CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMUS SECVNDVS Literas D, E, F, G, H, I, K, L, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

INSULA Ferd. Noronhae Ilha de Fernando de Noronha, ins. est Americae Mer. in mari Brasilico, satis parva, et vix circitus [orig: circitûs] 4. leuc. 70. leucis Hispanicis distat in Ort. a proxima continente Brasiliae, nempe a praefectura Fluvii magni; estque fatis culta a paucis Annis. Eiadiiacet alia ins. minor, dicta ins. lgnis.

INSULA Ferd. Pai Ilha de Fernando Pao, ins. Africae, in mari Guineae et in sinu S. Thomae, circuitus 26. leucarum circiter, sub dominio Lusitanorum, cum aliquot pagis et arce, 40. milliaribus distat ab ora regni Beniin in Austr. et paulo minus ab oraregni Biafrae in Occas.

INSULA Fortunae divinae [1] Iland of Good Fortuyn, ins. ampla Americae Sept. prope fretum Hudsonium in Ort. ab Anglis detecta dum illas partes lustrarent; estque pars terrae Arcticae.

INSULA Fortunae divinae [2] De Goede Fortuyns Eyland, ins. est parva et oblonga Oceani Indici, prope oram Occid. Sumatrae ins. a qua 30. leucis Germanicis distat in occas. uti et 20. a Nassavia Ins.

INSULA Gulielmi Schouteni Willem Schoutens Eyland, ins. est Oceani indici maxime ad Ort. et Austr. prope oram litoralem Terrae Papuorum in nova Guinea, versus mare Pacificum. Detecta fuit a Batavis A. C. 1616.

INSULA Hornia Hoorns Eyland Batavis, ins. parva maris Pacifici, sed fertilis, a Iacobo Maereo detecta A. C. 1616. Distat circiter 1600. leucis Germanicis ab ora Peruvii in Occas. Asiam versus.

INSULA Johannis Ferdinandi Islas de Iuan Fernandez. Hispanis, insulae duae saris parvae, sed fertiles Americae Mer. in mari Pacifico et versus oram regni Chiles: ex quibus Orientalior et minor dicitur Isla de Fuera, maior autem, quae et Orientalior, dicitur Isla de Tierra; suntque probe cultae.

INSULA Johannis Maieni Ian. Mayens Eyland, ins. Oceani Bor. versus Spitzbergam et terras Arcticas, a Bacavis detecta A. C. 1616.

INSULAE Latronum Ilhas de los Ladrones Lusitanis, l'Isles des larrons Gallis, insulae quamplurimae inter Oceanum Or. et niare Pacificum.quae aliter dicuntur Ilhas de las Velas, ubi Archipelagus S. Lazari; sunrque viginti maiores numero a Sept. in Mer. positae, et dictae la Deserte, l'Angloise; Manao; Chemochoa, Gregua, Pagan, Artomagan, Guagan, Chereguan, Natan, Sepan, Mata, Volia, Betaba, Bacim, de Bidima, des Matelots, des Roches s. Arrecifes, et Pulo Villan; suntque sui iuris, et vix ab Europaeis lustratae, ac nomine tantum notae.

INSULA Madagascaria s. S. Laurentii, l'Isle de Madagascar . Vide Madagascaria.

INSULA Maonis Pulo Maon Indis, l'Isle Mano Gallis, ins. est parva et oblonga Indiae, in sinu Gangetico, inter Syrtes et brevia, et prope ins. Andemanois. Distat circiter 45. leucis Germanicis ab ora regni Peguviae in Occas.

INSULAE Martyrum Ilhas dos Martyres, insulae tres parvae Oceani Or. s. Archipelagi S. Lazari, prope ins. Avium, inter insulas Latronum ad Bor. et novam Guineam ad Austr.

INSULA Malicutia Malicut, ins. parva Asiae in mari Indico, et una ex maldivis insulis Distat 40. leucis ab aliis Maldivis in Bor. et 30. a Divandura in Austr. Circuitus est 5. leuc. circiter; et subest dominio Regis Cananorae, in Malabaria.

INSULA Mauritia Mauritz Eyland Belgis, l'Isle Maurice Gallis, ins. est Africae, in mari Aethiopico, ad Ort. Madagascariae, et inter Borboniam ad Occas. et Didaci Roizii ins. ad Ort. Paucis abhina Annis a Batavis culta et munita fuit. Centum fere leucis distat a Madagascaria in Ort. A Lusitanis do Cirne nominatur; et eius circuitus est leuc. fere quadraginta, teste Herberto. Fertilis est admodum, abundatque omnibus ad vitam necessariis, 37 leucis Germanicis distans a Borbonia ins.

INSULA Muscarum l'Isle des Mouches Gallis, Der Ulieghen Eyland Batavis, ins. parva maris Pacifici, a Iacobo Maereo detecta A. C. 1616. et sic dicta a muscatum copia ibi reperta.

INSULA Nassavia l'Isle de Nassau Gallis, ins. est Asiae, in mari Indico, versu oram Occid. sumatrae ins. et ad Austr. Ins. Fortunae divinae.

INSULA Nera Pulo Nera incolis, ins. est Asiae in mari Indico, et una ex insulis Bandae, in Moluccis. Subest dominio Hollandorum ab aliquot Annis; estque magni proventus [orig: proventûs] propter aromata.

INSULA Piscatorum Ilha dos Pescadores, ins. parva oceani Sinici, versus oram ins. Formosae, alias a Lusitanis detecta et denominata. Nunc autem subest dominio Hollandorum.

INSULA Principis [1] t'Princen Eyland Batavis, ins. est parva Asiae, in Oceano Indico, in ora Occid. Iavae ins. et ad fretum Sundae, versus Sumatram ins.

INSULA Principis [2] Ilha do Principe, ins. Africae, in mari Guineae et sinu S. Thomae, inter ins. Ferdinandi Pai ad Bor. et ins. S. Thomae ad Austr. 35. Leucis Hispanicis ab ora regni Biafrae in Occas. Oblonga et satis culta. Opp. habet cum aliquot pagis; subestque dominio Lusitanorum.

INSULA Promontorii Britonis l'Isle du Cap Breton, ins. est Americae Sept. in nova Francia, fatis ampla et culta, ob Ortu in Occas. extensa, inter Terram novam ins. ad Ort. et Acadiam ad Occas. in sinu S. Laurentii. cum aliquot colonis Francorum. Dicitur etiam a quibausdam l'Isle des Bretons, ins. Britornui.

INSULA Rona Pulo Ron, ins. parva Asiae, in Oceano Indico, et una ex insulis Bandae, in Moluccis, sub dominio Anglorum ab aliquot Annis, Fertilis est propter aromatum proventum.

INSULA S. Andreae Isla de S. Andero, ins. parva Americae Sept. in mari Bor. versus oram Nicaragnae prov. novae Hispaniae a qua 25. leucis distat in Ort. et 8. leucis Hispanicis

INSULA S. Bartholomaei l'Isle S. Barthelemy, ins. est oblonga Americae Sept. et una ex Antillis insulis sub dominio Francorum, inter ins. S. Martini ad Bor. et X. Christophori ad Austr.

INSULA S. Catharinae l'Isle de Sainte Catherine, ins. est parva Americae Sept. in mari Bor. versus oram novae Hisp. et prov. Honduram, a qua distat 20. leucis Hispanicis in Ort. Portum habet commodum et arcem; subestque dominio Anglorum a paucis Annis.

INSULA S. Christophori l'Isle de S. Christophle, ins. est Americae Sept. in mari Bor. et una ex Anrillis, alias a Caribis habitata, nunc autem sub dominio Francorum et Anglorum ab A. C. 1628. ubi plurimae arces cum pagis. Fertilis est et abundans, sed montuosa nimis; et eius circuitus est 36. leucatum circiter.

INSULA Sanctae Crucis l'Isle de Sainte Croix Gallis, Ay Ay incolis, ins. est Americae Sepr. in mari Bor. et una ex Antillis, inter ins. S. Christophori ad Ort. et ins. Portus [orig: Portûs] Divitis ad Occas. sub dominio Francorum ab aliquot Annis.

INSULA S. Eustachii l'Isle de S. Eustache, ins. est patva Americae Sept. versus oram Bor. ins. S. Christophori, et una ex Antillis, sub dominio Hollandorum cum aliquot villis. Montuosa est, et vix 9. leucarum circuitus [orig: circuitûs], in mari Bor.

INSULA Sanctae Helenae l'Isle Sainte Helene Gallis, ins. est parvae Africae, in mari Aethiopico, a Ioh. de Nova Lusitano detecta A. C. 1502. die sanctae Helenae sacra [orig: sacrâ]. Circnitus est 13. leuc. circiter, longissime a quacumque alia ins. remota, inter Africae continentem ad Ort. et Brasiliam ad Occas. sed Africae vicinior, 500. tantum leucis distans ab ora regni Congi. Tota fere montuosa est, et portu gaudet commodo; estque ferrilis et abundans omnibus ad victum necessariis; ita ut dicta fuerit Taberna maris, quod omnes naves illuc ex Indiis redeuntes in ipsa se reficerent per aliquot dies. Sed a paucis Annis occupata fuit ab Anglis, qui in ea habent arcem.

INSULA nova Sanctae Helenae nouvelle l'Isle de Sainte Helene, ins. est parva Africae, inter Aethiopiam inf. ac regnum Benguelae ad Ort. et ins. Sanctae helenae ad occas.

INSULA S. Iohannis [1] Isla de S. Juan, ins. est Asiae in Oceano Indico, et una ex Philippinis insulis prope Mindanoam ins. in Ort. et ab ea tantum renui freto separata versus Tendaiain. Alias suberat Hispanis, nunc sui iuris est.

INSULA S. Iohannis [2] l'Isle de S. Jean, ins. Americae Sept. in nova Francia, in intimo recessu sinus [orig: sinûs] S. Laurentii, versus Acadiam. Satis ampla est, et a Francis culta a plurimis Annis.

INSULA S. Iohannis Portûs divitis Isla de S. Iuan Puerto Ricco, ins. est ampla Americae Sept. sub dominio Hispanorum a quibus cum Cuba, Hispaniola et Iamaica, magna [orig: magnâ] crudelitate expugnata fuit, circa A. C. 1518. in mari Bor. et ad Ort. Hispaniolae ins. Vide Portus divitis ins.

INSULA Sanctae Luciae Isla de S. Lucia Hispanis, l'Isle de Sainte Alouzie Gallis, ins. est Americae, in mari Bor. et una ex Antillis, insulis sub dominio Francorum a paucis Anms. Obloga est, et a Sept. in Mer. extensa, inter Martinicam ins. ad Bor. et ins. S. Vincentii ad Austr. a qua vis 10. leucis distat, et 14. a Martinica.

INSULA Sanctae Mariae l'Isle de Sainte Marie Gallis, Nossi Hibrahim incolis, teste Flacurtio, ins. est parva Africae, sed oblonga, in ora Or. Madgascariae, ubi in Arctos tendit; et ab ea vix 10. mill. distat. Extenditur autem ad 60. mill.

INSULA S. Martini l'Isle de S. Martin, ins. est Americae Sept. in mari Bor. et una ex Antillis insulis inter Anguis ins. ad Bor. et S. Bartholomaei ins. ad Austr. sub dommio Francorum. Novem leucis distat ab ins. S. Christophori in Bor.

INSULA S. Michaelis Isla de S. Miguel, ins. parva Asiae, in mari Indico et prope oram Bor. ins. Bornei, versus Paragoiam ins. a qua vix 20. leucis Hispanicis distat.

INSULA S. Thomae Ilha de S. Thomae Lusitanis ins. est satis ampla Africae, in mari Guimeae, et circuitus 50. leuc. Gallicarum circirer, fere rotunda, sed culta et abundans, sub dominio Lusitanorum, cum urbe Pavoasano, ins. primaria et Episcopal. 45. leucis distat in Or. a proximiori continente Africae ac a prom. Lupi Gundisalvi, et 35. ab ins. Principis in Austr. Detecta fuit, a Lusitanis A. C. 1405. die 23. Decembris S. Thomae sacra, a quo nomen sortita est. Capta fuerat ab Hollandis A. C. 1641. sed postea fortiter recuperata a Lusitanis, ipsis etiam subest, arcem habens quadrangularem permunitam.

INSULA S. Viencentii l'Isle de S. Vincent, ins. Americae, in mari Bor. et una ex Antillis insulis sub Caribis populis, inter ins. sanctae Luciae ad Bor. et Bequiam ad Austr.

INSULAE Septem fratrum As sete Irmanos Lusitanis, insulae Africae septem numero, parum inter se distantes, in mari Aethiopico, inter Syrtes et Brevia, longissime a continenti Africae in Ort, et mediae fere inter Madagascariae ins. et Maldivas insulas A Lusitanis detectae fuerunt [orig: fuêrunt], sed incolis carent.

INSULA Serrana Isla Serrana, ins. Americae Sept. in mari Bor. Parva est, inter Syrtes, et media fere iacet inter Iamaicam ius. ad Bor. et prov. Nicaraguam, in nova Hisp. ad Austr. sed inculta est et naufragiis infamis.

INSULA Statuum Der Staaten Eyland Batavis, l'Isle ou pays des Estats Gallis, ins. est Americae Mer. et Terrae Magellanicae, inter fretum Maereum ad Occas. et fretum Brouverii ad Ort. detecta a Batavis A. C. 1616. et ab ortu in Occas. extensa, estque e regione Mauritii tractus [orig: tractûs] et regionis Ignium.

Indico, et fere media inter partem Australem Mindanoae ins. in Philippinis et partem Bor. Giloli ins.

INSULA Terrae novae l'Isle de Teere neuve Gallis, Isla de Terra nueva Hispanis, ins. est amplissima Americae Sept. in nova Francia, fere in modum figurae triangularis, et circuitus 500. leucarum Gallicarum, prope sinum S. Laurentii. Portubus amplissimis abundat; estque satis culta, quamquam plurimis silvis referta. In ea mullae urbes, sed tantum aliquot parvae colomiae Francorum, uti Placentia et sinus Mortuorum; estque piscatione valde [orig: valdê] celebris.

INSULA Testudinis [1] l'Isle de la Tortue, s. la Tortue Gallis, la Tortuga Hispanis, ins. est parva America Sept. in mari Bor. montuosa; sed portu gaudet commodo. Vix aliquot milliaribus distat ab ora Bor. Hispaniolae ins. s. S. Dominici in Occas. et 35. tantum leucis Hispanicis a patte Or. Cubae ins. Arcem habet munitam, et subest dominio francorum ab aliquot Annis.

INSULA Testudinis [2] Isla Tortuga, Hispanis, ins. Americae Mer. in mari Borx. et in ora Venezuelae regionis, sub Hispanis. Vix 26. leucis Hispanicis distat ab ora continentis Americae in Bor. et 14. tantum a Margarita ins. in Occas.

INSULA Vaia Pulo Way, ins parva Asiae, in Oceano Indico, et una ex insulis Bandae, in Moluccis, sub dominio Hollandorum.

INSULAE Unionum Islau de Perlas, insulae Americae Mer. in mari Austrino et in sinu Panamae. Distant 12. leucis a Panama urbe in Austr. suntque duae maiores, dictae del Rio et Tararequi, cum circa viginti minoribus, quae verius sunt scopuli.

INSULA Vulcani Brandenbeberg Batavis, l'Isle de Vulcain Gallis, ins. est Asiae, in mari Indico et prope oram litoralem novae Guineae sic dicta, quia saepe ignes evomit. Aliae insulae propriis in locis descriptae sunt.

INSULAE [1] vulgo Ilheos Lusitanis, les Isles Gallis, urbs parva Americae Mer. in Brasilia, cum portu in ora litorali, 30. leucis distat a sinu omnium Sanctorum in Austr. sub Lusitanis; et ab ea adiacens prov. dicitur Capitania dos Ilheos, Praefectura Insularum.

INSULAE [2] in Podiensi Galliae urbe, dicuntur eius regiones vel partes quaedam, vulgo les Isles: in quas, numero 22. inferiorem Urbis partem divisam esse, tradit Otho Gesleus Hist. Anic. l. 1. c. 24. apud C. du Fresne in Gloss.

in INSULAM deportatio moribus Rom. frequens: qua [orig: quâ] fini asperrimae Insularum ut Gyarus, aliaeque, electae, uti discimus ex Suet. Tito Flav. Domit. c.8. ubi vide Marcil. ut et Not. ad Spectacula Martialis Non autem post damnationem fieat illa, sed mora intercedebat aliqua, dum iocarentur exportandi, teste eodem Suet. in Vesp. c. 13. Locatos vero esse, docet M. Seneca Controv. 6. l. 9. Cum sciret in exilium deportandos locari solere. Sic locati, quemadmodum sub voce Praeconis ad navim perducerentur, observare licet in vet. Scriptore Vita [orig: Vitâ] D. Apollinaris: quomodo porto aveherentur, patet narratione Philonis Herenni de Flacco exsule avecto in Andrum Ins. Marcii. ubi supra.

INSULANA Castellania Chastellenie de Lille, s. etiam province de Lille, tractus est Belgii, in Flandria Gallicana dicta. Dividitur in quinque partes; estque satis extensus. Tota illa Castellania subest dominio Regis Galliae ab A. C. 1667. et in ea sunt urbes, Insulae, Lille, quae eius primaria est, Bassea, la Bassee, Armentariae, Armenticres, uti oppida Lanoium, Lanoy, Cominum, Comines, Vatnetonium, Varneton, Viroviacum, Werwick, et Saeclinum Saeclin, in regione feraci.

INSULARII dicebantur apud Rom. servi, Insularum custodes Suet. Iul. Caes. c. 41. Vocabant autem Insulas aedes grandiores, quae non iungebantur communibus parietibus cum domibus vicinis quales Sext. Rufus et P. Victor olim Romae non paucas recensuerunt [orig: recensuêrunt]. De Germanis quoque Tac. in Germania, inquit, suam quisque domum spatio circumdat, nullis cohaerentibus aedificiis, more Insularum. Etiam Vett. domos vel portus, vel Insulas dixisse, annotarunt [orig: annotâtunt] Donatus ac Festus. His videtur praefuisse nonnumquam Procurator. Petron. Edit. Gons. de Salas p. 37. Edit. Bosch. c. 56. cum Procurator insulae Bargates, a cena excitatus, a duobus Lecticarus in mediam rixam perfertur. vide quoque Plin. Panegyr. Traiani. Et quia in Horreis ac Ins. pretiosissimam plerumque partem fortunarum suarum homines opulenti reponebant, ideo servi custodes appositi sint, ut praeter Paul. IC. leg. 3. ff. de Off. Praef. Vig. indicavit Iuv. l. 5. Sat. 14. v. 304. et seqq.

--- -- Misera est magni custodia census.
Dispositis praedives hamis vigilare cohortem
Servorum noctu Licinus iubet, attomtus pro
Electro, signisque suis, Phrrgiaque columna,
Atque ebore et lata testudine, dolia nudi.

Ubi antiquus Interpres, Per translationem, inquit, disciplinae militaris Sparteolorum Romae, quorum cohortes in tutelam Urbis cum bamis et cum aqua vigilias curare consueverunt [orig: consuevêrunt] vicinis. Dabatur autem in vastis his aedibus signum familiae ad evigilandum, tintinnabuli sono, quod fere a ianua dependebat. Erantque ante Neronem plures in urbe domus, quam Insulae, post Neronem vero contrarium obtinere coepit, ut ex Tac. notum. Atque inde coeperunt [orig: coepêrunt], appellatione Insulae, quaevis aedes locatitiae intelligi, uti per dominios Insularum, quivis locatores, et per Insularios pensionum exactores, Casaub. ad Suet. c. 41. Iul. Caes. Ceterum Insularios, urbanorum numero fuisse, tradit Pomp. l. Urbana fam. de verb. signif. Sed et Insularii dicti sunt viles servi ac pessimi, uqi sine civitate sunt in opus publicum perpetuo dati, et in Insulam deportati, l. 17. ff. de poenis. Deportarionem istinsmodi significar Seneca, Magis ignosco ei, inquit, qui vulnus inimici, quam qui Insulam concupiscit, etc. vide L. Pign. Comm. de Servis et Titum Popmam l. de operis serv.