December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised


image: as0001

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS TERTIVS Literas M, N, O, P, Q, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.



image: as0002

[gap: blank space]

image: as0003

[gap: illustration]

page 217, image: s0217b

MORGENTIUM urbs Italiae, Steph. S. Georgio in Brutis, teste Barrio [orig: Barriô]. In Calabria ulteriori apud Apenninum, inter Polistinam 2. et Oppidum 6. milliar.

MORGES in Italia regnavit sub A. M. 2349. Italo regi successit, et ab eo Morgetes dicti: qui prius Oentori. Porro et Morgetes et Siculos ex Italia in Siciliam traiecisse etiam ex Thucyd. et Diodoro notum est.

MORGINA urbs Siculorum; Gentile Morginaeus, Steph.

MORGINNUM vulgo Morges, locus Helvetiae, in tabul. Peutingeriana, memoratus, ubi Cularonem Morginno et Catorissae vulgo Chartrousse vel Chatrousse, unde hodie eremo Monasterrioque maioris Carrusiae nomen) medium interponit, Hadr. Vales. in vocibus Catorissium et Cularo, ubi illud vicum montanum appellat. Stumpfio German. Morsee, oppid. est cum arce, 1. milliari non integro [orig: integrô] Lausanna [orig: Lausannâ] distans, in quodam lacus angulo, Sabaudici olim iuris: postea ab Helvetiis occupatum A. C. 1475. a quibus cum sequente mox anno [orig: annô] defecisset, denuo illorum fortitudini cessit. Sed iterum in Sabaudorum manus cum pervenisset, bello [orig: bellô] contra Sabaudiae Ducem et Lausannen sem Episcopum, A. C. 1536. a Bernensibus receptum, cum toto illo tractu, in illorum potestate hucusque remansit, vide Stumpfium Chron. Helv. l. 8. de regione Vaudi.

MORGUS Salassorum fluvius, Plin. l. 3. c. 16. Orco hodie Leandro Orcho vero Merulae.

MORIA collis, 2. Paral. c. 3. v. 1. qui Terra visionis, Gen. c. 22. v. 3. dicitur, a latere montis Sion: Hic [orig: Hîc] Abraham filium immolare iussus est, Hieronym.

MORIBUNDI Spectatores olim advocare soliti sumendae mortis, necessarios aliosque clarosviros, quorum praesentia [orig: praesentiâ] mors clarior testatiorque redderetur, uti de Pomponio Attico testatur C. Nepos c. 22. et de femina quadam in insul. Co, mori destinata [orig: destinatâ], Val Max. l. 2. c. 6. ex 8. In Ecclesia Occidentali, inungi consuevere [orig: consuevêre] unde in Communione Romana Sacramentum extremae Unctionis, de quo sic Rituale Roman. Debet hoc Sacramentum infirmis praeberi, qui cum ad usum rationis pervenerint, tam graviter laborant, ut mortis periculum imminere videatur, et eis qui prae senio deficiunt, et indies videntur morituri. Vide quae de curationibus inter Christianos saeculis vetustis, per oleum, congerunt Scriptores, apud Tertullian. ad Scapul. c. 4. Baronium Tom. I. A. 63. §. 13. etc. qui etiam, a Presbytero unico, solo velut pluralis numeri officium in se sustinente, infirmum eiusmodi, si plures desint, rite inungi pronuntiant, c. 14. Quaesivit, extr. tit. de verb. signif. In Oriente autem idem inungendi hic [orig: hîc] ritus adhibitus, sed plerumque non sine Presbyteris septem et subinde etiam leviter aegris, imo et convalescentibus. Oleum ipsum eu)xe/laion vocant, Precatioleum, ob preces unctioni iungendas: de cuius illic consecratione ac administratione, haud parum ab Occidentis usu diversa, plurima occurrunt in Eucholog. et Simeoni Thessalonicensi aliisque Graecis apud Petrum Arcudium de Concord. Eccl. Or. et Occid. l. 5. et Iac. Goarum in Eucholog. p. 408. etc. Apud Hebraeos vero veteres, nihil comperitur de oleo inungendis, ex ritu recepto, aegris sive Moribundis sive aliis, nisi ritus ille de claudendis per oleum oculis illuc spectare videatur, de quo dicemus infra. Interim iam mortuos, in sepulturam inungi, familiare fuisse tam Iudaeis, quam Romanis Graecisque certum est. Vide supra, ubi de Inungendi ritu, et infra de Oleo. Porro Morientibus annulos detrahere, moris erat. Plin. l. 33. c. 1. Gravatis somno aut morientibus religione quadam [orig: quâdam] annuli detrahebantur. Sic Tiberio deficienti, annulum extractum, quem mox resipiseens requisiverit, auctor est Sueton. in eo c. 73. Atque haec causa est, cur Ael. Spartianus annuli spontaneum ex digito lapsum, inter signa mortis Hadriano Imp. oblata, retulerit: Signa mortis, inquiens c. 26. haec habuit. Annulus, in quo imago eius sculpta erat, sponte de digito delapsus est. Forte autem ideo detrahebantur, ne in pollinctorum manus pervenirent; Nam postea redditos digito, et una cum cadavere combustos esse, non obscure indicat Propert. l. 4. Eleg. Sunt aliquid etc. v. 9.

Et solitum digito beryllon adederat ignis.

Ptolemaeum quoque Herodis mortui digito annulum detraxisse et in contionem protulisse; eundemque postea fuisse Caesari Augusto transmissum, scribit Hegesippus. l. 1. c. ult. Sed et ipsi morientes nonumquam uni ex amicis, si quis carior inter extrema oscula praesens adesset, annulum tradidisse leguntur. Plautus Curculion. Actu 5. Scen. 2. ubi Phaedromus ait,

Miles quaeso ut mihi dicas, unde isthunc habeas annulum?

Et respondet Miles.

Pater meus habuit Periphanes, Planesium:
Is, priusquam moritur, mihi dedit tamquam suo,
Ut aequum fuerat, filio. PL. proh Iuppiter!
MI. et iste me heredem fecit.

Sic Augustus Caesar XI. Consul cum graviter aegrotaret, desperata [orig: desperatâ] salute, postquam de Republ. quaedam disseruisset, Annulum Agrippae tradidit, tw=| *)agri/ppa| to\n daktu/lion e)nexei/rise, verbis Dionis l. 53. Similiter Tiberium Caes. intellecta defectione exemptum digito annulum, quasi alicui traditurum, parumper tenuisse, deinde rursus aptasse digito et compressa sinistra manu iacuisse diu immobilem, ex Seneca refert Suetonius in eo c. 73. quamquam ipsi spiranti adhuc Caligulam annulum detrahi, et, quoniam suspicionem retinentis dabat, pulvinum inici iussisse, tradit idem in Calig. c. 12. Fuit autem annuli haec traditio tessera quaedam olim ac symbolum heredis instituendi, uti Aristonus apud Curtium iudicat, l. 10. c. 5. ubi de annulo ab Alexandro M. morienti Perdicae tradito. Vide quoque Iustinum l. 12. c. 15. Corn. Nepotem in Eumene, c. 2. alios. Quod non meglexit Phil. Galtherus Alexandreidos l. 10. ubi Alexandri praefati extrema persequitur:

---- ---- Sic fatus, at illi


page 218, image: s0218a

Quaerere cum planctu, lacrimis et fletibus instant.
Quem velit heredem mundoque relinquere Regem.
Optimus, inquit, et imperio [orig: imperiô] dignissimus esto
Rex vester. Sed vox postquam non adfuit, aurum
Detractum digito Perdiccae tradidit.

Neque male illi sic colligebant. Erat enim annulus signatorius vel sigillum plerumque dominii et potestatis symbolum. Unde Philippus Macedo, cum in Byzantinos moveret, Alexandro filio decimum sextum aetatis annum agenti, Macedoniae et sigilli cum libera potestate curam demandasse [orig: demandâsse], legitur apud Plutarchum Alex. Et Helenam Adiabenorum Reginam, grandiori natu filio Monobazo annulum Partis signatorium dedisse, commissa [orig: commissâ] ei Rei publ. administratione, donec adveniret frater Izates, quem pater Regni heredem destinaverat, auctor est Ioseph. Iud. Ant. l. 20. c. 2. Atque hac de causa Iohannes Comnenus, cum videret, Matrem id agere, ut in sororem Annam, quae nicephoro Bryenio nupserat, Imperium transferretur, patri Alexio iamiam morituro annulum detraxit. Imperium hoc [orig: hôc] pacto [orig: pactô] sibi firmaturus, apud Nicetam non procul ab initio Histor. Quamquam Custodes magni Palatii, annulo [orig: annulô] ostenso [orig: ostensô], nondum contenti, aliud evidentius argumentum ab ipso petebant, quo [orig: quô] se Patris iussu adesse comprobaret. Idem ibid. Et recte quidem illi: Non enim sola annuli traditio ad heredis institutionem sufficiebat, nisi ea testamento [orig: testamentô] probaretur confirmareturque. Namque Q. Caecilius L. Luculli promptissimo [orig: promptissimô] studio [orig: studiô], maximaque [orig: maximâque] liberalitate et honestum dignitatis gradum et amplissimum patrimonium consecutus, cum prae se semper tulisset unum illum sibi fore heredem, moriens etiam annulos ei suos tradidisset, Pomponium (nihilominus) Atticum testamento [orig: testamentô] adoptavit, omniumque bonorum reliquit heredem, apud Val. Max. l. 7. c. 8. ex. 5. T. quoque Barrulus Lentulo Spinteri, cuius amantissimum animum liberalissimamque amicitiam senserat, decedens suos annulos perinde atque unico heredi tradidit, quem nulla ex parte heredem relinquebat, apud Eund. ex. 8. Imo, ut Idem habet ex. 9. M. Popillius Oppium Gallum, ab ineunte aetate sibi familiarissimum, moriens, unum de multis, qui assidebant, ultimo [orig: ultimô] complexu et osculo [orig: osculô] dignum iudicavit: superque annulos suos ei tradidit, videlicet ne quid ex ea hereditate, quam non erat aditurus, amitteret. Quos ocius vir diligens. sed morientis amici plenum contumeliae ludibrium, in locellum repositos et a praesentibus obsignatos: diligentissime heredibus illius, exhaeres ipse reddidit. Vide quid in hac controversia respondeat Papinianus l. 77. cum Pater. §. Pater D. de Legat. 2. etc. et plura in hanc rem, apud Kirchmannum in Cancellario l. 4. c. 2. de Annulo c. 22. et qui ad Eumenem Nepotis scripsere c. 2. Nec omittendum, quod Morientes ultimo quaerere ac contueri caelum soleant, ut diximus supra: quodque inclamari solitos, discimus ex Statio l. 2. Sylv. 6. v. 82. ubi de puero delicato Fl. Ursi defuncto:

---- quinta [orig: quintâ] vix Phosphoros hora [orig: horâ]
Rorantent sternebat equum, iam litora duri
Saeva Philete senis, durumque Acheronta videbas;
Quo [orig: Quô] domini clamante sono [orig: sonô]? non saevius atros
Nigrasset [orig: Nigrâsset] plantu genitrix tibi saeva lacertos etc.

Inclamabant autem Ethnici morientes, ne qua [orig: quâ] latebra [orig: latebrâ] delitescens anima in rogum cum corpore efferretur, quod contigisse memorant saepius. Vide Iohann. Kirchmannum de Funeribus l. 1. c. 12.

MORICAMBE aestus et fluv. Albionis in parte Boreali Comitatus Cumbriae, inter Itunam et Belisamam amnes. The Bay of Cardronock, teste Camdeno [orig: Camdenô]. Baudrando est aestuarium parvum, ad ostia amnis Wampul, iuxta Itunae aestuarium, vix 4. milliar. Scoticis, a confinio Scotiae; longe a Belisama aestuario in Septentrionem, ex Speedo.

MORIDUNUM oppid. Albionis in Comitatu Devoniensi, apud ostia Axae fluvii. Vulgo Seaton.

MORJEMAR praeses Scholae Soranae, post mortem Rabbi Ase, cum sociis, in absolvendo Thalmude Babylonico occupatus fuit. Cum enim Rabbi Ase commentarium Misnae seu Thalmudis absolvere non potuisset, absolverunt discipuli eius 73. annis post. Rabbi Ganz ad ann. 4187.

MORIMARUSA mare Septentrionale, quod Scythiam alluit, vulgo etiam Mare Septentrionale.

MORINI populi inter Belgas ad Occanum Britannicum, Caletibus, et Nerviis vicini, quorum oppidum mediterraneum, Ptolemeo [orig: Ptolemeô] teste, fuit Tervanna, etiam hodie nomen retinens. Hi a Virg. Aen. l. 8. v. 727. Extremi hominum dicuntur, quod, ut iam diximus, Oceano sint proximi, brevissimusque ab eis, vel ipso Caesare l. 4. Bell. Gall. c. o. teste, in Britanniam sit traiectus. Dicti sunt proin, ut et Armorici, quasi maritimi, a mor, quod Gallis mare olim significabat. Hos scribit Caesar l. 2. Bell. Gall. c. 4. inter Belgas contra populum Roman. coniurasse [orig: coniurâsse], et ad id bellum 25000. armata pollicitos esse, atque in silvas et paludes se contuilisse: postquam autem silvae excisae, omnes fere in potestatem Labieni venisse. Et certe apud Morinos hodieque, quamquam maiore parte excissa [orig: excissâ], plurimae supersunt silvae, numero fere 21. vel 22. in primis magna silva Bononiensis, silva hardelotia, silva Bursinia le bois de Bursin, a vico proximo, silva Abbatis non longe ab urbe Bononia, silva Cellensis, silva Surenensis, etc. Plurima item stagna et paludes, ut stagnum Neoletense de Nieullet, Gisnense, Hammense, etc. Ibidem et montes a Novo Castello et Danis cognominati, item Monaster. St. Engilberti, etc. Torum autem huiusce maris litus, ab ostio fluminis Alteiae, collibus arenaceis assurgit, usque ad fines Batavorum, quos colles Dunos vulgo: Plinius montes mari oppositos vocat, l. 19. c. 1. Baudrando fuere [orig: fuêre], ubi nunc pars Occidentalis Flandriae, inter Legiam fluv. et Oceanum German. pars Borealis Artesiae et Comitatus Boloniensis et Guinensis; seu, ubi Dioecesis Bononiensis in Picardia, Audomarensis in Artesia et


image: s0218b

Iprensis in Flandria. Quare quidam Latini scriptores Comites Flandrensium non absurde Morinorum Comites appellaverunt: quippe qui Morinorum partis non contemnendae imperium obtinerent. Eorum caput erat Tervanna. Aliae urbes, Gessoriacum, Iccius Portus, Castellum et Hedena. Grudiiautem, Centrones, Gorduni, et Oromansaci, sub Morinis continebantur. Plin. l. 10. c. 22. de anseribus loquens: Mirum, inquit, in hoc alite, a Morinis usque Romam pedibus venire. Abundasse [orig: Abundâsse] autem Morinos anseribus, indicat hodieque vicus Auca Calesio proximus ad mare, Oye, vulgo dictus, nomen suum dans agro Aucensi, la terre d'Oye: item vicus Aucio, l'Oison, non procula Quantia fluv. in con finio Morinorum, Atrebatium ac Ambianorum. Et memorant veteres scriptores, mulierem quandam inter peregrinos et milites Hierosolymam petivisse, comite ansere semper et ubique praecedente. Idem Plin. et platanum Morinis placuisse umbrae gratia [orig: gratiâ], pro quo vectigal populo Romano penderent, l. 12. c. 1. refert. In Morinis quoque fretum est, Solino c. 60. fretum Gallicum, Tacito et Ammiano fretum Oceani dictum: quod angustissimum est, inter Blacness Galliae, et The Nesse Britanniae insulas: Et olim quidem Romani a Gesoriaco Rutupias deferebantur, vel ab Icio portu; nunc Galli in Calesio Dubrim traiciunt, unde fretum Gall. pas de Calais, vel le destroict de Calais: Anglis The strait of Calleis nuncupatur. Vide B. Rhenanum Rerum Germanie. l. 3. Hadr. Vales. Notit. Gall. Cl. Ottonem Notis ad Rhen. Alios. PAGI MORINORUM, SECUNDUM VALESIUM: Aucensis, la terre d'Oye. Bononiensis cum titulo Comitatus le Boulonnois: vel la fosse du Boulonnois, circuitus 26. leuc. seu 80. mill. pass. Dunkirca. Gesoriacus pagus, idem cum Bononiensi. Gisnensis Comitatus le haut pays de Guines. Gravenenga Graveline. Ternensis, la Ternois. Teruanensis, cuius portio Ternensis fuit, etc.

MORIONES utut deformes ac monstrosi, in convivium animi gratia [orig: gratiâ] apud Romanos, sequioribus saeculis, recepti sunt. Martial. l. 3. Epigr. 82.

Opimianum Morionibus nectar
Crystallinisque murrhinisque propinat.

Qui idem eorum formam ac elegantiam tangit. l. 6. Epigr. 39.

Hunc vero acuto [orig: acutô] capite et auribus longis,
Quae sic moventur, ut solent asellorum,
Quis Morionis filium neget Gyrthae?

ubi alii Cyrrhae vide ibi. Ab eodem stupor, cuius gratia [orig: gratiâ] inter coetera comparabantur, notatur l. 14. Epigr. 210. cui titul. Morio,

Non mendax stupor est, nec fingitur arte dolosa [orig: dolosâ],
Quisquis plus iusto [orig: iustô] non sapit, ille sapit.

Idque immani pretio l. 8. Epigr. 13.

Morio dictus erat: viginti milibus emi.
Redde mihi nummos, Gargiliane: sapit etc.

Ita ut beatulis hisce pareat, non scripsisse Ulpianum: Fatuum vel Morionem vitiosum non videri. Hic erat nimirum luxus eruditus, nihil amoenum et molle arbitrari, nisi quod novitas et recte sentientium contemptus viris perditis commendarent. Plutarchus sane de Curiosit. testatur, fuisse Romae quosdam monstrorum conquisitores, qui venalium formositatem odio [orig: odiô] habentes, forum Morionum frequentarent. Hos *gelwtopoiou\s2, risus concitatores, ni fallor, vocat Lucianus in Conviv, ubi nescio quem deformem, deraso [orig: derasô] capite, pauculos capillos in vertice gestantem eosque in cristam conformatos describit. Senec. Ep. 50. Harpasten uxoris meae fatuam seu hereditarium onus in domo mea remansisse. Ipse enim aversissimus ab istis prodigiis sum: Si quando fatuo [orig: fatuô] delectari volo, non est mihi longe quaerendus, me video. Plin. iunior, l. 9. Ep. 17. Accepi tuas literas, quibus quereris, taedio [orig: taediô] tibi fuisse, quamvis lautissimam cenam, quia scurrae, cinaedi, Moriones, mensis inerrabant. Neque aliter Anacharsis, ille e Scythia sapiens, qui in convivio nullis Morionum nugis in risum se solvi passus, nimis rem seriam hominem esse, graviter dixit, quam ut derisui propinaretur: contra simiae illatae, tamquam animali ad id a natura facto, modice arrisit, apud Eustath. in Homer. Vide Laur. Pignorium Comm. de Servis, ubi Morionum icones ex Casalio exhibet. A Morione Principem Monsterbergicum occisum habes supra, in voce Monsterberga.

MORISCI dicti in Hispania noviex Mauris Christiani, edicto [orig: edictô] Philippi III. tota [orig: totâ] Hispania [orig: Hispaniâ] pulsi sunt, A. C. 1601. sicque una [orig: unâ] vice 900000. hominum inde excesserunt. Quae, inter alios, causa est, cur Hispania, quam ante sesquiseculum adhuc frequentissime habitatam fuisse, ac ingenti hominum multitudine abundasse [orig: abundâsse], notum est, adeo nunc sit exhausta, ut fere in solitudinem videatur redacta. Reliquae causae Pliticis sunt, Iudaeorum expulsio, quorum 670000. familiae eiectae sunt, A. C. 1492. Expeditiones in Novum Orbem, Bella, Inquisitio et Tributa. Georg. Hornius Orb. Imper. p. 184. Vide quoquesupra, in voce Mauri, item Mohr.

MORISENI Thraciae populi, circa Ponti litora incolentes. Plin. l. 4. c. 11.

MORISOTUS Iohannes, vide Iohannes.

MORISSENA seu MOROSSENA, tractus Hungariae superioris, per quem Marysus fluv. decurrit, a quo urbs Morsenes 2. milliar. German. versus Ortum distat, inter Cybinium ad Ortum et Cenadium Chonad, vel Choniad, urbem Episcopalem, cuius sedes Morissona antea, ad Occasum. In confinio Transylvaniae.

MORITANIA pagus amplus territ orii Tornacensis; alias munitus, ad Scaldim, urbi Scarpam recipit, in confinio Hannoniae, 2. leuc. a Tornaco in Meridiem. Valentianas versus; Mortaigne. A castro cognomine, quod ab Heriberto Comite, vi captum ac dirutum esse, A. C. 928. refert Frodoardus. Item in Aquitania secunda, non procul a castro Blavia, cum titulo Comitatus in


image: s0219a

confinio Britanniae minoris et Neustriae. Alias Moritonium, vulgo Mortain, castrum prope silvam Putridam, non longe ab Abrincatis et a Pon te Ursionis. Item castrum in Pictonibus. Item oppidum amplum Perticensis provinc. vix 2. leuc. in confinio Normanniae, 17. a Carnuto in Occidentem, 10. ab Alenconio in Ortum, 8. a Sagio in Eurum. Vide infra.

MORITASGUS adventu in Galliam Caesaris, regnum in Senonibus obtinebat; huius fratrem Cavarinum Caesar, illo [orig: illô], ut credi par est, mortuo [orig: mortuô], regem constituerat. Vide Caesar. Comment. c. 54.

MORITONIUM [1] oppid. Pictavii, ad Separam Nannetensem, in limite tractus Andegavensis, 9. leuc. a Nannetis in Ortum hibernum; 10. ab Andegavo in Meridiem, vix 3. a limite Britann. Mortagne vulgo.

MORITONIUM [2] oppid. Normanniae inferioris vix 2. leuc. a provinc. Cenomanensi; 5. a Vira in Meridiem, 7. a Meduana in Boream, 8. ab Abrinco in Ortum; 18. a Baiocis in Meridiem. Vulgo Mortain. Valesio Mortaigne sur l'Escaud: quemadmodum alterum, Neustriae castrum, Mortain en Normandie: et oppid. Pertici cognomine, Mortaigne au Perche appellatur, Hadr. Vales. Notit. Gall.

MORIUS [1] Iuppiter ab Atheniensibus sic cognominatus.

MORIUS [2] fluv. Boeotiae, circa Thurium montem, Plut.

MORLAEUM seu MONS relaxus, vulgo Morlaix, urbs Britanniae minoris ad amnem cognominem cum portu in ora Borealis, vix 2. leuc. a mari Britanniae, 4. a Fano S. Pauli, 11. a Trecorio in Africum.

MORLANDINUS Iohannes, vide Iohannes.

MORNAEUS Philippus, vide Philippus.

MORO Strab. Almourol, vel Muraon, Vasconcello, oppid. Portugalliae, apud Anam fluvium, inter Oliventiam et Mauram oppidum 6. leucis.

MOROCHTHIS Gemma Dioscoridi leukografi\s2 et galazi/as2; Aetio morozo\s2, ab Aegyptiis adhibita olim, ad dealbanda lintea: w(=| xrw=ntai, inquit, stilpnou=ntes2 ta\s2 o)sqo/nas2. Dioscorides, w(=| kai\ oi( o)sqonopoioi\ pro\s2 leu/kwsin tw=n i(mati/wn xrw=ntai, malakw=| kai\ eu)ane/tw| o)/nti. Colore viridem esse, idem Aetius ait: u(po/xlwros2 ga\r geno/menos2 e)a\n paratribei/h| a)ko/nij| h)\ i(mati/wn traxu/thti, leukai/nei to\n to/pon, Cum sit subviridis, si ad cotem atteratur, aut asperitate vestium, locum dealbat. Plin. l. 37. c. 10. porraceam esse Morochthida, et lacte sudare ait; est autem portaceum pra/sinon kai\ a)po/xlwron. Hodie eodem [orig: eôdem] lapide partores vestium utuntur, indelineandis, quos ad modulum corporis in vestem caedunt, pannis. Nam et subviridis est, et lineam albam per vestimentum ductus facit, praecipue si salvia [orig: salviâ] tingatur. Salmas. ad Solin. p. 769. Vide quoque infra Smegma.

MOROECA oppid. Cantabrorum, Miranda ad Iberum fluv. Ferrar. Baudrando nunc vicus Castellae veteris, Villa Diego quibusdam, ad fontes Pisoracae fluvii. Aliis Fuentibre, ad fontes Iberi, longe a Miranda oppido in Occasum.

MORONUS Matthias, vide Matthias.

MOROSGI Vardulorum oppid. in Hispania apud Plin. l. 4. c. 20.

MORPHASMUS Graece morfasmo\s2, genus saltationis apud priscos, quo [orig: quô] cum plurimis figuris Protei mutationes referebantur. Sic alia omnium literarum facies repraesentabat: quamobrem stoixei=a vocarunt [orig: vocârunt], tanta [orig: tantâ] sane sollertia [orig: sollertiâ], ut etiam componerent dictiones. Morphasmi alia species skw\y fuit, cui nomen ab ave (quam asionem Latini vocant) ridicula [orig: ridiculâ] et mirabunda [orig: mirabundâ] circumactu capitis et colli flexu. Imitabantur autem in hac etiam aetates; itaque senes exprimebant cum scipionibus, qui saltatores tum u(pogu/pwnes2 dicebantur etc. Scaliger Poetices l. I. c. 18.

MORPHEUS Somni minister, qui, ut in fabulis est, iussu domini quoscumque vultus hominum fingit, verba ipsa, mores item, et gestus imitans. Ovid. Met. l. 11. Fab. 10.

Excitat artificem formatoremque figurae
Morphea. ---- ----

Qui ex regione Huronum, A. C. 1642. in Europam redierunt, Morpheum ab iis pro Deo coli retulere [orig: retulêre].

MORPHNUS aquilae genus, vide Perenopterus.

MORPHO apud Lacedaemonios Venus dicta, a)po\ th=s2 morfh=s2, i. c. a forma [orig: formâ]. Huius simulacro Tyndarus pedicas imposuit, non quod Venerem vinxerit, ut Deae in filias opprobria ulcisceretur, quod nonnulli putarunt [orig: putârunt]: sed ut per illas denotaret, mulieres domi manere debere maritorum dicto audientes.

MORPHUS Pantomimus celebris, aetate Galeni, principatu Marci Philosophi Imperatoris, unusque e tribus nobilissimis Pantomimis, qui vicibus et in orbem saltando orchestram tum calefaciebant. E quibus duos nominat Galenus, Pyladem et Morphum in Commentar. peri\ tou= proginw/sk. *paragenome/nou tino\s2 e)n tou= qea/trou kai\ fa/ntos2 o)rxou/menon e(wrake/nai *pula/dhn, h)lla/gh ga\r au)th=s2 to\ ble/mma kai\ tou= xrw=ma tou= prosw/pou ka)|gw\ qeasa/menos2 tou=to, e)pibalw\n tw=| karpw=| th=s2 gunaiko\s2, th\n kei=ra eu(=ron to\n sfugmo\n a)nw/malon e)zai/fnhs2 polueidw=s2 geno/menon, o(/stis2 dhloi= th\n yuxh\n tesqorubh=sqai --- kata\ th\n u(sterai/an ou)=n ei)pw\n a)polou/sqw| tini\ tw=n e)mw=n, o(/tan e)piskeya/menos2 e)/lsqw pro\s2 th\n gunai=ka met' o)li/gon a)fiko/menos2 a)na/ggeilo/n moi, *mo/rgon o)rxei=sqai sh/meron, ei)=q' w(s2 h)/ggeilen, a)/trepton to\n sfugmo\n eu(=ron o(moi/ws2 de\ kata\ th\n e(zh=s2 h(meran poih/sas2 a)ggelsqh=nai peri\ tou= pri/tou tw=n o)rxhsw=n, o(moi/ws2 mei/nantos2 a)pre/ptou tou= sfugmou= ---- eu(=ron ou(/tws2 e)rw=san tou= *pula/dos2 th\n gunai=ka kl. Ubi mulierem quandam, ex mutato arteriae pulsu, cum nuntiaretur Pyladem saltare, qui tamen sibi constabat, cum de Morphi et tertii Pantomimi saltatione perlatus nuntius esset, Pyladis amore captam esse, deprehendisse se, narrat. Licet autem is tertium non nominet, Bathylli nomen videtur habuisse Salmasio: cum Pyladis et Bathylli, qui primi hanc saltationem Pantomimicam in Romanam thymelem introduxerunt, successores plerumque illorum nomina adoptaverint, ut ex Seneca constat, qui diu per successores Pyladis et Bathylli domum stetisse


image: s0219b

alicubi ait. Vide praefatum Salmas. Not. ad Iul. Capitolin. in M. Antonino Philosopho c. 23. et Flav. Vopisc. in Carino, c. 19.

MORRONENSIS Ordo in Ecclesia Romana, vulgo Caelestinorum, cuius auctor fuit Caelestinus Pontifex Roman. in sua Communione pro Sancto habitus, ante Pontificatum agnominatus de Morrone. Frati del Murrone dicuntur Ioanni Villaneo l. 12. c. 50. apud Car. du Fresne in Glossar.

MORS apud Gaditanos olim aram habuit. Vide supra in voce Dii. Etiam pro quodam Numine aut Daemone Maroni. Aen. l. 11. v. 197.

Multa boum circa mactantur corpora Morti.

Ubi Servius, Aut in mortem, inquit: aut Morti ipsi Deae. ac Lacedaemoniis, quos praeter Metum, Mortem veneratos esse, habes apud Plut. in Gleomede, et prolixius apud Lilium Gyraldum Histor. Gentil. Syntagm. 1. fol. 47. et seqq. nec non Ger. Ioh. Vossium de Idolol. l. 3. c. 20. Statio quoque Theb. l. 4. v. 528.

In scopulis Mors saeva sedet --------

Ubi Mortem, idolum sua [orig: suâ] quadam forma [orig: formâ] circumscriptum, sedere fingit, licet omnium sit formarum dissolutrix. Sic currentis idolum praepingit Lucan. l. 2. v. 99.

Quis fuit ille dies, Marius quo [orig: quô] moenia victor
Corripuit? quantoque gradu Mors saeva cuourrit?

Et Mortis oracula, inferorum consultatio, apud eund. l. 6. v. 771.

-------- certus discedit ab umbris
Quisquis vera petit, duraeque oracula Mortis
Fortis adit ------

Exsertis manibus figuratur. Val. Flacco l. 2. v. 206.

Et Dolus et Rabies, et Leti maior Imago
Visa truces exserta manus. ------

tamquam prompta ad feriendum, implacabilis, stricta, Pedes ei attribuit Horat. l. 1. Od. 4. v. 13.

Pallida Mors, aequo [orig: aequô] pulsat pede pauperum tabernas
Regumque turres ------

Idemque currentem facit, alibi, l. 2. Od. 2. v. 14.

Mors et sugacem persequitur virum.

Et alatam, l. 2. Sat. 1. v. 59.

------ seu me tranquilla senectus
Exspectat, seu Mors atris circumvolat alis:

Habitationem adscribit eidem Val. Flacc. l. 4. v. 145.

---- Non hic [orig: hîc] ullos reverentia ritus
Pectora Mors habitat, saevaeque hoc littore Pugnae.

Imo adeo Numen Mors, ut et Angelos et Ministros habeat apud Poetas: nimir. Morbos, Febres, etc. Vide Lucianum Charonte. Effigiem eius habes, apud Euripidem Alcestide: adde quae Al. Rossaeus adfert *pansebei/as2 Sect. 4. ubi de veterum Graecorum religione. Quin Numinibus thymiamate cultis adscribitur ab Orpheo, sive Onomacrito In indigitamentis. Hodieque apud Brasilienses, in America Meridionali seu potius Mexicanos, Americae Septentrionalis gentem, colitur, nomine Dei mortuorum, forma [orig: formâ] adeo terribili hominis ingeniculantis et alati, ut Aristotelis illud fobero\n foberw/taton videantur exprimere voluisse: Exstat illa apud Christoph. Arnoldum in Addendis selectis, ad Ianuam Gentilismi reseratam Abr. Rogerii etc. Nec omittenda memorabilis Visio Apocalyptica, qua [orig: quâ] Mors prosopographice repraesentata Ioanni est, equo insidens, sequente inferno [orig: infernô], c. 6. v. 8. Tum vidi et ecce equus pallidus, et eius, qui insidebat ei, nomen erat Mors. Et infernus sequebatur eam: dataque est eis in quadrantem terrae potestas trucidandi gladio [orig: gladiô], et fame et morte, et per terrestres feras. Vide plura hanc in rem apud Casp. Barthium Animadversion. ad Statium passim, inprimis vero Theb. l. 4. d. l. Coeterum omnem omnino Mortis mentionem infamem et abominandam, a)peuktai=on kai\ a)po/tropon, ut et funesta ac funebria omnia, exstimabant Veteres Sucton. Claudio c. ult. Et in ultima cognitione pro tribunali, accessisse se ad finem mortalitatis, quamquam abominantibus qui audiebant, semel atque iterum pronuntiavit. Apud Euripidem proin Helena rogat Menelaum, an mortuum se dici pati possit:

*bou/lei le/gessqai mh\ sqanw\n lo/gw| qanei=n;

Respondet is, inesse quidem in ea re pestiferum omen, passurum se tamen si ita rebus suis consulere possit:

*kako\s2 me\n o)/rnis2 ei) de\ kerdanw= le/gein
*(/etoimo/s2 ei)mi mh\ qanw\n lo/gw| qanei=n.

Et rh=ma kako\n, i. e. sermonem male ominatum hunc vocat Sophocles Electra [orig: Electrâ]. Vide quoque Senecam Troade. Cum igitur Mortis mentio esset facienda necessario, bonis quibusdam verbis, quasi amuletis praemissis, quidquid ominis erat amoliri et averruncare conabantur. Veluti, quum testamenta conderent, bene sibi ominabantur primum: deinde voluntatem suam, si quid secus accideret, testabantur. Aristoteles ita initio [orig: initiô] testamenti sui apud Laertium l. 5. c. 11. *)/estai me\n eu)= e)a\n de/ ti sumbai/nh|, ta/de die/qeto *)aristute/lhs2. Et Theophrastus, e)stai me\n eu)= e)a\n de/ ti sumbh=|, ta/de diati/qemen. Vide Des. Heraldum Animadversion. ad Arnobium l. 2.

MORSIMUS Poeta Tragicus frigidus, filius Philoclis: sed egregius ophthalmicus, seu oculorum medicus. Statura [orig: Staturâ] fuit exigua [orig: exiguâ]. Filium habuit Amphidamantem. Vide Equites Aristoph.

MORTA [1] una ex Parcis, quod qui nascuntur ante tempus, vel post tempus, quasi monstra habeantur, Gell. l. 3. c. 16. Caesellius autem Vindex, in Lectionibus suis antiquis, Tria, inquit, nomina Parcarum sunt, Nona, Decima, Morta: et versum hunc Livii antiquissimi poetae ponit in Odyssea:

Quando dies adveniet quem profata Morta est?

Sed homo minime malus Caesellius Mortam quasi nomen accepit, cum accipere quasi moi=ran deberet. Haec ille. Etsi vero Natura a nullo aeque abhortet ac a morte. tamen et illi apud Poetas in Numinibus est locus. Unde Virg. l. 11. Aen. v. 197.



page 220, image: s0220a

Multa boum circa mactantur corpora Morti.

Ubi Servius annotat, et Mortem esse Deam, memoratam quo que Lucano, Statioque, huius esse: l. 4. Theb. v. 528.

In scopulis Mors saeva sedet.

Ita est apud Servium, sed apud ipsum Statium:

In specula Mors atra sedet.

Illius autem l. 9. v. 221.

---- ------ Ipsamque vocatam
Quam notut a nobis Mortem tibi coge fateri.

Illi Lacedaemonii templa dedicarunt [orig: dedicârunt], auctore Plutarch. in Cleomene *qana/tou i(era\, ait ille. Pausan. l. 3. etiam simulacri cuiusdam meminit, quod erectum fuit *g/pnw| kai\ *qana/tw|. Sed et in Orphei Initiis habes hymnum Morti, cui manna thuris sacrificatum. Est autem numen hoc implacabile, cum eam effugere liceat nemini. Itaque nulla fuit ara instituta, excepta [orig: exceptâ] una [orig: unâ] apud Gaditanos, uti testis est Eustath. in Iliad. 9. et in Dionys. Perieg. Meminit vero Aelian. in Var. Hist. Nic. Lloydius.

MORTA [2] vulgo MEURTE, fluv. Lotharingiae, oritur in monte Vosago, in confinio Lothariae et Alsatiae, et accipit Mortanam et Rapidum Rapin fluviolum, ex valle Galilaea et Mediano Monasterio venientem, et alios amnes plus minus quatuor, in his Amantiam Amance: Alluit oppida, vicos et castella aliquot, in primis S. Deodati S. Diey, Vivarium Viviers, Stivagium Abbatiae titulo [orig: titulô] insigne Estivay, Radonem Raon, Cannabarias Chenevieres, Rosaria Rosiers, vicum S. Nicolai et Waringisivillam ei oppositam Warangeville, Novam villam, Vendoperam Vendeure, Nanceium: tum auctus Amantia [orig: Amantiâ] Amance, qui castellum sui nominis attingit, in Mosellam effunditur, ad Condate vicum Conde. Hadr. Vales. Notit. Gall.

MORTARIA Gallis Mortare, oppid. probe munitum Ducatus Mediolanensis Laumellinae regiunculae caput, ad amnem Gognam, olim Bella Silva, postea ob Longobardos a Carolo M. hic, victo Desiderio [orig: Desideriô] ultimo [orig: ultimô] Rege, caesos, sic dictum. Acerris, sive Achaeris, vulgo Acere, antiquo castro proximum ad 3. mill. pass. inter Papiam 25. et Vercellas, 15. mill. pass. Vide Luitprand. Ferrar. etc. Vix 4. milliar. a Viglebano, in Atricum, 10. a Novaria in Eurum. Captum a Gallis, A. C. 1658. sed recetum, Baudrandus.

MORTARIOLUM Maxillae Hebr. [gap: Hebrew word(s)] mactes, Iudic. c. 15. v. 15. et seqq. ubi de maxilla asini recenti, qua [orig: quâ] arrepta [orig: arreptâ] mille viros ex Philistaeis occidit Samson, et ex qua potum ei, siti confecto, praebuit Deus: Quapropter fidit Deus mortariolum (in Hebr. est vox praefata) quod erat in Maxilla, et ex eo exiverant aquae, et bibit Samson etc. alveolus dentium est, vel alveoli in maxilla dentium. Nempe dentium capsulas seu alveolos aut loculamenta maxillarum, in quibus conduntur dentes, o(lmi/skous2, h. e. mortariola, nominari consuevisse, discimus ex Iul. Polluce l. 2. c. 4. *tw=n me/n toi( mu/lwn to\ me\n pro\s2 th=| sarki\ mwmi/skon kalou=si, to\ de\ leai=non ta\ siti/a trape/zas2, kai\ ta\s2 koilo/thtas2 o(lmi/skous2, Molarium quidem dentium, quae pars carni adhaeret, momiscus; quae cibos conterit, mensae, et cavitates (quibus inseruntur) mortariola nominantur. Hinc Rabbi Selomo ad d. l. Mactes, inquit, est fossa, inqua dens situs est, facta ad instar mortarii. Neque aliud Graeci voluerunt, cum reddiderunt thn la/kkon th\n e)n th=| siago/ni. Ex huiusmodi itaque mortariolo maxillae asini fisso, pro tabo aut sanguine, tam uberes aquae miraculo [orig: miraculô] manaverunt, ut inde Samsonis sitis facile sedari potuerit. Quare is, postquam illam decantato [orig: decantatô] epinicio [orig: epiniciô] abiecisset, ut siti laborans vidit ex ea manare tam uberes aquas, mox eam resumpsit, ut tam avide exoptatum liquorem ebiberet, sicque rediit spiritus eius etc. Aliquid simile de Africano oryge narrat Plin. l. 10. c. 73. Orygem perpetuo sitientem Africae generant, et natura [orig: naturâ] loci potu carentem et mirabili modo [orig: modô] ad remedia sitientium. Namque Getuli latrones eo [orig: ] durant auxilio [orig: auxiliô], repertis in corpore eorum saluberrimi liquoris vesicis. Vide Bochart. Hieroz. Part. Prior. l. 2. c. 15. et supra in voce Maxilla.

MORTARIUM Vitruvio l. 7. c. 1. pro rudere pinsito et subacto, hodieque Gallis harenatum cumcalce. Sed et alveum, in quo subigitur harenatum, sic dixere [orig: dixêre]: inde et Galli a)letri/banon sic vocant. Mortarium autem quasi moretarium, in quo subigebatur moretum; quod genus cibi intritam etiam vocabant, Gallis farce vulgo: unde intrita et mortarium, quo [orig: quô] parietes farciuntur; in quod mortarium addebantur et fragmina caementorum, i. e. lapidum, vel parva caementa, ut exaliquot locis Vitruvii et Plinit constat. At rudus ipsum, quod mortarium appellat idem Vitruvius, ex saxis contusis componebatur: unde est, quod recentiores caementum pro intrita ipsa et ferrumine usurparunt [orig: usurpârunt] etc. Mortariorum Medicinalium et ad pigmenta pertinentium, meminit Plin. l. 36. c. 22. ubi quid Pigmenta sint, infra reperias. Ex his illa Graecis sunt i)atrikai\ a)ko/nai; quia ex a)ko/nij| i. e. cote, fiebant, ut idem Plin. asserit loc. cit. Nisi forte cotem, mortarii vice, terendis collyriis aptam intelligas, ut sunt hodie ac vocantur marmora, quibus colores suos terunt ac diluunt Pictores. Haec iisdem *ywgra/fwn qui/+nai. Vide quae hanc in rem pluribus commentatur Salmas. ad Solin. passim, et supra ubi de Etesto lapide: uti de Pharisao mortario, infra voce Pharisaei.

MORTICINUM inquinandi maxima [orig: maximâ] vi praeditum. Unde cum Israelitae olim, per omnem aetatem, in omni statu, ab ipsis incunabulis, immunditiei multifariae essent obnoxii; a morte tamen quae proficiscebatur contaminatio, reliquas omnes ferme superabat. Erat autem ea vel in brutis, vel in hominibus: bruta mortua, tam immunda, quam munda, solo [orig: solô] contactu inquinabant. Et quidem immunda animalia, ex quorum contactis cadaveribus impuritas contrahebatur, enumerantur Levitici c. 11. v. 24. 27. quibus adduntur octo reptilium species, v. 29. 30. 31. quinimo contaminabatur omnis res, quae tale cadaver attigisset, v. 32. 33. Munda vero tacta contaminabant, si morticina, Graecis


image: s0220b

kene/bria aut qnhsimai=a essent, i. e. sua [orig: suâ] sponte, nulla [orig: nullâ] vi exstincta aut suffocata, absque amissione sanguinis, Levitici c. 11. v. 39. 40. At ipsius hominis cadavere nihil contagiosius; illud enim vel ex praesentia sola, non ex contactu tantum, inficiebat contagione omnem qui eodem in loco erat, Numer. c. 19. v. 14. eaque [orig: eâque] immunditie, quae non nisi cinere vaccae rufae erat tollenda, Ibid. Quibus omnibus Deus, cuius regnum est vitae, mortem, ut o)yw/nia peccati, Roman. c. 6. v. 23. horrere se et abominari, operumque mortuorum communionem vitandam esse, luculenter testatum volebat. Erat itaque prae coeteris omnibus singularis purificatio polluti e morticino, quae aqua [orig: aquâ] separationis seu aqua [orig: aquâ] cinere vaccae rufae conspersa [orig: conspersâ] peragebatur, Numer. c. 19. v. 19. Ad quem ritum allusit David, Psalm. 51. v. 9. Expiabis me hyssopo [orig: hyssopô] et purus ero; lavabis me et prae nive albescam. Paulus item 1. Cor. c. 15. v. 29. non levi argumento [orig: argumentô] resurrectionem mortuorum inde efficiens. Quando enim *baptisqe/ntes2 u(pe\r nekrw=n, a pollutione mortis purificati, in Sanctuarium redibant; quid significabant aliud, nisi reditum nostrum ex morte, qua [orig: quâ] in hac vita polluimur? Franc. Burmannus Synops. Theolog. Chri. Part I. l. 4. c. 22. §. 9. 16. 18, vide quoque hic passim. inprimis ubi de Aqua Separationis Cinere vaccae rufae, Mortuis, Munditie Ceremoniali etc. Sed et Flaminis apud Romanos uxori e morticino sandalia ferre non licuisse, diximus supra voce Flaminica.

MORTONUS Thomas, vide Thomas.

MORTUARIUM in Communione Romana ius illud dicitur quod Ecclesiae, seu illius Rectori debetur, cum quis decedit. Quippe si decedens parochianus tria velplura cuiuscumque generis in bonis suis habuerit animalia, optimo [orig: optimô], cui de iure fuerit debitum reservato [orig: reservatô], Ecclesiae silae a qua Sacramenta recepit, dum viveret, sine dolo, frande seu contradictione qualibet, pro recompensatione subtractionis personalium decimarum, nec non et oblationum, secundum melius animal reservatur post obitum, prosalute animaesuae, huiusmodi liberandum. Quod si duo tantum in bonis decedentis exstiterint animalia, de mansuetudine Ecclesiae exactio quaelibet nomine mortuarii remittitur, in Statutis Provincial. Stephani Archiepisc. Cantuar. apud Lambethe A. C. 1206. etc. Vide Car. du Fresne in Glossar. in hac voce, et in vocibus Catallum ac Heriotum. In Statutis Ordinis Hospitalariorum S. Ioannis Hierosolymitani et qui eorum in locum successere [orig: successêre], Mortuarii nomine intelliguntur fructus Commendae currentes, a die obitus Commendatarii, usque ad proxime insequentis mensis Maii finem, seu Festum Nativitatis S. Ioannis Baptistae, qui ad commune Aerarium spectant; quemadmodum et annata integra, a Maio hoc usque sequentis anni Maium, id quod Vacans vocant, etc. Dominic. Macer in Hierolexico [orig: Hierolexicô].

MORTUI [1] apud Poetas, in Inferorum poste notari. Stat. Theb. l. 8. v. 10.

Nec dum illum aut trunca [orig: truncâ] lustraverat obvia taxo
Eumenis, aut furvo [orig: furvô] Proserpina poste notavit.

Uti Lutatius, Asserunt enim Poetae, inquit, Mortuorum capita Furiarum lampade (etaxo) lustrari et eorum nomina a Proserpina in Inferorum poste conscribi. Seu abscissione crinis, ab cadem, gregi mortuorum asciti sunt. Virg. fine l. 4. Aen.

Nondum illi flavum Proserpina vertice crinem
Abstulerat, Stygioque caput damnaverat Orco.

Quod figmentum Euripidi deberi, annotat Macrob. l. 5. c. 19. Hoc [orig: Hôc] facto [orig: factô] vel occursus eorum polluere creditus Philosophis, uti vides in Historia Iamblichi, penes Eunapium. Et Hebraeorum divinis scitis impurierant, qui mortuum aliquid vel tangerent, uti vidimus supra de Morticino. Funesta vero etiam sua [orig: suâ] morte deleta, quorum antiqua [orig: antiquâ] superstitione nec coria pedibus induere licebat hominibus sanctis, vide Festum Mortuae pecudis. Ita Principibus Romanis, quorum res iuxta divinas sacrae habebantur, non licebat etiam praedecessorum suorum corpora tangere. Suid. Imo unus mortuus totam polluebat communitatem. Virg. Aen. l. 6. v. 149.

Praeterea iacet exanimum tibi corpus amici,
Heu nescis, totamque incestat funere classem.

Vide quoque de Laio Stat. Theb. l. 2. v. 64. et de ritu hoc in re Hebraeorum, supra ubi de Iuvenca decervicanda alibique. Proin atro [orig: atrô] calculo [orig: calculô] notata tyrannis eorum, qui mortuos etiam terra [orig: terrâ] et igni arcebant. Politiores certe gentes vel sepultura [orig: sepulturâ], vel rogo [orig: rogô] dignabantur. Et quidem apud Romanos, olim noctu efferebantur, praelucentibus candelis e papyro cera [orig: cerâ] circumdato. Martial. l. 8. Epigr. 43.

Effert uxores Fabius, Chrestilla maritos;
Funereamque toris quassat uterque facem.

Quem morem, a non nullis Christianis usurpatum, ab Hispaniae Episcopis in Concilio Illiberino, Constantini Imperatoris tempore congregatis, damnatum ac prohibitum fuisse, novimus. In lectis, papyro itidem et scirpo fartis, cum quibus rogo inferebantur ac comburebantur. Idem alibi Epigr. 44.

Factus papyro [orig: papyrô] dum tibi torus crescit.

Scirpus enim, ut et papyrus, uti candelis ad lumina usum praebuit; quibus detracto cortice, inquit Plin. l. 16. c. 37. candelae luminibus et funeribus serviunt: Sic cadaveribus expeditius cremandis inserviit. Simul autem mortuorum cum quibus oleas quoque efferri consuevise, dicemus infra) sepulchris inferebantur resculae, quibus in vita usi fuerant aut delectati, aut una comburebantur, ubi mos fuit cremari defunctos. Plin. l. 36. c. 17. Mucianus specula quoque et strigiles et calciamenta illata mortuis lapidea fieri auctor est, etc. Salmas. ad Solin. p. 1002. et 1003. Vide quoque infra aliquid voce Praetexta. Insuper memoria eorum multis modis a viventibus colebatur. Sane omnes pompae, Ludi, Templa, Sacrificia, Arae, Caeremonlae sollennes vetustissimorum Paganorum nihil, nisi Memoriae mortuorum, fuere [orig: fuêre], ut longis Catalogis repetunt Ecclesiae primae contra Nationes propagatores, Theophilus, Tatianus, Iustinus, Athenagoras, Arnobius, Tertullianus, Cyprianus, Minuecius, Alii


image: s0221a

Inprimis Clemens Alex. quo [orig: quô] doctior nemo unquam, ne apud Graeeos quidem, Scriptor fuit, verus ille Varro Christianae antiquitatis, exque eo Eusebius, adiuncto [orig: adiunctô] suo [orig: suô] sermone, Praeparat. Euangel. l. 2. c. 6. Vide quoque de coniectu coronarum florumque in mortuos, Paschalium Cononar. l. 4. c. 5. et de orationibus, elecmosynis et oblationibus quas ante Gregorii M. tempora faciebant quidam veteres Christiani, pro mortuis, Io. Forbesium Instructionum Historico- - Theologicarum l. 13. c. 9. nec non hic [orig: hîc] passim. Addam saltem, Mortuos in Ecclesia sepeliri, vetitum esse Canonibus, qua de re vide quae Lindenbrogius adnotavit in hac [orig: hâc] voce. uti de mortuorum excommunicatione supra.

MORTUI [2] Haeretici vide Defuncti.

MORTUUM Mare [1] nomen multorum in Gallis locorum, quae a mari remotissima: Vulgo Mortemer vel Mortemar. Ita dicta autem sunt, quia ad stagna, aquas nempe mortuas et resides sita. Sic in Normannia locus est veteri Monasterio [orig: Monasteriô] insignis, cuius meminit Ordericus Vitalis Histor. l. 11. Item in Lemovicibus etc. Stagna autem maria solere dici, patet vel ex solo illo lacu seu stagno in Lotharingia, non longe ab oppido Albomonte Blamont, unde oritur amniculus, qui in Mortam ad Rosaria defluit; accolae vocitant la Grand' Mer. Atque hinc illustri familiae, ex Rupichovartiorum (de Rochechovart ) qui e priscis Lemovicum Comitibus orti, stirpe enatae nomen. Iohannes enim de Rochechovart Dn. de Mortemar, ex Margaretha (silia Petri Ambosiani Dn. de Chaum. ) pater fuit Almerici; ex Iohanna de Pontville Dn. de Rochechovart, genitoris Francisci, Baronis de Mortemar: quo [orig: quô], et Renata [orig: Renatâ] Taveau, natus Renatus Iohannam de Saux (filiam Caspari de Saux Dn. de Tavanes Marescalli Franciae) sibi iunxit, atque ex ea suscepit Casparum de Rochechovart. Marchionem de Mortemar Principem de Tonnay Charente, qui ex Luisa Comite de Maure (Carolo [orig: Carolô] Comite, qui decessit A.C 1575. genita [orig: genitâ] ) prosevit Gabrielem Ducem de Mortemar et Ludovicum Comitem de Maure. Quorum huic uxor obtigit Anna, filia Octavii Baronis d'Attichy: Ille ex Diana (filia Iohannis de Grandseigne, exstincta [orig: exstinctâ] A. C. 1666.) suscepit Ludovicum Victorem Comitem de Vivonne, Gabrielidem Principem de Tonnay Charante (uxorem Cl. Leonori de Damas Comitis de Tianges ) Mariam Emanuelem; Monialem Franciscam Athenaistam (quae nupsit Ludovico de Pardaillan de Gondrin Marchioni de Montespan ) et Mariam Magdalenam Monialem. Phil. Iac. Spenercus Theatr. Part. 3. p. 8

MORTUUM Mare [2] vide Asphaltus.

MORVILLERIUS vide Iohannes Morvillerius.

MORVINNUS vulgo le MORVAN, pagus Galliae, Fortunato de vita S. Germani c. 30. memoratus, inter Lutetiam ac Augustodunum Aeduorum ab illo ponitur, a vico cognomine sic dictus. In eo Cussiacum est, vulgo Gussi en Morvan nuncupatum. Attribuitur hodie, partim Nivernensi, partim dominio Castri Canini Chasteau Chinon, partim etiam Burgundiae, estque montosa et silvestris regiuncula. Vide Hadr. Vales. Notit. Gall.

MORVISIUS moneta aurea Alphonsi Hispaniae Regis voce forte ex maravedinus detorta [orig: detortâ]: de qua monetae specie multa apud Covarruviam in Collat. veter. numism. c. 6. laudatum Car. du Fresne in Glossario.

MORUM Magister, vide supra Magister.

MORUNDIA tractus Ducatus Burgundiae, inter tractus Alexiensem, Augustodunensem et Divionensem. Eius periere [orig: periêre] limites. Vulgo le Morvant. Satis montuosus, Baudrand. vide supra.

MORUNI Indiae populi montium, qui perpetuo [orig: perpetuô] tractu Oceani orae praetentisunt, incolae, apud Plinium l. 6. c. 20. et Solinum c. 22.

MORUS [1] arbor sapientissima Plinio, quod novissima urbanarum germinat, nec nisi exacto [orig: exactô] frigore. Sed cum coepit, in tantum universa germinatio erumpit, ut una [orig: unâ] nocte peragat etiam cum strepitu, l. 16. c. 25. Unde et prudentiae symbolum Pierio habetur: Sic enim Vir prudensgraviora negotia et consilia omnia consulto prorogat, neque ante tempus sese effert, sed maturam occasionem citra noxam ac periculum exspectat. An Graecis propterea, quasi per a)nti/frasin stulta dicta, quia sapientissima est? mwro\n certe stultum illis significare notum. Est autem arbor fruticosa, cuius fructus anno [orig: annô] maturescit: pariterque floret subnascens, et prior coquitur. Sucus pomis in carne vinosus; trini colores, candidus primo, mox rubens, maturis niger. In novissimis florent, inter prima maturescunt. Tingunt manus succo [orig: succô] matura; Sic apud Virg. Ecl. 6. v. 21. Sileno Aegle,

Aegle Naiadum pulcherrima: iamque videnti
Sanguineis frontem moris et tempora pingit:

eluunt acerba etc. Vide iterum Plin. l. 16. c. 24. et supra in voce Mora.

MORUS [2] Thomas, vide Thomas.

MORYCHIDUS Archon Athenis, quo [orig: quô] regnante latum est illud decretum, ne quis nominatim in comoedia perstringeretur. Vide Schol. in Aristoph. Acharn. p. 274. A.

MORYCHUS [1] cognomen Bacchi apud Siculos, cuius faciem vindemiae tempore musto [orig: mustô], et recentibus ficis oblinere consueverunt. Item Tragicus quidam poeta, ab Aristophane derisus. Erasmus in Proverbio, Morycho [orig: Morychô] stultior.

MORYCHUS [2] nomen viri comicum, apud Platonem *perialgei=. Ab auctore Scholiorum in Acharn. Aristoph. indigitatur Poeta tragicus, qui delitiarum ac luxuriae nomine male audiit, p. 414. A. 2. Vide et in Vesp. p. 462. E. 1. Iterum perstringitur, tamquam delitiosi victus [orig: victûs] homo, cetera pallens et ad calescendum villosis utens vestibus et crassis; p. 512. D.

MORYLII vel MORILLII, Macedoniae populi in Occasum vergentes, Plin. l. 4. c. 10.

MOSA [1] fil. Caleb ex Epha concubina, 1. Paral. c. 2. v. 46. Fil. Zamri, filii Ioadae, 1. Paral. c. 8. v. 36. Filius Saharaim ex Hodes uxore. 1. Paral. c. 8. v. 9.