CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS TERTIVS Literas M, N, O, P, Q, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

MANDRON [2] Rex Bebrycum, cui contra finitimos Barbaros adfuit Phoxus Phocaeensium Dux. Polyaen. l. 8.

MANDRUS fluv. circa Sogdianam. Plin. l. 6. c. 16. Mons item Libyae interioris, et fluv. Indiae intra Gangem. Ptol.

MANDUALIS in veteri Glossar. ad L. Salic. tit. 57. cancellus est. qui desuper tunulum stat, German. Mandel: qua [orig: quâ] voce vocamus id, inquit Wendelinus, quod in metam furgit, veluti mergites segetum, velti et camini; unde mantel-vert dicimus lignum, quod supra socum eminet, cui caminus superstructus est. Eius magnitudinis autem et formae (quadratae oblongae) solebat superlirui tumulis, in defuncti honorem, aliquid ex asscribus compactum, quod ornamenta tumulo instrata regeret, apud Gar. du Fresne. Vide de Cancellis, quibus rumuli muniri consuevere [orig: consuevêre], Pithaeum ex Gregorio Turonens. de Glor. Confess. c. 30. et de Miraculis S. Martini l. 4. ut et supra, in voce Cancelli.

MANDUBII Galliae Celticae populi apud Caesarem l. 7. Belli Gall. c. 78. et Strabonem, quorum caput Alexia. Horum tractus nunc Bassigny dicitur, teste Golluzio [orig: Golluziô]. Aussois vero in Burgundia [orig: Burgundiâ] Marliano, qui tractus ab Oriente terminatur Divionensi territorio [orig: territoriô], ab Occidente Nivernensi, ad Meridiem ei est ager Augustodunensis, ad Septentrionem Altissiodorensis ager et montes sunt; In longitudinem ad viginti milliaria fere protenditur, latitudo autem fere est aequalis, Metel. Baudrando fuere [orig: fuêre] sub Aeduis, ubi nunc Auxois, regiuncula Ducatus Burgundiae, in confinio Campaniae. Caput fuit Alexia, Alise, iam destructa.

MANDUBRATIUS Britannus adolescens; qui Caesaris fidem secutus, ad cum in continentem Galliam venit: Illius pater Immanuentius regnum in Trinobantium civitate obtinuerat, intersecusque erat a Cassivellauno, Caesar l. 5. Belli Gall. c. 20. Ab Orosto dicitur Androgorius.

MANDUCI effigies ferebatur in triumpho, vide Thom. Dempster. Antiq. Rom. l. 10. paralip. ad c. 29.

MANDUESSEDUM Angliae oppid. Antonino Mansfield teste Talboto [orig: Talbotô], in Comitatu Nottinghamiensi. Sed Camdeno est Mancester in agro Warwiensi.

MANDURIA oppidum amplum Salentinorum, Livio l. 27. c. 17. Mandyrium Stephano. Casalnovo Leandro vocatur. 8. mill. pass. ab uriaurbe, inter Aletium 30. et Tarentum 20.

MANDURIUM scribit Leander a Plinio l. 2. c. 103. vocari lacum in Apulia [orig: Apuliâ] Daunia, qui hodie Andorio dicitur, quem neque exhaustis aquis minui, neque infusis augeri tradit Liaeius, Lago Versentino Alex. Andreae.

MANDYAS Graece *mandu/h, mantum notat seu cappam Graecorum Episcoporum, quae aperta ex parte anteriori atque talaris, circa collum crispata est, nigri coloris, sericis radiis rubris albisque virgata, ad instar fluminum serpentum, quae praedicationem significent, iuxta illud Christi. Flumina de ventre eius fluent aquae virvae. Porro ad 4. latera habet totidem frusta quadrata colorum diversorum, quibus IV. Euangelia indigitari aiunt, etc. Dominicus Macer in Hierolexico. Plura de hac voce vide apud Salmas. ad Treb. Pollionem in Claudio, c. 17. ut et infra in voce Mantum.

MANENTES apud Gregorium Turonens. de Vitis Patrum c. 1. Helmodum l. 1. c. 10. Alios, iidem sunt Colonis, qui et interdum Servi manentes dicuntur, Gall. Manans et Habitans; de quibus sicapud Car. du Fresne in Glossario Ranfridus scribit, qui floruit sub Friderico II, Manentes sunt, qui in solo alieno manent, in villis, quibus nec liberis suis invito [orig: invitô] Domino [orig: Dominô] licetrecedere. Isti Manentes praestant aliquando certos reditus et praestant certa servitia. Item et Manentes appellamus, qui 30. annis in solo alicuius supersederine; et dominus soli pro manentibus habuerit, et manentia servitia vel reditus, vel operas vel collectas, pro maritanda filia, et pro aliis ab illis 30. annis - petiit scientibus et patientibus; vel etiam si alibi habitant voluntate domini, manentia tamen servitia dominus retinuit.

MANERIUM est feudum nobile, apud Anglos, partim vasallis, ob certa servilia, concessum: partim domino in usum familiae suae cum iurisdictione in vasallos, ob concessa praedia, reservatum. A monendo dictum. Aliis Baronis est sedes tam maioris, quam minoris, splendidam aliquam praediorum portionem continens: intra quam Baro suis colonis et vasallis iurareddit praedialia, iuxta regni consuetudines. Huiusmodi villam Romani villam urbanam dixerunt. alias [orig: aliâs] praetorium. Vide Henr. Spelmann. Glossar. Archaeol.

MANEROS Iul. Pollux l. 4. c. 7. *)all' *ai)gupti/eis2 me\n o( *mane/rws2 gewrgi/as2 eu(reth\s2, mousw=n maqhth/s2.

MANES [1] vel Maznes Iovis ex Tellure fil. primus in Maeonia regnabat, ex Callirhoa Oceani filia pater Cotyos. Dionys. Halicarnass. l. 1. Vide supra Cotys.

MANES [2] a quo Manichael haeretici orti sunt, natione Persa fuit, prius Cubricus dictus, servus cuiusdam viduae Persicae, quae moriens Manem, (ita enim postmodum appellari voluit, no pristini status meoria remaneret) haeedem instituit, eique non folum opes magnas, sed etiam libros fanaticorum hominum Scythiani et discipuli huius Therebinthi, qui cum Magicis esset artibus deditus, e Palaestina in Persiam fugere coactus, Sacerdotes ibi et Philosophos suis erroribus conatibusque obluctantes deprehendit, proin apud viduam, cuius supra mentio, perfugio [orig: perfugiô] quaesito [orig: quaesitô] in eius aedibus occisus est, quorum integram historiam. Epiphanius recitat, reliquit, Ex his libris hausit fanaticas opiniones, quas postea Apostolum Iesu Christi, et Spiritum S. olim promissum se vocans, sparsit. Forte eo [orig: eô] tempore aegrotabat Regis Persarum filius; Itaque se in aulam confert Manes,

medendi artem profitens, verum quum necasset [orig: necâsset] puerum, fugit inde in Mesopotamiam, ubi discipulos sibi adiunxit, quibus dogmata sua tradidit. Inde rursus a piis Episcopis pulsus, aufugit, et iussu regis Persarum captus ac excoriatus est, circa A. C. 280. Sed secta ipsius late postea in Arabia, Aegypto, et Africa, Gallia et Italia, annis fere 200. propagata, ac ipse B. Augustin. 9. ann. in secta [orig: sectâ] Manichaea [orig: Manichaeâ] versatus est. Postea vero erroribus agnitis refutavit Manichaeos, ac nominatim Faustum, Felicem, Fortunatum, Adimantum, et alios. Libri exstant in 6. tomo operum Augustini. Erant autem hae Manichaeorum opiniones praecipuae: Fingebant duos esse Deos, alterum honum, auctorem rerum bonarum, bonae inprimis Animae, quem fw=ta, id est, lucern nominabant. Alterum malum pari potentia, quem Hylen vocabant, a quo mala Anima, corpus, coniugium, imperia, et omnia mala orta essent. Itaque abstinebant a coniugio, et politica [orig: politicâ] gubernatione, iactitabant se suis ritibus consequi afflatus divinos. Interim voluptatum impurissirmarum coeno [orig: coenô] impune mersi, negabant Resurrectionem, Elcemosynas alienis a sua secta negantes, motus Concupiscentiae malae Animae adscribebant; metemyu/xwsin amplexi, animas suorum per Elementa ad globum Lunae eluctantes, inde ad Solem eniti, ut ibi purificentur, sicque tandem Deo uniri: reliquorum vero hominum in Infernum detrusas, aliis corporibus denuo immitti asserebant. Conten debant porro, Filium Dei non assumpsisse humanam naturam vere, sed tantum simulate seu putative; Illum serpentem fuisse, a quo Eva tentata: Sedem habere in Sole, sicut Spirit. S. in aere, Sapientiam in Luna, et Patrem, in Lucis abysso. Legem Mosis fingebant a malo Deo traditam, ideoque abrogatam esse, abstinebant a caseo, ovis, lacte, voni. carnibus, et mactationibus pecudum, denique magna confusio erat fanaticarum opinionum, quas qui volet, legat apus Epiphanium l. 2. tom. 2. haer. 66. Divisa erat secta haec abominanda in duas classes, Auditores et Electos: e quibus posterioribus 12. se Magistros vocabant, decimumque tertium pro Papa habebant. Ab his Episcopi 72. creati, qui Presbyteros elegerunt, Diaconosque suos habuerunt. Refutari ab Orthodoxis, et Imperatoriis edictis coerciti, in Heriberto quodam et Lisoio, saeculo [orig: saeculô] 11. in Gallia, reviscere coeperunt, sed malum in herba exstinctum. Augustin. haer. 46. de Morib. Manich. etc. theodoret. l. haer. Fab. 10. Cyrillus, Genebrardus in Chron. Philastrius, etc. Facit et Manis mentionem Eusebius l. 7. c. 27.

MANES [3] Theophrasti servus, de quo Laertius in Theophrasto. Ita vocabatur et servus Diogenis Cynici, de quo Laertius itidem in eius vita [orig: vitâ]. Fuit et ancillarum appellatio, *mania, ut videre est apud Athenaenm l. 13. c. 5. et Plut. in Demetrio. Est autem *ma/nhs2 vox Babylonica, quae skio=os2, i. e. vas significat, si Epiphanio fides, in haeresi Manichaeorum. Phrygiacam vero esse ait Macon Comicus: apud Athenaeum dicto [orig: dictô] loco [orig: locô], et Strab. l. 7. Sane servile nomen fuisse apud veteres, docet Eustath. ad Iliad. E. *ma/nhs2 douliko\n para\ toi=s2 palaioi=s2. Vide Suidam, in *ma/nhs2. Ceterum hanc noram debes Doctiss, Menagio Observ. ad Laert. p. 127.

MANES [4] animas e corporibus egressas intelligimus, aut Deos Inferos, quthore Servio [orig: Serviô]. Sunt autem, in quit, noxiae, et dicuntur per antiphrasin. Nam Manum bonum est. Alii Manes a manando dictos intelligunt. Nam Manibus plena sunt loca inter lunarem et terrenum circulum, unde defluunt. Haecille. Lucan. l. 9. v. 6.

Augilae populi Africae iuxta Syrtes, Manes tantum Deos putant, per eos deierant; eos ut oracula consulunt, precatique quae volunt, ubi tumulis incubuere [orig: incubuêre], pro responsis ferunt somnia. Verba sunt Melae l. 1. c. 8. Manes etiam ad Genios duos, quos cum vita [orig: vitâ] sortimur, auctore Servio [orig: Serviô], retulit Virg. Aen. l. 6. v. 743.

Manes enim dai/mones2 sunt, Praesules corporibus humanis attributi, qui e parentum seminibus manaverunt. Inde Summanus, id est, Summus inter manes dictus est Pluto. Verum Manes, quoniam corporibus eo [orig: eô] tempore tribuuntur, quo [orig: quô] fit prima conceptio, post vitam iisdem corporibus delectantur, atque cum his manentes appellantur Lemures; Quaesi vitae purioris adiuti suerint honestate, in Lares domorum urbiumque vertuntur. Ac proinde pro Laribus manes posuit Silius l. 2.

Vide ibi Heinsium. Sin vero animi depravantur ex corpore, Larvae perhibentur ac Manes, Festus ait, Manes Dii ab auguribus vocabantur, quod per omnia manare credebant, cosque Deos Superos ac Inferos dicebant. Cicer. l. 2. de Legg. Deorum Manium iura sancta sunto. Vide Augustin. de C. D. l. 8. c. 26. et 9. c. 11. Voss. in Etymologic. in Manes, Spondan. de Coemet. Sacr. l. 1. P. 1. c. 8. Nic. Loyd. Coeterum, hisce Diis suis Veteres sepulchra passim commendabant, dicabant inscribebant que, idque duplici de causa. Una est eorum, qui per Deos Manes Plutonem et alios Deos inferos intelligebant; quibus illi defunctorum animas commendabant. Altera illorum, qui Deos Manes ipsas mortuorum animas appellabant, quibus tum sepulchra constituebant, tum lucernas in iis iugiter ardentes accendebant. Licetus de reconditis

antiqq. Lurernis l. 1. c. 13. Namque vel Deos Manes animabus in sepulchris custodiendis vacare, vel ipsas Animas in Deos Manes transire credidit Antiquitas, atque ita supra mortalem sortem euchi. Quod indigitatum columellis sepulchralibus, quas violari nefas esse, iuslit Solon, Demetrius trium cubitorum mensuram ascripsit, apud Cael. Rhodig. l. 7. c. 20. Columnae namque tales eminentiam supra. coeteros mortales designabant, docente Plinio [orig: Pliniô]: notavitque in Aegypto Cl. Vestingius, observarisumma [orig: observarisummâ] religione, ut columella non supra aliam Corporis partem ullam, quam supra caput, erigatur. utnempe innuant, caput esse membrum divinissimum, ut ait Plato in Timaeo, domiciliumque Animae rationalis, quae demum e capite per oris meatum halet, et abeat in numerum Deorum Manium, sesequesupra mortalern conditionem evehat. Vide Fortun. Licetum Opere modo laudato [orig: laudatô], l. 6. c. 6. ubi Columnam sepulchralem in Lucerna descriptam explicat. num. II. Porro Caesorum Manes, h. c. animae, veniam redeundi ad superna nancisci ab Inferorum potestatibus crediti sunt, ut ulciscantur suos interemptores. Val. Flacc. l. 3. v. 378.

---- ---- Non si mortalia membra.
Sortitusque breves et parvi tempora Fati
Perpetimur; socius superi quondam ignis Olympi:
Fas ideo miscere neces: ferroque morantes
Exigere hinc animas, redituraque semina caelo.
Qutppe nec in ventos, nec in ultima solvimur ossa,
Ira manet, duratque dolor: cum deinde tremendi
Ad solium venere [orig: venêre] Iovis, questuque nefandam
Edocuere [orig: Edocuêre] necem, patet ellis ianua leti,
Atque itcrum remeare licet: Comes una sororum
Additur, et pariter terras atque aequora lustrant.
Quisque suos sontes, inimicaque pectora poenis
Implica, et varia [orig: variâ] meritos formidine pulsant.

Imo non quiescere, priusquam omnes ulti sint suos persecutores. Livius l. 3. c. 58. de Virginia, Manes Virginiae, mortuae quam vivae felicioris, per tot domos ad petendas panas vagati, nullo relicto [orig: relictô] sonte, tandem quieverunt. Aut, priusquam humanae victimae, ad tumulos suos, ab ultoribus, caesae essent. Iustin. l. 11. c. 2. de Alexandro M. Prima illi cura paternarum exsequiarum fuit: in quibus, ante omnia, coedis conscios ad tumulum patris occidi iussit. Virg. Aen. l. 10. v. 519.

ubi Servium vide, ut et Tertullian. de Spectac. Sic Claudianus de Laudibus Stiliconis l. 1.

Pallantis iugulum, Turno [orig: Turnô] moriente, piavit
Aeneas, tractusque rotis ultricibus Hector
Irato vindicta fuit, vel quaestus Achillis.
Tu neque vesano [orig: vesanô] raptas venalia curru
Funera, nec vanam corpas meditaris in unum
Saevitiam, turmas equitum, peditssmque catervas,
Hostslesque globos tumulo prosternis amici.
Inferiis gens tota datur.

Quo respexit Senec. Consol. ad Polybium c. 35. de Marco Antonio, Eo [orig: Eô] ipso tempore, quo [orig: quô] Antonius c. vium suorum vitae sedit mortisque aerbiter, M. Antonii frater duci iubebatur ad supplicium. Tulit hoc. Et hoc fuit ei lugere, viginti legionum sanguine fratri parentare, etc. Vide quoque supra, Elugere, infra Spectra. Sed et vivi nonnumquam, Magicis artibus, Manes sedibus suis excibant, cos denegotii, cui impliciti, eventu consulturi: quod quo [orig: quô] pacto [orig: pactô] fieri Consueverit, dicemus paucis infra, in voce Manium evocatio. Quinam vero Manes, seu quaenam mortuorum animae sic elici posse creditae sint, vide supra in voce Ahori: De Manium autem placandorum ritu, a Numa instituto, Livium l. 1. c. 20. uti de numero iis sacro, infra voce Novem.

MANES [5] fluv. vel torrens Locrorum Epicnemidorum Thronion praeterfluens, interdum tam exiguus, ut transeuntis vix tingat pedes: interdum tam latus, ut in bina se diffundat iugera. Dicitur et Boagrius, Vide Strab. l. 9.

MANETHO genere Sebenhita, Heliopolitanus Sacerdos, et Notarius Sacrorum penetralium per Aegyptum, vixit sub Ptolemaeo Philadelpho paulo post Berosum. Scripsit Graece historiam Aegyptiacam, citatam Iosepho Ant. Iud. l. 1. c. 3. l. 1. contra Appion. etc. Plut. de Isid. et Osir. Tertullian. apolog. c. 19. Euseb. l. 1. praeparat. Euang. Scalig. notis in Euseb. Epitomen huius historiae composuit Iulius Africanus. Fuit et alius Sacerdos Aegyptius, dictus Mendesius, auctor operum quorundam, Suid. Hieron. l. 2. advers. Iovin. Vide Manathus. Ceterum de Manetho vel Manethone vide Voss. de Hist. Graec. l. 1. c. 14. et de Poet, c. ult. Nic. Loydius. Addam saltem, in Manethone priore Maxime desiderari origines Diospolitanas, et quidem vetustiores Thebaeorum Reges ab illo omnino fuisse praetermissos, videri Illustr. Marshamo, qui eum Regum horum Catalogum, ab illo, qui primus Heliopolim in Thebanorum potestatem redegerat, scil. ab Amose, orsum censet. Quam postea imperfectam horum seriem Eratosthenes; sub Ptolemaeo Evergete supplevit. Vide eum Canonis Chron. prokataskeuh=, ut et ipso Canone ad Sec. XI. nec non supra, ubi de Eratosthene et Iul. Africano.

MANFREDONIA vulgo quoque Manfredonia, urbs Archiepiscopalis regni Neapolitani a Manfredo Rege Neapol. Friderici II. Imperatoris filio dicta, qui eam circa A. C. 1200. condidit. Haud procul inde, ad radices Gargani montis ostenduntur ruinae Siponti urbis. Portu gaudet capaci et arce munita [orig: munitâ]. frustra a Lautreco olim tentata. 22. mill. pass, ab ostiis Aufidi in

Boream. In Capitanata provinc. in rupe, in ora sinus Veneti, 25. mill. pass. a Luceria in Ortum. Alias capta fuit a Turcis A. C. 1620. et misere direpta. Nunc utcumque reparata.

MANFREDUS [1] Siciliae tyrannus, fil. nothus Friderici II. Imperat. patrem pulvino [orig: pulvinô] in os in iecto [orig: iectô] suffocavit, filio [orig: filiô] huius Conrado [orig: Conradô] Siciliae Apuliaeque Rege et Pontificum acerrimo [orig: acerrimô] hoste, veneno [orig: venenô] sublato [orig: sublatô]. Qui inoriens cum Manfredum Conradini filii tutorem constituisset, tutor ipse Siciliae regnum sibi rapuit. Hinc cum Innocentio IV. collisus, huius copias, a Sarracenis Lucerinis adiutus devicit, A. C. 1254. Ab Urbano IV. dein et Clemente IV. quos male habuerat, excommunicatus, evocatoque [orig: evocatôque] a priore, Carolo [orig: Carolô] Andegav. fratre Ludovici IX. quem in praeiudicium legitimi heredis Gonradini Neapolis Siciliaeque Regem appellavit, prope Beneventum, A. C. 1266. victus ac occisus est. Filia eius Constantia, Petro III. Arrogoniae Regi nupta, in hancce familiam ius in regnum Neapolitanum etc. intulit. Sumoneta et Collenutius, Hist. Neap. Fazel. Blond. Nauclerus, S. Antanin. Bzovius. Rainaldus, in Annal. Eccl. P. Aemyl. l. 7.

MANGALORA vulgo Mangalor, urbs regni Bisnagaris, in ora Occidentali cum portu ad mare Indicum, in tractu Canara, versus Malabariam. Forsan Mandagara antiquis.

MANGANA apud Suidam, gaulo\s2 oinhro\n a)ggei=on, e)k cu/lwn kateskeuasme/non, h(\n *)italoi\ magga/nan o)noma/zousi, vas estvinarium, e lignis coagmentatum, quod cupam Latini seu vagnam, dixere, item buttin, Salmas. ad Capitolin, in Maximinss. c. 22. Manganum vero apud Moerim Atticistam libr. peri\ le/cewn *)attikw=n kai\ *(ellhn. pessulus est, sidhrou=s2 oxeu/s2. Imo non infima tantum Graecia, sed etiam vetus, quamcumque machinam, ma/gganon appellavit, ut ma/ggana polemika/, machinas bellicas, quemadmodum videre est apud Aristophanis interpretem et Thucydidis Scholiastem. Unde Mangenellae et Mangonelli, genus machinae bellicae iaculatoriae, apud citimae aetatis Scriptores Latinos: quas qui conficiebant, Manganarii dicuntur, in Hist. Misc. l. 17. *maggana/rioi, apud Theophanem et Leonem in Tacticis c. 5. §. 7. 27. et c. 15. §. 35. Indidem magganei/a et magganeuein veteribus: ita ma/ggana th=s2 kleidw/sews2, Instrumenta ianuarum claudendarum. At ma/gganon absolute et proprie *ba/lanos2 vel o)xeu\s2, pessulus seu ferreus obex, quo [orig: quô] ianuae intus occluduntur. Salmas. ad Solm. p. 925. Vide quoque infra Mechanice, cuius pars prima Manganarta.

MANGANUM Graece *ma/gganon, machina Hesychio. Saepissime in specie sumitur pro machinarum violentissima, qua [orig: quâ] non solum saxa ingentia, sed et catapultae inter alia, ut Lipsius refert, hominum et equorum cadavera proiciebantur, et quidem longius. A proiciendo Balista dicebatur: alias Tormentum, a torquendo: Funda, a fundendo. Petraria, a Petras emittendo: et Catapulta, de eiciendo catapultas. Eius adeo aliquando saeviit impetus, ut lapidem trium talentorum, quae singula Vitruvio pendunt pondo 120. emitteret, quod nec fulmineae huius saeculi machinae faciunt. Fabrica varia fuit. Abbo Floriacensis in Obsid. Lutetiae l. 1.

-------- Magno cum pondere nostri
Tigna parant: quorum chalybis dens summa peragrat,
Machina, quo citius Danum quisset terebrari:
Conficiunt longis aeque lignis geminatis
Mangana, quae proprio [orig: propriô] vulgi libitu vocitantur,
Saxa quibus iaciant ingentia, seu iaculando,
Allidunt humiles scenas gentis truculentae, etc.

Hostem eminus, murum cominus minuit; nec minus muros tuetur, quam labefacit. Etiam in navali praelio eius usus est. Machina istiusmodi hodie in Reip. Basileensis armamentario asservatur. Vide Lipsium Poliorcet. l. 3. dial. 3. aliosque auctores Henrico Spelmanno laudatos, Glossar. Archaeol.

MANGAS fructus Indicus longiuscule incurvatus et semilunaris, flavescentis ex viridi in rubrum coloris, intus luteus et et capillosus, cum nucleo satis magno, saporis gratissimi: Arbor nucem iuglandem refert late sparsam et foliorum pene inopem: Fructus mensibus Octobre, Novembre ac Decembre maturus carpitur: Conditur autem allio [orig: alliô] et viridi gingibere, unde albescit et pro acetariis mensae infertur: plurimo apud Sinenses in usu, Auctor Anonymus Sinae et Europae c. 36.

S. MANGO Principatus provinciae citerioris in regno Neapolitano Leand. Alberti descr. Ital.

MANGOCASTA caput Incarum vel Ingarum, et auctor Regni Peruviani, in America Meridionali. Urbem regiam Cusko construxit, circa A. C. 1200. eiusque Successores, longelateque rerum potiti, vastissimum constituerunt imperium, quod incredibilis magnificentiae Urbes atque palatia habuit, adeo ut iis similia per universam Europam visa non fuerint unquam. Circa A. C. 1500. regnavit Guainacapa, qui Regnum Quito subiugavit, ac universum Imperium suum admirandis exornavit structuris: defunctus A. C. 1523. Huius filii Guasgar et Attahu - Alpa, quem corrupte Attabalibam vocant, cum inter se de hereditate dividenda convenire non possent, occasio Peruviae invadendae oborta est Hispanis, quam recens detexerat Franc. Pizarrus. Gravi enim dissidio [orig: dissidiô] collisis inter se fratribus, et Guasgare tandem capto [orig: captô] interfectoque [orig: interfectôque] Attahualpa, ab Hispanis victus, captus et strangulatus A. C. 1533. finem Imperio Incarum in Peruvia imposuit. Qui enim post eum regnarunt, Inca Paulo et Mango, non nisi montanas quasdam provincias, latronum potius, quam Regum more, obtinuerunt: donec omnium ultimus Xaires Topa Inca, Philippo II. Hispan. Regise dedidit, A. C. 1557. Vide Georg. Hornium Orb. Imper. p. 338. ut et infra, in voce Peruvia.

Philosophus Physico-Mechanicus excellens, Rhetorices in Acad. Basileensi Professor disertus; candore, pietate ac humanitate, inclitus, Obiit A. C. 1693. anno aetat. 43. Auctor Antliae, insigni artificio [orig: artificiô] concinnatae, de cuius constructione et multiplici usu alibi. Fratrem reliquit Matthiam Ecclesiae Basil. Archidiaconum, Theologum doctissimum et facundissimum.

MANGON [2] Benedictus, famosus quondam in Sicilia latro, cuius hodieque exstat memoria. Macer in Hierolexico.

MANGOTUS Iacobus; Iulioduno-Picto, in Graecis D. Lambini, in iure Cuiacii auditor, facundia [orig: facundiâ] forensi inclitus, ad Advocatiam generalem, in Parlamento Parisiensi, ascendit: pauperum patriaeque tam fervido [orig: fervidô] amore ardens, ut illis quotannis decimas bonorum suorum distribueret, quod ut et post mortem suam fieret, heredibus iniunxit: huius vero res in deterius ruentes, tam impatienter ferret, ut prae maerore diem obierit A. C. 1587. aetat. 36. hoc [orig: hôc] uno [orig: unô] reprehensus, quod perorando nimium prolixus esset. Vide Thuanum Histor. Loisel Opusc. Sammarthan. et Teissier Elog: Alios: nec non aliquid supra lemmate, Iacobus Mangotus,

MANHEMIUM vulgo Manheim, castrum Palatinatus superioris ad confluentes Neccari et Rheni, probe munitum. Alias captum ab Hispanis et dirutum. 3. leuc. a Spira in Boream, 3. ab Heidelberga in Occasum. ibi olim Valentiniani munimentum. Praesenti bello solo aequatum a Gallis.

MANIA [1] Dea Larium mater, cui olim sacrificabant. Et Maniae Larvaequaedam, quas nutrices pueris minitarisolent.

MANIA [2] Zenidis Dardaniarum urbium principis uxor, a genero Media [orig: Mediâ] Scepsios tyranno trucidata. Polyaen. et Xenoph.

MANIA [3] mulier aulica reginae Beronices, filiae Ptolomaei, viduae Antiochi. Polyaen. l. 8.

MANIA [4] mutilum ac dimidiatum est, pro Cenomania seu ager Cenomanensis, Gall. le Maine, provinc. Galliae, Normanniam ad Septentrionem, Bellovacos ad Ortum, Britanniam minorem ad Occasum, et Turonum Partem cum Andicavensi pago, ad Meridiem habens. Dividitur in duas partes, Inferiorem le Bas et Superiorem le Haut Maine, priori fertiliorem et pulchriorem. Incolae Cenomani, seu Coenomanenses, Gall. les Manceauz Caesari l. 7. Belli Gall. c. 75. Cenomani Aulerci dicti; quorum Maiores circa an. 160. Urb. Cond. principem suum Bellovesum, Elitovii ductu, secuti, in Italiam irruperunt, illumque terrae tractum, qui Pado, Alpibus et Hadriatico [orig: Hadriaticô] mari terminatur, occuparunt [orig: occupârunt], et victis Tuscis ad Ticinum, illos Gallia [orig: Galliâ] Transalpina [orig: Transalpinâ], quam aliquandiu tenuerant, exegerunt, Brexia [orig: Brexiâ], Verona [orig: Veronâ], Tridento [orig: Tridentô], Crema [orig: Cremâ], Bergarno [orig: Bergarnô], Mantua [orig: Mantuâ] aliisque urbibus successu temporis conditis. Acres Ioh. Baptistae Egnatio vocati:

Fuit hic insignis terrae tractus primo sub Gallis, dein Romanorum sensit iugum, tandem Francis, rerum in Gallia potitis, cessit. A Normannis tertia [orig: tertiâ] vice occupatus, bis quoque Anglis subfuit. Guilielmus enim nothus et Guilielmus Ruffus eum tenuere [orig: tenuêre], postea ad Eliam de la Fleche pervenit. Cuius filia Eremburgis Fulconi Andium Comiti nupsit, mater ex eo Godofredi Pulchri. Huic Henricus II. Angliae Rex et Normanniae Dux materno [orig: maternô] iure successit: cuius tertio genitus fil. Iohannes sine - Terris, cum Arturum, ex Godofredo secundo - genito filio Henrici, fratre suo nepotem, e medio sustulisset, Philippus Augustus Gall. Rex eum Coenomanensi regione, coeterisque ditionibus, quas in Galliae regno possederat, exuit. Ludovicus postea IX. Coenomanos fratri suo Carolo Comiti Provinciae tradidit, sed huius ditioncs sub Ludovico IX. ad coronam redierunt. Fluviis irrigatur haec regio Idonea, Sarta [orig: Sartâ] et Meduana [orig: Meduanâ], qui augentur amnibus la Yaigre, le Ieay, la Dive, la Veufve, la Graine, etc. Silvae praecipuae sunt Bersay, Perseigne, Longaunay, Sille, Dandaine, etc. Caput gentis Subdinum est seu recentiori vocabulo Cenomanum, Mans. Vid. Liv. l. 5. Caesar. loc. cit. Polyb. Iustinum, Antonin. Corvasserium de Courteilles, praef. in Histor. Episc. Cenomanensium, Duchesnium, etc. Urbes regionis Maniae seu Cenomaniae. Bellomontium Beaumont. Castellum Guntherii Chasteau-Gontier. Castrum ad Laedum. Cenomanum Mans, caputgentis. Firmitas Bernardi la Ferte-Bernard. Lavalium Laval. Meduana Mayenne. Sabolium Sable. Subdinum. Vide Cenomanum.

MANIA [5] regio est, circa Eumenidum templum, quod est inter Megalopolim et Messeniam, ubi Orestes occisa [orig: occisâ] matre, insania [orig: insaniâ] correptus est, et iuxta eam dicitur alterius manus digitum exedisse, unde nomen tumulus traxit, Maserius ad l. 7. Valer. Flacci.

MANIA [6] urbs Parthorum Plin. l. 6. c. 25. Promontorium Lesbi, Ptol. Vid. et Scholia in Aristoph. Ranas.

MANIACES unus ex ducibus Michaelis Paphlagonis Imperat. Graeci; prostravit in Sicilia 50. Milia Saracenorum, hacrecept [orig: hâcrecept] â, quam Imperator postea, duce per calumnias abducto [orig: abductô] sub Stephano amisit. A. C. 1040. Zonaras tom. 3. Cedrenus Hist.

MANIAE turpis deformesque sunt personae aut larvae, quas Nutrices pueris minitantur, auctore Festo [orig: Festô]: sicut sannae sunt ridiculae, aut etiam horribiles vultus distorsiones, quas grimacias vulgo dicimus, quibus pueruli terrentur. Utrarumque meminit Arnobius l. 6. insigni loco [orig: locô], sed valde depravato [orig: depravatô]; Nam ita vulgo editur: Usque adeo ne mortales saeculi illius ac temporis corde fuerunt vacui, rationis sensusque nullius, ut ab actionibus improbis, tamquam parvuli pusiones personarum monstruosissimas toruitates, annis.

etiam constringerentur et manus. Scribit Salmasius: ut ab actionibus improbis, tamquam parvuli pusiones personarum monstruosissima [orig: monstruosissimâ] torvitate, sannis etiam constringerentur et maniis. Vide Salmas. ad Tertull. de Pallio. p. 337. et infra in voce Manus, item Sanna.

MANIBUS clausis intra manus Abbatis sese offerendi ritus , vide infra Oblati Monasteriorum.

MANIBUS in caelum sublatis Deos precandi mos Gentilibus in usu, passim occurrit. Minucius Fel. Octavio, Audio vulgus, cum ad caelum manus tollunt, nil aliud quam Deum dicunt, et Deus magnus est, et Deus verus est, et si Deus dederit, vulgi iste naturalis sermo est, an Christiani confitentis oratio. Faciebant autem id vel iunctis, de quo ritu supra: vel Solutis, iisque supinis. Val. Flacc. Argonautic. l. 1. v. 80.

Caelo supinas si tuleris manus,
Nascente Luna [orig: Lunâ], rustica Phidile.

Plura apud Lambinum ad Horat. d. l. et Barn. Brissonium Formular. l. 1. Neque vero prccaturi solum, verum et qui in Theatris favebant Histrionibus, vota pro iis concipiebant, manus ad caelum tollebant, exclamabantque. Quem morem notat Arnobius l. 7. ubi de Spectatorum studio agens, Certare hos, ait Spiritu; buccas vento [orig: ventô] distendere votisque inanibus concrepare, manus ad caelum tollere, rebusque admirabiltbus motos prosilire, exclamare etc. ubi vide Desid. Heraldi Animadversiones, ut et de variis eandem in rem pertinentibus hic [orig: hîc] passim, inprimis supra voce Exsultatio, et infra verbo Plaudere.

MANICA a MANIBUS dicta, sive arma intelligas, conser vandis manibus destinata, inter pugnandum: sive vincula, quae manibus iniciuntur: sive denique tegmina, quibus adversus vim frigoris homines muniri solent. In tunicis Manicae olim, utpote mulierum ac virorum effeminatorum propriae, probrosae. Quare Principes Dalmaticatos (Dalmaticae enim tales tunicae appellatae sunt) in publico conspectos, magni dedecoris loco [orig: locô] posuere [orig: posuêre] Scriptores, vide Lampridium in Commodo c. 8. et Heliogabalo. c. 26. Hineque tunicas manuleatas et ad pedes usque demissas, tamquam cultum mulierculis quam Viris congruentiorem Maesa avia Antonino exprobravit, apud Herodianum l. 5. c. 5. Sed quae olim fuerat mollium et delicatorum vestis, postea gravissimorum sanctissimorumque Episcoporum facta est gestamen, annotante Casaubono [orig: Casaubonô] ad locum Lampridii memoratum: a tempore ncmpe Silvestri Pontificis, cum antea Colobium sive communis tunica, etiam penes Christianos et quidem in Sacris, quoque esset. Vide Octavium Ferrarium, de Re Vestiaria Parte I. l. 3. c. 9. et supra Chiridotae, Dalmatica, Epimanicion. Macrocherae tunicae; ac infra voce Panni, ubi de manicis tunicarum talarium variis ac fimbriatis, it. Suta, ubi de operaria servorum tunica. Sagum quoque Gallicum olim, instar tunicae, et quidem manicatum erat, qualia hodierna saga sunt et Saii appellantur, Plut. *galatikoi=s2 a)nacuri/si, kai\ xeiri/sin e)neskeuasme/nos2 shmei/ois2, kai\ a)/rxousi *(rwmaikoi=s2 dialego/menos2, ubi Cruserius manicas vertit. Imo et praeter saga, Celtas gestasse [orig: gestâsse], loco [orig: locô] tunicae, vestes scissas et manuleatas, usque ad pudenda, tradit Sueton. Calig. c. 52. et Strabo l. 4. Cum enim braccati esscnt, inferiora corporis velabantur, cum reliquae gentes, quibus nullus braccarum usus, ob id clausas, ac longiores tunicas haberent. Idem Ferrar. Parte 2. l. 3. c. 9. Hinc Manicularia, apud Scriptores Ecclesiae Romanae qua [orig: quâ] voce denotantur manicae eiusdem speciei panni, qua [orig: quâ] confecta sunt vestimenta Sacerdotum et Diaconorum, in illa Ecclesia, quae Albis circa manus aptantur, in Visitat. Thesaurariae S. Pauli Londin. A. C. 1295. apud Car. du Fresne in Glossar. quietiamnum in Ecclesiis aliquot, praesertim Cathedralibus, ubi in Sacrariis vetustiores vestes asservantur, id observari, addit. Item Manulearii, de quibus infra.

MANIFESTATIO in Iure Hispanico, unum est ex praesidiis a Lege, contra regiorum Ministrorum iram velaffectus immodicos, inventis; cuius tanta vis, ut homini iam collum in laqueum inserenti subveniat. Illius enim beneficio [orig: beneficiô] damnatus, dum per leges licet, quasi experiundi iuris gratia [orig: gratiâ], de manibus Iudicum confestim extorquetur et in carcerem ducitur, ad id aedificatum, ibidemque tamdiu asservatur, quamdiu iurene, an in iuria [orig: iuriâ] quid in ea causa factum fuerit, indicetur. Quam ob causam carcer hic vulgari lingua [orig: linguâ] la Carcel de los Manifestades nuncupatur, a cuius ingressione supremi Iudices omnino prohibentur, ut eorum praecipiti iracundiae hoc [orig: hôc] pacto [orig: pactô] materia subtrahatur. Tum si quid contra leges factum, pro irrito infectoque habetur; Sin contra ius nihil decretum, redditur Iudicibus reus pro meritis puniendus. vide Hieron. Blancam Commentar. Rerum Aragonic. et Mich. Molinum Repertor. Foror. Aragoniae, laudatos Car. du Fresne Glossar.

MANIFESTI Haeretici in Communione Romana dicuntur, qui contra fidem eorum publice praedicant; aut qui errorem fidei contrarium profitentur; aut qui proprium suum, vel aliorum haereticorum errorem defendunt: aut qui coram Iudicibus fidei convicti de haeretica pravitate, vel coram illis confessi, aut tandem per eorum sententiam de haeretica pravitate condemnati sunt. Nic. Eumericus Directorio Inquisitorum P. 2. Qu. 33. de Occultis Vide infra.