CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS TERTIVS Literas M, N, O, P, Q, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

MARIA [9] Anna Austriaca, filia Philippi III. Hispan. Regis ex Margarcta agnata, Ferdinando III. Imperatori nupta, Leopoldum Imperatorem genuit: praeter Ferdinandum Franciscum Bohemiae Regem A. c. 1646. Hungariae A. c. 1647. et Romanorum A. c. 1653. creatum ac coronatum: sed brevi post exstinctum. Vide Phil. Iac. Spenerum Syll. Gen. Hist.

MARIA [10] Leopoldina Austriaca, Leopoldi Archiducis Filia, altera Ferdinandi III. uxor, ei genuit Caroium Iosephum Episcopum Passaviensen et Vratislaviensem, ac M. Magistrum Teutonicum, praematura [orig: praematurâ] morte abreptum, Idem.

MARIA [11] Bavara, uxor Caroli Archiducis. Item, Borbonia, filia Ludovici I. Ducis Borbonii, ex Maria, filia Iohannis II. Hannoniae Comitis. Nupsit Guidoni, filio Hugonis Lusignani, Hierosolymit. et Cypri Regi primum, dein Roberto Tarentino. Item, uxor Gastonis Iohannis Baptistae. Ducis Aurelianens. A. C. 1626. anno [orig: annô] post obiit, prius filiam Annam Mariam Ludovicam enixa. an. aetat. 21.

MARIA [12] Brabantina Galliae Regina, filia Henrici et soror Iohannis, Brabantiae Ducum. Nupsit Philippo Audaci, A. C. 1274. ex eo unius filii et duarum filiarum mater. Obiit, post maritum, A. C. 1321.

MARIA [13] Burgundica, filia Caroli Audacis, ex Isabella Borbonia, patre in obsidione Nanceii occiso [orig: occisô], unica tot ditionum haeres, nupsit Maximiliano, filio Friderici Imperatoris, ex eo Philippi, Margaritae et alterius filii parum vitalis, mater. Ex equo prolapsa cum in femore vulnus accepisset, neque id a Chirurgo, ut erat laudatissimae verecundiae, tractari pateretur, Obiit A. C. 1482. Basis Austriacae magnitudinis. Duchesnius, Hist. Burg. etc.

MARIA [14] Castellana, filia Ferdinandi et Isabellae, secunda uxor Emanuelis Portugalliae Regis. Item filia Francisci I. Ducis Nivernii, ex Margarita Barbonia, nupta Henrico I. Principi Condaeo, Euangelica [orig: Euangelicâ] veritate, in qua educata fuerat, abiurata [orig: abiuratâ]: Obiit A. C. 1574.

MARIA [15] de Costa Blancha, Parisina, Philosophiae, Mathematum et linguarum perita. Vertit saeculo [orig: saeculô] praeterito [orig: praeteritô] tres Dialogos Petri Messiae, Hispani, de natura Solis, de terra, etc. Quod opus Lutetiae impressum. A. C. 1566.

MARIA [16] Denteria puella Tornacensis, scripsit saeculo [orig: saeculô] praeterito [orig: praeteritô] Epistolam contra Turcas, Iudaeos, Lutheranos, etc. quae impressa A. C. 1539. Valer. Andreas Biblioth. Belg.

MARIA [17] Francica, filia Ludovici VII. Gall. Regis ex Eleonora Guiennensi, nupsit Henrico I. Diviti, Comiti Palatino Campaniae et Briae, etc. Prudentia [orig: Prudentiâ], ingenio [orig: ingeniô], pietate inclita. Obiit A. C. 1198. aetat. 60. cum mortem filii Henrici, in terra S. de fenestra prolapsi, percepisset. Mater insuper Theobaldi V. qui fratri Henrico II. successit, Scholasticae, quae nupsit Guilielmo Comiti Viennensi ac Matisconensi, et Mariae, quae Balduini Imperatoris uxor evasit. Item filia Philippi II. ex tertia huius uxore Agnete, promissa A. C. 1200. aLexandro, filio Guilielmis Scotiae Regis, dein Arturo, Britanniae Comiti, tandem nupsit A. C. 106. Philippo Comiti Namurcensi, et A. C. 1213. Henrico IV. Brabantiae Duci. Item, filia Caroli IV. Pulchri, ex Iohanna Ebroicensi. Obiit A. C. 1342. Item filia Philippi Valesii, ex Iohanna Burgundica, nupsit Iohanni, Duci Limburgico, filio Iohannis III. Brabantiae Ducis. Obiit A. C. 1345. Item filia Iohannis Regis ex Bonna Lucemburgica, nupsit Roberto, filio minori Henrici IV. Ducis Barensis. Obiit A. C. 1404. Item filia Caroli V. Sapientis, ex Iohanna Borbonia, Guilielmo Bavaro, Comiti Hannoniae desponsata, obiit. Item, filia Caroli VI. Abbatissa Possiacena: Obiit A. C. 1483.

MARIA [18] Edonis Wimeken, Domini Ieverensis, ex Hedviga Oldenburgica, filia, Iohanni Comiti Oldenburgensi, sobrino fuo subditos adhuc viva iurare voluit, A. C. 1575. Unde in hanc familiam ditioncs illatae, quas Iohannem principem Anhaltinum Servestanum, Iohannis ex sorore nepotem, nactum esse, refert Phil. Iac. Spenerus Syll. Geneal. Histor.

MARIA [19] Galla, fabulas Aesopi moralizatas ex Anglico Gallice vertit, in gratiam Comitis cuiusdam Guilielmi, A. C. 1260.

MARIA [20] Iarsia Gornacensis, illustri genere nata, sub tutela Michaelis Montani, in literis tantum profecit, ut apud omnes Eruditos summo esset in pretio. Tentamenta Montani, les Essais, sub iudicii sui limam vocata, post mortem eius, rursu imprimi curavit, Cardinalique Richelio dedicavit: Fasciculum Pindi Montani filiae inscripsit, variaque alia edidit, quae illa [orig: illâ] fato [orig: fatô] functa [orig: functâ] prodierunt [orig: prodiêrunt] sub titulo, L'ombre de la Demoiselle de Gournay. dein in 2. volum. collecta, acceqerunt nomen, Avis. A Perronio, Bentivolio, Richelio Cardinal. Carolo I. Duce Mantuano, Heinsio, Puteano, etc. per literas salutata: cum Anna Maria Schurmannia frequens epistolarum commercium habuit, Baudio Galliae Siren et decima Musa appellata. Obiit Lutetiae A. C. 1645. aetat. 80. Epitaphium eius: Mariae Gornacensi, quam Montanus ille filiam, Iustus Lipsius, adeo que omnes docti, sororem agnovere [orig: agnovêre]: Vixit ann. 80. devixit A. C. 1645. Umbra [orig: Umbrâ] aeternum victura [orig: victurâ]. Petrus Romualdus, tom. 3. thes. Hist. Lud. Iacob in Bibl. foem, erudit. Hilario Costus elog. foem. ill.

MARIA [21] Lotharingica, filia Claudii I. Ducis Guisii, ex Antonia Borbonia. Nupsit primo Ludovico II. Duci Longavillano, dein nuptias Henrici VIII. Angliae Regis aversata, Iacobo U Scotiae Regi a Francisco I. Coniux data est, ex illo duorum filiorum, qui brevi obierunt, et filiae Mariae mater, Marito hoc [orig: hôc] iterum mortuo [orig: mortuô], A. C. 1542. ab Henrico Anglo denuo frustra expetita, unicae filiae suae educationi incubuit: A Francisco I. et Henrico II. Gall. Regib. contra Anglorum machinationes, utcumque defensa. Obiit regimine ipsi a Proceribus abrogato [orig: abrogatô], A. C. 1560. Espensaeus, in elog. funebri. Thuanus, Duchesnius, etc.

Iohannis Bohemiae Regis, nupsit Carolo IV. Pulchro Gall. Regi, qui paulo ante Blancam Burgundicam, sub consanguinitatis praetextu, repudiaverat. Egregiis dotibus illustris, in primo nixu, obiit A. C. 1324. Item, filia Petri Lucemburgici, nupsit primo Ludovico Sabaudo, Romontii Comiti, dein Francisco Vindocino, pietate et castitate inclita, per ann. 51, vidua, Obiit A. C. 1547. Mater quatuor filorum, duarumque filiarum, quorum maximus natu Carolus, pater Antonii, Avus Henrici IV. fuit. Item, filia Sebastiani Lucemburg. ex Maria Bellocariensi, nupsit Philippo Emanueli Lotharingo, Mercurii Ducis Mater, inter alios, Franciscae, quae variorum Principatuum haeres, nupsit Caesari Vindocino, filio naturali Henrici M. A. C. 1609. Hilario Costus.

MARIA [24] Magdalena Austriaca, filia Caroli Archiducis ex Maria Bavara, uxor Cosmi II. Magni Florentiae Ducis.

MARIA [25] Medicea Galliae Regina. Filia Francisci, Magnae Florentiae Ducis ex Iohanna Austriaca, nata [orig: natâ] Hungariae et Bohemiae regina [orig: reginâ], nupsit Henrico M. postquam coniugium eius cum Margarita Valesia dissiliisset. A. C. 1600. Ex illo mater Ludovici XIII. etc. A. C. 1610. a marito, qui ad ingens aliquod opus accinctus expeditionem extra regnum parabat, Galliae Regens declarata, illo [orig: illô] postridie coronationis nefarie trucidato [orig: trucidatô], rebus praefuit, usque ad A. C. 1617. quo [orig: quô] Mareschallus Ancraeus, qui Conchinus prius dictus, Florentinus, cum Leonora Galigay uxore, malis artibus Reginae animae occupato [orig: occupatô], eousque totam Galliam sub pedibus suis trepidare viderat, occisus est. Post quae, varie cum filio Rege collisa, Coloniae exul et inops, Obiit A. C. 1642. Thuan. Hist. l. 125. Symbolum ei, A. C. 1608. fuerat, Pavo rotans, cum lemmate: Viro [orig: Virô] partuque beata. Marito [orig: Maritô] orbatae, Pelicanus, cum verbis, Tegit virtute minores. Item avis Paradisi, tres pullos alis caelum versus subvehens, cum dicto, Meos ad Sidera tollo. In Hollandia, ubi Amstelodami magnificentissime excepta est, sub Cybeles forma repraesentata est, addito [orig: additô], Laeta deum [orig: deûm] partu, etc.

MARIA [27] Robusta, vulgo Tintoretta, filia Iacobi, Veneti, pictoris excellentissimi: picturae, Musicesque, apprime perita. Expetita a Maximiliano Imperatore Philippo II. Hispan. Rege Berdinando Archiduce, aliisque Principibus, ut in aulas eorum concederet, a patre, qui filiam tenerrime amaverat, retenta est. Nupta dein Maro, Augusto, gemmati operis artifici, obiit. A. C. 1590. aetat. 30. Rodolphius, in vitis Pictorum P. 2. p. 71.

MARIA [28] Romiaea, natione Galla, Opera sua Poetica edidit, A. C. 1581. in quibus inter alia feminei sexus apologia, contra Satyram a fratre editam continetur. Scripsit quoque de educatione puellarum.

MARIA [29] Ropera Angla, Guilielmi ex Margarita Moria filia Graece Latineque apprime docta, ex Latino Anglice vertit, tractatum de passione filii Dei, ab Avo olim compositum, item historiam Ecclesiastic: Eusebii: Mariae Reginae grata. Hilario Costus elog. foem. Ill.

MARIA [30] Stuarta, Franciae et Scotiae Reginae, filia Iacobi V. ex Maria Lotharingica, octo saltem diebus ante parentis obitum nata: rebus in Scotia turbatis, in Galliam missa, et in aula Henrici II. educata est: ingenio [orig: ingeniô] et corporis forma [orig: formâ] supra omnes sui saeculi principes feminas. Nupta Francisco II. adhuc Delphino, illo [orig: illô] mortuo [orig: mortuô], in Scotiam reversa, regimen matri a Proceribus, quibus liberum Religionis usum interversum ibat, abrogatum suscepit; Henrico dein Stuarto nupsit, Matthaei filio quiex Henrici VII. nepte prognatus erat. Sed eam mox Davidis Ritzii, Citharoedi Itali, indignis amoribus illaqueatam, prae illo maritum mox sprevisse, in diplomatibus eius nomen substituisse, interfecti a Proceribus necem severe ultam, cadaverin sepulchro Regum condidisse; narrat Buchananus. Infantulum tamen Iacobum, sine crassiroibus superstitionibus, inprimis absque saliva [orig: salivâ], baptizari voluit. Ritzio in amore Reginae successit Iacobus Heburnus Bothueliae Comes, libidinibus infamis, cui adhaerens Maria, maritum primo, ut modo memoratus Auctor refert, veneno [orig: venenô] tentavit, dein eum strangulari, et domus nitrato [orig: nitratô] pulvere subversae ruina [orig: ruinâ] sepeliri curavit: Bothuelio [orig: Bothueliô] palam in consortium tori ascito [orig: ascitô]. Quod Proceres indignum rati, arma ceperunt, Reginamque sub custodiam dederunt, Iacobo VI. filiolo [orig: filiolô] Rege proclamato [orig: proclamatô]: sed illa elapsa, cum copias suas victas vidisset, in Angliam profugiens, ibi quoque rebus turbatis, in novum carcerem detrusa est: Tandem coniuratione contra Elizabetham inita [orig: initâ], Ordinum iussu capite plexa est; Regina [orig: Reginâ] dolente, praecipitatamque se inscia [orig: insciâ] sententiae exsecutionem questa [orig: questâ] generosum sanguinem tam temere fundi non debuisse; Thuan. an. aetat. 44. A. C. 1587. Sex linguas calluisse fertur. Vide Buchan. Hist. Scot. Thuan. l. 86. Brantomum in Commentar. etc.

MARIA [31] Stuartia, Angliae Scotiae et Hiberniae Regina. Uxor Guil. III. (vide Guilielmus III.) nata est anno [orig: annô] M. DCLXII. a. d. VI. Eidus Maias Parentibus IACOBO, Duce Eboracensi, Regis Fratre Unico [orig: Unicô], et ANNA, Filia Eduardi Hidii, Angliae Cancellarii, quae in Regnis prima nunc et potissima post Regiam est Dignitas. Imperitabat tunc Britannis Carolus II. MARIAE Nostrae Patruus, quoniam ipse prolis legitimae erat expers, nec Iacobus Masculam habebat, aut aliam maiorem natu, Hancidcirco, Legibus Gentis et iure Natalium destinatam Solio, simul ac ex infantia emerserat, curavit imbui publicae istic et Emendatae Religionis salutaribus principiis; totamque Educationis operam, curam, et regimen permisit Illustri Matronae, summis quibusque ingenii virtutibus praeditae, et quasi aptae natae ad sinu suo [orig: suô] fovendum curandumque eximium hoc Caeli depositum: cui Fata totius Britanniae incumbebant. Ea vero provinciam, quam ceperat,

'quanto [orig: quantô] potuit studio [orig: studiô], diligentia [orig: diligentiâ], fide, sedulo administravit, nec reliqui sibi quicquam fecit, ad tenellam Alumnam, ingentis domi forisque decoris materiam, egregiis artibus poliendam instruendamque; maxime postquam Optima Puellae Mater vitam cum morte commutaverat. Tum enimvero eam non modo ab omni vitiorum contagio sollicite in lubrica illa aetate removit, sed et impensiore cura ad veram Virtutem, Modestiam, Liberalitatem, quicquid Pulchrum, quicquid magnificum, quicquid Regium, excitavit. Sed incredibile etiam dictu, quam faciles illi Morum Magistrae et iucundas has partes praestiterit divina Alumnae indoles, quae sponte sua, et ipsius Naturae ductu, ad decus et veram laudem ferebatur. Quicquid illa verbo [orig: verbô] monebat, Haec confestim exprimebat rebus ipsis: quicquid illa praecipiebat solidae virtutis, quae puellari ceteroquin aetati austera et dura accedere solet, Haec non tantum blanda [orig: blandâ] alacritate excipiebat et exsequebatur, sed saepe etiam ultro antevertebat. Quid iam de mira ingenii eius docilitate dicam in percipiendis atque addiscendis liberalibus quibusque disciplinis? qua [orig: quâ] factum, ut Sapientiae quum Divinae tum Humanae longe supra Feminarum vel captum vel morem fuerit perita; ut Historiae Geographiaeque cognitione plerosque exsuperav erit Viros, etiam summo [orig: summô] loco [orig: locô] natos ac liberaliter eductos, ut Linguarum, praeter vernaculam, Belgicae et Gallicae usum facillime sibi comparaverit, et utraque dein prompte atque eleganter elocuta fuerit, quicquid mente conceperat. Super haec omnia, Architectonicae quoque in interiora penetravit eo usque, ut qui de ea agentem aut censentem audiret, nihil pene aliud in omni vita curasse [orig: curâsse] crederet. Neque minus feliciter scienterque pinxit, sed et vulgaria mulierum artificia, quibus illustriores quoque Feminae Veterum Reginarum atque Augustarum exemplo [orig: exemplô] otium aliquando fallunt remittuntve animum, exercuit tam affabre et eleganter, ut videri posset levibus hisce multum fuisse dedita, quum tamen rarissimam iis daret operam. Sed tam excellens erat ingenii vis, ut quicquid videret cursim, facile imitaretur; quicquid subito audiret, assequeretur continuo; quicquid leviter et animi gratia [orig: gratiâ] tentaret, decore et quasi ad amussim perficeret. Quum itaque tali cultu educta, et vel maxime ab ipso suae sibi Naturae Genio formata esset in exquisitum aliquod Virtutum praecipuarum Exemplar, quod iam tunc pro modo istius aetatis in illa tamquam lumen aliquod elucebat, vix dici potest, quantopere ornaverit eam insuper florentissima Formae species, oris venustas, totiusque corporis Regia quaedam maiestas. Haec vero ipsa tanto conspectiora simul et iucundiora reddebantur, quanto magis erant aspersa, et veluti condita, dulcissima [orig: dulcissimâ] frontis hilaritate, mitissimo [orig: mitissimô] oculorum aspectu, suavissima comitate sermonis, ut omnes unam Veneres, omnes Virginum illecebras, sed decora [orig: decorâ] gravitate temperatas, possidere facile iurares. Quis igitur miretur, non potuisse tam divinas et exsplendescentes late dotes a publica ignorari Fama? Inprimis quum magna quaelibet Fortuna hoc sibi insuper habeat praecipuum, ut nihil in suis patiatur esse occultum, nihil obscurum, nihil, quod non in ore et oculis Hominum versetur. Fuerit itaque Britannia toto penitus orbe divisa, ut ferebant Veteres, minime tamen potuit littoribus eius contineri Novum hoc tam inusitatae Virtutis, ex Gynaeceo tantum quod in publicam lucem prodeuntis, iubar, quin confestim etiam Exterorum Lumina, inque iis vel maxime Belgarum, insolito [orig: insolitô] illo [orig: illô] splendore adverteret et praestringeret. Unus erat in Batavis Terris; quid dico? immo vero in tota, quam late patet, continente Unus erat Princeps, WILHELMUS ARAUSIACUS, Virgine tam Augusta dignus: sicuti ipsa etiam Una erat, si maxime omnes Europae recessus veluti indagine quadam pervestigarentur, quae merebatur tam Incluti et Magni Principis amorem. Quid multa? Certissimis Dei Opt. Max. Fatisiam ante huius Universi primordia alter alterius destinati erant matrimonio, in quo Christiani Orbis Fortunae et Summa rerum forent reposita. Quin ipsa iam olim tenerae adhuc aetatis Puella, quum inter ludendum, ut sit, Bellicos Batavorum Modulos, manibus in superius Arcae alicuius tabulatum illisis imitata esset, iubereturque a proximis mentem avertere a Batavis, hostibus tunc Regis et Patrui sui, quumque insuper e contrario Gallia ipsi, eiusque ostentaretur Delphinus, respondit divina tunc sane, et praesaga [orig: praesagâ] futuri voce, Nolo Galliam, Batavia est, quam volo. Quod si MARIA, ex omni Principum numero, qui sunt aut unquam fuerunt, in arctissimum illud vitae et tori consortium adsciscendi, quem vellet, copiam habuisset, dando illi pomum, quod de Theodelinda Langobardorum Regina tradunt Annales; non certe illud ad Agilulphum, non ad alium quemcumque, sed ad suum continuo Wilhelmum sine haesitatione detulisset. Si Wilhelmus vicissim, quasi Promotheus quispiam, ex argilla aut luto ad suum plane arbitrium potuisset fingere sibi Uxorem, omnibusque corporis atque animi ornamentis instruere, haud aliam ille finxisset, quam qualem i sua habuit Maria, vero omnium ornamentorum Compendio et Tabula expressissima. Illa quum tot tantusque dotes ad Wilhelmum adferret, laeta tamen aclubens eas ipsius gloriae submisit, et inferiores haberi ultro voluit; Hic lucidissimum Gloriae tot Titulis conspicuae fulgorem ad Novum hoc et Unicum Mariae Sidus quodammodo hebescere, et remitere aliquid solitae sibi Excellentiae, serio etiam gavisus est. Multos Natura rerum videtur edidisse, ut doceret, quid summa possent Vitia in Summa Potestate. Hanc contra natam crediderim, ut liqueret, quam amplam beneficiorum materiam habeat Principatus. Nihil certe illi aliud Fortunae addidit Magnitudo, nihil illa ampla et oportuna vitiis Potestas: Nisi maius et firmis multo studium ab omni vitiorum commercio quam longissime se removendi: Nisi Conscientiam praecipuarum virtutum, tanto sibi iam gratiorem certioremque, quanto magis illas nunc

exercebat non iussas aut commendatas, sed ex sua ipsius indole, iudicio, arbitratu profectas: Nisi denique partam meritis suis in omnes ferme Gentes sparsis laudem et Gloriam, quodque discere debuimus Viri, quam bene Femina, et pene dixissem, Puella, opes Primi inter Homines Loci temperare ac dispensare, sciret, quas plerique nostri Generis in vitia, immo scelera saepe, turpiter consumunt, aut in indignos et indecores sine ratione ac modo effundunt. Quin immo, quum Multos insuper isthoc Potentiae fastigio nihil propemodum videas metuere, nisi Famam, liberrime de Principibus quoque iudicantem: Haec e diverso, dum omnia prius Deo ac sibi probare studit, nec temere quicquam fecit, quod postea minus aut aliter factum vellet, non sane metuit ergo Famam, sed neque sprevit irritavitve, neque etiam ullis in rebus quaesivit aut provocavit Quid enim illam timeret, quae maxime timebat Deum, et sibi ipsa nullius faciebat gratiam delicti? Quid porro eam eliceret, aut lenociniis quibusdam sibi colligeret, cuius utique vita erat perpetua benefactorum series, publicis omnium oculis exposita? Bonitas certe Eius et Liberalitas usque quaque reperiebatur tanta, ut nemo ab Ea tulerit repulsam, aut discesserit tristis, modo quid aequi bonique, nec Legibus vetiti, aut damnosi publico, postularet. Nam Facilitas in Familiam, vel eas, quae praesto ac circa stabant, pene dixerim immodica, ut ferme nesciretur, an obiurgare vel increpare, per mansuetissimam illam animi indolem, Ministras posset. Quid vero Munificentiam quoque memorem late adeo diffusam, ut eius idcirco nequeat iniri ratio? Certum est, in ingentem multorum millium quotannis excessisse summam, curatam a Variis in diversa Gentium, ubicumque essent non sua [orig: suâ] culpa [orig: culpâ], sed Fato [orig: Fatô] miseri. Lugdunum Batavorum Virum habet Spectatissimum, cuius Fidei et Curae mandata est saepius Pecunia ad Pedemontanos Valdenses, tunc Exules, et in ultimam redactos inopiam mittenda. Neque vero Pauperes tantum, aut Patriis Sedibus Extorres, vel quoquo modo Religionis causa male habitos benignissime fovit constitutis in multorum alimoniam annuis: sed illustres quoque Familias curae sibi habuit, nullis subnixas divitiis ad tuendam pristinae dignitatis speciem, vel aere alieno [orig: alienô] iam a amaioribus sibirelicto [orig: sibirelictô] mersas. Complures ergo, ita ex vetusto Generis atque opum splendore delapsi tristem iam rei Familiaris angustiam, Mariam quoque senserunt Fortunae, quondam suae, sed nunc solita [orig: solitâ] vicissitudine se deserentis, excipere partes; quodque in Hac iam desiderabant, in Illa anniversariis subsidiis census pristini reditus sibi liberaliter explente, receperunt abunde pensatum. Ceterum ad hanc Inusitatam adeo Optimae Indolis praestantiam accessit in super Novum itidem Insolitae prorsus Modestiae decus, dum tam Benigna in alios, in se unam pene Maligna, parco [orig: parcô] plane pretio sua ipsius aestimare solebat Merita, adeo que nullam ex iis ancupabatur gloriam, ut ultro etiam elevaret aliorumque dictas sibi eo nomine Blanditias reiceret semper et reprimeret. Hoc [orig: Hôc] animo [orig: animô] quum esset, nihil profecto mirum, quod ergo Adudulationes quoque indecoras, serviles, insidas, falsas, quacumque [orig: quâcumque] tandem occasione aut specie factas, tantopere abhorruit, ut non tam repudiaret eas, quam detestaretur acerrime, veluti pessimam Fundi Regii calamitatem, certissimamque Alarum perniciem et pestem. Neque tamen nimis in contrarium tendens, nimis de se ipsa abiecte humiliterve sentiebat, quod parvi plerumqueaut ignavi est et habeturanimi, sed Magnitudinem suam suo [orig: suô] quoque Iudicio [orig: Iudiciô] potius, sincero [orig: sincerô] et ab omni arrogantia procul habito [orig: habitô], quam aliorum vel assentione vel admiratione, ut plurimum, fucata [orig: fucatâ], metiebatur, Virtutemque ipsam severe prorsus exigebat non ad mores Saeculi, quibus iam magna est probitas, nihil fecisse improbe, nihil scelerate, sed ad perfectissimum illud Euangelicae disciplinae exemplar, et antiquissima verae Humanitatis officia. Iam Comitatem, quae pars istius est Humanitatis duntaxat exigua, et cum tanta animi Modestia necessario pene et pene semper reperitur coniuncta, in Laudibus Mariae ostentare, quid foret aliud, quam in immensa maximarum rerum copia consectari minutias? Cui enim ignotum, quanta intuentis Vultum, loquentis Vocem, quanta Actiones Eius omnes conciliarit [orig: conciliârit] semper Gratia? Nemo desiderat, ut praedicem, quam lubens cum multis, praecipuae quidem dignitatis sed suam tamen infra Fortunam positis quam longissime, Matronis mutua exercuerit officia, quam nihil Sibi unquam arrogaverit alieni, nihil etiam Sui sumpserit, nisi quod salva [orig: salvâ] Maiestate, cuius secura erat, nec tamen negligens, praetermitti aut relinqui non posset? Ceteroquin enim nihil in quottidiana inter alios vita iucundius accidere Ipsi poterat, quam si liceret Eminentis adeo Principis et Reginae personam deponere, seque ipsam familiariter submittere in Privatae conditionem. Hac itaque de causa, et simul. ut maledicentiam atque obtrectationem, in Aulis nimium fere frequentem, etiam ista [orig: istâ] ratione sub ex Comitatu excluderet, ludis inter Feminas nunc usitatis animum aliquando, sed raro admodum, laxabat. In quibus tamen ipsis ut omnia ad virtutem revocaret, si quid perdebat, perdebat sibi, quum vinceret semper aliis et maxime pauperibus, quibus collectam ita pecuniam statis vel anniversariis diebus erogabat omnem, minime subductis aut expunctis prius damnorum, quae fecerat identidem, rationibus. Tam Benigna ergo, tam Facilis et Humana quae fuit Princeps, quis dubitet, fuisse etiam omnium Clementissimam? Immo vero, quum Ipsa nihil haberet, quod vel publicae excusaret Famae, vel alterius cuiusquam Conscientiae, aliis tamen, poenam licet et malum liquido meritis, petiit saepe praestitit Veniam. Numquam Illa Laetior, quam si Hominem servare posset: Numquam Potentior, quam quum id Vellet: Sed volebat neutiquam certo [orig: certô] animi consilio [orig: consiliô], nisi si Iustitiae sua quoque constaret ratio. Alia consulto praetermittens progredior ad potisslmum vitae eius

actum cupio, quo tandem Reginae sustinuit Personam. Personam, in qua suscipienda tuendaque praecipua Illius et publica elucent Decora, Deo maime et Patriae praestita, Pietas, Fortitudo, Constanta, Aequi Bonique Studium, populi et Legum Amor. Quin omnia haec uno illo continentur temporis momento vel maxime implicita, quo Restituendae Britanniae capiendum erat Consilium, et obviam eundem apertae ac professae Sanctissimarum inter Homines Rerum Abolitioni; quo Filiae, suo [orig: suô] iure, non Patris arbitrio [orig: arbitriô], successurae in Regni receptaeque in eo Religionis tutelam, decidendum erat, utri plus debeatur, Regno an Regi, Patriae an Patri, Deo an Parentibus. Abrahami legimus tentatam a Numine Supremo Fidem et Obsequium eo ipso, quod iubebatur Unicum, quem susceperat ex Legitima Uxore, iam vetula et decrepita, Filium Neci ad Aram dedere. Nihil prosecto absoni aut inficeti dixero, si affirmem, Divinitus quoque impositam Mariae duram hanc et tristem de Patr, e cum omni divino humanoque Iure, cum Officiis Caelo et Terrae debitis, transigendi necessitatem, quasi ad explorandum maximo omnium documento, an verc ipsa et Terrestre hoc et illud Caeleste mereretur Regnum. Nam quo alio tandem potuit certiore ex perimento probari Virtus Fius et Pietas, quam quod Illius consensu, vel armis occurrendum fuit Patri, instinctau Novercae, ut credi par est, in Filias, in Populum, in Emendata grassanti Sacra, et omnia palam iura pervertenti, vel negligenda prorsus et Dei et Patriae et Sui ipsius Causa. Ardua, si quae unquam, et multae profecto atque anixae delibertionis res! Sed quis facile Indolem perspexerit Hominis, qui Vitam secundo semper cursu procedentem recte instituit? Adversi aliquid obveniat et periculi plenum, oportet, ut Animus eius exploretur penitus et pernoscatur: plane quemadmodum Gubernatoris peritiam, non obsequens ventus, placidumque aequor, sed saeva demum tempestas et mare procellis agitarum demonstrat. Similiter igitur et Mariae Pietas, in quem usque modum posset excedere, quid et quantum Deo dare et Patriae sustineret, quis unquam ita exploratum habuisset, nisi in illas vidissemus redactam Angustias, Angustias enimvero maximas, quae alto prorsus et insando discruciaverunt dolore sanctissimum illud Pectus, quae in solitudinem et squalorem, in intimos aulae vel praetoriorum recessus, abdierunt maestam et curarum mole obrutam; immo vero, quae largissimis lacrimarum rivulis irrigarunt identidem oppleruntque innocentissimum illud Os, mitissimam illam immensae Benignitatis atque Humanitatis sedem. Vera dico, ipse egomet accepi ex Nobilissimis et Fidel certae Auctoribus, quae illam audiverunt, antequam a Belgis avelleretur; testantem serio, Si in unum coniungi possent dolium lacrimae, sine modo, diversis temporum illorum articulis, in penetrali quodam Honsholriensis Praetorii effusae, maximam earum fore copiam, et fidem multorum haud dubic exsuperaturam. Sed quid meis hic aut aliorum opus est asseverationibus? Revocamus nobis in memoriam, quam acerbos exegerit in his terris illos dies, quibus peracta est Anglicana Expeditio: quam assidua adfuerit in medio populi, precibus publicis suo potissimum rogatu vel voluntate tunc indictis: quam ceteroquin omnium se subduxerit oculis nullius admiserit Officia, sola Secum et suo cum Deo egerit. Isti, Isti sunt dies, quibus accidit, quod nuper admodum pro Contione Ecclesiastica disertissime explicitum audiverunt plerique; sed vel sic a Nobis quoque repeti, meretur. Istis ergo diebus maerore tandem et luctu lassata, arcessi iussit splendidi Generis et spectatae Probitatis Matronam, cuius in sinum effunderet suspiria et miserias, quibus tunc maxime premebatur. Effudit vero etiam tristia illa quidem, sed auro [orig: aurô] vel cedro [orig: cedrô] dignissima, Verba; Quod si id tantum ageretur, ut salvum maneret et integrum illud Ius ab Natalibus suis et Populi Legibus sibi datum in Trium Regnorum Hereditatem, numquam Se fuisse assensuram ad illud Bello tuendum et Sibi a Patre vendicandum. Sed expugnatam Se unice eo [orig: eô], quod persuasum haberet, versari in periculo praesentissimo et Iura Patriae, et Religionis Sincerae Incolumitatem: Sed ceteroqui facile et abunde acquiescere in illa [orig: illâ], quam in Batavis regionibus obtineat, Fortuna; in illo omnium Amore et Benevolentia, quam Regno contra caram non habeat: Nec posse satis admirabilem Dei Opt. Max. erga se praedicare bonitatem et curam, quod quum Puellarum aetatem exegerit in Aula Vitiis undiquaque tunc potissimum obsita; quum destituta Obitu Matris adoleverit sub Noverea et Patre Papalibus addicto Sacris, nec Purioribus aliter, quam dicis gratia, Humanarumque Legum respectu, fuerit a Patruo traditat, ea tamen hauserit iam tunc Verae Religionis principia, quibus instructa facile in interiorem eius cognitionem deinde penetraverit, viamque sibi ad aeternam muniverit salutem. Haec singultienti tunc ore dicta, in lacrimis, et omnibus certissimis maximae tristitiae indiciis, in qua neque impios facile Deum Hominesque fallendi lubido capiat, quin ex vero itaque Animi sensu atque Animi sensu atque optima fide sint profecta, si quis in dubium tamen vocare velit, nae is suam magis arguat mentis malitiam, quam spectatae tot Virtutum experimentis Reginae Fidem, in illa praesertim rerum facie, et tempore; si nihil aliud, ancipiti certe et formidoloso. Dedit ergo manus in istam Expeditionem, non sane volens neque lubens, sed diu cunctata et victa tandem gravissimis Officii et Pietatis rationibus, quum, quicquid Pulcherrimarum publice rerum, et quas nemo Bonus, nisi cum Anima simul, amiserit, non suscepisset tuendum, periturum in Patria per Patrem, Sacerdotum suorum consiliis abreptum, clarissime videret. Et quidni videret illud ipsa luce clarius, quum labefactata iam et convulsa essent istic omnia; quum postrata iacerent Iura Populi, Firmissima illa Regni Munimenta et intestinae Pacis Vincula; quum castissima Integratae Religionis

Sacra continuis violata iniuriis, et afflicta penitus, abicerentur? Nihil utique Divini, nihil Humani, per Leges amplius ibi Sanctum, nihil a Vi maiore relinquebatur intemeratum. Vetitae Sacrato iure Ceremoniae in Templa, Academias, Collegia, invitis omnibus palam immittebantur. Legitimarum contra ea Antistites, qui hisce ausis et ingruentibus malis, non dico, resistebant, sed sua ipsorum voce ut etiam diserte faverent, adduci non poterant, dabantur ea tantum causa, cunctis inspectantibus et attonicis, in custodiam. Praecipua Regni Munera adempta iis, qui pietatem, fidem, decus, non habebant quaestui, deferebantur ad Homines, quos nec Dei tangebat cura, nec Patriae, immo quos Leges non tantum repellebant a Rep. sed ex ipsis etiam Insulae littoribus exterminabant. Denique nihil praetermittebatur, quod vel pervicacissimi dictabant Superstitionis Magistri, vel foedissimi infinitae Dominationis Satellites suggerebant; vel ipsa Novandi omnia Libido poterat comminisci. Haec omnia videns Maria, quum Britanniae suis Legibus et Cerimoniis, et quidem ex periculis et malis perpetuis, vindicandae consilium tandem caperet, nihil in eo dedit irae in Patrem, nihil vindictae in Novercam, nihil immo Sibi, omnia soli Patriae, soli Deo. Nullus Eam animi affectus vel minimum transversam a vero virtutis tramite egit rapuitve. Nullam Illa sui iuris aut iniuriae, unicam Officii duxit rationem, quam et sibi constare, et Deo Hominibusque approbatam, inprimis volebat. Quocirca tantum afuit ab ulla in his culpae aut criminis labe, ut nullum inter tot praeclara verae pietatis argumenta certius maiusve unquam ediderit, utque si aliter egisset, si sedisset otiosa ac secura tantae calamitatis in Patriam invalescentis spectatrix gravissimi citra dubium se peccati fecisset ream. Etenim sciebat videbatque tanto nunc liquidius, pessum ire istic omnia, quanto illi immodestius iam grassabantur, producto [orig: productô] in Scenam Novo et suarum partium futuro [orig: futurô] Regni Herede. Neque ignorabat, nisi principiis obviam iretur, nisi illud inprimis tantae Audaciae Fundamentum subrueretur statim, Tyrannidem et Superstitionem, eo maxime subnixas, ita brevi temporis tractu invalituras, ut mox omne respueruet remedium, nec ullus amplius Medicinae faciendae superesset locus. Meminerat etiam, si quid publica Gentis Salus periclitaretur, proximam eius a Patre curam Sibi incumbere in ius ac tutelam Regni natae, atque ideo, si quid ab ipso Patre in publicum proficisceretur mali, tunc sane a nullo mortalium prius et potius, quam a Se, suppetias rebus labantibus esse ferendas aut exspectandas. Noverat denique certissimo [orig: certissimô] Divinae Vocis Oraculo editum, Qui Patrem vel Matrem prae Me suspicit atque amat, non est me dignus. Et dubitamus adhuc, quin ergo, si quidem Deo [orig: Deô] vellet haberi digna, Dei quoque causa supra et contra quemcumque, etiam Patrem, serio ac sedulo Ipsi fuerit tuenda; quin laboranti succurrere debuerit Religioni, nullo alterius cuiusquam, ne quidem Patris, amore cohibita? Quid ergo aliud restat, quam ut illustre hoc et salutare tot Populis consilium restituendae in integrum Britanniae veneremur in Maria, tamquam praecipuum aliquod et singulare pietatis, officii, constantiae exemplum? Quibus enim aliis, obsecro, rationibus moveri Illa potuisset, quo minus Patris voluntati a principio obsequeretur, Seque etsuam animi sententiam, quomodocumque posset, accommodaret? Nihil utique, si ita fecisset, subiisset periculi, quin e contrario accepisset, salvo [orig: salvô] sibi hereditatis iure, tanto maiorem Regni potestatem, quanto magis usu et exercitio dominationis iam a Patre firmatam. Utcumque sit, certissimum sane illud, nihil omnino apud Mariam valuisse vel immoderatam Ambitionem, vel praeproperam Regnandi Cupiditatem, quippe a quibus vitiis tam aliena semper rebus ipsis apparuit, quam quae ulla unquam Feminarum. Nihil Illa Sibi neque nate id Tempus, neque post, quasivit aut sumpsit unquam Potentiae, nisi quum prodesse vellet, et praemiis vel honoribus augere, quos bene quid meritos putabat. Sed et hocipsum publicis in rebus cum modo et modestia fecit, cavitque sedulo, netemere aut saepius se ingerendo, praeverteret Prudentissimi Regis iudicium. Regnum certe ipsum adeo non desideravit, ut eius nil, nisi Titulum Maiestatemque, secum communicari voluerit, omnem vim, curam, administrationem lubens volensque Wilhelmo suo in perpetuum remiserit ac reliquerit. Sed et quoties usu venit, ut, Illo foris belligerante, Ipsa domi habenas imperii capessere deberet, promptissime semper eas rusus dimisit: usque adeo, ut nota vulgataque res sit, neque Consilium amplius de ulla re publica advocare, sed omnia in Regis differre Adventum solitam, simul ac Eum vel coniectura augurari posset pedem denuo in Angliam intulisse. Quamobrem oportet mehercle vel ignaros esse omnium rerum, vel immanem in modum maledicos, qui ullam vel levissimam Ambitionis notam Reginae Manibus aspergere ausint; idque tanto magis, quoniam satis insuper constat inter omnes, quam pulchre familiari in vita moderari potuerit suis Affectibus, quam nullam in partem obnoxia fuerit irae, avaritiae, superbiae aut arrogantiae, Vitiis, quibus, si non omnibus, saltem quibusdam, si quis recte attendat et inspiciat in mores hominum, laborare deprehendet, aut iis indulgere tamquam Dominae cuidam, illos, qui praecipites feruntur Potentiae, Auctoritatis, Honorum desiderio [orig: desideriô]. Ceterum quis altae et Strenuae Indolis decus, quis Constantiae, Fortitudinis, Industriae Laudem, salva [orig: salvâ] sibi fronte, negare Illi queat, quum nemo utique nesciat, quanta [orig: quantâ] animi praesentia [orig: praesentiâ], alacritate, vigislantia Regnum semper curaverit, quoties peregre in armis esset Wilhelmus? Excubabat enimvero pro salute Gentis suae, tanto [orig: tantô] tunc studio [orig: studiô], sollertia [orig: sollertiâ], atque agilitate, ut in iurius in Eam, et palam fuisset impudens, qui Calcaria numquam securae, numquam quiescenti, adhibuisset: Eadem vicissim tanta in omni negotio, maximo minimo, utebatur prudentia [orig: prudentiâ] simul ac

moderatione, ut nulla unquam in re Frenis cohiberi temperarive debuerit. Repraesentemus modo, mentibus nostris vel unam illam Anni Nonagesimi aestatem, qua [orig: quâ] Rex in Hibernia felicissime quidem profligavit debellavitque Iacobum, Regina vero quantas e deverso tunc in ipsis Regnandi per Se solam quasi rudimentis sustinuit curas et sollicitudines, quum hinc gravissimarum Conspirationum delationes animum Eius ferirent, illinc minus fortiter aut prospere rem gereret Britannicae classis Praefectus, et iam Victores navali praelio [orig: praeliô] Franci littora infestarent, totamque late Angliam metu et trepidatione implerent? Quantis o [orig: ô] tunc periculis, quoquo mentis aciem, quoquo oculorum lumina verteret, cernebat se undique circumdatam obsessamque, veluti in medio destituta. Et quanta non requirebatur tunc Providentiae et Fortitudinis plusquam Virilis copia, ut tot simul et tantis discriminibus domi forisque obviam iretur. immo cuius ista Viri, etiam constantissimi, nedum Feminae, animum non terruissent penitus, non perculissent oppido, non deiecissent in ultimam plane desperationem et consilii inopiam? Illa tamen in tanto omnium metu intrepida, quasi Muliebre nihil praeter Formam haberet, brevi cuncta et prudenter expedivit. Multis in locis corpore, ubique animo [orig: animô] Praesens. Castris et Militibus recognoscendis praesedit Ipsa, quasi altera Britanniae Boudicea. Suspectos, ne quid in ancipiti hoc rerum momento insidiarum machinarentur, in Turrim Londinensem misit, etiam proxima [orig: proximâ] Cognatione iunctos: Nullam quippe cognationem agnoscebat, nisi cum Publica Salute connexam. Navales Duces, qui rem male gesserant, certe Nostros cum hostium multitudine et adversa conflictantes Fortuna, destituerant, ad causam dicendam evocavit. Nautas ex pugna vulneribus saucios aut debilitatos impense et prolixe fovit; Caesorum in Viduas Liberalitatem exercuit amplissimam, missa in Bataviam quoque multorum sane millium Summa [orig: Summâ], ut in eas distribueretur. Plebem Britannicam suo [orig: suô] maxime exemplo [orig: exemplô] confirmavit. Portus, Regnique aditus munivit: Classem novis auxit supplementis: Denique omnia Heroico [orig: Heroicô] plane consilio [orig: consiliô] providit, ne victoriam Hostes persequi, aut exscensionem in Britanniam tentare auderent. Talem tamque illustrem publicis virtutibus reginam quum iam exhibuerim, supervacuum prope arbitrer, domesticam eius atque interiorem quoque vitam declarare. Sed tamen quia multos ex Viris, etiam praecipuo [orig: praecipuô] dignitatis splendore conspicuos, videas saepe, foris quidem et in Rep. pacis aut belli artibus claros, at domi se abdere in ignavam segnitiem et turpe otium, tempusque illud vitae, quod brevissimum semper queruntur, vix unquam rebus seriis aut humanioribus impendere disciplinis, sed somno [orig: somnô], alea [orig: aleâ], vino [orig: vinô], vel sallere, ut aiunt, vel potius flagitiosum in modum Sibi et Patriae perdere: ea itaque de causa pretium me operae facturum reor, si docuero insuper, quam non degeneraverit a Regiis Mariae dotibus in Publico tam gloriose exercitis, Familiaris in Gynaeceo vitae decus, ut hac [orig: hâc] quoque parte Exemplum, quod imitentur, ex Femina capiant Viri. Nec enim Hos inter facile invenientur, qui elegantius disponere diem, aut publicarum occupationum intervalla privatis melius distinguere fuerint soliti. Summo [orig: Summô] igitur plerumque surgebat mane, Deoque ante omnia vacabat. Tum Librorum, quibus mens nostra vel excitatur in Pietatem, vel Sapientiae doctrinis excolitur, dabat sese lectioni. Inde negotia, quae obvenissent, expediebat, et salutationis, molestum profecto, comiter tamen, admittebat officium. Haec ubi defluxerat, adeuntium qualiacumque excipiebat desideria: dein corpus exercebat instituta [orig: institutâ] per Hortum ambulatione, in qua tamen ipsa saepe simul Eminentibus doctrina [orig: doctrinâ] et pietate Episcopis, aliisve divinarumque rerum peritissimis Viris dabat operam, eorumque sermonibus animum avide pascebat. A meridie in Regis, Coniugis sui, conspectu et colloquio sese oblectabat, modo per bella, aut graviora negotia, fruendi Eius copia sibi daretur. Saepe Illustrius Matronis indulgebat sua tempora, reddebatve officia; aliquando muliebribus artificiis acu peragendis, Regiam illam Manum, etiam a Sceptro recentem, admovebat. Ne autem, neque illud tempus, absque animi cultura aut fructu elaberetur, praelegi aliquid ex Variarum Gentium Historia plerumque iubebat; Neque vero solum, dum iis rebus erat occupata, sed et quoties cibum vesperi seorsim in Cubiculo sumebat, immo et quando somnum de nocte, ut fit, prae mole curarum capere vel recuperare non poterat; Mehercle vitae eleganter institutae exemplum, et ex antiquitate politissima repertitum; neque Feminarum, sed Virorum, neque horum etiam Vulgarium, sed quos sua Virtus et industria in Caelum extulit. Sic enim et Octavianus ille Augustus, quando oculos eius fugiebat somnus, lectores arcessere fuit solitus: Sic ille omnium praestantissimus Titus Atticus, non aliud convivio acroama adhibuisse traditur, quam eximiorum Operum Lectionem. Quid iam de eo dicam, quod, sicuti Romanorum praecipui Libertum vel Clientem nationis Graecae habebant ferme a studiis, haud aliter Maria quoque Virum Eruditum, ex Gallia oriundum, auctoramento [orig: auctoramentô] honoravit annuo [orig: annuô], ut ex tanta librorum, qui passim in vulgus prodeunt, copia potissimos prius evolveret et quasi praegustaret, atque ita sibi dein renuntiaret, quinam suos quoque subire oculos mererentur? Quae tam dedita fuit rebus Seriis, ingenium maxime acuentibus et ornantibus, non potuit profecto capi aut oblectari multum Ludicris, quibus etiam nihil revera indulsit. Neque tamen prorsus iis abstinuit, ne videlicet existimaretur quadam Virtutis Austeritate prae ceteris velle conspici, aut Sola receptos iam in Aulas potissimum mores severius damnare. Periculum enim est certissimum, ne singulare eiusmodi institutum vitae, hoc [orig: hôc] inprimis saeculo [orig: saeculô], alias Humanae Virtutis artes, quantumlibet egregias, reddat vel invisas plerisque et exemplo inutiles, vel certe simulationis

cuiusdam suspectas. Morem itaque gerebat aliquando Moribus publicis, ubi res et tempus videbatur postulare, sed parce, et neutiquam in seram usque noctem. Solebat etenim, quando sui erat arbitrii, tempestivius se in quietem componere, ut tanto [orig: tantô] etiam maturius evigilaret, et priusquam aliis rebus operem dare cogeretur, temporis aliquid sibi praeciperet suisque libris, quorum summo [orig: summô] semper flagravit amore, maximumque comparaverat iam numerum, et tamen augebat quottidie, adeo, ut novam iis hoc [orig: hôc] ipso tempore destinaverit Bibliothecam. Porro Amor ille, quo [orig: quô] cum alios, tum suos inprimis complexa est Britannos et Batavos, singularis adeo fuit, ut meis sane verbis explanari vix queat. Nec vero Verbis opus; plurimis ille constat Rerum documentis, sed nullo clarius, quam quod supremo [orig: supremô] etiam vitae die in ultimis ad Wilhelmum, Carissimum Regni et Tori Socium, sermonibus, nihil magis quam Populum Illi suum commendavit, ut, quoniam Deus nullam Ipsis dedisset prolem, Populum ergo, Populum inquam, Liberorum sibi adoptaret in locum. Hanc Illa vocem, in qua tantum non defecit, reliquit Britannis et Belgis certissimum affectus sui pignus, in Regis pectore quasi depositum. Tandem Valere dixit Regi his verbis, quae a me Latine efferuntur. Non enim quae dicere potuit, sed quae dixit, auditis. Iam linquo terram. Spero Rex te numquam dubitasse [orig: dubitâsse] de mea fide et amore. Moderare dolori. Opto ut quo [orig: quô] gaudio [orig: gaudiô] ego decedo, tanta [orig: tantâ] tu facilitate maerori modum ponas. Non longe post caelestem exhalavit animam (d. scil. 28. Decembr. anno [orig: annô] M. DC. XCIV. aetatis XXXIII.) Divina Maria in manibus et complexibus Regis, qui numquam secessit, ac ex Eius cubiculo pedem extulit die nocteque, quam diu gravissimis tribus morbis, variolis, ut vocant erisypelate, et febri pestilente, quorum singuli hominem facile possunt iugulare, infestata iacuit. Quo [orig: Quô] Rex fuerit dolore confectus praestat silere, quam operam et verba perdere. Quae omnia excerpsimus ex Oratione Exsequiali eruditissima, quam Cl. Lugduni Betav. dixit Dn. Perizon.

MARIA [32] de Succa, Leodiensis, filia Benedicti IC. Arithemeticae et Musices cognitione brevi hausta [orig: haustâ], intra 6. menses Latinam linguam perfecte addidicit, in eaque etiam Testamentum suum condidit. Obiit A. C. 1626. aetat. 26. Valer. Andreas Biblioth. Belg. p. 642.

Petrus MARIA Pennachius, Pictor insignis, obiit A. C. 1528. Vide Rodolphum in vitis Pictor.

MARIA [34] nomen plurimarum aedium sacrarum, in Ecclesia Romana Romae inprimis celebris S. Maria Maior, Basilica ingentis operis; ad distinctionem S. Mariae Minoris, quae et Ecclesia Nova seu S. Maria Nova, dicebatur: hodie S. Franciscae Romanae; quod haec ibi sepulta, nomine celebris. Eadem quoque S. Maria in Palatio vocata, quia Palatio olim Imperiali, cuius situs hodie Duci Parmensi pro viridario inservit. propinqua erat. Bullar. Casin. Tom. 2. Constitut. 150. Cellam S. Mariae in Palatio, quae dicitur. Minor. etc. Vide Macros Fratres in Hierolex. Hinc S. Mariae Maioris Obeliscus, qui inter XIII. Illos, qui Romae visuntur, memoratur Georgio de Sepibus in Collegii Romani Societ. Iesis Musaeo p. 11. Sed et Sacella, quae sunt post Chorum, quaeque Monachi Benedictini Retrochorus vocant, quod Deiparae fere semper dicata, S. Mariae nomine donantur, apud Adalhardum Abbatem in Capitulis c. 46. de sedendo in S. Maria vel aliis locis, vide infra in voce Retrochorus. uti de Sancta Maria Rotunda, ubi de Pantheo.

MARIA Lex de ambitu: de nummis probandis: de pontibus, per quos suffragia ferebantur, angustioribus faciendis, vide Thom. Dempster. Antiq. Rom. l. 8. c. 3. 20. 29.

MARIABA metropolis Sabaeorum iuxta mare Rubrum, Strabo l. 15. Mariama Ptolemaeo, teste Hermolao [orig: Hermolaô], omnium Arabiae Felicis oppidorum regina. Vide Saba. Baudrando Marriaba, seu Marraba, urbs Minaeorum erat, in Arabia Felice. Nunc Mecca; satis ampla, ab Batium fluv. ex Sansone; et celebris, propter sepulchrum Mahometis Pseudoprophetae, 70. mill. pass. ab ora sinus Arabici in Ortum, totidem ab urbe Ziden in Septentrionem. Nuper admodum ab Arabibus direpta. Sed longe a Sabaeorum regia in Boream.

MARIACUM vulgo Maire, locus Galliae, in finibus Pictonum et dioecesi Pictava ubi Iunianus Monasterium exstruxit. Vide Hadr. Vales. Notit. Gall.

MARIAEBERGA vulgo Marienberg, urbs Misniae. Metallicae est, et in montanis sita, A. C. 1519. ab Henrico Saxoniae duce, condita, cum superiori anno [orig: annô] ibi repertae essent venae metallicae, valde divites. Sub Electore Saxonico prope Annebergam, in ipso limite Bohemiae, 9. milliar. German. a Misnaurbe in Meridiem 7. a Zuica in Ortum.

MARIAEBURGUM [1] vulgo Marienburg, urbs munita Prussiae regiae, in Pomesania, ad amnem Nogat, alveum Vistulae, cum castro. Margenburg incolis. 5. milliar. German. a Gedano in Eurum, fere 4. ab Elbinga in Africum, et 11. a Torunia in Boream. Alias sedes prima Magistrorum Ordinis Teutonici, quibus ortum suum, nomen vero B. Virgini debet. Arx ipsa, prius quam civitas, quae condita est A. C. 1302. aedificari coepta, A. C. 1281. firma et valida est, sed A. C. 1644. fere in cineres redacta. Urbem autem Casimirus Rex in suam potestatem redegit, A. C. 1460. Capta fuit a Suecis A. C.1625 iterumque A. C. 1655. sed reddita Polon.

MARIAEBURGUM [2] vulgo Marienbourg, oppid. permunituni Hannoniae, a Maria Austriaca, Hungariae Regina excitatum, contra

Gallos, quibus nunc subest pace ad Pyren A. C. 1660. cum etiam A. C. 1542. illud cepissent. 2. leuc. a Philippovilla in Meridiem, 4. a Rupe Regia in Septentrionem, uti et a Carolomontio in Occasum, iuxta Album amnem.

MARIAEBURGUM [3] Hiberniae urbs, metropolis regionis, vulgo Qvenescount dictae.

MARIAESTADIUM urbs recens Vestrogothiae, inter lacus Vvenerum et Weterum, vix 3. mill. pass. a Wenero, 28. a Lidkopia in Ortum, fere 40. a Carolostadio in Austrum. Vulgo Marienstadt.

MARIALE Graecis recentioribus *mari/ale, *bibli/on est e)/xwn th=s2 qeoto/kou e)gkw/mion, liber Deiparae laudes continens, apud Crusium in Turco Graecia p. 243.

MARIAMNE filia Alexandrae, uxorque Herodis fuit, quam ille ob pulchritudinem valde dilexit, Haec cum casta esset, animo [orig: animô] tamen interim satis rigido [orig: rigidô] ac praefracto [orig: praefractô], meridie quodam [orig: quôdam] recusavit viri amplexus, quinetiam improperavit ei parricidium. Id aegerrime tulit Rex: quod sentiens eius soror Salome, pincernam regium instruit, qui persuadeat regi, Mariamnem ei confecisse potionem. Quare indignatus Rex, de uxore supplicium sumpsit, hinc spectro [orig: spectrô] territus. Vide Ioseph. Iud. Ant. l. 15. c. 3. et 9, Item l. 18. c. 11.

MARIANA [1] Iesuita, Iacobum Clementem, Henrici III. Gall. Regis sicarium, scripto [orig: scriptô] laudavit, insignem animi confidentiam facinusque memorabile, eius crimen vocans. Vide Petr. Molinaeum in Monar. c. 2. p. 15. Thuan. l. 96.

MARIANA [3] Colonia Corsicae insul. civitas, ita dicta a C. Mario 7. Consule, qui eo coloniam duxit. Plin. l. 3. c. 6. hodie Marino Blondo, Cabo S. Maria, Pieto. Baudrando nunc rovine de Mariana, urbs fuit, ad Tavolam fluv. aliquot milliar. ab ora Orientali Insulae, inter Bastiam ad Boream 15. et Aleriae rudera ad Austrum 20. milliar. est Episcopalis sub Archiepiscopo Genuensi, eiusque Episcopus Bastiae residet.

MARIANA Castra pagus agri Novariensis, 5. mill. pass. a Novaria, Vercellas versus. Aliis Arcus Marianus. Vulgo Camariano.

MARIANA Villa oppid. Latii inter Romam et Velitras, in Via Appia, in monte, 10. mill. pass. utinque; Marino vulgo.

MARIANAE Fossae Narbonensis Provinciae oppid. quod hodie Aquas mortuas appellant, ita dictum a vicina fossa, a C. Mario ad mare usque ducta. Ptol. l. 2. c. 10. Plin. l. 3. c. 4. Strabo l. 4. Fos hodie, Ferrarius, Vide. Fossa Mariana.

MARIANDYNUM regio Asiae Bithyniae contermina, Acherusia [orig: Acherusiâ] specu nobilitata, per quam Hercules Cerberum canem tricipitem ad superos traxisse dicitur; quem ferunt ibi virulentam spumam in saxa evomuisse, ex qua ibi natum volunt aconitum. Dionys. Perieg. v. 788.

*kai\ *mariandunw=n i(ero\n pe/don, e)/nsq' e)ne/pousin.
*ou)dai/ou *kroni/dao me/gan ku/na xalkeo/fwnon
*xersi\n a)nelko/menon megalo/fronos2 *(hraklh=os2,
*deino\n a)po\ stoma/twn bale/ein sialw/dea xulo\n:
*to\n me\n e)decato gai=a, kai\ a)ndra/si ph=m' e)fu/teuse.

Nomen regionis (inquit Steph. ) est a Mariandyno quodam Aeolico. Populi Mariandyni. Inde Mariandynus tibicen pro inepto poeta aut scriptore, apud Aeschylum. Sic et Carica Musa, Eustath. in Dionys. Val. Flac. Argon. l. 4. v. 171.

Ptol. Mariandini. Melae l. 1. c. 2. Mariandynaei. *megadinoi\ Xenophonti initio *ku/rou paidei/as2: Sed scribendum *mariandunoi/. Nic. Loydius.

MARIANDYNUS Sinus pars Ponti Euxini, prope Bithyniam, Plin. l. 6. c. 1. inter Heracleam Ponti ad Ortum et Thinnium promontor. ad Occasum;M 60. mil.. pass. a Byzantio in Ortum. In eum se exonerat Sangarus fluv.

MARIANE Asiae palus, Ptol. Bendemal Castaldo in Medea, forte Mantiana Strabonis.

MARIANI Montes Marianus Mons Ptol. in Hispania Tarraconensi, illam longo tractu a Baetica separantes: quorum pars saltus Castulonensis dicitur; hodie Sierra Morena. Sunt ab Ortu in Occasum extensi, a fluv. Guadarmena, ad confinia Extremadurae, inter Castellam novam ad Boream et Vandaliriam ad Meridiem. Eorum pars ad Ortum Las Navas de Tolosa dicitur, prope Tolosam, oppidulum Vandalitiae, ubi transitus Puerto Muraldar. Hic [orig: Hîc] Mauri a Castellae Rege incredibili olim clade affecti.

MARIANUM [2] oppid. et promontor. Corsicae, in parte Australi seu Ultramontana. Nunc Casa Barbarica, Brietio. Fuit alias munitum a Saracenis Africanis.

MARIANUS [1] Iuppiter dictus, a Mario, qui cum coeteris monumentis templum ei condidit: In hoc Senatusconsultum factum est, de revocando ab exilio Cicerone, quod ei per somnium est significatum.

MARIANUS [2] Florentinus, Franciscanus, scripsit Chronicon sui Ordinis, etc. A. C. 1430. Michael Pocciantius in Catal. Script. Florentinor. Item Medicus, Gesnero in Biblioth. Marianus S. Barol tani, Iusto et van der Linden Marianus Sanctus, Barolitanus Halus dictus; Apulus. Vixit Venetiis, saeculo [orig: saeculô] praeterito [orig: praeteritô] variaque scripsit. Item, Romanus, Generalis Ordinis S. Augustin, A. C. 1500. Scripsit Epistolas, Orationes et Homilias. Ios. Pamphilus, in Chron. Aug. Philippus Elsius, in Encom. August.

MARIANUS [3] Socinus Senensis. Ictus insignis, scriptis celeberrimus. Item huius nepos, itidem ingenio [orig: ingeniô] eruditioneque florentissimus.

MARIANUS [4] Scotus Scotus an Hibernus? patria [orig: patriâ] egressus A. C. 1052. Coloniae Monachi habitum sumpsit, A. C. 1058. Obiit A. C. 1086. aetat. 58. Chronographus insignis. Chronicon condidit a Nalo Christo usque ad A. C. 1083. quod Dodechinus Abbas

continuavit, usque ad A. C. 1200. Tribuitur etiam ipsi, Calculatio de Universali tempore, etc. Sigebert. de Viris Ill. et in Chron. Aventinus in Annal. Iac, Waraeus de Script. Hibern. Vossius, l. 2. de Hist. Lat. c. 47. etc.

MARIANUS [5] Victorius Episcopus Ameliae, Hieronymi opera, sub finem praeteriti saeculi, edidit.

MARICA [1] nympha, Liris fluv. accola in litore Minturn ensium, quae regi Fauno nupsit, eique Latinum peperit. Virg. Aen. l. 7. v. 47. Lucan. l. 2. v. 424.

Liris. Quidam per Maricam Venerem intelligunt, cui ibidem sacellum fuisse perhibet. Nic. Loydius.

MARICA [2] Silva Maricae Lucus, Livio, l. 27. c. 37. silva Latii novi in Campaniae confinio ad Lirim fluv. apud Minturnas a Marica nympha sic dicta, de qua Virg. loc. cit.

Hunc Fauno et nympha [orig: nymphâ] genitum Laurente Marica [orig: Maricâ].

MARICI populi Liguriae, qui cum Laevis Ticinum condiderunt, teste Plinio [orig: Pliniô] l. 3. c. 17. quorum vicus adhuc visitur apud Alexandriam, inde 2. mill. pass. Dertonam versus, qui Marengo dicitur, et oppidulum Pietra di Marici ab Alexandria 3. milliar. Ticinum versus, apud Tanarum fluv.

MARICUS e gente Boiorum, Deum se et assertorem Galliarum simulavit ac concitis octo milibus hominum proximos Aeduorum pagos traxit: cum ea civitas electa [orig: electâ] iuventute, adiectis a Vitellio cohortibus fanaticam multitudinem disiecit. Captus in praelio Maricus, ac feris obiectus, quia non laniabatur, vulgus in violabilem credidit, at coram Vitellio interfectus est. Tac. Hist. l. 2. c. 61.

MARIDUNUM urbs Albionis in Wallia Meridionali inter Landavam, et Meneviam. Caermarthen Camdeno dicitur. Ad Tobium fluv. Baudrando, 6. mill. Angl. ab ora maris Verginii in Boream, 35. mill. pass. a Menevia in Ortum, et 24. a Pembrochio. Caput Comitatus Maridunensis, vulgo Carmardenshire, qui est inter Pembrochiam provinc. ad Occidentem, Cereticam ad Boream, Brecnochiam ad Ortum et Mare Virginium ad Meridiem.

MARIGALANTA una ex Antillis, haud pridem sub Francis, cum arce. 6. leuc. a Guadalupia Insul. in Austrum; 10. a Dominica Insul. in Boream. Fertilis admodum. Gallis Marigalante.

MARILEGIUM vulgo Marley, villa olim regia Austrasiae Regum, in Alsatia, egregii operis muris excelsis inclita. Hic Childebertus Rex per sum missos a Fregedonde sicarios, magnum vitae periculum adiit, A. C. 590. Ibidem nutritus est, patris sui Childeberti iussu, Theodoricus, qui postea in Burgundia regnavit: et ob id villam hanc cum tota Alsatia, suprema [orig: supremâ] voluntate patris obtinuit. Vide Hadr. Vales. Notit. Gall.

MARILLAE seu Maricolae, in Hannonia, ad Helpram fluv. Abbatia Monachorum S. Benedicti Ordin. Vulgo [orig: Vulgô] Maroilles. Idem.

MARILIUS avus Hadriani Imperatoris quem Marullinum vocat Spartian. in Adriano c. 1. Avus Marullinus, qui primus in sua familia Senator Populi Romani fuit. Vide Casaub. et Salmas. Not. ad locum.

MARINA in remotissimis a mari locis exhibuit Heliogabalus Ael. Lamprid. in Vita eius c. 23. Ad mare piscem numquam comedit: in longissimis a mari locis omnia marina semper exhibuit: muraenarum lactibus et luporum in locis mediterraneis rusticos pavit. Pisces semper quasi in marina aqua cum colore suo coctos conditura [orig: conditurâ] veneta [orig: venetâ] comedit; momentarias etc.

MARINESSUS pagus fuit Hellesponti, patria Sibyllae Hellespontiacae tempore Solonis et Cyrinatae. Lactant. l. 1. c. 6.

MARINIANAE Pannoniae urbs. Antonin. ad Dravum fluv. nunc Kemin Salw, 10. milliar. a quinque Ecclesiis in Africum.

MARINIANUS Consul cum Paterno, an. Urb. Cond. 1020. Alius Consul cum Asclepiodoro, an. Urb. Cond. 1176.

MARINUM [1] seu Fanum S. Marini vulgo S. Marino, Umbriae urbs. Strabo. Hodie S. Marini, in monte aspero, inter Romandiolam et Ducatum Urbinatem, vix 4. mill. pass. ab Arimino fluv. Caput Rei publ. parvae, vulgo la Republica di S. Marino, sub qua XII. villae. 22. milliar. a Pisauro in Occas. 5. a Fano S. Leonis in Caeciam. Aliis Acer mons. Hic plurima ingentium veterumque murorum monumenta et cryptae plurimae. Haec Res publ. literis ad Rem publ. Venetam subscribere solet, Nostrae carissimae sorori Serenissimae Rei publ. Venetorum. Boccalin.

MARINUM [3] Vellus in Glossis *pi/nninon, de quo Tertullian. de Pall. c. 3. Nam et de mari vellera, quo muscosae lanositatis lautiores conchae comant: pinnae est scu conchae margaritiferae lana, quam ut hirsutam et villosam describunt prisci Scriptores, Androsthenes in Indiae para/plw|, apud Athenaeum l. 1. c. 13. Plin. lib. 9. c. 35. Hesych. Alii. Aurei coloris, uti docet Basilius in Hexaemer. Homil. 7. et Ambrosius in Hexaem. l. 5. c. 11. Aureum etiam vellus aqua nutrit, et lanam in memorati speciem metalli gignunt littora, cuius colorem nullus adhuc eorum, qui fucis diversis obducunt vellera, imitari potuit. Unde pinnino/trixa pro/bata vocari Salmas. observat. ad Tertullian. loc. cit. p. 218. oves, quae lanam habent eiusdem coloris, cum pinnarum vellere, i. e. aurei. Illud nevere Veteres, ut ex ea comas facerent adscititias, Phile c. 88. de Animal.

*pi/nnh kai\ poiei= kai\ prixw=n bla/s2hn ce/nhn,
*(ws2 e)c a)raxnw=n sumfuw=n th=s2 e)gka/twn
*(=hs2 h( feraugh\s2 kai\ xlidw=sa lepto/ths2,
*sansqoi=si ploxmoi=s2 endesqei=sa parsqe/nwn,
*spargw=ntas2 au)tai=s2 mastropeu/ei numfi/ous2,

Sed et ad ellychnia adhibitum, docent Talmudici, in Tract. de Sabbatho c. 2. ubi voce Hebr. calch seu colcha, vellus hoc indigitari, docet Bochart. Imo et vestes ex eadem materia fieri consuevisse, refert Procopius de Iustmiani Fabricis, sub initium l. 3. Sic marsupium ingens, cum assutis e pinna fimbriis, Beringium, Henrici IV. Regis Gall. Cubiculariorum primicerium, sibi ostendisse, testatur Casaubon. in Athenaeum l. 3. c. 11. etc. Quod vero Talmudici Colcha vocant hanc lanam, notandum est, praeter Colchos illos poluqrullh/tous2, alios ad Orientalem Oceanum fuisse Colchos, de quibus Ptol. et Arrianus in Periplo; hodie Cochin appellant non multum diverso [orig: diversô] nomine, Circa quos cum constet satis magnam esse pinnarum copiam, iusta fuit causa, cur, ab istis Colchis sumpto [orig: sumptô] nomine, colcha diceretur, au reum illud vellus, quod pinnis adnascitur. Plura vide apud Bochart. Hieroz. Part. prior l. 2. c. 45. et infra ubi de Pinnico vellere.

MARINUS [1] I. quem alii Martinum II. dicunt Tuscus, Iohanni IX. Papae successit, acta Photii, qui Conciliabulum celebraverat, A. C. 879. rescidit; hinc Basilius Macedo Imperator ei offensus, Formosum Episcopum Portuensem, ab antecessore Episcopatu motum, restituit. Eius tempore, ait Sigonius l. 5. Ecclesia Romana gravissime laboravit, Regibusque et Pontificibus assiduis certaminibus occupatis, vetus Ecclesiae disciplina est lapsa, etc. Obiit A. C. 884. Successit Hadrianus III. Petrus Guilielmus, Mart. Polonus, Platina, Ciacconius, Duchesnius. etc.

MARINUS [2] II. aliis Martinus III. Romanus. excepit Stephanum IX. A. C. 943. Obiit A. C. 946. In pauperes beneficus. Successit Agapetus II.

MARINUS [3] Sarmatici limitis Praeses, ab exercitu Imperator salutatus, Philippum Imperatorem adeo perculit, ut de deponendo imperio cogitaret, nisi cum Decius Senator confirmasset [orig: confirmâsset]: paulo post seditione militari caesus. A. C. 251.

MARINUS [4] praenomine Iulius, vetustissimus familiarium Tiberii, eumque etiam Rhodum secutus; postea insidiarum in Libonem, Flacco [orig: Flaccô] Vesculario [orig: Vesculariô] Attico [orig: Atticô] participe, internuntius, denique taedio [orig: taediô] scelerum a Caesare ad mortem actus. Tacit. l. 6. Annal. c. 10.

MARINUS [5] Comes, Africam sub potestatem Honorii reduxit, Marcellini Tribuni caede pollutus. Revocatus mox, in privati hominis sortem redactus est.

MARINUS [6] Neapolitanus, Philosophus et Rhetor saeculi 5. discipulus Procli, cuius vitam, prosa [orig: prosâ] versuque scripsit. Suid. Voss. de Hist. Graec. l. 2. c. 22. et Poet. Graec. p. 80.

MARINUS [7] Barletius Presbyter Scodrae, in Dalmatia, scripsit libros 13. de vita Georgii Castriori, Scanderbegi dicti: Item libros 3. de obsidione Scodrae. Hunc Paul. Iov. in elog. vir. doct. c. 137. confundit cum Marino Belichemo, qui Scodra [orig: Scodrâ] quoque oriundus, Brixiae docuit, tempore Raphaelis Regii, Georgii Vallae, etc. Scripsit varia, Gesner. in Biblioth. Felix Osius et Riccobonus, de Gymn. Patav. Voss. l. 3. de Hist. Lat. c. 6.

MARINUS [8] Gheraldus Ragusinus, Mathematicus, A. C. 1607. scripsit Apollonium redivivum, Collectiones, problematum, etc.

MARINUS [9] Homo apud Lud. Vivem, in Batavia, visus a plurimis et sup ra duos annos ibi detentus, tandem fari incepisse legitur, sed in mare resiliit, ubi primum potuit: ex eo forte genere, de quo Alex. ab Alexandro agit in Genialibus libris. Alius Eugenio [orig: Eugeniô] IV. Pontifice apud urbem Sibinicum in Illyria, captus est, dum puerum ad mare trahebat, Effigies eius pene humana, nisi quod cutis auguillae similis esset; in capite duo haberet cornua, manus duorum tantum digitorum formam exprimeret, pedesque in duas veluti caudas desinerent, a quibus ad brachia alae, ut in vespertilione, extendebantur, teste Fulgoso. Sed et in Nilo, sub Mauricio Imperatore Aegypti Praefecto Mena [orig: Menâ] una cum quibusdam amicis deambulante, in loco, qui Delta dictus, Sole orto [orig: ortô], animalia humanaeformae persimilia apparuere [orig: apparuêre], in medio fluminis, Vir scil. et mulier, seque spectandos exhibuere [orig: exhibuêre] um bilicotenus usque ad horam nonam, ut Theophilus Isaurus Abbas scriptum reliquit in Chronol. interprete Anastasio [orig: Anastasiô] Bibliothecar. A. C 592. Ut de Muliere marina Harlemum delata, A. C. 1403. de Viro barbato ac capillato, in Frisia A. C. 1526. de alio in Balthico mari, prope Elepochum, Norvegiae oppid. A. C. 1531. capto, qui Sigismundo Poloniae Regi muneri missus, triduum in Aula vixit; de Adolescente marino, non procul a Lunae promontorio in littus prodeunte, piscatorumque pisces surripiente, apud Damianum Goes in Olyssiponis Enarr. aliisque nil addam. Comperiuntur certe in antiquis Lusitaniae Regni Archivis ea de re monumenta, cum huiusmodi monstra ad sepertinere, tum Rex tum M. Magister S. Iacobi contenderent, transactione vero ssic dirempta lis est, ut Regibus cederet vectigal Sirenum, aliarumque belluarum maritimarum, quae in littoribus Magistri caperentur etc. Vide eundem Goes, ut et Georg. Brun in Harlemo Plura autem hanc in rem apud Auctorem Anonymum Sinae et Europae c. 42. nec non in vocibus Siren, Triton, ut et supra ubi de Cauda Sirenis.

MARINUS [10] Iohannes Baptista Neapolitanus, fil. Iohannis Francisci, celebris Ictus, A patre Iuri ingratii admotus, illo [orig: illô] relicto [orig: relictô], genium suum Poeticum sequutus est et ad March. Villam, unum ex fundatoribus Academiae Otiosorum, se contulit, in qua carmina edere coepit, quibus omnes in admirationem rapti. Interea Matthaeo Capuano, Principi Concae innotuit, eique a Secretis fuit: amicitia [orig: amicitiâ] cum Tasso in huius aula contracta [orig: contractâ]. Paulo post Neapoli discedere coactus, Romam venit; et Aldobrandinum Cardinal. Legatum in Sabaudiam sequutus est: ubi, postquam Panegyricum cecinisset Carolo Emanueli Duci, Eques S. Lazari et

Mauritii ab illo creatus, et muneribus excultus est. Hinc aemulum Gasparem Murtolam nactus, postquam aliquandiu Satyricis scriptis inter se certassent [orig: certâssent], ab illo sclopeti ictupetitus est, qui in prin cipis epheborum aliquem peccavit. Postea Taurinum deserere coactus est, ob Principem ab aemulis irritatum: hinc a Maria de Medicis Lutetiam evocatus, ibi Poema Adonis Ludovico XIII. dedicavit. A Cardinale Ludovisio dein Romam in vitatus, eo pervenit, Neapoli mortuus A. C. 1625. aetat. 56. cum Romam reditum pararet, Urbano [orig: Urbanô] VIII. litteratorum Maecenate iam rerum potito [orig: potitô]. Vide Moret. Diction. Hist.

MARINUS [12] Sanutus cognomine Torxellus, Venetus. Itinere quinquies in terram S. suscepto [orig: susceptô], dein altas quoque regiones obivit, Principes Pontificesque ore calmoque [orig: calmôque] ad liberandos a Saracenico iugo Christianos adhortatus. Scripsit Secreta fidelium Crucis, libb. 3. A. C. 1321. Voss. de Hist. Lat. l. 3. c. 9. Alius. Dictus Iunior. floruit saeculo [orig: saeculô] praeterito [orig: praeteritô], Aucotor libri de Magistratibus. item de Principibus Venetis, cum relatione belli Gallici Ei Aldus Manutius Angeli Politiani opera inscripsit. Frauc. Modestus, l. 10. Venetiedos, Phil. Bergomensis, l. 16. Chron. Gesn. in Biblioth. etc.

MARINUS [13] Tyrius Geographus, A. G. 60. Luc. Gauril. in Calend. Eccl. p. 16. edit. Ven. A. C. 1552.

MARINUS [15] Lacus Portui Herculis proximus in Tuscia, ut Strabo eum describit l. 3. Lago d'Orbitello hodie vocatur, ut ex tabulis colligitur.

MARIONIS urbs German. non obscura ad Albim fluv. in Saxonia, duci suo parens inter Brunswicum et Lubecam, Lunenburg, teste Petro [orig: Petrô] Apiano [orig: Apianô]. Urbs Vindilorum Clwverio, est Hamburgum Vide ibi. Altera urbs Pomeraniae, Lubec Ortelio, in ora maris Suevici: Nunc Wismaria, vide ibi. Cluver. Sans. Briet.

MARIONUS Sihon Nivernus, Advocatus generlis Curiae supremae, Orator eximius, et post Ciceronem maximus, teste Card. Perronio in Perronian. Eius exstant Actiones forenses. Obiit A. C. 1605. aetat. 63. Videl Anton. Teissier. Elog. p. 2.

MARIS [1] Eratostheni, qui Moeris, item Myris, Herodoto, Theobanorum in Aegypto Rex XXXIV. Sistosicherni successit, struxit insignes Vulcani porticus, quae sunt versus Aquilonem et stagnum effodit. Herodot. l. 2. c. 111. cui templo Rhampsinitus Rex postea propu/laia ad Occasum addidit. Unde colligitur, Memphim, in qua hoc templum erat, quarque a Pastoribus sub eorum adventum ante annos 200. capta fuerat, iam sub Asside seu Aseth illorum Rege VI. a Thebanis fuisse receptam ornatamque. De Stagno Moeridis seu potius fossa e Nilo in stagnum deducta altero nobili huius Regis opere, praeclara idem Herodotus habet ibid. c. 149. Vide quoque Diodorum Sic. l. 3. et Strabonem l. 17. In medio lacu duas pyramides 50. passus super aquam exstantes struxit, et super utramque colossum lapideum in throno sedentem, sui et uxoris sepuichra. Idem quod tam insignis aquilex esset, Geometriae inventor habetur Diogeni Laertio in Pythagora; regnavit ann. 43. successore Sinhosa [orig: Sinhosâ] seu Mercurio II. Vide Ioh. Marshanium Can. Chron. Sec. X.

MARIS [2] lacus Thraciae in finibus Ciconum apud Maroneam urbem, Lago di Marogna.

MARISUS [1] qui MARUS Tacito l. 2. Annal. c. 63. et posterioribus Marysius, fluv. Daciae per Transylvaniam in Tibiscum influens. ac Albam Iuliam alluens. Maris Herodoto dici videtur. Merisch Germanis, Marons incolis. Oritur ex monte Carpatho, in Transylvania supra oppid. Novum mercatum; dein Albam Iuliam, Lippam, aliasque Transylvaniae urbes rigans, uti et Cho. nadium Hungariae, ibi paulo infra Tibisco miscetur, iuxta Singidavam. Baudrand.

MARISUS [2] ingens Thraciae fluv. qui ab Haemo defluens, rigatis Philippopoli, Adrianopoli, etc. in mare Aegeum se exonerat. Virgil. Georg. l. 4. v. 524.

MARITHA vel MARITHAE montes Arabiae Felicis in ora Australi, haud procul a littore, et ortu Laris fluvii. Ptol. Martimos hodie.

MARITIMA Colonia Galliae Narbonensis urbs, captu Avaticorum, quibus ad mare inter ora Rhodani et Massiliam sedes. Martegues, seu l'Isle de Martegues, teste Ioh. Poldo [orig: Poldô], Ptol. *meta\ de\ to\n *rodano\n e)pi\ sqala/ssh| kei=tai *au)atikw=n po/lis2 *mairi/tma kolw/nia. Sic recte libri veteres. Vide Mastramela. Baudrando oppid. est Provinciae clebre, cum titulo Principatus in Insul. prava ad ostia Astromelae stagni, ubi se exonerat in mare Mediterran. cum portu capaci. Est ad stagnum hoc Mastromelam l'estrang de Martegue, vel mer de Martigues: Item a loco proximo l'estrang de Berra, quoque Maramas, seu Miramas locus, quem alii Maritimam Avaticorum esse malunt. Intra Campos lapideos vicus cernitur Fos, qui a Fossis marianis proximis nomen videtur accepisse, unde Fossensis ager terroir de Fos, Maritimae propinquus, vide Hadr. Vales. Notit. Gall. Hinc nautae peritissimi, vulgo les Martegaux. 5. leuc. a Massulia in Circium, 9. ab Arelate in Eurum. Vocatur a quibusdam Venetiae Gallicae. comprehenditque tres urbes Ionquieres, l'Iste et Ferrieres, e quarum una in aliam ponte transitur. Captura hic optimorum piscium locupletissima, ad quam uti solent in colae cymbarum genere, ex arundinibus marinis confecto [orig: confectô], quas Bourdigous vocant. Fossa, quae a stagno ad mare, una [orig: unâ] hinc leuca [orig: leucâ] distans: pertinet: Romani sinedubio est operis. Urbsolim quoque insul. seu pons S. Genasii dicta, a Barbaris male habita est, reparata tamen. Cum sub diversis olim Dominis esset, iam Principatus est, ut dictum, ad Vindocinam

domum pertinens. Certi chorearum generis hic [orig: hîc] usitati meminit Solerius, unde Proverb. Danser la Martingale. Vide Nostradamum Hist. de Provence. Bouchaeum descr. de Prov. l. 4. c. 4. §. 1.

MARITIMAE Gallis les Marennes, in Pictonibus dicuntur agri ad Occani littora, in quibus exstant salinae. Sic Maremma Itali, Maresme Catalani dicunt, unde Banyuls de Maresme, locus in Comitatu Ruscinonensi, haud procul a Caucoliberi, apud Andr. boschum lib. 1. dels Titols de honor de Catalunya c. 26. laudatum Car. du Freshe d. l. de Comitibus Maritimae et Maritimi tractus, vide supra.

MARITIMAE Alpes le Montagne di Tonda, a mari Mediterraneo ad montem Argentarium, extenduntur, in limite Delphinatus, seu etiam ad montem Vesulum, interpartem Liguriae, Comitatum Tendae et Marchionatum Saluciarum ad Ortum et Nicaeae Comitarum ad Occasum Earum partes sunt montes Col de l'Argentiere, Col delle Fenestre, et Col de Tende, uti Mons Acema.

MARITIMAE Stationes Marmolio et Moletio Saline, locus Cyrenaicae apud Syrtim magnam, in Africae confinio, imter Drepanum promontor. et Diarrhoeam oppid.

MARITIMUS Circus locus memoratus Livio l. 9. s. 42. ubi de Anagninis: Qui se civem Hernicum dixerat, seorsum in custodia habitus. Et omnes Fabius Romam ad Senatum misit --- id aegre passi Hernici; Concilium popalorum omnium habentibus Anagninis, in Circo, quem Maritimum vocant, praeter Alatrinatem Ferentinatemque et Verulanum, omnes Hernici nominis Populo Romano bellum indixerunt.

MARITUS apud Hebraeos, uxori, sive virgo tempore sponsaliorum esset, sive vitiata, sive minor, sive proselyta, sive libertina, praeter amorem honoremque coniugalem, decem obligationum generibus tenebatur, quemadmodum ipsa vicissim illi quatuor, ut videbimus imfra, in voce Uxor. E quibus decem, tria ipso [orig: ipsô] Legis sacrae sermone nituntur, reliqua septem ex Maiorum sancitis orta sunt. Occurrunt tria illa, in Lege lata, de ancilla Ebraea Domini, filio desponsata, Exod. c. 21. v. 9. et. 10. Si filio desponderit eam, iuxta morem filiarum aget cum ea. Et si alteram duxerit sibi, victam eius, seu alimoniam, operimenta seu vestimenta eius (quibus adiungunt utensilia ac domicilium) et coniugale debitum non minuet, Et si tria ista non exhibuerit ei, egredietur illa gratis absque pecunia. Apud Hellenistas vocantur, ta\ de/onta, o( i(matismo\s2 kai\ o(mili/a au)th=s2, seu necessaria, vestimenta et congressus eius maritalis. Nam o(mili/a ibi, uti apud Aristotelem, Lucianum, alios Graecorum, etiam uti apud Latinos congressus, ipsum significat concubitum. Et quidem, quod debitum coniugale dicitur, ex hac Lege, quae uclut sedes habetur primariorum Mariti erga uxorem officiorum, id h( o)feilome/nh eu)/noia seu debita benevolentia, nuncupatur Apostolo Paulo 1. Corinth. c. 7. v. 3. Arabi amor redditur. Reliqua septem sunt, 1. Ipsa dos principalis seu, [gap: Hebrew] (nam et sunt qui dotem ipsam in universum Lage sacra [orig: sacrâ] subniti etiam velint) 2. [gap: Hebrew word(s)] ut Medicinae sumtus Vir praestet, ubi uxor aegrotaverit. 3. [gap: Hebrew word(s)] ut redimat eam, si capta fuerit. 4. [gap: Hebrew word(s)] ut funebres ei praebeat sumtus superses. 5. Ut alatur ipsa ex ejusce bonis et in adibus ejus degat, post mortem ejus, quamdiu vidua fuerit, nec dotem acceperit. 6. Ut filiae ejus ab eo susceptae, ex illius bonis, alantur usque dum fuerint desponsatae . Tandem, Ut libert eius masculi, ab eo suscepti, succedant in dotem eius, praeter partes, quas cum fratribus insuper acpiunt baereditatis paternae: Atque haec sex doti principali adiecta, vocitantur Dotis conditiones seu appendices, uti Seldenus docet Lib. de Success. in Bona c. 2. Ubi itaque ex affectu maritali, sive alimenta, sive vestes, sive debitum coniugale, minime ut decuit praestabantur, licuit in Foro uxori adversus Maritum eo [orig: eô] nomine agere: ubi alimenta praestituebantur, ex sententia. Si tenuioris esset Maritus fortunae, et alimenta in universum ex sententia ei essent ita fubministranda, deoernebatur uxori panis quottidianus, qui diebus fingulis profestis [gap: Hebrew word(s)] binis refectionibus, seu prandio et cenae sufficeret; Sabbato [orig: Sabbatô] autem, tribus: isque sive hordeaceus, sive triticeus, pro loci ac temporis usu. Et pro more eorum, qui e vulgo infimo erant, in eodem loco seu regione, integrae valetudinis ac homines frugi, quantitas eiusdem panis definita est. Addebatur (ut alia omittam) qualibet [orig: quâlibet] hebdomade, [gap: Hebrew word(s)] Obelus argenteus ob necessaria sua (monetae Anglicae circa fesquidenarium) seu, ut alii, [gap: Hebrew word(s)] ob rerum minutias: quo [orig: quô] non praestito [orig: praestitô], opificium eius in eiusdem cedebat compensationem, non ut alias, in commodum Mariti. Quod si vero adeo hic inops esset, ut neque haec posset praestare, ex sententia forensi divortio [orig: divortiô] eam eicere cogebatur, uti et dotem pro bonorum qualiumcumque copia refundere. Coeteri, qui beatiores erant, ut pro opulentia, qua [orig: quâ] pollebant, alimenta uxoribus praestarent, eodem [orig: eôdem] modo solebat decerni. Si Marito [orig: Maritô] peregre profecto [orig: profectô], alimenta sibi praeberi a Foro peteret uxor, aute trimestre a Mariti discessu elapsum, sententiam secundum eam non ferebant: praesumebatur enim neminem suns aedes rebus familiae victui per tantillum tempus aecessariis vacuas relinquere. Illo [orig: Illô] autem tempore transacto [orig: transactô], involantes, ex sententia Fori, lictores, in bona Mariti, ea in alimenta uxoris vendebant, etc. Nec dissimile ius de Vestitu. Praestituebantur enim, ubi tenuioris fortunae mariti uxor, ex sententia forensi, erat vestienda, in vestimenta eius, veluti togam, tunicam, indusium, quotannis 50. Zuzi, edeo ut hieme tantum compararentur nova, aestivo tempori antea detritis satis inservientibus. Adiciebatur item cingulum, capiti opereulum et calcei novi a festo in festum, i. e. ter quotannis, seu, in quolibet festorum, Paschatis, Pentecostes et Scenopegiarum. Neque

vestimenta solum, sed et mundus muliebris, qualis in more, ei reddendus erat, quem appellabant [gap: Hebrew] ; Ita tamcu, ut hic ei docernendus non esset, Marito [orig: Maritô] peregre profecto [orig: profectô]: Tunc enim deerat ei Maritus, cui se ornaret. Quin domicilium seu conclave quadratum, cuius latera minimum quatuor essent cubitorum, cum latrina extra adiacente, atque utensilia domestica, velut lectus, olla, scutula, poculum, ex sententia Forensi, ei definiebantur. Sic tamen ut diversitatis morum et locorum singularis ratio semper haberetur, uti et Mariti opulentiae atque amplitudinis, iuxta quam haec omnia lautiora. Quin vero, qui vestimentorum sumptibus erat impar, is cogebatur uxorem divortio [orig: divortiô] a se dimittere, dotemque ei pro opum suarum modulo numerare; ut etiam de alimentis iam dictum. Cogendus eodem [orig: eôdem] modo [orig: modô] erat, quicumque voto [orig: votô] negaret uxori sive alimenta, sive vestimenta idonea, nec idem, intra aut statirn post trigesimum diem, laxari curaret. Per quod tempus curator a vicinis dabatur, qui uxori compararet, quae voti ratione marito non licuit; postmodum e Mariti bonis compensanda. Idem fibat, si profiteretur voto [orig: votô] Maritus, se nolle eam parentes aut propinquos, temporibus opportunis, invisere, adeo [orig: adeô] ut contra morem patrium, quo [orig: quô] semel in mense id facere licuit, eam velut carcere domi clauderet, nec votum tempestive curaret laxari. Quod itidem dicendum; si ab omni sollenni sive luctu sive convivio eam voto [orig: votô] arceret, nisi, si improbi eorum, qui simul adessent, mores satis erant in causa. Si quis porro alicuius trium illarum provinciarum, Iudaeae, Galilaeae aut Trans- Iordaninae regionis, nempe Terrae Sanctae, incola, uxorem sibi duxerat in terta aliena, veluti Babylonia, Arabia, Aegypto, ea atu pro Mariti arbitratu eum in terram Sanctam sequebatur, aut eicienda divortio [orig: divortiô], etiam sine dote. si vero nollet Maritus, illa autem vellet inde in terram Sanctam migrare, repudiatae dos cedebat. Tacita enim haec inerat omnium Hebraeorum nuptiis conditio. Quod si ex aliqua trium illarum provinciarum esset uxor, licuit ei Marito in earum aliquam aliam, nedum in terras alienas demigraturo, sine dispendio, si repudiaretur, dotis obstare. Integrum vero erat Marito domicilium in eadem provincia mutare atque uxorem cogere, ut simul mutaret, nempe sive ex urbe alia migraret in aliam eiusdem provinciae, sive ex vico pagove alio in alium eiusdem provinciae vicum pagumve, sed non ex urbe in vicum aut pagum, neque e loco salubri in insalubrem, neqeu ex insalubri in salubrem, ne e subitanea aeris mutatione corpori intemperies oboriretur. Circa debiti coniugalis praestationem, similiter suae leges erant, eamque ad minimum semel intra mensem obeundam, volunt Eruditi. Certe et in Solonis Legibus, quae haud parum mores saepe imitatae sunt Iudaicos, habetur apud Plutarchum, tri\s2 e(ka/s2ou mhno\s2 e)ntugxa/nein pa/ntws2 th=| e)piklh/rw| to\n labo/nta, Marito dotalis feminae ter singulis mensibus cum ea pernoctandum. Proin et, ut uxori, cui debitum negatum, actio eo nomine forensis apud Hebraeos competebat, ita et apud Athenienses Actio, quam kakw/sews2 di/khn, nominabant, teste Sam. Petito [orig: Petitô] ad LL. Attic. l. 6. p. 445. Praeterea Medicinae sumptus, usque dum convalesceret uxor, a Marito erant erogandi, curaque eiusdem sollicite habenda; ita tamen, ut, si grave nimis illud onus ei videretur, lieceret, dote ei relicta [orig: relictâ], et sumptus et curam simul in ipsam transerre, aut repudiare. Licuit nempe ex iure stricto: sed ut Maimonides, Non decet ita fieri, ne boni mores violentur. Quod ad redimendam uxorem captivam, Sacerdoti captiva, e gentili hostico, postliminio reversa prohibita erat, adeo que a Marito quidem erat et redimenda et reducenda ad lares; sed cum dote repudinda: utpote iam ei illegitima. Israelita, quilibet et Levita ad redemptionem similiter obligabatur. Sed omni iuri pristino restituebatur redempta. Eadem vero non fuit captivitatis primae et secundae ratio. Prima [orig: Primâ] namque repudiare Maritus nequibat, ante redemptionem; imo [orig: imô] licet decies pretium dotem superaret, nec repudiare licuit ante redemptionem, nec redemptionem detrectare. At captivitate secunda [orig: secundâ] numerata [orig: numeratâ] uxori dote, unde, quatenus posset, se ipsam redimeret, eam repudiare pro libitu fas erat. Quod si peregre profectus esset maritus uxoria captivae, bona eius ex sententia Fori, in redemptionis pretium, vendebantur: ubitamen iterum variae erant exceptiones. Cura porro funebris ita Marito in cubuti, ut etiam cuique sortis infimae uxori demortuae, binae minimum tibiae adhiberentur, praeter praeficam; ita tamen, ut loci morumque ratio semper observaretur. Si Maritus beatior esset, pro eius amplitudine ac opulentia, praefiniebatur sumptus. Ubi vero uxoris fortuna, familia, dignitas clarior, funus eius, non pro obscuri Mariti conditione, ab eo celebrandum erat, sed, pro ea, qua [orig: quâ] claruit illa. Unde receptissimum illud, de uxore: Ascendit ea cum marito, sed non descendit cum eo ne mortua quidem. Ita radiis, si qui fuere [orig: fuêre], Mariti, luminosioribus splendescebat ab ipsis nuptiis, ut pro eius dignitate, seu, quod aiunt [gap: Hebrew] tum haberetur ea viva, tum mortua esset sepelienda. Sin aut minor esset Mariti dignitas, aut minueretur uxor nihilominus suam perpetuo civiliter retinens, prae ca, seu [gap: Hebrew] , ut, aiunt et habebatur viva et sepeliebatur. Peregre [orig: Peregrê] autem profecti Mariti uxore demortua [orig: demortuâ], ex sententia Fori, ubi aliter amici non curabant funus, bonis eius divenditis sumptus exsequiales eregabantur, etc. Addam pauca, de novi Mariti immunitate seu vacatione, de qua duo occurrunt in Lege sacra loca: alter, in sermone a Tribunis ad milites habendo, in procinctu scil. stantes: Vir quoque ille, qui desponsavit sibi uxorem, et nondum accepti eam, vadat et redeat in domum suam, ne forte moriatur in bello, et alius accipiat eam. Alter, in ipsis Legibus militaribus, Cum acceperit quisquam uxorem novam, non egrediatur admilitiam, nec alia res, quaecumque transibit super eum, sed immunis erit in domo sua anno [orig: annô] uno, vide Deuteron. c. 20. v. 7. et c. 24. v. 5. Unde videmus, eandem Sponsi et novi Mariti rationem fuisse. Hinc et Iosephus

Iud. Ant. l. 4. c. 8. tam tou\s2 mnhsteusame/nous2, Sponsos, quam newsti\ gegamhko/tas2, qui nuper uxores duxerant, ex Lege immunes fuisse, ait. Imo, qui hoc [orig: hôc] Legis beneficio [orig: beneficiô] guadebant, integro [orig: integrô] a deductione anno [orig: annô] non solum a militia immunes erant, verum etiam ab omnimodo munere civili, quod publicum erat, veluti triburo [orig: triburô], vigiliis: quod clicitur e verbis Legis, Nec alia res, quaecumque transibit super eum; quae Hellenistae explicant per ou)k e)piblhqh/setai au)tw=| ou)de\n pra=gma, a)qw=os2 e(/s2ai e)n th=| oi)ki/a| au)tou= etc. Nulla iniungetur ei res, immunis erit seu damni expers in domo sua etc. Hinc cum pusillanimes, qui similiter dimittebantur, commeatum, aquam, id genus alia, nihilominus exercitui subministrare, itinera sternere, stationes apparare, tenerentur: etiam ab his universis primo [orig: primô] suo [orig: suô] anno [orig: annô] Marirus immunis erat. Sed distinguunt Eruditi bellum, quod vel ex praecepto divino gerendum erat, vel ultroneum ac arbitrarium fuerat: atque ad prius Sponsi hanc immunitatem attinuisse negant; verum ad secundum tantum. Misna tit. Sota c. 8. Quae verba (de immunitate militiae) intelligenda sunt de bello ultroneo. Coeterum in bello, quod ex praecepto (divino) gerendum erat, proficiscendum etiam Sponso e cubiculo suo et Spense e suo thalamo. Puellam sibi spoponderat miles in diem, veluti in anni exitum: ante diem fieri deductio nequibat, unde nec immunis erat ex hac Lege. Cedit dies, dum in castris agit; exautorandus erat, ut ad Sponsam deducendam rediret et nuptiarum primitiis anno [orig: annô] deinceps integro [orig: integrô] frueretur. Quod annum tempus ipso legis sermone nec ei, qui vineam plantaverat, nec qui novas construxerat aedes, indulgebatur: qui tamen et ipsi a militia immunes aliquandiu alicubi pronuntiantur. Attamen utrique suus itidem erat, ex receptissimo vetustissimoque Legis de novo Marito latae interpretamento, annus utendi fruendi; adeo ut quanto [orig: quantô] tempore et quo [orig: quô] modo [orig: modô] immunis erat; apud novam nuptam, novus Maritus, tanto [orig: tantô] et eodem [orig: eôdem] undiquaque immunis ageret in novis aedibus dominus et in nova vinea vinitor. Plura vide apud Seldenum Ux. Hebr l. 3. c. 3. et seq. ut et infra voce Vir. it. Uxor: in specie de more Maritorum super coniugum tumulos rosa, lilia purpureosque flores spargendi voce Rosa; et de Maritorum iure militibus Romanis a Claudio inducto, a Severo adempto, voce Severus. Hinc Maritagium, apud recentiores Sceiptores, inter alia, denotat coniugii ineundi licentiam, diciturque de servis conditionalibus et glebae adscriptis, quibus matrimonium contrabendi, absque consensu Domini, non erat venia. Eginardus Ep. 16. ad Hattonem Comitem. Quid amhomo vester, nomine Hunno, venit ad limina sanctorum Marcellini et Petri veniam postulans pro eo, quod conservam suam ancillam vestram sibi in coniugium soeiasset [orig: soeiâsset], sine vestra iussione. Propter hoc precamur Benignitatem vestram, ut a nobis indulgentiam de hoc facto percipere inereatur etc. Vide quoque supra Forismaritagium et Manumissio. Quam proin ut obtinerent, definitum illis censum praestabant, qui duobus solidis annuatim interdum, aliquando 6. item 12. denariis nonnumquam, definitus legitur. Unde, cum inter servitutum onera non minimum hoc esset, legimus in privilegiis, civitatum et oppidorum incolis a Regibus Principibusque indultis, id potissimum cautum ac concessum, ut eis et eorum heredibus ad libitum suum puellas et viduas suas nuptui tradere, et iuvenes uxorare --- liceret. In cuiusmodi immunitatibus, eximebantur Nobilium Feudalium matrimonia; de quibus copiose agit Car. du fresne Not. ad Stabilimenta S. Ludovici. Vide eundem hac [orig: hâc] de voce prolix disserentem in Glossar. ut et supra in voce Marcheta seu Marchetum; quaelicet aliam habuerit apud Scotos notionem, apud Anglos tamen, pro licentia nubendi passim occurrit. De Maritorum vero erga uxores obsequiis, apud Romanos, supra in voce Ancillarioli.

MARIUM oppid. Cypri in ora Boreali, olim Arfinae apud Steph. dictum. Vasilipotamo Tho. Porcatio. Catullus masculine protulit plurali numero [orig: numerô] Epigr. 37. v. 12.

MARIUS [1] Arviragi fil. Britannorum Rex, Pictos vicit. A. C. 70. Ei successit fil. Coylus, A. C. 93. Polyd. Virg. hist. l. 2. et 3.

MARIUS [2] praenomine Caius, vir strenuus fuit, ex municipio Arpinate humili loco [orig: locô] natus, qui multos annos vitam rusticam egit, procul ab urbanis negotiis. Deinde per ordinem primis honoribus functus, legatus Metellum in Numidia criminando, Consulatum adeptus, an. 647. Urb. Cond. Iugurtham captum ante currum egit. Propert. l. 3. Eleg. 4. v. 16.

Tantam fortitudinis suae opinionem Romanorum animis infixam reliquit, ut imminente Cimbrorum Teutonumque terrore, quinque continuos Consulatus ei detulerint; unde Ovid. l. 4. Ep. 3. ex Ponto v. 46.

Hinc Cicer. (qui de Consulatu eius carmen scripsit) pro C. Rabirio, C. Marius pater patriae. Et pro Sextio. Ad salutem Romani Imperii natus. Dictus et Tertius Romae conditor. Sextum Consul cum Catulo factus, Cimbros in Gallia, Pyramide, cuius fundamenta adhuc cernuntur, in via regia, quae Aquis Sextiis ad Fanum S. Maximini ducit, erecta [orig: erectâ], An. 652. Urb. Cond. Teutonas in Italia vicit, deque his triumphavit; Cimbrico [orig: Cimbricô] bello [orig: bellô] primum profligatus in somnio praemonitus est, victoriam se consecuturum, si prius diis victimam filiam nomine Calphurniam faceret. Patriae igitur charitati natura [orig: naturâ] postposita [orig: postpositâ], eo [orig: eô] facto [orig: factô] victoriam comparavit. Duae adhuc hisce temporibus in Germania arae sunt, quae eo [orig: eô] tempore, quo [orig: quô] victoriam Marius est consecutus, tubarum clangorem edunt, Plut. in Mario. Saturninum

Tribunum Plebis hoc [orig: hôc] Consulatu, quod seditiosus esset, necavit, et in Asiam transgressus Mithridatem lacessivit, novi triumphi materiam quaesiturus. Cuius belli cura postea Sullae demandata cum alibi occupatus Marius esset, tamen C. Sulpitio [orig: Sulpitiô] Tribuno [orig: Tribunô] Plebis annitente, Mario denuo commissa est. Hinc Sulla Romam reversus, cum potentior evasisset, Tribuno [orig: Tribunô] occiso [orig: occisô], Marium fugavit: qui victus a Sylla Minturnis in palude latuit: inventus, et in carcerem coniectus, immissum percussorem Gallum vultus auctoritate, et his verbis, Tune homo audes occidere Caium Marium? deterruit, acceptaque [orig: acceptâque] navicula [orig: naviculâ] in Africam traiecit, ubi diu exulavit. Mox Cinnana [orig: Cinnanâ] dominatione revocatus, caesis inimicis septimo [orig: septimô] Consulatu, an. 668. Urb. Cond. morbo [orig: morbô], aut (ut quidam ferunt) voluntaria [orig: voluntariâ] morte decessit. Hic cum in cruribus varices haberet, praebuit varicosum crus medico secandum, et dum secaretur, neque suspirans, neque supercilia contrahens, pertulit sectionem: Cumque medicus alterum crus secare vellet, minime assensum praebuit, dicens, Curationem tanto [orig: tantô] dolore dignam esse non arbitror. Vide porro Velleium Paterc. l. 2. Sallust. de bell. Iugurth. Liv. l. 64. et 65. Brev. Flor. l. 3. c. 3. Aurel. Vict. de Vir. Ill. c. 67. Euttop. l. 4. et 5. etc. Habuit filium Marium nomine, qui cum esset 27. annor. Consulatum invasit: quem honorem mater tam immaturum flevit. Hic patri saevitia [orig: saevitiâ] similis Curiam armatus obsedit, et inimicos trucidavit. Tandem et ipse crudelissimo [orig: crudelissimô] mortis genere Catuli manes placatum missus est, Vide Lucan. l. 2. sed hic fuit M. Marius, Caii frater. Iuvenal. Sat. 8. v. 245.

Arpinas alius Volscorum in monte solebat
Poscere mercedes alieno [orig: alienô] lassus aratro [orig: aratrô],
Nodosam posthaec frangebat vertice vitem,
Si lentus pigra [orig: pigrâ] muniret castra dolabra [orig: dolabrâ].
Hic tamen et Cimbros, et summa pericula rerum
Excipit, et solus trepidantem protegit urbem.

Exsulium, et carcer, Minturnarumque paludes,
Et mendicatus victa [orig: victâ] Carthagine panis
Hinc causas habuere [orig: habuêre]. Quid illo [orig: illô] cive tulisset
Natura in terris, quid Roma beatius unquam,
Si circumducto [orig: circumductô] captivorum agmine, et omni
Bellorum pompa [orig: pompâ] animam exhalasset [orig: exhalâsset] opimam,
Cum de Teutonico vellet descensdere curru.

Cum post Teutonicos victor, Libycosque triumphos
Exul limosa [orig: limosâ] Marius caput abdidit ulva [orig: ulvâ].
Stagna avidi texere [orig: texêre] soli, laxaeque paludes
Depositum, Fortuna, tuum: mox vincula ferri
Exedere [orig: Exedêre] senem. longusque in carcere paedor.
Consul, et eversa [orig: eversâ] felix moriturus in urbe
Poenas ante dabat scelerum, Mors ipsa refugit
Saepe virum, frustraque hosti est concessa potestas
Sanguinis invisi, primo qui caedis in ictu
Diriguit, ferrumave manu torpente remisit.
Viderat immensam tenebroso in earcere lucem,
Terribilesque Deos scelerum: Mariumque futurum:
Audieratque pavens: Non haec contingere sas est
Colla tibi: debet multas hic legibus aevi,
Ante suam, mortes: vanum depone furorem, etc.

---- Idem pelago [orig: pelagô] delatus iniquo [orig: iniquô]
Hostilem in terram, vacuisque mapalibus actus,
Nuda triumphati iacuit per regna Iugurthae,
Et Poenos pressit cineres. Solatia fati
Carthago, Mariusque tulit: pariterque iacentes
Ignovere [orig: Ignovêre] Deis. Libycas ibi colligit iras,
Ut primum Fortuna redit: servilia solvit
Agmina: conflato [orig: conflatô] saevas ergastula ferro [orig: ferrô]
Exseruere [orig: Exseruêre] manus. ----

---- Pro fata! quis ille,
Quis fuit ille dies, Marius quo [orig: quô] maenia victor
Corripuit? quantoque [orig: quantôque] gradis mors saeva cucurrit? etc.

Septimus hae sequitur, repetitis fascibus, annus:
Ille fuit vitae Mario modus, omnia passo,
Quae peior fortuna potest, atque omnibus uso.
Quae melior, mensoque homini quid fata pararent.

C. MARIUS prioris fil., de quo vide Plut. in vita Patris. Mortem eius innuit Strabo, uti de Praenestae cuniculis, l. 5. *(=wn e)n mi/a| *ma/rios2 poliorkou/menos2 a)pe/sqane: Epitome l. 88. C. Marius Praeneste obsessus a Lucretio Asella Syllanarum partiumviro, cum per cuniculum captaret evadere, septus ab exercitu mortem sibi conscivit in ipso cuniculo, cum sentiret se evadere minime posse. Vide Aur. Victor. de Viris ill. c. 68. Flor. l. 3. c. 21. Eutrop. l. 5. etc. Vide et Caius.

MARIUS [3] interremptis Victorino [orig: Victorinô], Lolliano [orig: Lollianô] et posthumo [orig: posthumô], triduo [orig: triduô] tantum imperavit: vir quidem strenuus, ac militaribus usque ad Imperium gradibus evectus. Antea opifex fuerat ferrarius, cuius manus vel ad feriendum, vel ad impellendum robustissimae fuerunt: nam fortissimos quosque uno [orig: unô] digito [orig: digitô] sic afflixit, ut quasi ligni vel ferri ictu percussi dolerent Huius concio prima fuit. Occisus est a quodam milite, quem dedignari ac spernere videbatur, cum tamen eius quondam miles ille operarius in fabrili officina fuisset, dixisseque fertur inter occidendum, Hic est gladius, quem ipse cudisti.

Sternitur unanimo Marius succurrere Caspro
Conatus, metuensque viro superesse cadenti:
Lucis idem auspicium, ac patrium, et commune duobus
Parpertas, sacro iuvenes Praeneste creati,
Miscuerant studia, et iuncta [orig: iunctâ] tellure serebant.
Velle. ac nolle ambobus idem, sociataque toto
Mens aevo, ac parvis dives concordia rebus.
Occubuere simul, votisque ex omnibus unum
Id fortuna dedit, iunctam inter praelia mortem.

MARIUS [5] Celsus, post Galbam et T. Vinium Consul designatus; et Galbae usque in extremas res amicus, quem post caedem Galbae a militibus ad supplicium expostulantibus, industriae eius innocentiaeque quasi malisartibus infensis, Otho simulatione irae vinciri iussum et maiores poenas daturum affirmans, praesenti exitio subtraxit. Tac. Hist. l. 1. c. 45.

MARIUS [7] Georgius Venetus, Philosophus et Theologus, Servita. Scripsit contra Simoniacos, libros 2. quibus titulus de Libertate Ecclesiastica. Item vitam S. Benisii, metro [orig: metrô], Voss. de Hist. Lat. l. 3. c. 3. Possevin. in appar.

MARIUS [8] Maturus, maritimarum Alpium procurator, coh. cita [orig: citâ] gente, arcere provinciae finibus Othonianos nequlcquam intendit. Tacit. Hist. l. 2. c. 12.

MARIUS [9] Maximus, Historicus Latin. scripsit libros 7. historiae Augustae, usque ad Alexandrum Severum, qui perierunt. Amm. Marcellino, apud Voss. l. 2. de Hist. Lat. c. 3. multum laudatus. Spartian. Vopiscus, Lampridius, etc. apud eund. Voss. loc. cit.

MARIUS [11] Mercator, scripsit contra Nestorianos, Pelagianos, etc. tempore Augustini. An Italus? ita videtur: ab Augustino impense aestimatus. Vide Augustin. Ep. Opera eius Garnerius Iesuita edidit.

MARIUS [12] Nepos, prodigus, et ob flagitia egens, a Tiberio propterea Senatu motus. Vide et Caius

MARIUS [13] Nizolius, scriptis celebris, saeculo [orig: saeculô] praeterito [orig: praeteritô].

MARIUS [14] Philephus fil. Francisci, scripsit Poemata, de arte Rhetorica, Epistolas, etc.

MARIUS [15] Priscus, Proconsul, Africam provinc. spolivit. Iuvenal. Sat. 1. v. 49.

Exsul ab octava [orig: octavâ] Marius bibit, et fruitur dis [orig: dîs]
Iratis: at tu victrix proulncia ploras.

MARIUS [16] Salominius, ICtus insignis, librum de Principatu edidit, Item de Bono et Aequo: de Voluntario et Involuntario. etc. Fischard. in vitis Iurisconsultor.

MARIUS [17] praenomine Sextus, Hispaniarum ditissimus, delatus incestasse [orig: incestâsse] filiam est saxo [orig: saxô] Tarpeio [orig: Tarpeiô] deiectus: revera ut magnam pecuniae vim aurariasque eius Tiberius occuparet: Ser. Galba [orig: Galbâ], L. Sulla [orig: Sullâ] Consulibus, Tracit. l. 6. Annal. c. 19.

MARKA vel MARCHIA, German. Mark, significat regni aut provinciae alicuius terminum: unde Marchiones, limitum Praefecti. Item regio Aquitaniae, in agro Lemovicino, la Marche de Limosin, sic dicta, quod inter Bituriges Cubos et Lemovices posita. Aquitaniae gentibus undique cingeretur. Dividitur in superiorem la haute Marche, et inferiorem la basse Marche, quod sub montibus iaceat. Hanc regionem ab Auberto Comite, Henrico Anglorum Regi venditam, A. C. 1170. refert Rogerius Hovedenus. Isabella dein Regina nupsit Hugoni le Brun, Comiti Marchiae A. C. 1258. Thomae Walsinghamio dicitur Marchia Vasconiae, forte quod inter Franciam et Comitatum Tolosanum provinciamve Narbonensem, tum Vasconiae nomine designari solitam, posita est. Et certe hodieque per iocum cives urbis Lemovicarum Gascons de Limoges, quod a Vasconum finibus non longe absint, appellantur. Vales. Notit. Gall.

MARLA vulgo MARLE, oppid. Picardiae, ad amnem Sertam, in Tirascia tractu. 3. leuc. a Guisia in Meridiem, 4. a Lauduno in Caeciam satis cultum.

MARLORATUS Augustinus Lotharingus, Rotomagensis Ecclesiae Pastor, strangulatus iussu Annae Mommoren cii Conestab. et Guisii Ducis, obiit Rotomagi A. C. 1572. aetat. 56. Scripsit expositiones Ecclesiasticas in Genesinm, Psalmos, Esaiam et Novum Testamentum: edit. per H. Steph. A. C. 1562. 1564. 1570. ut et Morgiis, Genevae, etc. Item, Thesaurum locorum Comm. S. Script. fol. editum A. C. 1624. et prius alibi. Vide Bezam in Isonibus, Melch. Adami in vitis, Crowaeum Elencho Scriptorum in S. Biblia, etc. adde Paul. Freherum Theatre Viror erudit. clarorum.

MARMA Arabiae Felicis urbs in Rubro littore. Plin. l. 6. c.28. Phoeniciae quoque civitas. Steph. Occupata a Sultano; A. C. 1285. P. Aemilius l. 8.

MARMACUS Pythagorae pater. Diogenes Laertius: l. 8. c. 1. *puqago/ran e)/nioi me/n fasw dio\n ei)=nai *marma/kou.

MARMANDA villa valde nobilis dicta Petro Monacho de bello Albig. c. 63. castrum est Galliae, ad Garumnam, in Nitiobrigibus. Vulgo Marmande en Agennois.

MARMARES Lyciae gens et urbs, ad extrema eius regionis, versus Assyriam. Vide Diodor, Sic. l. 17.

MARMARICA regio parva Africae, inter Cyrenaicam ad Occidentem et Aegyptum ad Ortum, nunc Barcha, olim Mareoris

Libya, teste Plin. l. 5. c. 6. Urbes olim eius clarae Chersonesus magna et Paraetonium. Baudrando fuit, inter Libyam exteriorem ad Ortum et Cyrenaicam ad Occasum, eratuqe pars Libyae verae, nunc regni Barcae, sub Turcis. Terminatur a Meridie deserto [orig: desertô] Barcae, a Septentrione mari Mediterraneo [orig: Mediterraneô]. Ibi vix aliquot oppidula in ora littorali. Populi Marmaridae Straboni, et Barcitae. Ptol. quos serpentes incantare scribit Solin. c. 30. Ibidem elephanti, teste Sidonio. Lucan. l. 9. v. 891.

---- Gens unica terras
Incolit a saevo serpentum innoxia morsu
Marmaridae Psylli: par lingua potentibus herbis

Marmaridae medicum vulgus str epuere [orig: epuêre] catervis:
Ad quorum cantus serpens oblita veneni,
Ad quorum cantus mites iacuere [orig: iacuêre] cerastae.

MARMARION urbs Euboeae. Steph. Inde Apollo Marmarinus, qui insigne ibi habebat templum. Strabo l. 10.

MARMESSUS Mars est Romanorum lingua [orig: linguâ]. Lycophronis interpres.

MARMITA Ecclesiae in Inquisitione de Vita et morib. B. Iohannis Episcopi Vicontini; dicitur Diaconus quidam; et videtur nomen dignitatis, quae forte Marotinus, in charta Theotolonis Archiepiscopi Turonens. A. C. 933. apud Sammarthanos. Sed qualis illa, in abdito est, nisi forte Archivi Custos indigitertur. Car du Fresne in Glossario.

MARMOR [1] apud Taprobanitas in pretio, ut et testudines, haud secus ac apud Romanos, inter instrumenta nitidioris et elegantioris vitae. Et quidem apud hos L. Crassus Orator primus peregrini marmoris columnas habuit, in Palatio, Hymettias tamen nec plures sex aut longiores duodenum pedum, hinc Venus Palatina dictus in iurgiis, M. Bruto. Primus parietes crusta [orig: crustâ] marmoris operuit totius domus suae, in Caelio monte, ut Cornelius Nepos apud Plin. l. 36. c. 6. refert, Mamurra Formiis natus, eques Romanus, Praefectus fabrorum C. Caesaris in Gallia: idem primus totis aedibus nullam, nisi e marmore, columnam habuit, omnes solidas e Carystio aut Lunensi, Limina ex Numidico marmore primus in domo posuit M. Lepidus Catuli in Consulatu collega, an. Urb. Cond. DCLXVI. Quod primum invecti Numidici marmoris vestigium, non in columnis tantum crustisque, ut Mamutra Carystium posuti, sed in massa ac vilissimo liminum usu, se reperisse, scribit Plin. l. 36. c. 6. Post hunc Lepidum L. Lucullus Cons. Luculleum Marmor, ab illo dictum, atrum alioquim, primus Romam invexit, ex Nili Insula allatum. Primos marmoreos parietes habuit scena M. Scauri solidis glebis positos, ut videtur Plinio loc. cit. nondum enim secti marmoris vestigia invenerat Italia, de quo paulo infra. Primus e duobus marmorum generibus marmorandi rationem, Alexander Severus invenisse dicitur, apud Ael. Lampridium in Alexandro Sev. c. 25. Alexandrinum opus marmoris, de duobus marmoribus, hoc est, porphyretico et Lacedaemonio, primus instituit: Sed id genus artificii iam Claudii et Neronis temporibus Romae cognitum fuisse, patet, ex Plinio l. 35. c. 1. et Seneca [orig: Senecâ] Ep. 86. qui Alexandrina marmora crustis Numidicis iam suo [orig: suô] aevo [orig: aevô] solita distingui, scribit. Non igitur primus Alexander marmorationem ex duobus marmoribus instituti; sed illius fortasse novum aliquod gensu e porphyretico et Lacedaemonio etc. Graeci Veteres columnis e marmore in Templis demum utebantur, nec lautitiae causa [orig: causâ], sed quia firmiores aliter statui non poterant. Sic est inchoatum Athenis templum Iovis Olympii, ex quo Sylla Capitolinis aedibus advexerat columnas. Fuit tamen inter lapidem et marmor differentia iam et apud Homerum: Dicit enim Paridis os marmoreo [orig: marmoreô] saxo [orig: saxô] percussum: sed hactenus regias quoque domos laudatissime praeter aes, aurum, electrum, argentum, ebore tantum adornans. Odyss. d v. 71.

*fra/zeo *nestori/dh|.. ----
*xalkou= te steroph\n kai\ dw/mata h)xh/enta
*xrusou= s) h)le/ktrou te kai\ a)rgu/rou h) d' e)le/fantos2.

Antiquissima, quod equidem oceurrit, Halicarnassi domus Mausoli Proconnesio [orig: Proconnesiô] marmore exculta est, lateritiis parietibus. Primum autem versicolores istas maculas Chiorum lapidicinae ostenderunt, dum muros exstruerent etc. Et quidem secandi marmor in crustas videtur Cariae inventum fuisse: avisquis autem id primum secare luxuriamque dividere repererit, importuni ingenii fuisse oportet. Arena [orig: Arenâ] hoc fit, et ferro videtur fieri, serra [orig: serrâ] in praetenui linea premente arenas versandoque tractu ipso secantequem in usum Aethiopia maxime olim, postmodum ex quodam Adriatici maris vado, desumpta, probatur. Indica [orig: Indicâ] vero combusta [orig: combustâ] polientes marmora fricabant: Thebaica item prolituris apta, et quae e poro lapide aut e pumice. Scalpendo vero marmore (quae ars Pictura aut Satuaria [orig: Satuariâ] longe antiquior) primi omnium inclaruerunt Dipoenus et Scyllis Cretenses, etiamnum Medis imperantibus; qui in Sicyonem se conferentes, ibi simulacra fecere [orig: fecêre] Apollinis, Dianae, Herculis et Minervae, circa Olympiad. 50. De reliquis Artificibus, ut et variis Marmorum generibus, hic [orig: hîc] hifra quaedam subiungam. Vide Plinium hanc in rem prolixe disserentem l. 36. c. 1. et seqq. Ceterum, Marmorum iuncturae tribus solvuntur modis, Vetustate. Prudentius Symm. l. 1.

Violentia [orig: Violentiâ], ut cum arbusta in iuncturis nascuntur, caprifici, ut Iuvenal. ait; hederae, ut Plin. Et Artificio, quod fit vapore ligni oleagini, quod observavit l. ult. c. 16. Macrobius. Hinc Marmorare, i. e. marmore inducere, Incrustare, ut in Cyrilli

Glossario. *marma/rwsis2, Incrustatio, ibid. Marmorarius, *marma/rios2. Marmorare, rigore induere. Fulgentius Mytholog. l. 2. c. 13. de Mida, Nam et cibos et potus rigens auri materia marmorabat. Papinius Stat. l. 4. Sylv. 3. v. 95.

---- pariterque se levarat [orig: levârat].
Ingenti plaga marmorata dorso
Huius ianua, prosperumque limen etc.

Vide Casp. Barthium Animadversion. ad loc. ubi marmoreis quoque vasis ad cibum usos esse Veteres ex Possidio, Scriptore Vitae b. Augustini c. 22. addit. Indidem o)rsqomarma/rwsis2, opus quo [orig: quô] parietes olim decorabantur; quamadmodum pa/twsis2 ad solum pertinebat. Codinus ei)=q' ou(/tws2 e)mousi/wsan kai\ w)rsqomarma/rwsan kai\ au)to\n, ubi de Trullo loquitur. Et paulo post, *)ebou/leto de\ o( *basileu\s2 ta\s2 o)rsqomarmarw/seis2 kai\ to\n pa/ton o(/lon xrusou=n poiei=n, Volebat autem Imperator parietes et pavimentum totum ex auro conficere. *)orsqostrw/seis2 elegantiores Graeci vocabant: unde o)rsqo/s2rwtoi toi=xoi, apud Hieroclem de Nuptiis, penes Stobaeum, h. e. o)rsqomarmarwtoi\, uti posteriores dixerunt, crustis marmoreis et laminis inducti etc. Vide Salmas. Net. ad Ael. Spartianum in Pescennio Nigro, c. 6. ut et Exercitat. ad Solim. passim, inprimis p. 1101. nec non supra Exemplum et infra ubi de Pavimento, it. voce Platonice. MARMORUM VARIA GENERA, QUANDO PRIMUM ET AD QUAE OPERA ADHIBITA? Aegyptium, purpureum, Plih. l. 36. c. 7. Aethiopicum, memoratur Srdonio l. 2. Ep. 2. ut et in Epithalamio Ruritsi; ubi purpureum colorem ei tribuit. Vide quoque infra Basaltes. Ex Armenia advectae cotes, postquam Naxium diu ante alia signis e marmore poliendis gemmisque etiam scalpendis atque limandis placuisset, illud tandem vicere. Plin. l. 36. c. 7. Augustum, undatim crispum in vortices, in Aegypto, Augusti primum principatu repertum est. Ibid. Basaltes, ferrei coloris ac duritiae ibidem inventus: numquam maior, quam in Templo Pacis a Vespasiano dicatus argumento Nili XVI. liberis circa ludentibus, per quos totidem cubiti summi incrementi augentis se amnis intelligebantur Cui non absimilis Thebis in delubro Serapis, Memnonis statuae dicatus etc. Ibid Carystium, undosum Statio l. 1. Sylv. 5. v. 34. a facie: e quo solidas columnas primum aedibus adiecisse diximus Mamurram. Vide de hoc marmore Raderum ad Martialem l. 6. Epigr. 28. et l. 9. Epigr. 77. Lacedemonium, apud Sidonium d. l. albi coloris: apud Plinium l. 36. c. 7. Marmoramulta sub terra sparsa. Pretiosissimi quidem generis Lacedaemonium viride, cunctisque hilarius. Lesbium, maculosum, h. e. versicolores maculas habens, lividius Pario. Ibid. c. 6. Leucosticton, genus porphyretici marmoris in Aegypto a candidis intervenientibus punctis, Ibid. c. 7. Luculleum, a Lucullo Cons. nomen accepit, qui admodum delectatus illo primus Romam, e Nili Insul. invexit, atrum alioqui, cum coetera maculis aut coloribus commendarentur. Ibid. c. 6. Lunense, vide supra Carystium. Memphites, a loco dictum, gemmantis naturae. Ibid. c. 7. Mischium, vide infra. Naxium, vide supra Armeniae cotes. Numidicum, primum Romam invectum est an. Urb, Cond. DCLXVI. a M. Lepido Cons. qui illud in massa et vilissimo [orig: vilissimô] liminum usu, magna [orig: magnâ] reprehensione primus posuit, ut diximus. Onyx, potoriis primum vasis, dein pedibus lectorum sellisque, postmodum amphoris, columnistandem, inservit. quarum cum 4. modicas in Theatro suo Corn. Balbus posuisset; ampliores postea 30. in cenatione Calisti se vidisse Plin. refert Ibid. c. 7. Ophites, serpentium maculis simile, inde nomen accepti. Ibid. Parium, vide in voce Paros. Phrygium, memoratur Sidonio ubi supra, viridis coloris. Porphyrites; rubet in Aegypto, et quantislibet mobibus caedendis sufficit. Statuas ex eo Cl Caesari Procurator eius in urbem ex Aegypto advexit Triarius Pollio, non admodum probata [orig: probatâ] novitate. Plin. 36. c. 7. Vide quoque Leucosticton. Proconnesium, e quo antiquissima Halicarnassi Mausoli domus exculta est, uti dictum. Synnadicum, maculosum quod Phrygia Synnas-mittit, Martial. l. 9. Epigr. 77. Balneo Tuccae. De eo Statius l. 1. Sylv. 5. v. 37. Sola cavo Phrygiae quam Synnados antre Ipse cruentavit maculis lucentibus Atys. Thasium, maculosum, memoratur Plinio d. l. c. 6. Ubi tamen alii Parium legunt. Tiberianum marmor, principatu Tiberii primum in Aegyptoinventum, convoluta [orig: convolutâ] canicie sparsum fuit, Idem ib. Versicolores maculas Chiorum lapidicinae primum ostenderunt, Idem c. 6. etc. ARTIFICES IN MARMORE EORUMQUE OPERA NOBILIORA. Dipoenus et Scyllis, de quibus supra, primi omnium marmore scalpendo inclaruerunt. Fecere [orig: Fecêre] autem simulacra Apollinis, Dianae, Herculis, Minervae; quod e caelo postea factum est, circa Olymp. 50. Et quidem Dipoeni operibus Ambracia, Argos, Cleone, refertae fuere [orig: fuêre]. Malas, in Chio Insul. celebris fuit, filisque eius Micciades, ac dein nepos Anthermus, cuius duo filii Bupalus et Anthermus in ea scientia fuere [orig: fuêre] clarissimi, circa Olymp. 60. Unde non vitibus tantum, sed 7 operibus filiorum Anthermi, censeri Chium, Proverbiis dictum. Opera eorum, Hipponax, foeditate vultus notabilis, simulacra Deorum, in Delo insul. Diana in Iaso: eiusdem Deae Facies in sublimi posita, cuius vultum intrantes tristem, exeuntes exhilaratum putabant, in Chio-Sed et Bupalus primus

Fortunam fecit fere/polon, polum capite et altera [orig: alterâ] manu cornucopiae gestantem, item Charitas, in Attali concavi, apud Pergamenos, et apud Smyrnaeos, Pausan. Atuqe hi omnes candido [orig: candidô] marmore e Paro insul. sunt usi. Phidias, Venerem fecit exmiae pulchritudinis, circa Olymp. 83. quae Romae in Octaviae porticibus stetit. Plura eius opera recenset Plinius l. 36. c. 5. Alcamenes Atheniensis, cuius praeclara Venus Athenis extra muros, Aphrodite e)n kh/pois2 dicta. Certaverat autem cum Agoracrito, cuius Venus cum Atheniensum iudicio [orig: iudiciô] fuisset posthabita, Nemesin eam vocavit Agoracritus et Rhamnunteposuit. Idem Alcamenes Vulcanum fecit, in quo stanteac vestito leviter apparebat claudicatio non deformis, nim. tou= kullopodi/onos2, Pet. Victor. l. 29. Vat. Lection. c. 19. Praxiteles, cuius opera, Statua equestris et Neptunus equo in sidens ac Polyboten gigantem hasta petens. Athenis in Ceramico: Venus Gnidia inprimis nobilis. Eiusdem est Cupido, obiectus a Cicerone Verri, illepropter quem Thespiae visebantur, postea in Octaviae Scholis positus. Item alter nudus, in Pario colonia Proponitidis, par Gnidiae Veneri. Romaevisebantur Plinii tempore l. 36. c. 5. eius Flora, Triptolemus, Ceres, in Hortis Servilianis; Boni Eventus et Bonae Fortunae simulacra, in Capitolio. Maenades, Thyades, Caryatides, et Sileni, in Asinii Pollionis monumentis, et Apollo et Neptunus. Cephissodorus, fil. prioris: Cuius laudatum est Pergami Symplegma; Romae, Latona, Venus, Aesculapius et Diana. Scopas, fecit Venerem, Pothon, Phaetontem, in Samothracia cultos: Item Apollinem Palatinum, quem Lucullus advexit ex Insula Apolloniatarum; Vestam sedentem cum duobus chametaeris, et Canephorum etc. Venerem inprimis Praxitelica [orig: Praxitelicâ] praestantiorem, alique Plinio memorata d. l. Bryaxis, Timotheus et Leochares, aemuli Scopae, pariter fecere [orig: fecêre] cum ipso Mausolaeum. In eiusdem summo quadrigam marmoream quintus Artifex, Pythis, additit. Timothei quoque manu Diana fuit Romae in Palatio. Menestratus, Hecate et Hercule. Ephesi in Dianae Templo, famam adeptus est. Socratis, Charites in Propylaeo Atheniensium eximiae fuere [orig: fuêre]. Agesander, Polydorus et Athenodorus Rhodii, simul fecerunt Laocoontem, et liberos draconumque mirabiles nexus, ex uno lapide, quod opus in Titi Imperat. domo fuit etc. Sunt et in parvis marmoreis famam consecuti Myrmecides, cuius quadrigam cum agitatore cooperuit alis musca: et Callicrates, cuius formicarum pedes atque alia membra, pervidere non erat, Plin. l. cit. 36. c. 5. ubi plura, hanc in rem.

MARMOR [2] dicitur in Ecclesia Romana tabellula marmorea imaginata, quae osculanda offertur ad Pacem in Liturgia, Alias Lapis Pacis, quod vide ut et Synod. Baiocensem A. C. 1300. c. 10. Car. du Fresne.

MARMOREA Cena parasitis exhibita, ab Heliogabalo. Lamprid. in eo c. 25. Parasitis in secunda mensa saepe ceream cenam, saepe eburneam, aliquando fictilem, nonnumquam vel marmoream vel lapideam exhibuit.

MARMOTINUS apud Albertum in Chron. Annuatim debent praesentare, ad Cameram Papae, unum marmotinum, qui bene noscitur a Curia et est minoris valoris, quam florenus de Florentia: Monetae Hispanicae species est, floreno [orig: florenô] minor, alias Marabotinus, de qua voce diximus supra.

MARMOTTA Italis dicitur Mus montanus, sed Alpinus, ut Plinius vocat. l. 8. c. 37. quia in Alpibus frequens: Non enim peculiaris Alpibus est, sed pares Aegyptus gignit. Quam somniculosum hoc animal, Scaliger docet Exercitat. 203. Cum glirium specie (marmotze) in somno conveniunt. Hibernes enim totos menses transigunt sopore. Et Gesnerus, Hi mures multum dormiunt et in cavernis fuit delitescunt quas miro [orig: mirô] artifieio [orig: artifieiô] fodiunt etc. Agricola item, In montibus quidem foenum, quod in saxis mollicimum erescit, collectum, in cavernam deferunt, ut hieme mollius dormiant. Stumpfius tandem, qui unam per biennium secum habuerat, in Helvet. Chron. Cibi gratia [orig: gratiâ] hyeme tantum dormintes effodiuntur. Item, Terraque effessa [orig: effessâ] dormientes auferunt. Et paulo post, Portantur dormientes, quo libuerit. Neque enim facile expergiscuntur, nisi calor Solis, ignis, aut hypocausti eos resolverit. Et rurus, Occiduntur etiamnum dormientes, cultro [orig: cultrô] in iugulum adacte [orig: adactê], unde parum prioribus pedibus moveri incipiunt. Sed exspirant prius quam prorsus expergiscantur. Sed et Plinius, qui huius muris meminit solus Veterum l. 8. c. 37. Conduntur, ait, hieme et Pontici Mures-conduntur et Alpini: nempe in cavis suis altum dormituri. Unde somnus Saulis et militum circumstantium, in Sacris, qui tam altum dormiebant, ut Davidem et Abisaeum, usque ad Regium procedentes tentorium et Saulis auferentes lanceam, non senserint, recte ab Hebraeo Scriptore [gap: Hebrew word(s)] somnus Marmotae, vocatur. Quam vocem in Bereschit Rabba duobus locis, ubi marmita legitur, feliciter restituit Sam. Bochart. Hieroz. Parte Prior. l. III. c. 33.

MARNA [1] apud Ael. Lamprid. in Alexandro Sev. c. 17. o [orig: ô] Marna. o [orig: ô] Iuppiter, o [orig: ô] Dii Immortales: Deus fuit Syrorum, cuius mentio apud Hieronym. quoque in Vita Serapionis, Glorificetur in Urbe gentilium nomen Domini et ingrediatur servus eius Gazam et Marnas corruat: Item Ep. ad Laetam et alibi. Eodem [orig: Eôdem] nomine Gazaei Palaestini Iovem colebant. Stephanus in *)eqnikoi=s2. *(/enqen de\ kai\ to\ *krhtai/ou *dio\s2 par' au)toi=s2 ei)=nai e(\n kai\ kaq' h(ma=s2 e)ka/loun *ma/rnan, e(rmhneuo/menon *krhtagenh= ta\s2 parqe/nous2 ga\r ou(/tw *krh=tes2 prosagoreu/ousi. Vide Marnan.

MARNAN templum Iovis Cretensis, in Gaza Palaestinae. Vocantur autem puellae in Crata Marnam. Stephanus *ma/rnan e(rmhneu/ousi *krhtagenh=. Ridicule, neque enim id significat Marnas, sed Dominum hominum. Bochart. Vide Ioh. Marshamum Canone Chron. Sec. I. ubi de Mene, Hammone, Belo.

MARNIA quibusdam Mernia, vulgo Mernis, provinc. Borealis Scotiae, in ora maris German. inter Marriam ad Septentrionem et Angusiam ad Occasum. Ibi tantum castrum Dunotyrum, in ora.

MARNIXIUS Philippus Aldegondius, nobilis Belga, Foederis contra Inquisitionem initi verba Proceribus dictavit, A. C. 1566. Antverpiae Praefectus, cum a Parmensi Duce obsideretur, A. C. 1584. urbe dedita [orig: deditâ], scripto [orig: scriptô] calumnias malevolurum abstersit. Nuptias Frederici IV. Electoris Palatini cum Constantina Aloisia Iuliana Guilielmi Arausionens. Principis filia conciliavit. Scripsit vernacula [orig: vernaculâ] lingua [orig: linguâ] librum elegantem, Bienekorb, contra Pontificios. Obiit A. C. 1598. De hoc Hugo Grotius: Philippum Aldegondium, Arausionensi indivulsum, urbesque et populos regentem olim qui viderant, ad ultimum usque diem literata [orig: literatâ] quiete reconditum mirabantur. Vide Paul. Freherum Theatro Virorum eruditione clarorum,

MARO [1] opifex fuit figulus, sive, ut alii putant, magi cuiusdam viatoris mercenarius, Virgilii Latinorum Poetarum principis pater. Vide Virgilius et Menophis.

MARO [2] nomen urbis, vallis et Marchionatus, in Italia: sub Duce Sabaudiae, in ora Genuensi, Du Val. Geogr.

MAROBODUUS Suevorum Rex, adolescens Romae benigne ab Augusto habitus, reversus ad suos occupavit dominationem privatus, sibique praeter Marcomannos populares suos subiecit Lygios magnam nationem, Zumos, Guthones, Mugilones, Sibinos, et inter ipsos Suevos magnum populum, Semnonas. Victus acie ab Arminio, dein a nobili inter Gothones iuvene nomine Catualda [orig: Catualdâ], profugo olim vi Marobodui, pulsus, atque ad Tiberium confugiens, per duodeviginti annos, Ravennae habitus est.

MAROBUDUM seu Marabodi Regia, Praga est Aventino, Sansoni, Brietio. Vide Praga.

MAROCANUM seu MAROCHUM, regnum Gall. Royaume de maroc, regnum est amplum, Barbariae iuxta Oceanum Atlanticum, qui ci inest ad Occidentem, uti regnum Fezzae ad Boream. Segelmessa, Tafileta, et Darrha, regiones Biledulgeridiae ad Ortum, Tensista regio ad Austrum. Saepissime unitum fuit regno Fezzae, ut et nunc, sub Rege Tafiletae. Historia sic habet: Sub Saracenis olim utrumque fuit, qui Fessam Aulam Occidentalem appellarunt [orig: appellârunt], quod Muhammedani Imperatoris quai altera sedes esset. Imperium autem hoc Caliphae aliive Reges externi tenuerunt, usque ad A. C. 1053. quo Abul. Texifius, Almohavidarum sive Lamptuniorum gentis princeps exteros pepulit. Inde Abrahamo [orig: Abrahamô], pronepote eius, occiso [orig: occisô], Abdul-Mumen rerum potitusest, ex ludimagistro primus in Africa Pontifex et Imperator, qui Imperium Tripolim usque protulit. Post Abdulacus, e Merina familia, circa A. C. 1210. surrexit, e cuius posteris, ultimum itidem Abdulacum dictum, circa A. C. 1480. Scirifius quidam delevit: ad quem genus retulere [orig: retulêre] Ahmedes et Muhammedes, fratres Scirifii, quiregiam sedem Maroci fixere [orig: fixêre], primo tributum pacti a Muhammede Oatazeno, cuius familia, post Merinenses exstinctos, Fessae regnavit, mox vero eodem [orig: eôdem] superiores redditi. Et Muhammedes quidem fratre mortuo [orig: mortuô], instructo [orig: instructô] bello [orig: bellô] contra Muhammedem Oatazenum, cuius studiis antea praefectus fuerat, eum vicit ac tandem sustulit saeculo [orig: saeculô] praecedente, Nunc vero tractibus istis potitus est haud pridem Tafiletta, Princeps a loco paternae iurisdictonis nomen nactus: Regis Marocani filio [orig: filiô] apud Hispanos exulante. Vide Thuan. Hist. l. 7. Relation. Residentis Angl. in App. Diar. Eur. Cont. 19. etc. Eius provinciae sunt 7. Susa, Hea, Guzula, Teldesa, Hescora, Ducala, et Marochia, quae praecipua est, et maxime fertilis cultaque, ut et quae in Occasum tendunt; Est haec in mediterran. habetque ad Boream Hascoram, ad Occasum Heam, ad Austrum Guzalam, ad Ortum Darrham regionem.

Agades, seu fanum S. Crucis, Agades, seu Santa Cruz. AzAsia. Asafi. Azamurum, Azamor. Elmadina, Elmadine. Marochium, Maroch. Mazaganum, Mazagan. Messa, Messa. Tagavostum, Tagavost. Tarodantum, Tarudante. Tednesta, Tednest. Tefza, Tefza. Teieuta, Teient.

MAROCHIUM i. e. illustris et sacra, Gallis Maroc, Hispan. Maruecos, Italis Marocho, sedes regia, civitas amplissima et splendidissima, (sub Principe enim Hali Iosephi fil. plusquam centies mille numeravit domos,) cum palatio superbissimo, in regno Marochano. Rex Almansor plurimum splendoris huic urbi concillasse dicitur, in qua turrem fuisse ferunt, cuius apex tria aurea poma sustineret, magicis artibus in cantata. An Bacanum Hemerum antiquis, vide ibi. Sed a paucis annis valde imminuta est, deficitque in dies, propter bella. 160. mill. pass. ab ora maris Atlantici 90. a confinio regi Fezzae. Vide Ortelium Sanson. Geogr. Marmol. et Ioh. Leonem, in descr Africae. Hist. Tafiletae.

MAJORALICAE Thermae ad radices Pyrenaeorum, 5. leuc. supra Lgdunum Convenarum in Meridiem in ipso limite Aragoniae.

MAROJALUM vicus vel villa Galliae, ad Carim, Marviel sur Cher, in extremis Turonum finibus, seu ipso Turonum, Biturigum Blesensiumque confinio. Hic [orig: Hîc] Ecclesiam S. Martini, incensam esse A. C. 594. ab exercitu Guntchramni Regis tradidit Gregorius Turonens. Ibidem Cuppa, Comes stabuli Chilperici, dum filiam Bandegisili Cenomanorum Episcopi noctu per vim rapere conatur, a Magnatrude matremagna cum suorum clade repulsus est, A. C. 590. Item villa Regia Aurelianis propinqua, quo

Episcopi Ducesque et populus convenere [orig: convenêre], regnante Clilotario [orig: Clilotariô] Chlodovei iunioris filio [orig: filiô]: Marolle vulgo, in silva Aurelianensi. Hadr. Vales. Notit. Gall.

MARONEA Ciconum civitas Archiepiscopalis in Thracia, apud ostia Hebri, ad Sioenum fluv. Steph. praestantissimo [orig: praestantissimô] vino [orig: vinô] laudata. Tibull. l. 4. Eleg. 1.

Ismarus Homero, Od. l. v. 40. 198. teste Hesychio [orig: Hesychiô], Marogna Sophiano.

MARONES seu MARRONES, in Vita Odonis Cluniacen s. Abbatis iidem cum Marrucu, uti cos idem Odo vocat in Vita S. Geraldi l. 2. c. 17. nomen est, quo [orig: quô] appellatae circa Alpium iuga Saracenicae gentis reliquiae. Saracenienim Afri, cum tempestate valida [orig: validâ] in Provinciaeoras essent eiecti, Leone Philosopho [orig: Philosophô] imperante, illam potissimum regionem in sederunt, tenueruntque annis aliquot; quae circa Maurum Montem, in Italiae Galliaeque confiniis adiacet, castroque [orig: castrôque] Fraxineti expugnato [orig: expugnatô], ob adiacentes silvas latrociniis et excursionibus eorum opportunissimo [orig: opportunissimô], vicinas provincias vastaverunt tandemque Alpium claustra et iuga insederunt; unde in Burgundiam et Italiam saepe excurrerant: eo [orig: eô] processu temporis virium provecti, ut ipse Hugo Rex Italiae, cui admodum molesti erant, eos adortus frustra fuerit. Verum haud multo post vicini Toparchae, collecto [orig: collectô] exercitu, non ex Alpium modo [orig: modô], quibus inhaeserant, iugis, sed ex ipsa Provincia, atque adeo principe eorum sede, Fraxineto, penitus exegerunt dissiparuntque [orig: dissipâruntque]. Quod quidem insigne facinus Rotboldo Forcalcariensi Comiti Arduino Hyporegiae Marchioni et Aymoni Comiti attribuit Chronicon Novalicense; Wilhelmo vero Comiti Provinciae, Rotboldi fratri, Glaber l. 1. c. 4. Vide Car. du Fresne in voce Marrones et Auctores ei hanc in rem laudatos, Wittikindum l. 3. Luithprandum l. 1. c. 1. Bonifacium Archiepiscopum Moguntinum Ep. 19. Ekkehardum Iun. de Casibus S. Galli c. 5. Russium in Comitibus Provincioe p. 50. Alios, nec non supra in Maranus.

MARONIAS urbs Syriae, Chalcidicae regionis. Ptol. unde Maronitoe haeretici. Aliis urbs est Palmyrenes. 30. mill. pass. a Palmyra in Borea Chalcidem versus, a qua 50. milliar. in Eurum distat, uti et 80. ab Antiochia.

MARONITAE populi Palaestinae, in Libano. Item a Marone quodam dicti: Iacobitarum, Nestorianorum et Monothelitarum deliria olim secuti, secessione ab illis facto [orig: factô], sub Balduino IV. Rege Hierosolymitano et Almerico Patriarcha Latino Antiocheno post ann. 500. cum Latinis coaluisse dicuntur. Postmodum horum in Oriente rebus in deterius Iruentibus, refrixit amicitia, sed A. C. 1445. sub Eugenio Iv. misio [orig: misiô] in Cyprum legato [orig: legatô], redintegrata narratur, etc. Lingua [orig: Linguâ] utuntur, quae aliquid ex Syriaca mutuatur. Iacobitisque ac Nestorinis quoque communis est, quamvis hi illam paulo aliter pronuntient, scribantque. Commercium cum Arabibus effecit, ut hodie non nisi in sacris illa [orig: illâ] utantur, exceptis 5. aut 6. circiter vicis, qui maiorum linguae tenaces exstiterunt, quae miscella quaedam ex Syriaca et Arabica est. Se Telmitd Roumie, i. e. discipulos Romae vocant, Patriarcham habent, Archiepiscopos, Episcopos et circiter 150. parochos. Sedes Patriarchae Canobinum est, monasterium in rupe exstructum: A Turcis saepe, quibus subsunt, in proximos montes se subducere coguntur, tam inopes, ut etiam Episcopi illorum victum sibi manuariis artibus quaerere necesse habeant. Colunt autem hortos, et agros. Quamprimum Epistola vel Euangelium a Ministro, Syriace praelectum est, mox idem Arabice exponit, quae lingua omnibus nota est: Inter legendum Auditores caput motitantes secum submurmurant Num. i. e. omnino, et Eynam. i. e. certe, profecto confirmantes aliquando iuramento, Eynala, hanc esse veritatem Dei. Ieiunia per annum observant quatuor: Sacerdotes magno [orig: magnô] honore colunt, qui caerulea [orig: caeruleâ] in pileo fascia [orig: fasciâ] a reliquis distincti, coniugati sunt; cum Episcopi bibunt, reliqui vel surgunt honoris ergo, vel humi se prosternunt, felicia ipsis apprecati. In Sacramentorum administratione ferme Occidentales sequuntur. Guil. Tyr. l. 22. c. 8. Iac. Vitriac. l. 1. c. 77. etc. Porro Ieiunia olim seu Quadragesimas observabant sex: Primam et Maiorem ante Pascha: Secundam Sanctorum Apostolorum: Tertiam Assumptionis Deiparae: Quartam Exaltationis S. Crucis: Quintam Nativitatis Domini: Sextam denique Ninives vel Ionae. Quadragesimam Paschalem auspicabantur ab hebdomade Sexagesimae: secundam a feria 2. post Dominicam Trinitatis, usque ad festum Petri et Pauli: tertia erat dierum 14. ante Festum Assumptionis: quarta unius septimanae: quinta 40. dierum ante Nativitatem: sexta denique trium dierum in hebdomade ante Septuagesimam. Et quidem, ea [orig: eâ] hebdomade, quae Quadragesimam Maiorem praecedit, i. e. Sexagesimae, a carnibus abstinebant, reliquis cibis et vino [orig: vinô] utentes usque ad Feriam 2. Quadragesimae. Ab hac vero usque ad Pascha, non carnes solum non, sed nec ova, aut pisces, manducabant, a vino insuper abstinentes. In secunda Quadragesima, carnibus, ovis et lacticiniis abstinebant, pisces tamen aliaque comedebant et vinum bibebant, idque bis de die; sic tamen ut non ante Meridiem. Idem observabant in Ieiuniis Assumptionis, S. Crucis et Nativitatis. Ieiunium Ninives simile erat ieiunio Maioris Quadragesimae. Hodie, magna ex parte, Romanae Ecclesiae tantum ieiunia observare, ait Car. du Fresne voce Quadragesima, ex filesaco de quadrages.

MAROS populi Indiae, montium accolae, et per totum tractum orae Oceani praetenti, liberi ac Regum expertes apud Solinum. c. 55. Item nomen Regis, qui Labyrinthum condidit. *me/ndhs2 Diodoro. Salmas. ad Solin. p. 699.

et tyrannide in Ecclesia Romana exercita [orig: exercitâ] famosa. Forma [orig: Formâ] et ingenio [orig: ingeniô] abusa, plerosque nobilium Romanorum in casses suos pertraxit, Mole Adriani, quae ad Adelbertum spectabat, Tusciae Marchionem, ex qua Albericum filium suscepit, potita, post Adelberti mortem, filio illius Guidoni nupsit. Creavit et removit Papas pro lubitu: Hinc Iohanne XI. deturbato [orig: deturbatô], Petroque [orig: Petrôque] fratre eius occiso [orig: occisô], Leonem VI. carceris poedore confecit, surrogato [orig: surrogatô] A. C. 931. Iohanne XII, quem ex scelesto concubitu cum Sergio III. susceperat. Proh pudor, proh dolor! exclamat Baronius in Annal. Plat. in vitis Pontif. Luitpr. l. 3. Flodoard. in Chron. etc.

MARPAHIS apud Paul. Diaconum Hist. Longob. l. 2. c. 6. et 9. Strator est, quod officium apud Longobardos nomen arcessit, ex German. mar. i. e. equus, et Latino puer. Vide Domin. Macrum in Hierol.

MARPESSA filia Eveni speciosa, uxor Idaei, omnium illius saeculi virorum formosissimi, mater Cleopatrae pulcherrimae feminae, uxoris Meleagri. Hanc maritus fertur tam tenere adamasse [orig: adamâsse], ut, cum eam Apollo rapere conaretur, sumpto [orig: sumptô] arcu et sagittis raptorem in vadere non dubitarit [orig: dubitârit]. Verum cum eius recuperandae spes nulla superesset, mater eam pro Marpessa Alcyonem nominavit, quod fatum cum ea [orig: eâ] simile sortita videretur. Homer. Il. 1. v. 553.

MARPESSUS Mysiae oppid. apud Idam montem in agro Troiano, unde ortum habuit Sibylla Hellespontica, teste Lactantio [orig: Lactantiô] l. 1. c. 6. Item mons in Paro insula candidi marmoris ferax. Hinc Marpesia cautes apud Virg. Aen. l. 6. v. 471. Steph. *ma/rphssa o)/ros2 *pa/rou, a)f' ou(= oi( li/qoi e)cai/rontai. Marpessa itaque est [gap: Hebrew word(s)] maar-betsa, i. e. caverna excisionis. Bochart. l. 1. Chanaan. c. 14.

MARPSIAS litigiosus quidam, nugax ac turbulentus Rhetor, quem traducit Aristoph. Acharn. Act. 2. sc. 6.

MARPURGUM vulgo Marpurg oppidum non ignobile Hassiae, quod mortuo [orig: mortuô] Henrico [orig: Henricô] Hassiae Landgravio [orig: Landgraviô], cum filii inter se partirentur hereditatem paternam, obtigit Ludovico minimo natu, Episcopo Monasteriensi, A. C. 1308. Iterum, cum Ludovici Mitis fil. primogenitus Ludovicus Pius Cassellas obtineret, iunior Henricus Marpurgum nactus est, mortuus A. C. 1483. in cuius filio Wilhelmo Marpurgensis linea est terminata. Cum dein sub Philippo Magnanimo, Pontificia [orig: Pontificiâ] religione abolita [orig: abolitâ], monasteria in Scholas et Xenodochia converterentur, hinc Academia Marpurgensis initium duxit, cuius tamen privilegia demum A. C. 1541. promulgata sunt. Eiusdem Landgravii auspiciis colloquium hic [orig: hîc], inter Lutherum, Melanchthonem, Zuinglium et Oecolampadium habitum est, A. C. 1529. cui etiam Bucerus et Capito interfuerunt: Ibi in omnibus Christianae Relig. capitibus conventum est, excepto [orig: exceptô] articulo [orig: articulô] S. Cenae, in quo tamen tolerantiae mutuae lex sancita. Ex huius filiis secundo genitus Ludovicus Marpurgum nactus est: quo [orig: quô] sine prole exstincto [orig: exstinctô] A. C. 1604. Mauritio Guilielmi filio ditio haec sortito obtigit, qui Reformata [orig: Reformatâ] religione introducta [orig: introductâ], cives turbarum hinc concitarum reos, clementer habuit, condemnatus tum in hac causa, tum Waldeccia a Ferdinando II. A. C. 1622. et Ludov. Darmstattinus, cui Marpurgensis successio a Caesare addicta est, Augustanam confessionem sollenni pompa [orig: pompâ] in Academiam A. C. 1625. reduxit. Transegit cum hoc Mauritii filio Guilielmus A. C. 1627. cuius Vidua aliquot praeliis contra Caesareanos victrix, resumpta [orig: resumptâ] controversia [orig: controversiâ] Marpurgensi, adversus Darmstattinos bellum feliciter A. C. 1640. gessit. Vide Phil. Iac. Spenerum Syll. Gen. hist. et de Colloquio Marpurgensi Abr. Scultet. in Annal. Eccl. Lutherum tom. 4. Ien. c. 10. etc. Confluxisse in urbem hanc duodecies centena Milia hominum dicuntur, cum Elisabetha Hassiaca, a Gregorio IX. inter Sanctas relata, publice hic [orig: hîc] promulgaretur, A. C. 1227. etc. Vide quoque Mattiacum et Martpurgum. Adde hic [orig: hîc], quod Controversim praefatam Marpugensem ita exsequitur Tob. Pfannerus; Philippus Hassiae Landgravius Smalcaldici foederis aliarumque rerum gestarum memoria [orig: memoriâ] celebris, morti iam propinquus, provincias (quarum ex instituto Ottonis et more Maiorum, nonnisi unicus haeres esse debuerat) in 12. uncias partitus, Guilelmo Cassellano semissem, inferiorem nempe Hassiae et meliorem Zigenhainensis Comitatus partem; Ludovico Marpurgiotres uncias, ditionem nempe ad Lanum, cum Niddae Comitatu, adscripserat: Philippus Reinfelsius atque Georgius Darm stattinus, uterque in dimidiam quadrantis, iste nempe ad inferiorem, hic ad superiorem Cattimeliboci Comitatus partem, vocatus. Addita extremis tabulis verba, quibus cuicumque heredum, sine mascula prole obituro, coeteri aequis partibus sufficiebantur. Et vita [orig: vitâ] functus Philippus Reinfelsius locum substitutioni fecit, nullo heredum certamine temeratae. Non eadem concordia Ludovici hereditatem partientibus constitit, qui Mauritio Cassellani, et Ludovico, Friderico atque Philippo, Georgii Darmstattini filiis, utrisque ex semisse in stirpes dividunda heredibus institutis, poenam adiecerat, ut parte sua [orig: suâ] excideret, si quis aut supremo huic iudicio obniteretur, aut in religione quid mutare ausurus esset. Commisit poenam Mauritius, quem, augustana [orig: augustanâ] Confessione neglecta [orig: neglectâ], Reformatorum sacra amplexum, Testamenti beneficio [orig: beneficiô] arcendum Darmstattini contendebant; quod tamen nec ipsos quidem satis reveritos Cassellani regerebant, tres partes hereditatis, in capita scil. distribuendae, sibi vindicantes. Et tractata coram arbitris, more Hassiacae Domus [orig: Domûs], ex utriusque Familiae Ministris Ordinibusque pari numero [orig: numerô] delectis, de vi Testamenti quaestio, quorum tamen sententia [orig: sententiâ] Darmstattini stare recusantes, rem ad Caesarem detulere [orig: detulêre]. Hic [orig: Hîc] istis aequior

et acuendae Georgii industriae, in persuadendo socero Saxoniae Electore curatius adhibendae, ut is translatam tum a Palatinis in Bavarum Electoralem dignitatem ratam haberet, Comitiis Ratisbonensibus, contra Cassellanos pronuntiavit, non terras tantum, sed et perceptos ex ea hactenus reditus Darmstattinis restituere iussos. At hi Ferdinandum potentia [orig: potentiâ], non ex vero statuisse causati, sententiae parere detrectabant; et quamvis Mauritius cum Darmstattinis certas in leges convenisset, A. C. 1627. consensu Procerum provinciae atque Sacramento [orig: Sacramentô] firmatas, guilielmus tamen, Mauritii fil. tamquam pactis vi atque metu extortis, quo firmiori munimento adversus adgnatos, Caesaris gratia [orig: gratiâ] fultos, insisteret, Gallorum Suecorumque partes am plexus est, quorum opibus nixi Cassellani, cum durante bello [orig: bellô] Germanico [orig: Germanicô] Darmstattinos multis modis afflixissent, opera [orig: operâ] tandem Ernesti, Saxoniae Ducis, ita cum illis transegere [orig: transegêre] A. C. 1647. ut ex Ludovici hereditate dimidiam semissis, quae Marpurgia portio vocabatur, atque ex altera dimidia (quarum quaevis viginti quinque aureorum milia annuos reditus conficeret) 5000. sibi servarent Cassellani, reliquam eius dimidiae cum Giessensi portione Darmstattini haberent, quae tractata conventaque, cum Osnabrugae de pace ageretur, secuta [orig: secutâ] Westphalica [orig: Westphalicâ] pactione rata habita finem tandem acerbae diutinaeque liti imposuere [orig: imposuêre]. Hactenus ille, de praecipuis Germ. Principp. Gentib.

MARQUARDUS [1] Freherus, ICtus Augustanus celeberrimus, auctor plurium operum. Scripsit inter alia Corpus Historiae Gallicae.

MARQUARDUS [2] Leo Auctores Occidentis enarravit, etc. Editus liber Ingolstadii A. C. 1610.

MARQUARDUS [3] de Susanis, ltalus. Scripsit de Caelibatu, de Iudaeis, etc. Gesn. in Biblioth.

MARRASIUM Persidis, oppid. mediterraneum Ptol. olim clarum, Persepoli et Arbuae finitimum. Vulgo Marazu.

MARRES Aegypti Rex, opera [orig: operâ] cornicis uti consuevisse in teris, quo [orig: quô] terrarum vellet, mittendis, eique mortuae sepulchrum statuisse, ad lacum Myridis, prope Crocodilorum oppidum, legitur apud Aelian. de Animal. l. 6. c. 7. Sed omnino Aegyptiacae vanitati tribuendum, quod ibidem dicitur, cornicem, simul ac audiisset, quo perferenda esset epistola, quae regiones transeundae, ubi quiescendum, eo [orig: eô], prout acceperat, iter direxisse. Captum haec brutae animantis excedunt: sed solent homines de magnis loqui maiora, ut magis sint admirationi. Quamvis sint qui fidem habeant; sed putant, malum genium alitem hanc duxisse. Quomodo Barbari, Christianis Tyrios obsidentibus, columbae ministerio [orig: ministeriô] in literis mittendis usi sunt; Christiani autem in castris suis, alite conspecta [orig: conspectâ], tantum excitorunt [orig: excitôrunt] clamorem, ut ea conciderit, huicque illi literas contrarii argumenti alligorunt [orig: alligôrunt], atque ita illuserunt obsessis, vide apud P. Aemilium de Francorum gestis l. 5. in vita Lud. Crassi et Petrum Iustinianum Histor. Ven. l. 2. Cuiusmodi alia ex Romana Batavaque historia adferri possent varia: de tinnunculis indigitabo saltem locum Plinii l. 10. c. 37. Plura Voss. Idol. l. 3. c. 98.

MARTONA vulgo [orig: vulgô] Renelle quasi Maronella, aut quasi Ranula, vel Ranella, a ranarum copia, amnis Galliae, Rothomago [orig: Rothomagô] ad Occidentem in Sequanam influens, Hadr. Vales.

MARRUBII populi Italiae circa Fucinum lacum, sic dicti vel a rege Marrubio, vel quod circa mare habitabant. Stagna enim et lacus veteres etiam Maria appellabant. Urbs Marrubium. Marno Leand.

MARRUCINI populi Italiae in regione Marsorum. Sub Samnitibus Baudrando, inter Vestinos ad Occasum et Frentanos ad Ortum prope Aternum fluv. ubi nunc pars Occidentalis Aprutii citerioris. Sil. l. 8.

MARRUGINA in Glossis optimae notae redditur ei)=dos2 paleou/roue)/s2i de\ a)kansqw=des2 de/ndron, paliuri species, quae est arbor spinosa. Ubi marrugina idem videtur, quod ma/ragna; quam vocem usurpat Chaldaeus Interpres, ad locum 1. Regum c. 12. v. 11, Pater meus castigavit vos scuticis: et ego castigabo vos scorpionibus; uti reddunt Graeci Interpretes, Iosephus, Hieronymus, et Arabs. Certe cum hic [orig: hîc] animal nequaquam, sed flagri genus scutica [orig: scuticâ] gravius significari, constet, Hebraei virgam spineam aut flagellum spinis aculeatum, intelligunt: Chaldoeus [gap: Hebrew word(s)] maragnin, habet, a singulari [gap: Hebrew word(s)] maragna, quae ipsissima vox Graeca est ma/ragna, Platoni Comico pro equestri flagello usurpata. Quod Pollux l. 10. c. 13. *peri\ i(ppikw=n skeuw=n his verbis testatur. *(o me/n toi *pla/twn o( *kwmiko\s2 e)n *kleofw=nti ma/ragnan th\n masti/ga w)no/masen. Sic Hesych., *ma/ragna, ma/s2ic, r(a/bdos2, tau/reia. *mara/gna, th=| taurei/a|, uti locum restituit Bochart. Namque et alibi sma/ragna, cum prosthesi tou= si/gma, eidem exponitur, ma/s2ic, r(a/bdos2, flagellum, virga etc. Qui quamvis tau/reian, i. e. lorum bubulum interpretetur, tamen non reiciendi Hebraei, qui spinae genus esse statuunt. Potuit enim id verbi primo virgam spinis, ad instar scorpionis, aculeatam, significare, prout idem Hesych. r(a)bdon vocat; deinde kataxrhstikw=s2, pro loro bubulo et quovis alio flagello sumi etc. Vide Bochart. Hieroz. Parte poster. l. 4. c. 29.

MARRUVIUM [1] idem quod Marrubium: nunc Morea, castrum. Aprutii Ulterioris prope Lirim fluv. 5. milliar. a Lacu Fucino, paulo minus a limite ditionis Pontificis Magino, Cluverio, Aliis. Sil. l. 8.

MARS [1] Deus belli ab antiquis creditus, dictus Varroni l. 4. de LL. quod maribus in bello praesit, aut certe a Sabina dictione Mamers, quo [orig: quô] nomine illi Martem dicebant. A Poetis Mavors dicitur per epenthesin. Iovis ac Iunonis filius fuisse singitur, vel, ut Ovid. fabulatur, solius Iunonis. Cum enim olim Iuno turbata, quod animadvertisset, Iovem percusso [orig: percussô] capite sine feminae commercio procreasse [orig: procreâsse] Minervam, versus Oceanum proficisceretur, ut scrutaretur, quo [orig: quô] pacto [orig: pactô] et ipsa sine viro parere possit; itinere fatigata secus fores Florae Deae, coniugis Zephyri, consedit. Cumque interrogata ab ea esset, quam ob causam ad Oceanum pergeret, rationem redidit. Qua [orig: Quâ] cognita [orig: cognitâ], facturam sevoti compotem Deam pollicitaest, si id Iuno Iovem celaret. quod cum Iuno iureiurando [orig: iureiurandô] affir masset [orig: mâsset], mox illam Flora monuit, in campis Oleniis florem esse, quo [orig: quô] tacto [orig: tactô] statim conciperet sine viro. Id experta Iuno concepit, et Martem peperit. Hunc ferunt postea cum Venere con cubuisse, eosque Vulcani artibus, ut erant nudi, occultis laqueis irretitos. Deorum omnium risui expositos fuisse, donec Neptuni precibus motus Vulcanus eos dissolvit. Sororem habuit Bellonam, belli Deam. Sacrum ei fecerunt equum, lupum, canem et picum, quos in Dei huius tutela esse credi uluerunt. Salios habuit sacerdotes et Flamines, qui ab eo Martiales dicebantur. Ex Venere Hermionem, Cadmiuxorem, ex Rhea Romulum et Remum, ex Thebe, Asopi filia, Evadnen, suscepisse dicitur. Vide Hesiod. in Theogon. Lil. Giraldum, l. 10. hist. Deor. Natal. Comit. in Mythol. Thom. Dempster. Antiqq. Rom. passim, Alex. Rossaeum, in Mystagogo poerico. Servius in l. 8. Aen. annotat, moris fuisseapud Romanos, ut is, qui belli curam susceperat, sacrarium Martis ingressus, primo ancilia commoveret, post hastam simulacri ipsius, diceretque: Mars, vigila! Ponitur saepissime pro ipso bello. Hinc Martius, i. e. bellicosus. Est et stella una ex 7. errantibus superne Iovi proxima, quatuor et viginti mensibus et 6. dicbus orbem lustrans. Lucan. l. 1. v. 663.

Ceterum quid nomine Martis veteres poetae, et philosophi intellexerint, prolixe docent Lil. Giraldus et Natal. Comes. Hinc Martius, mensis primus anni olim apud Romanos, quem Romulus genitori suo Marti constituit. Ovid. Fast. l. 3. de quo infra. Ceterum Mars Graecis *)/arhs2, quod ex Hebr. [gap: Hebrew] , quemadmodum et Horus, et *(ermh=s2, et Heros etc, descendit. Unde Iudic. c. 8. v. 13. LXX. Interpretes *)/arhs2 vertunt; a)po\ a)naba/sews2 *)/arhos2, ubi Sol et Mars pro eodem sumpti. Georg. Hornius Histor. Philos. l. 1. c. 6. Effinxere [orig: Effinxêre] eum Veteres ardentem, nunc in curru, nunc in equo, armatum, cum hasta et flagello, gallumque interdum ei, ob militum vigilantiam, comitem adiunxere [orig: adiunxêre]. Antiquissimum templum habuit Romae, in Campo Martio: Eidem aedes fuit in Circo Flaminio, quam Hermodorus Salaminius architectatus est; in Capitolio, quam T. Tatius vovit et exstruxit, cuius simulacrum Iovi Capitolio cedere noluisse aliquibus proditum; in Vaticano quoque. Sic Mavortii aedicula regione 4. fuit. Praeterea cum Venere commune templum et altare habuisse, indigitat Claudianus Carm. de Magnete.

Mavors, sanguinea [orig: sanguineâ] qui cuspide verberat urbes,
Et Venus, humanas quae laxat in otia curas,
Aurati delubra tenent communia templi.

Illi extra portam Capenam Romanos sacrificasse [orig: sacrificâsse], refert Ioh. Rosin. in Antiqq. Rom. l. 4. c. 4. in Iunio Currum eius comitatumque describens Homerus Iliad. c/. *dei=mon, i. e. Terrorem, *fo/bon i. e. Pavorem, et *)/erida seu Contentionem; illi attribuit. Paulo aliter Virgilius Aen. l. 3. v. 701.

--- --- --- --- --- --- -- Tristesque ex aethere Dirae,
Et scissa [orig: scissâ] gaudens vadit Discordia palla [orig: pallâ]:
Quam cum sanguineo sequitur Bellona flagelle.

--- --- --- circumque atrae Formidinis ora,
Iraeque Insidiaeque, Dei comitatus, aguntur

Famam Martis aurigam facit Papin. Stat. Thebaid. l. 1. ministros vero Furorem, Iram, Pavorem, etc.

*)allopro/sallos2: apud Homer. Il. e/. v. 831. 889. audit, ob varias bellicae Fortunae vicissitudines. Enyalius, quasi *(enuou=s2 u(io\s2, i. e. Bellonae filius, cuiustamen frater potius erat, a Graecis frequenter dictus est. Gradivus, a gradiendo vel progrediendo: sive a vibratione hastae, quod Graecis kradai/nein, appellatus: templum habuit elegans et magnum, extra urbem, prope portam, in via Appia, quod templum Martis extramurani a P. Victore vocatur. Restituit ampliavitque L. Corn. Sulla Felix, ac supra 100. in eo statuit columnas. Iuxta extra portam Capenam Manalis erat lapis; de quo vide suo [orig: suô] loco [orig: locô]. Hesus, itidem *)/azizos2, cum Mercurio, pa/redros2 fuit Elagabali, apud Emissenos, vide infra Sol. Quirinus, a Sabinis nuncupatus est, a Quiri hasta, qua [orig: quâ] is uti existimabatur. Huius templum in 1. urbis regione collocatur: fuitque prope portam Capenam, intraurbem. Vide in voce Quirinus. Sedens, vide hic infra. Thracius, apud Minucium Felic. a gente bellis assueta, quae ipsi ut et Bellonae, captivos immolabat. Colebatur autem praecipue, in ea civitate Thraciae, cui Crestone nomen Ouzelius ad Minucium. Thurcas, itidem infra. Ultor, ab ulciscendo dictus: templum habuit in Foro suo maximum ac sumptuosissimum, cum opere, tum artificio [orig: artificiô], ab Augusto exstructum, bello [orig: bellô] Philippico [orig: Philippicô], quod Patris sui ulciscendi causa [orig: causâ]

susceperat. Vide Sueton. Aug. c. 29. et qui magnificentiam eius multis celebrat, Ovidium Fasior. l. 5. In aditu eius, ante fores, abutroque latere, Martis et Veneris erant statuae, teste eodem [orig: eôdem] l. Trist. 2. Ad idem Apellis tabulatn posuit Augustus, in qua Alexander triumphans, Belli imaginem vinctis ad tergum manibus, quasi captivam, ducit: nunc in eo picta cohors Romana, cuius vexillifer pro signo labarum habet. Idem Augustus non multo post templum Marti bis Ultori, in Capitolio, erexit, in quosigna, a Parthis reddita, suspensa sunt, Sueton. loco cit. Dionysius l. 54. ubi, factum id fuisse, ad similitudinem Iovis Feretrii, scripsit. Icones horum templorum in nummis conspicui, quorum unum exhibet Rosin. Antiqq. Rom. l. 2. c. 10. etc.

MARS [2] Sedens colosseus, Romae in Templo Bruti Callaici, apud Circum Flaminium, ad Labicanam portam, Scopae manufactus ex marmore, memoratur Plinio l. 36. c. 5.

MARSACUM pagus Petrocorii, dimidio [orig: dimidiô] milliari ab urbe Periguria. Ibi fons, maris instar fluens refluensque. Merula.

MARSALIUM vulgo Marsal, oppidul. Lotharingiae probe munitum, ad Sellam amnem; sub Gallis ab aliquot annis. Vix 1. leuc. a. Moiennico in Ortum 5. a Nanceio, intra paludes. Baudrand. A Sale dictum inter Medianum Vicum Moyen, Vic, et Decem Pagos Dieuse. Hadr. Vales. Notit. Gall.

MARSALQUIVIRIUS Portus Africae, in ora Barbariae, sub Hispan. prope Auranum Oran.

MARSAN tractus Galliae, in tesquis Aquitanicis: vetus Vicecomitum sedes, olim sub Comitib. Bigerronum, dein in familiam Benearnensem transiit. Hodie Principi Harcurtio paret. Caput est Mont-Monsan, conditum a Vice Comite Petro. Solum neque hominum neque aliarum rerum ferax est, secale tamen, milium, ceramque cum melle profert, Morerius Diction. Hist.

MARSANUM Graece *marsano\n, mons Paeoniam, a Thracicae Paeoniae regione disterminas; ubi Bonacus nascitur: alias *)hsano\n et *messa/pion dictus. Unde forte *masani/a appellatum est Paeoniae oppidum, quod *marsoni/a Ptolomo. Vide Salmas. Exercit. Plin. ad Solm. p. 838.

MARSATII populi Batavorum, quorum pagus Marsen, Plin. l. 4. c. 15. Ortel. Marsaci, Tacit. l. 4. Histor. c. 56.

MARSCALCUS alias Marescallus, primo agasonem significat, i. e. qui equos curat, colit, pabulo [orig: pabulô] donat, expedit et adornat. Maere enim Teutonice et Angl. equus, vel potius equa: Schalc, servus, minister est. Sic Marescalcus equorum minister, vel potius equarum, quod praestare olim hoc genus videbatur. virg. Georg. l. 1. v. 59.

Vide quoque Hom. Il. ss. Plin. l. 8. c. 42. etc. Apud Becanum Francicorum l. 2. peritum notat in tractandis et curandis equis. Hinc pro Medico et Divis ipsis, quos morborum sanationi praeficiunt; sic Divus Antonius Marescalcus ignis sacri dicitur. Inde etiam, quod calceos appingunt equis ferrarii, Marescalci utique nuncupantur. Sic omnino voci ab equo origo est: humile olim officium, et Marescalci inter pastores numerati, distinctique invicem suis gradibus, iuxta numerum equorum, quibus praefuere [orig: praefuêre]. Unde et pro Stabulario, sicut Marescalcia pro stabulo. Sed ut e tugurio Capitolium, sic e stabuli ministerio, ad amplissimos Regni Magistratus irrepsit Marescalci appellatio. Haud secus, ac Equisonis apud veteres Romanos, quae, Varrone atque Nonio in Equiso testibus, primum de equorum moderatore, usurpata, postea ad ceteros omnes, quibus rei alicuius regimen credebatur, est delata. Ita Marescalci demum nuncupati sunt, non solum stabuli regii curatores et praepositi, sed et regiae domus, regii exercitus, curiarum regiarum, minorumque plurium officiorum administratores, nihil cum equis sive stabulis commune habentes. Nec dedignantur humilem rei originem summi Principes, etiam in apice suae dignitatis, profiteri. Unde Saxoniae Elector, Imperii Archimarescallus, in inauguratione Imperatoris, sedens in equo, mensuram deavenae acervo, ad id unice congesto, accipere et famulo primitus venienti ministrare solet, secundas in avenae huius distributione Vicemarescallo [orig: Vicemarescallô] eius Dn. de Pappenheim, tertias Marescallo [orig: Marescallô] curiaeagente. Vide Auream Bullam c. penult. Videturautem sub hodierno Imperio idem esse Marescallus, quod sub Carolo M. Comes stabuli: et in Imperio Orientali Protostrator et Comesequorum, quorum hic Imperatoriparat et profert equum, ille ascendentem surrigit et sedenti frena moderatur. Longobardis Marpais, vel Marhais: Anglo Saxonibus Heretochius. Interim inter Mareschallum et Comitem stabuli id olim videtur fuisse discriminis, quod Comes in stabulo unicus, Mareschalli plures: Ille a Principe datus, hi a Comite assumptisunt. Imperium igitur stabuli penes Comitem, ministerium inter Mareschallos fuit. Elato [orig: Elatô] itaque Comite stabuli ab Officiali domestico, in militiae praefecturam, (quod apud Gallos primitus videtur obtigisse Frogerio de Chalon, aevo [orig: aevô] Philippi I. circa A. C. 1083.) elata una Marescallorum appellatio est. Cum enim in tractandis equis Regis et equitandi artificio, alios plerumque omnes antecellerent, delecti sunt ex eis saepe potiores aliquot; unus velalius qui in militaribus expeditionibus, hostem lustraret, castrametationi locum seligeret, pugnaeque ineundae rationem decerneret, equestribus praefectus turmis, ut Comes stabuli exercitui, pugnae initium accenderet. Hinc Brito Armoricanus Philipp. l. 8.

Cuius erat primum gestare in praelia pilum,
Quippe Marescalli claro [orig: clarô] fulgebat honore.

Et revera iam aevo [orig: aevô] Philippi Aug. clarus erat Marescalli honos, ante Ludov. Crassum vero, qui regnare incepit A. C. 1107. non reperitur

Franciae Marescallus: Resertque Tilletus Gallis tantum illorum duos fuisse, usque a. l Franciscum I. qui numerum auxit. De Marescallo apud Anglo-Saxones, item de auctoritate et iurisdictione Marescalli, apud Anglos et Gallos, aliisque huc pertinentibus, vide prolixe [orig: prolixê] disserentem Henr. Spelmann. Gloss. Auchoeol. et supra in voce Marescallus.

MARSHIPPA oppid. Novae Angliae, 50. leucis Bastonio [orig: Bastoniô] distans, ubi Ecclesia Americanorum recens conversorum florens, quae anglico [orig: anglicô] primum Pastore usa, iam hoc [orig: hôc] defuncto [orig: defunctô] ab Americano Ministro pascitur. Praeter quam quinque alii Neophytorum coetus, in vicinia, numerantur, ac quotseptimanis invisuntur a Pastore Plinionthensi, qui nunc est Ioh Cottonus, Linguae Americanae peritissimus. Cresccns Matherius Ep. ad Ioh. Leusden. Vide Matherius.

MARSI populi Italiae fortissimi, Picentibus, Aequiculanis, et Samnitibus finitimi, quorum urbs, quae Valeria etiam dicta, ad lacum Fucinum, excisa, sive aquis absorpta, Marci adhuc dicta. Episcopalis est apud Piscinam urbem, ubi eius Episcopus moratur. Ferrar. Baudrando fuere [orig: fuêre] sub Samnitibus, ubi nunc pars Aprutii Ulterioris iuxta lacum Fucinum, in limite ditionis Pontific. Hinc regiuncula Ducato di Marsi, gentis Columnae. A Marso Circes filio orti, faliva [orig: falivâ] sua [orig: suâ] serpentum morsibus medebantur. Virg. Aen. l. 7. v. 757.

--- - Neque eum iuvere [orig: iuvêre] in vulnera cantus
Somniferi, et Marsis quaesitae in montibus herbae.

Dionys. *marsw=n qoa\ fu=la vocat. Marsici belli meminerunt Liv. l. 9. c. 41. l. 10. c. 3. et Appian. l. 1. Bellor. Civ. quod an. 663. Urb. Cond. contra plurimos Romanorum foederatos, quibus iuris civitatis spes facta, moverunt. Hi, cum propositum ambos Consules in Feriis Latinis intersiciendi successu caruisset, Proconsul. Q. Servilium, et Fonteium Legatum necarunt [orig: necârunt], quidquid Romanorum praeterea Asculi erat, occiso [orig: occisô]. Coes. l. 2. Bell: Civ. c. 27. Strab. Plin. l. 7. c. 3. l. 8. c. 57. etc. Appian. loc. cit. e)si\ ga\r to\ e)/qnos2 polemikw/taton. Marsi quoque apud Herodot. l. 4. populi sunt Scythiae Europaeae. Sunt et Marsi Germaniae populi Tacito in German. c. 2. Hinc Oetmarsen oppid. Frisiae regiuncula, hodie videtur, tractu Transisalaninae. Nic. Lloydius.

MARSICUM urbs Lucaniae olim, nunc Basilicatae, Episcopalis sub Archiepiscopo Salernitano, ad Acirim fluv. Marsico vetere vugo in limite Principatus ulterioris 50. milliar. a Salerno in Eurum 18. a mari Tyrrheno. Sensim deficit, et a paucis habitatur. Marsicum novum, 8. milliar. a Veteri in Circium, iuxta fontes Aciris, in Principatu citeriore ad radices Apennini, est urbs satis culta.

MARSIGNI Germ. populi Tacit. in German. c. 43. Marvignos Ptolemaei eosdem esse putat Althamerus.

MARSILIUS [1] et Fulgentius, Monachi, cum Paulo Servita, scripserunt pro Republ. Venetorum, contra Paulum V. A. C. 1606.

MARSILIUS [2] Ficinus Florentinus, Platonem sectatus est. Plotini, Iamblichi, Procli, etc. paraphrastes. Obiit A. C. 1499. aetat. 66. De eo sic Politianus in coronide Miscellan. Marsilius Ficinus Platonicam Philosophiam, habitu Latino [orig: Latinô] donatam, excoluit, revocavitque veram Eurydicen, hoc est, amplissimi iudicii Platonicam Philosophiam ab Inferis. Circa quae tempora Bessarion quoque, natione Graecus, instituto [orig: institutô] Monachus, dignitate Romanae Ecclesiae Cardinalis, edidit libros contra Platonicorum calumnias. Vide Georg. Hornium Histor. Philosoph., l. 6. c. 8.

MARSILIUS [3] Ingenuus seu de Inghen, Canonicus Coloniensis, Geldrus, primus Universitatis Heidelbergensis restauratae Rector, plantatorque studiorum. Edidit Commentar. in Magistrum sententiar. etc. Obiit A. C. 1394. Heidelbergae ad S. Petrum sepultus, et funebri Oratione a Nic. Provino, laudatus. Melch. Adam. Valer. Andreas Biblioth Belg.

MARSILIUS [4] Patavinus tempore Occami, acerrime vitia Cleri, cum Dante Aligerio Poeta, insectatus; Scripsit ad Ludovic. Bavarum Imperatorem Defensorem pacis, in quo Papam sub Imperatore esse solide defendit, hinc excommunicatus, saeculo [orig: saeculô] 12.

MARSNA villa fuit Regia in finibus Tungrorum ad Mosam, vulgo Mersen, prope Traiectum, Regum Lotharii, Ludovici et Caroli fratrum conventu nobilis, vide Hadr. Vales. Notit. Gall.

MARSUPIUM Graece *marsu/pion, ex ma/rh manus, et sipu/h, arca, olim pendulum a zona, recondendae pecuniae, gestabatur, unde Mercurius, Deus lucri et Negotiatorum Praeses cum sacello pingebatur, ut ait Cornutus in A. Persium Sat. 5. v. 112. i. e. cum sacco vel marsupio, in quo Veteres pecunias suas circumferebant. vide supra Lucrum: Sueton. in Vitellio c. 16. Simul dilabentibus cunctis, zona [orig: zonâ] se aureorum plena [orig: plenâ] circumdedit, confugitgue in cellulam ianitoris A. Gellius l. 15. c. 12. Cum Roma [orig: Româ] profectus sum, zonas, quas plenas argenti extuli, eas ex provincia, inanes retuli. Unde liquet non Mercatores solum huiusmodi zonis, sed et Magistratus, usos esse. Iuvenal. Sat. 14. v. 296.

Nocte eadet fractis trabibus fluctuque premetur
Obrutus, et Zonam laeua [orig: laeuâ], morsuque tenebit.

Ubi Scholiastes, Zonam, inquit, qua [orig: quâ] fert solidos. Non minus Graecam, quam Romanam fuisse consuetudinem, discimus ex Antholog. Epigramm. 12. l. 7.

At non circa lumbos, ut nunc fit, gestabantur tum hae zonae, sed e collo pendebant: ut patet ex Plauto, Truculento sc. ult.

--- --- --- Homo crumenam sibi de collo detrahit,
Minas viginti mihi dat, accipio lubens, etc.

Vide Thom. Dempster. Paralipom. in Ioh. Rosini Antiqq. Rom. l. 2. c. 9. Postea alicui ex servis loculi, crumena, Marsupium, gestanda commissa sunt. Q. Labeo apud A. Gellium l. 20. c. 1. L. Veratius fuit, egregie homo improbus, atque immani vecordia [orig: vecordiâ]. Is pro delectamento habebat os hominis liberi manus suae palma [orig: palmâ] verberare, eum servus sequebatur crumenam plenam assium portitans etc. Hinc apud Plautum Menaechmis, Actu 2. Sc. 1. Sosicles Mestenionem servum sic alloquitur:

Vide Laur. Pignorium Comment. de Servis et supra [orig: suprâ] in voce Loculi, it. Marinum vellus. De investitura per Marsupium, suo [orig: suô] loco [orig: locô]; uti de Marsupiis moschi infra, voce Moschus, it. Signum. et de voce ad hominem translata, voce Phago..

MARSYA urbs Phoeniciae. Steph. in angustiis Libani et Antilibani. Ferrar. ubi calamus aromaticus provenit.

MARSYAS [1] fil. Periandri, Pellaeus Historicus, nutritus una cum Alexandro M. scripsit res Macedonicas libris 10. a primo Rege usque ad Alexandrum. De rebus Atticis libb. 12. Suid. Gesn. Voss. de Hist. Graec. l. 1. c. 10. etc. Marsyas Philippus item historicus. Marsyas Tabenus, qui scripsit de Tranquillitate libros 12. fabulosorum libros 7. et quaedam alia de patria sua. Marsyas fratrem habuit Cibyram, et Tabas in Lydia condidit. Vide eosdem.

MARSYAS [2] sive Marsya, insignis tibicen ex Celaenis oppid. Phrygiae: Ovid. Satyrum fuisse auctor est, qui tibiis a Minerva inventis, ausus sit Apollinem provocare, a quo victus et excoriatus est, Met. l. 6. Fab. 6.

--- --- --- Satyri reminiscitur alter,
Quem Tritoniaca [orig: Tritoniacâ] Latous arundine victum
Assecit poena [orig: poenâ]. Quid me mihi detrahis, inquit.
Ah piget: ah non est, clamabat, tibia tanti:
Clamanti cutis est summos direpta per artus:
Nec quicquam, nisi vulnus, erat, cruor undique manat;
Detectique patent nervi: trepidaeque sine ulla [orig: ullâ]
Pelle micant venae. Salientia viscera possis,
Et perlucentes numerare in pectore fibras.

Primus invenit duplici simul tibia [orig: tibiâ] canere, quas ut uno [orig: unô] ore posset inflare manumque digitis ommibus expeditis earum foramina pecurrere pulsareque, quandam velut habenam e summo capite tibias ad os detinentem gestabat, ut auctor est Tzetzes, ex illo Salmas. Exercitat. Plin. qualem in signo aeneo apud Gaffarellum, Sigentiae in Gallis Abbatem, vidit Ioh. Rodius et exhibet Fortunius Licetus in Hieroglyph. suis c. 119 Sic cum in sua Arte peritissimus esset, summo in honore ac pretio, apud omnes erat divitiisque plurimum affluens, illustris ac celebris habebatur: Donec inventa [orig: inventâ] per Apollinem lyra [orig: lyrâ], suaviorem harmoniam edente, ipse doctorum hominum iudicio [orig: iudiciô] superatus, et tibiarum cantu in desuetudinem abeunte (nisi quod in sacris et commessationibus inflari a mercenriis tibicinibus perrexerunt) nummis, qui antiquitus scortei et ex corio fiebant, privari coepit: Unde is maerore confectus, urbesque fugiens in avia nemora se recepit, inque lachrymas profusus, dolore tandem contabuit. E quibus facile colligere est, quare Poetae illum ab Apolline, Musarum iudicio [orig: iudiciô], victum in antro, ut Stat. Theb. l. 4. v. 186. habet, et ab eo decorticatum, pelle Celaenis in Victoriaesignum affixa [orig: affixâ], inquefluvium cognominem mutatum fuisse, commenti sint. Floruit autem, secundum Suidam, tempore Iudicum Hebraeorum, ac omnino Iasonis et Argonautarum aevo [orig: aevô], ut ait Apollonius Rhodius. Eius statuae passim erectae, in liberis inprimis civitatibus, leguntur. qua de re Servius ad Aeneid. l. 3. v. 20.

Quod de Libero diximus, inquit, haec causa est: ut signum sit liberae civitatis. Nam apud maiores aut stipendiariae erant, aut foederatae, aut liberae. Sed in liberis civitatibus simulacrum Marsyae erat, qui in tutela Liberi patris est. Idem Lyoeus apte urbibus libertatis est Deus, unde etiam Marsyas minister eius per civitates in Foro positus libertatis indicium est, qui erecta [orig: erectâ] manu testatur, nihil civitati deesse. Speciatim Romae: ubi quum antea Numa tibicines summo in pretio habuisset, posterioribus temporibus, in Foro statua Marsyoe honoris ergo posita fuit, et ad eam tribunal, ut ait Lipsius in Senec. l. 6. de Benef. c. 32. quique Causidici victores in eloquentia superabant adversarios, illam coronabant, quasi ab eo sermonis numeros habuissent, omine bono [orig: bonô] et victoriam. Hunc tamen morem, impudica augusti Iulia turpissime foedavit, cuius luxuria [orig: luxuriâ] coronatum Marsyam, literae illius Dei gemunt, verba sunt Plinii l. 21. c. 3. Vide Gruterum atque Iuretum mlocum Senecae praefatum, et plura de Marsya. apud Fort. Licetum loc. supra cit. Thom. Dempster. Paralipom. in Ioh. Rosini Antiqq. Rom. l. 1. c. 13. et Salmas. ad Solin. p. 826. et seqq. Marsyam religatum, Romae fuisse in Concordiae delubro, Zeuxidis manu, scribit Plin. l. 35. c. 10. Vide quoque supra in vocibus Aulocrene, Calamus, Capistrum, infra Silenus.