CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS TERTIVS Literas M, N, O, P, Q, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

MAMUGA Syriae urbs mediterranea Ptol. Mabuga Andreae Masio: in Cassiotide regione inter Marathum et Apameam.

MAMURIUS [1] cognomine Marii, qui Victorino [orig: Victorinô], Lolliano [orig: Lollianô] et Posthumio [orig: Posthumiô] interemptis, ex fabro ferrario triduum tantum imperavit. Eum Plerique Mamurium, nonnulli Vecturium, opificem utpote ferrarium, nuncuparunt [orig: nuncupârunt] - de quo illud addidisse satis est, nullius manus vel ad feriendum, vel ad impellendum fortiores fuisse, quum in digitis nervos videretur habnisse non venas. Nam et carra venientia digito [orig: digitô] salutars repulisse dicitur, et fortissimos quosque uno digito [orig: digitô] sic afflixisse, ut quasi ligni vel ferri obtusioris ictu percussi dolerent, etc. Treb. Pollio in XXX. Tyrannis. c. 8. Vide in Mamurius Veturius, item infra Vecturius.

MAMURIUS [2] Veturius, faber aerarius laudatissimus, qui tempore Numae floruit et Saliorum ancilia confecit ad similitudinem eius quod de caelo deciderat. Quo [orig: Quô] confecto [orig: confectô] praemii loco [orig: locô] petiit, ut suum nomen Salii inter carmina canerant. Ovid. Fast. l. 3.

Inde sacerdotes operi promissa vetusto
Praemia persolvum, Mamuriumque vocant.

MAMURRA Formiis natus Eques Romanus, uti tradit Cornelius Nepos, primus Romae in Caelio monte parietes domus suae marmore incrustavit. Hic est, qui Epigrammate Catulli proscissus est. Idem columnas ex Carystio marmore habuit. Plin. lib. 36. c. 6. Horat. Sat. 5. l. 1.

MAMURRHAE oppid. non obscurum Latii novi, in regno Neapolit. cuius rudera apud Itrum. Vide supra.

MANA [1] Geneta a Romanis culta, partui praeesse credebatur, ut apud Graecos Hecate: dicta a manando. Huic canem immolari, votoque ab ea peti dicit Plut. ne quis domi natorum bonus fiat, in Quaest. Rom qu. 52. Bonus, i. e., imbellis. Proin et canem ei immolabant, non ob pariendi facilitatem, neque ob sinceritatem, sed propter vigilantiae, audaciae et fecunditatis omen, Thom. Bartholin. de Puerperio Veterum.

MANA [2] titulus communis Regum Monomotapae, in Africa: unde nomen Manamo Tapa, id est, Rex Motapo, sicut Manacongo, et similia, Georg. Hornius Orb. Imp. p. 318. Sed et apud senenses, in Italia. nomen honoris est, quo [orig: quô] feminae vilioris conditionis, quibus titulus Madonna non competit, solene compellari; eadem [orig: eâdem] notione Graeci Maeva usurparunt [orig: usurpârunt]. Vide Meursium Glossar. et Codinum de Origin.

MANAEANA Mauritaniae Caesariensis oppid. mediterraneum Ptol. Miliana Marmolio: inter Vagas et Oppidum novum.

MANAETHUS Aegyptius ex Diospoli urbe oriundus. qui de Physiologia [orig: Physiologiâ], et Astrologia [orig: Astrologiâ] iudiciaria carmen reliquit. Fuit et alter hoc [orig: hôc] nomine Mendesius sacerdos, apud Aegyptios, utriusque meminit Suidas. Vide Manetho.

MANAHEM fil. Gadi de Thersa, Dux copiarum Zachariae, a Sallum occisi, venit in Samariam et interfecit Sallum, qui mensem unum imperaverat, postquam occiderat Zachariam, Regem Israel, Regnum Phuli, cui tributum promiserat, opibus nixus, occupavit A. M. 3264. ante Christum natum annis 800. Secutus est hic [orig: hîc] impietatem Ieroboam, filii Nabat, Tapsam civitatem, quae nolebat eum intro admittere, usque adeo persequutus est, ut praegnantes quoque eius urbis scinderet. Post haec Phul. Assyriorum Rex, Thersam obsedit, cui Manahen mille talenta argenti dedit. 2 Reg. c. 15. v. 19. imperavit annos decem. Ioseph. Ant. Iud. l. 9. c. 11.

MANAIM civitas, quae fuit terminus tribus Gad, in regione Galaitide, Levitis concessa. Ios. c. 13. v. 26. Manais amnis circa Gediosiam. Plin. l. 6. c. 23.

MANALIS Lapis ostium Orci, per quod animae in ferorum ad superos manant, qui dicuntur Manes. Item petra quaedam extra portam Capenam, iuxta aedem Martis, quam cum propter nimiam siccitatem in urbem pertraherent, sequebatur statim pluvia. Festus. Vide quoque Lapis.

MANANGAREUS Gall. MANANGHARE, fluv. Madagascariae, in parte Orientali ubi auctus aliquot fluminibus. septemplici ostio [orig: ostiô], in mare Aethiopicum se exonerat. Flacurtius.

MANANPANUS vulgo MANANPANI, fluv. eiusdem regionis. In Oceanum Aethiopicum labitur, in parte Orientali Insulae.

MANAPIA Hiberniae urbs. Ptol. hodie Waterford, teste Stanihurstio [orig: Stanihurstiô], in Momonia regione ad Suyrum fluv. in ora ad Ortum. Episcopalis sub Archiepiscopo Cassiliensi, ex primis, et emporium, a Dublino ad 50. mill. pass. in Meridiem recedens. Wexford autem Camdeno, urbs Comitatus cognominis ad Slanam fluv. ubi et Manaepii populi Ptol.

MANARIA insul. parva in ora Ceylani, ubi urbecula vulgo Manar, Sub Batavis, cum antea subesset Principi Madurae, in Coromandelia. Hinc Mare inter oram Piscariae, et Ceylanum Fretum Manarium.

MANARICIUM Hollandiae vicus in dioecesi Traiectensi hodie Mamrick teste Simlero [orig: Simlerô], in Geldria: inter Noviomagum 4.

et Traiectum inferius 3. leuc. ad Licum Rheni fossam, inter Batavodurum et Grinnes; proxima oppida.

MANARMANIS Germaniae portus post Rheni ostia Ptol. hodie Marna, teste Hieron. Verrutio, a quo tractus Frisiae sic nominatur, circa sinum Dungerdeel, Pirckhaymerus credit Campen esse, Becanus mavult Harlingen, aut locum vicinum.

MANASSE sive MANASSES primogenitus Iosephi, undecimi filii Iacob, ex Rachel uxore, natus in terra Aegypti ex Aseneth, filia Putipharis, sacerdotis Heliopoleos, atque una cum fratre suo Ephraim, ab avo suo Patriarcha Iacob, in numerum et hereditatem filiorum Israel fuit adoptatus, in cuius tribu iuxta benedictionem Iacob, semen Abrahae in Aegypto usque adeo auctum est, ut in Israelitica ad montem Sinai recensione, ex ipsius duntaxat familia virorum numerus, qui armis uti valebant, ad triginta duo milia et ducentos ascenderit. Hic tribum divisam habuit, cuius dimidia pars, cum virorum pecorumque numero [orig: numerô] abundaret, una cum tribubus Gad et Ruben a duce Moyse trans iordanem possessionem sibi dari petiit. Cui Moyses, ea [orig: eâ] lege, ut ceteris tribubus in expugnatione terrae promissionis opem ferrent, morem gessit, eique dim idiam partem terrae Galaad, universamque ditionem Og regis Balan, quae in longitudine a Manaim urbe, torrenti Iaboc adiacente, usque Baalher mon et confinia Damasci: latitudine vero a Galaad, Seir et Hermon montibus usque mare Galilaeae et Iordanem extendebatur, pro hereditatis sorte concessit. Et haec ad Aquilonem tendebat; Altera pars, cum Tribu Ephraim medium obtinebat totius Iudaeae cis Iordanem. Hesych.: *manassh=s2, e)pilanqano/menos2.

MANASSES [1] Ezechiae Regis Iudae fil., successit patri in regno A. M. 3338. ante Christum natum 725. impius hic aedificavit excelsa, quae dissipaverat Ezechias, pater eius, et erexit aras Baal, templum contaminavit, filios diis immolavit: Ierusalem innocentum sanguine replevit: quare iratus Deus suscitavit Assar-Adinum sive Asarhaddonem Regem Babyloniae, qui Iudaeam invasit, Manassen cepit, et vinctum catenis, compedibus duxit in Babylonem. In captivitate autem, agnoscens Dominum resipuit, paenitentiam egit, atque regno restitutus idoloatriam abolevit, vitamque reliquam in Dei timore transegit. Obiit A. M. 3392. aetat. 67. imperavit annis 55. Vide l. 2. Reg. c. 21. et l. 2. Paral. c. 33. item Ioseph, Ant. Iud. l. 10. c. 4. et 5. Sulpic. Sever. Hist. sacra l. 1. c. 90. Torniel. Salican. etc. A tempore autem deportati Manassis, Iudaeorum Reges sub Babyloniorum clientela in posterum fuisse videntur, uti videre est supra, ubi de Iosia Rege.

MANASSES [2] frater Iaddi, Pontificis Maximi, gener Sanballati Choronitae, cum edicto Nehemiae cogeretur aut uxorem quippe alienigenam, dimittere, aut Sacerdotio renuntiare, utrumque retinere sibi proposuit. Per Socerum proin, apud Alexandrum M. tantum impetravit, ut sibi liceret templum condere, in celsissimo Samariae monte, Garizim dicto: quo cum plurimi Iudaei apostatae se recepissent, Manassen Pontificem sibi sumpsere [orig: sumpsêre], sectamque, Samaritanam dictam, condidere [orig: condidêre], quae quantum suis in veros Iudaeos odium ingeneraverit, ex Historia Euang. videre est. Montis praefati mentio fit Iohannis c. 2. v. 20. cum mulier Samaritana, in suo cum SERVATORE colloquio, ait: Fatres nostri in hoc monte adoraverunt. Vide Thomam Godwin de Ritibus Hebr. l. 1. c. 11. Ioseph Ant. Iud. l. 11. c. 8. et infra, in voce Samaritani.

MANATA vulgo Menat, Monasterium Aquitaniae, ad Seulum fluv. Siole, in Arvernis. Hadr. Vales. Notit. Gall.

MANATHATH pagus Palaestinae, apud Saron montem et apud Antipatrida urbem, olim etiam Cathoe dictus. In tribu Manasse.

MANAZEI in Bosnensi Regno dicti sunt, qui Paterini alibi. Histor. A Cutheis A. C. 1366. an quasi Manichaei? Car. du Fresne Glossar.

MANBURNUS vox prisca Saxonum, pro protectore, seu patrono. Sic Philippus Bonus Burgundiae Dux, ab Elizabetha Lucenburgica, dicta Goelicensi, sumptus Manburnus, vel protector, conatus Guilielmi Thuringiae Landgravii, Lucenburgensem Ducatum, sibi vindicantis, irritos reddidisse legitur, circa A. C. 1453. Dicta vox ex Main i. e. manus et Bour i. e. fideiussio. quasi Hand borow, quo [orig: quô] nomine Saxones vocabant eos, qui data [orig: datâ] fide se mutuo tuebantur. Vel ex Saxonico Mund, i. e. tutela, defensio, patrocinium, et Bord, i. e. fideiussor, vas, etc. Sic ut Mundeburdium, sit defensionis vel patrocinii fide iussio seu stipulatio: Mundeburdus vel Mundborgus, Item Mundvaldus, tutor, advocatus, patronus, quasi defensionem et tutelam spondens: quam vocem Galli detorta [orig: detortâ] iam olim voce, Manbourg, Mainburg et Mainbour, unde Manburnus, dixere [orig: dixêre]. Vide Henricum Spelmann. Glossar. Archaeol.

MANCALEUS 12. vel 14. Babyloniorum Rex, post Mamitum, A. M. 2416. regnavit annis 30. Euseb. Chr.

MANCEI ex Gall. Mansois, dicuntur apud Raim. de Agiles in Hist. Hierosol. qui alias Cenomanenses: qua [orig: quâ] voce indigitati sunt Denarii, in hac urbe olim cusi, in quorum una parte scriptum erat, SIGNUM DEI UM: in altera, MONETA CENOMAN. apud Car. du Fresne in Glossar. in voce Moneta Baronum, Vide quoque supra.

MANCEPS Pistor publicus, l. 1. et 2. Cod. Theod. de Frumento urb. Constantinop. ut videtur Cuiacio: at Iac. Gothofredus, non quosvis Pistores, sed eos, qui pistrinis publicis, atque adeo panum civilium et militarium pistoribus praepositi erant, sic appelatos contendit, ex d. l. 18. et ex Socrate l. 5. c. 18. Vide quoque infra Panetaria. Verum Mancipatum ibi, panis excoctionem et obsequium pistrini esse, ad quod omnes tenebantur, praeter eos, qui

ratione dignitatis a muneribus sordidis immunes erant, docet Car. du Fresne ex l. 15. eod. Cod. de Extraord. sive sordid. Vide eum in Glossario, ubi ma/gkipa, Graecis recentioribus quemlibet Pistorem dici consuevisse, addit: et de Mancipibus Cursus Publici, l. 15. 22. 35. 36. 42. etc. Cod eod. De Mancipibus Praebendorum infra, in voce Salarium: de Mancipibus Salinarum, Thermarum, etc. itidem in Codice Theodosiano passim.

MANCINUS Consul Roman. qui quod ignominiosam cum hostibus pacem erat pactus, ad liberandos religione Romanos, hostibus fuit deditus.

MANCIPIA quod ab hostibus manu caperentur, dicta: quemadmodum Servi, quod Imperatores captivos vendere, et per hoc servare, nec occidere solerent: quae vetustissima Mancipiorum servorumque origo est, ab ipso Nimrodo vel Nino Eruditis accersita. Horum apud Romanos alia erant Urbana, alia Rustica, et utrorumque innumerae species ac officia. Urbanae familiae adscribebantur, quotquot in urbe cultui dominico et urbicae negotiationi adhibebantur: Item, qui aedium partibus nomenclaturam debebant. Reliqui in praediis, ac rure colendo, ingenti saepe numero [orig: numerô] ', occupabantur. Rufsus alia Novitia erant. alia Veterana, quorum illa ideo erant vectigalia, quia a Venalitiariis pluris, quam veterana, vendebantur. Sueton. de Caesare c. 47. Servitia recentiora politioraque immenso [orig: immensô] pretio [orig: pretiô], et cuius ipsum etiam puderet, sic ut rationibus vetaret inferri. Asservabant autem pueros venales Manciparii, Mangones ac Venalitiarii, in catastis. Martial. l. 9. Epigr. 59.

Sueton. de illustr. Gramm. c. 13. Laberius Hiera emptus de catasta. Notaque venalium erant gypsati pedes, ut ex Tibullo l. 2. Eleg. 7. et ex Ovidio Amor. l. 1. Eleg. 8. patet. Vide supra in voce Gypsati. Iidem Mangones Servos novitios apud Publicanos profitebantur, Plin. Hinc Fabius Maior Declam. 340. Circumscribere vectigalia Populi Romani voluisti. specie praetextati imponere Publicano voluisti. Sed ne emptores circumventi Mancipia, quae novitia non erant, pro novitiis emerent, Aediles curabant, Ulpian. l. 36. ff. de Aedil. edict. Unde Gellius l. 4. c. 2. Aedilium edicto [orig: edictô] Venalitiariis praeceptum fuisse scribit, ut proponerent titulum suorum singulorum, in quo morbi vitiaque eorum continerentur: an errones, an fugitivi, noxave non soluti essent, et quicquid aliud emptoris intererat non nescire. Hic titulus venalium collo appendebatur, Propertius l. 4. Eleg. 5.

Aut quorum titulus per barbara colla pependit,
Caelati medio cum saliere foro.

Seneca, Ep. 47. de servis loquens: Cui dominus titulum impegit. aliquando in Venaitio, quod loci quoque nomen, pingebatur. Petronius, Ego autem spiritu non destiti totum parietem persequi: Erat autem Venalitium titulis pictum. Quoque sanitate ac celeritate corporis valetudinem significarent, atque ita emptores allicerent, currere vel saltare circum adstantem coronam fuisse solitos, et Propertii pentametro modo [orig: modô] laudato [orig: laudatô]. pater. Tralatitia Venditorum cantilena erat, quam Horat. indigitat l. 2. Ep. 2.

Verna ministeriis ad nutus aptus heriles,
Literulis Graecis imbutus, idoneus arti
Cuilibet.

Sed fallacias ac praestigias horum hominum Plinius indicet l. 21. c. 26. l. 30. cap. 5. et l. 32. c. 10. ubi recenset artes Mancipariorum, qui venalium pubertatem avertebant. Ad quam turpitudinem institutae fuerunt in urbibus officinae, ubi molles pice obliti a vulsoribus depiles et glabri fiebant, teste Clemente Alex. Paedagog. l. 3. Nec alio [orig: aliô] pertinebant, in Commodiana supellectile. Samnitica vasa, calefaciendae seu tepefaciendae resinae ac pici, apud Capitolin. in Pertinace. c. 8. Neque male omnino Aelianus de Hist. Anim. l. 13. qui Tarentinos notat, et Tyrrhenos, ex viris studuisse, ut mulieres facerent: Primi quippe Tarentini cutem corporis laevigarunt [orig: laevigârunt], Athenaeus. l. 12. De iisdem fraudibus Seneca Ep. 80. Mangones, quidquid est quod displiceat, aliquo [orig: aliquô] lenocinia [orig: lenociniâ] abscondunt. Itaque ementibus ornamenta ipsa suspecta sunt: sive crus alligatum, sive brachium adspiceres, nudari iuberes et ipsum tibi corpus ostendi. Toranius sane, ut Antonium circumscripserit, prodidit Plin. l. 7. c. 12. Hinc Emptores morbos et vitia mancipiorum sedulo explorabant. Odore Gagatis lapidis incensi, an morbo [orig: morbô] Comitiali laborarent venales, experiebantur, teste Apuleio [orig: Apuleiô] in Apolog. Medicum sollicite consulebant. Claudianus in Eutropium l. 1.

------ ------ ------ Quot iura, quot ille;
Mutavit tabulas, vel quanta vocabula vertit?
Nudatus quoties, Medicum dum consulit emptor, etc.

Neque his tantum experimentis Venditorum fraudes cohibitae sunt, sed et cautionibus de sanitate servorum interpositis, quas excogitavit fortasse Manilius sive ille Mamilius, cuius leges venalium vendendorum tetigit Cicero lib. de Oras. Quae tamen ab illis non videntur receptae, qui ad Castoris negotiabantur, nequam Mancipia ementibus vendentibusque, quorum tabernae pessimorum servorum turba [orig: turbâ] erant refertae. Coeterum quisquis specimen venditicnis Maneipiorum intueri volet, is legat Lucianum in vit. auctione, apud quem praeconia, quae Venditor non tenebatur praestare, exprimuntur: Emptoris nomen et patria in tabulas referuntur, cum sollemni illa praefatione, *)agaqh=| tu/xh|, respondente illi alteri apud Romanos, quae B. et F. id est, Bonum Factum, notabatur. Laur. Pignorius Comm. de Servis, Vide quoque Scaliger. in

Propertii l. 4. p. 268. et 269. ac Durantium Varior. l. 1. c. 10. Pretium Mancipii, decem milia aeris, immensum vocat. M. Porcius Lato Censor apud Livium l. 39. c. 41. ubi servum intelligit infra vicesimum annum: quorum magna pars non ad opus, sed ad delitias, imo ad contumelias cubiculi, parabantur. At Columellae octo milibus HS. h. e. 32000. aeris, non carus vinitor. Idem Cato Mancipia luxuriosa decies tanto pluris; quam quanti empta erant, censeri voluit: sicque in eos, qui mancipiis parvi usus, tamen ingenti pretio [orig: pretiô] parandis, prodigi essent, graviorem, iustam tamen, vel ob rei turpissimae suspicionem, statuit mulctam; gravitate rei verbis mitigata [orig: mitigatâ], quasi non mulcta haec esset, sed tributum ex censu, quum tantum terni essent in milia statuti, et centum milibus aestimaretur, in bonis servus, decem milibus emptus. Ipse autem nun quam Mancipium plus 1500. emit denariis, id est, scutatis 150. quod [orig: quôd] nec molles nec formosos, sed valentes ac laboriosos desideraret, tesse Plut. Contra Mancipia reiicula et veterana, quod non ita facile em torem invenirent aut minimo [orig: minimô] aestimarentur, solebant vel plura in cumulum vendere, vel quasi mantissam et appendicem dare melioribus. Unde Senes coemptionales dicebantur, h. e. simul venales, apud Plautum Bacchid, Actu. 4. Sc. 9. Cuiusmodi servi exemplum lepidissimum praebet Plin. l. 34. c. 3. Accessio candelabri talis fuit: Theonis iussu praeconis Clesippus fullo, gibbere praeterea et alio [orig: aliô] foedus aspectu, emente id Geania [orig: Geaniâ] Sestertiis quinquaginta, eademque ostentante conutvio emptum ludibrii causa [orig: causâ] nudatus, atque impudentia [orig: impudentiâ] libidinis receptus in torum, mox in testamentum, praedives Numinum vice illud candelabrum coluit et hanc Corinthiis fabulam adiecit, vindicatis tamen moribus nobili sepulchro, per quod aeterna supra terras Geganiae dedcoris memoria duraret. Sed de isto etiam inter mancipia infimo genere, ne quis putet eorum pretium non esse, audiatur de Turcis Busbequius Ep. 3. Captum usu membrorum servum nihilominus herus alit, nec est ita debilitatus quiquam, quin operae eius sit aliquod pretium. Memini me redimere non ignobilem militem Hispanum, qui ordines apud suos duxerat: quem cum membris omnibus ex vulneribus debilitatum Turca emisset, rationem tamen iniit, qua [orig: quâ] fructum ex eo caperet. Traiecit eum in Asiam, ubi anserum greges aluntur: quibus pascendis operas eius locabat, ex quo non contemnendum faciebat lucrum. Et mox, Herus servi labore vivit: Turca maxima, qua publice, qua privatim e servitiis emolumenta capiunt, rem familiarem servorum operis praeclare tuentur, ideoque Proverbio [orig: Proverbiô] negant, eum pauperem videri, cui vel unicus servus sit. Vide Iohan. Fredericum Gronov. de Pecunia vet. l. 4. c. 8. et infra, in voce Serui, it. Venalis, nec non ubi de Obnoxiatione.

MANCLAVIUM Graecis recentioribus *magkla/bion, fustis est, quo [orig: quô] caedebantur, qui fustuarium meruerant: quasi Manualis clava. Vide Salmas. Not ad Trebellium Pollionem in Gallienis, c. 16. et in Claudio, c. 14.

MANCUNIUM Britanniae oppid. Antonin. Manchester Camdeno. a Comitatu Lancastrensi inter Bremetonacum et Mediolanum 38. mill. pass.

MANCUSA et MANCA, apud Scriptores Anglicos, Matth. Westmonasteriensem, Simeonem Dunelm, Wilhelmum Malmesbur. Asserum, alios, certum est monetarum aliquot pondus et de auro argentoque promiscue usurpatur. Vide infra Marca.

MANDANE Astyagis filia, quae ei visa est per quietem tantum urinae facere, ut omnem ipsius urbem oppleret, atque universam Asiam inundaret. Haec Cambysinupsit, ex quo peperit Cyrum. Herodot. l. 1.

MANDANIS Gymnosophista insignis, quem cum Alexander per internuntios ad Iovis filii epulum vocari iussisset, et parenti amplissima praemia, detrectanti vero gravissimum cruciatum proponeret, constantissime ferunt respondisse. Nec illum Iovis filium esse, qui magnae parti terrarum imperaret: nec se illius donis permoveri, cui nulla esset satietas, nec minas pertimescere, quod viventi India abunde multa esset suppeditatura: mortem vero tantum abesse ut formidaret, ut multis etiam votis eam expeteret, quae sese marcida [orig: marcidâ] senio [orig: seniô] carne liberatum, in puriorem, melioremque vitam immutaret. Strab. l. 15.

MANDARINI alias Loitiae et Literati, Sinensium Philosophi, quibus suprema, sub Rege, potestas. Vide Confutius.

MANDATOR apud Anastasium in Hadriano II. Luithprandum in Legat. Theophanem in Iustiniano, Alios: Officium Palatinum est, in aula Imperatorum Constantinopolitanorum: ubi Mandatores dicebantur, qui Imperatorum iussa et mandata expedite deferebant, oi( tai=s2 basilikai=s2 ta/cesi taxu/tata diakonou/menoi, ut habetur in Glossis *basilikw=n Labbeanis. Apud Leonem in Tacticis, Constitut. 4. §. 16. Militare officium est, de quo vide eod. c. §. 6. 35. 49. et c. 7. etc. Hinc *prwtomanda/twr, seu Primus Mandator, apud Anastasium in VIII. Syn act. 5. ubi Primus Mandator

Excubitorum, Primus Mandator Icanatorum, etc. de qua dignitate vide Scylitzem p. 541. 620. et Leonem Grammaticum p. 498. Sed et eiusdem nominis et muneris Officiales habebant Castellani Reges, de quibus in LL. alfonsinis, apud Car du Fresne. At Mandatum, in Ecclesia Romana, dicitur ablutio pedum, quae fit in cena Domini, Choro [orig: Chorô] cantante illud Christi, Mandatum novum do vobis: quae ceremonia quomodo soleat peragi, vide apud Udalricum Consuetud. Cluniac. l. 1. c. 12. aliosque Auctores laudatos Car. du Fresne in Glossar. ubi Mandatum; quovis [orig: quôvis] Sabbato [orig: Sabbatô] septimanae imperari, in Regula S. Benedicti c. 35. et varia, de Mandato quotiaiano, quod a Monachis peragitur, a Capite ieiunii, usque ad Kalendas Novembris, post cenam: de Mandato trium pauperum, per singulos dies cum eleemosyna [orig: eleemosynâ] in Quadragesima fieri solito, et de Mandato pauperum, quod agitur inter paupercs, Sabbato ante Palmas, addit. Apud Eundem. Mandatum quoque domus hospitum est, in Monasteriis, quod hospitum advenientium pedes lavarentur, ex Chronico Lobiensi, etc.

MANDATUM est liberior alimoniae inter pauperes distributio. Forte a Gall. Mande, pro calatho et sportula. Hinc quinta feria Magnae hebdomadae scil. Pascham praecedentis, quae aliis Cena Domini, Anglis Mandie-Thursday appellatur, quod in ea crebrae fiunt Eleemosynae. Ipse etiam Rex tum de antiqua regni consuetudine, cultu accinctus humili ac linteo [orig: linteô], tot iam pauperum pedes, quot regnavit annos, publice lavat, tergit et osculatur: singulisque par unum calceorum, alterum caligarum, togamque insuper et cibi ferculum, totidem item in crumena denarios, quo Regni agit annos, elargitur. More ab Imperio Orientali descendente, ut videre est apud Curopalat. in Offic. Constantinop. p. 141. Sed Imperator numerum videtur observasse [orig: observâsse] 12. Apostolorum: Praeparantur pauperes duodecim, et inducuntur eis subuculae ( u(pokami/sa ) sive tunicae, brevia tibialia et soleae: positoque [orig: positôque] in cella Imperatoris pollubro [orig: pollubrô] etc. Vide Henr. Spelmannum Gloss. Archaeol.

MANDELA vicus in Sabinis: Poggio Mirteto vulgo, apud Digentiam fluv. a Maliana et Oriculo ad 12. mill. pass. ad Ortum apud coenobium Farfense: Horat. l. 1. Ep. 18.

MANDERSCHEIDIA Familia inter Germaniae illustres de cuius origine certo non constat, nisi quod iam A. C. 1370 aliquis legitur Wilhelmus Manderscheidius. Huius nepos Ulricus Archiepiscopus fuit Trevirensis, sed Theodoricus Comes de Manderscheid primus, cum Elisabetham, Sleidae heredem, duxisset; a tribus filiis eius Cunone, Iohanne et Wilhelmo totidem lineae; a primo quidem Sleidensis ac Virnenburgica, de qua vide infra suo [orig: suô] loco [orig: locô]; a tertio, Keilensis, a secundo per filios, Arnoldum, Blanckenhemia, et Gerardum, Geroldstenia, descendunt. Et quidem Blankenhemios quod attinet, illorum series ita habet: Theodoricus Dn. de Manderscheid, qui obiit A. c. 1469. ex Irmgardi de Dhuyn, Dn. de Oberstein, pater fuit Theodorici: praefati Comitis de Manderscheid, Mariti Elisabethae de Sleiden, (natae Iohanne Dn. de Schleiden, Blanckenheim et Geroldstein ) atque ex ea genitoris Iohannis Comitis de Manderscheid, in Blankenheim et Geroldstein; qui ex Margaretha Marcana (filia Eberhardi de Marca Dn. de Aremberg ) suscepit Arnoldum Seniorem Comitem de Manderscheid in Blankenheim; quo [orig: quô], et Margaretha [orig: Margarethâ] Wiedensi, genitus Arnoldus, iunxit sibi agnatam Annam Salomen (Caroli Comitis de Manderscheid in Geroldstein filiam) et ex ea genuit Salentinum Ernestum, maritum primo Ernestinae (filiae Ernesti Comit. Sayno Witgenstenii) dein N. (filiae Georgi Alberti Comitis Erpachii) e quarum illa, suscepit Luisam (A. C. 1654.) Maximilianum Iohannem Ferdinandum (1655.) Franciscam Eleonaram (1657.) Magdalenam Christianam (1658.) et Salomen Sophiam Ursulam (1659.) omnes Comites de Manderscheid in Blankenheim. Phil. Iac. Spenerus Theatr. Nobil, Europ. part. II. p. 30. et Part. II. p. 85. ut et in Indice.

MANDEVILL Iohannes Anglus, post Marcum Paulum Venetum, qui primus Sinensium seu Cathaeorum notitiam in Europam intulit, scripsit Itinerarium, in quo eorum subtilitatem ac erudition em pluribus persequitur, c. 72. et c. 82. ubi ad Imperatoris, quem Magnum Canem vocant, complures sedere refert, sapientissimos Philosophos, eruditosin Astronomia, Geometria et aliis artibus, quorum quisque astrolabium habeat ante se positum. Post eum Cataiae notitiam iterum amisit Occidens, donec navigationes Lusitanorum in Indiam vastissimum illud sinensium imperium aperuerunt. Georg. Hornius Histor, Philos. l. 6. c. 7. Vide Iohannes.

MANDINGA regnum amplum Nigritiae, inter Nigrum seu Senegam fluv. ad Septentrionem et regnum Malaguettae ad Meridiem. Caput est Mandinga, seu Sango.

MANDIOCA panis Brasiliae, ut et granum, e quo constat, ex Iuccae, venenosae coeteroquin plantae, radicibus, in salutarem cibum, conficitur: cuius fragmentum exhibet Musaeum Kircherianum Romae, Georg. de Sepibus in Collegii Romani Societatis Iesuiticae Musaeo p. 34.

MANDONIUS dux Hispanus et Indibilis, partes Romanorum cum Scipione Africano in Hispania iuverunt, deinde Scipione aegrotante, seditionem agitavere [orig: agitavêre], in Romanosque insurgere coepere [orig: coepêre]. Quos cum Scipio morbo [orig: morbô] liberatus

comprehendisset, veteris officii memor, tantum castigatos verbis dimisit. Liv. l. 29. c. 3.

MANDOUA urbs et regnum, in Imperio M. Mogolis. Item fluv. regni Decani, iuxta Goam; qui paulo infra in Oceanum Indicum se exonerat.

MANDRA in ludo Calculorum seu Latrunculorum, idem quod capsus, carcer, septum. vallum, Graece to/pos2, xara/kwma, po/lis2, xw/ra. et recentiori aevo [orig: aevô] *zatri/kion: quibus nominibus, loca illa seu sedes indigitantur in tabula, in quibus velut clusi tenentur calculi. Martial. l. 7. Epigr. 72.

------ ------ hic ad maiora movetur,
Ut titus et fracta [orig: fractâ] prorumpat in agmina mandra [orig: mandrâ].

Calculus enim, qui in calculi discoloris sedem faci bat impetum, ut eum caperet et sede sua [orig: suâ] pelleret, mandram eius sive vallum frangere intelligebatur, etc. At mandras Vir magnus, apud utrumque Auctorem, pro quadrigis eburneis accipiebat, quibus aliquando lusrtasse [orig: lusrtâsse] Veteres ex Suetonio scimus, Salmas. ad Vopiscum in Proculo, c. 13. Vide hic [orig: hîc] passim, ut et aliam vocis huius significationem, hic [orig: hîc] infra in voce Mandragerontes.

MANDRAGERONTES apud Luithprandum in Legat. Haudquaquam haec vestis fieri potest, cum penes nos obolariae mulieres et mandragerontes his utantur Graece *mandrage/rontes2, Dominico Macro stabularii sunt in aula Constantinop. Carolo Fratri eius meretrices, ex Graec. *ma/ndra et Arabico Kahbe: Carolo du Fresne Monachi vetuli. Mandra enim de Monasterio, apud Graecos etiam recentiores crebro occurrit: unde Mandrita et Archimandrita, de qua voce retro dictum. Datum autem id Monasteriis nomen quidam volunt, a)po\ tw=n mandrw=n, i. e. a specubus et cavernis, in quibus primitus Monachi habitarunt [orig: habitârunt] et Monasteria sua exstruxerunt, Graeci enim speluncam vocant ma/ndran. Alii, ut Budaeus, a grege Monachorum, cui ceu mandrae, h. e. ovili, praesint pastores Abbates, etc. Vide Car. du Fresne in Glossario.

MANDRAGORA occurrit in versione Vulgata Gen. c. 30. v. 14. et Cantici c. 7. v. 4. ubi Hebr. Dudaim est, quam vocem Tremellius et Iunius in genere flores amabiles reddunt; LXX. tamen mandragoras quoque reddiderunt, et retinent vocem pleraeque versiones vernaculae. Qua de re quid sentiendum alii viderint et diximus aliquid supra [orig: suprâ] in Dudhaim. Stirpis huius duas species esse, docet Levinus Lemnius, quarum una est foliis lactucae aemulis, sed angustioribus, saturati umbrosque coloris: pomum vero emergit e centro imoque stirpis meditullio, quod herbaceo stylo in cumbit, avellanae nucis, nonnumquam iuglandis aut castaneae magnitudine. At que species haec feminae nomine insignitur; mas vero speciosa [orig: speciosâ] magnaque foliorum amplitudine ac pompa [orig: pompâ] luxuriat, lacteo [orig: lacteô] virore perpolita. Pomum, quod ex passis patulisque quaquaversum foliis e medis stirpe prodit orbiculatum ac circinatae rotunditatis, ovigallinacei vitello aut luteo prorsus assine est odore, non sine gravitate quadam soporata, iucundum radice crassa [orig: crassâ], pilosaque [orig: pilosâque] ac bisida [orig: bisidâ], et in humanae coxendicis aut cruris formam bifurcata [orig: bifurcatâ]. Quam proin impostores, qui et in radicibus bryoniae aliqrumque quarundam plantarum idem tentant, ut infecundas mulieres decipiant, sumentes, sculpunt in eis adhuc virentibus, tam virorum, quam mulierum, formas, infixis hordei et milii granis, iis in locis, ubi pilos exoriri volunt; deinde facta [orig: factâ] scrobe tamdiu tenui sabulo [orig: sabulô] obruunt, quousque grana illa radices emittant, id quod fit viginti ad summum dicerum spatio [orig: spatiô]. Eruunt eas demum et adnatas e granis radices acutissimo [orig: acutissimô] cultello [orig: cultellô] scindunt aptantque ita, ut capillos, barbam et coeteros corporis pilos referant. Quod iam Pythagorae aetate factum esse, colligas inde, quid is a)nqrwpo/morfon mandragoram vocat. Fetificandi enim vim mulieribus conferre credita haec radix multis, qui proin Racheli tantopere expetitam contendunt. Alii vero, cum impense frigida haec radix sit, hac [orig: hâc] fini sine successu adhiberi, aiunt. Quas sic conciliant sententias quidam: ut Mandragorae hanc virtutem permittant, in Africa, Hispania, Iudaea, Mauritania, Aegypto, iisque regionibus, in quibus, pomi huius esu, corpora [orig: corporâ] mulierum, adustos, ac fervidos uteros habentium, ad temperiem adduci posse existimant. Hoc certum, soporiferam esse hanc radicem: unde Maharbalem Carthaginensium Ducem, cum Barbaris bellum gerentem, eam miscuisse vino, cumque simulata [orig: simulatâ] fuga [orig: fugâ] et vinum et coetera impedimenta deseruisset, illa Barbaros involasse [orig: involâsse], sicque in ebrietatem primo, mox soporem lapsos, a superveniente Maharbale facili negotio [orig: negotiô] mactatos esse, legimus. Sed et ebur, intra sex horas ita emollit, ut in quamlibet figuram sequax fiat, etc. Vide Auctorem Anonymum Sinae et Europae c. 33. et plura apud Plinium. l. 25. e. 13. Pererium in Genesin, Dodonaeum, Alios, nec non supra, Animalia quatuor, Ginseng.

MANDRALAE Indiae intra Gangem populi quo tum civitas Palibotra. Hos populos Strabo vide ur Prasios vocare, horum enim scribit Palibotram urbem esse, indeque etiam eandem gentem Palibotros quibusdam appellari tradit Plin. l. 6. c. 19.

MANDREREUS fluv. ingens Madagascariae: oritur in regiuncula cognomine et multis auctus fluviis in Oceanum se exonerat, ad Austrum Insulae et prope Carcanossiam regionem, Flacurtius. Mandrerei vulgo.

MANDRO navicularius quispiam, qui aspirante fortuna [orig: fortunâ], tandem factus est Imperator: unde etiam factus adagio locus, in eos, qui praeter meritum ad opes evecti, pristinae conditionis non meminerint.