CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMUS SECVNDVS Literas D, E, F, G, H, I, K, L, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

LUSARCHIAE vulgo LUSARCHE, castellum Galliae, in agro Parisino, in Parisiorum, Bellovacorum, et Silvanectum conf. Huius dimidium Hugonis Claromontensis gener Matthaeus Comes Bellimontis cum nactus esset, totum occupavit, sed Lud. Crassus mox illud expugnatum Hugoni restituit. Vide Hadr. Vales. in voce Parisii.

LUSATIA prov. Germ., vulgo LAUSNITZ, LUSACE, Gallis alias Bohemiae annexa fuit; sed ab ultimo bello Bohemico A. C. circiter 1620. subest dominio Ducis Electoris Saxoniae: Nomen habet a Luzy, quod Slavorum lingua [orig: linguâ] saltus s. virgulta denotat. Dividitur in Sup. quam Hexapolim, Germ. die Sechsstatte vocant, cuius caput est Gorlitium, sec. Becmannum Budissina, et in Inf. cuius primaria est Sorava. Extenditur a Sept. in Mer. et terminatur Silesia [orig: Silesiâ], ab Occid. Ducatu Saxoniae, a Bor. Marchia [orig: Marchiâ] Brandeburgica [orig: Brandeburgicâ], et ab Austro Bohemia [orig: Bohemiâ]. Sed hisce ultimis temporibus divisa fuit Lusatia: Sup. enim paret Duci Electori Saxoniae; Inf. autem Lusatia subest Duci Saxoniae Mersoburgensi, ex concessione Electoris Saxoniae. Urbes sup. Lusatiae sunt gorlitium, Gorlitz, Budissina, Bautzen, Zittavia, Zittaw, et Lauba, Lauban: Lusatiae inf. urbes sunt Zdiarum s. Sorava, Soraw, Guba, Guben, et Corbusium, Cotbus, quae ultima subest Electori Brandeburgico. Pop. Lusati s. Luticii, cum quibus foedere inito munivit se contra Othonem III. Imp. Boleslaus Bohemiae Rex A. C. 986. Illos dein Henr. IV Imp. sibi subiecit, circa A. C. 1068. Bohemiae eosdem adiunxit Henr. VII. Imp. circa A. C. 1311. bohemis accesserunt [orig: accessêrunt], contra Ferdinandum II A. C. 1618. a quo Ioh. Georgii Electoris Saxoniae ope subiugati sunt, circa A. C. 1620. Vide supra, et plura apud Cosm. Bohemum in Hist. Urspergensem in Chron. Aen. Sylvium Hist. Bobem. c. 3. Laetum Comp. Hist. Univ. etc. Addo, quod ei a Car. Mag. primum subactae, Henr. Auceps Marchionis titulo praefecit Geronem, Altenburgi et Mersburgi Com. tuendis maxime contra Bohemos, Polonos, et qui tum Polonis parebant, Silesios, finibus, ipsisque Lusatis in officio continendis, obsequii pariter religionisque impatientibus. Geroni suffectus Christianus, Wettini Comes, isque honor genti aliquantum duravit. At excidere [orig: excidêre] posteri, Henr. nempe, Pater et Fil. Lusatia superiori, ab Henr. V. a quo defecerunt [orig: defecêrunt], Vladislao sive Wratislao Bohemo concessa [orig: concessâ], A C. 1075. Inter cuius posteros Wenceslaus II. eam Electori Brandeburgico dono dedit Sec. 13. suffragium eius in Comitiis Septemvitalibus hoc munere sibi conciliaturus. At cum, Mortuo Woldemaro Brandeburgico A. C. 1319. de successione lites orirentur, Lusati Ioh. Bohemi. Regis imperium sponte sua [orig: suâ], an iussu decretove aut adsensu saltem Lud. Bavari Imp. subiere [orig: subiêre]. Inf. Lusatia postea quoque Wettinensibus s. Misnicis, ab Alberto Brandeburg. Adolphi Imp. contra istos partes sectante, adempta est A. C. 1296. Sed nec iste male partis diu est gavisus. Bohemi quippe, ab Alberto Imp. Adolphi, dum is regnaret, aemulo instigati, eam invadentes sibi asseruere [orig: asseruêre] eiusque possessio his pacto postea Henr. VII. Imp. et Bohem. Regis cum Frid. Forti cogn. cum admorsa gena; Misniae Marchione firmata. Tandem postliminio velut, ad Wettinensium propaginem utraque Lusatia hoc Sec. rediit, Caesaris iussu, a Ioh. Georg. I. electore Saxon. occupata et ob navatam Ferd. Bohemorum defectione laboranti, operam, impensasque in rem istius 72. Tonnas auri, Domui huius Feudi iure concessa [orig: concessâ]. Vide Tab. Pfanner. de praecipuis Germ. Principp. gentib. c. 2.

Unde vett. de Alcmane Epigr. Auctor, apud Plutarch. peri fugh=s2, loquentem eum inducit, bene de se actum, quod Sardibus in patria Lydia non fuerit educatus, in qua luscas sic forte Sacerdos, aut Gallus vestibus auratis indutus, tympana percutere potuisset, pervulgato sacrorum more,

*sa/rdies2 arxai=ai pate/rwn no/mos, ei) me\n e)n u(mi=n
*)etrefo/man, kella\s2 h)=n tis2 a)\n h)\ bake/las2 ktl.

Ubi kella/s2 mono/fqalmos2 Hesych. est i. e. luscus, at bake/las2, intestis, uti docet Salmas. ad Solin. p. 528. Vide quoque infra Sistrum. At Sacerdotes suos Deus extra omne corporis probrum exsistere voluit. Lev. c. 21. v. 17. In quocumque e semine tuo --- fuerit corporis vitium, ne accedito ad offerendum cibum Dei sui. Utpote qui typum gererent Sum mi Pontificis nostri, agni illius a)mw/mou, et omni labe carentis. Quam ob causam et Rex David ad mensam tales non admisit. Admisit vero portentum illud hominis Heliogabalus qui inter octonos illos, quos risus movendi gratia [orig: gratiâ] ad cenam vocavit, etiam octo luscos invitasse [orig: invitâsse] legitur apud Lamprid. Idem per atrocem lasciviam luscinios vocavit, quibus singulos tulisset oculos, h. e. quos ipse luscos fecisset, Ibid. Dicebatur autem Luscinius et Luscinia, ut ostendit ad h. l. Salmas. Sic Phaedrus in Iocis, l. 3. Fab. 18. initio.

Pavo ad Iunonem venit, indigne ferens,
Cantus luscinii quod sibi non tribuerit:

At hac de voce iam iam plura. Sed nec ad regnum Persae, Ita enim Procop. *(etero/fqalmon, h)\ a)/llh| tini\ lw/bh| e)xo/menon, ou) qe/mis2

*pe/rsais2 basile/a kaqi/stasqai, Luscum ut aliquo quopiam vitio notatum, nefas est Persis Regem creare, de Bello Pers. l. 1. c. 11. quod extraordinarium omnino esse, meriro censet Sam. Pufendorf. de Iure Nat. et Gent. l. 7. c. 12.

LUSCINIA an quod lugens canit, an. quod canit ante lucem, ut Isid. an potius, quod in lucis canit, ut Vost. vult? in cantatricibus avibus praecipua est. Sen. Ep. 76. Habet vocem sed quanto dulciorem, mobilioremque lusciniae? Unde et Graecis a)hdw\n, quia a)ei/dei, et philomela (quae in eam conversa fingitur) quia filei= me/los2. De ea certe Plin. l. 10. c. 29. Lusciniis diebus ac noctibus continuis XV. garrulus sine intermissu cantus [orig: cantûs]. Hinc digna miratu referens, Primum, inquit, tanta vox parvo in corpusculo, tam pertinax spiritus. Deinde in una, perfecta Musicae scientia [orig: scientiâ] modulatus editur sonus: et nunc continuo spiritu trahitur in longum, nunc variatur inflexo: nunc distinguitur conciso copulatur intorto, promittitur revocato, infuscatur inopinato: pluraque inibi in hanc mentem, sane eleganter. Postea narrat, quantum cantu certent maiores natu. Tum subdit, Meditantur aliae iuniores, versusque, quos imitentur, accipiunt. Audit discipula intentione magna [orig: magnâ] et reddit, vicibusque reticent. Intelligitur emendatae correctio et in docente quaedam reprehensio. Sed et vocem humanam imitari discunt. Idem l. cit. c. 42. Habebant et Caesaris iuvenes sturnum; item Luscinias, Graeco atque Latino sermone dociles: praeterea meditantes in diem, et assidue nova loquentes, longiore etiam contextu. Suntque inprimis miranda, quae de Sermonibus diu auditis, noctuque ab luscinia redditis, referentur Ep. ad Conr. Gesner. exarata [orig: exaratâ] l. 3. Hist. Avium inserta [orig: insertâ]. Unde facilior fides iis, quae de pretio addit Plin. loco priori: Ergo Servorum illis pretia sunt, et quidem ampliora, quam quibus olim armigeri parabantur. Scio sestertiis sex, candidam alioquin, quod est prope inusitatum, vaenisse, quae Agrippinae Claudii principis coniugi dono daretur. Eoque prodigiosior luxuria Aesopi Histrionis, qui ex avibus eiusdem pretiositatis, ut canoribus et loquacibus quibusque centum millium patinam confiscavit, Tertull. de Pallio c. 5. Nulla [orig: Nullâ] alia [orig: aliâ] inductus suavitate, verba sunc Plin. l. praed. c. 51. nisi ut in his imitationem hominis manderet, ne questus quidem suos reveritus illos opimos et voce meritos. Quem tamen vicit luxuriae pancratiastes Heliogabalus, lusciniarum linguis epulas instruendo; apud Lamprid. etc. Vide plura hanc in rem, apud Plin. d. l. Ulyssem Aldrovand. Ornithol. l. 18. de Avibus c. 2. Neandrum in Physicis, Wolfg. Franzium Hist. Anim. Sacr. Parte 2. c. 26. Gerh. Ioh. Voss. de orig. et progr. Idol. l. 3. c. 88. alibique. Epitaphium Lusciniae, in marmore antiquo, Romae hodieque superstes, apud Card. de Maximis referente Iac. Sponio Itin. parte 3. p. 25. sic habet:

Lusciniae Philumenae ex aviario Domitiorum, selectae versicolori pulcherrimae cantatrici suavissiomnibus gratiis ad digitum pipillanti in poculo myrrhino caput abluenti infeliciter summersae, heu misella avicula, hinc inde volitabas tota garrula, tota festiva, latitas modo inter pullas leptynis loculamenta implumis frigidula clausis ocellis, Licinia Filumena deliciae suae, quam in sinu pastillis alebat in proprio cubiculo alumnae Kariss. lacrumans pos. Have avis iocundissima quae mihi volans obvia blando personans rostello Salve toties cecinisti, cave avis avis averna. Vale et volae per Elysium. In cavea picta saltans quae dulce canebat, muta tenebrosa nunc iacet in cavea.

LUSDUM castrum Galliae, ad Lidericum fluv. in conf. Cenomanorum et Andicavorum; vulgo le Lude, Com. titulo insigne. Habuit ante Ann. 600. suum Vicecomitem, suum Archipresbyterum, Priorem et Rectorem Eccl. Hadr. Vales. Not. Gall.

LUSHBOROW et LUSHBURNE, vilius monetae genus, quod in partibus transmarinis, ad similitudinem Anglicanae, effictum, aevo Eduardi III. hic [orig: hîc] distrahebatur, prohibitum Statuto 5. Anni eiusdem Regis, Knyghton apud C. du Fresne in Gloss.

LUSIA vicus Oeneidis tribus [orig: tribûs], a Lusia una ex Hyacinthi filiabus *lousieu\s2, pertinens ad hunc vicum dicitur. Steph.

LUSIGNANUM vulgo LUSIGNAN, opp. Galliae, in Pictavensi prov. cum castro, ad Vonam amnem. 5. leuc. distat a Pictavio in Fric. Rupellam versus: Fortitudine Principum, qui Cypri et Hierosolymae Reges, et Melusinae fabula [orig: fabulâ], nobile. Arx, quae inter fortissimas Europae, a Telinio Reformatorum Duce capta, A. C. 1569. a Principe Montpenserio recepta et destructa est A. C. 1574. Ceterum quod fabulam de Melusina attinet, illam concinnavit Ioh. Atrebas, A. C. 1383. post modum Fr. Ioh. Lusignanus confirmavit. Nomen Melusinae idem cum Melissena vel Melissende, tum feminis transmatinis inprimis in usu. Fabulae architecto non alia forte, quam Melisenda fil. Almerici I. Lusignani, Hierosol. Regis et Cypri, Raimundo Pictaviensi Principt Antiocheno et

Comiti Tripolit. nupta originem dederit. Arcem Hugo II. cogn. Dilectus, exstruxit. Duchen. Antiqq. urb. Gall. Moret. Dict. Hist. etc.

LUSITANI populi fuere [orig: fuêre] Hispaniae, in Lusitania, inter Durium fluv. ad Bor. Vetrones populos ad Ort. Tagum fluv. ad Mer. et Oceanum Atlanticum ad Occas. ubi nunc sunt provinciae Portugalliae Beira, Extrem adura Portugallica, et pars Borealis provinciae inter Tagum et Anam fluvios.

LUSITANIA tertia Hisp. pars, quam Plin. l. 3. c. 1. l. 4. c. 21. et 22. a Durio amne finit, reliqua citeriori attribuens, in qua sententia et Ptol. est. At Strabo cum Mela convenit: Huius regionis, inquit, latus Australe Tagus eingit, ab Occasu vero et Sept. Oceanus, ab Aurora Carpetani, Vettones, Vaccei, et Callaici famae maioris populi. Hanc ad se tracturus, Ioh. Castellae Rex a Ioh. Ferdinandi filio notho, Rege Lusitano prostratis X. milibus, victus est, A. C. 1385. Mariana de rebus Hisp. Secta Illuminatorum, sub Urb. VIII. in Hispania orta, cum homines spe veniae revocati parere nollent, vis inprimis in hoc regno illata est, unde multarum familiarum fuga subsecuta. Regem porprium habuit, qui Mauris expulsis eam recuperavit, usque ad Henr. postremum, qui Card. fuit; quo Defuncto sine prole, Phil. II.Hisp. Rex in regno Portugalliae successit: sicque tota Hisp. ad Monarchiam, quam sub Gothis habuerat, reddit, Ferrar. Baudr. Lusitania, nunc Portugal, (aliud docente Becmanno, qui Lusitanam ad Ort. latiorem fuisse, Portugalliam vero ad Sept. magis patuisse ostendit, Hist. Orbis Terr. c. 6. §. 1.) alias habuerat Reges proprios 17. numero ab A. C. nempe 1 100. usque ad A. C. 1580. quo Mortuo Rege Henr. Phil. II. regnum occupavit, sicque Hisp. ad Monarchiam rediit. Sed iterum A. C. 1640. Lusitania proprium Regem sibi elegit Ioh. IV. antea Brabantiae Ducem, cui successit fil. sicque a reliqua Hispania seiuncta, proprio etiamnum Regi subest. Populi Lusitaniae erant alias Lusitani, Vettones, et Celtici. Vide Portugallia. Dicti autem Lusitani, a Luso Bacchi fil. s. ut alii volunt, comite. Sil. Ital. Punic. Bell. l. 3. v. 354.

( *lisitani/a Appiano Alex.) Belitani Steph. iidem sunt cum Lusitanis, dem *lousitani/a pars Baeticae, et Gentile *lousitanoi/. Diod. Sic. l. 5. *tw=n de\ *ki/mbrwn a)lkimw/tatoi me\n ei)si\n oi( kalou/menoi *lousitanoi/. Ubi legendum *)ibh/rwn, uti notat Palmerius. Ceterum de nomine huius reg. ita Vir Magnus de Phoenicum Col. l. 1. c. 35. [gap: Hebrew word(s)] Luz, inquit, Hebraeis et Syris est amygdalus, ut et Arabibus Lauz. Iam hoc certum est, Phoenices a proventu fructuum saepe loca nominasse [orig: nominâsse]. Sic Iericho urbs palmarum, a palmis. Sed et ab amygdalis dicta Luza, quae et Bethel in tribus Beniamin Gen. c. 28. v. 19. et c. 35. v. 6. Ios. c. 16. v. 2. et c. 18. v. 13. et altera Luza, in Hetthaeis, in tribu Ephraim Iud. c. 1. v. 23. Quidni etiam Lusitania, in qua praestantissima amygdala tanta [orig: tantâ] copia [orig: copiâ] proveniunt, ut hac in parte cedat nulli terrarum. Vide sis ipsum auctorem, p. 698.

LUSIUS [1] Marii ex sorore nepos, qui cum Trebonio vim et stuprum inferre vellet, ab eodem est Interfectus. Plutarch. in Mario.

LUSIUS [2] Geta alter Praetorianis cohortibus, sub Claudio, praefectus. Tac. Ann. l. 11. c. 31. et 33. quem Agrippina, tamquam Messalinae memorem et liberis eius devinctum, cura [orig: curâ] praetoriarum cohortium exsolvit. l. 12. c. 42.

LUSIUS [3] Quietus inter Traiani Duces strenuissimus, memoratur Amm. Marcell. l. 29. c. 5. Lusius, Traiano rem regente Romanam, pluribus inclaruit fortibus factis. Hunc postea, sublatis gentibus, Mauris, quos regebat, quia suspectus Imperio fuerat, exarmavit Hadrian. apud Spartian. Fuit autem Lusia, inter Romanas gentes, non incelebris. Apud Cael. Aurelian. est Lusius quidam Medicus. Lapis Comensis, LUSIAE. L. F. QUINTAE. UX. EIUS. ubi a quadratario QUINTAE pro QUIETAE, sculptum esse censet Casaub. Est et Lusius Lupus, apud Marcum Antoninum in l. 12. Vide omnino modo laudat. Casaub. Not. ad Spartian.

LUSIUS [4] Varius consularis, Nerone secundum, L. Pisone Coss. ordini redditus, avaritiae criminibus olim perculsus. Tac. Ann. l. 13. c. 32.

LUSIUS [5] Vicus in agro Lapurdensi, s. Praefectura Baionensi Galliae, maximus olim et opulentissimus: Vulgo Loizune, i. e. locus lutosus: a luto aestibus Oceani invecto, qui alveum fluminis hunc vicum alluentis suis accessibus quottidie adauget. Vulgo a loci patrono S. Iean de Luz. Positus est autem in Basconia vel Basclonia. Lusia videtur dici in literis Blancae Reginae, ad Comiiissam Trecensem Palatinam, de pugna Hispanorum, cum Saracenis eorumque victoria: cui praelio Abbas Cistertiensis et Michael de Lusia interfuisse dicuntur. Vide Luisium.

LUSONES Hisp. populi, ad Iberum fluv. Numantinis vicini. Ad Tagi fontes pertingere scribit Strabo l. 3.

LUSORIAE apud Flav. Vopisc. in Bonoso, Hic idem quum quodam tempore in Rheno Romanas lusorias Germani incendissent, timore ne poenas daret, sumpsit Imperium: naves sunt, quae in Rheno semper instructae habe bantur et patatae ad arcendos barbororum transitus; quod etiam in aliis locis, in quibus Barbari non limitibus, sed magnis fluminibus dividebantur, obtinebat: quemadmodum in mari eadem fini liburnas Rom. adhibebant, de quibus duobus classium gencribus retro iam aliquid dictum est. Quia autem ad limites hosce, non tantum dispositae et armatae eiusmodi naves haberi solebant, sed etiam in ripa eorundem fluminum crebra erant exstructa castella, per milites servanda, qui limitem tuebantur, hinc saepe apud Auctores iunctim mentio fit castrorum, lusoriarumque, vide inter alia l. 4. Cod. de Offic. Iud. mil. Porto, qui in illis Lusoriis milites erant classici, Lembarii dicebantur, sicut, qui in castris, Castriani

et Casiriciani, quorum amborum meminit Aurelian. in Ep. ad Ulpium Crinitum: et qui in ripa, per cuneos dispositi, in vigilabant. Riparienses, l. 18. Cod. Theodos. de re mil. Sed nec unius generis Lusoriae. verum aliae Iudiciariae, aliae Agrarienses fuere [orig: fuêre], l. un. Cod. eiusd. de Lusortis Danubii, ubi iubet Imp. quotannis novas de integro constitui in Moesiaco limite 4. Iudiciarias, et decem Agrarienses; in Scythico vero quinque Iudiciatias et 12. Agrarienses: ubi Agrarienses eae forte fuere [orig: fuêre], quarum quottidie usus erat ad agrarias, h. e. excubias, faciendas; Iudiciariae autem quae limitaneorum Ducum, qui et Iudices dicebantur, inserviere [orig: inserviêre] usibus, quoties limitem lustrare vellent et flumen decurrere, aut etiam in hostes transire. Vociss etymon hinc Salmas. arcessit, quod nec ad usum belli, ut triremes et aeratae; nec ad merces vehendas, hae naves factae essent, sed ad lusum tantum et solas circumvectationis delicias haberentur. Unde Lusorias et cubiculatas et cetera Regum ludibria in mari lascivientium, memorat Seneca, quas triremibus et aeratis opponit. Et lousw/rion ploi=on. Epiph. dicitur illa navis, qua [orig: quâ] delicatus Hadriani Antinous super Nilum ultro citroque lasciviens vectabatur, quam que una cum ipso in urbe Antinoi Hadrianus condidit et consecravit. Secd et lusorias posset aliquis appellare, quibus ludicra naumachiarum certamina, in laoubus aut filuminibus, aut etiam mari edebantur. Postea abusive ad quaslibet minores naves denotandas, vox extensa, indeque Lusoriae dictae, in fluminibus, levissima et expeditissima navigia, quibus ultro citroque flumina decurrebant milites, ad tuendeum limitem constituti, ut barbarorum excursus et exscensiones in Romanum solum prohiberent etc. Vide Salmas. Not. ad Vopisc. in Altrel. et Bonoso, nec non de Iure Att. p. 740. et 751. et Iac. Gothofred. ad d. tit. de Lusoriis Danubii. Adde Mosae Lusorias, ex Amm. Marcell. l. 17. c. 2. et l. 18. c. 2. et Lusorias per Orientem, in Nov. Theod. de Ambitu, supra nominatis, de quibus omnibus idem Gotlhofred. agit.

LUSSONIA vulgo LOSSON, praecipua Philippinarum, saepius Manilla; ab urbe prim. Archiepiscopal. in medio ins. Vide Manilla.

LUSSONIUM Pannoniae inf. urbs. Ptol. Pax Simlero ad Danub. 10. leuc. a Buda in Eur. a quinque Eccl. 5. in Ort. et Caec. Item opp. Valeriae Ripensis. Vide Intercisa.

LUSTRALE Aurum de quo tit. de lustr. auri collat. l. 11. Cod. xrusa/rguron Graecis, Euagrio et Zonarae, eleganter desorbitur, qui quinto quoque Anno s. singulis lustris illud pendi solitum narrant. Onus erat Negotiatorum et Mercatorum (Ob quod Aurum Negotiatorum, apud Lamprid. in Alex. Sev. dictum esse, supra monuimus) quorum appellatione etiam tenuiores continebantur, quidquid corrogata [orig: corrogatâ] stipe sibi comparabant; meritoriae puellae et foeneratores: non tamen qui vernacula distrahebant, vel qui manu sibi victum acquirebant, veluti figuli et fabri; non veterani, clerici, copiatae intra certum pecuniarum numerum. Eidem muneri obnoxiae erant res quaedam, ex lege testatoris vel fisci, ut constat ex l. ult. Cod. Theod. de lustral. conlat. Habebatque pensitatio ista propria sibi scrinia, l. 3. Cod. de Episc. et Cler. et l. 1. Cod. de commerc et mercat. desumpta [orig: desumptâ] ex l. 5. Cod. Theod. d. tit. sicut et l. 1. Cod. de Episc. aud. quae tamen ita a Treboniano composita est, ut ad aurariam pensionem referri nequeat. Sustulit tandem hanc collationem Anastas. Imp. Ioh. Calvin. Lex. Iur. Vide et supra passim.

LUSTRATIO Graece *kaqarismo/s2, inter Initiorum cerimonias maxime necessarias habebatur olim, quam Orpheus ab Aegyptiis acceptam Graecis tradidisse legitur, apud Diod. Sic. l. 4. regnante Athenis Pandione, Cecropis filio, in Epochis Marmor. postquam Sacra Eleusinia non ita pridem introducta essent. Erat autem Lustration duplex, vel Expiation caedis, vel Praeparatio ad Sacra. Sic post caedes kaqarqw=nai, lustrati, leguntur, Apollo, apud Paus. l. 10. Hercules, apud Diod. Sic. l. 4. Theseus, apud Plutarch. in Eo. Bellerophon, apud Apollod. l. 2. Alii. Ad alterum Lustrationis gentes requirebantur, Lavacrum, Ieiunium et Castimonia, de quibus omnibus, vide Marsham. Can. Chron. Sec. XI. et hic [orig: hîc] passim. Sed et Lustratio apud Rom. frequens. Hinc Ambarvale sacrificium, cum abiis, qui pro frugibus faciebant, circum arva, hostia divinae rei causa [orig: causâ] circumducebatur. De quo Virg. in Bucol. Ecl. 5. v. 74.

Haec tibi semper erunt, et cum selennia vota
Reddemus Nymphis, et cum lustrabimus agros.

Ubi lustrare, pro circuire exponitur. Macrob. Sat. l. 3. c. 5. Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 4. c. 17. Fiebat autem id non a rusticis modo, sed et a Rom. fines agri Rom. lustrantibus, qui inter quintum et sextum lapidem erant, ut auctor est Strabo l. 5. v. 230. Sed et Patresfamilias, unusquisque in agro suo, fines fundi Suovetaurilibus lustrabat, qua de resic Cato l. de Re Rust. c. 141. Agrum lustrare sic oportet: Imperans Suovetaurilia circumagi cum divis volentibus, quodque bene eveniat, mando tibi Maril, ut illa Suo vetaurilia, fundum, agrum, terramque meam, quota ex parte, sive circumagi, sive circumferenda censeas, uti cures lustrare, Ianum Iovemque vino praefamino, sic dicit, Mars Poter te precor, quaesoque uti sies volens, propitius mihi, domo, familiaeque nostrae, quo ius rel erga agrum, terram fundumque meum Suovetaurilia circumag: iussi, uti tu morbos visos, invisosque, videvertatem, vastitudihemque, calamitates, intemperiasque prohibessis, defundas, averruncesque, utique tu fruges, frumenta, vineta, virgultaque grandine, beneqe evenire sinas. Pastores pecuaque salva servassis, duis que bonam salutem, valetudinem,que mihi, domo familiaeque nostrae. Harumque rerum ergo fundi, terrae agrique mei lustrandi, lustrique faciendi ergo, sicut dixi, mocte hisce Suovetaurilibus lactentibus immolandis esto. Item cultro facito struem et ferrum uti adsiet: Inde obmoveto. Ubi porcum immolabis, agnum vitulumque sic

oportet. Eiusque rei ergo macte bisce Suovetaurilibus immolandis esto, nominare vetat Martem, neque agnum vitulumque, Si minus in omnes litabit sic verba conccipit: Mars pater si quid tibi in illisce Suovetaurilibus piaculo. Si uno duobusve dubitaveris, sic verba concipit: Mars Pater, quod tibi illuc porco neque satisfactum est, te hoc porco piaculo. Erant et Amburbia sacra, quae fiebant, cum urbs et pomerium lusirabatur, utapud Lucan. Civ. Bell. l. 1. v. 502. et seqq.

Mox iubet et totam pavidis a civibus Urbem
Ambiri, et festo purgantes maenia lustra
Longa per extremos pomoeria cingere fines,
Pontifices sacri quibus est permissa potestas.

Inde Amburbiales hostiae, quae circum terminos urbis ducebantur, Pest. Meminit sacri huius Vopisc. in Aurel. Vide Turneb. Advers. l. 18. c. 17. Ioseph. tamen Scalig. Amburbia ab Ambarvalibus non distinguit, Castigat. in Festum, ad vocem Amtermini. Imo et Lustratio quinquennalis a Censoribus, quinto quoque Anno, perfecto censu, peragi solita legitur. Auctore institut Servio Tullio Rege de quo sic Dion. Hin Fanum prodiit, nec aedes puerperarum Romanorum ullus ingreflus est, vel egressus se purgavit, tamquam ex funestorum contactu. Idem Aethiopes et Hebraei, hoc discrimine, ut pariens feminam 80. masculum 40. dies explerent. Lustrationis, post coniugale commercium, meminit Suet. Aug. c. 27. et 97. et Ner. Claud c. 6. De Lustratione funestae domus [orig: domûs], vide Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 5. c. 39. Franc. Roslaeum Archaeol. Attic. l. 5. c. 34. etc. Obibantur autem in orbem lustrandi, ne qua [orig: quâ] viz. pars non participaret egregia illa expiamenta. Stat. Theb. l. 4. v. 416.

--- circumque bidentum
Visceribus laceris et odori sulfuris aura,
Graminibusque novis, et longo murmure purgat.

Idque dabatur operae, Plin. l. 28. c. 3. ut nomina victimas ducentium in publicis lustris prospera essent, vide quoque Plutarch. Quaest. Rom. 30. et 31. Aliquando et per medium victimarum dissectarum transibant lustrandi homines, qua de re aliquid diximus supra, in voce Canis: plura vero hanc in rem vide apud Casp. Barth. Animadvers. ad Stat. passim, inprimis Theb. l. 4. v. 415. et seqq. Comm. item Superstit. et et hic [orig: hîc] non uno loco. De Lustrationibus vero Hebr. a quibus is mos ad Gentes defluxit, apud Thom. Godvvyn. de Ritib. Hebr. Franc. Burmann. Synopsi Theol. Christ. parte prior. l. 4. c. 22. ubi de Munditie et Immunditie, Purificationibusque Legalibus, itidemque hic [orig: hîc] passim, praecipue ub de Aspergendi ritu et Lotionibus, in quibus communis purificationum ratio et quasi caput consistebat. Hinc Lustralis aqua supra ub de Aspergendi ritu Lustralis fax, apud Claud. de VI. Cons. Honor. Carm. 28. v. 26. et 324. qua [orig: quâ] incensa [orig: incensâ] Gentiles lustrabant quidpiam; vide infra Picea; et Lustralia, cetera, quae talibus titibus adhibebantur: ad extremum etiam vilis aliquis homo, cuius devoto capite expiabantur civitatum nonnullarum piacula, quem Gallicum morem vocat Lutat. ad Stat. Theb. l. 10. v. 787. Sed et prodigia ac imminentia infortunia humanis hostis lustrata et aversa, Claud. quoque indicat, l. 1. in Entrop. Carm. 18. v. 21.

Lustrales animas sic devovendas et devotas, Lucan. vocat Civ. Bell. l. 6. v. 785.

Vide quoque ubi de Vere sacro. Lustramina vero, instrumenta fordesque lustrationum dicta. Val. Flacc. Argon. l. 3. v. 442.

--- ter trislia tangens
Arma simul, vestesque virum, lustramina ponto
Pone iacit: etc.

Haec enim in aquas, imo et in trivia, proici solita, docet Meurs. ad Lycophr. In quibus omnibus scintillae quaedam veritatis absconditae, de nativa nostra immunditie, de necessitate satisfactionis purgationisque aliunde quaerendae, de salute per sanguinem humanae victimae recuperandae, aliisque, de quibus alibi.

LUSTRICUS [1] Brutianus nobilis Rom. poeta. Plin. Iun. l. 6. Ep. 22. Mart. l. 4. Epigr. 23. cuius Epigraphe ad Thaliam

LUSTRICUS [2] Dies apud Rom. appellatus est is, teste Macrob. Sat. l. 1. c. 16. quo infantes lustrabantur ac nomen accipiebant. Is maribus nonus, femellis octavus fuit Festo, cuius rei causa repete a Censorino, ex Plutarch. in Quaest. Rom. Aliis ultimus hebdomadis hic dies fuit, sunt etiam qui intra quintum diem substiterunt [orig: substitêrunt]. Festo praeerat Nundina Dea, quod Suoveraurilibus peractum et circuitione: Circumferebantur enim pueri per obsterrices vel ministros circa focum, unde *)amfidro/mia, nec focus quidquam aliud erat, quam arae Deorum hostiis calentes. Expiabantur deinde aquae aspersione per aniculas lustrali ex sputo et pulvere, e balneis plerumque sumptol. Unde Pers. Sat. 2. v. 31.

Ecce avia, et metuens divum [orig: divûm] matertera, cunis
Exemit puerum: frontemque atque uda labella
Infami digito et lustralibus ante salivis
Expiat.

Hinc eodem die vario ferculorum luxu convivium agitatum. Apud alias gentes, Lusirico die, circumcisio pro lustratione fuit. Divinum id institutum, Iudaeis proprium, transiit postea ad alias gentes, Samatitanos, Aethiopes, Aegyptios, Colchos, Phoenices, Troglodytas, Macrones, Edomitas, Ammonitas, Arabes, Mahometanos hodiernos etc. cuius loco, apud Christianos sacer Baptismus est. Post lustrationem nomen impositum. Vide Thom. Bartholin. de Puerp. Vett. Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 2. c. 19. ut et infra, ubi de eodem.

LUSTRUM Romanis proprie quinque Annos solidos significat, sine respectu praecedentis Lustri. Ovid. Fast. l. 3. v. 165.

Hic anni modus est; in Lustrum accedere debet
Quae consumatur partibus, unae dies.

Vide quoque infra Olympias. A lustrando: quod semel intra hoc tempus Exercitus Rom. a Censore lustraretur. Postquam enim civium census esset peractus, Censor sumptis sue, ariete et tauro, ter exercitum circuite, hasque tandem victimas Marti offerre solitus est: id quod dixere [orig: dixêre], condere lustrum, Varro de Ling. Lat. l. 5. et Suet. Aug. c. 97. Item facere lustrum, in Monum. Ancyrano. Atque haec phrasis de solis censoribus usurpata cum censu peracto, frequentem populum lustratent, Gronov. in Liv. l. 1. c. 44. cum lusirum etiam aliis interdum attribueretur, ut apud Lucan. Civ. Bell. l. 1. v. 595.

Fiebat autem id, nisi funestus esset annus: Itaque census aliquando agebatur, Lustrum non condebatur. Liv. l. 2. c. 22. Census actus eo anno: Lustrum Propter Capitolium captum, Consulem Occisum, condi religiosum erat. Hinc Lustri condendi cerimoniae, cum instituto politico describendi subditorum fortunas, non sunt confundendae; cum duo haec toties in Hist. Rom. tam exptesse distinguantur. Unde observavit quidem Censorin. Post lusirum a Vespas. conditum, desiisse priscum illud institutum; nempe oportebat paulatim exoriente Euangelio, ritus quoque paganicos paulatim contemni, et in desuetudinem abire: non tamen lustralis tum census [orig: censûs] cessavit exactio. Imo consuetudo agendi census per temporum intervalla, prout res exigeret, non solum in vet. Romae imperio, sed et novae, semper est servata. Testis est Greg. Nazianzen. Orat. I X. ad Iulian. *(eciswth\n, qui Iulianus, ut et Helsenius, in Cappadociam missi fuerant, ut census agerent, et inter cives onera tributorum exaequarent: quod cum olim censorum, postea censitorum fuit munus. Idem Carm. ad Hellenium ait.

*eu)=xos2 w)= *)armeni/hs2 *(ellh/nie o(\s2 la/xes2 ai)/h,
*sth=sai h(mete/rh| me/tra di/kaia fo/rwn.
Decus o [orig: ô] Armeniae Helleni: cui obtigit terrae
Statuere nostrae modum iustum tributorum etc.

Vide Is. Casaub. Exercit. I. N. 93. Porro fiebat id in campo Martio, comitiis centuriatis: dicebaturque sacrum id Suovetaurilia, s. Solitaurilia, quas voces infra vide. Nec omittendum, quod prisco more Duces, cum exercitum lustrarent, esent coronati. Unde Cassio exercitum lustranti lictor coronam inversam reposuisse legitur, apud Appian. Alex. Civ. Bell. l. 4. p. 640. Et Stat. inde l. 4. Sylv. 2. v. 62. lustra ipsa coronata vocat:

Quodque per lustra computarint [orig: computârint] vett. Rom. vide de Lustro Iuliano, Romanoque, Ioh. Forbes. Instruct. Hist. Theolog. l. 4. c. 2. n. 3. add Casp. Barth. ad Stat. l. 3. Sylv. 5. v. 7. ubi quaturor lustris exponit annis viginti absolutis, et Ios. Castalion. Observ. l. 1. c. 10. Plura vero hanc in rem, apud Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 4. c. 17. et alibi passim, Pancirol. Rer. deperdit. c. de cibi cap. modo, Alex. ab Alex. Genial. Dier. l. 5. c. 27. Pomp. Laet. de Magistr. Rom. c. de Censoribus, Thom. Godvvyn. Anthologiae Rom. l. 3. c. 5. s. 2. Alios. Nec omittendus Vett. mos, qui non solum Natalem diem celebrarunt [orig: celebrârunt], sed et primo Lustro infantium munera Diiis obtulerunt [orig: obtulêrunt]. Mart. l. 4. Epigr. 45. cuius Epigraphe ad Phoebum.

Hictibi pro nato plena [orig: plenâ] dat laetus acerra [orig: acerrâ],
Phoebe, Palatinus munera Parthenius.
Ut qui prima novo signat quinquennia lustro,
Impleat innumera, Burrus Olympiadas.

Sed et Lustrum ganea est, de qua notione vocis, vide supra Ganeo, infra Taberna.

LUSU ut alea [orig: aleâ], talis etc. lucrifacta [orig: lucrifactâ] pecunia [orig: pecuniâ], inter furta relata a magistris, memoratur Maimonidi halach Gazila Wabida c. 6. et Mosi Mikotzi Praecept. affirm. 73. p. 151. col. 1. Scilicet tametsi certaminibus eiusmodi non deerat, tam victi, quam victoris, praevius assensus, adeo que mutuus contractus interveniebat, unde, quantum ad ius sive naturale, sive eorum in corpore Mosaico clvile spectar, ex victoria licite, ut in alienationibus cessionibusve Iuris naturalis permissivi aliis, lucrum acquirebatur: ita nihliominus certaminum ludicrorum mos ille displicuit eorum maioribus, ut ex vistoria eiusmodi ludicra mhil postmodum acquirere fas esset, furtumque ab acquirente committeretur. Quod binas ob rationes superinductum, cum ut doli mali, quo certamina eiusmodi minime carere solent, ansa praeriperetur, tum ut artlbus bo nis, et quae societati humanae conducibiliores essent, non ludicris, homines sese exercerent etc. Ioh. Selden. de Iure Nat. ac Gent. iuxta Discip. Hebraeorum l. 6. c. 11. Alias non lucri cupiditate, sed oblectamenti solum causa [orig: causâ], etiam viti graves ludebant. Unde Aug. Ep. ad Tiberium, apud Suet. Aug. c. 71. Inter cenam lusimus gerontikw=s2 --- Talis enim iactatis, ut quisque conem aut senionem miserat, in singulos talos singulos denarios in medium conferebat: quos tollebat universos, qui Venerem iecerat. Liberaliores nempe porationes talorum insititiis lusionibus diffindebant: hincque inter apophoreta quoque tali dati. Idem apud eund. c. 83. Animi laxandi causa [orig: causâ], modo --- talis aut ocellatis nucibusque ludebat, cum pueris minutis. Ubi tali alii a prioribus, et ocellat, globuli sunt vel lapidei vel eburnei, vel ex alia qua materia, quibus olim puellae ludebant, Ovid. Met. ut nunc queque sic. Graeci kalolai/ggas2 appellabant: de nucibus vero res norissima. Vide ad haec loca Casaub. et de discrimine vocum Ludus et Lusus, deque Lusuum speciebus variis supra in voce Ludus: Legem vero de Lusu habes infra in voce Publicia, it. Titia; ut et aliquid ubi de Vetr. Sponsionibus.

LUTATIUS [1] Catulus icto cum Poenis foedere, M. Attilio T. Manlio Coss. Ianum clausit: quod ante ipsum Numae, et post eum Aug. post bella civilia confecta, contigit, Paul. Orosius l. 4. c. 10. Flor. Hist. Rom. l. 2. c. 3. etc.

LUTATIUS [2] Placidus Statii Scholiastes, Grammatices insignis floruit aevo Theodosiano; Persei discip. cuius in Octavio Minuc. Felix meminit. Lactantius vocatur in vet. Codice MS. nec semel Ioh. Boccatius, solis MSS. antiquisque libris utens, Lactantii Placidi nomine illum appellat. Barthius tamen Lutatium dicere mavult, uti videre est apud eum, Antmadv. ad Stat. Theb. l. 6. v. 360.

LUTEA Unctio Athletarum memorata Tertulliano de Pallio c. 4. sub init. Unde gentium in provinciis melius exercitis, quas natura agro potius eluctando commodavit, studia Poalestrae male senescentia et cassum laborantia et lutea unctio, et pulverea volutatio et arida sagivatio? non fuit oleum virorum et ceroma puerorum in palaestra, ut Patisiensis Magister accipit, recte sic Isid. distinguere scribeus l. 10. in voce Delibutus, ubi tamen Isid. ceroma, pro loco, in quo Athletae ceromate ungebantur, vel oleo, tam viri quam pueri, posnit: sed vere de luto unctio, phlou=xrisis2. postquam enim legitimo oleo uncti erant palaestrici, horum alii luto sese totos opplere solebant, alii pulvere sese abspergebant. Quem utrumque modum hic Tertullian. complexus est, ubi luteam unctionem th\n ph/lwsin vocat; pulveream volutationem, th\n konisin, Lucian. peri\ *gumnasi/wn de palaestricis: Post oleum igitur et ceroma, alii in luto, alii in pulvere, volutabantur: diverso utrique fini et respectu. Qui inliniebant sese luto, id ea [orig: eâ] ratione faciebant, ut lubrica [orig: lubricâ] cuta ansam non darent antagonistis, qua [orig: quâ] prendi possent aut teneri, ut labh\n nempe effugerent. Illi e contra qui pulveris tactu se inspargebant, hoc captabant, ne manus laberentur in adprehendendo antagonistarum corpore: fitmiorem enim labh\n praebebat pulveris con spersio: utrique tamen, ut dictum, oleo prius vel ceromate ungebantur. Graeci phlw=| xri/esqai id dicebant, quod Luteam unctionem, Tertull. vocar. Vide Lucian. ibid. Plutarch. quoque in Symp. palaestram scribit tribus constare, pulvere, luto et ceromate; *palai/stra ou)x o(/ti prebsu/taton e)sti tw=n a)/llwn, a)ll' o(/ti mo/non tw=n th=s2 a)gwni/as2 ei(dw=n phlou= kai\ koni/stras2 kai\ khrw/matos2 tugxa/nei deo/menon. Sic ceroma diversum ab unctione lurea et pulverea volutatione, adeo que a ceromate aut oleo legitimo, vel pulvis, vel lutum excipiebat palaestritas. Nec Senecae omittendum illud Ep. 63. Sed tantum luti tota [orig: totâ] via [orig: viâ] fuit, ut possem videri mhilominus navigasse [orig: navigâsse]: totum Athletarum fatum mihi illa [orig: illâ] die perpetiendum fuit, a ceromate nos haphe excepit, crypta Neapolitana etc. Vide Salmas. ad Tertull. l. c.

LUTER Graece *louth\r, apud Anon. in Descr. S. Sophiae. et Auctorem Hist. Miscellan. in Rhinotmeto An. 10. baptisterium est. Vide C. du Fresne in Gloss. et Dom. Macr. in Hierol. Alias Luiter, animal amphibium est, quod Lutra Plin. l. 8. c. 30. kuw\n pota\mios2, canis aquaticus s. fluviatilis, Aeliano et Aetio, Gallis Loutre; Aegyptiis olim in veneratione, Herod. l. 2. c. 72. e cuius pellibus thorace facto humeros ac pectus hieme muniisse Car. Mag. legitur in Vita eius. Sic gunna de pellibus lutrarum, memoratur Ep. 89. inter eas, quae sub Bonifacii Archiep. Moguntini nomine sunt editae. Origo vocis ex Graeco, enu/drhs2 enim in hac lingua dicitur. Aeolice et Attice e)lu/drhs2, unde lytra, uti legitur apud Solin. et lutra. Vide C. du Fresne, in Gloss. et Salmas. ad Solin. p. 187. alibique, nec non supra ubi de Fibris, etiam aliquid in voce Lupus, et infra Utlagat, ubi circa Lutras idem Iuris olim in Anglia viguifse, quod circa lupos, vulpes, aliaque frugibus et pullis infestiora, videbimus. De lutris vero Palladis, s. elutione eius, nora superstes elegia Callimachi. Deos enim, pulchritudinis studiosos et

perpetuos comas lavare caris sibi amnibus, fingebant poetae. Uti Horat. modo Xantho, modo Castalio fonte, crines Phoebum lavare ait. Ad cuius lotionis aemularionem balnea simulacris quoque instituta, et pecten adhibitus. Vide Barth. ad Stat. Theb. l. 2. v. 723.

LUTERA vett. monast, in Sequanis dioecesique Vesontionensi, cum tit. Abbatiae, non procul a Luxovio: Vulgo Lure, Hadr. Vales. Notit. Gall.

LUTETIA quae et Lutetia Parisiorum, urbs Gall. Cell. in Belgicae conf. ad Sequanam et Matronam fluv. interluentes. Eius primus omnium meminit Iul. Caes. de Bell. Gall. Luteciam appellans, l. 6. c. 1. et l. 7. c. XI. Ob luri quantitatem sic dicta. Alii tamen ab albedine murorum *leuketi/an, quo nomine eam Iulianus Ap. qui ibi hiemuvit, in Misopogone appellat, a Graecis vocatam existimant. Strabo l. 4. p. 194. loutotoki/an vocat: loukoteki/an Ptol. Luteciam castellum Parisiorum Amm. Marcell. l. 20. c. 4. pro urbe et opp. propterea, quod parva quidem et exigua in ins. posita erat, sed natura [orig: naturâ] et arte egregie munita, more modoque castellorum. Unde genuina scriptio vocis per c satis apparet, primaque etymologia proin corruit: docetque id ipsum tabula Theodosiana, vulgo P eutingeriana dicta, in qua Lutecia diserte nuncupatur. Nomen hoc autem Celticum est s. Gallicum, a Celtis vel Gallis urbi Gallicae impositum: quemadmodum Parisii nomen est Celticum gentis Celticae, utrumque significationis incertae ac nobis incognitae: und eet facile conicere est, quid de secunda quoque origmatione sentiendum. Designavere [orig: Designavêre] autem nomine Luteciae vett. unam tantum ins. Sequanae et civitatem Parisiorum in ea positam, eius appellatione extra Ins. transque fluv. ad suburbana loca monasteriorum S. Genovefa et B. Germani, ut quidam volunt, minime translata [orig: translatâ]. Parva etate Iulii Caes. fuit, cum parvam hanc Ins. 40. circiter iugera tantum continenrem, occuparet: utrinque ligneo ponte adita. Unde hodieque, cumd incrementa eius trans et citra Sequanam variis nominibus appellentur, haec Ins. in medio posita nomen Civitatis retinet, la Cue: quo nomine vulgus, in plerisque Franciae provinciis, ac praesertim in Burgundia, urbem Episcopatus [orig: Episcopatûs] sedem designare consuevit. Certe ibi quondam, sicut et nunc. maior Eccl. ibi Antistitis cathedra, iam inde a Marcello, sicut hodieque cernitur, certissimum argumentum primatus [orig: primatûs] ac dignitatis loci: ibi Palatium Regum, iam inde ab Hugone, Hugonis mag. fil. nunc Iudicum consistorium clarissimum, a quo et Ins. Palatii, l'Isle du Palais nuncupatus. Hanc Iulius Caes. usque adeo aedificiis auxit, tamque fortiter cinxit moenibus, ut Iulii civitas a nonnullis sit appellata. Interim nondum tum, neque Strabonis adhuc aetate extra suam ins. amnicam quidquam promovit; Postea vero sub Impp. Rom. ac Praecipue sub Iuliano ac Valentiniano maiore, qui ibi hiemavere [orig: hiemavêre], trans Seqanam suburbanis aucta videtur, qui Palatium, cum magnificentissimis Thermis ibi ultra Sequamam, Amphitheatrum, quod Arenas vocant, aliaque opera condidere [orig: condidêre]. Post Francorum vero in Gallias adventum, cum Chlodovens Luteciam regni sedem elegisset, et omnes, a Chlodoveo Reges, Childebertus, Chilpericus, Chloratius, Dagobertus, Chlodoveus minor, Chlotarius iunior, Childericus ac Theodoricus eius exemplum secuti essent, per Annos 180. non contemnendis appendicibus crevit, et exspatiantia extra Ins. tecta, egregiaeque Basilicae, inprimis SS. Apostolorum, B. Vicentii, S. Laurentii, Iuliani Martyris trans flumen, ac S. Pauli cis Sequanam, alterius instar urbi, addita sunt. Regnante apud Francos Car. progenie, nulla accessio facta est, cum Reges illi ex occasione bellorum hiberna mutarent, et plerumque in villis considerent publicis, Rotberti Fortis filiis ac neport Luteciam tenentibus. Accessere [orig: Accessêre] Nortmannorum assiduae oppugnationes, a quibus inter alia A. C. 896. toto obsessa fuerat: quo tempore vix Ins. se suae moenibus, ac naturali propugnaculo Sequana [orig: Sequanâ] turribusque ab capita pontium positis tuebatur, et suburbanas Basilicas a direptione et incendio Barbarorum defendere aliter, quam auro non poterat. Soli Hugonis posteri, cum Luteciae semper constanterque habitaverint, et ornavere [orig: ornavêre] Regiam suam et auxere [orig: auxêre], atque ex simplice triplicem fecere [orig: fecêre], ultra citraque Sequanam non semel prolatis pomoeriis et adiunctis Insulae, ex utraque fluminis parrre, duabus, ut ita dicam, am plissimis urbibus, quibus urbis Parisiorum nomen darsi portest ac debet, Luteciae non potest, nec debet. Interim Lutecia nomen gentis, cuius caput erat, accepit, Parisiive dici coepit: Ita, inter alia, Not. Imp. docet, in prov. Lugdunensi Senonia Praefectum classis Anderitianorum Parisiis fuisse, et Praefectum Sarmatarum Gentilium a Chora, Parisios usque: unde apparet: classem, quae Anderitianorum dicebatur, una cum Praefecto suo fuisse Luteciae, stante Imp. Rom. et Sarmatas Gentiles cognominatos, quae legio Romana erat, a Chora, loco flumini Chorae in Icaunam effluenti apposito, usque ad urbem Luteciam, per castella et urbes ripae Icaunae ac Sequanae fuisse dispersos atque in praesidio constitutos, Et forte, quia classem apud se in portu amnico semper stantem cernebat, iam tam navem instructam pro insigni habere coepit. Ita ergo amplissimam hanc civitatem Sequana fluv. dividens, tripartitam constituit, quarum prior universitas, altera civitas, tertia urbs nominatur. Car. Mag. Alcuini praeceptoris sui instinctu, Univ., A. C. 796. fundavit; et permultis praerogativis, privilegiis, et immunitatibus splendidissime exornavit. In vett. Not. in prov. Lugdunensi IV., quae et Senonia a Metropoli dicitur, sexta ea penultima ponitur: a Roberto Mon. ante Annos 450. honoris causa [orig: causâ] tertia, post Senonum atque Carnutum civitates collocatur. Gervasius tandem Tisleberiensis et duae Not. Episcopatuum Galliae, altera, circa A. C. 1285. altera paulo post A. C. 1322. scriptae, eam a Metropoli sua proximam faciunt, forte quia caput Regni Francici sedesque Regum erat, unde et ante A. C. 1170. Principes Galli pro Regibus Francorum Reges Parisorum dicti sunt. Vulgo Paris. Baudr. caput est regm, totius Europae amplissima; emporium

celeberrimum, quottidie crescens, ut provinciam referat: Primaria Ins. Franciae. Eius palatium Regium Lupara, superbissimum, maxima ex parte ab Lud. XIV. excitatum est, Distat 10. leuc. a Silvanecto in Mer. 28, a Rothomago in Eur. 34. ab Aureliis in Bor. uti 10. a Meloduno, 50. a Nivernis, 100. a Lugduno etiam in Bor. Vide Merulam, et Iac. du Brevil, ut et in voce Parisii. Peculiarem porro de vetustioribus Luteciae Basilicis, et de prisco titulo ac situ Eccl. Parisiacae, librum edidit A. C. 1660. Hadr. Vales. qui brevi Notiliae Galliarum appendicem subiunger, in qua praeter clariora urbis loca, priscorum etiam vicorum ac portarum nomina, e veteribus monumentis petita, et quoties prolatum Luteciae pomoerium fuerit, notare statuit.

LUTEVA sive LUTAVA urbs Gall. Narbon. Lodesue vulgo: urbs Occitaniae inf. Episcopal. sub Archiep. Narbonensi, cui a Ioh. XXIII. subiecta est: iuxta amnem Lergue, ad radices Cemmeni montis, in limite prov. Ruthenensis. Antiquitate magis; quam amplitudine spectabilis. Plin. l. 3. c. 4. Forum Neronis eam vocat. Subest dominio Ep. qui Comitem Mombrunium, a Castello vicino, se vocat. Ex antiquissimis eius Praesulibus S. Florus est, inter cuius successores, quarro loco memoratur Helvadius, cuius mentio, in Ep. Galliae Episcoporum ad Leonem P. A. C. 451. Urbs Gothico et Albigensi bello dura passa, Praet. quoque Sec. intestini belli furorem sensit: quo S. Fulcrani, unius ex Praesulibus et Patronis urbis, osla in cineres redacta sunt. Distat 12. leuc. a Narbona in Bor. uti et 9. ab Agatha ac a Bliterris, 15. a Nemauso in Occ. uti 16. ab Ucetia. Vide Bernard. Guidon. in Chron. Plantav. dela Pause, in Chron. Epp. Lodov. Catellum Hist. de Lang. Duchen. Sammarthan. etc.

LUTEUS Color in flammeis nuptialibus olim usitatus teste Plin. l. 21. c. 8. In soccis item Sen. Hippol. Act. 1. Choro v. 322.

Crine flaventi simulata virgo,
Luteam vestem retinente zona [orig: zonâ],

und omnem Sponsarum apparatum, prima [orig: primâ] nuptiarum die, fuisse colore luteum, materia [orig: materiâ] byssinum, coliigit Farnab. idem cum flammeo colore est, a qui id nuptiali huic velo nomen. Est autem color rufus, albo mixtus et quasi clarus, a luto herba dictus, ex Graeco leuko/n: de quo vide pluscula apud Salmas. ad Solin. passim, inprimis, p. 256. et 1155. ut et supra, in voce Flammeum. Ab eodem colore Hoang, h. e. luteus, dicitur Sinensibus, fluv. item pifcis, qui adeo tenellus est, ut extra aquam ne ad horam quidem maneat incorruptus. Itaque, cum ob saporis suavitatem ac delitias ubiquie expetatur, glacie eum in volvere atque ita divendere solent; in quem usum etiam glacies hiberna asservabatur, ut supra diximus. Vide Auctor. Anon. Sinae et Eur. c. 42. et supra in voce Hoang, item Croceus; nec non infra, ubi de Melino colore. At de homine, coonvitium vox sonat. Cic. 3. Verr. Deinde in hoc homo luteus etiam callidus et veterator esse vult. Idemque est, quod e sterquilinio effossus, apud Plaut. Casina Act. 1. v. 26. Quo modo apud Suet, in Tib. Ner. c. 57. phlo\n ai(/mati pefurame/non, dixit Tiberium Theodorus Gadareus, praeceptor eius. Vide Casp. Barth. ad Stat. Theb. l. 2. v. 665. ut et supra in voce Latrinarum Antistes.

LUTGARDIS [1] ux. Car. Mag. literis exculta, Alcuinum propterea magni fecit, comes mariti per omnia, animo supra sexum excelso. Obiit A. C. 800. Chron. Tur. Sanmarth. Hist. Gen. Mezeraius Hist. Gall. t. 1. p. 217.

LUTGARDIS [2] s. LEUTGARDIS et LUGERDIS aliis Berta, Rosula vel Bosale, filia Mathildis Francicae, ex Conr. (vel Arnulphi Flandriae Com.) secundo Roberto Gall. Regi nupsit: ob propinquitatem postmodum tamen separata. Obiit A. C. 1002.

LUTHERUS [1] Martinus, cycnus a Ioh. Husso, A. C. 1415. post Saeculum promissus praedictusque: Natus est Islebiae, A. C. 148. patre Ioh. matre Margaretha [orig: Margarethâ] Lindemannia [orig: Lindemanniâ]. A. C. 1501. Aet. An. 18. studiorum causa [orig: causâ], Erfurtum se contulit. A. C. 1505. magister artium, ad Iurisprudentiam se applicuit, sed fulmine, quod ei ambulanti comitem abstulerat, territus, invito et reclamante parente, Monasterium Augustinianorum ingressus est. Paulo post Romam missus, ad dissidia quaedam, inter sui Ordinis in Germania homines exorta, componenda, inde cum prudentiae elogio reversus est. Moret. Dict. Hist. Wittembergam venit, A. C. 1508. a constituta ibi Academia 6. Hic [orig: Hîc] publice praelegit Aristotelis Logicen et Physicen. Doctor Theologiae A. C. 1512. a Doct. Andrea Carolostadio, renuntiatus, instituit enarrationem Psalterii, A. C. 1513. Epistolae ad Rom. A. C. 1515. ad Galatas, A. C. 1516. Interim et Decalogi praecepta publicis ad populum declamationibus et reliquas Catechismi partes explanare coepit. Eodem Anno disputavit contra Scholasticos Theologos, de Libero Arbitrio, meritis operum et tradtionibus humanis. Vide prim. eius tom. opp. Latin. A. Sec. 17. d. 31. Octobr. in vigilia omnium SS. publice Wittembergae, de qua praedictum, illam cunctas alias Germaniae Academias sua [orig: suâ] uce obscuratur am, Abr. Scultetus, Ann. Eccl. tom. 1. affixit propositiones 95. contra Indulgentias, quas Ioh. Tezelius, impudentissimus illarum propola, circumferebat; postquam pridie Frid. Elector. Suidniciae ter successive somniasset [orig: somniâsset]: Monachum comitatum sanctis ad se venisse de caela et ut quaedam ostio Academico inscribere liceret, petiisse: Scripsisse autem literis tam insignibus, ut scriptura etiam Suidniciae legi posset. Finem calami Romam se extendisse, utramque autem Leonis X. ibidem iacentis penetr âsse, inde ad coronam tricipitem Pontificis se exporrexisse, eamque adeo commovisse, ut casura esset.

Ad haec audivisse, Monachum pennam istam accepisse ex ala anseris Bohemici. Ant. Musa, ex relat. Palatini Eloct. Confess. Hoc mitium admirandi illius et divini operis, quod Reformationem vocamus: de qua, ut antiquiores omittam, Nicolaus Cusanus, Card. Ioh. Lichtenbergius, Ioachimus Abbas, Hildegardis, Brigitra, Has, Andreas Proles, Augustinianorum provincialis, Ioh. Hilten, monachus Isenacensis, qui quidem et Annum mutationis assignasse [orig: assignâsse] fertur, diu ante vaticlnati sunt. Post haec, Albertum Archiep. Moguntinum, cui Indulgentiarum negotium a Papa commissum erat, per literas oravit, ut indulgentiarum loco Euangelium doceri iuberet: illis iam ante a Ioh. Ep. Misnensi e dioeoesi sua eiectis. Chyrr. Par. 1. Sax. Palydor. Virg. l. 8. c. 4. Laur. Surius Carthus. etc. Cumque Tecelius non solum non cessaret, sed pro indulgentiis Francofurti disputaret, et Archiep. Magdeburgensem, Prieratem, Eccium, Hochstatumque contra illum excitaret, omnibus horum scriptis acerrime restitit. Sleidan. Hist. l. 1. Romam citatus, cum periculum obtenderet, Caietano Card. Pontificis legato, Augustae se stitit, A. C. 1518. illoque palinodiam urgente, errores sibi demoustrari petiit, quod cum non fieret, metuens, ne Card. ad extremum rem omnem magis imperio, quam disceptatione definiret, Polyd. Virg. Augusta [orig: Augustâ] wittembergam reversus, a Caietano appellavit 16. Octobr. ad Papam: ab hoc d. 28. Nov. quod vitae eius insidiaretur, ad Conc. Edidit tum resolutiones et declatationes propositionum suarum de lndulgentiis, quas Leoni X. dedica vit. Publicavit item Sermones de virtute Excommunicationis, de paenitentia et praeparatione ad S. Cenam, cum appendice de meditatione passionis Dominicae. Coniungentibus iam quoque aliis Doctoribus operas suas, inprimis Ulr. Zuinglio in Helvetia. De hoc Anno sic Erasm. Ep. l. 11. Ep. 1. et l. 12. Ep. 23. et 31. inquit: Ego Lutherum nec accuso nec defendo Multa praeclare monuit, sed utinam civilius, etc. Idem Lutherum ad moderarionem revocavit, l. 6. Ep. 4. Perrexit hic edere Sermones, de duplici Iustitia, de salutari meditatione Passionis Dominicae: de Baptismo: de praeparatione ad mortem: Item enarrationem Ep. ad Galaras. Excommunicatus A. C. 1521. a Leone, publicavit Aslertionem omnium articulorum doctrinae suae a Leone damnatorum, iterumque provocavit a Papa ad Conc. Lovaniensibus quoque et Coloniensibus respondit, qui libros ipsius flammis dignos pronuntiarunt [orig: pronuntiârunt], Erasm. l. 15. Ep. ult. Scripsitque porro, de Libertate Christiana, quem librum Leoni X. misit: De Captivitate Babylon. praeludium, quo Pontificiorum iras ac odia inprimis in se concitavit, etc. Vide Bucholc. Ind. Chronol. p. 492. Lipsiae, coram Georgio Duce Saxon., cum Eccio de primatu Papae disputavit victor: exclamante Duce, sive sit iure humano, sive divino Papa, ipse est Papa Abr. Scultetus, in Ann. Eccl. Wormatiam ad Comitia, hoc Anno, citatus, amicis iter dissuadentibus, respondit: Se iturum, etiamsi sciret, tot sibi Diabolos esse oppositos, quot sunt in omnibus urbis tectis tegulae. Comparuit igitur, coram Car. V. Imp. et Imperii Proceribus, ac veritatem intrepide confessus est. Contra quosdam, fidem minime esse servandam clamitantes, a Lud. Elect. Palatino defensus: Wormatia [orig: Wormatiâ] decessit feria [orig: feriâ] 6. post Iubilate, 26. April. Proscriptus a Caesare, d. 8. Maii, ab Elect. Saxoniae, 10. mensibus, in arce Vartbutgensi, prope Isenacum, occultissime servatus est, ut ne magi de loco consulti divinare potuerint In hac Pathmo plurima scripsit. Vide Bucholc. Ind. Chron. p. 494. Iterum excommunicatus, d. 28. Martii, iterum respondit. Irritatus a Carlostadio prodiit et palam rursus docuit, A. C. 1522. Vide Prasm. Ep. 2. l. 14. Ep. 7. l. 1. Ep. 2. l. 17. Ep. 26. etc. Conflixit dein cum fanaticis, Nic. Storck, Thoma Muntzero, etc. Henr. Angliae Regi asperiore calamo respondit: Hoc tempore Monachi lectis Lutheri aliorumque libris, passim Monasteria vacuefecerunt [orig: vacuefecêrunt]: qui Nov. Test. hoc Anno Germanice versum edidit, Phil. Melanchthonis opera usus. Decretum Imperii Norimbergae Principibus congregatis editum, A. C. 1523. d. 6. Martii: quo Universale ac liberum Concilum optimum visum est controversias dirimendi medium, interea Theologi Euangelium pure et modeste praedicare iussi sunt, datis ad Principes literis, pro se ionterpretatus est. Abolito Wittembergae Canone Missae Cenam Domini celebravit, revocata [orig: revocatâ] tamen in usum Confessione Auriculari, et privata [orig: privatâ] absolutione, quam Carlostadius aboleverat. Postmodum Pentateuchum Germanice translatum edidit: Libro de diguitate et officio magistratus [orig: magistratûs] Politici, exhilaravit Electorem; De Sacramenti adoratione scrip sit ad Waldenses, tumque primum opmionis Berengarii meminit, de Cena Domini. Henr. et Ioh. Monachos Augustinianos, flammis Bruxellis, ob religionem, datos, cantico celebravit, vide Erasm. l. 21. Ep. 7. et l. 24. Ep. 4. Cucullum deposuit, A. C. 1524. Erasmo scriptum de Servo arbitrio opposuit, A. C. 1526. Vide Erasm. Ep. l. 19. Ep. 1. 2. 3. 4. et antepen. Carlostadium, aureo dato nummo, ad scribendum contra se, in negotio S. Cenae, provocavit d. 22. Aug. A. C. 1524. Ienae. Hoc belli Sacramentarii initium fuit. Vide Lud. Lavateri Hist. Sacram. Edidit Psalterium Germanice. Cum Melanchthone, A. C. 1525. scripta quaedam edidit, contra articulos a seditiosis rusticis, initio Anni, publicatos. Tum Zuinglius et Oeceolampadius, mentem suam, de genuino sensu verborum S. Cenae scriptis editis, exposuerunt [orig: exposuêrunt]: Lutherus autem Ordinationem ministrorum Euangelii in Eccl. reduxit, d. 14. Maii, cum primus or dinandus esset Georg. Rorarius. Missam lingua [orig: linguâ] vernacula [orig: vernaculâ] celebrari curavit, d. 29. Octobr. Contra Carlostadium, de Cena Domini et Iconomachia scripsit: librumque de abominatione Canonis Missae edidit, contradicentibus ex Anglia, Gallia, Hispania, Germania, etc. plurimis: Cathatinam a Boren, genere nobilem, quae monialis antea fuerat, die 27. Iunli uxorem duxit. Librum ad versus Zuinglium et Oecolampadium, A. C. 1527. de sensu verborum Cenae evulgavit, cui uterque respondit; ut et A. C. 1528. Conventu dein Spirensi, A. C. 1529. celebrato, Protestantium ortum nomen: eodemque Anno

Smalcaldiae, de mutuo foedere Principum Euangel. consilia agitata. Colloquio Marpurgensi, inter Lutherum et Zuinglium, triduano, coustituta est Concordia discors, et induciae in causa Eucharistia pactae, quae diu haud durarunt [orig: durâtunt]. Edidit post haec utrumque Cathechismum Lutherus. A. C. 1530. Confessio Augustana, scripta a Phil. Melanchthone, exhibita est Car. V. in Comitiis Augustanis, qui illam sibi Italice et Gallice verti voluit; dum Lutherus in arce Coburgensi fuit: et prima pax Religionis coiit, A. C. 1532. usque ad liberum Christianum Conc. impetrante illam Alberto Moguntino et Lud. Palatino. Lutherus A. C. 1534. tandem Biblia Germ. in unum corpus redacta, praelo subiecit, quae, cum Hebraicis Seb.-Munsteri, prodierunt [orig: prodiêrunt] A. C. 1535. Coepit exin Genesin enarrare: Inter eum et Bucerum concordiae formulam Melanchthon edidit, A. C. 1536. Disputare contra Antiononis A. C. 1537. coepit Librum de Conciltis et Eccl. in lucem A. C. 1538. misit. Primam suotum Comm. in Genesin partem A. C. 1544. et mense Sept. eiusd. Anni brevem ultimamque suam de C. D. confessionem condidit, diserte exponens, quid a dignis et indignis in illa sumatur: de quo scripto Theologi Tigurini suam sententiam paulo post publicarunt [orig: publicârunt]. Obiit paulo ante bellum Smalcaldicum, Islebiae A. C. 1546. Vir etiam hostium iudicio magnanimus, talia certe ausus, quae totus miratur orbis, et unus ferme Orbi coniurato obnixus, Mortem va. riae calamitates sequutae sunt. Vide Sleidan. etc. Sectatores eius, Lutherani dici amantes, indiganante illo, iam olim ex 1. Cor. c. 1. v. 12. et 13. in plurimis ab eo recedunt, ut ex scriptis illorum videre est. De Luthero Melanchthon: Pomeranus est Grammaticus, et verborum vim explanat; ego sum Logicus, monstro contextum rerum et argumenta; Iustus Ionas est Orator, copiose et ornate disserit: sed Lutherus est omnia in omnibus, et miraculum inter homines, quidquid dicit, quidquid scribit, id in animos penetrat et mirisice relinquit aculeos in cordibus hominum, apud Melch. Adami. De eodem Eduardus Leigh. Anglus: res et verba Philippus Res sine verbis Lutherus, Verba sine re, Erasmus. Eius pictura [orig: picturâ] olim visa [orig: visâ], Melanchthon modo memoratus in hunc versiculum ex tempore erupiisse legitur:

LUTHERUS [2] Paulus prioris fil. Aug. Electoris Saxoniae et Ioachimi II. Elect. Brandeb. Archiater. Obii Lipsiae A. C. 1593. Aet. 60. Artis Chymicae apprime peritus, ut qui in officinas pharmaceuticas unguentem ex nitro, magisterium perlarum et coralorum, aurum potabile etc. primus introduxit. Pater ex Anna Warbcia, inter alios, Ioh. Ernesti, Capituli Cizensis Senior quo genitus Ioh. Martinus consiliarius Elect, Saxon. et Canonicus Misnens. unam ex filiabus Doctoris Hisemanni sibi matrimonio iunxit A. C. 1655. Paul. Freherus Theatr. Viror. Erudit. Claror.

LUTI Germ. pop. Plin. Slesier Pyramio. Hi et Burii Ptol. forsan Lugii Burii aliorum, fuere [orig: fuêre] prope fontes Vistulae, in Silesia sup. ubi nunc Duc. Teschinensis et Ratiboriensis, Poloniam inter min. ad Ort. et Moraviam ad Occas. Baudr.

LUTIA opp. olim Hisp. Tarrac. opulentum, Appian. Alex. de Bell. Hisp. p. 308. 300. a Numantia stadiis, in finib. Arevacorum

LUTIS fluv. Austriae, per agrum Viennensem fluens; Leyte: super quo opp. Lytipons, Pruck an der Leyte.

LUTOMAGUS opp. Morinorum, Cluv. Monstrevil, in Picardia, urbs munita, ad Quentiam fluv. in onf. Artesiae, media inter Hedenum ad Ort. et oram Maris Britan. ad Occas. 3. leucis utrinque.

LUTORIUS Priscus praenomine Caius, Eques Rom. post celebre carmen, quo Germanici suprema defleverat, pecunia donatus a Caesare, corruptus a delatore obiectante, aegro Druso composuisse, quo, si exstinctus foret, maiore praemio vulgaretur. Ob hanc causam sententia [orig: sententiâ] Haterii Agrippae Consulis dsignati, indictum reo ultimum supplicium; et nequiquam M. Lepido relegationem decernente, Priscus in carcerem ductus ac statim exanimatus est. Tac. Ann. l. 3. c. 49. et 51.

LUTOSA [1] vulgo LEUSE, vicus est Hannoniae, Monasterio a S. Amando ibi, sub Childerico, condito nobilis: 2. mill. pass. ab Atho urbe, Item locus fiscalis in saltu Dervensi ac Dioecesi Tricassina, in quo Bercharius Abbas, similiter sub Childerico Rege Basilicam in honorem S. Martini ac cellam exstruxit: Handr. Vales. Not. Gall.

LUTOSA [2] vulgo Loze, amniculus Galliae, qui ortus ad radices clivi, in quo Alesia condita, unc cum Osera haud procul oriente, decurtit in Brionam Brenne, vide Hadr. Vales. Not. Gall. in Alesia Mandubiorum.

LUTTERA opp. Germ. in Saxonia inf ubi Christianus IV. Daniae Rex qui copiarum, pro circuli huius defensione conscriptarum, imperium susceperat, a Tillio, Caesariani exercitus [orig: exercitûs] Duce, gravi clade affectus est, universo ferme peditau amisso, circa A. C. 1626.

LUTTERVORTIUM castrum Licestriae cum pago, medium fere inter Licestriam urb. et Daventriam. Ibi Wiclefus Parochus fuerat. Lutterworth vulgo.

LUTUM [1] vulgo Louth. opp. Ultoniae, ad amnem cogn. aliquot ab ora mill. medium inter Dunkeranum ad Bor. et Ardracum ad Austr. 7. mill. pass. utrinque. Caput Comit. Lutensis s. Lugensis. Vide ibi.

LUTUM [2] prima generis nostri nobilitas. Ex terra enim lutove, primum hominem factum, e sacra Historia cuivis liquet. Cui convenienter Philosophi, *)epi\ te tou= a)nqrw/pou e)k xoo\s2 diapla/sews2 i(sta/menoi, gh/i+non me\n -- par' e(/kasta to\ sw=ma a)nagoreu/outin, ut Clemens 5. Strom. loquitur. Arnobinsque auctor est, alios ex Sapientibus dicere, Tellurem esse hominum matrem, Aquam alios, c. Gent. l. 2. quas duas sententias si coniungas, lutum habebis. Expressius Callimach. apud. eund. Clem.

*)=hn kei=nos2 ou(niauto\s2, w(=| pote pthno\n
*kai\ tou\n qala/ssh|, kai\ to\ tetra/poun, ou(/tas2
*)efqe/ggeq' w(s2 o( phlo\s2 o( *promhqh=os.
Erat tempus, cum volucrium saecla,
Et quadrupes, et quidquid occulit pontus,
Vocem efferebat, ut Lutum Prometheus etc.

Unde et pedes lecti, in quo cubabat Flamen Dialis, luto tenui cicumlini consuevisse, diximus supra. Quam in rem vide plura egregia, apud Tob. Pfanner. System. Theol. Gentil. pur. c. §. 1. et 2. aliquid etiam infra in voce Tethis ist. Titia. Ex eodem primae habitationes factae, Plin. l. 7. c. 56. cuius rei inventor Gellio Doxtus Caeli fil. placet, exemplo sumpto ab hirundinum nidis, postmodum Luti vice, bitumen in muris faciendis adhibitum, teste Herod. l. c. 179. *(elku/santes2 de\ pli/nqous2 i(kana\s2, w)/pthsan au)ta\s2 e)n kame/noisi meta de\ te/lmati xrew/menoi a)sfa/ltw| qermh=|, kai\ dia\ trih/konta do/mwn pli/nqou tarsou\s2 kala/mwn diastoiba/zontes2, e)dei/man prw=ta me\n th=s2 ta/frou ta\ xei/lea, deu/tera de\ au)to\ to\ tei=xos2 to\n au)ton tro/pon. Ubi te/lma lutum est. Pro calce nempe et arena (industria [orig: industriâ] mortalium sensim crescente) multi utebantur luto subacto et paleis mixto, in parietum instructura: Unde vicem luti bitumine fartos Babylonis muros tradit idem. Pallad. Quibus copia suppeiit, macerias luto et lapide excitant, plerique sine luto congesta in ordinem sexa componunt. Petron. Edit. Gonsali de Salas p. 80. Edit. Bosch. c. 95.

At paries circa palea [orig: paleâ] satiatus inani
Fortuitoque luto clausos munibat agrestes.

Cuiusmodi lutum Festus intelligit, Aceratum lutum et paleis mixtum: Proprie autem loquutus est Perton. parietem luto satiatum et palea [orig: paleâ] dicendo, qui fartus erat luto. Vitruv. l. 2. c. 8. Utraque autem ex minutissimis sunt instruenda, uti materia ex calce et arena crebriter parietes satiati diulius contineantur. Ita nempe et luto satiabantur. Sed et craticii parietes fiebant, qui inducebantur luto. Idem, l. 7. c. 3. Cum paries totus luto inquinatus fuerit, tunc in eo opere cannae clavis muscariis perpetuo figantur, deinde iterum luto inducto, si puriores tr ansversariis ordinbus fixae sunt, secundae erectis figantur. Ubi de craticiis parietibus loquitur, quibus luto inductis canarum duplex ordo adfigebatur, ut tectorium superinductum firmius adhaeresceret. In muris Babyloniis, inter singulos ordines laterum texta cannarum stipata erant et bitumine adglutinata etc. Vide Salmas. ad Solin. p. 1230. Inde et ad alios usus adhibitum. Namque Luto inquinandi statuas Tyrannorum mos, occurrit apud Ael. Lamprid. in Heliogab. Misit qui in castris statuarum eius titulos luto tegerent, ut fieri solet de tyrannis. Nempe in tyrannorum, eorumque omnium, quorum memoria damnaretur, staturis, usurparis solirum est, ut et detraherentur et luto obliterentur, aut nigro colore deformarentur, ut de Maxentii imaginibus Euseb. scribit l. 9. sub fin. Cum erant fusiles statuae, iis conflatis, vasa ad obscenos usus interdum inde conficiebantur, ut Athenienses olim e statuis Demetrii Phalerei, teste Diog. Laertio. Sed mos luto inquinandi antiquissimus est, et, si credimus Graecis Grammaricis, eosdem Athenienses auctores habet:Scribunt enim illi, solitos hosce damnatos alicuius criminis lutulare, et ita traducere, quod prophlaki/zein dixere [orig: dixêre], Casaub. ad Lamprid. Similes apud Burgundiones poena, Luto vel coeno necandi L. Burgund. tit. 34. §. 1. Si qua mulier maritum suum, cui legitime nupta est, dimiserit, necetur in luto. Quo referendum illud Tac. de Morib. Germ. c. 12. Ignavos et imbelles et corpore infames coeno et palude, iniecta [orig: iniectâ] insuper crate mergunt. Vide supra in Caenitus. Neque vero eorum solum, qui sententia [orig: sententiâ] Iudicis extra fines exportabantur, faciem luto illinebant Athenienses, sed et in aliis, quos volebant ignominia [orig: ignominiâ] affectos, eundem morem observabant, uti docet Auctor Etymologici, *(oi a)rxai=oi, o(/te h)/qelon u(bri/sai tina\ kai\ e)mpai=cai, phlw=| e)/xrion to\ pro/swpon au)tou=. Sic odii et contumeliae causa [orig: causâ] apud alios quoque rapa iacta, fimus, lapides, aut lutum, uti discimus ex l. 1. ff. de extraord. crim. Vide etiam supra in verbo Iacere.

LUTZELSTENIUM Comit. Lotharingiae, in Imp. Germanico, sub Principe ex fam. Palatina. Vide Lucelstenium.

LUTZENUM oppid. Misniae. sub Ep. Martioburgensi, prope Elsterum fluv. 2. leuc. a Martioburgo in Occ. 2. a Lipsia in Ort. Ibi Gustavus Adolphus Suec. Rex d. 16. Octobr. A. C. 1632. victor Occubuit. Vulgo Lutzen.

LUX [1] primae diei Creationis opus, ubi triduo, praesens quidem diem, absens vero noctem praestitisset, quarto die Soli indita est, ad ornatum maiorem, et lucem clariorem, tum etiam, ut non solum dies noctesque alternaret, ad quod diei primae lux suffecisset; sed ut praeterea Annos et menses aliaque tempora, discriminaret. Nam ad hoc quoque lucem illam discerpi, et magnitudine ac locis distingui, attinebat, eam que rationem adducit ipse Moses Gen. c. 1. v. 14. Quam primae Luci immutationem eleganter expressit Apolinaris, cum ait, *tou= de\ prwtogo/nou fwto\s2, o(/son me\n kaqarw/taton e)ne/qhke tw=|h(li/w| to\ de\ loipo\n selh/nh, kai\ toi=s2 a)/strois2 e)me/rize. E primigenial luce, quidquid purissimum foret, indidit Soli; reliquum vero Lunae et astris impertivit. Unde Basil. sidera vocat Lucis o)kh(mata, vehicula, Hexaem. Homil. 6. uti doxei=a conceptacula, Damascen. Maximus vero in Dion. Schol. id soli principi siderum vindicat, *to\ prwto/ktiston fw=s2 th=| teta/rth h(me/ra| metexhmati/sqh ei)s2 h(/lion, prima die conditam lucem quarta [orig: quartâ] die in Solem transformavit: A quo precarium habere lumen, tum Lunam, tum reliqua sidera, non pauci sentiunt. Atque hac de Luce prima sententiam, etiam Gentilibus, Empedocli, Philolao, Anaxagorae, Democrito et Metrodoro suboluisse, ex Diog. Laertio et Plutatcho, quamquam obscurioribus locis, H. Grot. notat, de Ver. Rel. Christianae l. 3. ibique Annotat. Est autem Lux, inter corporeas, pulcherrimum simul ac maxime admirandum opus eius, qui lucem habitat inaccessam: unde sidera, Solem inprimis, colendi, non minima miseris Genrilibus ansa fuit, ut

Quali luctu perculsam, ob interitum mariti, magnam sui temporis Reginam per aliquot menses adeo lucem fugisse, ut nec lucernam, aut cereum, candelamque ullam, nisi per velamen aliquod, non admodum tenue, conspexerit, refert C. Barth. Animadvers. ad Stat. Theb. l. 10. v. 812. Morituros tamen ultimo obtutu lucem quaerere, hincque faciem illorum caelo obverti consuevisse, notant, qui de Funeribus scripsere [orig: scripsêre], vide quoque hic [orig: hîc] passim

LUX [2] Dubia nomen fani apud Gaditanos, Phosphoro sacri, quod a Rom. conditum hinc patet, quod fwsfo/rou hoc i(ero\n, Phosphori fanum, aliter vocari *loukemdoubi/an, retenta [orig: retentâ] voce Latina [orig: Latinâ], ait Strabo l. 3. p. 140. Vide Gerh. Ioh. Voss. de orig. et progr. Idol. l. 2. c. 31.

LUXEMBURGUM Gallis Luxembourg, urbs ampla Belgii, ad Alizontem amnem, satis munita, 4. leuc. a Theodonis villa in Sept. 6. a Treviris in Occ. 4. ab Orolauno in Ort. 2. a conf. Lotharingiae. An a fluv. quasi Elzenburg? Ptol. Augusta Romanduorum dicitur: capta haud pridem a Gallis, ut diximus, ubi de Lud. XIV. Caput Duc. Luxemburgensis, qui frumentorum metallorumque feracissimus, maxime ad Ort. et Austr. extensus est versus Germ. inter dit. Trevirensem ad Ort. Ducatum Limburg. ad Bor. tractum Leodiensem ad Occ. et Lotharingiam ad mer. Amissus a Francisco I. A. C. 1529. nunc sub Hisp. parstamen Australis eius Gallis subest. Fam. Luxemburgicam, ob Imperatores Regesque complures inde exortos, toto orbe illustrissimam nemo est qui ignoret.

Bastonacum, Bastogne, Hisp. subest. Damvillerium, Damvillers, Gallis. Luxemburgum, Luxembourg Hisp. Monsmedius, Monmedy, Gallis. Orolaunum, Arlon, Hisp. Theodonis villa Thionville, Gallis. Virtonium, Virton, Hisp. Yvodium, Yvoix, Gallis.

LUXOVIUM oppid. Com. Burgundiae, in saltu Vosago, ubi Columbanus, sub Childeberto Rege Monasterium exstruxit, dictum vulgo Luxeu vel Luxevil. Ditavit illud annuis censibus Chlotarius iun. Opp. sedet ad amnem Lantanam Lantaine, qui in Ararim effunditur, inter loca Falconiacum Falcougney, et Confluentes Conflans. Coenobium S. Benedicti normam sequi refert Ferrar. Distat 13. leuc. a Vesuntione in Bor. 6. a Vesulio in Caec. alias munitum. Ab Alsatia 6. leuc. in Occ.

LUXURIA a luxu, quod proprie luxatio, e)ca/rtrwsis2, inde intemperantia cupiditatum, cum sc. eae luxae s. solutae sunt, a)swti/a, a)kra/teia: circa victum et vestitum inprimis, proprie profusa impensa. Sic in victu, Luxuriosorum principes, ex Graecis quidem Gallias et Ctesippus; ex Romanis Apicius et Hortensius, memorantur Aelian. Var. Hist. l. 4. c. 16. Et Hortensium quidem Oratorem, primum cibi causa [orig: causâ] pavum occidisse, narrat Tertullian, de Pallio c. 1. quem postea saginare primus instituit M. Aufidius Lurco, circa novissimum Piraticum bellum: ob quae sic Publius Syrus; apud Petron Arbitr. Edit. Gonsal. de Salas p. 21. Edit. Bodsch. c. 38. qui hisce negat melius quid dici posse,

Luxuriae rictu Martis marcent moenia,
Tuo palato clausus pavo pascilur,
Plumato amictus aureo Babylonico etc.

Verum hos omnes immane quantum superavit Aesopus Tragicus, vel eius fil. cui Pater ex arte ducenties sestertium reliquerat, uti praeter alios Macrob. narrat, Sat. l. 2. c. 9. De filio ita Val. Max. l. 9. c. 1. Sed etiam furiosae luxuriae iuvenem quem constat cantu commendabiles aviculas, immanibus emptas pretiis, in cena pro fic edulis ponere, acetoque liquatos magnae summae uniones potionibus adspergere solitum, amplissimum patrimonium, tamquam amaram aliquam sarcinam quam celerrime abicere cupientem. Quod tamen Parenti liquido tribuit Plin. l. 10. c. 51. Maxime, inquiens, insignis est in hac memoria Clodii Aesopi, Tragici Histrionis, patina, excenties H-S. taxata: in qua posuit aves cantu aliquo, aut humano sermone vocales, nummis sex singulas coemptas; nulia [orig: nuliâ] alia [orig: aliâ] inductus suavitate, msi ut in his imitationem hominis manderet, ne quaestus quidem suos reveritus illos opimos et voce meritos: dignus prorsus filio, a quo devoratas diximus margaritas. Sane filium fuisse, a quo comestas narrat margaritas, etiam Horat. testatur Serm. l. 2. Sat. 3 v. 239 et seqq.

Filius Aesopi detractam ex aure Metellae,
Scilicet ut decies solidum exsorberet, aceto
Diluit insignem baccam.

Similiter Tertullian. de Pallio c. 5.. At de Patina adscribit patri Histrioni haec de utroque verba: Aesopus Histrio ex avibus eiusdem

pretiositatis, ut canoribus et loquacibus quibusque, cenium millium patinam confiscavit (h. e. confiscatam, s. repositam habuit; ut eam, cum vellet, avibus carissime emptis plenam repraesentaret convivis.) Fil. eius post tale pulpamentum potuit sumptuosius esurire: margarita namque vel ipso nomine pretiosa dehausit. Credo, ne mendicius patre cenasset. Sed de pretio patinae fusius disserit Salmas. ad Tertull. quem vide. Quod vero Plin. audivimus dicentem, supra aves singulas sex nummis coemptas; quod pretium Beigis necdum adaequat stuferos quatuor, sive quintam floreni partem: mendum est. Quare Hottomannus de Re Numm. p. 257. pro sex legit sexcentis; i.e. octodecim florenis Belgicis. Sed neque id iustum fuerit pretium. Proin Salmas. ex optimo et vetustissimo Rigaltii codice, reponit: IIS, VI. singulas coemptas. Nempe pro avibus singulis soluta sestertia sex, s. sex milia nummum [orig: nummûm]. Quam Plinii sententiam etiam Tertullian. expressit, scribens: Asimus Celer mulli unius obsonium VI. M. H. S. detulit: Aespus, ex avibus eiusdem pretiositatis, sexcentum [orig: sexcentûm] millium patinam confiscavit. Ubi clare inter patinam et avium pretium distinguit: quae Budaeus l. 2. de Asse, confudit. Ab Aesopo ad alid luxus [orig: luxûs] exemplum, ducit Suet. Vitell. c. 13. Famosissima, aiens, super ceteras fuit cenae ei data adventitia a fratre: in qua duo milia lectissimorum piscium, septem avium, apposita traduntur. Hanc quoque exsuperavit ipse dedicatione patinae, quam, ob immensam magnitudinem, Clypeum Minervae, *ai)gi/da *poliou/xou, dictitabat. In hac scarorum iecinora, phasianorum et pavonum cerebella, linguas phoenicopterum [orig: phoenicopterûm], muraenarum lactes, a Carpathio usque fretoque Hispaniae, per Nauarchos ac triremes, petiatarum, commiscuit. Porro Romanorum luxum insigniter arguunt verba haec Favorini apud A. Gell. l. 15. c. 8. Qui negant ullam avem, praeter ficedulam, totam comesse oportere ceterarum avium atque altilium, nisi tantum apponatur, ve a cluniculis inferiori parte saturi fiant, convivium putant inopia [orig: inopiâ] sordere: superiorem partem avium atque altilium qui edunt, eos palatum non habere. Idem multum comparuit ex Aviariis sive Ornithonibus, in quibus tria inprimis admirationi erant; magnitudo earum, multitudo avium quas continerent et pretium ingens, quod inde quotannis perciperent: Verum cum hac de re infra dicturi simus, suo loco, hoc unum hic [orig: hîc] addam, quod Axius habet, apud Varron. de Re Rust. l. 3. c. 6 ubi ex pavonibus M. Aufidium Lurconem supra sexagena milia nummum [orig: nummûm] cepisse, memorat. Idem c. 7. ubi de columbis: Parentes eorum, inquit, Romae, si sunt formosi bono colore, integri, boni seminis; pariae singula vulgo veneunt ducenis nummis; nec non eximia singulis milibus nummum [orig: nummûm]: quas nuper cum Mercator tanti emere vellet a L. Axio, Equite Rom. minoris quadringentis denariis daturum negavit. Quod de Axio referre etiam non piguit Plin. l. 10. c. 37. Duceni autem nummi Belgis nunc fuerint sex floreni: mille nummi, triginta floreni: quadringenti denarii, 120. floreni. Causa caritatis, adiciales inprimis ac triumphales cenae: unde legas l. 3. Varronis c. 2. Quotus quisque enim est annus, quo non videas epulum, aut Collegia, non epulari; quae nunc innumerabiles incendunt annonam, etc. Plura hanc in rem vide apud Gerh. Ioh. Voss. de orig. et progr. Idol. l. 3. passim aliquid etiam infra in voce Tetrapharmacum. In vestitu luxriem Romanorum, matronarum inprimis, grphice describit Plin. l. 9. c. 25. et l. 33. c. XI. alibique passim. Ut de luxu in supellectile, in aedificiis, aliisque sese exserente, nil addam: nisi versus hos Stat. l. 1. Sylv. 2. v. 157.

Ubi delitias ubique sectando, ex hieme et aestate ver factum indicat, mutatasque Naturae ipsius vices, temperatis luxuriae artificio rigoribus et fervoribus: cuiusmodi habitationem pulchre totius Anni villam vocat Seneca Ep. 55. Ut autem cordati homines temperantiam hic [orig: hîc] quoque secuti sint, vides in aedificiis pulchre diligenterque conscriptis a minore Plin. l. 1 Ep. 17. et l. 5. Ep. 6. De luxu in cubando, vide aliquid infra, ubi de Lectis et Pulvillis, sicut de reliquis luxuriae speciebus, passim suis locis. Neque vero in pace solum, sed et militiae, sequioriaevo, luxuria dominari coepit, adeo ut inter satcinas Ducum ipsa pavimenta fuerint. Hinc Plin. quoque Neronis viatoria cubicula unionibus constructa queritur; et indignatur conopeum Horat. de castris loquens Antonii, Epod. Ode 9. v. 15.

Res memoranda novis annalibus, atque recenti
Historia, speculum civilis sarcina belli.

Ut de figulis, in Domitiani, deque balinei instrumento, in Tiberii castris, apud eund. poetam et Velleium, taceam. Unde praetorium in castris templo comparandi, ob magnificentiam, occasio Iosepho. Transiit autem luxus uterque ex Oriente, post Asiam inprimis devictam, ad rom. Treb. Pollio de Herode Tyr. homo omnium delicatissimus, et prorsus Orientalis et Graecae luxuriae: inter milites ex parte sublatus ab hadriano Imp. quemadmodum legibus Cabariis, Vestiariis, aliisque in urbe utcumque eidem obviam itum est. Vide quoque ubi de re Censoria, alibique passim. Addo saltem etiam Luxum nonnullis inter Imperii arcana censeri. Sane Iuliani Imp. qui eunuchos, coquos, tonsores, palatio e xegit, factum a plerisque imporbatum, o(/ti pauome/nh h( e)k tou= basilikou= plou/tou toi=s2 polloi=s2 e)gginome/nh kata/plhch eu)katafro/nhton e)poi/ei basilei/an, ut Socrates ait, Hist. Eccl. l. 3. c. 1. i. e. ut Cassiod. Hist. Trip. l. 6. c. 1. vertit, Quod remoto Festi Palatii contemptibile videretur Imperium. Vide Lips. Poliorcet. l. 4. c. 9. Clapmarium, Arcan. l. 3. c. 12. Freinshem. ad ista Curtii l.. c. 5. Maiestatem enim Imperii salutis esse tutelam, alios. Sed

LUXURIUS Epigrammatarius Carthagine scripsit et flornit. sub Thrasymundo Vandal. Rege, de quo vide aliquid infra in verbo Pascere.