CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMUS SECVNDVS Literas D, E, F, G, H, I, K, L, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

LIBANIUS [2] apud Olympiod. a)/kros2 telestiko\s2, ut eum hic [orig: hîc] auctor vocat, cum, pollicitus absque armis aut militibus kata barba/rwn energei=n, contra Barbaros agere, artis specimen ex voto edidisset et promissa implevisset, facti huius fama [orig: famâ] longe didita [orig: diditâ], Placidiae iussu est Occisus. Salmas. ad Vopisc. in Aurel. Vide supra ubi de Consecratione.

LIBANUS Hebr. Lebanon, Gallis le mont Liban, mons Syriae maximus et notissimus, ab agto Damasceno in Arabiae conf. Tripolim usque Phoenicis urbem productus, vallem longam cum Antilibano monte efficiens, cuius longitudo 187. mill. pass. continet. Baudr. ab ora maris Phoenicii versus Arabiam, sicque ab Ortu ad Occ. extensus, 125. mill. circiter longus est: qui radices longe lateque diffundens, Tribuum Aser et Nephthalim, Deut. c. 1. v. 1. Iud. c. 3. v. 3. Isa c. 2. v. 13. Ios. c. 13. v. 5. 1 Reg. c. 5. v. 6. ipsamque Terram S. a Sept. claudit. Altissimus est, et nihilominus fertilis et amoenus, in valles et campos hinc inde diffusus. Hic [orig: Hîc] Iordanis fontes, Post diluvium a Thami nepotibus habitatus, hodieque variis castris et oppidis Episcopatu Canobino inprimis, ubi sedes Patriarchae Maronitarum, insignis est. In eo et cedrus arbor, quae incorruptibilis, in altum assurgit, et in celsissuno monte locata, folia fructusque in caelum conversa tenet, proin Iusto homini in Scripturis comparata, ingenti coia [orig: coiâ] nascitur. Tac. Hist. l. 5. c. 6. Praecipuum montium Libanum erigit, mirum dictu tantos inter ardores opacum fidumque nivibus: Plin. l. 5. c. 20. et l. 6. c. 28. Strabo l. 6. p. 742. et 754. Ptol. l. 5. P. de la Valle.

quid sit, pulchre Serv. exponiit ad h. l. Sane multi molunt ita intelligi, ut summum osculum filiae dederit, i. e. non pressim, sed summa [orig: summâ] labella [orig: labellâ] contingens: sed ita aiunt, tum hilarus Iuppiter vultus natae libavit, i. e. contigit, scilicet ut nos solemus cum blandimentis quibusdam sinistram maxillam contingere liberorum ac deinde ad os nostrum dextramreferre. Ergo libavit merito, quia partem vultus non totos contigerat: ut oscula dixerit, quasi minora ex teneriora filiae ora, ut ora diminutive oscula. Nempe non est, oscula summatim et leviter dare, sed ora leviter et summatim tangere. Quo sensu, osculum pueri a Iove delibatum, Suet. dixit, in Aug. c. 94. Idem in Galba, c. 22. hoc blandimenti genus attingens, constat, inquit, Augustum puero adhuc salutanti se inter aequales apprensa [orig: apprensâ] buccula [orig: bucculâ] dixisse, kai\ su\ te/knon th=s2 a)rxh=s2 h(mw=n paratrw/ch|. Hic enim, bucculam apprehendere, idem cum, osculum libare, vel delibare. Alind vero erat, Iacere s. Iactare oscula, ut vidimus. Vide Slmas. ad Vipisc. in Probo, ubi osculum, pro parvo ore, nonnumquam occurrere docet, ex Mart. l. XI. Epigr. 92. cuius Epigraphe Epitaphium Canaces.

LIBARNA vel LIBARNUM Liguriae opp. vide Cluv. Ital. Antiq. p. 81. Opp. fuit Veliatum, in Liguria montana, Cuius rudera prope Arqua, oppid. agri Dertonensis, ad Scriviam amnem, in Duc. Mediol. et conf. dit. Genuens, Brietio. Aliis est Villa Barna, castrum agri Dertonensis. Plin. l. 3. c. 5.

LIBELLA in re nummaria, olim decima fuit pars denarii: Ita enim Vatro l. 4. de Ling. Lat. Nummi denarii decuma Libella, quod libram pondo as valeat, et erat ex argento parva. Sembella, quod sit Libellae dimidium, quod semis assis. Teruncius in a tribus unclis, sembellae quod valet dimidium, et est quarta pars. sicut quadrans, assis. Unde videntur fuisse primo nummuli argentei: postea cum frangi argentum in exiguitatem tantam displicuisset, vocabula sunt retenta in rationibus argenteae pecuniae ne quid ibi scilicet nominaretur, praeter argentum, etsi res ex aere, ut hodiequeque passim nummos imaginarios in ore habemus, quos fuisse olim credibile est, nunc cum formentur numquam, ad summulas, quas valent, in ea, qua utimur, pecunia compendio velut enuntiandas, revocantur et retinentur. Ita ergo summarum auctoribus Romae aes excurrens ultra denarium, victoriatum, sestertium, Libella, sembella vel singula teruncius dicebatur, pro asse Libellam, pro semisse sembellam, pro quadrante teruncium ponendo, quamdiu denarius decem, victoriatus quinque, sestertius duobus et dimidio assibus aestimatus est. Postquam vero denarius sedecim, victoriatus octo, sestetius quatuor assium facti et ad aes excurrens denarii denotandum transtulerunt [orig: transtulêrunt] vocabula et notas aerariae rationis, haeserunt [orig: haesêrunt] in rationibus ad sestertium Libellae, sembellae, teruncii. Quae enim pro deeima, vicesima, quadragesima denarii parte in aereis nummis fuerant, easdein partes sestertii in aere sustinere iam iubentur. Volusius, Libella dicta creditur, quasi pusilla libra. Nam quum olim asses libriles essent, et denarius decem asses valeret, et decima pars denarii libram singula selibram, teruncius quadrantem haberet. sive denariaria sive sestertiaria ratio conficeretur, iisdem notis, i. e. libellarum et singularum et terunciorum, praeposita [orig: praepositâ] nota [orig: notâ] denarii vel sestertii, ut erat ratio, aera exprimebantur. Posteaquam in sedecim asses denarius distributus est, denariaria ratio expeditius confici coepit, ut supra dictum est: sestertiaria mansit sub iisdem notis, aucta [orig: auctâ] tamen computatione. Haec quoque Libella in duos velut semiisses, quae singulae vocantur et quantuor velut quadrantes, qui teruncii, dividitur. Vide Ioh. Frid. Gronov. de Pec. vet. l. 2. c. 1. et

l. 3. c. 12. etc. De libella vero fabrorum, a Theod. Samio inventa, Plin. l. 7. c. 56.

LIBELLATICI sic in primitiva Eccl. ex Christianis dicebantur, qui persecutionis metu, a magistratibus ethnicis, apuc quos clam se fidei renuntiasse [orig: renuntiâsse] profitebantur, literas impetrabant, quae testabantur, illos edictis Imp. obtemperantes, Idolis fecisse: sicque pccunia [orig: pccuniâ] vel gratia [orig: gratiâ], a generali lege publicae abnegationis se liberabant. Hinc ab Ecclesiis Africanis, antequam ad communionem admitterentur, duris Paenitentiae legibus subiecti, ad confessores martyresqueque se conferte soliti, pacem petebant, i. e. relaxationem a poenis Ecclesiasticis, quae adhus illis sustinendae erant. Unde tempore Cypriani, Navati pertinacia [orig: pertinaciâ] schisma in Eccl. Carthaginensi. Vide Cyprian. Ep. 31. et 52. et 68. l. de lapsis, etc. Baron. A. C. 252. Canon. 11. Conc. Nic. et supra in voce Felicissimus. His peiores Sacrificari, qui iisdem tus adolebant; ut et Mittentes, qui incensum in ignem mittebant. Vide Dom. Macr. in Hierol. Nihilominus in eos graviter Cyprian. invehitur, ut qui, etsi nefandis sacrificiis manus non contaminaverant, libellis tamen conscientiam poluerent etc. Duo eorum genera distincta facit Cl. Suicer. I. eorum, qui Christum negarent, ac libello dato, se non esse Christianos affirmarent, ut hac ratione supplicia effugerent, atque horum meminit Cyprian. de Lassis p. 244. et Ep. 31. p. 57. II. eorum, qui Christum faterentur, pecunia [orig: pecuniâ] vero redimerent, ne cogerentur Diis sacrificare; quales, libello a Praesidibus accepto, periculum effugiebant. Et de his idem agit Ep. 52. Vide quoque Alvaspinaeum l. 1. Observ. 21. et De la Cerda Advers. Sacr. c. 139. n. 2. nec non infra aliquid in voce Negatores.

LIBELLI apud Suet. Ner. Claud. c. 52. Venere [orig: Venêre] in manus meas pugillares libellique cum quibusdam notissimis versibus ipsius chirographo scriptis: chartae sunt viliores, quibus olim eruditi utebantur quando primum aliquid componebant, ut opus emendatum in chartam mundiorem teferrent. Epiphan. xeda/ria vocat, at quae opus correctum excipiebant, tetra/das2, in fine Operis. Apud Stat. vero in praef. Sylv. l. 1. praemissa, libellus vocatut opusculum unius paginae, non aliunde, ut ait Barthius, quam quod Romana [orig: Romanâ] scribendi ratione pauci versus magnam membranam implerent. Sic Auson. quartum hodie suum Eidyllion pariter vocat etc. Apud Iurecoss. varie vox sumitur, inprimis de iis, quibus Principi aut Magistratui supplicatur. Hinc Libellenses, qui libellis aut suscipiendis aut recitandis praeerant, leg. 32. C. de appel. Nostrivero Libellenses, quae apud arbitros gesta sunt, suscipiant, cognitiones inducant et ea quae geruntur, excipiant, scribant scriptaque litigatoribus edant: qui etiam apud arbitros (licet illustres sint) ex delegatione nostra cognoscentes excipiunt, si in sacratissimo nostri Numinis comitatu causae dicantur. Iidem Libellenses sacri scrinii appellantur, l. fin. Cod. ubi Senat. apud Ioh. Calvin. Lexic. Iurid. Apud Siculos nomen hoc magistratus [orig: magistratûs] est, qui, aliis Magister libellorum, supplices libellos subditorum excipiebat, examinabat et de iis ad principem referebat, C. du Fresne ex Constitut. Siculis l. 1. Apud Augustin. de Civ. Deil. 22. c. 8. et Eudoium de Mirac. S. Steph. l. 2. c. 1. libellos dandi Episcopis, quibus continerentur miracula, quae Deus in uno alterove patraverit, eosque publice praelegendi, ritus memoratur: cuiusmodi libellorum exempla idem Augustin. profert Serm. 31. et 39. de Diversis. Vide C. du Fresne in Gloss.

LIBENTINA Dea Venus, s. Proserpina. August. de Civ. Dei l. 4. cui puellae nubiles, pupas dicabant, Persius.

LIBER [1] Deus vini, qui et Bacchus, et Dionysius dicitur. Multos autem fuisse Liberos ostendit Diod. Sic. quorum longe celeberrimus est, qui semele et Iove genitus fertur, quem tertium fuisse autumant, et Thebis Boeotiis natum, qui Liber appellatus est a liberando, nam libertatis Deus est, sive quod Boeotiae urbes liberas fecerit (ipse enim, ut inquit Plutarch. pro Boeotiae libertate pugnavit) vel quia vinum curas solvat, et mentem ab illis liberet, s. quod vino usi homines libere loquautur. Solem quoque poetae Liberum vocant, quia libere per aerem vagatur. Liber Pater emere et vendere instituit ac diadema Regum insigne ac triumphum invenit. Plin. l. 7. c. 56. Festa eius Liberalia dicebantur. Idem l. 2. c. 103. et l. 6. c. 16. Curt. l. 8. c. 2. 5. l. 9. c. 2. et 4.

LIBER [2] proprie interior tunica corticis, quae ligno arboris cohaeret, in qua Vert. postquam foliis uti desiere [orig: desiêre], scriptitarunt [orig: scriptitârunt]. Plin. l. 13. c. 11. In palmarum foliis primum scriptitatum, deinde quarundam arborum libris: Arbores istae inprimis tilia, s. philyra, et papyrus. Suid. Tilia est arboris genus, quod librum habet similem papyro: et certe huius tunica interior, bi/blos2 Graecis dicta, eidem fini olim inserviebat, Papyrus enim, frutex in palustribus Nili ripis proveniens, scapus sive caulis erat, e cuius bi/blw| s. libro charta fiebat, cui demum id nominis datum est, postquam ad Epistolas salutatrices adhibert coepit: a Gr. xai/rein, quod primus in epistolis Cleon usurpasse [orig: usurpâsse] dicitur. Libris arborum successere [orig: successêre] tabellae ligneae, quae schedae erant i. e. tabellae nudae vel tabellae ceratae. Priores, si simplices, crassiores erant, ut e quibus pueri diceerent. Plaut. Bacch. Act. 3. Sc. 3. v. 37.

Sin plures iungi opus foret, secabantur in tenues laminas. Mart. l. 14. apoph. epigr. 4. cuius Epigraphe pugillares Citrei.

Praeterea dolabantur, ut in iis commodius scribi posset, Isid. l. 6. c. 8. dicebanturque codices, et diminuendi forma [orig: formâ] codicilli, quia ex arborum caudicibus conficiebantur. Sic Danos, quod res gestas in fagis consignarent, ltbros appellare boger, notat Olaus Wormius in Fastis Dan. Ceratae tabellae vocabantur, quia essent crusta [orig: crustâ] cerae illitae, in quibus stylo scribedant: unde notae loquendi formae, in summa, vel ima cera. Postea ad membranaccos libros ventum est: membranae autem ex animantium membris detractae. Sane

Pergamenae erant ovillae pelles: Unde Mart. Capella l. 2. cum dixisset, librorum alios esse ex payro, alios ex carbaso, addit, ex ovillis multi quoque tergoribus. Quia autem pelles illae pilos prius habuere [orig: habuêre], eo Pers. ait: Sat. 3. v. 10.

Nec tamen solum usi pellibus, quas membris detraxissent, verum et intestinis; ut omentis elephantorum, de quibus Isid. l. 6. c. 11. Item intestino draconis, quale illud, cui Zonaras Ann. l. 3. inscriptain fuisse ait universam iliadem ac Odysseam. Autiquissimum autem membravarum usum, indicat Prov. a)rxaio/teros2 difqe/ras2. Dein lintei libri in usu esse coepere [orig: coepêre], docente Plin. l. 13. c. 11. mox et privata monumenta linteis confici coepta, aut ceris. Hinc Mart. Capella l. 2. Alii, inquit, carbasinis voluminibus complicati libri. Sic scripta fuere [orig: fuêre] oracula Sibyllina, Symmach. l. 4. Ep. 34. Unde Claud. de Bello Get. Carm. 26. v. 231.

--- -- --- -- --- -- Quid carmine poscat
Fatidico custos Romani carbasus aevi.

Sic foedera publica, sic leges, imo et privatae Principum epistolae exaratae leguntur. Etiam in ebore scriptum. Mart. l. 14. Apoph. Epigr. 4. cui Epigraphe Pugillares Cerei:

Secta nisi in tenues essemus ligna tabellas,
Essemus Libyci nobile dentis opus.

Quod fieri posse negat quidem Scalig. diatriba adversus [orig: adversûs] Guilandin. sed refellit eum poeta modo laudatus, eod. l. Epigr. 5. cuius Epigraphe Pugillares Eburnei.

Languida ne tristes obscruent lumina cerae,
Nigra tibi niveum litera pingat ebur.

Nimirum ex atramento vulgari Scalig. iudicium de illo fecit, quo in ebore Vert. usi sunt. Hodie Libri, nam in volumina antiquitus ex libro, postea ex alia materia, concinnata, transiit appellatio, ex charta siunt, quae est ex linteis concerptis ac contusis, qui mos iam ab aliquot Saeculis viguit. Sane ille, ex papyro chartam faciendi, iam Eustathii desierat aetate, ut ipse scribit Odyss. f. ubi euloxarti/an appellat chartas Vert. nempe ad earum, quibus vulgo utimur, discrimen, uti monitum Cl. Salmas. Notis ad Vopisc. ubi post Guilandinum, et Dalechamp. in Plin. pulchre indictaque aliis, de hoc disserit argumento. cui adde Gerh. Ioh. Voss. de Arte Gramm. l. 1. c. 36. 37. et 38. Symmach. loco praef. etc. Cum vero apud vett. Graecos ignominiosum esset libros scribere, primus a se scriptum in lucem edere ausus est Anaximander Milesius, teste Themistio Orat. XX. scripsitque de Natura, de Terrae ambitu, de Stellis fixis et aliis. Suid Ceterum dividebantur Libri iam antiquitus vel ab ipsis Auctoribus, vel ab aliis, in *kefa/laia s. *tmh/mata, item *lo/gous2 sive partes maiores, et *perikopa\s2, Sectiones, s. Titulos, partes sc. minores, quae iterum in partes, kefa/laia quoque nonnumquam s. sententias, subdividebantur. Sic Aristot. liber de Interpretatione divisus est in quinque *tmh/mata s. *lo/gous2, quae *kefa/laia Ammon. semper in Comm. vocat. Et apud Suid. Matthaeus habet ti/tlous2 ch/, Titulos LXVIII. kefa/laia slb/, Capita vero CCCLV. Vide quoque infra Sura. etc. Ipsae tandem sententiae in versus, quam vocem vide iterum distinguebantur. Porro describebant Sectiones, quaestiones et Capitula librorum, in tabella, quam modo pi/naka, modo e)/legxon, modo a)nagrafh\n, modo su/llabon, modo shmei/wsin, modo e)/kqesin Graeci dixere [orig: dixêre], Indicem Latini, ut sic uno quasi obtutu, quidquid in toto opere contineretur, conspici posset. Ita a)nwgrafa\s2 tw=n drama/twn, Indices Comoediarum, Choeroboscus; *pi/nakas2 tw=n e)n pa/sh| paidei/a| dialamya/ntwn, kai\ w(=n sune/grafan. Indices eorum, qui in omni disciplinarum genere clari fuere [orig: fuêre], et librorum, quos ediderunt [orig: edidêrunt], Callimach. pi/nakas2 librorum Originis, Euseb. etc. scipsere [orig: scipsêre]. Quam in rem Vide plura apud Cl. Croium Annot in Nov. Test. et hic [orig: hîc] passim: uti de notis ad librorum oram appingi solitis, ad indicandum quid probum quid secus, infra in voce Nota. Ornamenta librorum quod attinet, recenset ea Stat. ubi de suo libro, ad Plotium l. 4 Sylv. 9. v. 7.

Noster purpureus, novusque charta [orig: chartâ],
Et binis decoratus umbilicis:

sc. purpuram, in indumento, splendidam chartam et umbilicos. Cuiusmodi libros supra 360. Amicum quemdam suum possedisse, scribit Franc. Marius Grapaldus de Partibus Aedium l. 2. c. 8. quod Bibliotheca inscribitur. Sed et pumice poliebantur, Mart. l. 1. Epigr. 67. cuius Epigraphe ad furem de libro suo v. 1.

Sed pumicata [orig: pumicatâ] fronte si quis est nondum,
Nec umbilicis cultusque atque membrana [orig: membranâ].

Quam in rem Vide plura, apud Casp. Barth. ad Optatiani Porphyrii Daedalum Panegry. et Advers. l. 22. c. 18. adde Cael. Rhodigin. Antiq. Lect. Thom. Dempster. in Ioh. Ros. Antiqq. Rom. l. 2. c. 5. Theod. Marcil. ad Pers. p. 68. et 69. Alios. De inscriptionibus vero librorum, apud Graecos, Rom. Vide Salmas. Prolegom. in Solin. et supraaliquid in voce Inscriptio. Apud Rom. inprimis celebres erant Libri Sibyllini quos consuli moris erat, quoties publica aliqua immineret calamitas, nec aliter frequentius prodigia, quam inspectis his Oraculis expiabantur. Liv. l. 5. c. 13. et 14. Eorum prodigiorum causa [orig: causâ] libros Sibyllinos ex SC. cum Decemviri (his enim id muneris commissum erat) adiissent, renuntiarunt, ieiunium instituendum Cereri esse: et l. 10. Decreverunt [orig: Decrevêrunt] Patres ut Consules, quibus vellent Diis, hostiis maioribus sacrificarent, et Decemviri libros adirent: Eorum

decreto supplicatio circa omnia pulvinaria Romae in unum diem indicta. Erant autem isti lintei: l. 10. c. 38. Symmach. loco supra memorato, Itane de me ludos facis, ut quae apud te incuriosius loquor, in stylicaudicem, aut tiliae pugillares censeas transferenda, ne facilis senectus papyri scripta corrumpat. Et Marciorum quidem Vatum divinatio caducis corticibus inculcata est, monitus Cumanos lintea texta sumpserunt [orig: sumpsêrunt], tu etiam fericis voluminibus, Achaemenio more, infundi literas meas praecipis. Habebanturque summa in auctoritate, tamquam fatalia Imperii pignora, donec Annis 400. plus minus post Aug. et Tib. Ner. c. 18. a quo nova illis dignatio accessit Suet. c. 30. imperante Theodosio Sen. conversus maxima ex parte ad fidem Senatus istos contemnere coepit, quos demum sub Honorio Principe Stilicho combussit, Thom. Dempster. Paralip. in Ioh. Rosini Antiqq. Rom. l. 3. c. 24. Vide quoque infra ubi de Sibyllis. In Bibliotheca Traiani, quae a gentili Principis nomine Ulpia dicta est, Elephantinorum librorum meminit Vopisc. ubi Taciti Imp. describit vitam; quos ex ebore sectili fuisse quidam volunt, et Turneb. eburneos interpretatur: Scalig. tamen et Gerh. Ioh. Voss. ex omentis Elephantorum compositos fuisse contendunt, Iac. Oisel. IC. Notis in A. Gell. l. 11. c. 17. etc. vide quoque infra Librarii, Libri, Scriptic etc. uti de Librorum capsis, quae pueros discentes sepuebantur in Scholam supra in voce Capsa: de forulis in voce hac supra itidem, nec non infra in Nidus; de investitura. Vide cum libro s. per librum, supra itidem, ubi de variis Investiturae nodis.

LIBER [3] in LL. Kanuti Regis, c. 32. apud Brompton. Saxonice Land-boc, vel Boc-land, quasi terra ex scripto s. terra libraria aut testamentalis dicta est. Fundum enim, inquit Lambardus, Vert. aut ex scripto, qui Boc-land, aut sine scripto, qui Pocland dicebatur, possidebant. Quae fuit ex scripto possessio commodiori erat conditione, hereditaria libera atque immunis: fundus sine scripto, censum pensitabat annuum atque officiorum servitute erat obstrictus: unde priorem Viri plerumque nobiles atque ingenui, posteriorem rustici fere et pagani possidebant, vide C. du Fresne in Gloss.

LIBER Beneficiorum pars fuit Rationarii Imperii, ab Aug sapientissimo et maximo Principum instituti: in quo descriptum erat accuratissime, qui agri quibus colonis essent divisi et quae subseciva agrorum superessent, quae dividi aliis possent. Hygen. de limitibus constituendis, Libros aeris et typum totius perticae linteis descriptum, secundum suas terminationes adscriptis affinibus, tabulario Caesaris inferemus: et si qua beneficio concessa aut assignata coloniae fuerint, sive in proximo, sive inter alias civitates, in LIBRO BENEFI CIORUM adscribemus. Ubi de agris solum Hygen. loquitur. Alex. Imp. non hos tantum, verum et alia, quae largiri Principes solent, habuit descripta, apud Ael. Lamprid. in Vita eius. Alius fuit Reip. temporibus, Liber beneficiorum, in quem Rectores provinciarum, simul ac Romam redierant, Tribunos militum, Centuriones Contubernalesque suos, et quoscumque in provinciis promovissent, deferebant; quod dici solitum, ad Aerarum in be neficiis deferre, ut videre est apud Tullium passim. Casaub. ad Lamprid. Vide quoque supra Beneficiorum liber.

LIBER Pacis qui et Pax nonnumquam, in Communione Rom. dicitur, qui osculandus Sacerdoti a Diacono vel Subdiacono offertur. In Charta A. C. 1247. i. e. Historia Monast. S. Mariae Suession. apud C. du Fresne. Relictoque thuribulo in Cboro, Diaconus offeret librum pacis et hora [orig: horâ] consueta [orig: consuetâ] Subdiaconus portabit librum pacis ad Abbatissam et Priorissam et ad tenentes Chorum et ad alias dominas et exibit cum thuribulo et libro pacis, alia, quae, ad celebrationem Missae pertinent officiabitur faciendo etc.

LIBERA [1] Iovis et Cereris filia, quae et Proserpina dicitur. Cic. l. 1. de Nat. Deor. Sed Ovid. de Ariadne loquitur, Fast. l. 3. v. 507. et seqq. ut videre in his.

--- Audierat iam verba querentis
Liber, ut a tergo forte secutus erat;
Occupat amplexu, lacrimasque per oscula siccat,
Et pariter caeli summa petamus, ait.
Tu mihi iuncta toro, mihi iuncta vocabula sumes,
Nam tibi mutatae Libera nomen erit.

Mulierem quoque semen emittere, tradit Hippocrates in l. de genitura. Nemesius l. 1. de Nat. hom. c. 25. Inde etiam gentiles olim feminae Liberam coluerunt [orig: coluêrunt], ut B. augustiu. docet l. 6. de Civ. Dei c. 9. Liberum, inquit, a liberamento appellari volunt, quod mares in coeundo per eius beneficium emissis semimbus liberentur. Hoc idem dicum in feminis agere Liberam, quam etiam Venerem putant, quod et ipsas perhibeant semina emittere, et ab hoc Libero eandem virilem corporis partem in templo poni, femineam Liberae.

LIBERA [2] s. nomen ut videtur Cl. Patino legionis a Clodio Macro contractae, in nummo rarissimo, ad imitationem legionum, Antonio IIIViro parentium, cuso. Fuit autem hic Clodius Macer Africae Praeses, qui audita [orig: auditâ] Neronis caede, regionem totam turbavit, cohortesque delegit, quarum ope se Imperio potiturum sperabat, Tac. Hist. l. 1. c. 37. l. 2. c. 97. Legionem etiam contraxit hac inscr. insignem, LEGionis Primae MACRIANAE LIBertae s. LIBeratricis, forte quod iugum Neronis excusserit, uti quidem visum est praefato Viro Cl. Faciunt ad illustrandum hunc nummum superstites occonis Aug. ad Amerbachium Basiliensem Epistolae, huiusque Responsio erudita in Museo Feschiano Basileae. Typum exhibet Patinus ad Suet. in Galba n. 11.

LIBERAE Provinciae die Freyen ampten im Wagenthal, dicuntur castella et vici in Helvetia, ad sinistram Rusae ripam, supra et infra Bremogartum: inde forte nomine mutuato, quod 3. vici,

quorum singuli suam iurisdictionem habuere [orig: habuêre], nempe Meyenbergum, Richensea et villa Verbigena quasi provinciolae quaedam peculiares, in unam provinciam coniuncti sunt. Dicta olim haec regio fuit Comitatus Rore, sub Comitibus cogu. quorum sedes, arx Rore, Arovii fuit. Proscripto dein Frid. Austriaco, tempore Conc. Constantiensis, Lucernates, ut reliqua ad Rusam loca, ita hunc Com. quoque in potestatem redegerunt [orig: redegêrunt], quem cum sibi soli asserere vellent, oppusuere [orig: oppusuêre] se illis Tigurini, Suitii, Underwaldii, Tugini et Glaronenses, reque ad Bernates delata [orig: delatâ], hi pro pagis sententiam tulere [orig: tulêre]. Decennio post Urii quoque in Praefecturae societatem admissi sunt: itaque ab illo tempore VII. pagis subest, a quibus praefectum regio accipit, quae cum angusta admodum sit, praefectus ibi non habitat, sed aliquoties singulis Annis eo excurrit, ut ius dicat, atque tum in coenobio Benedictini Ord. Muri amplo et opulento hospitatur, Simler. de Rep. Helv.

LIBERALIA Liberi festa, apud Rom. Graecis *diwnu/sia. A Pontificibus quoque Agonia dicta sunt. Celebrabantur die 17. Martii, sedebantque per totum opp. eo die Sacerdotes Liberi, hcdera [orig: hcderâ] coronatae anus, cum libris et foculo pro emptore sacrificantes. Eodem toga dabatur iuvenibus. Vide Thom. Dempster. in Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 4. c. 7. Rituum, qui Liberablibus observabantur, causas diligenter explicat Ovid. plurimis versibus, e quibus istos subiungo; Fast. l. 3. v. 725. et seqq.

Carminis huius opus causas exponere, quare
Vilis anus populos ad sua liba vocet.
Ante tuos ortus arae sine honore fuerunt [orig: fuêrunt],
Liber, et in gelidis herba reperta focis.
Te memorant Gange, totoque Oriente subacto,
Primitias magno seposuisse Iovi.
Cinnama tu primus, captivaque tura dedisti,
Deque triumphato viscera tosta bove.
Nomine ab auctoris ducunt libamina nomen,
Libaque quod sanctis pars datur inde focis.
Liba Deo fiunt, sucis quia dulcibus idem
Gaudet: et a Baccho mella reperta ferunt.

Melle Pater fruitur: liboqueque infusa calenti
Iure repertori splendida mella damus.
Femina cur praesit non est rationis apertae,
Femineos thyrsos concitat ille choros.
Cur anus haec faciat, quaeris? Vinosior aetas
Haec erat. et gravidae munera vitis amat.
Cur hedera [orig: hederâ] cincta est? hebera est gratissima Baccho,
Hoc quoque cur ita sit, dicere nulla mora est.
Nysiadas Nymphas, puerum quaerente noverca:
Hanc frondem cunis opposuisse ferunt etc.

Hoc etiam die, ut et praecedenti, ibatur ad Argeos, qui loca erant in urbe, ubi sacra fiebant, a Numa instituta, de quibus Liv. l. 1. c. 18. Illorum fuisse 27. per partes urbis dispersa, nomenque nacta ab illustribus quibusdam Argivis ibi sepultis, discimus ex Varrone l. 4. de Ling. Lat. Vide Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. Apud Athenienses trina fuere [orig: fuêre] Liberalia. s. Dionysia, nempe ta\ kat' a)grou\s2, aliter Lenaea dicta, quae in Lenaeo mense Posideone: ta\ *)anqesth/ria, quae antiquissima, in Limnis, Anthesterione, et ta\ e)n a)/stei h)/ kat' a)/stu quae Elaphebolione mense celebrabantur. Quod enim Hesych. tantum Liberalium Lenaeorum sive kat' a)grou\s2, et tw=n kat/ a)/stu meminit, factum ideo, quia ea [orig: eâ] tempestate, qua [orig: quâ] fabulam Acharnenses Aristoph. in cuius verba ibi commentatur, docebat, nondum Dionysiis Anthesteriis sive Chrtris comittebantur et producebantur in scenam Comicorum dramata, quod primum institutum est, Callia [orig: Calliâ] post Antigenem Praetore, Anno 3. Olymp. 93. quo Anno commisit Comicus drama, qui titulum fecit Ranis. Ut autem haec sacra rite fierent, et celebrantibus bene esset, qua [orig: quâ] potuerunt [orig: potuêrunt] ratione, caverunt [orig: cavêrunt] suis legibus. Meminit Demost. in Mediana unius quae Lat. sic sonat: Cum pompa libero ducitur in Piraeco agunt Comoedi et Tragoedi, item Linaea pompa et agentibus Comoedis atque Tragoedis: Astycorum quoque Liberalium pompa [orig: pompâ], saltante puerorum choro, dum sit Comus, aguntque Comoedi et Tragoedi: Thargeliorum item pompa [orig: pompâ] et certamine, neque pignus, neque quidquam alterius capito, neve poenam pro mora exigito ab eo, qui iudicatum non solverit: Qui secus faxit, accusator a laeso, et probolae adversus eum dantor apud populum pro contione in Bacchi, sirempse lege, quae adversus alios, qui sesti religionem temerarint. Peractis liberalium ludis, concio cogebatur ad Bacchi aedem, referebaturque de Praetoris circa hoc festum cura, iniuriisque festi tempore factis, de quibus inter partes non erat transactum. Fiebat id postridie Pandiorum, quae erant Iovis, sive potius Lunae festum, post liberalia agitatum: tum enim vonveniebat populus in Theatro ad Bacchi Fanum. Ulpian. e)n *dionu/sou men\ e)n tw=| qea/trrw| sunh=pto ga\r e)n tw=| qea/trw| to\ te/menos2. Lex est eidem Demostheni l. c. laudata: Prytaneis contionem in Bacchi cogunto, Pandris, postridie Dionysiorum et de sacris primum referunto, probolae deinde dantor de iniuriis illatis pompae vel ludorum Dionysiacorum causa, de quibus transactum non fuerit. Non licebat: quoque festis Liberalium diebus cuiquam manum inicere, ex hac lege: *mhdeno\s2 toi=s2 *dionusi/ois2 e)pilamba/nesqai: Nemini diebus Liberalium festis manum inicito, in eadem Orat. Demosthenis, etc. Utrisque cum Lenaeis, tum Anthesteriis, Rex praeerat etc. Vide Sam. Petit. Comm. in LL. Attic. l. 1. tit. 1. et in voce Dyonysia nec non infra, ubi de Trietericis Sacris. Alia erant Liberalia de quibus supra in Libera caena. Cum iis Plutarch. conferre Iudaeorum festum Tabernaculorum dicemus infra.

LIBERALES Artes vide hic [orig: hîc] passim, Encyclia, Magistrationes publicae, pergula, Professores, Technici.