December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised


image: as0001

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS TERTIVS Literas M, N, O, P, Q, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.



image: as0002

[gap: blank space]

image: as0003

[gap: illustration]

page 11, image: s0011b

MAGADES Musicum organum, de quo vide infra voce Organica.

MAGADOXA urbs ampla Zanguebariae, caput regni cognominis, cum arce et portu capaci. Alias expungnata et male habita a Lusitanis; in regno Adeae et ora Aianis, ad ostia fluv. Magadoxi, 450. mill. pass. a saucibus sinus Arabici seu maris Rubri in Meridem 600. a Dioscoridis Insul. in Africum. Vulgo Magadoxo.

MAGAE seu MAGNAE, Liber Notitiar. Antonin. Magnis oppid. Walliae, Old Radnord Camdeno. Oppid. Walliae inter Iscam Legionem Augustam 43. et Uriconium 25. mill. pass.

MAGAEA Siciliae fons, haud procul a Plemmyrio, Plin. l. 3. c. 8. La fontana de la Maddalena hodie Cluverio.

MAGALA nomen loci. 1. Sam. c. 17. 20.

MAGALONENSIUM urbs hodie Maguelone, urbs Galiae Narbonens. sub propriis quondam Comitibus. Inde 15. leuc. in Ortum, intra stagna Volcarum, adeo que mari paene undique cincta, cuius gradus portus Saracenus le port Sarasin ductus est, exstincta, postquam Saracenis eam Car. Martellus eripuisset, A. C. 737. Hanc per annos amplius 300. desertam, ac ruinis deformem, tandem Arnaldus Iulianus Episcop. muris turribusque circummunivisse, et clauso [orig: clausô] gradu, quo [orig: quô] Saraceni praedones ex Africa et Hispania Magalonam invadere ac in Septimaniam erumpere consueverant, alium non procul ab urbe navibus gradum exstruxisse sertur. Insula Magalo haud male Scaligero dicitur, quae forte est Alonis Insul. et urbs Massiliensium, Stepliano peri\ po/lewn ex Artemidoro, memorata. In Notitiis veterib. inter provinc. Narbonensis primae civitates ultimo [orig: ultimô] loco [orig: locô] ponitur, in ceteris sexto [orig: sextô]. In divisione dioeceseon a Wamba Rege facta, inter Septimaniae civitates secundum locum obtinet. Diu sub Gothis Episcopalis olim sedes, quibus temporalis potestas demumsub Innocentio III. post Albigenses turbas obtigit, nunc domus tantum cum templo in mediis stagnis. 2. leuc. a Monte Pesulano, quae ei successit, sede, ob piratarum Africanorum incursiones, Francisci primi iussu, eo A. C. 1536. translata [orig: translatâ]. Magalonae miminit Theodulfus in Paraenesi ad Iudices,

Hinc Magalona habuit laevam, Sextatio dextram,
Hic scabris podiis cingitur, illa mari.

Vide Hadr. Vales. Notit. Gall.

MAGANA mons Calabriae, Ancyrae urbi imminens, qui ex eo hodienominatur Monte d'Angori.

MAGARIS Indiae intra Gangem oppid. Ptol.

MAGARITA apud Anastasium in Histor. Eccl. et Paulum Diaconum in Hist. Miscell. ubi *magari/ths2 habet Theophanes, apostata est, Christianae religionis desertor: a verbo magari/zein, magarizare, h. e. stercore faciem conspurcare, quo [orig: quô] non modo [orig: modô] Saracenicam et Mahometicam impietatem profitentes, ut quidam volunt; sed maxime, post abdicatam et desertam Religionem Christianam, ad Musulmanismum transeuntes, notari solebant, vide Leunclavium in Pandecte Turcico. num. 22. *maga/risis2 certe, in Corona pretiosa macula et khli\s2 redditur: et Magarisius sinus, versus Rumeliae vel Europae promontorium, appellationem accepit, foedis tempestatibus, quae illis in regionibus Borea [orig: Boreâ] flante exoriri solent. Histor. Miscell. l. 23. Repromittit se non compellere ad magarzandum. In Capitulari Radelchisi Principis Benev. c. 24. Nullum Saracenum recipiant praeter illos, qui temporibus D. D. Siconis et Sicardi fuerunt Christiani, si magarizati non sunt. Ubi tamen sunt, qui marcharitati legant. Vide infra. Sic magari/zein, apud Graecos Scriptores passim. Vide Car. du Fresne, in Glossar.

MAGARSUS maximus collis in Cilicia [orig: Ciliciâ] iuxta Mallum, Steph. Vide Megarsus.

MAGAS a Cyrene expeditionem faciens, reliquit socios, qui urbem tuerentur. Instrumenta vero, atque tela et machinas arci inclusit, et moeniorum propugnacula sustulit, ut, si quid novi molirentur, apertum haberet per moenia introitum. Vide Polyaen. l. 2. c. 28.

MAGDALA civitas in litore stagni Genesareth, sive maris Galilaeae.

MAGDALENA [1] Francica quinta filia Caroli VII. ex Maria Andegavensi sapientia [orig: sapientiâ] et forma [orig: formâ] inter primas sui saeculi, desponsata Ladislao Hungariae et Bohemiae Regi, illo, non sine veneni suspicione, sublato [orig: sublatô], nupsit Gastoni Foxio, Principi Vianae, primogenito Gastonis IV. ex Eleonra Arragonia, Navarrae heredi, A. C. 1462. Marito [orig: Maritô] A. C. 1470. ex vulnere, quod in ludis equestribus acceperat, mortuo [orig: mortuô], sollicite educavit filium Franc. Phoebum, et filiam Catharinam. Dissidia Bellimontiorum et Grandmontiorum, in Navarrae regno sustulit, filium coronam hanc suscipere, laeta vidit, cui A. C. 1483. aetat. 16. veneno [orig: venenô] sublato, successit Catharina soror, Iohanni Albretano postmodum nupta. Obiit Pompeiopoli, quo filiam deduxerat. A. C. 1486. Favin. hist. Navarr. etc.

MAGDALENA [2] Bavarica filia GuilielmiV. ex Renata Lotharingica, uxor Wolphgangi Guilielmi, Comitis Palatini et Ducis Neoburgici, qui ut illa [orig: illâ] potiretur, Evangelium eiuravit.

MAGDALENA [3] [note of the transcriber: in the print: MADALENA] de Chemeraut, Pictaviensis, prosa [orig: prosâ] versuque varia edidit. Hilario Costus, elog. foem. illustr.

MAGDALENA [4] de Laubespine, Villaregii domina, uxor Nicolai de Neuville, Villaregii domini ministri fidelissimi Francisci II. Caroli IX. Henr. III. Henr. IV. et Ludov. XIII. itidem egregie docta Obiit A. C. 1596. Vide Moret. Diction. Hist.

MAGDALENA [5] [note of the transcriber: in the print: MAGDLENA] Maria, mulieris nomen, quae soror fuit Marthae et Lazari, conversione sui et gratia [orig: gratiâ] Servatoris insignis, Matth. c. 28. v. 56. Luc. c. 8. v. 2. Videtractat. de tribus et unica Magdalena, A. C. 1519. a Iac. Fabro Stapul. et Iod. Clichtovaeo editum.

MAGDALENA [6] [note of the transcriber: in the print: MAGDALEN] Neveu Pictaviens, mater Catharinae, ad


page 12, image: s0012a

quarum aedes, tamquam ad aliquam Academiam, viros Literarum et elegantiarum amantes confluxisse, refert Scaevola San Marth. in elog. vide eundem Moret.

MAGDALENA [7] Sabaudica uxor Annae Montmorantii, famosi illius Galliae Connestabilis, ingentis animi femina.

S. MAGDALENAE Ordo militaris a Iohanne Chesnelo, nobili Britanno inventus, et in consilio Ludovici XIII. A. C. 161. propositus, quo inprimis equites adstringendi erant, ut a duellis abstinerent, successu caruit. Favin. in Theatr. hon et Eq.

MAGDALENAE fluv. Rio de la Madalena, Americae, Meridional. in novo regno Granatensi. Recipit Carara, Pati, Guals fluvios cum aliquot aliis. Dein in fluvium S. Marthae se exonerat, in gubernio seu provinc. S. Marthae.

MAGDALGAD civitas in tribu Iudae. Ios. c. 15. v. 37.

MAGDALIA apud Alexandrum Iatrosoph. Passion. l. 1. eidem laudatum: Iterum cum vino teres et magdalia facies; et Marcellum Empiric. c. 20. sub fin. Cetera vino [orig: vinô] optimo [orig: optimô] madefacta simul in mortario colliges, ex quibus trochisci vel magdalia fient; Seplasiariorum officinis nota vox; apud quos hodi que Magdalones sunt teretes cylindri, in quod composita emplastra redigere solent. Galeno magdali/a est ipsum medicamentum, in pastilli formam redactum: a forma mollioris ex pane pulpae, qua [orig: quâ] manus abstergebant Veteres, et postea canibus devorandam proiciebant, uti videre est apud Athenaeum l. 4. et 9. Pollucem, Aristophanem in Equitibus, et ibi Scholiastem, Plut. in Lycurgo. Cael. Rhodig. l. 128. c. 1. Alio. ut et supra in voce Apomagdaliae.

MAGDALIUS Iacobus Hollandus, Dominicanus, Graece Hebraiceque doctissimus, scripsit Correctorium Bibliorum, Compendium Bibliorum metracum, etc. Val. Andreas in Biblioth. Belgic. 1638. Sixtus Senensis. etc.

MAGDALON urbs Aegypti. Ier. c. 44.

MAGDALSENNA h. e. turris Senna, ostendebatur usque ad temproa Hieronymi, villa in septimo lapide Hiericus, contra Septentrionalem plagam, in tribu Ephraim.

MAGDALUM Mariae Magdalenae castrum, ubi et nata ac sanata est, situm est in littore maris Galilaei, et ab Aquilone atque Occidente magnam habet planitiem: vocatum est Magdalum a turribus et munitionibus, quibus magnifice erat munitum, in tribu Zabulon, 8. mill. pass. a Bethsaida. 6. a Iotapata in Ortum. Et quidem Castri huius dominae fuisse, Mariam Magdalenam et Martham, illamque hinc nomen invenisse, finxerunt nonnulli, quorum stuporem castigat Baron. in Annal. adeo que, quae ipse ad A. C. 32. num. 23. de castello Magdalel inGalilaea, et Magdalo, in Iudaea, refert, frivola esse testis est. Et sane putare Magdalenam, a castello aut turri dictam fuisse, quia Hebraeis Migdal est turris; non minus est absurdum, quam existimare, omnes qui Mosis nomine sunt appellati, ab aquis fuisse extractos; qui Abrahami, patresesse multorum populorum; qui Isaaci, propter risum matris sic esse vocitatos. Is. Casaubon. Exercit. XVI. §. 2.

MAGDALUS locus in monte situs, iuxta quem castrametati sunt filii Israel. Exod. c. 14. v. 2. Num. c. 33. v. 7.

MAGDEBURGUM vulgo MAGDEBURG seu MEYDBURG, olim Parthenopolis, a Venere Parthenia, quae ibi celebrabatur, sic dicta, metropolis ac primaria est urbs Saxoniae in ferioris, sita ad Albim fluvium. Emporium fuit celebre, ubi Veneris simulacrum in curru stantis, cum tribus Gratiis, colebatur, unde nomen natum est loco, ut Parthenopolis, i. e. puellarum urbs diceretur, quod et Magdeburg, vox Germanicasonat. A Iohanne Capnione, viro doctissimo, Dincadum pyragum dictum. Aeneas Sylvius Magdeburgensem vocat et Viginopolim metropoliticam insignem urbem, inter Saxones, opibus et auctoritate memorabilem scribit. Ptol. moe/niwn, si litera non est falsa, l. 2. hanc urbem dixit. Hanc civitatem Otto primus condidit, ductu eius coniugis Edithae reginae, Regis Edmundi Anglorum Filiae, quae et ibi sepulta est. Hac inclita urbs Imperatorum Pontificumque sedes honesta, tres in partes dividitur, estque munita naenibus et propugnaculis, turribus quoque ac fossis excellens. Hinc frustra a Carolo V. Imperatore obsessa. Fr. Irenic. et Metel. Hodie in ditionem transiit Electoris Brandeburgici, cum itulo Ducatus, pace Monasteriensi, et reparatur utcumque, postquam A. C. 1631. ab Austriacis, Tillio [orig: Tilliô] duce, qui abillo temporesemper infelix. expugnata, desolate et pene destructa est. 12. leuc. a Witteberga in Circium, 9. ab Halberstadia in Ortum. Quibusdam est Mesvium antiquorum, teste Petro [orig: Petrô] Appiano [orig: Appianô]. Caput est regiunculae cognominis das Ertzbischthum vel Ertzstift Magdeburg vulgo, quae terminatur a Septentrione veteri Marchia [orig: Marchiâ] Brandeburgica [orig: Brandeburgicâ], uti media ab Ortu, a Meridie autem Principatu Anhaltino, et ditione Halberstadensi. Ex ea etiam pendet Halla Saxonica, licet intra limites Saxoniae. Alia oppida parvisunt momenti. Post obitum praesentis Administratoris, e domo Saxonica, iuris erit Brandeburgici, ut dictum. Archiepiscopatus enim fuit, a Carolo Magno institutus, post confectum bellum Saxonicum 33. annorum. Sedes Archiepiscop. primo in Styde, tum ad Wassersleev. tertio in Urese, tandem per Othonem I. A. C. 930. Magdeburgum translata, eiusque auspicio [orig: auspiciô] in Primatum Germaniae evecta est. Praecedente saeculo [orig: saeculô] Lutheri doctrinam Archiepiscopus cum ditione tota [orig: totâ] est amplexus, Albert. Crantz. de Episcopatu Magdeburg. Andreas Wernerus, Chron. Magdeburg. Cluv. descript. Germania. De hac Itiner. l. 7.

Nobile se nobis Madeburgum ostentat, et altas
Insignes turres ac templa extendit in auras:
Salve urbs pace potens, salve clarissima bello:
Nomine Parthenopen referens, Lacedaemona factis.

Ceterum Episcopatus [orig: Episcopatûs] primum honore (quem a Carolo M. Styda parimo Lippensi Comite, post Angaria, a Witekindo; inde ab henrico Aucupe Wallersleva ut diximus, acceperat) ab Ottone M. quo Edithae coniugis desiderio satisfaceret, insignitae A. C. 930. dein


image: s0012b

Metropolitana [orig: Metropolitanâ] dignitate, et in Misnensem, Mersburgensem, Cizensem, Havelbergensem et Brandeburgensem Episcopatus sacra [orig: sacrâ] iurisdictione, terris tandem principi congruis, auctae, Episcopi atque Archiepiscopi praefuere [orig: praefuêre], e variis, ut solet, Principum, Comitum, Baronum, Nobiliumque familiis lecti: donec praeterito [orig: praeteritô] saeculo [orig: saeculô] et hoc [orig: hôc] nostro [orig: nostrô] Albertus, Ioannes Albertus, Fridericus, Sigismundus, Ioachimus Fridericus, et denique Christianus Guilielmus, omnes Brandeburgicorum prosapia [orig: prosapiâ] orti, unius fere domus [orig: domûs] hereditatem eam estecerant; quorum postremo [orig: postremô], a Ferdinando II. Imperat. ob partes Daniae Regis adversus ipsum susceptas desensasque proscripto [orig: proscriptô], atque a Collegio Sacro, sive Capitulo, ut vocant, ordine moto [orig: motô], Augustus, Ioannis Georgii Electoris Saxoniae fil. adempta [orig: ademptâ] isti dignitate, Collegio [orig: Collegiô] postulante potitus est; multum renitente Ferdinando [orig: Ferdinandô], qui Archiepiscopatum istum, non Religioni minus Romanae, quam filio suo Loeopoldo Guilielmo, Pontificis adsensu destinaverat. Et duravit lis, pluribus et maioribus causis in apertum cum Caesare bellum protrusa, ad annum usque C. 1635. quo [orig: quô] confecta inter hunc et Electorem pax Pragensis tutam Augusto stabilemque eius possessionem reddidit; secuta [orig: secutâ] inde Westphalica [orig: Westphalicâ] pactione confirmatam: post Augusti tamen obitum, ad Electorem Brandeburgicum. Ducatus [orig: Ducatûs] titulo perpetuoque [orig: perpetuôque] iure transituram, ut dictum. Tob. Pfanner de praecipuis Germaniae Princip. Gentibus, c. 4.

MAGDELONUS Iarrius, Poeta, Orator et Historicus insignis. Scripsit des fait des Francois, qui liber nondum prodiit. Obiit A. C. 1573.

MAGDIEL dux ex posteris Esau. Gen. c. 36. v. 43.

MAGDOJUS Aegypti oppid. a Pelusio 12. mill. pass. Serapium versus. Steph.

MAGDUNUM ad Averam castrum Galliae vetus, in finibus Biturigum, ad Averam fluv. vulgo Mehun sur Reure. Averam autem utrione auctum Cares fluv. apud Virsionem castrum accipit, et una cum Salera in Ligerim defert. Est et aliud ad Angerem, Mehun sur Indre, in finibus Biturigum Cuborum, aliaque nonnulla alibi. Hadr. Vales. Notit. Gall.

MAGDUMUM ad Ligerim oppid. Ducatus [orig: Ducatûs] Aurelianensis, ad Ligerim, ubi Lifardus comite Urbicio [orig: Urbiciô] cellulam sibi exstruxit, ad fluviolum Malvam Mauve, ibique obiens Urbicio Monasterium Magdunense regendum commendavit. 4. leucis infra Aurelias, in Occasum, Blesas versus; Mehun sur Lodire. Caput pagi cognominis in quo Rausedonis villae meminit Leodebodus Abbas, apud Helgaldum: vulgo le Mehunois. Idem.

MAGEDDO vel MEGIDDO, civitas intribu Manasse. Ios. c. 17. v. 11. quam reparavit Salomon. 1. Reg. c. 9. v. 15. Hic [orig: Hîc] occisus est Iosias. 2 Reg. c. 23. v. 29. Subimbre, Brocardo, Suberge allis.

MAGEDO vulgo Meignon, villa Galliae, quam Irmino, Abbas Monasterii S. Germani, in libello de censibus Coenobii, pago Pinciacensi attribuit, hodieque Pinciaco et Sequanae proxima est. Vide hadr. Vales. Notit. Gall. in voce Pinciacum.

MAGELLA oppidum Siciliae Polyb. l. 1. c. 24. Nunc Mugellino est, castrum vallis Neaetinae, Fazello. Sed Brietio est Rosmano, oppidulum eiusdem vallis, ubi vestigia magnae urbis. 5. milliar. ab Enna in Ortum prope Chrysam amnem. Macella Polyb.

MAGELLANICA [1] vulgo la Magellanique, regio Americae Meridionalis, amplissima versus Austrum, inter fluv. Argenteum ad Boream et fretum Magellanicum ad Meridiem, sic dicta a Ferdinando Magellano Lusitano. Sed nulla urbs in toto illo tractu, neque colonia Europaeorum. Alias Hispani construxerant urbem quandam, Philippopolim dictam, in parte Boreali freti Magellanici, eoque coloniam duxerant maximis sumptibus. ut sic Anglorum et Batavorum naves per fretum transeuntes tormentis bellicis impeterent; sed is frustra tentarunt, et paulo post illa colonia omnino excidit, fame aliisque miseriis necata: unde postea Angli, qui per hoc fretum transierunt, illius Philippopolis rudera Portum Famis, porto Fame, vocarunt [orig: vocârunt]; vixque eius apparent vestigia.

MAGELLANICA [2] Insul. l'isle Magellanique, dicitur a quibusdam ea insul. perampla Americae Meridionalis, quae ab aliis vocatur Terra Ignium, inter Fretum Magellanicum et Fretum Maereum. Vide Terra Ignium.

MAGELLANICUM Fretum Destroit de Magellan Gallis, Estrecho de Magaglianes Hispanis, Fretum amplissimum et oblongum, quo [orig: quô] coniungitur mare Breale seu Magellanicum cum Pacifico seu Austrino, ab ortu in Occasum ex tensum, inter magellanicam ad Boream et Terram ignium ad Austrum, per centum leucas. Detectum fuit a Ferdinando Magellano Lusitano. A. C. 1520.

MAGELLANICUM Mare mer Magellanique, pars est Oceani Austrini, versus Magellanicam regionem et partem Meridionaliorem Americae, tam prope partem Orientalem Freti Magellanici quam versus Occidentalem etiam, et Austrum Terrae Ignium et Freti Maerei.

MAGELLI Liguriae populi Plin. l. 3. c. 5.

MAGETAE populi Africae Ortelio, gaesis utentes. Stat l. 2. Achilleid., v. 417.

Quo Mageta sua gaesa citent.

MAGETH civitas Galaad. 1. Machab. c. 5. v. 26.

MAGETROBIA oppid. Sequanorum, ubi Ariovistus Rex German: Rhenum transgressus praelio [orig: praeliô] fusus est. Mont. beliard Gallis. Magertrobiga et Amagetrobiga dicitur. Quibusdam est Magstat, oppidulum Lotharingiae, 6. leuc. a Marsalio in Boream Aliis Bingium, oppid. German. ad Rhenum ubi navam amnem recipit, in ditione Electoris Moguntini, et in limite Palatinatus Rheni, 4. milliar. German. infra Moguntiacum in Occasum Confluentem versus.