December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised


image: as0001

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMUS SECVNDVS Literas D, E, F, G, H, I, K, L, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.



image: as0002

[gap: blank space]

image: as0003

[gap: illustration]

image: s0851a

LUBRA Front. opp. erat Hetruriae, ab urbe Roma 12. mill. pass. in via Flaminia occurrens.

LUCA civ. Thuseiae, a Lucumone Hetruscorum Rege dicta. Ferrat. vulgo Lucta, colonia et urbs Hertruriae, libera et Episcopal. apud Ausertm s. Sarculum fluv. Pisis proxima, 10. mill. pafs. distans, a Florentia 40 a Senis supra 50. in Occas. Lunam versus 30. a Thuscis A. C. 1469. quo Tarentum et Syracusae, aedificarta. Baurd. urbs est antiquissima et permunita, cum undecim propugnculis, ab A. C. 1626. et probe culta, circuitus 3. mill. pass. ad alveum Ansetis fluv. Hodie Res publica libera, optimis legibus temperata, cum aliquot locis. A Gallis Lucques dicitur. 13. milliatibus distat a mari Tyrtheno in Ort. et 60. circiter a Senis. Tractus adiacens dicitur Lucensis tractus, il Luchese incolis; extenditurque inter mare Tyrrhenum, montem Appenninum ex parte, ditionem Magni Ducis, et Carferonianam tractum Ducis Mutinensis; eiusque maior longitudo vix est 30. mill. latitudo autem 25. circiter: ac a Gallis l'Estat de la Republique de Lucques, dicitur. Eius crebra mentio apud Strabo Plin. Ptol. Liv. l. 21. c. 59. Agathiam, etc. A Narsete, Iustiniani Imp. Duce obsessa est Sec. 6. Dein Bonifacius, Comitissae Mathildis genitor, Huguccio, Castruccius Castracanus aliique rerum hic [orig: hîc] potiti sunt, donec a Lud. Bavari Imp. ministris Gerardo Spinolae Genuensi venundata est. Post hunc Mastinus Scalig. Veronae dominus, eam nactus, vendidit Flortentinis, quibus 9. menses subfuit, Pisanis ius quoque in illam sibi vindicantibus. Sed relictus ei a Cat. IV. praefectus Card. quidam Gallus, civibus libertatem reddidit; quam iis iterum, sed ad breve tempus, ex cotum numero unus, Paulus Giunifius, eripuit: postquam A. C. 1390. a Galeatio Duce Mediolanensi quoque capta fuisset. Post memoratum Giunisium, circa A. C. 1430. libertrate denuo potita, sollicite eam in haec usque tempora conservavit, sub protectione nihilominus Imperii. In insignibus Libertatis gerit tropaeum. Serici mercimonio opulenta, vulgo l'lndustriosa dici amat, celebrisque insuper est Basilica [orig: Basilicâ] S. Mattini, B. Virginis delli miracoli, S. Fridanii, in qua Richardi Anglorum Regis monumentum, natalibus Lucii III. Pontif. Xantis Pagnini, Deodati, insignis Genevensium Theologi, aliorumque, Armamentario, etc. Solum vini, nonerque frugum ferax est. Caput civium Gonfalonetius est, cui ex Proceribus quidam adsunt, quorum bimestris solum auctoritas est. Portum urbs habet Viceregio: Ep. eius im mediate Pontifici subest, habeque ius pallii: Canonici quoque Eccl. Cathedralis galeros Cardinalitios ferendi potestatem habere dicuntur. Vide praeter supra laudatos, Leandr. Albert. Descr. Ital. Machiavell. in vita Castruccn, etc. Pop. Luceses. Strabo l. 5. p. 217. ex emeddatione Cluveriana, *pro\s2 de\ o)/resi toi=s2 u(p erkeime/nois2 th=s2 *lou/nhs2 e)sti/po/lis2 *lou=ka Plin. l. 3. c. 5. Primum Hetruriaeopp. Luna. portu nobile, colonia Luca, a mari recedens, propiorque Pisoe. Apud Agathiam l. 1. oppidani leguntur bis *loukanoi\ quod corruptum pro *loukai=oi putat Cluv. Deea poeta quidam Italus:

Unum Luca tulit, Luca urbes inter Hetruscas
Nobilis. ---

Liv. l. 41. c. 13. et Suct. Iul Coes. c. 24.

LUCAIAE vulgo les isles Lucaies, ins. Americae Sept. in mar. Bor. inter Floridam ad Occas. et Hispaniolam ins. extensae ad Sept. Cubae ins. Ex his viginti sunt praecipuae, quarum clatiotes sunt Lucaioneca, Lucayoneque, cunctis maior, Abacoa, Abacoa, Amaguaia, Amaguaio, Amana, Amana. Bahama. Bahama, Bimina, Bimini, Caica, Caicos, Ciguata, Ciguateo, Guanahania s. ins. S. Salvatoris, Guanahani, Guanima, Guanima, Manega, Manega, Mayaguana, Mayaguana, Samana, Samana, Triangulum, Triangulo, Znagus, Ynagua, Yuma, Yuma, Yumeta, Yumero; E quibus praecipuae versus Bor. ab Anglis inhabitantur, teste Bristochio.

LUCAIONECA vulgo LUCAYONEQUE, ins. Americae Sept. et Lucaiatum praecipua, ab Ortu in Occas. extensa, recens est ab Anglis exculta, inter Ciguatam ad ort. et Bahamam ad Occ.

LUCANI pop. Italiae a Samnitibus oriundi, alii habent a Brutiis, Duce Luco, hoc profecti, secundum mare extensi, Silato fluv. a Picentinis, Lao a Brutiisdirempti. Plin. l. 3. c. 5. Dionys. v. 362.

*)/enqa de\ *leukanoi\ kai\ *bre/ntioi a)/ndres2 e)/asi,
*tossa/tion nai/ontes2 o(/son *leukh\n e)pi/ pe/trhn.

De his vide Iustin. l. 23. c. 1. Erant autem Appulis vicini, quemadmodum ex Horat. colligimus Serm. Sat. 1. l. 2. v. 34. Sic enim ille de se ipso,

-- Lucanus an Appulus, anceps,
Nam Venusinus arat finem sub utrumque colonus.

Vide Cluv. Ital. Antiq. Eorum regio Lucania. Inde Lucanus adiect. Horat.

Quod me Lucanae, iuvenem commendat amicae.

Et Lucana pacua Horat, Epod. Ode 1. v. 28. apud eund. pro fertilibus. Lucana Nivis, Serm. l. 2. Sat. 3. v. 234. Lucanus Aper, Idem ibid, l. 2. Sat. 8. v. 6. mare Lucanum Stat. l. 3. Sylv. 2. v. 85. Lucanus ager Pliu. l. 3. c. 5. Lucanum Litus, Idem ibid. Strabo l. 6. p. 253. Hinc Lucas boves poetae elephantos vocant, Item Iuga Lucana. Sil. Ital. Punic. Bell. l. 9. v. 573.

-- Moderantem cuspide Lucas
Maurum in bella boves.

Sen. in Hippol. Act. 1. Choro. v. 351.



page 851, image: s0851b

Amat insani bellua ponti,
Lucaeque boves

. Lucr. de Rer. Nat. l 5. v. 1301.

Inde Boves Lucas turriot corpore tetros.

Naevius vet. poeta,

Atque prius pariat Locusta Lucam bovem.

Rationem huius appellationis reddit Plin. l. 8. c. 6. Elephabtes Italia primum vidit, Pyrrhi Regis bello, et boves Lucas appellavit in Lucanis visos. Nic. Lloyd.

LUCANIA Strabo l. 6. p. 252. et 255. Liv. l. 8. c. 24. 25. 27. l. 22. c. 42. 61. et l. 27. c. 44. Flor. l. 2. c. 6. Plin. Ptol. tertia Italiae regio, iuxta divisionem ab Aug. primum institutam, pars erat magnae Graeciae, ubi nunc Basilicata, cum parte maxima Princip. citer. versus Austr. et patte Calabriae cit. Brietio. Terminabatur a Sept. Silari fluv. a Picentinis, et Brandano fluv. ab Apulis: a Mer. Lao fluv. a Brutiis separabatur; Ab Ort. sinum habebat Tarentinum, ab Occ. Mare Tyrth. Iuxta Marsham. ab amne Silaro porrecta ad leucopetram prom. atque inde in Sinum Tarentinum reflexa, ad fluv. Bradam a secunda regione disiungitur, ex Anton. Itin. Tota olim a Gracis occupata. Ubi proin prima occurrit *p*o*s*e*i*d*w*n*e*a*t*a*n, proxima est *u*e*l*h*t*w*n, porro *b*r*e*t*t*i*w*n, in finibus *p*a*n*d*w*s*i*e*w*n, sequitur *t*e*r*i*n*a*i*w*n, *a*x*e*r*w*n*t*a*n, *i*p*p*o*n*i*e*w*n, *m*a*m*e*r*t*i*n*w*n, *r*h*g*i*n*w*n, in nummis, Urbes, omnes ad Occas. sitae. Ad Ort. *l*o*k*r*w*n *z*e*f*u*r*i*e*w*n, *k*l*u*l*w*n*i*a*t*a*n, *s*k*u*l*l*a*t*i*w*n, *k*r*w*t*w*n*i*a*t*a*n, *s*u*b*arntw=n, et *q*o*u*r*i*w*n quae etiam *kopi/a, Siris, *m*e*t*a-*ponti/wn, *s*a*l*a*n*t*i*n*w*n, quorum urbs primaria Tarentum, *u*d*r*w*n*t*i*n*w*n, *b*r*e*n*d*h*s*i*n*w*n, et *a*r*p*a*n*w*n, de quibus omnibus vide Ioh. Matsham. Canone Chron. Sec. XVII. ubi de Magna Graoecia, et hic [orig: hîc] passim. Ceterum regio haec memortabilis est divisione Apennini et soli fertilitate: Unica enim vitis dolium saepe implere traditur, tam prodigiosae magnitudinis ibi uvae. De hac Horat. Serm. l. 2. Sat. 1. v. 38.

Sive quod Appula gens, seu quod Lucania bellum
Incuteret. ---

Vide quoque supra Lucani. P. Mela l. 2. c. 4.

LUCANICUS cogn. quod a Lucanis victis se non aspernaturum adiebat Antoninus Caracalls, apud Aelian, Spartian. Et quum Germanos subegisset, Germanicum se appellavit: vel ioco vel serio, ut erat stultus ac demens, asserens; si Lucanos vicisset, Lucanicum se appellandum. Indigitate nempe voluit, nullum adeo bla/sfhmon aut ridiculum populi nomen posse inveniri, ut cognomen ab eo ductum velit refugere, si eum poupulum vicisset. Quid autem insit tidiculi in hoc cognomine, obscurum non est; nam inter edulia genus quoddam fuit intestini farti, quod lucanicam voca bant: a qua Romanos, homines ventri ac abdomininatos Lucanicos vocitate consuevisse, aurot est Amm. Marcell. l. 28. c. 4. quasi Graece dicas *)allantofa/gous2, vel *)allantopw/las2: cuius nominis vilitatem et dececus norunt, qui Attici Comici Equites legerunt [orig: legêrunt]. Quanto sapientior Aurelianus, qui, victa [orig: victâ] Carporum gente, Carpici cogn. a Senatu sibi delatum reiecit, ob vicinatum vocabuli carpisculus, quo calceorum genus quoddam illa aetas nominabat, Casaub. ad l. Ceterum de farciminis hoc genere, in Lucania primum facto, unde nomen, vide Ioh. Meurs. ad Arnob. l. 3. c. 12. ut et eadem te Phaliscorum, qui ventres porcinos dictos paraverunt [orig: paravêrunt], Lud. Nonnum Dioeteticon l. 2. c. 14. Rader. ad Mart. l. 4. Epigr. 46. cuius Epigraphe de Sabello.

Et Lucanica ventre cum Falisco:

C. Barth. Animadvers. ad Stat. l. 4. Sylv. 9. v. 35.

Non Lucanica, non graves Phalisci?

quorum uterque de muneribus ibi Saturnalitiis agit; Akos: nec non hic [orig: hîc] ubi de Isiciis, quae tamen aliud farti genus proprie notant, item in voce Pavo nec non Physcon. Addam saltem, uti hodie ad brassicam apponitur, sic olim oras patinae habentis pultem ex tritico circumdedisse hocfartum; ex eodem Mart. l. 13. in Xeniis Epigr. 34. cuius Epigraphe. Lucanicae.

Filia Picenae venio Lucanica porcae
Pultibus hinc niveis grata corona datur.

LUCANIUS pronomine Quintus, primipili centutio, in exercitu C. Iulii Caes. pet Galliam, qui cum in itinere cum sociis oppressus ab Ambiorige fortissime dimicaret et circumvento filio subveniret, Interfectus est. Caes. de Bell. Gall. l. 5. c. 10.

LUCANUS Marcus Annaeus, Cordubensis patria [orig: patriâ], poeta egregius, nat. A. C. 39. Fil. Annaei Melae, frat. Senecae, Gallionis, Achaiae Proconsulis et Acilii Lucani, Oratoris praclari. praeceptotes habuit Palaemonem Grammat. Virginium et Cornutum, Philologos et Philosophos insignes, An. Aet. 14. Graece Latineque cum applausu declamavit. Hinc quum Romae, ubi cum Persio educatus est, Neroni innotuisset, Augur et Quaestor, ante tempus, creatus, Pollam Argentariam, stirpe, ingenio, forma [orig: formâ], eruditione nobilem sibi iunxit. In theatro, ob poema de orpheo, prohibente licet Nerone, qui illum de Niobe dicere iusserat, ex tempore factum, coronam


page 852, image: s0852a

meritus, huius invidiam in se concitavit. Dein in Pisoniana coniuratione deprehensus, brachium ad secandas venas medico praebuit. Scripsit de descensu Orphei ad Inferos, de incendio Romae, de elogiis Pollae uxoris, de Saturnalibus, libb. 10. Sylv. Epistolas, Orationem contra Octav. Sagittam, quem, ob Pontiam interfectam, ad necem compulit, etc. Sed mhil horum residuum est, praeter poema eius de bello civili. Obiit An. 65. Imp. Neronis 10. Sepultus in hortis suis, cum hac Inscr. in Aede D. Pauli. Marco Annaeo Lucano, Cordubensi Poetoe, beneficio Neronis Fama servata. Matt. l. 7. Epigr. 20. cuius Epigraphe de natali Lucani.

Haec est illa dies, quae magni conscia partus [orig: partûs]
Lucanum populis, et tibi, Polla, dedit.
Heu Nero crudelis, nullaque invisior umbra:
Debuit hot salem non licuisse tibi.

Alibi respondet, dicentibus, Lucan. Poetam non esse:

Sunt quidam, qui me dicunt non esse Poetam,
Sed qui me vendit Bibliopola. putat.

Idem l. 14. Aphot. Epigr. 194. cuius Epigraphe Lucanus. Huius vitam habemus a Suet. exaratam. Edit. in Octav. p. 849. Vide Crinitum et Lil. Gyrald. Etiam fuse deeo agit Voss. l. 1. de Hist. Lat. c. 26. Tac. Ann. l.15. c. 49. 56. et 70. et l. 16. c. 17. Nir. Lioyd.

LUCANUS praenomine Claudius, vir Consulatis, Commodiiussu Occisus, apud Lamprid. in Commodo.

LUCANUS caput Haereticorum, qui Sec. 2. Cerdonis et Marcionis deliria incrustabant, vide Tertull. l. de praescr. c. 51. De Resurr. carnis, c. 2. Neque animam, neque carnem, sed tertium quid resurtecturum docuit, nuptias reiecit, etc. Epiphan, Philastr. Ioh. Damacenus, Baron. A. C. 146. n. 20.

LUCANUS et LUCANIACUS FUNDUS suburbium Burdigalae, 2. ab ea leuc. apud Liburntam opp. et Condatum, ac Duranii fluv. ostium in Garumnam, nunc. S. Aemilianus Scalig.

LUCANUS Lacus Insubriae, ad 15. mill. a Caecia in Afr. extensus, in Verbanum lacum se exonerat, mediante amne Tresa [orig: Tresâ]. Helvetiis Luwertz-Zee, Incolis Lago di Lugano. Ei adiacet opp. Luganum, 11. mill. a Belitione in Austr. 12. a Locarno in Ort. 20. cireiter a Como in Circ. Arcem habuit alias munitam, nunc destructam. Caput Praefecturae Luganensis, unius ex IV. Ital. ab A. C. 1512. sub Helvetiis. Vide Luganum.

LUCAR aes dictum est, ex locis sive sedibus Theatralibus Romae olim colligi solitum, prius Locar, quod vide.

LUCARIA vide LUCERIA, Item festa apud Rom. quae elebrabantur in luco, qui permagnus inter viam Salariam et Tiberim fuit, in quo Romani a Gallis fugati sese occultaverunt [orig: occultavêrunt]. Fest. Plutarch. tac. Ann. l. 1. c. 77. Vartto a luce vult dicta. Viri Illustres.

LUCAS Medicus Antiochenus, unus e 4. Eugangelistis. Antiochia [orig: Antiochiâ] oriundus, discip. S. Pauli, Euangeium circa A. C. 56. scripsisse videtur. Idem Acta Apostolorum Historiam An. 29. vel 30. ab A. C. 33. usque ad A. C. 63. quo Paulus prima [orig: primâ] vice Romae captivus fuit, complexa divinitus actus consignavit. An martyrio coronatus sit, ignotatur; attigisse Annum Aet. 84. Hier. in Cat. habet. Vide Augustin. Ambros. Euseb. l. 3. c. 4. In huius Euangelium prodierunt [orig: prodiêrunt]: Agricolae Annot. Octav. Noribergae A. C. 1525. de Alliaco, Ambrosii Comm. Bonaventurae Expos. Octav. Venet. A. C. 1574. Brentii Comm. Bucerus. Chrysoltomi in varia loca. de Dieu Animadvers. Finchii Clavis S. Script. Gersonis in c. 1. Gomari Explic. locorum Select. Gualterus. Hofmeisteri Comm. Iahsonius in c. 1. et 2. Islebius. Iustiniani Sermones in c. 12. 13. et 14. Coloniae A. C. 1616. lamberti Comm. Mazronis in c. 1. v. 44. et seqq. Basileae A. C. 1498. Oranus. Otigenis Homilioe. Pelargi Meditat. Pricaei Annot. Octav. Paris. A. C. 1646. Sezselli Ethologioe. in c. 3. Prim. quatt. Mediolani A. C. 1521. Soarey. Socolavius. Szlvestranus. Steir. Stella. Stephani Novae Glossae. Fol. A. C. 1553. Timotheus in c. 2. v. 29. Gr. Lat. Titi Bostrensis Comm. Toletus. Victor Antioch. Wicelii in Cantica marioe, Yachar. et Simeonis. Winckelmanni Comm. ut et Zuccoli, Quart. Venet. A. C. 1619. Plutes dabit Elenchus Gul Crowaei. De Actis Apostolicis, ab eodem Euangelista conscriptis, vide suo loco.

LUCAS cogn. Chrzsoberges, Patr. CP. post Chartitonem, A. C. 1149. Obiit A. C. 1166. Balsamo, in Comm. Nom. Phot. Item Abbas Montis Cornelii, prope Leodium, A. C. 1140. Scripsit Comm. in Canticum Cauticorum, s. potius Epitomen Apondi> quae Friburgi edita A. C. 1538. Hent. Gandav. et Trithem. in Catal. Gesner. in Bibl. Valerius Andt. Bibl. Belg. Item, dictus Tudensis, contra Valdenses scripsit, Sec. 13. Vasaeus in Chron. Hisp. c. 4. Voss. de Hist. Lat. l. 2

LUCAS Bosdenus, Carmelita, scripsit varia, in Philosophia et Theologia Sch9lislica. Baleus, Gesner.

LUCAS Fruterus, Brugensis, laudatus Miraeo, et Val. Andreae, Bibl. Belg. Eius scripta, Verisimilum libri duo Versus Miscellanei, Iulii Severiani Symptomata Rhetorices ex Fruteri recensione. Mori turus Giphanio commendavit edendum Comm. in A. Gell. erudite scriptum, it Notas quasdam in Lucretium, qui tamen non optim`a fide cum amico egit. Obiit Parisiis, frigidae haustu, postquam pilae lusu incaluisset, A. C. 1566. Aet. vix 20. Ant. Teissier in Elogiis.

LUCAS Gauricus, Medicus Neapolitanus, mathematicus excellens, scriptis inclitus. Simler. in Bibl. Voss. de Math. Ioh. Antonid. Vander linden, de Scr. Med. ubi et alterius meminit.

LUCAS Gernlerus, SS. Theol. Doctor et Professor, Eccl. Basiliensis Antistes, eruditione, pietate, facundia [orig: facundiâ], dexteritate, zelo,


image: s0852b

gratia [orig: gratiâ], inclitus; Obiit Basileae, A. C. 1675. Aet. 49. Cuius Comis in Daniel. accuratissimus, alique propediem lucem D. d. videbunt. Pater Ioh. Henr. et Theodori, illius in min. Basilea, istius in Genevensi Eccl. Germanica verbi Administrorum fidelissimorum. Successit in utraque statione Pett. Werenfelsius, Theologus consummatus. Vide quoque Gernlerus.

LUCAS Grimaldus, Nobilis Genuensis, auctor plurium poematum, au)to/xeir, Nostradamus, de Posst. Provinc.

LUCAS Holstenius, Praefectus Bibliothecae Vaticavae, scriptis celebris. Obiit haud pridem.

LUCAS Iulianus, vide Iulianus.

LUCAS Lossius, Germ. in omni literatum genere plurima scripsit, Gesner. in Bibl. et Quenstedt. de Patr. doct.

LUCAS Opilio, Anglus, laudatus Balaeo, in Catal. Script. Britann. Mai.

LUCAS Osiander, scriptis, inrimis Epitome Cencutiatorum edita [orig: editâ], clarus. Lucas de Penna, IC. Siml.

LUCAS Poetus, Mathematicus, scripsit de Mensuris et Ponderibus Graecis et Romanis; Varias lectiones. etc.

LUCAS Pragensis, Unionis Bohemicae Senior. Volumen Can ticorum e S. Bibliis, in usum Eccl. lingua [orig: linguâ] patria [orig: patriâ], accurato labore composuit, scriptis clarus, elegantiaeque templorum amator. Eius dictum fuit: Ecclesiae Fratrum non ab bostilibus persecutionibus, sed a neglecta disciplina perieulum esse metuendum. Obiit A. C. 1535. Aet. 70. cum praefuisset An 28. Ipsi successit Fr. Benedicuts, cui adiunctus est Ioh. Augusta, inter Seniortes clari. Vide Laet. Comp. Hist. Univ. Lucas Schroteisen, Siml. in Bibl. Gesn.

LUCAS Stenglius, Medicus: de cuius scriptis, vide Ioh. Antonid. Vadet Linden, de script. Med. Gesner.

LUCAS de Tongern, pricus Histor. Belgii. Val Andr. Hist. Belg.

LUCAS Valerius, Geometra excell. scriptis inclitus, Voss. de Math.

LUCAS Wadingus, Franciscanus Hibertnus, Auctor Ann. sui ordinis, scriptorum, etc.

LUCCAE castrum est nobile, in finibus Turonum Transligeritanis, ad Andriam vel Angerim: Vulgo Loches: ubi Eustochius, quintus Ep. Turonicus templum, et urlus Abbas, sub Alarico Monasterium condidisse fertur: A Carolomanno ac Pippino Fratribus, Ducibus et Princip. Francorum, iunctis copiis, oppugnatum, captum ac funditus evetsum est, A. C. 742. Vide Hadr. Vales. Not. Gall..

L. LUCCEJUS fil. Quinti, Historicus celebris, a Cic. rogatus, ut res illo Consule gestas literis consignaret. Pompeium, bello civili, sequutus, ei cum Theophanesuasit, Italia [orig: italiâ] excederet. Veniam nactus a Caesare. Vide Cic. Ep. l. 5. c. 12. et l. 4. ad Attic. Ep. 6.

LUCEJUM locus Galliae in Cenomanis, vulgo Luche, non procul a Maiato et a fluv. Liderico, vel Luce prope Ustiliacum, hadr. Vales. Not. Gall.

LUCEJUS Albinus, a Nerone Mauritaniae Caesariensi praepositus, addita [orig: additâ] per Galbam Tingitanae provinciae administratione. Caeso Galba [orig: Galbâ] in Othonem pronus. Spargebatur, spreto procuratoris vocabulo, Albinum insigne Reigis et Iubae nomen usurpare. Ideo per praemissos centutiones. qui Maurorum animos Vitellio conciliatent, dum e Tingitana provincia Caesariensem Mautiantiam petit, appulsus litori trucidatur. Uxor eius cum se percussoribus obtulisset, simulinterfecta est. Tac. Hist. l. 2. c. 58. et 59.

LUCEJUS Torquatus, Commodi iussu interfectus, apud Lamprid.

LUCELA Vallis Iurassi montanis inclusa est, ad laevam Bitsae amnis, cuius supremum locum Coenobium cognomine occupat. Coepit id non multo post, quam Cistericensis propositi religio apud Burgundos introducta esset, A. C. 1030. Fundatores fuere [orig: fuêre] Hugo de Calmillis, Amedeus de Novo Castro et Richardus de Monte Falcoms, viri illustres atque nobiles, Primus sodalium praesul Christianus quidam fuit. Agnoscunt Lucelensem Abbatem superiorem suum feminae eiusdem ordinis, quae tum Michelveldiae, dimidio infra Badileam miliari, ubi nunc Pandochium est, considentes postea Blotshemium, in vicinum Suntgoiae pagum, concessere [orig: concessêre], templo ibi cum monasterio, condito. Germ. Lutzel. Vide Christ. Urstisium Hist. Basil. Epit.

LUCELSTENIUM vulgo LUTZELSTEIN, castrum Palatinatus [orig: Palatinatûs], sub proprio Principe. habebat Comites olim, qui Frid. I. Electori refractraii, ab eo eiecti sunt et in exilio a)/paides2 Decessere [orig: Decessêre], A. C. 1452. unde Comitatus ad Palatinos venit. Auctor dein Lucelsteniae Lineae Rupertus fuit, fil. Alex. Ducis Bipontini, frater Lud. maioris natu, qui patri in Bipontino Ducatu successit. Obiit Rupertus A. C. 1544. pater Georgii Ioh. cogn. Ingeniosi, qui Lucelstenium auxit, et Pfaltzburgum condidit, quod tamen dein cum aliis, ob debita, cum vano molimine per montes transitum tentasset [orig: tentâsset], contracta, in Lotharini manus devenit, Decessit A. C. 1592. Eo nati Georg. Ioh. iun. Lucelstenium nactus est, at George. Gustavus Lautereccae habitavit, qui suscepit Ioh. Frid. Car-Lud. et Leopold. Lud. quorum hic fratribus Exstinctis A. C. 1631. et 1633. pace Monaster. in Comit. Veldentz vestitutus, patruo A. C. 1654. Defuncto in Lucelsteinensi ditione quoque successit. Vide Phil. Iac. Spener. Syll. Geneal. Hist. Melius Comitatus Austrasiae est, sub Principe Veldentiae fam. Palatinae, olim sub propriis comitibus, a quibus pelne pervenit ad palatinos; ad Rupertum veto numquam pertinuit, qui proin non Lucelstenioe, sed Veldentiae lineae auctor fuit, quo etiam nomine in Actis illa publicis venire solet. Fil. eius, ex ursula Rhingravia, ducta A. C. 1537. et Mortua [orig: Mortuâ] A. C. 1601. Georg. Ioh. cogn. Ingeniosus, nat. A. C. 1543. sessionis ac suffragii in Imperio ius acquisivit, et, cum nomine Principis Palatini Veldentiae, in Collegium Principum


image: s0853a

introduci meruit. Idem Comitatum Lucelstenium pene integrum, cum dimidia parte communionis Guttenbergicae et aliis quibusdam bonis in Alsentz, post excesssum Othonis Hent. cogn. Magnanimi, ultimi Electoris ex priore fam. Defuncti A. C. 1553. ut portionem quadrantis totius hereditatis sibi debiti, sine praeiudicio iuris in reliqua competentis accepit: Lucelstenium auxit, Pfaltzburgum condidit, quod tamen deinde in Lotharingi pervenit manus. Obiit A. C. 1592. Pater ex Anna, Maria suecica, Gustavo Rege genita (ducta [orig: ductâ] C. C. 1563.) praeter filias duas, Ursulam Lud. Ducis Wirtenbergici, et Annam Margatetham Richardi Agnati, uxores Georgii Gustavi 5 Ioh. Aug. Lud. Phil. et Georgii Ioh. e diquibus maximus natu, genitus A. C. 1564. in divisione, avitas tiones et status [orig: statûs] Impetii praerogativam adeptus est, ac Veldentiam lineam continuavit, Defunctus A. C. 1634. Alter natus A. C. 1575. Com. Lucelstenium acdepit. sed cum ex Anna Elisabetha agnata nullis liberis susceptis Obiisset, A. C. 1611. in hoc appannagio, minimum natu frattem (tertius enim in hastiludio Heidelbergae perierat iam A. C. 1601.) successorem accepit. Qui nat. A. C. 1586. ex Susanna Palatina, fil. praeter alios genuit Georg. Othonem, praemortuum Tubingae A. C. 1635. ipse Defunctus A. C. 1654. Post cuius Obitum, comit. Lucelstenius, postquam ab A. C. 1592. usque ad An modo dictum 1654. sub proprio fuisset Principe, ad leopold. Lud. Principem Palatinum Veldentiae George. Gustavi praefati fil. rediit, qui omnes ab Avorelictas ditiones denuo coniunxit. Vide Phil. Iac. Spener. Sylloge Geneal Hist. in Farm. Palat. ed. A. C. 1677. et hic [orig: hîc], in Leopoldus Ludovicus, item in voce Veldentia.

LUCEMBUSGENSIS Bernatdus, vide Bernardus.

LUCEMBURGENSIS Petrus, vide Petrus.

LUCEMBURGUM castrum et opp. nobile Belgii, Ductus [orig: Ductûs] cognominis caput, qui, una ex XVII: Belgii provinctis, Hispaniarum Regi subest, de quo vide Lucillii burgus et luxemburgum. Olim sub propriis Ducibus, quorum familiae communem originem, cum alterta hannoniae Comitum et Brabantiae Ducum, atque ex his Lnadgraviorum Hassiae stirpe, attribuere solent Genealogi, deducentes eam a Giselberto comite Mansuariae, Ermengardae Lothario Imp. genitae marito. Cum enim prior eiusfil. Raginerus, Dux Hasbaniae, iam enumeratas stirpes proseverit: alter fil. Ricuinus Arduennae Comes Othonem, Ducem Lotharingiae sup. reliquorum Ducum satorem, atque Ricuinum, genuit, Hic nepotem habuit Sigfridum, Lucenburgi s. Lucemburgi, quod prmutatione a S. Maximini Abbate natus erat, Comitem, cui leberos dant, praeter Cunigundam Aug. et alios plures, praecipue Hent. Ducem Bavariet et Comitem Palatinum Rheni, quae utraque dignitas aliquandiu penes posteros fuit atque Frid. Lucenburgium. Inter huius etiam plutes numero filios fuerunt [orig: fuêrunt] Giselbertus Lucenburgiorum (quorum ad Namurcenses devenit hereditas) ac aliquotum Salemnsium auctor et Theodoricus, Limburgi Dominus, a quo deinceps ordine generationis Comites et Duces Limburgenses decenderunt [orig: decendêrunt]. Demum Valeramus II. Dux Limburgicus, per duos filios, Valeramum quidem III. Limburgenses propagavit; sed per hent. Blondellum Lucenburgium, martis Namurcensis iure, Comitem, istam Lucenburgiam novam stirpem orsus est. Huic cum iterum duo essene filii, alter Henr. II. pater hent, VII. Imp. plures Augustos, Reges Bohemiae, et Hungariae, Marchiones Moraviae et Lusatiae, Duces Lucenburgenses, in posteritate suanumerat; alter Valeramus, Dominus de Liney fuit, plurium linearum conditor: quarum praecipua divisio tum factaest, cum Petrus Lucenburgius Com. de Conver Ian, de Brienne, et de S. Paul, tres praecipue filios habuisset, Lud. Theobald. et iacobum. Ex his enim ille Comes de S. Paul et Connestabilis Franciae, denuo numerosae fam. pater, ex filio Pertro avus fuit Mariae, quae Comitatus de Sossions, S. Paul. Marie aliaque Borbonio marito attulit; ex alio Antonio Com. de Roucy et de Brienne, posteritas mascula in plutes gradus duravit. et demum in Henr. Duce de Lucenburg, et de Piney, Principe de Tingry, finita est A. C. 1616. de cuius filiabus vide paul infra. Iste Dominus de Fiennes, praeter reliquos Fiennenses (quorum heredes fuere [orig: fuêre] Egmondani) Vicecomites de Martigue dedit, in quibus ultimus Sebastianus, Dux Pentheuriae, Decessit A. C. 1569. relicta [orig: relictâ] filia [orig: filiâ] Anna [orig: Annâ], quae in Lotharingicam domum elocata est. Hic (Iacobus) Dominotum de Richebourg, Vicecomitum de Launoy et Comitum de Canthesar auctor fnit. Ad filias Hent. Ducis Lucenburgici,. A. C. 1616. Exstinctiut redeam, illatum progenitotes sic habent: Antonius de Lucenburg Com. de Roucy, Brienne, et Ligny, ex Francisca Croia (filia Car. Princ. Cimacensis) genuit Cat. de Lucenb. Com. de Brienne, qui Exstinctus A. C. 1530. ex Carola d'Estouteville, pater fuit Antonii II. de Lucenb. Com. de Brienne, Defuncti A. C. 1557. Hoc et Margaretha [orig: Margarethâ] de Sabaudia (filia [orig: filiâ] Rengati de Sabuadia Com. de Villars ) genitus est Franciscus Dux Lucenburgicus et Pinaeus, qui Obint A. C. 1613. relicto, ex Diana Lotharingica (filia Claudii Lotharingi Duc. Aumalae) filio Hent. Duce de Lucenburg et Piney, utlimo masculorum domus [orig: domûs] suae. Illeenim Mortuus A. C. 1616. ex Magdalena Montmorencia (filia Gulielmi de Montmorency Com. de Tore ) non nisi duas filias reliquit, Carolam Margaretham, uxorem Leonis Albretaniprimo, exin Hent. de Clermont Com. de Tonnerre, ac Laetitiam Hent. de Levis Dn. de Ventadour nuptam, Domus [orig: Domûs] Lucenburgicae hereddes. Mattigii rami probatio haec est: Guido de Luxembourg s. Lucenburg, Com. de Ligny Dn Beauv. Defunctus A. C. 1371. ex Mathilde (filia Ioh. Castellionaei Com. de S. Paul Hered. ) genuit Ioh. de Luxenb. Com. de Ligny, martium Margatrethae Dn. d'Enghien. Com. de Brienne et Conversan, atque ex ea patrem Ioh. de Luxenb. Com. de Ligny, Conversan, et S. Paul: quo (Obiit autem is A. C. 1433.) et Margaretha [orig: Margarethâ] de Baux s. de Balizo (filia [orig: filiâ] Francisci de Baux Duc. Andriae) natus Theobaldus de Luxenb. Dn. de Fiennes, et Armentieres, ex Philippina de Melum, Dn. de Sotteghem (filia Ioh. de Melun Vicecom de Grand, Bat. d'Antho )


page 853, image: s0853b

suscepit Franciscum I. de Luxenb. Vicecom, de Martigues, patrem ex Luisa Sabauda marchion. de Bauges (filia Iani de Sabaudia Com. Genevae) Exstincta A. C. 1530. Francisci II. Vicecom. Mattigii,et Gabrielis Equit. Melitensis, quorum is uxore ducta [orig: ductâ] Carola [orig: Carolâ] Britannica [orig: Britannicâ] Com. de Penthieure, Cat. genuit et Sebastianum Duc. Pentheuriae, cuius, lineae suae ultimi, filia Maria alias Anna domui Lotharingicae bona intulit. Vide Phil. Iac. Spener. Theatr. Nobil. Europ. Parte 2. p. 92. et Parte 3. p. 24. Necomittendum, de praefata Margatertha Carola Duc. de Luxembourg et Piney, secundis nuptiis iunctam car. Henr. Com. de Clermont. et de Tallard, atque inde Duci Lucenburg. Pineii et Tingrii, matrem fuisse Magdalenae Bonae Theresae, cuius maritus Franciscus Hent. Montmorantius Com. de Bouteville, et ab ipsa Dux Pineii et Lucenburgi, exercitus [orig: exercitûs] Gallici in Belgio multis Annis Summus Dux fuit, Marescalli Franciae dignitate haud pridem a Rege honoratus. Idem Parte 3. p. 81. Vide quoque supra, ubi de Claromontanis.

LUCENBURICUS Philippus, vide ibi.

LUCENSIS pop. Hisp. Tarrac. quorum urbs Lucus, Ptol. Vide ibi.

LUCENTES Murones, apud Lamprid. in Commodo, vide infra Murones.

LUCENTIA citerioris Hisp. urbs Romanorum colonia. P. Mela l. 2. c. 6. Vide Voll. ad eund. p. 192.

LUCENTUM Hisp. Tarrac. opp. Plin. l. 3. c. 3. a sup. diversum, quod Ptol. statuit supra Carthaginem, Occas. versus. Luchena Beuthero. Nunc vicus regni Valentini, inter Setabim ad Occ. et Dianium ad Ort. 9. leuc. a Valentia in Austr. totidem ab Alona in Bor. Pop. Lucentes. Plin. l. 3. c. 12.

LUCEOLUM et i, Procop. opp. Umbriae, ad Cantianum fluv. et montem Apenninum, inter Nuceriam 25. et Callium 10. mill. pass. excisum a Narsete. Locus nunc Ponte Rezzoli, Blondo, aliis Ricivoli. Eius mentio fit Itin. l. 3.

LUCEORIA Polonis LUCKO, Germanis LUSUC, urbs ampla Volhiniae sup. caput Palat. Luceoriensis, Episcopal. sub Archiep. Gnesnensi, ad fluv. Ster. cum arce munita, vix 7. leuc. a conf. Russiae Nigrae in Ort. iuxta stagnum, 25. leuc. Pol. a Leopoli in Caec.

LUCERES tertia pars pop. Rom. temporibus Romuli Regis Prop. l. 4. Eleg. 1. v. 31.

Hinc Taties Rhamnesque viri Luceresque coloni.

Ubi taties pro Tatienses, Rhamnes, pro Rhamnenses, Turneb. Adver s. l. 1. c. 21. Varro l. 4. de Ling. Lat. Ager Romanus primum divisus in partes tres, Taties a Tatio, Rhamnes a Romulo, Luceres a Lucumone. Sed omnia haec vocabula Thusca sunt. Ovid Fast. l. 3. v. 131.

Quinetiam partes totidem Tatiensibus ille,
Quosque vocant Rhamnes Luceribusque dedit.

Vide Passeratium ad Prop. loc. adductum. Nic. Lloyd.

LUCERIA sic enim vocandam censet Oswaldus Molitor, ipse Lucetinus, alias Lucerna, Germ. Lucern. Gallis Lucerne, urbs insignis Helvetiae, media [orig: mediâ] scinditur Ursa [orig: Ursâ] fluv. qui ibi effluit e lacu amplo. per quem ad tres Pagos inde navigatur, vulgo Lucernersee, ad pedem altissimi montis, quem Fractum et Pilatum montem vulgo dicunt. Situ sedet commodo; hac enim iter est in Italiam, per Alpes Lepontias, et vicissim Italicae mercesper lacum et Ursam fluv. in Rhenum, ac porro in Oceanum descendunt. Nomen inde nacta videtur, quod illic olim, in navigantium usum, noctu lucernain turri ad superiorem pontem arderet. Origo urbis in abdito: utrinque adflumen exstitisse castella singula traditur, quae ad Alamannis creduntur exstructa, e quibus postea urbs sensim creverit, sub Alamanniae Susviaequetum Ducibus. Et certe iam Car. Mag. Lucernates, adversus Saracens, militasse [orig: militâsse], et ab eo cum privilegia quaedam, tum cornuum die harschôrner, quibus hodieque in bello utuntur, usum consecutos esse, referunt Annales domestici. Quidquid horum sit, maxima olim potestas, ut in aliis Germaniae urbibus, penes collegium Canonicorum, a Wichardo presbytero, circa A. C. 700. fundatum fuit: Hoc in potestatem Abbatis Murbacensis pervenit, dono Pipini Regis Oppido quoque idem Abbas imperavit, usque ad Albertum I. Imp. qui novum in Helvetiis principatum conditurus, Lucernam quoque ab Abbate emit, salvis tamen eius privilegiis, quibus iam sub Abbatibus fruebatur. Interim promisorum immemor, multis oneribus cives pressit: qui, novis subinde iniuriis irritati, cum saepe Austrios suppliciter rogassent [orig: rogâssent], ut pacem cum Pagis, cum quibus bellum magno sno incommodo gerere cogebantur. facerent, frustra re tentata [orig: tentatâ], ipsi tandem illam inierunt [orig: iniêrunt], integris tamen Austriae domus [orig: domûs] iuribus. Offendit hoc Austrios, qui proin de urbe per insidias opprimenda consilium ceperunt [orig: cepêrunt]; quod cum ante tempus innotuisset, acceleratum foedus Helveticum est, A. C. 1332. Quo vixdum icto, aperto primum Marte Lucernates aggreditur Austrius; qui cum nil prodesset, iterum ad insidias versus, civium compluribus in partessuas pertractis, nocturno insultu urbem intercipere constituit, quod cum iterum successu caruisset, illos apud Imp. Lud. Bavar. reos peregit, qui Tigurinis, Bernatibus et Basilensibus id negotii dedit, ut pacem componerent. Sic factae induciae sunt A. C. 1334. quae iterum tamen in bellum mutatae, postquam Tigutum A. C. 1351. sese Confoederatis iunxit. Tum ab Austiis multum infestati, Habespurgum arcem ad lacum sitam, trium Pagorum auxilio adiuti, expugnatam funditus everterunt [orig: evertêrunt]. Postea, novis contumeliis incensi, ope corundem Rottenburgum arcem A. C. 1385. Pluresque alias solo aequarunt [orig: aequârunt], cum reliquis ad Sempacum victores. Proscripto postm odum Frid. Austrio, in occupaudis eius ditionibus, A. C. 1415. strenuam navarunt [orig: navârunt] operam, sed cum liberas Provincias, quia soli in potestatem redegerant,


page 854, image: s0854a

sibi solis servare vellent, opposuerese [orig: opposuêrese] pagi reliqui, osteudentes, ita initio belli conventum, ut quaecumque loca in Verbigenis bello hoc caperentur, communi regerentur imperio. Foederedein privato, cum Cantonum quibusdam, percusso, cum Urii, Suitii et Underwaldii negarent, licere Lucernatibus absque suo consensu ullum foedus facere, lis orta, quam Nicolai Eremitae prudentia soprivit A. C. 1480. Urbi sub intia Reformationis Euangelii quoque lux affulgere coepit, Sebstiano Hoffmanno, Francisco Theol. Doctor qui lectoris munere fungebatur, A. C. 1522. contra invocationem SS. aliaque Latinae Eccl. dogmata magno cum zelo contionante; quem M. Conradus Schmidius ibidem strenue iuvit: Sed non solum uterque mox urbe pulsus est, verum ut et alibi in Helvetia doctrinae huic remora iniceretur, de 26. Ian. A. C. 1524. in urbe a 12. Cantonibus, solis tum Tigurinis refragantibus, conclusum, edictoque promulgato severe mandatum omnibusest, tenaciter ut recepta dogmata retinerent, sub gravi poena transgressoribus infligenda Cum ne sic quidem sisti posset Euangelii ingruentis cursus, et Helvetia, propter discrepantes religiones, in partes abiret, arctiori amicitia [orig: amicitiâ] Lucernates coniuncti cum Uriis, Suitiis, Underwaldiis et Tugiis, Latinorum rituum retinentibus, cum iis ab eo tempore peculiares conventus, qui plerumque Lucernae institui solent, frequentare coeperunt [orig: coepêrunt]. Ceterum viros edit Lucerna, animi magnitudine praestantes, et ingeniis non paenitendis. Patria inter alios Osvvaldi Myconii, secundi Basiliensi Eccl. Antistitis. Vide Stumpf. de Argovia l. 7. c. 6. et 7. Simler de Rep. Helv. Stattler. etc. Glaren. de illa sic canit, in Panegyr. Helv.

--- Luceria est, Summa [orig: Summâ] dicenda Camena [orig: Camenâ],
Prima salus nostri imperit, miserata labores
Suitiae et Urorum, trcpidantisque agmina silvae.
Non Leopldi iras timuit, non Suevica bella,
Pannoniaque minas, vicos imitata superbos,
Auxit opes, nomenque suum, Famamque perennem.
Primaque cum primis sua foederaiunxit amicis.
Quodque a luce datum venerabile nomen haberet,
Non oblita dedir vires, crescensque levavit
Imperium, luxitque suis et foedere vinxit.
Ergo quae tribus est Vicis, unda, haec eadem illi est,
Et nomen commune tenent, quod silva repingit.

Nominantur enim quatuor hipagi vulgo, die vier Waldstett, i. e. Civitates Silvanae:

LUCERIA Dauniorum colonia, in Apulia, Strabo l. 6. p. 284. Nunc Lucera, Episcopal. sub Archiep. Beneventano, in Capitanata prov. in planitie, 10. mill. in Austr. a Fano S. Severi, 7. 2 Troia in Bor. 37. a Siponto in Occ. 30. a Benevento in Caec. Horat. Carm. l. 3. Ode 15. sub calcem.

Te lanae probe nobilem
Tonsae Luceriam, non citharae decent.

Lucan. Civ. Bell. l. 2. v. 273.

Tu quoque nudatam commissae deseris arcem
Scipio Luceriae. ---

Ubi Nucerioe legit Micyllus, quae in Umbria, ubi iam erat Caesar, et in Piceno. Ptol. Luceriae meminit, in Gallia Cisalp. Nunc Luzare sur le Po. Capta est a Lud. II. Imp. A. C. 866. Nic. Lloyd. Plin. l. 3. c. X1.

LUCERIA NUCERIA Ptol. opp. Gall. Cispad. nunc est castr. Luzara, ad Padum, in Duc. Mantuano; haud pridem concessum Duci Guardistalli, pro bono pacis.

LUCERIA Ludovicus, vide Ludovicus.

LUCERIUS dictus est Iuppiter, a luce, quam hominibus praestare putabatur, ut Iuno Luceria.

LUCERNA [1] Helvetiae civ. culta, Luceria Ferrat. 6. leuc. a Berna in Ort. 4. in Fur. a Veteri Vico opp. praecipuo pagi Uriensis, ad lacum, qui ab Ortu in Occ. extensus est, per 24. mill. past. inter pagos Lucerinum, Uriensem et Suitium. Cluv. Deser. Germ. Hist. Helvet. Vide Luceria.

LUCERNA [2] al. LYCHNUS, LATERNA, LAMPAS, CANDELA, STILBA etc. Gr. *fw=s2, lu/xnos, lampth\r, lampa\s2, luxnou=xos2, etc. quae tamen accuratius pensculata, non leve discrimen admittunt. Et quidem Laterna proprietas est, intra quod lux veluti latet, clausas. lamina [orig: laminâ] cornea [orig: corneâ], s. tenui pelle, s. tela [orig: telâ] linea [orig: lineâ], s. charta [orig: chartâ]: Lucerna vero vas appellatur, in quo sine regmine velamentove lux immediate visitur effulgere, deque selumen effundere potinus in circumfluum aerem. Utriusque genus *lampth/r est, quam vo cem modo de Laterna, modo de Lucerna, usurpatam reperies. Lampades potro et piceae Tedoe Luciferorum sunt, sl. Lampodophoriorum, de quibus supra. Obeliscolychnium, militate instrumentum est, memoratum Theopompo Comico in Pace. Quae ex cera, aut sevo, propre Cadeloe vocantur: Stilba, Species Lucernae est, quae supra candelabrum poni solet, ut ex Phoenissis Aristophanis Iul. Pollux l. 10. declarat: qualibus ex orichalco Studiosos literarum uti solere, ait Gyraldus Systagm. 9. Ita Licetus. Casaub. de ea resic, ad Suet. Iul. Caes. c. 37. Olim candelis sebaceis soli pauperes utebantur: reliqui facibus vel lucernis: bas Graeci lu/xnous2 vocant: luxnou=xos2 autem est instru mentum, cui lucerna aptatur -- pro quo milites Graeci ferebant obeliscolychnium etc. Vide quoque infra Lychnus. Et quidem usum Lucernae primiomnium invenisse Aegyptii leguntur, Polyd. Virg. l. 2. c. 19. de Invent. rer - ex Clem. Alexandrino l. 1. Strom. et Euseb. Pamphilo de Proep. Euang. l. 10. c. 2. Quod indigitaturus Caesar Hadrianus in nummo suo aspidem (Aegypti symbolum, Pharus enim Alexandriae earum admodum ferax est) posuit cum Lucerna in capite. Hinc apud unos Aegyptios festum Lucernarum institutum est, tota [orig: totâ]


image: s0854b

regione celeberrimum, de quo vide Herod. in Euter. c. 62. ubi tamen veram festi rationem muslat, quae fuit, quod nocte illa [orig: illâ], Exod. c. 12. v. 29. et seqq. qua [orig: quâ] Deus omne primogenitum in Aegypto percussit. cuncti Aegyptii Lucernas accenderunt [orig: accendêrunt], surgentes ad lugendum mortuos suos primogenitos et ad urgendos Hebraeos, ut exirent: in cuius rei gratiam, ne peiorem plagam aliquando paterentur, festum id Accensionis Lucernarum Graece th=s2 *luxnokai/+hs2, in tota Aegypto celebrandum statuerunt [orig: statuêrunt]. Et antiquitus quidem, ipsi Principes Lucernarum elegantiam non dedignati, et Reges quoque in earum fabrica occupati gavisi sunt. Plutarch. enim relatu in Demetrio, Macedonum Rex Aeropus, ubi vocabat, subtiles mensulas et Lucernulas, fabricando tempus traducebat. Suntque hae, quae manibus Regum fabricabantur, et artificio pulchrae, et perantiquae, ut puta sebaceis ac cereis candelis, quarum auctor ignoratur, Polyd. Virg. de Inv. Rer. l. 3. c. ult. vetustiores, ac oleariae; post has enim demum ex sevo et cera candelae, quarum usus tamen perantiquus est, confici coepere [orig: coepêre]. Materia argilla, vitrum, metalla omnis generis: Figura non minus varia. Namque illatum aliquae visuntur spharticae, oblongae aliquae, quaedam tiangulates, nonnllae quadraugulum referunt, et ad arbitrium Auctoris aliae alias formas repraesentant. Praeterea earum multae uncium ellychnium habuerunt [orig: habuêrunt], aliae duo, nonnullae plura. Vatiae quoque ab Artifice imagines iis insculptae deprehendunt: ut et nomina in scripta cum eorum, in quorum honorem ac usum factae erant. tum Artificum, qui hoc modo famae suae litare non omiserunt [orig: omisêrunt]. Perpetuae inprimis Lucernae quarum veritatem fuse probat Licetus, et de quibus aliquid infra, celebres fuerunt [orig: fuêrunt]. Has fortuito experimento, forte circa Aeneae aevum, inventas credunt Eruditi, an ab iisdem Aegyptiis, apud quos cum philosophia et omnis disciplina floruerit olim prababile satisesta, parandae illos Lucernae perennis artem habuisse, communicasseque [orig: communicâsseque] cum Principibus aliatum gentium, Constitit autem illa in cognitione materiae, inflammabilis ab igue; quae duplici substantiae innitebatur, ellychnio sc. ac liquori, quorum alterum absque altero esse poterat, et proin duum [orig: duûm] generum Lucernae hae fuere [orig: fuêre]. Namque caphura, naphtha, olea lateritia et huiusmodi alia pleraque in oleorum ac bituminum censu, sola ignem absque ellychnii ullius ope rapiunt, raptumque pertinaciter retinent: Contra examianto, asbesto charystiove lapide; ex villis Salamandrae; ex alumine Scariolae, ex Magnesia aliisque multis, parati olim potuit ellychnium diutissime falammae in Lucerna sustinendae aputm, vide supra in voce Linum. Illas vero non uno in loco posuere [orig: posuêre] antiqui: Namque ardebant in templis, intra muro ante numinis imaginem occultae, sub terta et ad aram et intra sepulchrum: Inprimis in his, iuxta cinerum ollas ac Defunctorum ossa, quod in Animae immotalitatis signum, quam ignea repraesentari specie notum, factum esse videtur. Unde Foxius, Aegyptit, inquit, vitam Lucerna [orig: Lucernâ] significantes, occasionem veteribus deaere [orig: deaêre], ponendi Lucernas perpetuas in sepulchris, ibi, cum cadaveribus, Animas immortales morari semper innuentes. Addi potest, factum id in signum nobilitatis familiae, in talium enim solum tumulis Lucernae ardentes vel etiam exstinctae comperiuntur. Sed de his plura vide apud Fottunium Licet. Opere insigni de reconditis antiquorum Lucernis: uti de more in publica laetitia ianuis vel fenestris lucernas appendendi, infra ubi de Luminum festo et Naali die. Utde communium Lucernarum usu pauca addam, eae domi forisque adhibebantur, ut videbimus infra, uhi de Lychnuchis Vett. Et Per noctes studiis eruditorum inservidbant, unde horum Praeses Minerva Lucernarum modulatrix Arnob. dicta l. 4. Numquid aliquando anobis conscriptum est, Mincrvam luminis Ministram et Lucernarum Modulatricem: Alludenti ad Homeri figmentum, qui praelucentem inducit Ulyssi Minervam. Et Petron Edit. Gons. de Salas p. 16. Edit. Bosch. c. 30. ubi cuiusque Daemonis Gentilibus culti officium, ut derideat, proponit in Epigr. cuius fragmenta Gnomologus aliquis conservavit, lucernas Pallladis ptoprias facit,

--- Natat obrutus omni
Neptunus demersus apua; Pallasque lucernas
Vindiat. ---

Sed et Lucerna coniugalis, quam pronuba, accepta [orig: acceptâ] una [orig: unâ] ex facibus illis quinque, Sponsae praeferri solitis, in thalamo accendebat, facibus ilico exstinctis, totam ardebat noctem, Iul. Caes. Scalig. poet. l. 3. c. 101. Imosoliti Vett. communiter pernoctibus lucernis uti, ut discimus ex Mart. l. 14. Apoph. Epigr. 39. cuius epigraphe Lucerna Cubicularia,

Dulcis conscia lectuli lucerna,
Quidquid, vis facias licet, tacebo.

Unde testimonium a lucerna, contra Megapenthem, exigi videmus apud Lucian. *kata/pl. Nec omittendum, lucerna a Graecis accepisse frugales Rom. longe post candelarum usum, uti indigitatidem Epigr. 43. cuius Epigraphe Candelabrum Corinthium,

Nomina cadelae nobis antiqua dederunt [orig: dedêrunt]:
Non norat [orig: nôrat] parcos uncta Lucerna patres etc.

De usu Lucernarum in Sacris Vet. Test. alibi, aliquid infra in voce Lychnuchus. In Eccl. Rom. Lucernae, inter ministeria sacta, occurunt in variis Chartis, apud C. du Fresne, in Gloss. Hinc Lucernales Psalmi, in eadem Communione Rom. Vesperae dicuntur, Macro: item Hora Lucernaria, Flordoardo in Hist. Rom. l. 4. c. 43. et Lucernarioe simpliciter, in Regulis Monasticis; Lucernarium quoque, Balsamoni in can. 91. Synodi VI. luxniko\n Palladio in Hist. Lausiaca c. 38. luxnayi/a, Lucerarum accensio, in Gloss. Gr. Lat. etc. Ita autem Officium hoc vespertinarum precum appellatur, quod vespere occaso Sole, cum Lucernae accenduntur,


image: s0855a

peragi soleat. Hinc et Prud. cum hymnos pro singulis horis canonicis composuisset, quintum Vesperarum ad accensionem Lucernae nominavit. In ritu Ambrosiano non ipsae vesperae, sed resoponsorium, quod cantiru ad vesperas, Lucernarium appellari, adnotat Dom. Macer in hac voce, vide quoque illum in voce Lucernarium. Iu Eccl. Graeca septem ponit eu)xa\s2 tou= luxnikou=, preces lucernarii, Euchologium p. 10. et seqq. apud Cl. Suicer. Thes. Eccl. in voce *luxniko\n, qui et duplicis *(esperinou=, bespertini hymni, parvi viz. qui ante occasum solis, et magni, qui paulo post ccasum, in eadem Eccl. et quidem extra templum apud Armenos, peragi consueverit, meminit in voce *(esperino/s2. Apud Gentiles Lucernae trigonae, Diis Manibus; tetragonae, 4. Elementorum Geniis. heptamyxae, 7. Planetis; duodecim lychnis instructae, XII. Zodiaci signorum Geniis; 365. lychnis ardentes, Soli etc. fuere [orig: fuêre] olim ab horum cultoribus superstitiosis accensae. Sic de Tatentinis Athen. refert, eorum Curiam tot lychnis ardentibus, quor in Anno dies sunt, instrui fuisse solitam, l. 15. Vide Athan. Kircher. in Oedipo. In eiusdem museo assetvatur Lucerna Magica, instrumentum sc. quo, ope unius aut plutium lentium crystallinatum superficies, quibuscumque tandem diaphanis tamen coloribus, figuris aut imaginibus imbuuntur: quae tubo Opticae lentis prius probe instructo, lumine Lucernae accensae, intra obscuri cubiculi candidum parietem aut expansum lintenm, ita ad vivum una cum coloribus proiciuntur, ut omnes spectatores in admirationem rapiantur. Cuius inventi gloriam Athan. Kircher. deberi docet Georg. de Sepib. in Collegii Rom. S. I. Museo p. 40. Vide quoque Kircheri ipsius Artem Magnam Lucis et Umbrae, edit. ult. p. 768. Item Lucerna Mirifica, instrumentum sc. quo lucis radius adeo intenditur, ut non in tenebris solum, verum etiam in meridiana luce, eousque lumen evibret, radios suos spargendo, ut prae splendoris extuberantia, vix liceat inoffenso occlo eius fulgorem intueri. Quod artificium provenit ex segmento crystallini globi, cui retro positum lumen, et lucernarum more ex omni alia parte opacatum, tantum luminis fundit, ut Solem orientem credere possis atque adeo ad 200. pedes in tenebris minuto quam vis charactere scripta, legere, vide georg. de Sepib. in Colleg. Rom. S. I. Museo p. cit. etc. Sed et Lucerna piscis nomen, inter volatiles pisces, a Plin. l. 9. c. 27. relati; Rondeletio eundem cum hirundine et Salviano, cum milvo, facientibus. Nempe oeulos habet rubescentes; linguam item, palatum, aliaque interioris oris ita rubra ut sandaracham quoque vel cinnabatim vincant: quibus sic partibus lucet, quasi ore teneat prunas. Sed et oculi eo conferunt, quos itidem rube scentes habet. Quosdam sane pisces oculis noctu lucem iaculari, testis idem l. 11. c. 37. Vide Gerh. Ioh. Voss. de Idol. l. 4. c. 48. ubi de avibus noctu lucentibus, supra, aliquid in voce Bohemica.

Lucernarum perennium, hactenus notarum, series, ex Liceto.

Antiochiae, quae postmodum Edessa dicta est, imperante Iustiniano, Lucernam repertam esse, quae statim a Christo passo supra portam quandam abdita, 500. Annorum decursu inextincta arserit, et e qua oleum in ignem proximum iniect um Cosrois Persarum Regis copias ad unum omnes consum pserit, memorat ex Cedreno, Franc. Citesius Pictaviensis in l. cui tit. Abstinens Confolentanea, apud Licet. l. 1. c. 7. Ateste, circa A. C. 1500. reperta est urna fictilis, et in ea altera urnula, in qua erat Lucerna adhuc ardens, inter duas ampullas, quarum una erat aurea, altera argentea, purissimo quodam liquore plenas. vide infra im Maximi Olylii Lucerna, Idem l. 1. c. 9. Bononiae, non ita multis ab hinc Annis Lucernas, in antiquissimis sepulchris, ardentes repertas fuisse, idem testatur eiusd. l. c. 18. ubi earum pulchertimas aliquot imagines ex museo Ulyssis Aldrovandi se habere natrat. Callimachus Lucernam, in honorem Minervae fabricasse [orig: fabricâsse], in quam oleum infusum non consumptum fuetit, nisi exacto demum Anno, eo quod illi funiculus ex lino Carpasi loco ellychnii esset, legitur apud Paus. in Attic. Vide Licct. c. 4. Caroli Mag. aetate romae, in sepulchro cuiusdam hominis Ethuici, candela ardens inventa est, quae nec aqua [orig: aquâ] nec vento potuit exstingui: donec lychno perterebrato liquor egressus illam desituit, Alph. Tostatus ex Helinando Chronographo, et Ioh. Aegidio Zamartensi, apud eund. l. 6. c. 46. Cassiodorus, paravisse se nocturnis vigiliis mechanicas Lucernas, conservatrices illuminantium flammarum, ipsas sibi nutrientes incendium; quae humano ministerio cessante, prolixe custodierint uberrimi luminis abundautissimam claritatem: ubi olet pinguedo non defecerit, quamvis flammis ardentibus iugiter totreretur, refert l. de Institutione div. Scriptur. c. 30. apud eund. l. 6. c. 49. Delphica Lucerna Plutatch, in Numa memorata, ignem similiter servavit perennem: qui si forte exstinctus fuerit, ut templo a Medis incenso belloque Mithridatico atque Romanorum civili factum, non aliunde quam ex pura Solis flamma de novo elici solitus est. Istiusmodi Lucerna et Athenis fuit,. Aristonis tyrannide exstincta [orig: exstinctâ]: utrobique vidnae extra aetatem nuptiarum positae ignem custodientes, non novum adiciebant fomitem, sed ab exrernis solum iniuriis tuebantur, vide evud. l. 1. c. 29. Demostheni quoque sunt, qui Lucernam inextinguibilem eant adscriptum, eo quod ipse apud Plutarch. tam nobilem eius faciat mentionem. Verum an illa apud Demosthenem iugi flamma arserit, incertum est. Idem l. 1. c. 22. Edessae Lucerna celebtis, sub Iustiniano reperta est, vide supra in voce Antiochiae. Ferenti, (3. mill. pass. a Viterbio) ubi Suet. Othonis Imp. progenitores natos esse refert, repertae sunt aliquot lucernae, tem. pore Alex. VI. Pontif. partim in capsulis sepultae, partim in


page 855, image: s0855b

parietibus muro inclusae, quae in aere aperto per aliquot horas ardentes kperdurarunt [orig: kperdurârunt], adeo que per multa centena et Annorum milia iugiret lumen fundentes latuerunt [orig: latuêrunt], Hier. Ruscellius l. de Illustr. Viror. Insignibus stemmatihusque, apud eund. l. 1. c. 8. Hectoris umbra, apud Virg. Aen. l. 2. v. 297. in somnis Aeneam alloquens,

Aeternumque adytis effert penetralibus ignem.

quam flammam laturus Aeneas tot Annis, per tot maria terrasque, suggerit talem fuisse, quae nullo extrinsecus fomite affundendo indiguerit. Idem l. 1. c. 12. Iovis Ammonis Virg. memoras Aen. l. 4. v. 200.

Centum aras posuit: vigilemque sacraverat ignem,
Excubias Divum [orig: Divûm] aeternas;

Sed inprimis mirabilis Lucernae meminit in eius Fano, Plutarch. de Def. Orac. ex relatione Cleombroti Lacedaem. qui de Lucerna hac perpetuo ardente, narrabat, ex Sacerdotum sermone percepisse: Quovis posteriore Anno minus olei absumi, quam praecedente. Idem l. 1. c. 5. Luciae Caesae Lucerna fictilis, in Gazophylacio Ulyssis Aldrovandi vandi asservata, eidem catalogo inseritur, ab eod. l. 1. c. 3. Merlinus, Magorum sapientissimus, nobile sibi monumentum, et in eo lampadem ad multas Annorum centurias absque fomite novo iugiter ardentem condidisse, canitur, a Lud. Areosto, de quo vide eund. l. praef. c. 27. de Minervae Lucerna Athenis Annum integrum ardente, vide paulo ante, ubi de Callimacho. In Minervae Britannicae aede perpetuos viguisse ignes, docet Iul. Solin. c. 24. quos Lucernas Lampadesve fuisse, ellychniis constantes, quorum materia concreverit in duriorem tophi substantiam, saxeos globulos et duritie et figura [orig: figurâ] aemulantem, iudicat Idem l. 1. c. 7. In Munychia, parte Atheniensium urbis, ad Piraeum sita, in saxo vetusto Minervae Poliadis templum surgere, in quo lucis inextinctae lychnus fuerit, et Virginum domum a Iustino conditam, ubi Palladium ex ebore, Phidiae opus, refert Strabo l. 9. p. 396. Vide Licet. l. 1. c. 31. Mycerinum, Aegypti Regem, quem Hier. Vecchiettus l. de Temp. aevo, Salomonis socerum fuisse contendit, filiae Obitum perpetua [orig: perpetuâ] Lucerna [orig: Lucernâ], bovi ligneo cadavet in se continenti adstante, illustravisse refert Herod. l. 2. c. 130. et seqq. apud Licet. l. 1. c. 13. In Neside ins in Neapolitano cratere sita, circa A. C. 1550. sepulchro marmoreo civis cuiusdam Rom. recluso, phialam intus repertam esse, in qua Lucerna adhuc ardebat, sed vase vitreo rupto exstincta, refert, Ioh. Baptista Porta l. 12. c. ult. apud Licet. l. 1. c. 10. Olybii s. Maximi Olybii Lucerna, iuxta A teste reperta, vide supra Ateste, inprimis fuit celebris; Collocata fuit illa inter duas ampullas, quarum maior hos versus inscriptos habebat;

Plutoni sacrum munus ne attingite fures,
Ignotum est vobis hoc quod in orbe latet.
Namque elementa gravi clausit digesta labore
Vase sub hoc modico Maximus Olybius.
Adsit fecundo custos sibi copia cornu,
Ne tanti pretium depereat laticis.

In minori haec erant: Abite hinc pessimi fures, Vos quid vultis cum vestris oculis emissuiis? Abite hinc vestro cum Mercurio petasato caduceatoque. Donum hoc maximum Maximus Olybius Plutoni sacrum fecit. Idem l. 2. c. 12. Pallantis, omnium celeberrima, circa A. C. 1401. non longe ab urbe Roma in sepulchro, suopra caput Defuncti, cuius corpus Procerum adeo, ut muros Urbis excederet, reperta nec flatu, nec aqua [orig: aquâ] exstingui potuit: sed in fundo perforata, effluxo liquore admirabili, evanuit Martinus Chron. l. 12. c. 67. Phil. Bergomensis in Supplem. Chron. l. 33. Volaterran. l. 33. c. de cael. et terr. progen. etc. apud Licet. l. 1. c. 11. Pioniae, quae modica Mysiae urbs fuit, iuxta Caicum fluv. quoties Pioni, uni ex herculis posteris, qui opp. condidit, incolae sacrificarent, e sepulchro illius fumum exhalasse [orig: exhalâsse] testatur Paus. in Boeotic. Quod indicium fuisse Lucernae subterraneae, iudicat Licet. l. 1. c. 19. Pisis, aliquot Annis ab incendio templi, inter maioris arae ruinas, inventam esse bitumine plenam et calentem adhuc Lucernam, refert Iac. Mancinus Politianus apud Licet. l. 1. c. 15. in Prytanco, Athenis ignem sem piternum asservatum fuisse, a viduis, docet Plutatch. in Numa: ubi non obscure, innuit, eum in Lucerna exarsisse, quam ab externis iniuriis, citra novi fomitis adiectionem, mulieres illae cust odierint. Idem l. 1. c. 28. in Pyrethiorum, quae septa ingentia erant, meditullio, stetisse aram, ubi inextinctus servaretur ignis, testis est Cael. Rhodig. lect. Antiq. l. 7. c. 29. cui assentitur Strabo, ubi de Cappadocia agit, l. 15. p. 733. eum a Magis custodiri docens. Hunc in materia diutissime ardente conceptum fuisse, conicit Licet. l. 1. c. 20. Romae, Lucernam e ruderibus quibusdam erutam, quam qui effoderant, accensam invenerint, intus habentem nonnihil bituminis cuiusdam, se conspexisse, refert Iac. Mancinus Politianus, apud Licet. l. 1. c. 15. Salerni, in aede Episcopali visae a Iac. Sirmondo Lucernae ardentis, meminit Ianus Grut. in Volum Inscr. antiqq. p. 1148. n. 17. l. saepius laud. c. 21. Trithemii ignes aeterni, vide infra Trithemius. in Tulliolae, Cic. filiae, monumento, Paulo III. Pontif. aperto, Lucerna ultra mille quingentos Annos ardens, ab ingrediente novo aere exstincta est. Guido Pancirolus Rer. Mem. Deperdit. l. Aliique apud eund. l. 1. c. 2. In Veneris fano alicubi candelabrum, et in eo Lucernam sub dio sic ardentem, ut eam nulla tem pestas, nullus imber exstingueret, fuisse, memorat Augustin. de Civ. Dei l. 21. c. 6. conicitque Asbesti lapidis virtute id factum esse, apud Licet. l. 1. c. 6. Vestalium Virginum aeternum ignem, non in rogo ligneo, sed in Lucernis lampadibusque petennibus exarsisse, contendit Idem


page 856, image: s0856a

l. 1. c. 30. Plutarch. in vita Numae, ubi eum cum igne sacro et Delphis et Athenis in Lucerna templi ardente confert, et Ovid. qui ignem Vestalium Virginum puram vocat flammam. Vide infra in voce Vesta ubi plura hanc in tem. Vives Ioh. Lud. non solum Parisiis kpermulta ellychnia ex lino vivo, quod ignibus non absumitur: sed et Lucernam vidise e sepulchro quodam erutam, quae per 1500. ardens Annos, ut cointrectari coepta est, in minutissimum abieret pulverem, testatur in Comm. ad Aug. de Civ. Dei l. 21. c. 6. de qua vide Licetum l. 1. c. 14. Ursi iconem exhibens Lucerna, vide infra Ursa. Vulcano Rom. domum consecrasse [orig: consecrâsse], aedem constituisse, dicavisseque, et sub ea in loco subterraneo lampades Lucernasque multas collocasse [orig: collocâsse] oleo vivo nuncupato repletas: quod alias asbestinum et incombustibile dictum, perennem flam mam, in eius s. signum s. honorem, accensam custodierit, testatur Plutarch. Quaest. Rom. cuius rei et Stat. alicubi meminit, etc. Licet. l. 1. c. 26. et plura de his, toto eius opere, ut et supra in voce Acaemeti.

LUCERNARIUM [1] vide supra.

LUCERNENSIS lacus LUCERNERSEE Helvetiis, Lac de Lucerne Gallis, ab urbe Lucerna super hoc lacu ad fluv. Ursae effluxum sedente, dictus: plus Lucernatibus commodi. quam illi ex agro suo hauriunt, affert. Huic iungitur alius Silvanius nominatus, qui in priorem influit, et proprie der vier Waldstettensee vocatur, quia medius inter Uriam, Suitium, Underwaldiam et tugium stagnat. Ab hoc non longe Occ. versus in pago Silvanio visuntur parvuli laculi, quorum Orientalior Huvylsee. Occidentalior Lungersee: ex duobus rivis effunduntur, qui simul iuncti influunt in Sachslersee laculum, e quo rivus Aa fluit, se infra Stantium in Lucernensem lacum praecipitans, Plantin.

LUCERNENSIS Pagus vel LUCERINUS unus ex XIII. Helv. terminatur a Sept. Occ. et Mer. pago Bernensi, ab Ortu pagis Tugiensi, Suitio et Silvaniensi, Gallis Canton de Lucerne. Caput eius Luceria s. Lucerna, sedes legati Pontificii. Nomen a pharo s. lucerna, quae, in excelsa tutri, navigantes dirigit, nomen adepta, commercio florens, vide Lucerna. Habent autem Lucernates, sub quorum clientela etiam Sutseium opp. est, duos tantum Praefectos, qui extra urbem in suis habitant Praefecturis, Wikensem et Sempachianum, quorum hic tamen nullum in opp. ius habet, lacuique tantum et piscationi praeest. Reliquas eorum Praefecturas Senatores urbani administrant, quarum nomina: Praefeciurae Pagi Lucernensis. Berona, cum vicino agro, quem vocat Michaelis Praefecturam, Michel ampt. Entlibuchia, Endlibuch. Epicona. Habespurgum. Horba. Krintza. Merisvenda, qui vicus ipse sibi Praefectum e Senatu deligit. Rotenburgum. Weggisium. Willisovium Willisau.

LUCETIUS [1] Iuppiter dictus est lingua [orig: linguâ] Osca [orig: Oscâ], a luce, quam hominibus praestat: Latine Diespiter, Festus. A. Gell. l. 5. c. 12.

LUCHINUS [1] Vicec. Mediolani, vicarius a Benedicto factus, A. C. 1340.

LUCI [1] an per a)nti/frasin, quod minime luceant, caedere enim illos nefas. an potius, quia perpetuis sacrificiorum ignibus colluceant? dicti, antiquissimis tempotibus philosophandi loca erant, unde Abrahmum, iuxta Beersabae fontes plantasse sibi Lucos et amoena vireta, legimus in Gen. et magna ingenia ac sublimibus meditationibus intenta nemorum umbris fuisse delectata, testatur Horat. Garm. l. 1. Ode 1. v. 30. et seqq.

-- Me gelidum nemus
Nympharumque leves cum Satyris chori
Secernunt populo

Idem l. 2. Ep. 1. v. 77.

Scriptorum chorus omnis amat nemus et fugit urbes.

Unde voces Lyceum et Lucum eiusdem originis esse, statuit G. Hornius, etc. Postea Idololatriae sedes esse coeperunt [orig: coepêrunt]. Ita enim de silvis istiusmodi incaeduis Plin. Haec fuere [orig: fuêre] Nummum templa: Lucos, et in iis silentia ipsa adoramus. Quorum origo hac fertur: Cum excelsa inprimis loca, montes ac clivi, Idololatris aptissima viderentur ad sacra sua peragenda, illa arboribus, ornatus [orig: ornatûs] gratia [orig: gratiâ], conserere coeperunt [orig: coepêrunt], unde Lucorum ac Silvarum consecration orta, a quibus epitheta Dii traxere [orig: traxêre]. Hinc Dianae Albuneae, Arduennae, Nemorensis, crebra apud Auctores mentio, a Lucis diversis, ubi illi sacra sunt facta. Im o Luci nomine Idolum ipsum venire, legimus 2. Reg. c. 23. v. 6. ubi de Iosia Rege: Exportavit etiam Lucum e domo Iehovae, quem comburens, comminuit in pulverem. Quod ideo factum videtur Godwyno de Ritib. Hebr. l. 2. c. 4. quod in Idolo Luci figura sculpta fuerat. quemadmodum argentea simulacra templi dianae Ephesinae, Templa Dianae appellantur, Actor. c. 19. v. 24. Nec solum extra urbes, sed et in iis Lucos exstitisse, docet Turneb. ad l. 2. de Legg. Primitus autem illi Soli consecrati sunt, qui eo ipso *lu/kos2 dictus est, quod Graeci a *lu/kh, i. e. Lux, derivant, G. Hornius Hist. Philos. l. 7. c. 3. Transiit Idololatricus hic mosa Gentilibus ad Israelitas, inter quos Idolorum cultus serpere coepit, tempore Othonielis ac Ehudis Iudicum, Iud. c. 3. v. 7. Obliitt Iohovae Dei sui coluerunt [orig: coluêrunt] bahalimos et (Idola) lucorum; sequentibusque temporibus tantopere invaluit, ut peculiare ipsis estet Collegium Sacerdotum, qui Prophetaeluci, 1. Reg. c. 18. v. 19. et peculiaria Idola, quae Sculptilia locorum dicta sunt 2. Reg. c. 21. v. 7. et 2. Par. c. 15. v. 16. Quos annon ex Christianis illi imitari videntur, qui templa locaque sacra sanctorum sanctarumque nominibus insignire amant? vide Thom. Godvvyn. de Ritib. Hebr. l. c. supra citatis. Graecis Lucus *)/alsos2 dictus est: ita enim Ant. Thys. IC. in A. Gell. l. 1. c. 2. Lucus, inquit, proprie silva erat, quod luminibus religionis causa luceret, Isid. l. 14. sicut Graecorum *)/alsos2, quod aquis irriguum erat: uti Homeri interpres testatur, vide quoque infra in voce Lucus.