum quibus pingebatur, aliisque huc pertinentibus, accurate agit.

Bifrons dictus est, vel quod genere Graecus, sede Italus fuerit: vel quod Italos a fero vitae genere ad civiliorem vitam traduxerit: vel quod vir prudentissimus fuerit: vel quod Ianus sit mundus gemina [orig: geminâ] facie, hac Ort. spectante, illa [orig: illâ] Occas. Clusius appellatus est, quia valvae eius pace claudebantur. Consivus, a conserendo nomen habuit, i. e. a propagatione generis humani. Curiatius, aedem habuit ab Horatio exstructam, in memoriam Curiatii a se interfecti, in nobili illa Tergeminorum pugna. Deus Deorum, in Saliorum carmine appellatus est. Geminus sive Quadrifrons fictus et vocatus fuit, quod universa climata Maiestate sua [orig: suâ] complecteretur. Iunonius, nomen habuit ex eo, quod non solum mensis Ianuarii, sed omnium mensium, ingressus tenear. Unde 12. ei aras pro totidem mensibus dedicatas scribit Varro Rer. Rom. l. 5. Pater dictus est, quia omnium Deorum primus fuit. Vide infra Pater. Patulcius, quia belli tempore valvae eius patebant. Ovid. Fast. l. 1. v. 129.

Nomina ridebis, modo namque Patulcius idem,
Et modo sacrifico Clusius ore vocor.

Quadrifrons, vide supra Geminus. Habebat templum amplissimum 4. portarum in Foro Rom. quod ei Aug. dedicavit: Ianus ipse, qui in eo colebatur, Falscis Thusciae civitate captis, in Forum transitorium Romam translatus erat. Templi iconem e veteri lapide exhibet Ioh. Rosin. loc. praef. Quirinus appellatus est, quasi bellorum potens; ab hasta, quam Sabini Curim vocabant. Septimianus, non Dei, sed aedificii pervii, a Sept. Seu. fortasse exstructi, nomen fuisse videtur. Ianos enim talia aedificia quadriformia ac pervia appellata fuisse, infra videbimus. Thyraeus, vide infra. Viri Celebres.

JANUS [3] Cornatus Germanus Medicus, varios auctores Graecos Latine vertit. Obiit A. C. 1558. Vide et Iohannes Cornarius.

JANUS [4] Damascenus Medicus Syrus, auctor 7. libb. de arte sanandi morbos, et.

JANUS [5] Douza Nordvicus, auctor Principi Arausionensi condendae Lugduni Batavorum, Anno 1575. Academiae, ptim usque eius Rector, postquam in sustinenda obsidione Urbis Praefectus egregiam operam navasset [orig: navâsset]. Hic Musis cum Marte optime convenire docuit, tanta [orig: tantâ] Vir doctrina [orig: doctrinâ], ut Bataviae Varro, et Academiae commune Oraculum vulgo diceretur. Meurs. in Athen. Bat. Poeta, Historicusque, inter alia, insignis, edidit quaedam. Vide Douza.

JANUS [6] Gruterus Brabantus, IC. Philologus, Poeta et Historicus. Bibliothecarius Archipalatinus, nat. Antverpiae A. C. 1560. scriptis immortale nomen meritus, Obiit A. C. 1627. Witam eius prolixe descripsit Balth. Venator. Inter scripta eius eminent, Suspicionum libb. IX. Polyanthea vel Thesaurus Criticus Tom. IV. Inscriptiones Antiqq. totius Orbis Rom. Criticorum Tomi VI. Chronicon Chronicorum, sub nomine Ioh. Gualleri etc. Vide et P. Freherum Theat. Viror. Erudit. Clar.

JANUS [8] vel JANUTTIUS ManetusFlorentinus, discip. Emanuelis Chrysolorae, gratus Nicolao V. amplissimis honoribus in patria defunctus. Psalmos ex Hebraeo, et Isagogen Porphyrii, cum Categoriis Aristotelis ex Graeco Latine vertit. Scripsit porro

de Illustribus longaevis, libb. 6. De vita Nicolai V. libb. 4. Historiam Genuensem libb. 2. Hist. Pistoriensem libb. 3. Vitas Socratis, Senecae, Plutarchi, Dantis, Boccatii, etc. Obiit Neapoli A. C. 1459. Leander Alberti descr. Ital. Voss. de Hist. Lat. Hugolin. Verrin. l. 2. Flor. Ill. ubi inter alia sic de illo:

Est quoque Iannoti celeberrima Fama trilinguis,
Plurima qui Hebraeo de fonte volumina vertit
In Latium, et nostris dedit haec noscenda Manetus.

JANUS [10] Parrasius Consentinus, docuit Mediolani, unde discessit parum honeste. In Claudianum et Ibim Ovid. commentatus est. Obiit podagta [orig: podagtâ], gener Demetrii Chalcondylae.

JANUS [11] Vitalis Panormitanus, eruditione sua [orig: suâ] Saeculum Praeteritum illustravit, etc.

JANUS [12] locus Romae, ubi foeneratores consistebant, ubi Iani simulacra fuere [orig: fuêre]. Ovid. de Rem. Amoris. l. 2. v. 165.

Vide Torrent. ad locum. Nic. Lloyd. Lucan. Civ. Bell. l. 5. v. 6. Iani medii meminit inter alos A. Gell. qui eum in clientela L. Antonii fuisse ait. Hic cur id nomen tulerit, quaerunt Eruditi. In Regione Fori Rom. duo Iani erant, ad arcam Fabianam, ut ait Victor, incrustati et adornati signis, superior et inferior, celebris mercatorum locus et foeneratorum, apparetque, spatium inter utrumque Ianum medium fuisse dictum, Hadr. Turneb. Advers. l. 26. c. 26. Ita Cornutus ad Palaemonem, Iani templum biforis, inquit, in clivo Capitolino vetustissimum, crustatis marmoreis vel e Partis columnis vidimus: quia in medio eius clivi summitas, Ianus summus: et imus, in extremo clivo appellatur. Locus sub templo, medius etiam Ianus dicitur, ubi puteal et foener atores incolerent. Hier. Magius Miscell. l. 2. c. 12. ideo Ianum medium dici existimat, quod inter duo fora sacratus staret, ad quem tamquam celebriorem ac ratione loci commodiorem et foeneratores et mercatores convenire solerent. Marcell. Donat. ad illud Suet. in Domit. c. 13. Ianos arcusque cum quadriiugis exstruxit, annotat: Nos arbitramut, per Ianos intelligendas esse portas illas magnas, quae in viarum capitibus exstrui solebant ab antiquis Romanis, unica [orig: unicâ] tantum ianua [orig: ianuâ], aditum praebentes, vulgo Portoni. Oisel. in A. Gell. l. 1. c. 16. suspicatur quoque, Ianum medium dictum esse spatium, quod erat inter Ianum summum et imum: De quo Horat. l. 1. Ep. 1. v. 55.

et Cic. l. 2. Offic. a quibusdam viris optimis ad medium Iani sedentibus Non desunt, qui tres Ianos fuisse scribant: inter quos Liv. l. 41. c. 28. de Q. Fulvio Flacco Censore, In his et cloacam circumducendam et forum porticibus tabernisque claudendum, et Fanos tres faciendos. Verum et plures in Urbe Ianos esse, dixit Ovid. per quos intelligendae transitiones vel fornicata opera, et arcus marmorei, ut ex Suet. patet. Sic Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 2. c. 3. in plurai numero Iani, dicta sunt aedificia quadriformia et pervia, sive stata illa et lapidea, sive ex materia pro tempore excitata, cuiusmodi multi in Urbe fuerunt [orig: fuêrunt], teste P. Victore, cum ait: Iani Quadrifrontes per omnes regiones marmoribus incrustati et adornati insignibus militaribus et signis, duo praecipue ad arcum Fabianum (in aliquibus est, ad arcam Fabianam) superior inferiorque, ubi Argentarii et Numularii artem suam exercebant. Vide quoque Acron. et Prophyrion. in Horat. nec non Ioh. Brodaeum Miscell. l. 2. c. 19. Fuisse autem Ianos huiusmodi, seu transitiones pervias, ut Tullius interpretatur, non minus ac Fora, magna [orig: magnâ] hominum frequentia [orig: frequentiâ] celebrari solitos, Amm. Marcell. docet l. 38. c. 4. potiores auctoritate longaeva [orig: longaevâ], per ianos et fora clamitant saepe, Remp. stare non posse. Sed et ex urbe in colonias transiisse, testis est Liv. l. c. Fulvius Flaccus locavit forum porticibus tabernisque claudendum et Ianos tres faciendos. Vide Casaub. ad Suet. Aug. c. 31. ubi hic, Pompeii, ait, statuam marmoreo Iano supposuit etc. Vide quoque Salmas. ad Spartian. in Seu. ubi de Iano Septimiano

JANUSSIUS fil. Boleslai, Regis Poloniae a quibusdam electi, contra Casimirum; regnum adversus Ioh. Albertum affectans, sua etiam amisit. In eius ex fratre Conrado nepotibus Ioh. et Stanislao A. C. 1526. linea Varsoviensis, et in Polonia simul omnis Piasteus sanguis Defecit, Phil. Iac. Spener. Syll. Geneal. Hist.

JAO ita Ethnici Iehovam vocavere [orig: vocavêre], teste Diod. Sic. l. 1. ubi postquam ostendit, veteres Nomothetas leges suas a Diis acceptas fuisse, populo persuadere solitos, subdit: *para/ te toi=s2 *)ioudai/ois2 *mwsqh=n to\n *)iaw\ e)pikalou/menon qeo/n. Vide Iehova, it. Iabe.

JAPARA urbs in parte Bor. Iavae ins. cum portu capaci. Caput regni cogn. 100. mill. a Materano in Eur. 250. a Batavia in Ort. Mel. Iavara.

JAPETUS Caeli, sive Titanis et Terrae fil. (ut inquit Hesiod.) vir quidam potens apud Thessalos, sed protervi ingenii, magisque siliorum, quam sua [orig: suâ] virtute clarus. Ferunt hunc Asiam Nympham uxorem duxisse; et ex ea Hesperum, Atlantem, Epimetheum et Prometheum suscepisse. Hic Gigas erat procerissimae staturae, de quo passim poetae. Virg. Georg. l. 1. v. 279. Iapetum autem,

i. e. Iaphetum Graeci generis sui auctorem esse agnoscunt, nec putant Iapeto quicquam esse antiquius. Unde est, quod decrepiti et deliri senes per convitium Iapeti vocabantur. Hesych. *)iapetos2 e)pi\ diasurmw=| preobu/teros, a)rxai=os2, (ita lege, non a)rxhgo/s2 ) idque ex Suida, apud quem Iapetus o)/noma ku/rion, lh=ros, mwro\s2, a)rxai=os2, Nic. Lloyd.

JAPHA Galilaeae opp. Iotapatae finitimum, contra expugnationem munitissimum, nam praeter naturam, qua [orig: quâ] tutum erat, etiam duplici muro cingebatur, in tribu Zabulon.

JAPHET i. e. dilatatus, aut pulcher, sive persuadens, fil. nae. Gen. c. 5. v. 32. Primogenitus, ut Hebraeorum aliorumque sententia fert, Augustino Semum praeferente, cum aliis quibusdain. Cum Patre arcam Idem c. 7. v. 13. ingressus, ab eo morti vicino benedictionem hanc tulit: Dilatet Deus Iaphet, et habitet in tabernaculis Sem, sitque Chanaan servus eius. Idem c. 9. v. 27. Habuit 7. filios e quibus Gomer et Iavan genus propagarunt [orig: propagârunt], posteris a Tauro et Amano in Cilicia, usque ad Tavaim, et hinc Gades usque sese extendentibus. Ioseph. Antiq. l. 1. Genebr. in Chr. Lyranus, in c. 5. Gen. Torniel. A. M. 1659. n. 2. A. M. 1666. n. 49. A. M. 1931. n. 20. et 21.

JAPHIE opp. in tribu Zabulon. Ios. c. 19. v. 11. Item montes, in tribu Manasse, a Ioppe, usque ad Doram.

JAPIDIA regio Illyrici triplex fuit, Prima a fontibus Timavi amnis usque ad Istriam. Secunda, ab Arsia fluv. usque ad Tedanium flum. Tertia Inalpina, in montibus Albio et reliquis Alpibus, supra Istriam se extendentibus. I. Lucius. Vide Iapis.

JAPIS nobilis Aetolus, qui patria [orig: patriâ] pulsus, cum ad intimum maris Hadriatici sinum venisset, opp. de suo nomine condidit, a quo ea pars Italiae, quae Timavo fluv. irrigatur, Iapidia dicta est. Quin etiam Timavum ipsum ab huius nomine Iapidem cognominat Virg. Georg. l. 3. v. 475.

JAPODES s. IAPYDES Ptol. Plin. l. 3. c. 21. pop. Geltici versus Illyriam Steph. in Liburniae, Histriae, Carnorumque s. Notitorum conf. hodie Craner, vel Kraniner, et interius Iappenavv, Austriae Principibus subditi Lazius. Ibi Iapodum opp. teste Serv. Iapuv Plin. l. 3. c. 5. et 21. regiuncula Iapydia. Virg. Iapis, Garganus Aen. l. XI. v. 247.

JAPONIA s. IAPONICAE ins. Zipangry Paulo Veneto, Chryse Magino, Aurea Chersonesus Merc hodie le Iapon Gallis, Iapan Hispanis et Bata vis, regio ampla Asiae, in mari Or. s. Sinico, quae tum nativa [orig: nativâ] sua [orig: suâ] nobilitate, tum rerum ab Europaeis ibi gestarum occasione, multorum calamis tractari meruit; ultima est regionum a nobis versus Ort. remotarum, elevationemque Poli habet 35. gr. tres insulas complectens, nempe Niphoniam, Ximum et Xicocum, in quibus sunt sexaginta octo regna, s. potius provinciae, teste Brietio, nempe quatuor in Xicoco ins. decem in Ximo ins. quae ad Occas. tendit, et quinquaginta quatuor in Niphonia ins. quae amplissima est et caereris maior maxime ad Ort. et Sept. tendit. Totius regionis caput et primaria urbs est Meacum, Meaco. Sed ab aliquot Annis sedes regia Iendum, Iendo, translata est. Ad Bor. separatur a terra Aesonis freto Sangario, et vix distat centum milliaribus a Corea regione in Ort. Ab Occ. Sinenses, a Mer. vasto mari interfuso inexploratas habet terras, e quibus casu nautas olim quosdam in Iaponiam delatos fama est, neque inde solvisse. Eius maior longitudo a Caecia in Afric. vix est 750. mill. pass. latitudo autem, ubi maior est, a Sept. in Mer. non excedit 300 mill. pass. Nunc autem cum insulis adiacentibus, dividitut in septem partes s. re giones, quarum nomina ista sunt, Ximoa, s. Saycoca, Ximo, Tocaesia s. Xicoca, Tocaesi, Iamaisotia, Iamaisoit, Iersenga, Ietsengo, Ietsegena, Ietsegen, Quantoa, Quanto, et Ochia, Ochio Et 68. regna in his regionibus contenta subsunt dominio Regum viginti et unius, qui tamen illa omnia possident uti feuda, et sub clientela Imp. Iaponiae teste Carone, cui tit. Vo seu Dair, qui cum olim e luxuria in desidiam prolapsus fuisset, Praefecti et Satrapae eius. Cubi praesertim, quod duobus primariis nomen erat, arma contra illum sumentes, in plura dominia Imperium discerpserunt: quorum quidam Legatos miserunt [orig: misêrunt] Romam ad Greg. XIII. Pontif. quem hacce a Iesuitis formula [orig: formulâ] suggesta [orig: suggestâ]: Adorando et caeli Regis locum in terris obtinenti magno et sanctissiino P. P. salntarunt [orig: salntârunt]. A. C. 1585. Thuan. l. 77. Religio postmodum Christiana ibi crudelissime extirpara est, iis supplicioruin generibus, ad quae veterum equuleus pluma mollis fuit. Utrum autem Ins. sit an Continenti adhaereat, dubitant Geographi: tota certe admodum fertilis, et culta est, inter arbores cedris, inter fructus oryza [orig: oryzâ], animalibusque non tam cicuribus quam feris abundans, cum plurimis urbibus magni momenti. At aliis maxima [orig: maximâ] parte nivalis ac frigida est neque ferax. Ex tritico non panes more nostro, sed genus quoddam offae s. polentae conficiunt Montes apud nos passim, illic vero duo, praecipua [orig: praecipuâ] nobilitate visuntur, quorum alter incertae appellationis: inque eius cacumine certis hominibus, postquam voti causa [orig: causâ] diu se maceraverint, splendida [orig: splendidâ] circumfusus nube sese Cacodaemon ostendit, alter Figenotama nomine, leucarum aliquot ascensu trans nubes attollitur. Arborum genera quod attiner; unius, quae palmam imitatur, ignoto nomine, admirabile prorsus ingenium. Siquidem (uti perhibent) humorem quem libet reformidat: si forte maduerit, contrahit ilico sese, ac veluti pestifero contactu marcessit. Remedio est, avulasam radicitus in sole siccare, et in vacuam scrobem storea [orig: storeâ] fertri contusam. vel sitientem arenam infundere, ibi postquam aruerit, rursus depacta revirescit, ac pristinum docorem, nitoremque recipit: In

lucem Iaponii editi, vel hieme summa [orig: summâ], protinus lavandi, ad flunina deferuntur, ab ubere avulsi, venatu exercentur, et procul a matre et nutrice, locis habentur asperis, quod ita sentiant, nulla [orig: nullâ] re magis infringi animos, quam molli ac blanda [orig: blandâ] educatione. Somnum, subiecto cervicibus lapide vel tigillo, et cibum capiunt genibus nixl cruribus insidentes: cenationem intrant excalceati; e cedro, pinuve cibi conficiuntur, nounumquam etiam rostro, pedibusque inauratis aves integrae nobilibus patinis inferuntur. Egregiam porro chalybis temperaturam habent, ut ferrum nostrum acie propemodum illaesa diffindat. Variis utuntur moribus, a nostris valde abhorrentibus; Nobis enim dentium, in candore; illis, quod mitere [orig: mitêre], in ipsa nigritie decor est. Itaque atro quodam eos pigmento identidem inficiunt. Inter salutandum nos caput; illi perlevi crepidarum vel sandaliorum excussu pedes aperiunt, advenienti amico nos adsurgimus, illi subsidunt: nobis gemmae, illis ferrea vel fictilia in honore sunt. Iam in curationibus illi salsa et acria et cruda aegrotis apponunt: Neque cur eiusmodi infinitaque alia faciant, probabilem plerumque rationem afferre non possunt. Proin morales a quibusdam Antipodes dicti: superbus et aliorum contemptor illis animus, sed fidus, et promissi tenax, interim adeo belli avens, ut ne domi quidem discincti appareant. Lingua illorum virilis est, et a nostris haud imperitis rerum aestimatoribus, Latinae vel genere ipso, vel ubertate praefertur: itaque non nisi magno lbaore et tempore perdiscitur. Berman. apud eos Mos rasouk gusar E. g. Lumen affer: Kurs gusavi mas Adesdum: Has massio propino tibi, significare refert. Ingens porro apud eos religiosorum utriusque sexus numerus est, quibus Bonziorum nomen. Hi in duo genera plane sibi adversa divisi, colore quoque albo nigroque discernuntur. Certe in exigua quadam Iaponiae prov. Iesuita Xaverius, Indorum Apostolus a suis dictus, octingentas Bonziorum aedes numeravit. Ceterum novem apud illos sectae, quarum principes Xaca et Amida harum nulla mundi animarumque originem angoscit. Propagandi superstitionem apud illos, quod ubique, medium usitatissimum impostura est, inter quas haec non minima, quod [orig: quôd], dum quinque legis suae praecepta negant a quoquam de plebe observari posse, loco populi se ea implere iactant, in veneratione hinc summa habiti. Sunt autem illa: 1. De animali occiso ne comedito. 2. Ne furator. 3. Ne adulterium committito. 4. Ne falsum dicas testimonium. 5. A vino abstineto. Interim toti intus vitiis scatent; nullum nefas, modo clam committi possit, horrentes. Addi superioribus possent quaedam de Iaponensium Academiis, quae numerosae: regiminis modo, qui ad Europerorum Principum impetandi legem prope accedit: literis, et Scriptura que Sinensium affinis est: aliisque, sed ea videri possunt, apud Maffaeum Hist. Indic. Fr. Xaver Ep. l. 3. et 4. Marcum. Paulum, A Costa, Linschotum, Gul. Adamum, Guerrerum, Solerium, Brietium, Thevet. in Cosmogr. Frane. Caron. de Regno Iap. Belg. Arn. Montan. Denckvvurdige Gesandschaffi an die K. von Iapan, etc. Subiungo salteri, regnum, hoc, nulli veterum cognitum, detectum esse demum Praet. Sec. a Lusitanis A. C. 1542. Ibi primum fidem Christianam Xaverium, docuisse, a quo tempore Iesuitae illuc confluxere [orig: confluxêre], et a Greg. III. Hisp. Rege Phil. II. circa [orig: circâ] A. C. 1584. reliquis omnibus Religiosorum ordinibus exclusis, ibi praedicandi Religionem privilegium nacti sunt. Verum cum hi magnam populi vim ad se traherent, veriti Bonzii, ne quid res sua detrimenti pateretur, Imp. contra Christianos arciter incitarunt [orig: incitârunt], unde persecutio, cuius supra mentio. Alii tamen id mali Iesuitarum polutragmosunh|; Nicolaus Trigaltius, odio Hisp. Regis, cuius potentia formidolosa tum Iaponensibus, ascribit. Tum Iesuitae et Lusitani, post exquisitissimis suppliciis excarnificatas aliquot Christianorum myriadas, pulsi, Belgis tamen merces inferendi, et efferendi venia [orig: veniâ], sed sub gravi Evangelium non docendi lege, concessa [orig: concessâ]: ipsis tamen privato cultu non interdictum est; unde etiam Bibliothecas sacris libris refertas Praefectis urbis Nangesacque habere licet. Hodie tamen liberior in regnum Europaeis aditus patere dicitur. De origine et Historia Gentis ista non omittenda. Incolae ante 8. circiter Saecula a Sinensibus origine in traxisse dicuntur. subfueruntque [orig: subfuêruntque] uni Monarchae, quem Dairum appellabant, et velut Numen quoddam venerabantur; donec, decrescente indies ob intestina dissidia Dairorum potentia [orig: potentiâ] ab A. C. 1500. Reges provinciarum passim rebellare ac suo arbitrio vivete coeperunt [orig: coepêrunt], circa A. C. 1600. E quibus praecipuus Nubananga Rex Voaris, urbe Meaco capta [orig: captâ], totius Iaponiae Rex potentissimus evasit, A. C. 1570. ita tamen, ut auctoritatem Dairi adhuc agnoscerer. Ei successit Taxiba Quaba Condonus, A. C. 1586. quem excepit Taikosamma, Imp. Iaponiae, ab ipso Dairo, sponte se abdicante, declaratus, novaeque sic Monarchiae conditor, de cuius factis. potentia ac magnificentia, stupenda referuntur. Illi successit fil. Fidery Samma A. C. 1607. sub turela Ongoschionis; qui, pupillo nefarie obtruncaro, ipse Imperium arripuit, A. C. 1616. intra vertentem annum Exstinctus. Post hunc Kombosamma praefuit, cui Chiongon successit A. C. 1630. Horn. Orb. Impr. p. 455. Ceterum de Daemonum cultu, qui in hac gente viget; de ridicula eorundum opinione, de Manibus suorum; de suo imprimis Bonzio Combadaxo, quem anniversaria [orig: anniversariâ] die colunt ac invocant. Ioh. Ger. Voss. de Orig. et progr. Idol. l. 1. c. 8. et 25. uti de famoso illorum idolo Arinida supra.

Amacusa, Amacusa, in Ximoa regione. Aquia, Aqui, in Iamaisotia regione. Aquita, Aquita, in Ochia regione. Ava, Ava, in Ochia. Ava, Ava, in Tocaesia regione. Ayzua, Ayzu, in Ochia. Bigena, Bigen, in Ietsenga regione. Bingum, Bingo, in Iamaisotia. Bitcum, Bitchu, in Iamaisotia

Bugenum, Bugen, in Ximoa. Bungum, Bungo, in Ximoa. Caium, Cai, in Quantoa regione. Canga, Canga, in Ietsegena regione. Canzula, Canzula, in Ochia. Cavachum, Cavachi, in Ietsenga. Chicuanum, Chicuien, in Ximoa. Chicungum, Chicungo, in Ximoa. Conzucum, Conzuque, in Quantoa. Deva, Deva, in Ochia. Farima, Farima, in Ietsenga. Figenum, Figen, in Ximoa. Finda, Finda, in Ietsegena. Fingum, Fingo, in Ximoa. Firandum, Firando, in Ximoa. Fitacum, Fitaqui, in Ochia. Figunga, Fiunga, in Ximoa. Fochium, Foqui, in Iamaisotia. Idzuum, Idzu, in Iamaisotia. Idzuum, Idzu, in Quantoa. Idzumum, Idzumi, in Itesenga. Iechinum, Iechien, in Ietsegena. Ietchuum, Ietchu, in Ietsegena. Indaba, Inaba, in Iamaisotia. Ingum, Ingo, in Ietsegena. Ivamum, Ivami, in Iamaisotia. Ixum, Ixe, in Ietsegena. Iyum, Iyo, in Tocaesia. Micava, Micava, in Quantoa. Mimalaca, Mimalaca, in Iamaisotia. Minum, Mino, in Ietsegena. Mulaxium, Mulaxi, in Ochia. Nambum, Nambu, in Ochia. Nangatum, Nangato, in Iamaisotia. Nivata, Nivata, in Quantoa. Notum, Noto, in Ietsegena. Quinocunum, Quinocuni, in Ietsegena. Sangamum; Sangami, in Quantoa. Sanuquium, Sanuqui, in Tocaesia. Satcuma, Satcuma, in Ximoa. Surunga, Surunga, in Quantoa. Suvum, Suvo, in Iamaisotia. Taiimum, Taiima, in Iamaisotia. Tamba, Tamba, in Ietsenga. Tatomum, Tatomi, in Quantoa. Tosa, Tosa, in Tocaesia. Tzuconum, Tzuconi, in Ietsenga. Vacasa, Vacasa, in Ietsenga. Vomum, Vomi, in Ietsegena. Vosumum, Vosumi, in Ximoa. Vovarum, Vovari, in Ietsegena. Voxum, Voxu, in Ochia. Utum, Vio, in Ximoa. Xima, Xima, in Ietsegena. Ximola, Ximola, in Ochia. Ximotucum, Ximotcuque, in Ochia. Xinanum, Xinano, in Quantoa. Yamatum, Yamato, in Ietsenga. Yamaxirum, Yamaxiro, in Ietsenga. Iaponiae urbes principuae. Amacusa, Amacusa, in regno cogn. Amangucium, Amanguchi, in Suvo regno. Arima, Arima, in regno Figeni. Ava, Ava, in regno cogn. Bungum, Bungo, in regno cogn. Dongum, Dongo, in regno Iyo. Farima, Farima, in regno Farima. Firandum, Firando, in regno cogn. Meacum, Meaco, in regno Yamaxiro. Nangasacum, Nangasachi, in regno Figeni. Oyama, Oyama, in regno Ietchuo. Ozaca, Ozaca, in regno Cavacho. Sacaium, Sacay, in regno Idzumo. Surunga, Surunga, in regno cogn. Vomura, Vomura, in regno Figeni. Yendum, Yendo, in regno Mulaxio.

JAPYGIA [1] reg. in finibus Italiae, in Cherronesi formam coacta, cuius Isthmus Tarento Brundusium usque extenditur, alio noinine Messapia dicitur. Strabo l. 6. p. 277. Serv. Iapygia, inquit, pars est Apuliae, in qua mons est Garganus qui ad mare Hadriaticum extenditur. Quod si verum est, longe maiores sunt Iapygiae fines, quam quos modo ex sententia Strab. descripsimus, Nam Garganus mons multis pass. mill. extra iam dictam penins. situs est. Hanc regionem Calabriam et Salentinam multi nominant. Nic. Lloyd. Ea nunc, Apulia [orig: Apuliâ] exclusa [orig: exclusâ], Terra d'Otranto dicitur, in qua Calabria in ora Bor. collocatur, Messapia in Austr. vergit et Occ. Salentini et Iapygia in Ort. Pop. Iapyges, Plin. l. 5. c. XI. Messapii et Salentini. Ovid. Met. l. 15. v. 52.

Nomen ab Iapyge vento habet, an hoc nomen Caurus Iapygiam perflans a regione accepit, Ferrar. Herod. l. 3. c. 138. l. 4. c. 99. et l. 8. c. 170.