CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMUS SECVNDVS Literas D, E, F, G, H, I, K, L, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

LAURUS [1] scientiae symbolum, ob non unam rationem; Unde quibusdam arbor ea credita, in qua primi nostri Progenitores peccarunt [orig: peccârunt], vide Fortun. Licet. l. de Gemmis Annularibus c. 25. p. 62. Proin et vaticinii typus habita, quam ob causam vaticinantes Lauro coronari solitos, ait Interpres Aristoph. et qui bella sequebantur vates, in summa galea lauri conum gestabant, Pierius Hierogtyph. l. 50. Etiam forte propterea in summitate Delphici templi, unde vaticinia exibant, arbor haec in latus propendebat. Eidem Valeriano, vim poeticam indicat, proptereaque Oraculo Delphico congruit, cum quod Apollo poetarum atque Musarum Pater atque Deus colebatur antiquitus: tum quod Oraculorum responsa versibus dabantur fere omnia. Unde et antiquissimum illud templum ex lauro fuisse conditum, tradit Paus. in Phocaicis. Et ipse Apollo lauri ramum manu tulit, ex lauro Tempica decerptum, sicque Delphos, postquam a caede Pythonis serpentis purgatus esset, venit, et Oraculum occupavit. A quo tempore Pythionicis ex eadem lauro serta fuisse imposita, cum antea ex esculo darentur, tradit Aelian. Var. Hist. l. 3. Sed et eidem Apollini Delphos propterea lauri dona missa, iam a Regibus Rom. Plin. l. 15. c. 30. scribit. Ipsi etiam tripodes ex lauro erant, insuperque da/fnh e)stemmh/noi, lauro coronati, quas coronas Pythia, quoties vaticinatura erat, super tripode diductis cruribus sedens, capiti imponebat etc. Porro fulmen non expavescere credita, quapropter ex ea sertum Tiberio talium metuenti: custodiaeque ac incolum itatis inde symbolum, auctore Proclo, habita est, qui scribit, antiquos laurum Tutelae consecrasse [orig: consecrâsse], eamque et in sacrificis, et infocis, ubicumque vel sata, vel affixa fuerit, incolumitatem afferre. Ovid. Met. l. 1. v. 562.

Postibus Augustis eadem fidissima custos
Ante fores stabis, mediamque tuebere quercum.

Insuper castitatis index: unde frondem pudicam agnoscit Claud, de Raptu Proserp. l. 3. Carm. 36. v. 74. et seqq.

--- luco dilectior omni
Laurus, virgineos olim quae fronde pudica [orig: pudicâ]
Umbrabat thalamos ---

ubi de Cerere, cui laurum quoque sacram hinc discimus. Et proin purgationibus apta, utpote ipsamet pura et purissimo ideo Numini (Apollini) consecrata, ut Phornut. in Apoll. et Diana ait. Dinturnitatis quoque credita est significatrix, quod semper viret: unde frondem perennem illam Lucret. l. 1. et frondem aeternam Cassius parm. in Orpheo suo, vocant, ut alios mittam, Faustitatis item et Felicitatis: unde non Principum tantum, sed et privatorum iannas laureis coronari, more prisco, consuevisse, legim us apud Tertullian. Apolog. Eandem ob causam familiares primorum, ineunte Anno, laureati in publicum prodibant: quod etiam, in matronis notat Tertullian. ad uxor. l. 2. Ut omittam ramos lauri, qui cuique pro foribus ponebantur, quosque a)nth/nous2 Graeci dixere [orig: dixêre], teste Etymologici Auctore. Ipsa merces bono lauri omine non caruere [orig: caruêre], utque emptori novum mercimonium sicut novo domino, feliciter eveniret, uda [orig: udâ] lauro aspergebatur, quem morem Ovid desciribit Met. l. 5. In laetitia vero Nuptiali tota quoque domus plerumque laureis corollis ornabatur. Appuleius Met. l. 4. Domus tota lauris obsita, taedis lucida constrepebat hymenaeum et. Inprimis Victoriae ac Triumphi insigne ac ornamentum fuit. Unde literae victoriam nuntiantes ab Imperatoribus ad Senatum missae, lauris obvolvebantur. Plin. l. 15. c. ult. Laurus Romanis praecipue Laetitiae victoriarumque nuntia additur Literis et militum\ lanceis puleisque. Quae proin Laureatae dictae, Iul. Capitolin. in Maxim. et Plin. l. 35. c. 18. Etiam lictores laureati et Imperatorii fasces lauri insignia praetulere [orig: praetulêre]: statuae quoque victoribus decrerae eadem cingi consuevere [orig: consuevêre]. Adde et navis laureatae mentionem fieri a Plutarcho in Lucullo: et militum lanceis pilisque additam laurum fuisse, ex saepe memorato Plin. Mart. hinc l. 7. Epigr. 5. cuius Epigraphe de Fama reditus [orig: reditûs] Domitiani. v. 9.

Sed iam laet itiae quo sit fiducia maior,
Sarmaticae laurus [orig: laurûs] nuntius ipse veni.

Senec. Agamemn. Act. 2. v. 390. Ouemadmodum contra pennis Epistolae lanceisque additis adversa significabantur. Postquam Imp. triumphus decretus erat, is lauream triumphalem ad Iovem Capitolin. delatam, in eius gremio relinquebat: Hinc laureata Imperatorum capita in nummis passim conspiciuntur, et nota de Laureto, unde triumphaturi haec honoris insignia decerpere sueti erant. Historia. Liviae quippe olim, post Aug. statim nuptias Veientanum suum cum reviseret, tum gallinam albam, quae ramulum lauri rostro tenebat, a praetervolante aquila in gremium demissam: quumque nutriri alitem, pangique ramulum placuisset, tantam pullorum sobolem provenisse aiunt; ut Tranquillus ad sua usque tempora villam eam ad Gallinas vocitatam testertur; et ex hoc Laureto, triumphaturi postea Caesares boni ominis gratia [orig: gratiâ] laureas decerpsisse dicuntur. Adeo vero laurus, verba sunt Valeriani in Hieroglyph. l. 50. triumphantium propria fuisse videtur, ut observatum sit, in huiusmodi laureto sub cuiusque Obitum, arborem ab ipso institutam elanguisse. Et quo etiam prodigii causam intelligas, quod Iulii Caesaris caedem praemonstravit, quum pridie Idus Martias avis Regaliolus cum laureae ramulo Pompeianae Curiae sese inferens, a varii generis volucribus e proximo nemore persequentibus ibidem discerpta est. Novissimo vero Neronis Anno, in quo Caesarum progenies defecit, silva illa Veientana radicitus exaruit, et quidquid ibi gallinarum crat, interiit. Tali portento fuit Alexandro Severo laurus alia ingens ac antiqua, quae in palatio cuiusdam civitatis, a qua proficiscebatur

ad bellum, quod contra Germanos paraverat, subito collapsa, mortis itidem eius indicium habita. Contra non temere boni ominis Lauri folia, quae circa Pompeii fasces illigata fuerant, quum longo itinere per arida et multa loca iam exaruissent, eo tempore, quo in vico quodam Galatiae cum Lucuilo in colloqumm descendit, detracta et a Lucullianis lictoribus recentia et viridia, quae penes eos plurima fuerant, liberaliter suffecta: quod summam gloriae rerum a Lucullo gestarum ad Pompeium transituram interpretatum est, etc. Erat autem Laurea Triumphalis, ut paulo distinctius de illa agam duum [orig: duûm] generum, una vere laurea, h. e. contexta s. plexa ex duobus ramulis lauri, quae caput triumphantis evinciebat, altera ex auro, sed in speciem lauri effigiato, quam servus publicus eodem, quo triumphatot, curru vectus, super caput eius gestabat, in gremio Iovis Capitolini postea deponendam, uti supra diximus Sil. Ital. Punic. Bell. l. 15. v. 119. ubi de Insigni Corona. Cum quae vere laurea erat, veluti splendidissimum domesticae virtutis insigne, summa [orig: summâ] cura [orig: curâ] domi asservaretur, inde non depromenda, nisi insignis alicuius diei staris temporibus, cum vel spectacula, vel res alia magna publice perageretur. Tunc enim vir triumphalis in publicum egrediebatut, lanrea [orig: lanreâ] sua [orig: suâ] non tantum conspicuus, sed et venerabilis. Hoc itaque fine laureae triumphales domi tani sancte custoditae, utque non evanescerent, renovatae atque viridibus permutatae sunt, ne unquam deesset insigne hoc in publicum prodeuntibus. Sub Principibus vero etiam peculiaribus quibusdam epithetis donatae sinnt, a victoriis sc. gentibusque victis ac triumphatis. Hinc Lybica laurus memoratur Sil. Ital. Rhaetica, Sarmatica, Syriaca Mamertino in Panegyr. Neque vivi solum, sed et mortui victores hac fronde ornati sunt. Unde de Menaeceo Stat. Theb. l. 12. v. 61. et seqq.

--- nec robora vilem
Struxerunt [orig: Struxêrunt] de more rogum: sed bellicus agger
Curribus et clypeis. Graiarumque omnibus armis
Sternitur, hostiles super ipse ut victor acervos
Pacifera [orig: Paciferâ] lauro crinem, vittisque decorus
Accubat: ---

Ad quem locum vet. Schol. Lauro, inquit, coronatur etiam mortuus. et iam concremandus, quia pro victore Argivorum ab omnibus habebatur. Quo exemplo Hannibalem Marcelli corpus laurea [orig: laureâ] coronatum cremavisse, notavit Car. Paschal. etc. Quia autem laurus victoriam atque triumphum signavit, hinc et qui Herculi, monstrorum domitori, sacrificabant, eadem corona [orig: coronâ] redimiti erant. Seneca Herc. Fur. Act. 3. v. 828.

--- densa sed laeto venit
Clamore turba, frontibus laurum gerens.
Magnique meritas Herculis laudes cant.

Libero quoque, utpote Deo triumphorum, laurea tributa. Tertullian. de Cor. milit. Ut et Latonae, tamquam Apollinis, quem idem Deum telorum vocat, genitrici. Sed et Iunonis, veluti Reginae Dearum, ministris laureae coronae conceslae sunt, apud Athen. l. 15. p. 674. Quanto magis Iovis Flamines iis cincti: Unde Kal. Martiis, non tantum in Regia Cursisque, et fascibus Consularibus, sed et in Flaminum domibus, laureas vett. novis mutatas esse docet Ovid. Fast. l. 3. v. 137.

Laurea Flaminibus, quae toto persititi anno,
Tollitur: et frondes sunt in honore novae.

Quod postea in Ianuarias Kal. translatum: quibus ipsius quoque Iani statuae nova laurea quotannis est imposita. Unde in Caesaribus Aus. Tempus imperii. XII. Caes. v. XI.

Et quia plurimorum remediorum haec arbor promacunda est habita, hinc laurea et Aesculapium legimus insignitum. Imo et ad alia Numina, pro superstitione hominum, e lauris corona delata, ab iis, qui e negotio feliciter gesto in Urbern coronati redissent, vel ab aliis, in horum gratiam: uti discimus ex Ovid. de Ponto l. 2. ad. Germanic. Eleg. 1. v. 67.

Quod si me salvo dabitur tua laurea templis
Omnia bis dices verae fuisse mea.

h. e. si populus coronatus lauro, laurumque manu ferens gratias Dris aget, apud omnia pulvinaria, ob res abs te gestas. Soli, Veneri Bacchoque, inimica, unde apud Lucian. laurus Veneris transfuga est, Amor. neque conviviis, ullisque compotationibus in coronas adhibita: hinc bonae valetudinis comes, et futo\n a)gaqou=dai/monos2, planta boni spiritus, dicta. Qua de re Kal. Ianuarii populum eam Romae, ut etiam ficus aridas, obtulisse, tradit Constantinus Caes. l. 11. c. 4. etc. Ob quas Lauri dotes et praerogativas; in profanis usibus pollui laurum --- fas non erat, ut ne propitiandis quidem Numinibus accendi ex his altaria araeve deberent, Plin. l. c. ubi plura de Lauro; cui adde ex recentioribus, Car. inprimis Paschal. Coron. l. 8. c. 7. et seqq. usque ad fin. libri: nec non Voss. de orig. et progr. Idol. c. 12. ubi fulmini obnoxiam hanc arborem, contra Vett. probat, et de eorundem opinione, quod comesta vel capiti supposita vera producat insomnia, pluribus diserit. A Lauris vel Laurea, dicuntur Laureati poetae, qui ab Imp. ob eruditionem, laurea ornantur: more a Romanis orto. In Capitolinis enim agonibus, quos Domitianus Imp. instituit et ad tempora sua obtinuisse, scribit Censorin. poetas, Rhetores aliarumque professionum viros egregios, coronari ab ipso Imp. fuisse solitos, notum est. Et quidem, qui primas obtinuerant, corona [orig: coronâ] et ramo lemniscatis, aut torque involutis donabantur: Qui vero fecundi erant, palmas quidem sed sine lemniseis

aecipiebant. Unde antiquitus ipsi Caesares Germani poetis eximiis ex Lauro sertum imposuisse leguntur, ad Romanorum imitationem, quorum etiam in Imperium succesere [orig: succesêre]. Postea per aliorum manus collatus honor, quem, quod in indignos subinde spargeretur, sensim eviluisse, discimus ex illis Lipsii verbis: Multi lauriferi, pauci Phoebi. Vide praeter Auctores praefatos Thom. Dempster. in Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 5. c. 18. Fortun. Licet. in Opere supra laudato etc.

LAURUS [2] Ioh. Vincentius, Calaber, egregie doctus, a Guisiis Antonio Navarrae Regi additus, ut eum a protestantium partibus abstraheret, aliquandin eius Medicum egit. Post illius Obitum Romam reversus purpuram obtinuit et maximis negotiis ac legationibus adhibitus, saepiusque Pontificatui destinatus, Obiit A. C. 1592. Aet. 70. Nic. Toppius Biblioth. Neap. Latine illum et Graece doctum, praeterea Poetam, Oratorem, Philosophum et Theologum eximium fuisse refert: sed nimis laxae conscientiae arguit Mezeraeus Hist. Franc. Tom. II. Vide Thuan. Hist. l. 28. et 39. ac ex illo Elog. Ant. Teissier P. 2.

LAUS [1] urbs Lucaniae Plin. l. 3. c. 5. Steph. Item opp. et fluv. Brutiorum in Lucaniae conf. Laino dictus: in Calabria citer. in ora maris Tyrrh. prope Scaleam opp. quod etiam Laus, 18. fere mill. a Policastro in Austr. Strabo. l. 6. p. 234. et 253. Baudr. Vide Cluv. Ital. Antiqq. p. 1262.

LAUS [2] an a Graeco lao\s2, populus, quod Laus sit vox populi laudantis; an a vet. vote Aeolica lau/w, fruor, quod nullus maior fructus ex virtute, aut actione illius, quam laus, percipiatur: Graece e)/painos2, Item e)gkw/mion dicitur: quae tamen duo sic distinguit Scalig. Cum, inquiens, de re quapiam ai)(nos2 esset propositus (i. e. sermo) auditorum consensus expressus oratione, e)/painos2 appellabatur, quasi prioris narrationis additamentum, Nullum enim pulchrius auctarium orationis, quam comprobatio dictorum. Inde tractum est, ut hoc testimonium, vet bonaerei vel bene cuiusdam facti dictive e)/painos2 vocaretur. Satis itaque erat et brevitas, orationis et paucitas comprobantium --- Hoc a Latinis Laus dicta -- At e)gkw/mion, pusilla quasi panegyris est. Quippe e)n tai=s2 kw/mais2, tribulibus audientibus, cum laudes alicuius ita recensebantur, ut longiuscule procederet oratio, e)gkw/mion appellatum, quae neque brevis, neque simplex esset: sed figuris ac numeris ornata, certis divisa partibus, locis digesta suis --- Latine Laudatio dicatur, vide eum poet. l. 3. c. 110. Panegyricus vero, eidem oft oratio laudatoria, quae dici consuevit, apud multitudinem congregatam, Vert. enim Graecos consuerudo tenuit, certis ut celebritatibus unum in locum universi coirent, ut eorum animi vel praeceptionibus Sapientum, vel Fortinum aemulatione, componerentur atque colerentur: vel ludorum festivitatibus laxarentur. Namque tum poetae, tum Oratores, tum Aretalogi, tum Historici suas recitabant lucubrariones, inter quas praecipuae erant, quae Laudes fortiter pro patria Defunctorum praedicabant, aliosque exemplis eorum ad paria praestanda fuccendebant etc. Vide illum c. praec. Quod pai=ana tou= qano/ntos2, paeanem Defuncti, appellat Aeschylus *xo/hf. Vide quoque hic [orig: hîc] passim, inprimis ubi de Parentandi ritu. Aristot. paulo aliter, ut qui e)/painon virtutum esse dicat, e)gkw/mion factorum, makarismo\n hominum beatorum, i. e. divitum, eu)fhmismo\n Deorum: Quam in rem plura vide apud Scalig. ubi supra, cui adde Car. Paschal. Coron. l. 5. c. 7.

LAUS [4] Pompeia urbs Episcopal. Insubriae. Lodi hodie, ad Adduam fluv. media mter Mediolanum ad Occas. et Placentiam in Eur. 20. mill. pass. quor a Ticino, Brixiam versus 40. cuius ager fertilissimus, caseo, butyro et carnibus abundans. A Boiis Gallis, Plin. l. 17. c. 13. teste, condita, et Pompeia, colonia eo a Pompeio deducta, cognominata: Verus tamen Laus iacet, a Mediolanensibus eversa, a nova 5. mill. pass. distans, Lodi vecchio dicta, Ticinum versus, vicusque est hodie frequens, et plurimis antiquitatis vestigiis visendus. Eius Ep. Archiep. Mediolanensi suffragatur.

LAUS [5] tibi Christe verba sunt, quibus in fine Euangelii, in Comniunione Rom. respondetur, auctore, ut videtur, Burchardo, cum prius varie responderetur, se. Amen, Deo gratias, Benedictus, qui venit in nomine Domini etc. Durand. l. 4. c. 24. In feria 6. Parasceves autem non dicitur, ob memoriam improperiorum Domini. At Laus Tibi Domine, in eadem Eccl. in principio horarum dicitur, loco Alleluia, a Dominica Septuagesimae, usque ad Pascha ex decreto Alex. II. Pontificis Rom. vide Dom. Macr. in Hierol.

LAUSANNA al. LAUSONA et LAUSONIUM Gall. LAUSANNE, urbs est insignis Helvetiae, regionis Vaudi caput, ad lacum Lemannum, qui Lausannensis hinc quoque dicitur, semihora [orig: semihorâ] inde distans. Nomen habe, Stumpfio teste, a duobus rivulis Losa et Anna. illam perluentibus. Sed hanc originem ineptam esse docet Ioh. Bapt. Plantin. Helvet. Antiq. et Nov. olimque lacui propior fuisse videtur, ex multis murorum ruderibus, lapidibus sepulchralibus, et urnis in agro Vidiano repertis, nec non variis vett. Impp. numismatibus, aliisque monumentis, inter quae memoratu dignissima est parva bovis cum Sacerdote effigies, haud pridem ibi reperta, quam insigni commentario illustravit Depetra Pastor Lausannensis, apud modo dictum Plantin. Fundatam illam ab Arpentino, Herculis centurione, sub Arpentinae nomine, A. M. 2790. quod immuratum dein, urbe super montem translata [orig: translatâ], citca A. C. 593. ex vett. Chronicis refert Merc. Ex Arpentinae ruina Lausannam aedificasse [orig: aedificâsse] Valer. Aurelian. habent Vaudi Chronica, de quo vide auctorem retro laudatum. Guillimannus ex 12. oppidis Caesaris tempore incensis fuisse, idemque esse, quod apud Ptol. Diasanium pro Lausanium corrupte legitur, censet. Ponitur in Aethici Itin, inter Coloniam Equestrem et urbam, quo tempore vicus forre aut arx celebris fuit ipsaque plateam s. vicum Equestrem habet, privilegiis ornatum, in quo Romanorum Reges certis cerimoniis excipere, priscus mos fuit. Sedes urbs olim Episcopatus [orig: Episcopatûs], ei forte incrementa debuit. Primus Lausannae Ep. Marius fuisse legitur, quem regnante apud Austrasios Childeberto, Aventico huc transtulisse sedem, refert Hadr. Valse. quam

bene, vide Stumpf. l. 8. c. 23. de regione Vaudi. Ex eius successoribus Arricus interfuit. Conc. Cabillonensi iussu Chlodovei iun. habito, A. C. 650. Burchardus, novum opp. Aventicum, condidit, A. C. 1076. Amedeus urbem ab Amedeo Com. Genevensi obsellam, fortiter defendit, circa A. C. 1141. etc. Primas tenuit, post Metropolim Vesontionem primo, mox Basilea Lausannae praelata est, Belica [orig: Belicâ] tertia [orig: tertiâ] remanente. Advocatos ab Imp. Episcopatus [orig: Episcopatûs] Zeringios Duces, Kyburgios com. et Sabaudos Principes, diversis temporibus accepit, congressu Greg. X. et Rudolphi I. Imp. A. C. 1273. clara. Bello Burgundico, cum Sabaudiae Princeps Car. Duci adhaereret, Helvetii irruptione in reg. Vaudi s. Valdensem, facta [orig: factâ], Lausannam occuparunt [orig: occupârunt], mox tamen ab hostibus receptam. Iterum A. C. 1476. post praelium Moratense ab Helvetiis capta et direpta est: a quo tempore licet cum tota regione pace inita [orig: initâ] reddita esset A. C. 1477. Domino priori, nihilominus cives amicitiam cum Bernatibus imprimis coluere [orig: coluêre]: donec A. C. 1536. in illorum potestatem, cum tota ditione urbs pervenit. Mittunt hi eo Praefectum, qui eadem iura, quae Ep. olim, exercet, salvis urbi privilegiis suis et immunitatibus; Iidem insignem hic [orig: hîc] Academiam instituerunt [orig: instituêrunt], doctissimorum Virorum genitricem: Episcopali sede, postquam et huic urbi Euangelium affulsit, Friburgum a Latinis translata [orig: translatâ]. Insignia hic [orig: hîc] templa, Cathedrale inprimis, etc. Vide Auctores retro memoratos, et infra in voce Lausonium.

LAUSDUNUM vulgo LOUDVN, opp. Galliae a monte suo vel duno sic dictum: In Andicavorum, Turonum Pictonumque conf. quibus ultimis attribuitur. Patria Macrini et Scaevolae S. Marthani. Hadr. Vales. Notit. Gall.

LAUSIACA Graece *lausiaka\, nomen operis, a Palladio conseripti, quod Patrum gesta continet, a Lauso Praeposito literis prius consignata, quodque statis temporibus legi consuevisse Idem, ex Triodio docet.

LAUSONIUM LAUSANNA vide ibi, urbs Gall. Lugd. ad Lemanum lacum. Ant. in Helvetiis, Lausanne vulgo dicta. 11. leuc. a Friburgo in Mer. uti 8. ab Ebroduno, 10. a Geneva in Ort. Sub. Bernensi pago, cum Acad. Guilleman. l. 1. Helv. Stumpf. Munster. etc.

LAUSUS fil. Numitoris, frater Iliae Sylviae, quem Amulius patruus fugato patre Occidit. Ovid. Fast. l. 4. v. 54. et 55.

Item fil. Mezentii Dion. Halic. l. 1. p. 52. de Orig. Gent. Rom. p. 775. et 776. quem Aeneas interfecit, cum parentem vulneratum defendit. Virg. Aen. l. 7. v. 649. et 651.

LAUTAE Carinae pars urbis Romae, in qua natus Aug. apud Serv. ad Aen. l. 8. v. 361. At Suet. eum natum ait, regione Palatii, ad Capita bubula, ubi sacrarium postea constitutum, in Aug. c. 5.

LAUTERBACHIUS [1] Ioh. Lusatus poeta et IC. excellens, Obiit A. C. 1593. Scripsit Citharam Christianam, h. e. Pslamodiarum sacrarum l. 7. Psalm. xv. Graduum cum Hymnis, Elegias, Epigrammata, Herocia etc. It. Tractatum de Armis et Literis, Principem Christianum, de Origine et progr. Iuris, civ. processus, Theatrum Sapientiae natural. Enchir idion Vet. et Nov. Test. cum figuris et tetrastichus Germ. etc. P. Freherus Theatro Viror. Erud. Claror.

LAUTERBACHIUS [2] Wolffg Adamus, IC. celeberrimus floruit Tubingae circa A. C. 1630.

LAUTERNA fluv. Galliae, vulgo Lezert. Oritur in Rutenis, et alluit Salvam Terram Rutenorum salve terre, Villam longam et Castellum Marinum Castel-Marin: demum Viaurum Biaur auget, qui accipitur Avarione Avairou, a Tarne in Garumnam deferendo. Hadr. Vales. Not. Gall.

LAUTIA praebebantur olim Legatis; quasi Dautia, Fest. ex Graeco *dw/tia; sic autem dicebatur, quidquid ad epulas pertinebat, vide Salmas. ad Solin. p. 873. et infra, ubi de Legatis, it. in voce Saturnus.

LAUTRECUM locus inf. Palatinatus, cum tit. Princip. Cluv. descr. Germ. Melius, a Principatu Veldentiae dependet; unde Veldentia ptius, quam Lautereccana haec Principum Palatinae stirpis linea, dicenda, vide infra in voce Leopoldus Ludovicus, item Veldentia. Phil. Iac. Spener. tamen modo Lautereccanam, modo Lucelsteniam, modo Veldentiam appellat, eamque delineat hae modo. Lud. Com. Palatinus Rheni Bipont. qui Obiit A. C. 1849. ex Iohanna (filia Antonii Croii Com. Porceani) Alex. suscepit Com. Pal. Rh. Bipont. qui Defunctus A. C. 1514. ex Margaretha Hohenloica (filia Cratonis Com.) fil. reliquit Ruperrum Com. Palatinum Rneni in Lauterek, Denatum A. C. 1544. Hoc et Ursula [orig: Ursulâ] Rhingravia [orig: Rhingraviâ] (filia [orig: filiâ] Ioh. Com. Silvarum et Rheni) nat. Georg. Ioh. Com. Pal. Rheni Decessit A. C. 1592. pater ex Anna Maria Suecica (filia Gustavi Regis Demortui A. C. 1560. Georg. Gustavi Com. Pal. Rheni in Lauterek, qui Obiit 1634. Huic Maria Elisabetha Palatina (filia Ioh. Com. Pal. Rh. in bipont.) Leopoldum Lud. genuit Com. Pal. Rheni, patrem numerosae prolis, ex Agatha Christina Hanovica filia Phil. wolffgangi Com. Hanoviae in Liechtenberg. ) Vide ut dictum, infra, et plura apud Phil. Iac. Spener. theatr. Nob. Parte II. p. 1. Germ. Lauterk.

LAUTULAE locus Romae, non procul a Iano gemino, a lavando dictus, quod aquas calidas haberet. Varro de Ling. Lat. l. 4.

LAUTUNII Africae pop. ad montem Atlantem, creato Rege, circa A. C. 1052. Zenetorum Imperio finem imposuerunt [orig: imposuêrunt], ac

in Africa et Hispania, successu temporis, omnium latissime imperare coeperunt [orig: coepêrunt]. Primus Regum fuit Abul Texifus, qui sedem Regni posuit in urbe Achmed. Eius successor Iosephus, universae Africae, usque ad Aegyptum et Nigritarum regionem, dominus, traiecto in Hispaniam exercitu, pene universam occupavit, de quo vide Roderic. Toletan. in Hist. Hisp. et Saracen. Idem urbem maroccum condit, quae Regnis sedes, deserta [orig: desertâ] Fezza [orig: Fezzâ], imposterum esse coepit. Sed Abdalla Elmohadi Ludimagister, cum, specie Religionis reformandae, ingentes copias comparavisset, ultimum Lautuniorum horum Almoravidarum Regem Abrahamum praelio victum fugatumque in praecipitium egit, sicque Africa potitus, ab Almoravidis ad Almohadas Imperium transtulit. Georg. Horn. Orb. Imp. p. 470.

LAWENBURGUM [1] vulgo LAWENBURG, opp. Saxoniae inf. ad Albim, sub proprio Duce, ex fam. Sax. cuius auctor Ioh. fuit, Alberti I. qui Saxonicum, sicut huius frater Henr. Anhaltinum ramum, orsus est. Frater Ioh. fuit Albertus II. Elect. Saxoniae, Mortuus A. C. 1297. Ex Ioh. Posteris Ericus V. fil. Erici IV. altera [orig: alterâ] agnatorum linta [orig: lintâ] Electorali Exstincta [orig: Exstinctâ], sibi conferri dignitatem petiit, sed uti antea A. C. 1414. Sigismundus Imp. ei tantum Ducatus [orig: Ducatûs] Lauvenburgici feudum contulerat, ita postea in collatione huius axiomatis non eum solum, sed et agnatos Anhaltinos omnes praeterivit, titulo Electorali in Misnicam familiam translato. Erico huic, absque prole A. C. 1435. Exstincto, successit frater Bernhardus, pater Ioh. cui fil. Magnus I. successit. Hic primus titulo Electoris, quem Maiores a tempore translati Electoratus [orig: Electoratûs] retinebant, abstinuisse dicitur: pater Francisci I. qui in Monasteriensibus Anabaptistis compescendis olim nomen adeptus, dem um A. C. 1578. ob senium Francisco II. fil. regimen tradidit. Hic in Belgio A. C. 1579. operam militarem Alex. Farnesio addixit, Defunctus A. C. 1619. Ex eius filiis Franciscus Albertus, Gustavo Adolpho Sueciae Regi in praelio Lutzensi praesto fuit, Iulius vero Henr. Religionem Pontificiam amplexus est, ex Elisabetha Sophia Brandeburgica Francisci Erdmanni et Iulii Francisci pater. Vide Phil. Iac. Spener. Syllog. Geneal. Hist. in fam. Ascania. Distat urbs 7. leucis ab hamburgo in Ort. cum castro munito, in conf. Duc. Luneburgensis.

LAWENBURGUM [2] vulgo LOWENBORCH, opp. Pomeraniae, ad amnem Lobo, sub Electa. Brandeb. antea sub clientela Regis Poloniae. 8. Leuc. a Gedano in Occas. 2. a limite Prussiae, 3. ab ora maris Balth. in Austr. Inter titulos est Seren, Elect. Brandeb. ut et Butovia; quas dynastias, ad Cassubiam alioquin spectantes, contra Equites Cruciferos, Wartislaux X. et Ericus II. Sec. XV. Pomeraniae Duces, armis aseruere [orig: aseruêre]: possessionem postea Georg. Dux, Luthero coaevus, icto cum Polonis foedere et favore praesertim Soceri Sigismundi Poloniae Regis, stabilem reddidit; quae forte causa, qua [orig: quâ] nominatim eae titulo adnectuntur, ceteroqui iam Cassubiae appellatione comprehensae, vide Cluv. Geograph. Phil. Iac. Spener. Syllog. Geneal. Hist. Chytraeum l. 11. sub. fin. et qui hos laudat, Tob. Pfanner. de praecipuis Germ. Princip. Gentib. c. 4.

LAXTA Celtibetorum in Hisp. urbs. Ptol. Hita Moletio. Aliis est vicus Castellae novae, Tragazette, in conf. Arragoniae, ad fontes Sucronis fluv. 6. leuc. a Loboto in Occ.

LAZARI in Statutis Hosp. S. Iul. in Anglia, Lazaros congregavit, ad eorumque sustentationem, alibique passim, apud recentioris aevi Scriptores; dicti sunt Leprosi, Gall. Ladres, quod eorum domus s. aedes sacra, extra muros Hierosolymitanae urbis, sancto Lazaro dicata esset. Horum olim sollicitam gessisse curam Episcopos, arguunt concilia varia, Aurelianense vide can. 21. et Lugdunense III. can. 6. inprimis. Exstatque Ildefonsi Toletani, quem sui pro Sancto habent Carmen, in Xenodochium, a parentibus eius conditum, ita sonans:

Livua cum Stephano genitrix: sed avunculus illum
Compulit Eugenius Praesul ad hospitium.
Lazarus hoc mendicus habet, sub moenibus Urbis,
Qua [orig: Quâ] via Complutum cursibus apta patet.

LAZARITAE s. S. LAZARI milites, quorum ordo Hierosolymis institutus est, A. C. 1119. Huius perpauca Monasteria sunt, unde Felix Schmid in Itiner. Hierof. testatur, se in itinere illo longissimo unicum tantum huius ordinis invenisse. Stumpf. observat, insigne Ordinis crucem esse viridem in atro pallio, cum cucullione, s. velo capitis. Vide Hottinger. Spec. Tigur. p. 352. et infra in voce S. Lazarus.

LAZARUS [1] nomen viri pauperrimi. Luc. c. 16. v. 20. Vide Augustin. Tertullian. de resurr. Garnis. c. 17. Euthymium, in 16. c. Lucae, etc. qui Historiam hic [orig: hîc] a Christo referri, non nudam parabolam proponi volunt. Item alterius ex Bethania, amici Christi, fratris Mariae et Marthae, quem Christus suscitavit a mortuis. Ioh. c. 11. v. 1. Hunc quidam, post mortem CHRISTI, cum quibusdam aliis, lacera [orig: lacerâ] nave mari expositum, et Massiliam delatum, ibi primum Praesulem evasisse aiunt, Sigeb. et Alberic. in Chron. Vincent. Bellovac. Speculi Hist. l. 10. c. 101.

LAZARUS [2] Monachus, cum imaginibus pingendis incumberet, digitos ei adussit Theophilus Imp. ne opera eius digitorum, stulti colerent mortales: A. C. 830. Sigon. l. 4.

LAZARUS [3] Baifius nobilis andegavensis, Arte et Marto inclitus, a Francisco I. ad exteros Principes aliquoties mifsus: Vertit Electram Sophoclis, et quasdam vitas Plutarch. Gallice. Auctor praeterea admirandi operis, De re Vestiaria navalique. Comm.

Obiit iuvenis, relicto fil. Iano, similiter erudito. S. Marth. Elog. l. 1. P. Iov. Elog. doct. c. ult. etc.

S. LAZARUS Ordo Militaris, a Christianis Occid. institutus, cum Terram Sanctam possiderent. Hi peregrinos hospitio excipiebant, per vias deducebant, ruebantur contra Mahometanos. Pulsi Palaestina [orig: Palaestinâ], a [orig: â] Lud. VII. Iun. terram Boigniacam, prope Aurelianum, in Gallia, dono acceperunt [orig: accepêrunt], ubi dem illorum sedes. Suppressus Ordo, aut Melitensi potius unitus est, sub Innoc. VIII. Equritibus Gallis reclamantibus: quare, decreto Parlamenti, separatus esse iussus est. Tandem Greg. XIII. A. C. 1572. Duci Sabaudiae Emanueli Philiberto, eiusque Successoribus ordini S. Mauritii iungendum detulit: quantum videlicet transalpinas regiones spectat, in Gallia enim sub Hent. IV. restauratus, A. C. 1608. Uxorati esse possunt, etc. Mennenius, Deliciae Equestr. Albert. Miraeus, orig. Ordin. milit. Favinus, Hist. Ord. Mil. Belloeus, Orig. et Instit. divers. Ord. Eq. Thuan. l. 38.

LAZI pop. Scythiae, Plin. l. 6. c. 4. Steph. Themiscyrae reg. esse dicit ad Pont. Eux. Agathias autem Colchos olim eos vocari scribit, vide Stuckium ad Arriani Peripl. p. 103. Corrigendus Capitol. de Antonino Pio, Pacorum Regem Lazus dedit, non Ladis. Ad fidem conversi sunt, A. C. 522. Zatus eorum Rex a Iustino Imp. Patre suo lustrico cum sponsa coronam et regiam vestem accepit. Auctor. Hist. misc. zonaras Ann. p. 3. Cedren. in Compend.

LAZIUS [2] Wolfgangus fil. Simonis Medici, Humaniores Literas primum, dein Medicinam Viennae docuit. Medicus inde Ferdinandi I. ab ipso in consiliariorum numerum receptus ac Equestri dignitate donatus est. Ceterum eruditione vasta [orig: vastâ] et industria [orig: industriâ] admiranda [orig: admirandâ], non aeque vero iudicio pollens, scripsit complura, inter quae eminet Tractatus de Migrationibus gentium, cui tamen hic [orig: hîc] ibi fabulas miscuit, si fides Rein. Reineccio habenda. Etiam magni habentur eius Comm. Rer. Graec. reliqua eius scripta enarrat in Elog. Ant. Teissier P. 1. Sibi cum desponsasset [orig: desponsâsset] virginem, ab illa postmodum reiectus, rusticam sibi puellam iunxit, illamque bonorum suorum heredem reliquit, Defunctus A. C. 1565. Aet. 50. vide Scalig. Melch. Adami Vit. Medicor. Voss. de Mathem. c. 44. § 23. Bibliogr. Curiosam etc. adde Paul. Freherum Theatro Viror. Erudit. Claror.

LAZZI infimus apud antiquos Saxones hominum ordo: Dividebantur enim in Edhilingos s. Nobiles, Frilingos s. Ingenuos, et Lazzos s. Servos: quam distinctionem cum Angli diu retinuissent, sub Richardo II. pars servorum maxima in libertatem se vindicavit. Restat nihilominus antiquae appellationis memoria, cum ignavos hodie Lazie vocant. Vide Henr. Spelmann. Gloss. Arch.

L. G. F. S. legem fecit suam etc. in notis antiqq. denotat. Franc. Gouldmann.

LEA [1] matrona Romana, discipula Hier. laudata ab hoc Ep. 24. ad Marcellam, in qua Leae mortem cum Ethnici Consulis designati Obitu infelici comparat.

LEA [3] Aethiopiae sub Aegypto opp. Plin. l. 4. c. 12 et l. 6. c. 29. Et Ins. circa Aegaeum mare.

LEAENA [1] nomen Atheniensis scorti. Haeclinguam morsu abscidit, ne complices coniurationis Harmodii et Aristogitonis contra Pisistratum ederet: statua [orig: statuâ] Leaenae elinguis ab Atheniensibus honorata [orig: honoratâ]. Plin. l. 34. c. 8.

LEAENA [2] Ambraciotis olim pro Numine fuit: quos eam velut libertatis suae vindicem honorasse [orig: honorâsse], testatur Aelian. idque hac occasione, quod, qui tyrannidem apud illos invaserat, leaenae catulis suis cinctae obviam factus, ab ea esset discerptus. Quo respexit Ovid. in Ibin: v. 501.

Feta tibi occurrat patrio popularis in arvo,
Sitque Paphagtae causa leaena necis.

Ubi Tyranno nomen facit Paphages: nisi is Phacyllus; eoque Phacyllus rescribendum: quod Ianus Parrhasius censet Ep. 8 Et Aelian. quidem, de Ambraciotis dicere contentus est, timw=si, honorant: Gillius vero reddidit, summa [orig: summâ] religione colunt. Cui favet Clem. Alexandrin. qui in Protrept. tradit, oves pro Numine habitas a Samiis, item mustelas a Thebanis. Ubi de Ambraciotis quidem nihil: sed cum Aelian. l. c. Ambraciotas iungat et Samios; idem honoris utrobique intelligendum videtur. Ac forte Sapientes ovem, lupum, Leaenam, ut anathema, honorarunt [orig: honorârunt]: vulgus insipiens coluit, ut Numina. Vide Gerh. Ioh. Voss. de. orig. et progr. Idol. 1. 3. c. 75. Plura vero de hoc animalium, post marem suum, quem tamen robore ac feritate aequare, imo et superare, dicitur, nobilissimo, invenies apud Sam. Bochart. Hieroz. Parte prior. l. 3. c. 1. et seqq. E quo unum hoc adicio: Naturam providisse, ne in generis humani perniciem haec fera nimium sobolesceret, atque inde esse, quod leaena in tota vita semel pariat, nec nisi unicum catulum, tradunt Herod. l. 3. c. 108. Antigon. Hist. 25. Horus Hieroglyph. l. 2. c. 78. qui leaenae hieroglyphico mulierem uniparam ab Aegyptiis denotari addit; a Patribus, Basil. in Hexaem. et Epiphan. qui S. Virginem qeoto/kon Mariam hac in parte cum leaena confert. Etiam causa adicitur, nempe quod haec fera pariens Aelian. Var. Hist. l. 10. c. 3. uterum catuli unguibus laceratum, und cum fetu emittat. Sed hoc ut fabulosum reiciunt magm Auctores, Aristot. Hist. Anim. l. 6. c. 31. Plin. l. 8. c. 16. Philostrat. in Apollonio l. 1. c. 16. Alii: multique plures uno illam parere docent. Oppian. Cyneget. l. 3.

*ba/cis2 a)/r' a)treke/ws2 a)nemw/lios, w(s2 e(/na ti/ktei,
Fama est omnino inanis quod unum pariat.

Quod ipsum commentum A. Gell. l. 13. c. 7. ex Hometorefellit, qui Iliad, r. et s. leones ait plures gignere atque educare catulos. Vide his longe potiores testes Ezech. c. 19. v. 2. et Nahum c. 2. v. 12. Intrim non constat satis, quoties leaena parere aut quot catulos edere soleat in uno partu. Plurimi tradunt, eam quinquies ferre uterum, et quinque vel sex catulis primo partu editis, ad unius partum per gradus venire. Aristot. de Gener. Anim. l. 3. c. 1. et 10. solin. Aelian. Var. Hist. l. 4. c. 34. Oppian. Venat. l. 3. Alii. Hinc. Phile c. 32.

*le/aina de\, kra/tiste, penta/kis2 ku/ei,
*kai\ pe/nte men\ to\ prw=ton, ei)=ta di\s2 du/o,
*kai\ trei=s2 e)fech=s2, tw=| teta/rtw| au)= du/o.
*kai\ sku/mnon a(plou=s2 ei)s2 to\ pe/mpton e)ca/gei.
*ei)=ta ti/qetai klei\s2 th=s2 gonh=s2 tai=s2 e)co/dois2 kl.

Leaena autem, o [orig: ô] optime, quinqueis parit,
Et quinos quidem primum, dein bis binos,
Postea ternos, quarto autem partu binos,
At catulum simplicem quinte producit.
Sic ponitur clavis generationis egressibus etc.

Quam tamen rem tanto consensu a Vett. traditam, recentiorum nemo confirmat: et cum scirer Philosophus, in patriae suae leonibus nihil tale observari, id Syris solum tribuit, Hist. l. 6. c. 31. Potius forte [orig: fortê] id, quod idem Bochart. ex vet. Auctore laudat, *ti/ktei w)=s2 e)pitopolu\ du/o, ta\ men/toi plei=sta e)/c, ti/ktei e)ni/ote kai\ e)n. Geminos parit ut plurimum et ad Iummum sex, nonnumquam etiam unum. Apud Philostrat. tamen ingens leaena, circa Ctesiphontem, sku/mnous2 a)natmhqei=sa o)ktw\ ei)=xen, Caeso ventre octo catulos habere reperta est etc. Hoc certum, summum eius erga scymnos suos amorem esse. Stat. Theb. l. 10. v. 408. et seqq.

Ut Lea, quam saevo fetam pressere [orig: pressêre] cubili
Venantes Numidae, natos erecta superstat
Mente sub incerta, torvum ac miserabile frendens:
Illa quidem turbare globos et frangere morsu
Tela queat, sed prolis amor crudelia vincit
Pectora, et a meaia catulos circumspicit ira.

Viri Illustres.

LEANDER [1] Ep. Hispalensis, fil. Severiani, praefecti Carthagenae, frater Fulgentii et Isidori successoris, doctrina [orig: doctrinâ] et pietate inter primos. Ab Hermenigildo CPolim missus, ibi innotuit Greg. Mag. Reversus, in exilium a Leovigildo Rege Ariano missus est; paulo tamen post revocatus, Gothorum conversioni feliciter incubnit. Obiit A. C. 603. de Vir. Ill. Mariana, Wio, Isid. c. 28. de Vir Ill. Trithem. etc.

LEANDER [2] vel LEANDRIUSpatria [orig: patriâ] Milesius, de Mileto, et Milesiis comm. reliquit, testibus Clem. 1. Strom. Eus. de P. E. l. 2. Theodor. serm. 1. et 8. Arnob. l. 6. Diog. Laertio in Thalete. Alius est *le/andros2 o( *nika/nwr, qui metonomasi/as2 consignavit, ac patria [orig: patriâ] Cyrenaeus fuit, de quo Suid. Steph. Byz. Voss. de Hist. Gr. l. 2. c. 12.

LEANDER [3] iuvenis illustris ex Abydo Asiae opp. vide Hero. Inde Leandrius Hellespontus. Sil. Ital. Punic. Bell. l. 8. v. 621. Huius Historiam belle attigit Lucan. Civ. Bell. l. 9. v. 954.

Quid iuvenis, magnum cui versat in ossibus ignem
Durus amor? nempe abruptis turbata procellis
Nocte natat caeca [orig: caecâ] serus freta; quem super ingens
Porta tonat caeli, et scopulis iliisa reclamant
Aequora: nec miseri possunt revocare parentes,
Nec moritura super crudeli funere Virgo.

Nic. Lloyd. Ovid. Ep. Heroid. 17. Leander. Heroni. l. 17. Trist. l. 3. Eleg. x. v. 41. de arte Am. l. 2. v. 249.

LEANDER [4] Alberti Bononiensis, Dominicanus. Scripsit 6. libb. vitas Illustr. Virorum sui Ordinis, et Descriptionem Italiae, quam Henr. II. Gall. Regi dedicavit, A. C. 1550. ubi sibi ab Anna viterbiensi alicubi impositum, questus est. Vixit adhuc A. C. 1552. Gesner. Bibl. Voss. de Hist. Lat. Possevin. in App. Sacro.

LEANDRIAS Lacedaemonius ad Thebanos profugus, qui in contione derexit, editam esse olim oraculo sortem, Lacedaemonios imperium Graeciae amissuros, quando a Thebanis ad Leuctra victi forent. Diod. Sic. l. 15.

LEANTIAE Arabiae Fel. gens. Ptol. Inde Leanites sinus apud eund. Sed hic in Persico sinu est. Ibique Leanitae, in ora, quorum regio Elcatif hodie, Castald.

LEAOTUMUM prov. regni Sin. in parte Bor. versus Tartariam et regnum Corcae, prope intimum recesum Sinus [orig: Sinûs] Nanchinensis. Hanc prov. primo occuparunt [orig: occupârunt] Tartari, quibus subest ab A. C. 1630. cirtiter, una cum toto regno. Vulgo Leaotum.