CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMUS SECVNDVS Literas D, E, F, G, H, I, K, L, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

INNOCENTIUS [2] II. Rom. successit Honorio II. A. C. 1130. cui Anacletus II. oppositus, hinc Schisma horrendum. Ille Romae, hic eiectus Pisis residebat. Illum Contadus Suevus, et Rogerius Sic. Regg. tuebantur: huic Gallus, Anglus, Germanus Rex Lotharius adhaerebant. Et hic quidem treducturum se eum promiserat, si ipse sibi antiquum ius conferendorum Sacerdotiorum, cui nuper Heuricus renuntiarat [orig: renuntiârat], concederet. Sed monitus a Bernardo, cessit, teduxit, ab eo coronatus est A, C. 1133. qui in Evergetam ingratus, Cum genibus suis advolutum in palario depingi curavit, cum versibus:

Rex venit ante fores, iurans ante urbis honores,
Post homo sit papae, sumit quo dante coronam.

Plat. in vitis Pontif. Sigon. l. 11. ad An. 30. 32. et 33. Interim Anacleto Mortuo Victor IV. surrogatus est, sed is moxsponte cessit. Conc. dein 2. Lateranense habuit, A. C. 1139. quo Abaillardus et Arnoldus Bressanus damnati. Eodem Anno, a Rogerio, opera [orig: operâ] fil. Vilhelmi, captus, cum eum Regem Siciliae, Apuliae et Calabriae creasset [orig: creâsset], dimissus est. A Romanis, qui ut Rem pub. in antiquum statum reducerent, Arnoldi Clerici auctoritate moti, Papae sacrorum solum curationem relinquebant, in ordinem redactus, prae maerore, Obiit A. c. 1143. Suger. in Vita Ludov. iun. Otho Frising. in Chron. Bernard. in Ep. Ciaccon. in Innoc. II. Successit ei Caelestinus II.

INNOCENTIUS [3] III. Anagnia [orig: Anagniâ] oriundus, Caelestinum III. excepit, A. C. 1198. prius Lotharius dictus. Philippo Imp. a se excommuvicato Othonem Saxoniae Duc. opposuit, iurans, Aut ego Philippo diadema regium, aut is mihi insigne Apostolicum auferet. Ursperg. in Chron. Unde miseri in Germ. motus. Albigensium in Gallia extirpationi intentus, Ordinem Minorum confirmavit. Dominicanorum noluit: qui proin dem um ab Honorio eius successore est confirmatus. Conc. in Laterano frequentissimum. A. C. 1215. recuperandae Hierosolymae gratia [orig: gratiâ], celebravit: ubi Transubstantiatio approbata, Confessio auricularis introducta, Laicis calix ademptus, Expeditio in Palaestinam decreta, Libri Decretalium publicati. Ioh. Angliae Regem ob creatum sine suo scitu Archiep. excommunicatum rapinae Philippi Galliae Regi exposuit, qui huius metu perculsus regna sua Papae subiecit, eius exactionibus adeo pressa, ut subditi exclamarent: Vae tibi Iohannes Regum ultime, Anglorum Principum abominatio, Nobilitatis Anglicanae confusio! Matt. Patis. in Ioh. Polyd. l. 15. Blondus decad. 2. l. 6. Ant. Flor. par. 3. tit. 19. § 5. In Or. tum Balduin. Graecam Eccl. Romanae iunxit. Principes tamen supra Ecclesiam esse, contra Papam, asseruit. Clavis. in Chr. Obiit Perusiae A. C. 1216. Scripsit in 7. Psamos paenitentiales, de contemptu Mundi libb. 3. Epistolas, etc. Vide porro Sabellicum, Nauclerum, Henr. Gandav. etc. Successit ei Honorius III. Addo, quod ex eiusdem Registris tertiam Collectionem Decretalium adorna vir Bern. Compostellanus: quae quod usu Iudiciorum minus recepta referret, impetrarunt [orig: impetrârunt] Rom. ab Innoc. ut Pontificia [orig: Pontificiâ] auctoritare aliqua [orig: aliquâ] Collectio ederetur. Itaque Anno sui Pontificatus 12. C. 1210. Notarium suum Petrum Beneventanum Innoc. operi praefecit; quo pacto tum primum auctoritate publica [orig: publicâ] facta Collectio iuris Pontificii est. Quinquennio post, cum Conc. Lateranensi IV. capita LXXI. constituta hisque adiectae aliae Decretales et Rescripta fuissent, et haec edita, sicque Collectio quarta eiusdem Pontificis auctoritate facta est: cuius duplex exstat editio, una quae habet tantum LXXI. Canones Conc. praefati; altera, cui alia quoque Rescripta sunt addita, quamque exhibet Ant. Augustin. cum suis Notis in Antiqq. Decretalium Collectionibus, loco ultimo. Vide Gerh. von Mastricht Hist. Iuris Eccl. n. 350. et 351.

INNOCENTIUS [4] IV. Genuensis, prius Sinibaldus dictus, Caelestini IV. successor, A. C. 1243. Patris iuris, ob summam huius peritiam, elogium tulit. Frid. II. Imp. Cardinalis amicus, Pontifex infensus, eum Conc. I. Lugduni habito excommunicavit, purpureum galerum Cardinalibus concessit, Frid. Mortuo, post moram Ann. 6. Lugduno relicto, Perusium venit. Contra filium eius Conradum amplissimas indulgentias proposuit, Richardo Anglo frustra contra eum concitato, qui idem est, respondit, ac si quis diceret, do tibi lunam, ascende et apprehende eam. Matth. Paris. in Henr. III. Robertum Ep. Lincolniensem, qui Romanorum malleus et contemptor dictus est, quod Antichristum eum diceret, acriter est persecutus. Cuius spectro voceque, Veni miser ad iudicium! terrius, postquam et a Manfredo, Neapolitanum regnum vindicaturus, esset, Obiit A. C. 1254. Opera eius, cum tit. Apparatus libb. 5. destinctus in totidem libros Decretalium: Venetiis, alibique saepius impressa. Valentin. Forsterus, Hist. Iur. Civ. Ioh. Fichard. in vit. Iure Coss. Villanius, Blondus, Fazellus, Sigonius. Sumoneta, Nauclerus, Trithemius, Sixtus Senensis, et Successit ei Alex. IV.

INNOCENTIUS [5] V prius Petrus, ex Dominicano, post Gregorium X. Papa Rom. A. C. 1276. nulla [orig: nullâ] re memorabilis, Obiit 5. post mense. Scripsit in 4. libb. Sententiaru, etc. Thomas Aquinas apologiam pro eo contra aemulos, plurimos errores illi improperantes, edidit. Onuphr. in Chron. Trithemius, Phil. Bergomenfis, Sixtus et Anton. Senensis, etc. eum excepit Hadr. V.

INNOCENTIUS [6] VI. Lemovicensis, antea Steph. Albertus, successit Clem. VI. A. C. 1352. cum sedes Avenione adhuc esset, Romam reformatione opus habere agnovit, bello inter Gallum et Anglum ferventi finem imponere annisus, frustra fuit, Ioh. de Rupe scissa, Franciscanum, quod Apocalypsin contra Papas exponeret, ac Antichtistos vocaret, comburi iussit. Obiit A. C. 1362. Froissard. l. 1. etc. Successit ei Urbanus V.

INNOCENTIUS [7] VII. ante Cosmus Melioratus, Sulmonensis, Bonifacii IX. successor A. C. 1404. cum prius iurasset [orig: iurâsset], se schisma sublaturum, monitus hinc a Rom. undecim ex illis, nobilissimos

viros, capite mulctari et e fenestris praecipitari iussit. Hinc Viterbium se recipere coactus, A. C. 1406. domum rediit. Ladislao, Neap. Rege excommunicato, Obiit paulo post. Platina in vita eius. Ioh. Baleus, in Hist. Secutus est Greg. XII.

INNOCENTIUS [8] VIII. Genuensis, nomine Ioh. Baptista Cibo, Sixtto V. surrogatus A. C. 1484. ob libidines vere Pater, filios duos ex puella Neapolitana susceptos, opibus immensis auxit, alteri, cui Francisco nomen, Magdalena [orig: Magdalenâ], filia [orig: filiâ] Laur. Medicei uxore conciliata [orig: conciliatâ]. Principibus Christianis contra Turcam concitatis, rem suam impense ampliavit: pecunia contra [orig: contrâ] Neapolitanum Regem et ad reficiendum Hadriani Coliseum usus. A Carolo VIII. Gall. Rege. Zizimum, fratrem Baiazetis, obtinuit, hac lege, ne Roma [orig: Româ] egrederetur. Obiit A. C. 1492. Onuphr. Platina, Ciaccon. in vitis Pontif. Moter. in Dict. Hist. Successit ei Ales. VI.

INNOCENTIUS [9] IX. Bononiensis, prius Ioh. Antonius Fachinetus; successor Greg. XIV. A. C. 1591. ostensus tantum, bimestri elapso, An. Aet. 70. exspiravit, studiis, verum in lecto, perpetuo addictus. Tum factio Hisp. Sanctorium obtrusit, Sfortia [orig: Sfortiâ] reclamante, fore ut vis contra vim pararetur, et cruor ex conclavi, ad S. Petri usque Basilicam per gradus dimanaret. Thuan. l. 103. Scriptus etiam Pasquillus, vide Cicarell. in vitis Pontif. Tandem Clem. VIII. surrogatus est.

INNOCENTIUS [10] X. Rom. nomine Ioh. Baptista Pamphilius, successit Urbano VIII. A. C. 1644. sub Greg. XV. Nuntius Neapolim missus: sub Urbano, Card. Francisci Barberini, in Hisp. et Galliam Legati Datarius, in Hisp. cum titulo Patr. Antiocheni et Nuntii Ap. aliquandiu moratus est. Dein Card. exin Papa, ob commercium Olimpiae, quae uxor fratris eius fuerat, et pontificatum, vivente Innoc. pro nutu administrabat, etiam apud suos, pesfime audiit. Obiit A. C. 1655. Aet. 81. Successit ei Alex. VII. Vide Vitam Olimpiae, Moret. in Dict. Hist.

INNOCENTIUS [11] XI. prius Benedictus Odescalci, Comensis, e ditione Mediolanensi, purpuram accepit ab Innoc. X. A. C. 1645. in Clem. X. locum electus est. A. C. 1676. Cum Galliae Rege circa quaestionem Regalium dissedit. Imp. contra Turcas pecunia [orig: pecuniâ] largiter summissa [orig: summissâ] iuvit. Obiit, cum sanctitatis opinione inter suos, nec aliter circa Sacra sententibus illaudatus, A. C. 1689. Alex. VIII. successore.

INNOCENTIUS [13] Cironius Acad. Tholosanae Cancellarius, Collectionem Decretalium quintam, a Tancredo Bonon. Archid. factam, circa A. C. 1227 postquam diu inedita latuisset, in Bibliotheca Albiensi repertam, Tholosae A. C. 1645. publici iuris fecit et Glossas adiecit doctissimas. Vide eund. G. von Mastricht Ibid. n. 352.

INNUS Graece i)/nnos pullus equi et asinae, vide supra Hinnus. Item pai=s2 fil. Hesych. i)/nnous2, pai=das2. Unde innulus vel hinnulus, pai=s2 e)lafou i)/na enim Graeci loquuntur, pw=loi, pai=des2 i(/ppwn. Sic Latini filios et liberos. Isid. Innuli filit sunt cervorum. Fem. *)/innh, h( ko/rh, filia, puella est apud eund. Hesych. Vide Salmas. ad Solin. p. 106.

INO Cadmi et Harmoniae filia, Liberi patris nutrix, cum qua Athamas Thebanorum Rex secundas contraxit nuptias, postquam Nephele (ex qua ille iam Phryxum et Hellen susceperat) Liberi patris furore agirata in silvas se contulerat. haec, ut erat, ita reveta se novercam gessit, privignosque identidem apud patrem accusaus, eo compulit, ut conscenso aureo ariete fugam sibi consulerent. Quam rem aegre ferens Iuno, Athamanti Furias immisit, quae in tantam eum adegerunt [orig: adegêrunt] rabiem, ut cum Ino ad se accedentem aspiceret, hanc quidem leaenam, filios suos autem catulos eius esse arbitraretur, atque raptum Learchum alterum ex filiis saxo illiserit, idem in uxorem exemplum editurus, nisi illa, arrepro Melicerte filio altero, una cum illo in mare se abiecisset, ubi Deorum miseratione in Deam marivam est transmutata, qua m Graeci Leucothean, Latini vero Matutam vocant. Meliceres aut em in Palaemonem, quem nos Partunum nominamus. Ovid. Fast. l. 6. v. 541. et 547 Horat. in arte Poet. v. 123.

INOCULANDI Vestes artificium Tertullian. de Pudic. sic describitur. Sed enim plerosque interpretes parabolarum idem exitus decipti, quem in vestibus purpura [orig: purpurâ] oculandis saepissime evenire est. Quum putaveris recte conciliavisse temperamenta colorum et credideris comparationes eorum inter se unasse [orig: unâsse], erudito mox viroque corpore et luminibus expressis errorem omnem traducta diversitas evomet. Et paulo post, Eadem igitur caligine circa filiorum quoque duorum parabolam, quibusdam ad praesens concolorantibus figuris, a vero lumine exorbitant eius comparationis, quam parabola materiae praetexit. Ars nempe haec inoculandi sin clavandi vestes erat, in clavis purpureis vesti. intexendis, ut clavus a clavo non dissentiret, nec disparis esset luminis, sed omnes invicem concolores examussium ponerentur. Cum namque plures purpurarum gradus ac species essent, aliae rubrae, aliae violaceae, aliae saturatiores, aliae dilutiores; quaedam excitati, quaedam adstricti coloris: summopere id curabant istiusmodi Artifices, ut clavi, qui vestibus insuebantur, nullam coloris differentiam praeferrent, sed ut exacte lumina (purpurei coloris) inter se conciliarentur. Quod idem Auctor, concilium luminis vocat, de Pallio c. 1. Vide Salmas. ad h. l. supra clavare infra, in voce Oculare, alibique passim.

INOPUS Deli ins. fluv. quem caredunt incolae occulto meatu ex Nilo ad se venire. heic Dianam et Apollinem Latona peperit; ideo locus tribus gratus est Numinibus Eius meminerunt [orig: meminêrunt] Plin. l. 2. c. 103. Strabo l. 6. p. 271. et l. 10. pr. 485. Paus. in Corinthiacus, Hometus, Callimachus, Val. Flacc. Argon. l. 5. v. 104 *o*i*n*w*p*o*s

legit Lexicon Phavorni. Nic. Lloyd. Cum Nilo certe decrescere augerique, Plin. tradit l. 2. c. 103. Sed hodie non amplius comparet, unde vel torrentem solum; vel fontem quidem, ut Plin. eum vocat h. l. sed ins. ruinis absconditum esse obrutumque, censet Iac. Spon. Inn. Part. I. p. 188.

INQUISITIONIS origo et progressus Christianam Religionem sola [orig: solâ] quondam simplicitate venerandam, mox aggregati diversae Philosophiae Professores, suae quisque doctrinae placitis, tum Iudaei, Graeci, alii, patriis cerimoniis instruxere [orig: instruxêre]; quo Maiestatem Sacrorum, haud frustra repertam, in meliores usus verterent. Sed haec libera diu et privato singulorum, aut Ecclesiarum, arbitrio sumpta; paulatim aucto usu, docentium facundia [orig: facundiâ], Conciliorum suffragiis in legem ac necessitatem mutata; subanascente temporum barbarie, perque caecas disputandi ambages facile defendebantur. Atque interim Epp. Rom. amotis Asiae Aegyptique urbibus, et aemulatrice Byzantio regnum quoddam sacrorum, sibique sum mam Imperii, Cardinales assessores, inde loogam potestatum seriem stabiliverunt [orig: stabilivêrunt]. Postquam sic divina sui iuris fecere, nova edere decreta, vetera interpretari, sacros libros vulgi manibus excutere, perniciosum dictantes, si rei maxime iudicium indocta curiosiras acciperet. Ita promptum cuncta suos ad honores et quaestum componere; sacerdotumque licentia [orig: licentiâ] eo vitiorum deventum est, ut remediis opus et ipsi faterentur. Sed subita [orig: subitâ] literaum luce, quae novo vulgandi reperto saeculorum caliginem dispulerat, exsistiterunt [orig: exsistitêrunt], qui coeteris cum artibus purgare religionem polliciti, res cunctas ad sacrarum literaruth testimonia, vet. Eccl. more. revocarent. Tum Rom. Pontifices, eo egressi, ut ius solettia [orig: solettiâ] patrum terrore munirent; quae Principes in perduellionis reos dura atque acerba constituerent, eadem voluere [orig: voluêre] in eos, qui decretis suis obluctarentur, ut Deo rebelles, usurpari. Nec tantum Episcopis iniunctum, suam ditionem lustrare, sed et mos ipsis; quo visum insuper mittere Quaesit ores amplissima [orig: amplissimâ] potestate, quae tes initium ante Annos ferme 500. cepit. Hi adsessores sibi pro arbitrio adsciscere, quosvis quacumque in potestate constitutos, sacramento interrogare. arte non domuum modo, sed et animorum arcana penetranti r. cum ut quisque periurii metuens, ita se maxime prodat. Otianquam et alias latere vix possunt, quibus ante divina simulaera panemque sacratum in templo, aut ubi publice circumfertut, procumbere religio est. Suspicio ad carcerem, indicium leve ad itorquendum satis. Nec saltem testes audire reo, aut refellere, cor cessum; quasi testibus ipsis ac veritati inde periculum forer. Iiadicibus profanis permissum, duntaxat sacerdorali sententia [orig: sententiâ] dam natos punire, quorum multi suppliciorum saevitia [orig: saevitiâ], velut pietate, certabant. Sed omnium acerrime per Hispamam quaestiones habitae, electis ei mivisterio Dominicanis veteri instituto adversus Hehraeos et Mauros, qui, coacti a Regibus Christianos ritus silbire, ad eiuratos etrores furtim relabebantur. Quod primo havad ingratum barbaricarum gentium odio, inde promiscue cunctis incubuit, mira [orig: mirâ] indagandi sagacitate: custoditi quippe sermcines, etiam silentium, fallaces amicitiae, et a latere accusator; ut iam facile appareret, neminem esse tam innocentem, quiillis mvitis posset salutem et dignitatem tueri. Hinc in Hispania, et per omnem fere Italiam, gravissimi motus, in ipsa quoque Roma, excitati: inprimis sub mortem Pauli IV. cum novus Inq nisitionis carcer incensus est a furente plebe, parumque abfuit, quo minus Dominicavorum coenobium eodem im peru raperetur. A. C. 1559. In Germania, ubi Rohertus Bulgarus et Conradus de Matpurg Inquisitionem exercebant, A. C. 1230. Orthodoxia [orig: Orthodoxiâ] sub ferri candentis examen revocata [orig: revocatâ], innumeri perierunt [orig: periêrunt]. In Belgica de religione primus omuium Carolus V. edixit, postquam auditum Wormatiae Lutherum damnaverat. A muletis ad sanguinem ventum est, ob iudicum lenitatem repetitae septies et intentae leges: quo pacto carnificata hominum non minus CM. Philippus patri coepra instantius ursit, asperatis edictis: Primique ibi Inquisrtores Ruardus Tapertus, et Michael Drutius erant: quibus succenturiati Petrus Titelmannus, Gul. Lindanus et Sohnius. Quae hinc sequuta, ut et plura de Inquisitione, Vide apud Hug. Grot. ex quo pleraque desumpta, Ann. l. 1. Thuan. Hist. l. de Inquis. Hisp. Beruardum Comensem, Conradum Brunum, Caesarem Carenam, Nic. Eymericum Guid. Fulcodium, Lud. a Paramo, Fraus. Pegnam, Ioh. a Royas. Iac. Simancam, Anton. de Sousa, Zanchinum Ugolinum et de quibus, suis hic [orig: hîc] locis. Recentissimus est Philippus a Limborch Hist. inquis. l. 4. in quorum I. de Origine et Progressie Inquisitionis contra Albigenses primum et Valdenses Tholosae exercitae Sec. XIII. inde per Aragoniam, Galliam. Italiam, Ditionem Venetam, C. Apostolicos, Templarios, Beguinos, Marth. Galeacium Vicecom. Mediolan. aliosque per Poloniam porro, c. Hilitas, per Valentiam, Belgium, Hispanam, Siciliam, Sardicam, Germaniam etc. institutae. II. De Ministris Officii Inquis. III. De Omnibus ad hoc Tribunal spectantibus. IV. De modo procedendi coram illo, prolixe agit: Operique subiungit Libram Sententiam Inquisitionis Tholosanae, iam primum a se in lucem editam, A. C. 1692. Amstel. in Fol.

INQUISITOR Gallinarum in vett. Inscr. memoratur: quo nomine appellati sunt, extra ordinem in provincias delegati, qui de tributis ac vectigalibus cognoscerent. Maxime vero sic dicti reperivutur, ovi, a Franciae Regibus in provincias delegati, idem munus obibant, quod olim Missi Dominici, sub prima et secunda Regum stirpe, et Iustitiarii itinerantes in Anglia. Ilie Magistris Parlamenti delecti, mittebantur in Dioeceses, ut de Ballivorum, Iudicum aliorumque ministrorum Regiorum excessibus inquirerent, et de iis ad Parlamentum referrent, Nangius in Gestis. S. Ludov. p. 366. Qui quo pacto inquisitiones suas contra Officiales Regios peragerent, ex hac Charta, e Camera Computorum Paris. C. du Fresne descripta, videre est: Petrus Dei gratia [orig: gratiâ]

Silvanectensis Electus et Thomas de Marfontaines, Miles Domini nostri Regis, Inquisitores una cum aliis, ac super reformatione patriae, in Senescall. Lugdun et in Ballivia Matisconensi, ab eodem Domine reae deputati, Castellano Kariloci, nec non Castellano sancti Symphoriani s. eorum loca tenentibus, Salutem. Ad instantiam Procuratorum Ecclesiasticarum personarum nobilium et ignobilium Comitatus [orig: Comitatûs] Forensis et terrae Belli ioci, auctoritate Regia [orig: Regiâ], qua fungimur in hac parte, vobis et vestrum [orig: vestrûm] cuilibet committimus --- sub poena gravissima --- mandamus, quatenus per Castra, Villas aliaque loca ad hac idonea s. consueta vestrarum Castellaniarum eorumque ressortus, nec non in Ecclesiis Parochialibus locorum praedictorum, palam et publice ex parte Dom. nostri Regis et nostra intimetis s. intimari faciatis, ac publice proclamari, ut omnes et singuli Senescalli, Baillivi, Praepositi: Iudices, Tabelliones, Decimarum ac Subventionum Regiarum Levatores, Servientes aliique Officiales Regii, cuiuscunque status [orig: statûs] aut conditionis exsistant --- coram nobis apud Montem -- Brisonem personaliter compareant, ceram nobis die Veneris post quindenam festi pentecostes et die Sabbathi immediate sequentis, nec non et diebus sequentibus et continuis ad hoc necessariis, querelis, petitionibus et gravaminibus dictarum personarum --- nobique ex officio sufficienter responsuri et a nobis iustitiam accepturi, processurique et nos visuri procedere super praemissis et aliis commissis nobis negotiis iuxta a dicto Domino nostro Rege traditam nobis formam, vosque ad dictas dies --- compareatis peremptorie coram nobis querelantibus de vobis ad iustitiam responsuri: cum intimatione, quod nisi vos --- comparueritis, nos nihilominus contra vos --- procedemus, vatione praevia [orig: praeviâ], vestra [orig: vestrâ] et eorum absentia [orig: absentiâ] s. contumacia [orig: contumaciâ] non obstante. Significantes etiam ac publicantes --- ut omnes et singuli, qui de praedictis Officialibus Regis - conqueri voluerint --- compareant coram nobis, qui parati sumus et erimus eos audire benigniter et eis facere celeris iustitiae complementum --- Et licet alias sub dictis et gravibus poenis inhiberi fecerimus, ne quis cum dictis Officialibus Regtis, nec rpsi Officiales cum aliis componere audeant, iidem per vos in locis praedictis palam et publice praecipimus inhiberi, et si quis contrarium fecerit, nobis hoc quantocius sub omni poena et amissione bonorum revelare procurent --- Datum Lugduni, sub sigillis nostris, prima [orig: primâ] die mensis Iunii A. C. millesimo trecentesimo sextodecimo. Aliam Chartam, de missis a Phil. Rege in Arvernos Inquisitoribus, vernaculo sermone conscriptam, vide apud eund. in Gloss. Ut autem facilius de Ballivorum et Officialium Regiorum excessibus edocetentur Inquisitores, tenebantur ii exacto officio, quod utplurimum annuum erat, iisdem in locis, ubi illud obierant, per 40. dies morari, ut si qui in eos expostularet, aut crimen intenderet, coram Inquisitoribus iuri starent. Statuit porro Phil. IV. A. C. 1302. ut Inquisitores, Officialium delicta examinaturi, Inquisitiones secretas edant, priusquam publicas: quibus etiam ut ab officiis abstineant, imperandi facultatem concedit: neque enim supremo, si quos reos reperissent, damnare iudicio illis fas erat, sed de iis referebant ad supremum Senatum, ex Statuto Phil. III. A. C. 1281. Minoris tamen momenti lites diremere poterant, uti patet ex Statuto Lud. IX. A. C. 1258. quae viz. a Ballivis peragi non poteraut, aut ipsosmet Ballivos spectabant. Inquisitiones enim pro more ad Ballius a Senatu delegabantur, quae ad Senatum relatae diiudicabantur in Camera, quam inde Inquestarum etiamnum vocant, ut videre est apud C. du Fresne Dissert. 2. ad Ioinvillam. Sed et Inquisitorum munus erat, de commodo et incommodo inquirete, in rebus quae Regem spectarent: Functiones etiam publicas ac praestationes in Rei publicae usus necessarios iudicabant ac recipiebant etc. Uti autem deligebantur a Rege; ex Magistris Parlamenti, uti dictum (quos hodie Consiliarios dicunt) et fere semper ex Ecclesiastico ordine ac Laico, ita iisdem sumptus ex Fisco subministrabantur, ut idem C. du Fresne docet, apud quem plura hanc in rem erudite congesta, Praeter hos, erant etiam Inquisitores forefactorum in Bailliviis a D. Rege dati, quibus incumbebat multas a damnatis iudicio Ballivorum exigere, et ex iis debita Regum persolvere; male vero et iniuste exactas restituere. Item Inquisitores Forestarum, qui extra ordinem mittebantur in provincias, ad examinanda Forestariorum aliorumque in forestis publicis delicta, apud eund. De Inquisitoribus Angliae Regum, infra ubi de Iustitiario Hineris de Corona: de Inquisitoribus Officii Iustitiae Aragonum, qui a Rege delecti in summum Iustitiae Magistratum, quem Iustitiam vocant, inque illius facta, consilia, et delicta inquitunt, vide Blancam Comm. Rer. Aragonic. p. 771. et infra Nuca. De Inquisitoribus Sinensium, qui Galhae Inquisitoribus, de quibus supra, plane suppares, vide Auctores qui de Sinensium Imperio scripserunt [orig: scripsêrunt]: de Inquisitoribus Tabulae, infra in phrasi, Tabulam tenere.

INQUISITOR Generalis [1] Olim in negotiis difficilioribus saepe Inquisitores coacti sunt Romam, ad Pontificem consulendum proficisci: ne itaque per eorum absentiam Inquisitionis officium interrumperetur, Urbanus IV. Inquisitorum omnium Generalem, et quasi protectorem creavit Ioh. Caetaum [orig: Caêtaum] Ursinum Cardd. A. C. 1263. quem per literas adirent Inquisitiores omnium locorum, ipse vero graviora cum Papa consultaret. Hinc in Pontificem electo sub nomine Nicolai III. successit in hoc munere Card. Latinus Rom. eius ex fratre nepos: quem nullus excepit usque ad Clem. VI. qui illud munus Gulielmo Tholosano Card. delegavit: successione post hunc denuo interrupta [orig: interruptâ]. Donec Lutheri doctrina [orig: doctrinâ] longe lateque atque ideo in Italiam quoque se dif. fundente, Paulus III. consilio Ioh. Petri Caraffae et Ioh. Alvari Toletani Cardd. deputavit VI. Cardinales Inquisitores Generales haereticae pravitatis in omnibus Reip, Christianae locis, tam citra quam ultra montes ubilibet exsistentibus, iisque auctoritatem et potestatem amplissimam concessit, contra quoscunque Haereticos, de haeresi suspectos eorumque complices et fautores, cuiuscunque status [orig: statûs], gradus, conditionis, ordinis et praeeminentiae, absque Ordinariis, procedendi etc. Constitut. cuius initium, licet ab initio etc. A. C. 1542. quam potestatem postmodum auxit Pius

IV. Constitut. incipiente, Rom. Pontifex, A. C. 1564. ad quem modum Anno praet. contra Odettum Card. et socios eius Archiep. Aquensem, ac IV. alios Episcopos Gallos Romae quaestionem exercere Cardd. Inquisitoribus Gener. Imperaverat. Pius V. porro, Principibus, Iudicibus et Iustitiae Ministris, ut eorundem mandatis parerent obedisentque, praecepit, A. C. 1566. donec Sixtus V. instituit XV. Congregationes Cardinalium, singulisque certa negotia assignavit. additi exin illis Commissarius Gener. S. Officii, qui semper est ex Ordine Dominicano et Assessor Generalis. Hi supremi Inquisitores bis in hebdomade congregantur, die Mercurii in Aede S. Mariae supra Minervarn, et die Iovis coram Papa, excepta [orig: exceptâ] hebdoniade saucta [orig: sauctâ]: quodque maior pars decrevit, ratum habetur. Habent autem Advocatum Fiscalem, varios Consultores, Praelatos et Regulares, sc. Generalem Ordinis Dominicani et Socium Commissarii. S. Officii, unum etiam Religiosum ex Ordine D. Francisci, plures it. Theologos Qualificatores: Inquisitores ubique cum simili vel limitata potestate constituunt, appellationes ab aliis Inquisitoribus ad ipsos interpositas, cognoscunt etc. sicque, cum antea ipse Papa Inquisitores ad Principes mitteret, requireretque ut eos favore suo protegerent, nunc Conc. hoc Cardd. Inquisitores eiusmodi mandatis instructor, non atrter ac in propria dominia dintitit, suisque mandatis contradici non fert, P. Servita Hist. Inquis. c. 8. plura apud Phil. a Limborch Hist. Inquis. l. 1. c. 29.

INQUISITOR Generalis [2] Hisp. Rex Pontifici supremum omnium regnorum suorum Inquisitorem proponit, quem Papa in munere suo confirmat, illique plenissimam potestatem tribuit in causis haeresin spectantibus. Hic dein particulares nominat Inquisitores, a Rege approbandos; Visitatores ad Inquisitorum provincias mittit; cum paenitentibus et eorum filiis nonnumquam dispensat; in superiore Inquisitionis Senatu, qui quottidie cogitur, festivis diebus exceptis, praesidet; Inquisitoribus Provincialibus, qui quotannis statum sui tribunalis supremo Senatui referunt, ac singulis mensibus eidem de omnibus pecuniis rationem reddunt, imperar etc. Fuitque primus Inquisitot Generalis regenorum Hisp. Frater Thomas Turrecremata, creatus A. C. 1483. sicut in Lusitania Didacus de Silva, Septae Ep. et Ioh. III. Regi a Confessionibus. Ceterum ab hoc Tribunali, quod hodie Cleticis saecularibus decretorum ac LL. peritis commissum est, non nisi ad Regem appellatis datur: qui, autequam Rex sit, iuramento speciali se ipsi subicit, cum toto suo dominio, uti docet Caesar Catena. Tract. de Officio S. Inquiisit. Tit. 3. § 8. et seqq. Vide quoque Francisc. Pegnam In Directorium Inquisitorum Nic. Eymerici Part. 3. Comm. 32.

INQUISITORES Fidei in Eccl. Rom. quod munus obeant, diximus ubi de Inquisitionis origine: ac progressu. Addam hic [orig: hîc] pauca. In Gallia Inquisitorum huiusmodi primum auditum nomen tum, cum Waldenses, uti vocantur, magno successu varia Eccl. Rom. dogmata impugnare regnumque Pontificium ibi magnopere labefactare inciperent. Tunc enim in Conc. Tolosano, contra eos coacto A. C. 1229. Legatus Apostolicae sedis, uti vocant, qui illi praeerat, Mandavit Inquisitionem fieri contra Haereticos suspectons de haeretica pravitate, ut ait Gul. de Podiolaurentii c. 49. Delecti vero ii potissimum ex Fratribus Ordinis Praedicatorum, e quibus Petri Cellani et Gul. Arnaldi idem auctor meminit c. 43. ubi postmodum illis ex ordine Fratrum Minorum, qui Praedicatorum rigorem mansuetudine sua [orig: suâ] temperarent, adiunctos Collegas esse, addit. Namque Robertus, cogn. Bulgarus, ob saevitiam, notus; Falco quoque Fider Inquisitor in Occitania. ob cuius nimium rigorem Rex Phil. misit A. C. 1301. qui de eius excessibus inquiterent, statuitque, ut in posterum de haeresi suspecti aut accusati Regiis carceribus recluderentur Tolosae, neque Regii subditi Inquisitoris decreto possent detineri, nisi sumpto prius Ep. con filio et Senescalli Regii auxilio implorato Praeter hos famosus fuit Gulielmus de Morreriis A. C. 1302. et Ioh. Parher, A. C. 1413. Cum dein post initium Sec. XVI. Rom. Eccl. contradiceretur passim iterumque in Gallia ingens hominum turba surgenti Evangelio nomen darent, Matthaeum Ortyum Doct. Theologum ex eodem Praedicatorum ordine Fidei Inquisitorem instituit Franciscus I. circa A. C. 1536. idemque Rex Iosepho Corregie, itidem Dominicano, perinde Inquisitoris in toto Regno munus obeundi facultatem concessit, A. C. 1540. Post quem Henr. II. eundem Ortyum ampliori potestate instruxit, A. C. 1550. etc. Huiusmodi vero ministrorum expensae et ad victum necessaria, ex Regio Fisco subministrabantur, a Ballivis, qui eo aevo Bailliviarum suarum percipiebant reditus et de iis in Camera computorum rationes reddebant. In quam rem prostat Diploma Phil. Pulchri hocce: Senesc. Tolosae et Carcass. Sal. Cum Frater Gulielmus de Morreriis --- sit de nova Inquisitor Tolosae auctoritate Apostolica [orig: Apostolicâ] deputatus: mandamus vobis, quatenus carceres nostros, Muros ad custodiam detentorum --- aliaque --- necessaria nec non pecuniam ad ipsius victum et officium exercendum liberari et ministrari faciatis, eidem in sui exsecutione officii auxilium, favorem et consilium impendentes, prout aliis Inquisitoribus hactenus fieri consuevit, et quandiu nostrae placuerit volumtati. Actum apud Vienn. A. C. 1302. apud C. du Fresne in Gloss. Similes his Inquisitores occurrunt apud Suet. Iul. c. 1. ubi de Caesare, Multatus, diversarum partium habebatur, ut etiam --- prope per singulas ncctes commutare latebras cogeretus seque ab Inquisitoribus pecunia [orig: pecuniâ] redimere: Graeci eleganter fugadoqh/ras2 vocant, recentior Hellenismus etiam diwgmi/nas2, ut videre est apud Metaphrastem in Vita S. Athanasii. Iustinianus Quaestores a se institutos e)reuna/das2 appellat, de quorum officio Vide Nov. 80. et plura hanc in rem, apud Casaub. ad Suet. d. l.

INSANIA a Fatidicina Vett. res minime remota, ut de Sibylla notum ex Virg. Aen. l. 6. v. 47. et seqq.

--- -- non vultus, non color unus,
Non comptae mansere [orig: mansêre] comae, sed pectus anhelum.
Et rabie fera corda tument: maiorque videri,
Nec mortale sonans, afflata est Numine quando
Iam propiore Dei --- --

Unde sacram insaniam, afflatum Numinis sui, Tireslas, apud Stat. Theb. l. 10. v. 798. et insanire Apollinem ipsum, dicit Capaneus, apud eundem. Hineque multos, qui volebant aspici furere gallantes et vaticinari, quasi ab alicuius Numinis inspiratione immisso furore (quia id pertinebat ad confirmandas religiones) radicem halicaccabi solitos bibere, ut e)/kstasin inde conciperent, et Numine repleti viderentur, discimus ex Plin. l. 21. c. 31. Vide quoque supra, Canere. Qua [orig: Quâ] ratione in vatibus suis utcumque imitari conatus est Satanas verorum Prophetarum raptus, mirasque et insolitas corporis agitationes et membrorum motus; languores insuper corporisque fessi, nec Deum amplius pati valentis, aegritudines, quas iis nonnumquam accidisse, discimus ex Num. c. 24. v. 4. 1. Sam. c. 9. v. 20. et 24. Dan. c. 7. v. 28. et c. 8. v. 27. etc. Sed longe quietius, alioque ac sanctiore longe modo Deus Prophetas suos afflavit; quorum ecstases, in isto mentis recessu, sanctoque cum Deo commercio, non autem furores, osve rabidum et inconditos, nec ipsis, qui eos edebant, intellectos sonos, legimus, utpote mente interim semper sui compote, nec isto, quo percussa erat, lumine magnopere alienata [orig: alienatâ]. Vide Franc. Burmann. Synopsi Relig. Chr. Part. pr. l. 3. c. 5. §. 14. et seqq. Inprimis vero Arioli et Fanatici (de quorum etymo. Vide infra aliquid, ubi de Stipe ) furere crediti; et revera furorem, quantum poterant, simulabant. Iul. Firmicus Mathes. l. 6. c. 31. Faciet homines templorum obsequiis deputatos; qui latenti divinitatis instinctu, mutato mentis ordine et instantis religionis potestate possessi, petentibus homimbus futura praedicant, et sic illis ex ista conversatione quottidianae vitae alimenta quaeruntur. Quare Insanos eosdem appellat, l. 3. c. 11. Facient mendicos. Insanos, nudos aut templorum servos. Appellat templorum servos, i(erodou/lous2. Ergo i(erodou/lous2 existimabant eos, et, ut loquitur Tertullian. de Deo patre. Idcirco et caput rotabant, vide infra in hac voce, et capillos, quos intonsos ideo gerebant, dissipabaut, quod th\n ko/mhn a)/kton se/ein vocat in Alexandri plani historia Lucian. et se ipsos etiam insputabant, quod in eodem plano idem observat: *peri/blepto/s2 te kai\ lampro\s2 h)=, menhme/nai prospoiou/menos2 eni/ote kai\ a)frou= u(popimplato/menos2 to\ sto/ma ktl. Atque hinc Fanaticus error, pro plus quam furioso: et Fanatici, arreptitii ac plus quam furiosi. Vide Des. Herald. Animadvers. Arnob. l. 1. Sed et insaniam iocularem servis Vett. conciliabant, strychni ope, qua de re dicemus aliquid infra, in voce Stychnus, Videquoque ubi de Corybantiasmo, et Imaginum morbo. Ceterum insania laborantes olim porcum sacrificasse [orig: sacrificâsse], dicemus infra in voce Sus.

INSCRIPTI in illo poetae [orig: poêtae] Mart. l. 8. Epigr. 75. cuius Epigraphe de Gallo lingono v. 9.

Servi sunt s2igmati/ai, notis s. literis inusti, quod e fuga retractis fieri solebat, more antiquissimo cuius iam Phocylides meminit,

Cuiusmodi notis insignes videntur fuisse servi Pagasaei, quos Hermippus apud Athen. recensuit Dipnosoph. l. 1. Fiebat id autem parte aliqua [orig: aliquâ] corporis conspicua [orig: conspicuâ]: dextra [orig: dextrâ], apud Aus. Epigr. 15.

Fronte potissimum, ut monstrat Lucian. Reurvisc. ubi fugitivos nescio quos Philosophos, typo vulpis aut simiae, censet in ea faciei parte inuri debere. Et Diphilus, qui quendam comam se alere Deo dicentem, ut capillis promissis obvelaret frontem inustam, insectatur apud Athen Dipnosoph. l. 6. Inscribebantur vero vel variarum rerum typi, ut ex Luciano modo visum, velliterae, quod frequentius, unde frons talis literata, ipsique sic inscripti liter ati passim dicuntur. Literae porro, vel simplices erant, Graecorum *f. Latinorum F. fugh=s2 seu fugae indices, vel in voces compositae. Narrat enim Petron. Eumolpum Epigr. integro implevisse frontes Encolpii et Gytonis: Et Val. Max. servum Restionis inexpiabili literarum nota [orig: notâ], per summam oris contumeliam, inustum memoriae prodidit l. 6. c. 8. Imo Theophilum Imp. XI. versus Theophanis et Theodori fratrum fontibus inscripsisse, refert Baron. Not. ad Martyrolog. 22. Dec. Quo more iam prius Constantini Imp. humanitate abolito, in collaria et aereas lamellas, clavis capitatis ad collaria affixas, huiusmodi notas ac epigraphes transtatas, diximus supra, ubi de Fugitivis. Vide quoque infra, in voce Literati, item Stigmatiae. Alia ratio fuit tabellarii ab Histiaeo ad Aristagoram missi, quem in occipitio inscripsisse herus legitur, apud Herod. l. 2. Militum item apud Rom. quos, priusqnam matriculis eorum nomina insererentur, stigmata in brachio vel manu accepisse, discimus ex l. Arcadii et Honorii, Aetio item et Vegetio passim. Sed quis Xerxis vesaniam ferat, qui et mare stigmate dignum credidit, eodem teste l. 7. contra quam Iuv. de illo canit Sat. 10. l. 4. v. 183. Atque hi ignominiae causa [orig: causâ] inscripti sunt, de quibus Vide quoque infra, in voce Stigmatiae. Dacorum vero uxores etiam in

ornatus loco habuerunt [orig: habuêrunt] notis compunctum corpus, ut ex Val. Flacc. Argon. constat: quod quidem in Orphei discerpti poenam illis impositum, Phanocles contendit, de Thracibus sic loquens,

*poina\s2 d' *)orfh=i+ ktame/nw| si/sousi gunai=kas2
*ei)seti nu=n kei/nhs2 ei\/neken a)mplaki/hs2.

Imo et apud Plin. l. 22. c. 1. maresque etiam apud Dacos et Sarmatas corpora sua inscribunt, Ex quo genere notarum quum aliquis compunctum haberet brachium, eandem notam reddidit eius nepos apud eund. ubi de Dacis, quarto partu Dacorum uriginis nota in brachio redditur, ex atramento sc. confusa, sugkexume/non me/lan, ut Arist, qui factum hoc tertio gradu memorat. Sed et Britaunis, quos Caesar et Mela guasto seu vitro corpora sua inficere solum tradunt, per artifices plagarum figuras varias ammalium formas incorporari a pueris, scribit Solin. infcriptisque visceribus hominis incremento prigmenti notas crescere, addit c. 23. Vide quae de Agathyrsis, Gelonis, Pictis, alibi dicta, et plura hanc in rem apud Salmas. ad Solin. p. 38. 39. et 258. uti de Equis inscriptis, in vocibus Coppatias et Samphoras, de Floribus apud C. Paschal. Coron. l. 3. c. 12. etc. Addam saltem, et Sophistas, postquam Athenis olim, praeviis quibusdam ritibus pallium Philosophicum, et cum eo Sophistarum dignitatem ac ius publice docendi consecuti essent, ab eo tempore *)eggegramme/nou, Inscriptos, appellari consuevisse, ut infra videbimus in voce Sophistae.

INSCRIPTIO monumentum est breve ac ingeniosum rei alicuius memorabilis. in lapide inprimis vel metallo, posteritati de rebus prioris aevi instruendae, publica [orig: publicâ] auctoritate, ut plurimum exaratum. Et quidem iam antiquissimis temporibus, Semiramis columnae gesta sua inscripsit, quam Inscriptionem memorabilem Polyaen. exhibet l. 8. Eam imitatus Darius Rex, ad Teiarum amnem Thraciae, cippum erexisse cum inscriptione gestorum suorum, legitur, apud Herod. Postea pilis, in Fano Dianae Orientalis, quod Artemisii erat, Graeci inscripsere [orig: inscripsêre] victoriae navalis de Xerxe, prima [orig: primâ] velitatione, reportatae, monumentum, uti videre est apud Plutarch. Themistocle. Sic ab Assyriis, Persis, Graecis, ortus mos ad Iudaeos citerioris aevi transiit, apud quos Simon Dux et Pontifex plebiscito, de rebus suis gestis et honoribus in tabula aenea inciso, et in celeberrimo Templi loco constituto, honoratus est, 1. Maccab. c. 14. etc. Sic res gestae Principum Ducumque Inscriptionibus adnotatae. Inde traditus posteris mos est, ut Victorum nomina, qui Olympicis Ludis palmam tulissent, in Olympico Gymnasio conscriberentur, teste Paus. l. 2. Sed et Leges suas Nomothetae; et Anathemata Numinum cultores, et Vota Supplices, et Foedera Gentes, et ius suum in domos praediaque Possessores, alia alii publicis Inscriptionibus testati sunt. Etiam Templorum fores Divorum ipsorum, quibus illa dicata erant, nominibus inscribebantur, plerumque absolute generandi casu. Sic in ins. Samo Apollinis templum, cuius foribus inscriptum erat *p*u*q*i*o*u, memorat Iamblichus de Vita Pythag. l. 1. c. 2. In Aegypto Alexandriae, templum *a*f*r*o*d*i*t*h*s *b*e*l*e*s*t*i*k*h*s, apud Plutarch. Erotic. Iterum in Samo, *k*e*x*h*n*o*t*o*s *d*i*o*n*u*s*o*u, apud Plin. l. 8. c. 17. ara *a*d*o*u *k*a*i *p*e*r*s*e*f*o*n*h*s, apud Zosim. l. 2. alia apud alios occurrunt. Quam consuetudinem Vide uti false rideat Arnob. l. 6. Sed et alia monumenta sic absolute inscripta habes, *m*a*r*k*o*u *o*q*w*n*o*s, apud Plutarch. Othone; *m*a*r*k*e*l*l*o*u, in Marcello eiusdem etc. unde nata syntaxis. Ad Telluris, ad Dianae, Ad Vestae: it. in Cereris Eleusinae, in Apollinis Delii etc. Desind. Herald. ad Arnob. locum. Porro, Arboribus, Foliis, Parietibus, Ostiis, Inscriptione facta [orig: factâ], o( dei=na kalo\s2, amorem suum, qui talia sectabantur, solebant indigitare. Nullae vero frequentiores, quam Inscriptiones Monumentariae s. Sepulchrales, de quibus hic [orig: hîc] passim, inprimis in vocibus Elogium, Monumentum, Stela, Titulus [correction of the transcriber; in the print Stela Titulus], etc. Neque vero honoris ergo solum, sed et in poenam ac ignominiam factae Inscriptiones. Sic, cum Alcibiades absens capitis damnatus ab Atheniensibus, et diris devotus a Sacerdotibus esset, teste C. Nep. in Vita eius c. 4. quo testatior esset eius rei memoria, exemplum in pila lapidea incisum, positum in publico est, Epaminondas quoque, legis poenam subiturus Thebis, unum a Iudicibus petisse dicitur, ut in periculo suo conscriberent: apud eund. in Vita eius c. 8. Epaminondas a Thebanis morte multatus est, quod eos coegit apud Leuctra superare Lacedaemonios, et quae sequuntur, ut alia omittam. Itaque fuere [orig: fuêre] ab omni aevo, qui Epigraphes huiusmodi, historiae multum lucis allaturas, undiquaque colligerent; qualis Philochorus quidam Atheniensis, qui Inscriptiones Atticas in unum volumen compegit, Suidae; Polemo, cogn. *sthloko/pas2, qui, principatu Ptolemaei Epiphanis, Inscriptiones Sepulchrales cuiusque Civitatis item Anathematum in Acropoli Athenarum dedicatorum, edidit, Athen. Aristodemus, qui idem Thebis praestitit: Scholiastae Apollonii Argonautic. alii aliis memorati. Vide quoque in voce Euhemerus, item supra ubi de Ephesiae Dianae Templo: et inter recentiores, illustra Iani Gruteri, Iae. Spon. aliorumque, Inscriptionum opera. De Inscriptionibus vero Librorum, vide infra Lucubratio: poematum, adi Scalig. Poet. l. 2. c. 126. et 127. Addo hoc unum, de more inscribendi ingenii monumenta aliis, quorum vel aestimatio, vel amor apud nos eximius, magnae similiter vetustatis esse, cum Platonem fratribus suis praeclarissimos commentarios suos inscribendo, Glauconi quidem et Adimanto librum de Rep. Antiphonti vero Parmenidem, eos nobiles reddidisse, legamus apud Plutarch. de piet. erga Fratres etc. Nec omittendae penitus Inscriptiones falae, phylacteria aut ligaturae, quae imprudentes pro febribus aut aliis pestibus adiuvare putantur et vetantur in Capitul. Caroli Mag. l. 6. c. 72. de quibus Vide Ian Gruter. p. 1047. c. 5. et hic [orig: hîc] passim, inprimis ubi de Characteribus, Magia etc.

formicae, pediculi, vermes, limaces etc. quae omnia Lex Iudaeis, ut immunda, prohibuit, nisi quod mellis et certae locustarum speciei usum iis concessit: Sed et in Deorum numero fuere [orig: fuêre], ut de Aegyptiis aliisque visum, atque ex iis varia superstitionis occasio praebita. Ut enim ab occisis muribus colebatur Apollo *sminqeu\s2 et *muokto/nos2, ita Hercules i)pokto/nos2, dictus ab occisis vermibus, qui vires infestabaut; et *kornowi/wn a locustis fugatis, et *)apo/mhos2 quia muscas arcere credebatur etc. Sam. Bochart. Hieroz. Parte pr. l. 1. c. 6. Eadem omnia ad Adamum primitus creatum, ut ab eo certo signarentur nomine, adducta fuisse, certum est. Quidni enim, utut in illis pleraque vilia admodum, hominis consideratione digna sint, quaecumque Deus creare et conservare non dedignatur? Nec minus est, quod in ape aut formica miremur, quam in ceto aut in elephante; cum hoc ipsum sit imprimis mirabile, quod in tantillo corpore tot animi emineant dotes etc. Idem c. 9. Ibid. Nominis originem pandit Plin. l. 11. qui totus de Insectis agit, c. 1. Multa haec et multigena terrestrium volucriumque vita. Alia pennata, ut apes: alia utroque modo, ut formicae: aliqua et pennis et pedibus carentia: iure onmia Insecta appellata ab incisuris, quae nunc cervicum loco, nunic pectorum atque alvi praecincta separant membra, tenui modo fistula cohaerentia. Aliquibus vero non tota [orig: totâ] incisura [orig: incisurâ] eas ambiente rugas, sed in alvo, aut sperne; tantum imbricatis fiexilibus vertebris, nusquam alibi spectatiore naturae rerum artificio. Laudes illorum idem magnifice depraedicat c. seq. quod legisse operae pretium erit. Idem scripturus alibi de remediis, quae a diversis animalibus sumuntur, Neque enim dubitaverim, inquit, aliquibus fastidio futura, quae dicentur animalia: Etiam hipc medicinam homini non unam spondens. At non Virg. fuit nominare formicas nulla [orig: nullâ] necessitate, ac curculiones, Georg. l. 4. v. 243.

Non Homero, inter praelia Deorum, improbitatem muscae describere; non Naturae gignere ista, cum gignat hominem. Proin causas et effectus, non res aestimemus. Homerus autem, mirum est, quot inde similitudines hautiat; et quam elegantes, ab audacia muscarum, animositate ac fortitudine vesparum, prudentia apum, Heroas suos exoruet. Ut vero in his tam parvis atque tam nullis Conditoris sapientiam eo exactius contemplemur, sunt inventi haud pridem non tantum crystallini vitreique orbes, vario artificio et ad marginem et circa centrum extenuati, pro oculorum aetate ac vigore, qui vel longinqua propius admoveant, vel propinqua immane quantum removeant: sed et ubi longi ac breves adeo que ad pollicem transversum erecti, in quibus inclusi pediculi, pulicis, muscae menbra distinctissime videas et cum stupore mireris: illic licebit contemplari teredinem casuariam, caudam vel vulpinam, vel vervecinam, eamque villosam, explicitissime considerare, cum eadem proportione etc. Auctor Anon. Sinae et Eur. c. 38. de Insectis. Plura apud magna nomina Aldrovand. Gesner. Voss. de Idol. l. 4. c. 64. et seqq. Alios.

INSEPULTO hominis cadaveri terram inicere apud Athenienses, Lex iussit, memorata Aeliano Var. l. 5. c. 14. *(/os2 a)/na)ta/fw| peritu/xh| sw/mati a)nqrw/pou, pa/ntws2 e)piba/llein au)tw=| gh=n, qa)ptein de\ tro)s2 dusma\s2 ble/pontas2, Insepulto hominis cadaveri terram inicito, et in sepulchro Occas. versus condito. Ubi additur, tamquam receptae sepeliendi consuetudini contrarium, ut ad Solem occasum spectet, quo a praetereuntibus possit cognosci. Nam vere adnotat Scholiastes Thucydidis, morem fuisse omnibus Graecis, e)p' a)natola\s2 poiei=n o(ra=n tou\s2 nekrou\s2, ut versus Ort. mortuos conderent, qua de re aliquid infra dicemus. Plura veto de Inscpultis habes hic [orig: hîc] passim, inprimis in voce Cadaver, et Gleba Sepulchralis, it. Laniatus. Addo hic [orig: hîc] solum, apud Graecos au)to/xeiras2, tyrannos, proditores sepultura caruisse et primo Macedones Clytum ab Alex in convivio occisum, quo minus caedis puderet, tamquam iure occisum, per summam ignominiam, sepultura prohibitos fuisse ni Rex humari iussisset, Curt. l. 8. c. 2.

Ioseph. Scalig. emblema, Salmas. e)pi/blhma, est, quod verbi, inquit significat insertam purpuram in fine vestis. Hesych. e)pi/blhma, lw=ma, r(akos2 r(a/kh autem ut notum, Graecis vocati sunt panni, qui vestibus assuebantur ex purpura. Nec enim, pergit, verisimile est si illo versu Publii inserta significasset [orig: significâsset] emblema, 60. post Annis, cum in Senatu quaereretur sub Tiberio, quomodo Latina [orig: Latinâ] voce dicendum esset emblema, nemini venisse in mentem notissimam illam, et omnibus decantarissimam ex Mimo sententiam, vide eum ad Vopis. in Aurel., ubi voce Inserta, sicut Praetexta, vult subintelligi purpuram, et utrumque pro ornamento s. insigni accipit. Idem tamen ad eund. in Firmo. tam de vestis, quam de vasis, inserta, Publium intelligi posse, et scyphis emblemata, parieribus specula inseri consuevisse, Graece e)mba/llesqai hincque haec inserta e)/mblhma, Graccis esse ait.

INSIGNARE quod Gallis Ensigner dicunt, h. e. docere s. e)mfani/zein, Monachi proprie dicebantur, quod signis omnia significare ac indicare solerent, C. du Fresne in Gloss. Salmas. vero, ex Latino Insinuare, Gallicum enseigner deducit, ad Hist. Aug.

INSIGNIA sunt in specie arma gentilitia, Gallis Armoiries, Anglis Armes, Germanis Waapen: etiam sim plieiter Latine Arma. Nihil enim hodierna sunt insignia, quam arma a Maioribus, in spectatae virtutis vel egregii facinoris memoriam servata atque ad posteros transmissa. In genere inventa sunt, ut inservirent illa tebus cum sacris, tum profanis significandis et distinguendis: Sic sceptra et virgae Diis apud Ethnicos olim tributae: in specie Iovi aquila et sulmen, quae ideo divinitatis et apotheoseos

symbola passim in nummis, Aug. praesertim, apud Goltzium occurrunt Iunoni pavo, qui proin feminatum consecrationem in nummis denotat, additus; Palladi noctua, unde nummus acreus Antonini Pii cum aquila pavohe et noctua, in cimeliarchio Feschiano: Neptuno delphinus et tridens, ut patet ex nummis Agrippae et Hieronis Siciliae Regis Veneri Cupidines: Herculi clava et exuviae Leonis, in nummis inprimis Commodi: Baccho tigris, botrus et thyrsus: Apollini tripus, lyra et corvus, in nummis Neronis. Marti hasta et tropaeum: cereri spicae ac taedae. Aesculapio serpens: Leones Cybeli, cum crotalo s. tympano: Dianae canes, cervi ac pharetra: Serapidi canistrum: Sistrum Isidi, etc. Apud Romanos Ethnicos Sacerdotum insigne fuit apex vel tutulus: Augutum lituus: Vestalium vitta: quae cum infula, fuit quoque commune Sacerdotum, maxime sacrificantium, insigne: ut taceam simpulum, secespitam, capedinem, aspergillum, et pateram, quae nummi et lapides passim exhibent. Apud Christianos veteres, in genere, crucis siguum infrequenti fuit usu, quam notam a Gentilibus eos accepisse asserit Forrunius Licer. l. 6. de Lucer. antiq. c. 48. cum Laur. Pign. Symbol. Ep. c. 24. et Casalio de Ritib. Christ. c. 1. cum quibus facit Athanas. Kircher in prodromo Copto c. ult. qui apud Aegyptios quoque figuram crucis s. Tau ansati Serapin aliosque eorum Deos manibus plerumque tenuisse, refert in Oedipo Aegypt. In specie Sanctis corona capiti circumfunditur occasione forte ex Ethnicismo petita [orig: petitâ] cum radiata Imperatorum capita saepius in nummis appareant, vide Baron in Ann. ad A. C. 44. circa fin. Pontificum insignia sunt, corona Papalis, quae quia nunc triples, Triregnum vocatut: item claves, stola Papalis, sandalis cruce figurata, equus albus, triplicis crucis praelatio, et gladius. Scutis vero propriis ac familiaribus demum Pontifices uti coeperunt [orig: coepêrunt], sub Bonifacio VIII. Cardinalibus insignium loco sunt, pileus et galerus ruber, cruce insignitus: Patriarchis, Primatibus et Archiepiscopis pallium, et crux, atque olim lampas: Episcopis croceus s. pedum et mitra, quae alba olim et linea, a 600. autem Annis auro gemmisque ornari consuevit: Item galerus viridis. Abbatum plurimi ex peculiari privilegio insignia quoque Episcopalia s. Pontificalia habent, primusque Bertholdus Abbas Fuldensis circa A. C. 1135. mitra [orig: mitrâ] baculo, annulo, aliisque Pontificalibus instrumentis ab Innoc. II. âonatus legitur, etc. In saecularibus, summae dignitatis, purpura msigne fuit: unde Romulus, ut nascentis Imperti initia augustiora redderet, tunicum purpuream togamque praetextam sumpsit. Praeter hanc Imperatoribus ignis praelatio, diadema, sceptrum coronae aureae, quarum primus ab Hetruscis usus fluxit, sellae s. solia, equus. fasces lauro exornati, ensis, pomum aureum, crux, aliaque splendorem circumdedere [orig: circumdedêre]. Quae eadem fere Regum quoque insignia sunt, praesertim a quo clausam etiam coronam, olim Im peratotum propriam, usurpare coeperunt [orig: coepêrunt]. Ducum in genere insigne corona s. circulus est laminae aureae lapillis pretiosis distinctae, ex quo flores et folia undique surgunt. In specie Electores dignitatis suae signum gerunt pileum coccineum et togam: Archiduces pileo addunt latum semicirculum aureum regiae coronae gemmis distinctum, cum cruce Imperiali: Iisdem coronis, quae Ducales Galli appellant, Landgravii quoque, Marchiones, Comites atque etiam Barones in Germ., nullo fere discrimine exornantur. Sed extra illam Comitum Marchionumque corona circularis est lamina, cui tres lapilli haerent: Barones vero nou laminam integram latamque sed tenuiorem ac testrictiorem, ac veluti circulum sive gracile vinculum aureum dignitatis insigne gerunt, etc. Ut de reliquis dignitatum officiorumque gradibus nil dicam. Sunt et Gentibus integris familiisque sua insignia: quotum doctrina sub Car. Mag. adumbrata, sub Henr. Aucupe eiusque posteris perpolita, in ludis Equestribus invaluisse videtur. Plura de insignibus vide apud Lim naeum de Iure Publ. Ioh. Boisseau Prompt. Armorial. part. 1. c. 11. Garsiam de Magistrat. l. 4. c. 5. Paschal. Chassanaeum gl. mundi Phil. Moreau en fon tableau des armoir. alios, quibus adde insignem de Insignibus dissertationem Sebastiani Feschii Basiliensis I. U. C. excusam Basileae, A. C. 1672. Eorum originem egregie indigitat, Scholiast. priscus Stat. ad Theb. l. 1. v. 482. et Seqq.

Hic primum lustrare oculis, cultusque virorum
Telaque magna vacat, tergo videt huius inanem
Impexis utrinque iubis horrere leonem, etc.

Ubi, Tum primum, ait, licet. Adrasto secure intueri Heroum arma et corpora. Omnia autem maiora communibus et pro viribus eorum qui gestant. Sic neminem fere non peculiares clypeos, galeas, enses, habuisse legimus, quibus pares non poterant gestare, qui minores virtute erant. Porro capulis avita insignia insculpta gestandi mos, occurrit apud Claud. in 1. Cons. Stilich. l. 2. Carm. 22. v. 218. ubi de Insignibus stirpis Theodosianae: Ovid. Met. l. 7. ubi de Theseo Stat. Theb l. 5. ubi de Iasonis insignibus, Alios, vide et supra in voce Capulus vide supra Curribus item et Currus Crateribus quoque apud eund. Stat. Theb. l. 1. v. 545.

Iasides pateram famulos ex more poposcit;
Qua [orig: Quâ] Danaus libare Diis, seniorque Phoroneus
Assueti. tenet haec operum caelata figuras.

Postibus etiam insgnia illustriorum hospitum praefigendi veterem ritum, multis docet cum alibi, tum ad eund. Theb. l. 4. v. 161. Casp. Barthius. De Coronar. currus Item, vero Insignibus, adi Car. Paschal. Coron. l. 9. c. 10. Plura infra in voce Nobiles.

INSIGNIA Magistratuum Romanorum Sic breviter comprehendit Prudent. peri\ ste/f. Hym. 14. v. 143.

INSIGNIS Corona apud Liv. l. 7. c. 13 ubi Sext. Tullius, nomive exercitus [orig: exercitûs], C. Sulpitium Dictatorem alloquitur, Te, Imperator, nulites tui oramus, ut nobis pugnandi copiam facias, tum vincere cupimus, tum Duce tevincere, tibi Lauream insignem deferre; tecum triumphantes urbem inire etc. et l. 28. ubi Manlius agens de suo trium pho L. Furius, ait, et L. Aemilius currum triumphalem me conscendere prohibent; coronam insignem capiti detrahunt: fuit corona aurea triumphalis, in speciem Iauti effigiata, quam votam ab Imp. dein decreto Senatus et publico sumptu Duci donatum, servus publicus eodem, quo Triumphator, curru vectus, super caput eius gestabat, nonnumquam et insignis Corona triumphalis dicta. Nomen ei ab amplitudine, et materia. Namque et auro gemmisque fulgebat, et ambitu ac latitudine tanta fuit, ut satis appareret, non ulli condecorando mortali capiti inventam, sed illi uni, qui caput esset rerum, sepositam. Hinc non deferebat eam domum suam Dux, sed, peracto prope triumpho, triumphali curru vectus, deferebat ad Capitolinuni Iovem, eamque in gremio ipsius deponebat, ibi cum ceteris donis religiose asservandam. Sic apud Sil. Ital. Pun. Bell. l. 15. v. 118. Virtus ad Scipionem,

Sed dabo, qui vestrum saevo nunc. Marte fatigat
Imperium, superare manu laurumque superbam,
In gremio Fovis, excisis deponere Poenis.

Quemadmodum altera corona vere laurea, quam triumphans. capite gestabar, velut splendidissimum domesticae Virtutis insigne domi cum cura asservabatur, inde saepe, ut in spectaculis aliisque festivitatibus gestaretur, depromenda etc. Vide C. Paschal. ubi supra, l. 8. c. 1. et 2. ut et infra, ubi de Triumphali Corona.

INSILENDI in Equos et desiliendi ex iis mos antiquissimus de quo vide nonnulla infra in voco Stapes.

INSINUATIVUM dicitur in Eccl. Rom. donum a Clericis praestitum Ep. in principio sui ingressus [orig: ingressûs], ut in eius gratiam se hoc pacto insinuarent, apud Dom. Macr. in Hierol. Simile quid erat to\ *)emfanistiko\n, quod Clerici solvebant, cum in clerum allegerentur, uti docet Cl. Suicer. in Thes. Eccl. in voce *)emfani/stima, namque et sic dicebantur hae praestationes.

INSITOR unus ex Rusticis Rom. Diis, aliter Sator memoratur in carmine Flaminis Dialis, qui Cereri et Telluri sacrum faciens, Divos agricolas hoc ordine invocabat: Vervactor, Redarator, Imporcitor, Insitor, Obarator, Occator etc. eratque, qui sationi praesidebat, a serendo vel inserendo nomen nactus: de cuius officio, et Romanorum, Graecorumque satione, vide multa apud Salmas. ad Solin. p. 724. nec non infra aliquid; ubi de corona e Pomis et Satione.

INSOMNES Monachi quidam apud Graecos, vide supra Acemeti uti de Graeculorum more insomnia in compotationibus certandi infra in voce Victoria.

INSOMNIA pro Deorum nuntiis, Gentilibus habita, magna olim in aestimatione fuere [orig: fuêre]. Hinc scribit Plumrch. Sullam, cum Commentarios suarum rerum gestarum libros L. Lucullo inscriberet, monuisse amicissimum hominum; observaret praedictiones nocturnas Deorum, quibus ipsi egregia multa retum instantium momenta indicata fuerint, in Sulla. Et Marcus Antoninus Imp. l. 1. duobus locis, Caietae atque Chresae sibi per insomnium remedia morborum oblata divinitus, memorat. Cui simile, quod de Ptol. Curt. l. 9. c. 8. de Alex. Cic. de Div. l. 3. de Pericle, Plutarch. de aliis alii scribunt. Quare sollicite insomina captata, in Templis Deorum, qua de re diximus supra, in voce Dornuo, Vide enam in voce Melota, Et quidem, ut Hippocrates de Imsomniis ait, secundis in rebus Iovem caelestem, Iovem opulentum, Solem, Minervam, Iunonem Mercurium et Apollinem supplicationibus, adibant Vett. in adversis vero, pro malis averruncandis placabantur Tellus et Heroes malorum averrunci, quos noctu multum pollere probat Athen. l. 11. Iovem prodigialem, addit ex Planti. Amphitruone: Actu. 2. Sc. 2. v. 107. M. Anton. Deltius ad Senecam Octav. Actu. 4. v. 757. quem vide, et plura banc in rem, infra in voce Somnia uti de Insomniorum morbo supra, Imaginum morbus.

INSORDESCENTES in Excommunicatione dicuntur in Theologia inquisitorum Eccl. Rom. qui, postquam sunt nominatim excommunicati declarati, in illa excommunicatione per annum steterunt [orig: stetêrunt]. Ad quam proin insordescentiam, requiritur pertinacia animi, cum contemptu clavium coniuncta; quae inde colligitur, quando excommunicatus habuit excommunicationis notitiam, et nullam adhibuit diligentiam, ad obtinendam absolutionem. Et quidem, qui ita insorduit, habetur pro confesso et convicto de delicto, pro quo est excommunicatus, ita ut amplius non sit audiendus, ni velit innocentiam suam novis probationibus demonstrare. Quod si velit, antequam sit declaratus haereticus, admittitur ad iudicium: imo et talem audiendum esse, si compareat, etiam postquam haereticus est declaratus et statua eius combusta, quidam docent. Quae alia sunt circa tales Inquisitorii Iuris, vide apud Phil. a Limborch Hist. Inquis. l. 3. c. 18.

INSPECTOR Hebr. [gap: Hebrew] a libro inspiciendo dictus est, qui euram habebat lectionis Legis, ut illa in Synagogis accurate perageretur; adeo que adstabat Lectori, librumque insprciendo, si forte male legisset, eum monebat Graece *)epi/skopon diecas, de qua voce suo loco.

INSPECTOR Iecinoris Hebr. [gap: Hebrew] quis dicitur in Sacris Vide supra ubi de Divinatione, item in voce Hepar et Iecur.