CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMUS SECVNDVS Literas D, E, F, G, H, I, K, L, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

C. LAELIUS Scipionis Africani summus amicus, Cos. et Orator insignis, Sapientis elogium meruit. In praelio Scipionis contra Asdrubalem et Syphacem, fugientes persequens cum Masinissa, Symphacem Regem cepit, sede eius regia [orig: regiâ] occupata [orig: occupatâ]. Missus dein Romam illuc captivum suum deduxit. Plura de hoc Cic. de illustr. Orat. Liv. l. 30. c. 15. Plutarch. Quintil. qui filiae eius admodum eruditaememinit. Horat. Serm. l. 2. Sat. 1. v. 72.

LAELIUS [2] Archelaus inter Grammaticos illustres, memoratur Suet. l. de Ill. Gramm.

LAELIUS [3] Balbus truci eloquentia [orig: eloquentiâ] et promptus adversus insontes, Acutiae eversor, iussu Senatus [orig: Senatûs], amisit ordinem, Cn. Acerronio et C. Pontio Coss. Tac. Ann. l. 6. c. 47. et 48. Vide et Decius.

LAELIUS [4] Zecchnius Brixiensis. Theologiae et Iuris Canonici peritia [orig: peritiâ], inter suos, sub fin. Sec. Praet. inclitus.

LAEMOCOPIA opp. Cherronesi Thraciae apud Sestum. Bogazasar Leunclavio. Aliis Bogazasar Sestus ipsa est.

LAENA [1] vel LEAENA meretrix, amica Harmodii, et Aristogitonis, qui Hipparchum tyrannum interfecerant, cum tormentis cogeretur, ut socios proderet, linguam suam mordicus amputavit.

LAENA [2] indumentum fuit apertum, densum ac villosum, quod tunicae aut etiam togae superinduebatur, olimque peculiari ritu a Flaminibus in sacrificiis adhibebatur: Postea promiscuo usu, et cum toga et sine toga gestata est. Graecam vocem esse, et a Chlaena Graecorum dictam Plutarch. in Numa innuit. Praecipuus eius usus in conviviis fuit, quod scilicet a balneis redeuntes laenam gestarent, atque ideo eadem ferne veste discumberent; hiemli nempe tempore. Nam aestare lacerna vestis balnearis fuit, sicut syntheses, quae ex lino ac leviore materia erant, eodem tempore, in conviviis sumebantur. Vestimenti hanc antiquissimi genus et Heroicum fuisse, ex Homero patet, qui cum duplicium diplw=n s. villosarum, tum simplicium a(ploi/+dwn kai\ monomi/twn laenarum meminit. Il. w. Nec modo induendi, atque amiciendi, sed et insternendi ac incubandi causa [orig: causâ], a Graecis sumptas, idem ibid. docet: quemadmodum Romae cubicularia gausapina in eundem usum fuere [orig: fuêre]. A laena, laenula dim. Gr. xlani\s2 et klani/dion, vestimentum laena mollius et amictui solum usurpatum. Vide Octav. Ferrar. de Re vest. Part. 2. l. 1. c. 10. Virg. Aen. l. 4. v. 262.

LAENEUS fluv. Cretae, Gortynam praeterfluens, ad quem Europam a Iove raptam ferunt. Strabo.

LAEPA Magna Hisp. Baeticae in Turdetanis opp. Ptol. Lepia Latinorum Plin. l. 3. c. 1. Lepe adhuc, apud ostia Duae fluv. in Vandalitia, ab Ayamonte opp. 5. in Ort. leuc. Ferr. P. Mela l. 3. c. 1.

LAETA [1] filia Albini, Pontificis Ethnici, nupta Toxatio, filio S Paulae, eius conversatione conversa et baptizata est. Mater Paulae, cuius sollicitam educationem ei Hier. in Ep. magnopere commendat.

LAETA [2] rerum tristissimarum mentione, sibi temperandi, mos Veterum occurrit passim. Hoc enim pacto, ut Nemesis (quam Deam velut perpetuam rerum laetarum kai\ u(pero/gkwn comitem formidabant) tela effugerent. ipsi sibi propriae felicitatis cumulum diruebant, qua de re multis philosophatur Plutarch. in Camillo, Aemilio Paulo, Apophthegm. alibi. De Polycrate res notissima Apud Rom. eo fine triumphantibus a tergo adstabat servus publicus, qui coronam triumphalem sustinens, simul attendere triumphantem, ad tintinnabulum et flagellum, ultimi supplicii instrumenta, currui appensa, iubebat: occasione moris ab Horatio, Curatiorum victore, ut videtur, desumpta [orig: desumptâ]. Apud eosdem Aug. somnio monitus, stipem quotannis die certo emendicabat a populo cavam manum asses porrigentibus praebens, apud Suet. in eo c. 91. Ut viz. hoc modo *qew=n ne/mesin, et, ut loquuntur Vett. Deorum invidiam, evitaret exoraretque. Quam in rem vide plura, apud Casaub. ad loc. ut et hic [orig: hîc] passim, ubi de Fortuna, Invidia, Nemesi etc. De more vero eorum, in Laetitia publica, capita coronis e lauro in primis ac myrtaea cingendi, apud C. Paschal. Coron. l. 2. c. 11. ut et supra, ubi de Coniectu florum Coronarumque; comam tondendi, ubi de Capillis; postes frondibusque inumbrandi in voce Postis: Lucernas accendendi ubi de Luminibus et Luminum festo; ludos et convivia celebrandi, in voce ludo. Quo pacto autem laetaeres solitae sint nuntiari, vide infra Laureatae tabellae. Adde, quae dicemus in voce Natalis Panis, ubi nuntio rei laetissimae o(rmaqo\n kribanwtw=n, sascem paenum in clibano coctorum, praemium fuisse, ex Aristoph. videbimus; Tubarum festum, Velum: de voce vero eiusque a gaudio discrimine, diximus in voce Gaudium.

LAETI gens Gallica, in qua sedem cepisse Magnentium, memorat Zosim l. 2. Et Eumenius in Paneg. inquit, Laetum in agrum Nervicum, iussu Maximiani Aug. postliminio esse restitutum. Hos cum alibi, tum maxime in terris Laetitis, ad fluv. Laetiam sedes habuisse, Regionemque eorum, inter Flandriam et Atrebates sitam, vulgo la Loeuve, sed olim per Hannoniam Flandriamque latius multo, quam nunc patuisse, ac a fluv. Laetia vel Letia, vulgo L egia, Gall. le Lis, nomen accepisse, statuit Hadr. Vales. Not. Gall. P. Mela l. 3. c. 1.

LAETIA [1] opp. Nerviorum, s. Hannoniorum, in dioec. Camaracensi, Liessy vulgo, Benedictinorum Monasterio illustre, a Laetis, de quibus supra, quique cum alibi, tum apud Nervios, pars praesidiarii, pars cultores erant, haud dubie nomen accepit. Situm est Monasterium hoc ad fluv. Helpram, secundo lapide ab

Avesnis Hannoniae opp. conditum a Wiberto Com. A. C. 790. et a Theodorico de Avesnis restitutum. Hadr. Vales. Notit. Gall.

LAETIA [2] fluv. Belgii, vulgo Lesch vel Lesche. Oritur in silva Arduenna, et Hammum Han sur Lesch colluit, ac in dextram Mosae ripam effunditur, paulo supra Deonantum. Hinc 1. leuca [orig: leucâ] distant Cellae Celle, vicus Monasterio B. Hadelini insignis. Idem.

LAETITIA Nuptialis Hebr. [gap: Hebrew] , epulum erat apud Hebraeos, a Sponso sive caelibe ante, sive viduo, sive uxori etiamnum superstiti coniuncto, late lauteque celebrandum, per dies a deductione minimum septem, ubi virgo erat Sponsa (exemplo vetustissimo sumpto, cum ex Iacobi et Rachelis nuptiis, tum ex Samsonis, ut videre est apud Ioh. Selden. de Iure Nat. et Gent. l. 5. c. 5.) per triduum minimum, ubi vidua s. vitiata ducebatur. Qui mos adeo severe exigebatur, ut, cui plures Sponsae essent simul deducendae, is singulis uxoribus singulas epulas per totidem dies celebraret, idque laetissime, perquam pollucibiliter, et cum ab omni labore vacans, tum ab omnimodo sollennis laetitiae genere alio, quod forte genio tunc placere posset. Rationem adiciunt, Quonium non commiscenda est laetitia (eiusmodi sollennis et epularis) cum laetitia; alia sc. cum alia non commiscenda, nec binae confundendae. Et quidem epularis huius laetitiae manifesta sunt in Euangelio vestigia, ubi et Architriclini, qui epulis praerat, mentio, Ioh. c. 2. v. 9. Etiam Gaudentius Ep. Brixianus, Tract. 9. Nuptiae, inquit apud Iodaeos cum fierent, unus (quantum extraditione comperimus) dabatur de Sacerdotali ordine, qui morem disciplinae legitimae gubernaret, curamque pudoris ageret coniugalis, simu! et conviviorum apparatum, ministros atque ordinem, dispensaret; et hoc pro officio Architriclinus, h. e. triclinis Praepositus diceretur. Unde vero is didicerit, Architriclinum necessario fuisse ex ordine Sacerdotali, compertum non est. Floruit autem Gaudentius is, sub A. C. 400. Cum Itaque Laetitia haec inter ritus adeo necessarios esset, hinc neque Virgo neque Vidua, neque Vitiata rite deduci poterat pridie Sabbathi aut postridie, nedum ipso Sabbatho aut die alio festo: quin nec intermediiis sive Paschatis sive Scenopegiae diebus, quos profanam partem Festi nun cupant. Et quidem illud de Sabbatho, monuere [orig: monuêre] Maiores, ob reverentiam eius, ne ex apparatu epulari, qui deductionem ex more praecederet,sive initio abbathi, sive fini proximante, forte violaretur festum. Intermediis vero quinque Paschatis, et sex Scenopegiae diebus, tametsi velut profesti haberentur, nihilominus deductio eandem ob causam rite non fiebat,quam de alia cum alia Laetitia sollenni non commiscenda afferri monuimus. Misna tit. Moed. Katon c. 1. Deducendae non sunt uxores in diebus illu intermediis, nec Virgines, nec Viduae, nec Fratriae, eo quod laetitia sollennis etiam ab initio illius festi usque adfinem celebratur. Atque de hac sollenni Laetitia, quaper [orig: quâper] regulam iam dictam excludi volunt aliam laetitiam sollennem, intelligunt Magistri verba Legis, Deut. c. 16. v. 12. 14. et 15. Vide Selden. Uxor. Hebr. l. 2. c. 11.

LAETITIAE Legis festum apud Hebraeos, vide infra ubi de Tabernaculorum festo.

LAETIUS Praefectus Praetorio sub Commodo, praenom. Aelius vel potius Aemilius, coniurationem contra Commodum iniit, cum Martia huius concubina, eumque veneno frustra tentatum, per athletam, cum quo exerceri solebat, strangulari curavit, apud Ael. Lamprid. in Commodo, ubi Quintus Aelius Laetius dicitur. Idem qui erga Pertinacem se gesserit, vide in voce Laetus. Tandem, postquam inter suasores Getae mortis primus fuisset, ab huius fratre Antonino Caracalla primus quoque interemptus, missoque veneo ad mortem adactus est. Ael. Sprtian. in Caracalla.

LAETORIA Lex furiosis et prodigis, curatores destinavit, sanxitque, ut qui eos circumscripsissent, publico iudicio tenerentur, Cic. de Offic. l. 3. Capitolin. in M. Antonino Phil. etc.

LAETUS [1] Dux Praetorianae cohortis, sub Commodo Imp. hunc Romam in cineres redacturum impediit. Dein comperto insidias sibi aliisque ab illo strui, venenum ipsi propinavit, Pertinace ad Imp. evecto, quem disciplinae milit. rigidum restauratorem ipse luxu perditus, tertio post mense, iterumsustulit. Lamprid. in Comm. Dio in Pertin.

LAETUS [2] libro de rebus Phoeiciis citatur, a Clem. Alex. l. 1. Strom. ubi ex eo quaedam refert de Menelai in Phoenicen adventu.

LAETUS [3] Ioh. Pastor Groninganus, scripsit Compend. Hist. Univ. Civil. et Eccl. ad. A. C. usque 1640. selectissimis rebus refertum. Eius avus maternus fuit Georg. Vetterus vulgo S treycius, Bohemus, Theologus doctissimus; de quo vide hunc ipsum Laet. p. 434.

LAETUS [5] Color Gallis gay, idem cum Hilari, vegeto, florido, aeuto, claro, excitato, Graec. o(zu\, eu)ansqe\s2, lampro\n: cum sc. color lumine intensiore et clariore excitatur. Sic segetes laete virentes, Plin. quae multo lumine radiantes oculos exhilarant et tamen simul pungunt ac exstimulant. Huic opponitur austerus, tristior et obtusior, colore magis, quam lumine, satiatus ac pressus. Uti enim excitatur in coloribus et acuitur, quod lumine intensiore ac vegetiore accenditur: ita contra adstringitur et premitur color, qui nimis nerat ac saturatur. Quamvis interdum, quia pleniori ac saturatiori colori etiam accedit lumen intensius ac vegetius, ista discrimina confundantur. Vide Salmas. ad Solin. p. 200. et 345.

LAEVA apud Vett. plerumque infausta habita. Unde laevamanu [orig: laevâmanu] Inferis litatum. Stat. Theb. l. 4. v. 501.

Testor, ait, Divae, quibus hunc saturavimus ignem,
Laevaque convulsae dedimus carchesia terrae.

Ad quae verba pulchre Scholiast. Quae sinistra [orig: sinistrâ] manu, inquit, funduntur. Laea [orig: Laeâ] mnau infunderat. Inferis sinistramanu [orig: sinistrâmanu] immolamus pocula. Et Seren.

Inferis manu sinistra [orig: sinistrâ] immolamus pocula,
Laeva, quae vides Lavernae, Palladi sunt dextera.

Et laevus pes, si mane prae dextero indueretur [orig: induerêtur], dirum omen visum, ut de Aug. habes, apud Suet. in eo c. 92. Quo considerato ad rem pertinere, ait Seneca de Benef. l. 2. c. 12. quod sinistrum prae dextero pedem osculandum dedit Caligula. Imo hinc miseros dexterum pedem laevo semper, post stationem quidem aliquam, praeponere consuevisse, colligimus ex hisce Iuv. l. 4. Sat. 10. v. 5.

--- quid tam dextro pede concipis, ut te
Conatus non paeniteat, votique peracti?

Vide Barth. ad Petron. At laevum latus, in auspiciis felicitatem portendebat. Virg Aen. l. 2. v. 692.

Qua de realibi. Idem apud Persas olim, hodieque Turcas, honoratius est, an ob cordis vitaliumque ibi sedem? Quam ob causam et in duellis hoc praecipue latus peti solitum, adnotat Scholiast. Aeschyli ad Septem --- Theb. Unde pes laevus s. poples in monomachiis perpetuo protensus. Idem. Aen. l. 10. v. 587.

Vide plura hic [orig: hîc], in vocibus Dexter, Ocrea, Sinister, alibique passim, inprimis ubi de Manu laeva uti de formula prisca, Dii laevi, Deae laevae, parum abludente ab illa si Deus, si Dea, Arnob. l. 4. et ad eum G. Stewechii, Electa, nec non H. Iunium. Advers. l. 3. c. 3.

LAEVI Liguriae pop. Levi Plin. l. 3. c. 17. cum Maricis Ticinum condiderunt [orig: condidêrunt]. Eorum locus hodieque li Lobi, in agro Alexandrino apud Maricos, inde ad 2. mill. pass. distans, nominatur: ab Alexandria 4. Ferrar.

LAEVIGANDO corpori quae a Vett. adhibita. vide hic passim ubi de Alipilis, Dropace, verbo Oblinere, psilothris, Pumice, Ustriculis.

LAEVINUS Torrentius Gandavensis, 3. Ep. Antverpianus, dein 4. Archiep. Mechliniensis, Obiit A. C. 1595. Comm. in Suet. et Horat. clarus; Libro Carminum Pio V. inscripto Princeps Poetarum Lyricorum, post Horat. dictus. Sandl. 2. de Gandav. Erud. Claris. Val. Andr. in Bibl. Belg. Possivinus in appar. S. I. Lips. Havensius, de erect. Novor. in Belgio Epp.

LAEVIUS vel LAELIUS poeta, Erotopaegnia scripsit. Alius, poematis de Centauris conditor. Lil. Girald. dial. 4. Voss. de P. L.

LAGA vox Saxon. in LL. Henr. I. c. 2. et 54. alibique, idem cum Lada, vide supra.

LAEGANUM LAGAN vox barbara, nec nisi posterioribus Saeculis cognita, ius illud denotat, quod Dominis Feudalibus competebat in rebus, maris aestu in litus eiectis: ratione cuius, quicquid naufraga navis contineret, eorum erat: Forte a Laga, i. e. Lex; quae quidem vox etiam cum maris adiuncto interdum ponitur, adeo ut, quae Lagamaris primitus, postmodum nude Laga dicta videatur. Sic in Charta Phil. Aug. Regis Francor. Quitamus et remittimus in perpetuum le Lagan maris. Quamvis enim mos iste, non res duntaxat naufragio deperditas, sed et quae naves naufragium passae continerent, vindicandi, omni humanitati repugnaret; eousque tamen iam veteri aevo, apud omnes sere nationes, invaluit, ut pro Lege in mari recepta haberetur. Quo modo intelligendam quidam putant celeberrimam Legem 9. D. ad Leg. Rhod. ex Volusio Maeciano, ubi porrectis Antonino Aug. libellis supplicibus a quibusdam, qui in Aegeo mari naufragium erant passi, et a Cycladum Publicanis expilati, Imp. haec verba subintulit; Ego quidem Dominus, Lex autem maris; subdens, velle se, ut controversia Lege Rhodia [orig: Rhodiâ] dirimeretur, ubi Imperii Legibus contraria non esset. In quo quidem Antonini responso per se obscuro celeberrimi Iurisconsulti Scriptoresque alii insudarunt [orig: insudârunt], e quibus C. du Fresne potiorem eorum sententiam esse ait, qui volunt Imp. dixisse, Licet Mundi Dominus sit, hanc tamen obtinere Legem maris: qua [orig: quâ] litem hanc diremptam velit etc. Henr. Spelmannus vero vocis etymon arcessit, a saxonico lagan i. e. iacere; cui proin Lagan idem valet, quod eiectus. Vide C. du Fresne, in Gloss. et de hac consuetudine infra plura, in voce, Navis, fracta, Rhodia lex etc. item in Wreccum. Addam saltem, morem hunc diu licet inolitum, quo et homines naufragi, et res naufragio ad litus eiectae, repetitae licet eorum erant, qui litorum domini essent, a Principibus Christianis procedente tempore in terris suis passim abrogatum: tamen et postea Lagani adhuc vocem occurrere, in Computis domaniorum Comitatuum Pontivi et Bononiae A. C. 1369. 1405. 1465. et 1474. ubi sit recepta des lagans; qua [orig: quâ] tamen voce nihilaliud indigitariibi, quam eiuctus maris, eaque res ad litus a mari remissas, quae nullius domini sunt et a nemine repetuntur, ex ipso contextu patet: At posterioribus Saeculis id noministributum potissimum rebus in mari deperiditis, vel eiectis, adbuc fluctuantibus, necdum ad litus appulsis, quae inventoris sunt, docet Bracton. tract. de Corona l. 3. c. 2. §. 5. apud eund. C. du Fresne. Apud Vett. vero Laganum, genus placentae ex simila et oleo, Graece la/ganon, occurrit apud Hesych.