CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS TERTIVS Literas M, N, O, P, Q, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

ORCHOMENUS sive ORCHOMENUM, oppid. geminum; unum Boeotiae inter Elateam ad Septentrionem et Coroneam ad Meridiem proximas urbes, adhuc Orchomeno dictum; ubi templum Charitibus, h. e. Gratiis dicatum erat: olim ditissimum, ac potentissimum, cui Thebani tributa pendebant. De eo Pausan. l. 9. Apud Orchomenios, est templum vetustissimum Grattarum: ta\s2 me\n dh pe/tras2 se/bousi, sed saxa venerantur, eaque de caelo delapsa, et eodem excepisse ferunt. Nempe idololatria ab impositis columnis, rudibusque lapidibus coepit, et priscis temporibus Deorum simulacra insormia fuere [orig: fuêre]. Vide supra ubi de huiuscemodi Ceastrorum Baetylis. Huius solum a talpis ferme eversum est, auctore Plinio [orig: Pliniô]. Nunc tantum castrum est Orcomeno, in Stramulipa provinc. Livadiae, sub Turcis. Alterum in Arcadia inter palustria et paludosa loca, Mantineae urbi proximum. Est et Orchomenus fluv. Thessaliae, Minyeius ante, postea Minterius dictus, teste Strabone, cum oppid. cognomine. Homer. Il. ss. v. 511.

Ubi Scholiast. *to\n e)n th=| *boiwti/a| le/gei *)orxomeno\n, to\n u(po\ *minu/ou basileuqe/nta, to\n o)nomasqe/nta a)po\ *)orxome/nou tou= *dio\s2 ui(ou=, kai\ *(ermi/pphs2 th=s2 *boiwtou=. *parar)r(ei= au)to\n potamo\s2 *minu/as2, a)f' ou(= *minu/ai e)klh/qhsan oi( th\n xw/ran katoikou=ntes2. *)/esti de\ kai\ e(/teros2 *)orxomeno\s2 th=s2 *)arkadi/as2, o(\n polu/milon kalei= o( *poihth/s2 kai\ e(/teros2 th=s2 *qessali/as2. Ovid. Met. l. 6. v. 416.

*du=n' *)ai/+dos2 kune/hn, mh\ ma\n i)/doi o)/brimos2 *)/arhs2.
Inducit Orci galeam, ne ipsam videret potens Mars.

Nebula est densissima, qua [orig: quâ] se Dii condebant apud Poetas, cum conspicui esse nollent. Metaphora [orig: Metaphorâ] desumpta [orig: desumptâ] a Ducibus belli, qui, quoties agnosci nolebant, saltem non dignosci a manipulari et gregario milite, non sumebant galeam ornamentis suis ac terriculamentis, conis videl. cristis, et iubis, insignem, sed genus illud galeae, quae Homero Il. k. v. 258. est katai=tuc, sine cono et crista, a)/falos2 kai\ a)/lofos2. Hinc *(/adou kune/hn fore/ein, Proverbialiter dictum, ut de Philippo Rege apud Aristidem, pro dolose et fraudulenter aliquid agere. Sed et aliquis thn a)/i+dos2 kunh=n gestare dicebatur, i. e. kouriou=n seu kouria=|n, gerere comam intonsam et squalentem, indicem luctus: quam Aristophanes vocat skotodasupukno/trixa, nigram, rigidam, hirtam comam, in Acharn. etc. Vide Car. Paschalium Coronar. l 10. c. 20.

ORCINI et Pileati, hesterni Quirites, ut appellat Persius, Sat. 3. v. 106. inter funeris Ministros inserti olim Romae videntur, Laurentio Pignorio Comment. de Servis. Istiusmodi hominibus. a Caesare Dictatore, et post necem eius inprimis, a Triumviris Reip. constituendae. ductum coinquinatumque Senatorium ordinem fuisse, Suetonius in Aug. c. 35. ait: ubi Augustum Senatorum numerum affluentem deformi et incondita [orig: inconditâ] turba [orig: turbâ] (erant enim super mille et quidem indignissimi, et post necem Caesaris per gratiam et praemium allecti, quos Orcinos vulgus vocabat) ad modum et splendorem pristinum redegisse, refert. Alias Orcinus libertus, cum nullius viventis libertus sit, Ditis sive Orci libertus seu Charonita vocatur. Vide Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 7. c. 5. et ante eum Cuiacium Observat. l. 3. c. 23.

ORCUS [1] Deus Inferorum, idem cum Plutone: et fuit Orci seu Plutonis aedes Romae, in decima Urbis regione. Alii eum cum Charonte confundentes, Acheronti fluvio praefuisse, aiunt. At Antiquis Quietalem dictum esse, a Quiete, quam, aedem extra portam Collinam habentem, ad mortuos pertinuisse docet Augustin. de Civ. Dei l. 4. c. 16. annotat Lud. Vives in locum. Nomen quod attinet, Verrius apud Festum, Orcum quondam Uragum dictum esse affirmat, unde per contractionem Orcus appellatus sit: sed ex Hebr. potius [gap: Hebrew] quod terram denotat, deducendam vocem esse docent Eruditi. Et certe pleraque, quae ad Inferos pertinent nomina, ex eo fonte profluxisse, obscurum non est. Ita Erebus, Acheron etc. Hebraica nomina vel Syra sunt, quae vesperam, seu occidentem et extrema rerum denotant: Atque hinc Poetae, qui Erebo creatam noctem finxere [orig: finxêre], nukta\ e)rebennh\n dixerunt, quod et Viri Eruditi fuse ostenderunt. Quin etiam ipsa Graecorum sacra ex Oriente petita. Vide Heinsium ad Nonnum et Bochartum in Phaleg, quibus adde Anton. Thysium ICtum Notis in A. Gellium l. 1. c. 24. ubi in Epigrammate Naevii, versum illum,

explicat, ut et Georg. Hornium Histor. Philos. l. 2. c. 11. Inter cognomina eius Quietalis est, quia viventibus affert quietem, ut dictum, Voss. de Idolol. l. 3. c. 19. Vide quoque infra Quies.

ORCUS [2] Molossorum Rex, anno [orig: annô] fere ante Romam conditam 717.

ORCUS [3] Thessaliae fluv. e Stygia palude profluens, aquis adeo pinguibus, ut Peneo fluvio, in quem illabitur, olei in modum supernatet. Hinc factus est locus fabulae, ut Orcus Inferorum fluvius esse dicatur, cuius apud Deos sanctissimum semper habitum sit iuramentum. Apud Hesiodum in *)/erg. v. 802. vulgo legas *)/orkon tinnume/nas2. Ubi Interpretes: Periurium vindicantes. Quis vero unquam audivit o(/rkon esse periurium? Sane in MS. (notante Graevio [orig: Graeviô] ) legitur. *(/orkon geino/menon, Orcum natum. Et sic legisse videtur Virg. Georg. 1. v. 277.

Ubi Servius, Hesiodus Orcum quinta [orig: quintâ] Luna [orig: Lunâ] dicit natum. Ex Celso quoque tradit, Orcum esse iurisiurandi Deum, pallidum dictum, quia iurantes trepidatione pallescant. Apud Orcum enim defunctas animas iurare, ne quid suos, quos in vita [orig: vitâ] reliquerunt, contra fas adiuvent. Orcus autem Latinis est Pluto, summus inferorum Deus. Cicer. in Verr. Orat. 4. c. 50. Ut alter Orcus venisse Aetnam, et non Proserpinam, sed ipsam Cererem rapuisse videatur, h. e. alter Pluto. Plautus in Poenulo Actu 1. sc. 2. v. 131. Quo die Orcus ab Acheronte mortuos amiserit. Nonnullis tamen Charon est. Glossae Philoxeni. Orcus, *xa/rwn. Quin et Sil. Italicus Cerberum Orcum vocat l. 13. v. 845.

Ut veteres videantur omnibus inferis tribuisse nomen Orci, quod a Graecis illos accepisse certum est, qui *(/orkon vocarunt [orig: vocârunt] sepulchrum, ut bene observat maximus Scaliger ad Varronem ex Menandro. Vide Graevium ad Hesiod. p. 91. Nic. Lloydius.

ORCYNIUM Lesbi mons. Theophrastus, l. 3. 6. ult. Histor. Ordymnus Plinio, l. 5. c. 31. et Ordunum vocatur. Item nemus, et oppid. Germaniae, quod in eius meditullio situm est, alias Pfortshemium. German. Orcynheim: quam enim silvam Graeci Latinique Hercyniam, veteres Germani Orcyniam dixere [orig: dixêre]. B. Rhenanus Rer. Germanic. l. 3. ad quem vide Notas Ottonis ICti p. 415.

ORDA seu HORDA, Tartaris tentorium, statio, curia Imperatoris: Occurrit apud Vincentium Beluacensem l. 32. c. 22. 24. 25. 31. et apud Abulfaragium in Histor. Dynastar. passim. Glossar. Theotiscum Lipsii, Ordon, habitabant. Unde hodieque tribus Tartarorum, in quas illi divisi, Hordae dicuntur. Hinc Tartaros tribum seu Hordam Scitharum fuisse, a fluvio Tater appellatam; Naiagenses, hodie pro numerosissima et maxima Tartarorum Horda censeri, ut alia omittam, ait Georg. Hornius Orb. Imper. p. 288. et 295.

ORDALIUM vox medii aevi, ab Or i. e. magnum, et dael, i. e. iudicium. Iudicum fuit ferri. aquae ignis, duelli, etc. in Germania, Anglia, Gallia, etc. frequens priscis temporibus: Duodecim igniti vomeres Ordalium apud Graecos fuerunt. Unde Ludovicus Ludovici Regis fil. decem homines cum aqua calida, decem cum ferro calido, et decem cum aqua frigida ad iudicium Dei, de Lotharingia cum Carolo Calvo disceptans, misit, qui omnes illaesi reperti sunt, A. C. 876. Liber autem per ferrum candens, rusticus per aquam, ius suum probare solitus erat. Vide Aimoin. l. 5. c. 34. Sigebert. ad A. C. 966. in primis Spelmann. in Glossar. Archaeol. qui formam iudicii per Ordalium prolixe exsequitur, atque Exorcismos Aquae, adiurationem Ferri, Panis item ordeacei et Casei ex antiquitate diligentissime eruit. Ceterum Belgicum Oordeel, Germanicum Urtheil, idem cum Ordalio videtur, nisi quod illa in genere quodvis iudicium signent. Forma Iudicii per Ordalium haec fuit, apud Spelmann.

Peractis coram Sacerdote trium dierum ieiuniis, cum homines vis mittere ad iudicium aquae frigidae, ad comprobationem, ita facere debes. Accipe illos homines, quos vis mittere in aquam et duc eos in Ecclesiam et coram omnibus illis cantet Presbyter Missam et faciet eos ad ipsam Missam offerre. Cum autem ad communionem venerint, antequam communicent, interroget Sacerdos eos, cum adiuratione et dicat, Adiuro vos N. per Patrem et Filium et Spiritum S. et per vestram Christianitatem, quam suscepistis, et per unigenitum Dei fil. et per S. Trinitatem et per S. Euangelium, et per istas sanctas reliquias, quae in ista Ecclesia sunt; et per illum Baptismum, quo [orig: quô] vos Sacerdos regeneravit, ut ne praesumatis ullo [orig: ullô] modo [orig: modô] communicare neque ad Altare accedere, si hoc fecistis, aut consensistis aut scitis, quis hoc egerit. Si autem tacuerint et nulli hoc dixerint, accedat Sacerdos ad Altare et communicet. Postea vero communicet et illos, quos vult in aquam mittere.

[gap: Hebrew letter] Iustus es Domine et rectum iudicium tuum; fac cum servo tuo secundum misericordiam tuam.

Absolve quaesumus Domine tuorum delicta famulorum, ut a peccatorum suorum nexibus, quae pro sua fragilitate contraxerunt, sua [orig: suâ] benignitate liberentur, et in hoc iudicio, prout meruerint, tua [orig: tuâ] iustitia [orig: iustitiâ] praeveniente, ad veritatis censuram pervenire mereantur, per Dominum nostrum.

In diebus illis, loquutus est Dominus ad Moysem, dicens: Ego sum Dominus, Deus vester; Non facietis furtum, nec mentiemini; nec decipiat unusquisque proximum suum. Non periures in nomine meo: nec polluas nomen Dei tui. Ego Dominus. Non facias calumniam proximo tuo: nec vi opprimas eum. Non moretur opus mercenarii tui apud te usque mane. Non maledices surdo: nec coram caeco ponas offendiculum, sed timobis Dominum Deum tuum, quia ego sum Dominus. Alia.

FRS. Renovamini spiritum mentis vestrae, et induite novum hominem, qui secundum Deum creatus est, in iustitia et sanctitate veritatis.

Propter quod deponentes mendacium, loquimini veritatem unusquisque cum proximo suo, quoniam sumus invicem membra. Irascimini et nolite peccare.

Qui furabatur, iam ne furetur: Magis autem laboret operando manibus suis, quod bonum est, ut habeat, unde tribuat necessitatem patientt.

RS. Propitius esto Domine peccatis nostris, ne quando dicant gentes, ubi est Deus eorum?

Vs. Adiuva nos Deus salutaris noster et propter honorem nominis tui Domine libera nos. Alleluia. Deus Iudex iustus, fortis et patiens; numquid irascetur per singulos dies?

In illis --- cum egressus esset Ihesus in via, percurrens, quidam genu flexo [orig: flexô] ante eum, rogabat eum dicens, Magister bone, quid faciam, ut vitam, aeternam percipiam? Ihesus autem dixit illi: Quia me dicis bonum: Nemo bonus, nisi solus Deus.

Praecepta nosti? Ille dixit, Quae? Ait. Non occidas. Non adultereris. Non fureris. Non falsum testimonium dicas. Non fraudem feceris. Honora patrem tuum et matrem tuam. At ille respondens ait, Magister, haec omnia custodivi a iuventute mea. Ihesus autem intuitus eum, dilexit eum et dixit ei, Unum tibi deest. Vade, quae cumque habes, vende et da pauperibus et habebis thesaurum in caelo; Et veni sequere me. Of' Immittet Angelum Dominus in circuitu timentium eum et eripiet eos: gustate et videte quam suavis est Dominus.

Intercessio sanctorum tuorum misericordiae tuae, Domine, munera nostra conciliet; et quam merita nostra non valent, eorum deprecatio indulgentiam valeat obtinere, per Dominum.

O aeterne Deus: Qui non solum peccata dimittis: sed ipsos etiam iustificas peccatores: et reis non tantum poenas relaxas, sed dona largiris et praemia. Cuius nos pietatem supplices exoramus, ut famulos tuos N. non de praeteritis iudices reatibus, sed huius culpae veritatem spectantibus: insinues, quatenus et in hoc Populus tuus praeconia nominis tui efferat et te vitae praesentis et perpetuae auctorem agnoscat per Christum.

Deus, de quo scriptum est, quia iustus es et rectam iudicium tuum, fac cum his servis tuis, secundum misericordiam tuam, ut non de pristinis iudicentur reatibus, sed in hoc. Prout meruerunt, tua [orig: tuâ] benedictione praeveniente veritatis subsequantur iudicium. Amen. Et qui iustus es et amator iustitiae, et a cuius vultu videtur aequitas, fac in conspectu populi tui, ut nullis malorum praestigiis veritatis tuae fuscentur examina. Amen. Petitiones nostras placatus intende et culparum omnium praeteritarum eis veniam clementer attribue; et si culpabiles sunt, tua larga benedictio non eis ad suffragium, sed huius culpae ad insinuandam veritatem proficiat. Amen.

Corpus hoc et sanguis Domini nostri Ihesu Christi, sit vebis ad probationem hodie, Cos. Iustus Dominus et iustitiam dilexit, aequitatem videt vultus eius.

Perceptis Domine Deus sacris muneribus, suppliciter deprecamur, ut huius participatio Sacramenti et a propriis nos reatibus indesinenter expediat, et in famulis his veritatis sententiam declaret, per Dominum nostrum.

Expleta [orig: Expletâ] Missa [orig: Missâ] faciat ipse Sacerdos aquam benedictam, et pergat ad locum, ubi homines probentur. Cum autem venerit ad ipsum locum, det illis omnibus bibere de aqua. Postea vero coniuret aquam, ubi culpabiles mittat. Incipit adiuratio aquae. Deus, qui per aquarum substantiam iudicia tua exercens, diluvii inundatione milia populorum interemisti; et nae iustum cum suis salvandum censuisti. Deus, qui in mari rubro cuneos Aegyptiorum involvisti, et agmina Israelitica imperterrita abire iussisti, virtutem tuae benedictionis + his aquis infundere et novum ac mirabile signum in illis ostendere digneris: ut innocentes a crimine, cuius examinationem agimus more aquae, in se recipiant et in profundum pertrahant; conscios autem huius criminis a se repellant atque reficiant, nec patiantur recipere corpus, quod ab onere bonitatis evacuatum ventus iniquitatis allevavit, et in hanc constituit; sed quod careat pondere virtutis, careat pondere propriae substantiae in aquis, per Dominum nostrum. Alias duas adiurationum formulas habes ibidem.

Post has autem coniurationes aquae, exuantur homines, qui mittendi sunt in aquam, propriis vestimentis et osculentur Euangelium et crucem Christi et Aqua benedicta super omnes aspergatur; et qui adsint, omnes ieiunent, et sic proiciantur singuli in aquam. Et si summersi fuerint, inculpabiles reputentur: si supernataverint, rei iudicentur.

Incipit adiuratio Ferri vel Aquae ferventis ad iudicium. In simplo unum pondus. In triplo tria ferrum aequiparet pondera. Et in illa adiuratione non adsint, uti praediximus, nisi ieiuni. Et dictis Letaniis, sic Sacerdos in loco, ubi ferrum accenditur, vel aqua infervescatur, adiurationem initiando inchoet.

Deus, qui per ignem signa magna ostendens Abraham puerum tuum de incendio Chaldaeorum eripuisti: Deus, qui rubum ardere ante conspectum Moysi et minime comburi permisisti: Deus, qui ab incendio fornacis Chaldaici, plerisque succensis, tres pueros tuos illaesos eduxisti: Deus, qui incendio ignis populum Sodomae et Gomorrae involvens, Loth famulum tuum, cum suis, saluti donasti: Deus, qui in

adventu sancti Spiritus tui illustratione ignis fideles tuos ab infidelibus secrevisti, ostende nobis in hoc parvitatis nostrae examine virtutem eiusdem S. Spiritus; et per huius ignis fervorem discerne fideles et infideles, ut ad tactum eius rei cuius inquisitio agitur (furti, homicidii etc.) conscii exhorrescant et manus eorum vel pedes comburantur aliquatenus; immunes vero ab eiusmodi crimine liberentur penitus et illaesi permaneant, per etc. Habes ibidem alteram quoque et tertiam.

His peractis, Aqua benedicta cunctis adstantibus detur ad degustandum et aspergatur per totam domum et ferrum proferatur, quod a culpato coram omnibus accipiatur et per mensuram 9. pedum portetur, manus sigilletur, sub sigillo servetur, et post tres noctes aperiatur, et si mundus est, Deo gratuletur, si autem insanies crudescens in vestigio ferri inveniatur, culpabilis et immundus reputetur. In aqua fervente, accipiat homo lapidem, qui per finem suspendatur, in simpla probatione, per mensuram palmae: in tripla autem, unius ulnae: manus vero sigilletur et aperiatur, ut supra.

Incipit Exorcismus panis ordeacei, quorum appensio unius unciae: Primitus faciat Sacerdos laetanias, et omnes, qui intus sunt cum eo, ieiunent, et sic incipiat.

Consecrator et creator humani generis; dator gratiae spiritualis; largitor aeternae salutis; emitte Spiritum tuum super hanc creaturam panis vel casei cum timore et tremore agnitudinis brachii tui, adversus eum, qui cum superbia et contumacia aec Zelo iniquo venit, et vult subvertere iustitiam et conculcare iudicium. Fac eum Domine in visceribus, angustari eiusque guttura conclude, ut panem velcaseum istum in tuo nomine sanctificatum devorare non possit hic, qui iniuste iuravit ac negavit hoc quod quaerebatur et iusiurandum pro nihilo habuit, et nomen tuum nominavit, ubi rectum non erat: Te quaesumus, ut non ei permittas abscondere, quia iustus es Domine et rectum iudicium tuum, qui custodis veritatem in saeculum, faciens iudicium iniuriam patientibus et custodis pupillum ac viduas suscipis et viam malignorum exterminabis; Ideo ostende nobis misericordiam tuam, ut humiles ac mansueti et recti propter veritatem gaudeant; superbi autem ac iniqui et cupidi contristentur et humilientur, usque dum confiteantur magno et sancto nomini tuo et cognoscant coeteri, quia nomen tibi Dominus et tu solus super omnem terram altissimus et servi tui in te glorientur et laudent nomen tuum in saecula saeculorum, Amen. Ibidem alias itidem duas habes.

Hactenus Spelmannus ex textu Roffensi. Idem Iudicium aquae ignis et ferri concessum a Iohanne Angliae Rege Deo et Ecclesiae S. Trinitatis de Norwic et Episcopo loci et successoribus eius et Monachis ibidem Deo servientibus per omnes terras suas etc. Et quod habeant per universas terras suas, sac et soc, tolsthem, Infangentheif et Utfangentheif, cum iudicio ferri aquae et ignis ac duelli bene et in pace etc. data apud Geitinton 28. Novembr. Regni 2. (quod ab Henrico III. confirmatum, apud Westmon. 1. Ian. Regni sui 16.) tradit. Vide apud Eundem plura Glossar. Archaeol. et ut voce Lada, item Purgatio.

ORDEA vox recentioris aevi, memorata in Tabulario S. Petri Generensis, Absolvit idem Gasto in Bearnio --- omnes homines ad dominium S. Petri Generensis pertinentes, ab exercitu et ab omni expeditionis genere, et a repentina hostium insequutione, quam vulgus consuevit Ordeam appellare: Marcae Histor. Beneharn. l. 6. c. 11. num. 6. idem videtur esse, quod Wardea, in LL. Wisigothorum et in Capitular. Caroli M. certus scilicet militum numerus, qui in castris et oppidis olim constituebatur, ad arcendas hostium repentinas invasiones et irruptiones. At Dominico de Praerogativ. allod. c. 22. §. 5. significat haec vox tumultuariam illam et repentinam militum convocationem, quae aeris campani sonitu iam finibus imminenti hosti opponi consuevit: in veteri quippe Codice forensium Actorum ditionis Mixiae, in regno Navarrae, conventus generalis denuntiatio ab orde sonade, idem est ac interposito [orig: interpositô] aeris sonitu, interpretante Oyhenarto in Notit. Vasconiae p. 127. Ita Ordeam pulsare, idem significat, quod Gallis battre le beffroy, et Anglis levare huesium. Vide Car. du Fresne Glossar. ut et supra, voce Huesium.

ORDEACEUS Panis in Ordalio olim quoque adhibitus. Vide supra Ordalium, ut et in voce Hordeum.

ORDESUS Sarmatiae Europaeae urbs, ad Axiacen fluv. Item fluv. ingens, qui Istro miscetur, Herodot.

ORDINALE liber quo [orig: quô] ordinatur modus dicendi, decantandi, celebrandique divinum officium, ex more Ecclesiae Romanae. Provincial. Angl. l. 3. tit. de Ecclesiis aedificandis c. ut Parochiani: Volumus quod teneantur (Parochiani) invenire omnia inferius annotata videl. Legendam, Antiphonarium, Gradale, Psalterium, Troparium, Ordinale, Missale, Manuale, Calicem etc. Ranulfus in Polychron. l. 7. c. 3. in A. D. 1077. de Osmundo Saresberiensi Episcopo, Hic quoque, inquit, composuit librum Ordinalem Ecclesiastici officii, quem Consuetudinarium vocant, quo [orig: quô] fere nunc tota Anglia, Wallia et Hibernia utitur, apud Henr. Spelmann. Glossar. Archaeol.

ORDINARIA Structura Latinis dicta est, quam i)si/domoi pli/nqoi, lateres ordinarii, non acervatim, sed in ordine compositi, faciebant. Iuvenalis Scholiastes: Babylonem significat Penfarum civitatem, quam condidit Semiramis Nini uxor et coctili latere munivit, quem hodie dicimus ordinarium lapidem. Atqui later non est lapis. Sed ordinaria structura etiam lateritia, quae ordine structa est. Fiebat et silicibus, quos ordinarios vocat Vitruvius l. 2. c. 8. Exrubro saxo quadrato aut ex testa, aut exsilicibus ordinariis struat bipedales parietes. Ubi silices ordinarii dicuntur, qui in pariete positi sunt ordine, non temere congesti. Hinc idem paulo

post, Ita enim non acervatim, sed ordine structum opus poterit esse sempiternum. Palladius, l. 1. c. 34. de maceriis horti, Plerique sine luto congesta in ordinem saxa componunt. Qualis lateritia structura. Vitruvius ibidem, Itaque non est contemnenda Graecorum structura: non enim utuntur e molli caemento polita, sed quum discesserunt a quadrato, ponunt de silice seu de lapide duro ordinariam et ita uti lateritia struentes alligant eorum alternis coriis coagmenta. Itaque latericia structura proprie ordinaria, ad cuius exemplum et ex silice vel lapide duro fiebat, quem lapidem ordinarium dixere [orig: dixêre], diversum utique a latere cocto: Plin. l. 36. c. 22. Graeci e lapide duro vel silice aequato construunt veluti lateritios parietes, quum ita fecerint, Isidomum vocant genus structurae. At pseusodomon vocabant, quum inaequali crassitudine structi erant. Praeter quae tertium Ordinariae structurae genus fuit, emplecton apellatum, quod forntes tantum politas habebat: *)emple/kesqai namque proprie mulierum verbum, quae capillos in fronte comunt: Recentiores Graeci ordine compositam structuram, sive ex silice sive ex latere cocto fieret, e)gxw/rhgon appellatunt; ita e)gxwrh/gou toi/xou meminit Harmenopulus l. 2. qua [orig: quâ] voce latericia appellata esse, testatur apud Suidam vetus Auctor de Semiramide. Vide quoque Achmetis Onirocrit. Interpretem c. 45. et plura hanc in rem apud Salmas. ad Solin. p. 1230.

ORDINARIUS [1] apud Vopisc. in Bonoso, c. 14. et Capitolin. in Clodio Albino, c. 11. idem est, qui Graecis *taktiko\s2, manipularis nempe miles, qui in ordine est, Fest. Apud Vegetium l. 2. c. 7. 8. 15. qui ordinem ducit, *taci/arxos2. Cuiusmodi ordinarios, qui prima in acie pugnarent, primosque in praelio ordinesducerent, cos esse, qui antea Principes vocabantur, idem ait c. 15. Olim namque et libera [orig: liberâ] stante Rep. sic acies ordinabatur, ut primi hastati pugnarent, deinde principes, postremo [orig: postremô] loco triarii; verum mutata [orig: mutatâ] postea ferme in totum militiae ratione, principes dicti sunt, qui in prima acie capesserent pugnam, quo [orig: quô] nomine primi ordines vel primorum ordinum ductores, h e. ordinarii intelligebantur. Forte et iidem cum Evocatis, qui cum milites essent veteres et e militia iam exiissent, ad eam sponte revocabantur, ordinum ac praemiorum spe. Atque hi certo [orig: certô] numero [orig: numerô] in legione militabant, et Ordinarii Legionis dicebantur, quorum mentio in veterib. saxis. Distinguebantur autem a Centurionibus; quod Centuriones non essent, neque extra praelium munere suo [orig: suô] fungerentur, sed cum praeliandum solum esset, ordines ducendos acciperent etc. Vide plura de iis apud Salmas. Not. ad Capitolin. in Maximinis et Vopisc. in Bonoso, loc. cit. item infra in Ordines alibique. Praeterea Ordinarii dicuntur, Iudicum Ordinariorum Officiales, vel Apparitores, qui inter Cornicularios, Commentarienses, Numerarios, Apparitores vel Speculatores recensentur, in Notit. Imperii, alibique passim. Sed et Ordinarii, apud Romanos servi dicti sunt, qui aliis servis praepositi, certum ministerium, officium ve in familia exercebant. Theophilus tou\s2 prw/tous2 oi)ke/tas2, sicut Vicarios, quos illis opponit, tou\s2 tw=n oi)ketw=n oi)ke/tas2, appellat. Vide Tit. Popmam de Operis Serv. et plura vocis significata apud Calvin. Lexic. Jurid. In Charta Henrici Imperatoris A. C. 1312. Ordinarius Judicem denotata ordinarium. In Ecclesia Romana. Ordinarius loci Episcopus dicitur, qui habet ordinariam Jurisdictionem in causis Ecclesiasticis; Gallis vulgo l'Ordinaire, apud Littletonem sect. 136. 648. Ordinary. Vide Statuta Wilhelmi Scotiae Regis. c. 22. §. 2. Idem nomen dignitatis est, in ordine Canonicorum Regularium, cujus munus recitat Innoceantius III. Ep. l. 1. p. 30. edit. Venetae. Praedictorum vero octo, (Canonicorum Regularium in Ecclesia Perusina) major Archipresbyter erit, alius Ordinarius, sequens Camerarius -- Ordinarius vero claustrum debet ex officio custodire, signare diligenter et auscultare a singulis lectiones etc. Ordinarius vero Ordinariorum dicitur summus Pontifex, ex quo collationem beneficiorum sibi vindicavit, in Concilio Lateranensi c. 5. c. Antiqua de Privil. et exinde Pontifex concurrit cum omnibus Ordinariis et jure praeventionis confert omnia beneficia vacantia. In eadem Ecclesia, Ordinarii etiam dicuntur ex ordine Ecclesiastico, dignitates Ecclesiarum, quibus competit aliqua jurisdictio. Lindwodus ad Provinciale Cantuar. Ecclesiae l. 1. tit. 7. Ordinarius principaliter habet locum de Episcopo et aliis superioribus, qui soli sunt universales in suis jurisdictionibus, sed sunt sub eo Ordinarii, hi videlicet, quibus competit jurisdictio ordinaria de jure, privilegio vel consuetudine etc. Nec non Canonici Ecclesiarum Collegialium in Charta A. C. 1040. apud Ughellum, laudatum Car. du Fresne Glossar. quem vide. In Aula Gallica Ordinarius vocatur, item Nobilis Ordinarius, Gall. Ordinaire, item Gentilhomme Ordinaire, Minister Regis, qui mandata ejus ad Parlamenta et in provincias perfert: missusque ad Reges Principesque exteros illis cum laetis eorum rebus Regis sui nomine gratulatur, tum tristibus ejus sumpa/qeian illis testatur. Richeliet.

ORDINARIUS [2] apud Sueton. de Rhetorib. c. 2. Ordinarium eum appellat, deridens ut inflatum ac levem et sordidum; ubi perperam vulgo legitur Hordearium, scurra est. Ita enim apud Veteres scurra dicebatur. Festus, Ordinarius homo scurra ac improbus. Aliter Buffo, Planipes, Neanicologus, Coprias, Aretalogus, Paradoxologus etc. Graece *koprolo/gos2, *mu/cos2, *)alazw\n, *kauxhmati/as2 etc. Vide Salmas. Not ad Tertullian. de Pallio. Ioh. Calvin. Lexic. Iuridic. de voce hac ista habet, Ordinarius, inquit, Festo solutus scurra et improbus, qui assidue in litibus moratur ob eam causam, quod in ordine stet adeuntium Fraetorem, ex Hottomanno et Rhodigino.

ORDINATIO Presbyterorum in Ecclesia Israelitica, quis ritus fuerit, vide supra ubi de Manu ordinandis imposita [orig: impositâ], nec non ubi de Ligandi ac Solvendi arcano. Nomen inde in Ecclesiam Novi Test. translarum, et quidem Canones Apostolorum I. et II. aperte loquuntur de sacra Ordinatione Episcopi, Sacerdotis,

Diaconi: Dionysius Areopagita Hierarch. Eccles. c. 5. de ritu Ordinandorum agit: Nicenum Concil. can. 8. de sacra Ordinatione, quae per impositionem manuum, verba facit: Chalcedonense can. 2. damnat cos, qui pecunias pro ordinatione accipiunt, ut alia omittam. Vide supra, ubi de Manuum impositione. Hinc distinctio tw=n *probaqmi/wn, qui primi in ordine, ac *(upobaqmi/wn, qui ultimi, priori nempe aut posteriori loco [orig: locô] ordinati; et ius, progenesi/as2 et pittacia iis data, ut infra videbimus voce Pittacium. In Communione Romana hodie Ordo: seu Ordines sive Ordinatio, unum ex VII. Ecclesiae illius Sacramentis est, de quo Lombardus l. 4. distinct. 24. aliique. Et quidem, quemadmodum olim in Rep. Rom. ordo erat Publicanorum, Equitum, Patriciorum, Senatorum: similiter Ecclesiam distinguunt primo in Plebem et Clerum; Plebis nomine continentes omnes, qui nihil sunt nisi Christiani sive fideles, qui tamen Ordo non dicitur: Cleri vero nomine complexi omnes, quibus aliqua commissa est curanda pars Ecclesiae; cuiusmodi in Rep. Magistratus sunt generis cuiusque. Porro functiones sacras subdividunt, in Ordines et Dignitates: quorum hae sunt Episcoporum, Metropolitanorum, Archiepiscoporum, Patriarcharum, Cardinalium et Papae. Illi vel Minores iterum sunt, qui non conferuntur in exercitium. Verum in praeviam saltem dispositionem, ad Sacerdotium, ut vocant, suntque Ostiariorum, Acoluthorum, Lectorum et Exorcistarum, qui per solam tonsuram constituuntur: vel Maiores, quibus annexus est Caelibatus, nempe Subdiaconorum, Diaconorum et Sacerdotum, horumque iterum vel Saecularium vel Regularium; Qui omnes, vi tonsurae, civili iurisdictioni exempti sunt. Septem vero his Ordinibus, per quos ad Sacerdotium ascenditur, nonnulli duos addunt, Tonsuram et Episcopatum, quidam etiam Psalmistas addidere [orig: addidêre], decantandis Psalmis Hymnisque destinatos. Quae non satis aperte videntur decisa in Concilio Tridentino, quemadmodum nec illud, an Hierarchia Ecclesiae Rom. in solis Ordinibus, an etiam in iurisdictione consistat, an vero in utriusque commixtione, quae vulgaris est sententia. Horum vero Ordinum Viris initiandis sui cum sint ritus, sua sollemnia, illis itidem nomen Ordinis vulgo tribuunt: Hosius tamen et Eccius Ordinationem malunt; haneque proprie Sacramentum esse dicunt atquedefiniunt; Hosius quidem, Signaculum Ecclesiae, per quod Spiritualis potestas traditur ordinato: Eccius vero Signum sacrum, cum quo potesas spiritualis confertur et officium ordinato. Ubi notat Rubeus, poni Potestatem, propter Ordines maiores, Officium, propter minores. Alii tot Sacramenta, quot Ordines, iterumque nonnulli septem, alii octo seu novem faciunt: Nec desunt, quidecimum addant, Tonsuram vulgo simplicem: quae etsi ordinem nullum faciat, tamen praeparationem ad Ordines et vestibulum primum esse dicunt; adspiranti enim ad eos ante omnia caput tonderi, i. e. aliquot ex capite pilos in modum circuli, cui Coronae nomen, abradi, notum. Materiam singulorum Ordinum esse id, quod traditur in collatione Ordinis: Formam, verba quae in illius traditione per modum Imperii dicantur, ait idem Rubens, qua de re hic [orig: hîc] infra. Episcopos die Dominica [orig: Dominicâ] Presbyteros coeterosque Sabbato ordinari, Hugo habet a S. Victore. Reliqua apud Theologos vide et hic [orig: hîc] passim.

Ostiarii sunt, qui Templi ianuis praeficiuntur, custodiuntque eius omnia interiora et exteriora. His claves tradi solent, cum verbis: Sic agite, tamquamrationem Deo reddituri, de rebus, quae clavibus istis recluduntur. Acoluthi, destinati sunt gestandis cereis porrigendoque vino et quae ad Eucharistiam. Eorundem est, luminaria in Templis accendere. His itaque Candelabrum cum cereo porrigitur et urceolus vacuus; cum verbis, Pensate quod suscipitis. Lectores, Scripturam Sacram publice legere tenentur; His proin traditur Codex divinarum literarum et dicitur cuique: Accipe et esto Verbi Dei relater. Exorcistae, quorum munus dicunt esse, pellere daemonas ab energumenorum corporibus per manus impositionem. Hi accipiunt Librum exorcismorum, cum verbis: Accipite, et habetote potestatem imponendi manus super energumenos et catechumenos. Hypodiaconi seu Subdiaconi dicuntur Diaconis praeparare vasa corporis et sanguinis Christi, oblationesque Populi excipere. His traditur Patina, Calix vacuus et Urceolus cum Aquamanili, ad lavandas manus: cum oratione quadam Episcopi. Diaconi, Sacerdoti sacrificanti, ut aiunt, adesse tenentur ac servire. His manus imponitur et Orarium, traditurque Textus Euangelii: cum verbis: Accipe potestatem legendi Euangelium. Presbyteri seu Sacerdotes, qui ipsi sacrificant. His inunguntur Manus, traditur Stola, Calix cum vino et Patina cum hostiis, cum verbis Accipite potestatem offerend. et conficiendi pro vivis et mox tuis. Chamierus Panstrat. l. 4. c. 22. et seqq.

ORDINATOR Hebr. [gap: Hebrew] , dictus est in sua gente Rabbi Iehuda Ben Baba; quod non obstante edicto [orig: edictô] Caesareo [orig: Caesareô], de ordinatione Iudiciaria criminali inter Iudaeos penitus abolenda, quinque Presbyteros ordinaverat inter Osam et Sephoram, trecentis hinc sagittis transfixus, uti de eo habet David Ganzius in Tzemach David part. 1. Millen. 4. ann. 828. Factum id videtur Seldeno circa ann. 18. Hadriani, Christi 134. cum, ex seditione illa Barchocebae, Iudaica tota ferme gens in Terra Sancta destructa est. Vide eum de Synedries veter. Ebraeorum l. 2. c. 7. §. 6.

ORDINES in Republica Romana olim tres fuerunt. Senatorius primus; Hi Patricii erant et in Senatum eligebantur.

Secundus Equester: hic Equitum erat, qui equis publicis mererent; eorum insigne aurei fuere [orig: fuêre] annuli, quibus a plebe distinguebantur. Tertius erat Plebis, in quorum numero Quirites, et qui ex aliqua tribu essent, atque Cives Romani dicebantur, Zasius de Orig. Iuris l. 2. Eorum meminit Martial. l. 4. Epigr. 2. v. 3.

Ubi loquitur de publicis Ludis, in quo Imperator Ordinesque omnes albati spectabant. Quod etiam diebus festis, et in comessationibus ac conviviis factitatum esse, legimus. Sed et laureis publicos Ordines coronabant publicae causae, inquit Tertullian. de Cor. Mil. Unde Romanum Senatum pingi solitum, e)n e(mati/w| kai\ i)sqh=ti periporfu/rw|, e)/ti de kai\ stefa/nw| e)stolisme/non, praetextatum et corona [orig: coronâ] honestatum, discimus ex Dione in Traiano etc. Plures tamen Ordines memorat Manilius l. 5.

Utque per ingentem Populus describitur urbem:
Praecipuum Patres retinent, et proximum Equester
Ordo locum: Populumque Equiti, Populoque subire
Vulgus iners, videas etiam sine nomine turbam.

Nempe pro populi seu plebis acceptione varia, de qua supra. Vide plura hanc in rem apud Hadr. Turnebum Adversar. l. 28. c. 33. Is. Casaubon. ad Aug. Suetonii c. 101. Alios, nec non hic [orig: hîc] passim. Eodem [orig: Eôdem] modo [orig: modô] per Germaniam tres esse Ordines, commode dicitur: Videlicet, Senatorium h. e. Principum et Magistratuum: Equestrem h. e. Beneficiariorum Nobilium sive ruri, sive in civitatibus: Plebeium tandem, i. e. reliquorum civium, Negotiatorum, Opificum, Rusticorum. Quos status si confundas, actum fuerit cum politia et tanquillitate. Unusquisque enim debet suae vocationis meminisse, quo pertinet tit. C. negotiator nemilit. Sed et Imperii corpus tres Ordines constituunt, Electores, Principes, et Civitates Imperiales, quorum omnium caput Imperator est. De Gallia aliisque Regnis ut in praesens nis dicam. Vide Ioh. Calvin. Lex. Iurid. In veter. Inscr. OR. vel ORD. i. e. Ordo per se Ordinem Senatorium designat.

ORDINES Alti apud Senecam, de Constantia Sapientis, c. ult. Quo quisque genere honestior, fama [orig: famâ], patrimonio [orig: patrimoniô] est, hoc [orig: hôc] se fortius gerat, memor in prima acie altos ordines stare: iidem cum primorum ordinum ductoribus sunt. Nempe e. g. prima legionum cohors, decem centurias habebat, totidemque Centuriones, quos posterior aetas Centenarios dixit. Ab hac prima cohorte, cum pugnandum erat, prima acies incipiebat ordinari; in qua primipilus non unam tantum centuriam, sed quatuor gubernabat et aquilae praeerat, ut refert Vegetius. Primus hastatus duas, princeps unam ac semis, secundum eundem. Qui olim primi ordines dicebantur, et primorum ordinum ductores, et principes Centurionum et alii Ordines Senecae: quos a Centurionibus distinguit Frontinus l. 1. c. 10. Imperavit Tribunis et primis Ordinibus et Centurionibus. Hi enim ante aquilam in praelio stantes, in prima acie pugnabant: cum coeteri Centuriones, iuxta suam quamque centuriam pugnarent: qua de re plura apud Salmas. Not. ad Vopisc. in Vita Bonosi. c. 14. Coeterum Ordines militares iam in bello Thebano vetustissimo observatos fuisse, discimus ex Aeschylo, Seneca, aliisque Poetis. Quos sequutus Stat. Theb. l. 5. v. 7.

Dispositi in turmas rursus, legemque severi
Ordinis, ut cuique ante locus, ductorque monentur
Instaurare vias ----

Quos tamen alii ad Palamedem postea, sub belli Troiani tempora, inventorem referunt. Sed refutat hanc sententiam Alcidamas Rhetor, Nestorem iam Centauris bellum inferentem sic disposito [orig: dispositô] exercitu rem gessisse asseverans, Declam. Ulyssis contra Palamedem. Ibi enim Nestorem in Pirithoi nuptiis, cum Lapithis, conflixisse e)n fa/laggi kai\ e)n ta/cei. Mnestheumque primum kosmh=sai ta/ceis2, kai\ lo/xous2 kai\ fala/ggas2 susth=sai docet, bello [orig: bellô] Eumolpi, contra Athenienses etc. Vide Barthium ad Stat. d. l. ubi initia et progressus rei variis et hominibus et temporibus adscribendos censet, conciliatis sic Veter. sententiis.

ORDINUM Ductor in veter. Inscr. SERGIUS TERENTIUS. SERG. F. AEMILIANUS CENTUR. EMER. VIX. A. LXX. ORDIN. DUX. SUB L. POSTUMIO. MODES. TINA. MARITO MERENTISSIMO. Idem cum Ordinario, de qua voce diximus supra.

ORDO [1] a serie differt; quia ille digestio est, qua [orig: quâ] suo [orig: suô] loco [orig: locô] quidque collocatur: haec vero continua quaedam progressio atque contextus continuus. Et quidem Ordinem in deferendis Magistratibus Romani exacte olim observarunt [orig: observârunt], ab inferiore ad ampliorem progrediendo: cum omnibus in rebus Ordo observandus sit, tum maxime in Magistratu conferendo, maximam ac peculiarem quandam vim illum habere rati. Primum, ut hominis ingenium recte cognoscatur: cum Magistratus; qualis quisque sit. statim indicare soleat. Deinde, ut expoliantur cives negotiis vulgaribus ad arduas res agendas, quoniam pulchrius est parari, quam creari nobilem. Quae causae tanti momenti sunt, ut nihil salubrius Reip. videatur quam institutum hoc in omnibus Civitatibus observare, ut non statim rudes ac nullo [orig: nullô] gesti officii argumento [orig: argumentô], probati, rapiantur ad summum administrandae Reip. gradum et ordinem. E Rep. in Academias transiit eu)taci/as2 haec ratio. et literarum Candidati, ab incunabulis carum sensim ad graviores disciplinas ordine praeparantur; unde graduum, praemiorumque notissima iam ab Hebraeis, Graecisque ad Europaeos nostros, propagata discrimina, de quibus alibi. In exercitu, quantum Ordo valeat, Tactici Scriptores, hinc omnino nomen adepti, et experientia docet quottidiana. Ut alia hic [orig: hîc] transiliam.

Sed et Ordo pro statu sumitur, l. divus Marc. ff. de Offic. Praes. etc. Vide plura apud Ioh. Calvinum Lexic. Iurid. In Gloss. Graeco Lat. Ordo *bouleuth/rion est Curia, Senatus. Ita capiendus Augustin. in Breviar. Collat. 3. c. 13. Scripsit etiam Secundus et ad se ipsum missos a Curatore et Ordine Centurionem et Beneficiarium, vide ibidem c. 15. et 17. ut et in Cod. Theodosiano non semel. In Ecclesia Roman. unum ex Sacramentis Ordo dicitur, de quo supra aliquid, in voce Ordinatio. In eadem sic vocatur Liber Ecclesiasticus, qui vulgo quoque Ordo Romanus, editus cum Scriptoribus de Ritibus Ecclesiasticis, cuius mentio est in l. 7. Capit. Caroli Magni c. 143. Eum intelligit Petrus Diaconus Chron. Casin. l. 4. c. 57. Moxque super eum orationem, sicut in Ordine continetur, Lavicanus Episcopus dedit. Apud eosdem Ordo nude, pro Ordine religiosos. Arnoldus Lubecensis l. 4. c. 13. Quid ergo damno, reprehendo? Ordinem? non Ordinem, sed Ordinis superfluitates, quae ex illo tempore coeperunt, ex quo facta est mutatio Ordinis. Adde quae de voce Ordo annotavit, Iohannes Seldenus in Eutychii Origines p. 27. et seqq. 1. edit. Hinc Homo Ordinis, pro Religiosos, Cur. General. Catalaniae A. C. 1291. Aliquem Ricam hominem, Militem, Clericum, Hominem Ordinis, et civem etc. Etiam Regula ipsa vel observatio Monachica sic appellatur, apud Eadmerum l. de Similitudin. S. Anselmi c. 7. Haec et his similia novitius dicit, dum Ordo inprimis illi videtur gravis. Et c. 29. Ipsi iam probati sunt in omni humilitate et oboedientia et patientia et observatione omnium quae Ordo exposcit. Sic Charta Stephani Episcopi Noviomensis A. C. 1215. Et anno [orig: annô] elapso [orig: elapsô], in conspectu universitatis fratrum, Ordo domus ei exponatur etc. Unde regula primaria Canonicorum Regularium S. Victoris Parisiensis, Liber Ordinis S. Victoris inscribitur, apud Car. du Fresne Glossar. e quo Ordines quosdam Eccles. Roman. hic [orig: hîc] subicimus.

Ordo Albus. Canonicorum Regularium Ordinis S. Augustini, memoratur Iac. a Vitriaco Histor. Occident. c. 13. Cum a priscis temporibus in partibus Occidentis duae tantum fuissent Regularium diversitates, Monachi scil. nigri. S. Benedicti regulam profitentes: et Canonici albi, secundum regulam B. Augustini viventes etc. Item Orderico Vitali l. 8. p. 711. In saltibus et campestribus passim construuntur Coenobia, novisque ritibus variisque scematibus trabeata peragrant Orbem cucullatorum examina Albedine praecipue in habitu suo utuntur, qua [orig: quâ] singulares ab aliis notabilesque videantur. Nigredo in plerisque locis sanctae Scripturae humilitatem designat, quem idcirco Religiosorum fervor colorem hactenus gestat. Nunc autem nigredinem, qua [orig: quâ] prisci Patres tam regulares Clerici in cappis, quam Monachi in cucullis, ob humilitatis specimen usi sunt, moderni tamquam ob maioris iustotiae ostentationem abiciunt: inusitata [orig: inusitatâ] quoque pannorum sectione suorum ab aliis discrepare appetunt etc. Ordo Asinorum, vide supra in Asinus. Ordo Fidei, seu Militia Ordinis Fidei Iesu Christi, Ordo fuit militaris institutus, contra Albigenses, cuius quidam Savaritus Pauperem se Magistrum inscribit, in literis A. C. 1220. Ordo Griseus, Monachorum est, qui coloris grisei seu pseudolactini vestibus induebantur: quo [orig: quô] nomine Cistercienses Monachi indigitantur, qui nigrum habitum primi in griseum commutarunt [orig: commutârunt], ut auctor est Iacobus Vitriacensis in Hist. Occid. c. 14. Vide eundem c. praec. ubi postquam dixisset, priscis temporibus non nisi Albos Nigrosque fuisse, pergit: Postquam peccatis exigentibus primo modica negligentes paululum cadere coeperunt, tandem ad tantam dissolutionem plures Regularium Conventus devenerunt, quod viri timorati et prudentes, su alio habitu et aliis institutis Domino militaturi, ab ipsis recesserunt. Sed et Tironenses Monachos in Carnutibus, a consortio nigrorum Monachorum, mutato [orig: mutatô] habitu in griseum recessisse, scribit idem Vitriacensis. Vide quoque Michaelem Scotum Mensae Philos. l. 5. c. 39. Ordo Niger. Nigri Monachi, Benedictini in Occidente passim dicti, apud Matthaeum Paris. p. 321. 514. Nigri Monachi sub Norma S. Benedicti famulantes, et alibi. Quid color hic indigitet, diximus paulo supra ex Vitriacensi. De illis Poeta infimi aevi MS. apud Car. du Fresne,

Sunt tria Nigrorum quae vastant res Monachorum,
Renes et venter et pocula sumpta frequenter.

Veteres porro Monachos me/lainan e)sqh=ta induisse, auctor est Eunapius in Aedesio, p. 78. etc.

ORDO [2] in compositione capillorum, idem quod statio, gradus, fluctus. Unde crines in ordine ponere, Ovid. l. 1. Amor. El. 11. v. 1. ordine orines digerere, Martial. l. 3. Epigr. 63. v. 3.

Comae enim annulatim crispatae, non solebant confusae ac turbatae et indiscriminatim temereque implexae haberi, sed per gradus quosdam positae et ordine digestae, ita ut una quaeque annulorum series stationem quasi suam servaret et gradatim alveolatimque alia super aliam scanderet. *(/edran Euripides dixit, vide supra pasim.

ORDO Naturae in morte servatus, pro re magna olim Gentilibus habitus. Exstatque illustre exemplum in simul morientibus, apud Tacit. Annal. l. 16. Sic maritus Priscillae, apud Statium l. 5. Sylv. 1. v. 181.

Linquo equidem thalamos (salvo tamen ordine) maestos,
Quod prior exegi longa [orig: longâ] potiora senecta [orig: senectâ]
Tempora -- --

---- illam tranquillo fine solutam,
Felicemque vocant, lacrimas fundente marito [orig: maritô].

Et Ausonio in Parentalibus. Vide quoque veter. Inscr. in Thesauro Gruteriano DCLXXIX. 7. Sic parentes passim etc. Contra turbatum hunc ordinem maximam a Diis poenam immissam rebantur: quare mortem et mortuaria liberorum, nefas putabant a Parentibus videri. Unde Priamus, cum exsecratione Neoptolemum in clamat Aen. l. 2. v. 536.

At tibi pro scelere, exclamat, pro talibus ausis,
Di, si qua est caelo pietas quae talia curet,
Persolvant grates dignas, et praemia reddant
Debita; qui nati coram me cernere letum
Fecisti, et patrios foedasti [orig: foedâsti] sanguine vultus.

Vide quae de occisis in conspectu Matrum Patrumque liberis, adnotavit Casp. Barthius Animadversion. ad Papin. Stat. passim, inprimis ad Theb. l. 6. v. 205. Primus autem, qui inverso [orig: inversô] Naturae ordine ante patrem elatus est, memoratur in Sacris Lamech II. Methusalemi fil. Genes. c. 5. v. 31.

ORDO Precum Vigilio Papae, idem cum Canone Missae, Macio in Hierolex. Vide supra Canon Missae.

ORDONIUS [1] I. Legionis et Asturiae Rex, post patrem Raimirum A. C. 850. A Toletanis, contra Saracenos rebellantibus, in auxilium vocatus, post res parum prospere gestas, obiit A. C. 862. Ex Nunna, Alphonsi III. Garciae, Ordonii II. et Froilae, parens.

ORDONIUS [2] II. Almansorum Maurorum Principem ingend praelio [orig: praeliô] vicit, caesis hominum 70000. Obiit A. C. 923. pater Alphonsi, IV. qui a Froila patruo regno [orig: regnô] exutus est, donec post 14. menses, illud obtinuit, usque ad A. C. 931. quo [orig: quô] Raimirus II. frater, illo [orig: illô] in monasterium detruso [orig: detrusô], regnare incepit, usque ad A. C. 950.

ORDONIUS [3] III. huius fil. successit, perpetuo cum subditis bello implicitus.

ORDONIUS [4] IV. Malus, fil. Alphonsi IV. usurpavit regnum, A. C. 955 paulo post pulsus a Sanctio I. fil. Ramiri II. fratre Ordonii III. Vasaeus, Tutquetus, Mariana Hist. Hisp.

ORDOVICAE populus Albionis in ora ad Ortum, quorum urbs Bervicium, Berwick, vel Barwick, in Scotiae Angliaeque confinib. teste H. Baethio [orig: Baethiô].

ORDOVICES populi Albionis, quos Lhuydus Cestrienses, et Salopienses in Angliae Walliaeque confinio, ac Lancastrenses esse putat. Aliis sunt in Comitatu Montis Gomerici, in Mervinia et Arvonia, in agro Deubighensi et Flintensi. Quibus addit Camdenus Monam insulam. Baudrando fuerunt, ubi nunc Wallia Borealis. Habebant ad Ortum Comavios, ad Meridiem Demetos, ad Occasum et Boream mare Hibernicum.

ORDUNIA oppid. Biscaiae, versus montes, 9. leuc. a Flaviobriga in Meridiem ab ora Oceani Cantabrici.

OREADES Nymphae montium, a)po\ tou= o)/reos2, quod montem significat. Virgil. l. 1. Aen. v. 503. ubi de Diana,

OREB [1] Ebraice [gap: Hebrew] , Latine: desertum, vel solitudo, sive destructio, aut siccitas, aut gladius, mons in deserto Madianitarum, Psal. 106. v. 19. qui Sinai alias dicitur, in quo data fuit lex Mosi. Est et nomen petrae, Exod. c. 17. v. 6.

OREB [2] Ebraice [gap: Hebrew] , Latine, corvus, suavis, aut fideiussor, vel commiscens, aut vespertinus. Vir Midianita cum Zebo a Gideone interfectus, Iudic. c. 7. v. 25. Psal. 83. v. 12. Ioseph. l. 5. c. 8.

OREBROA seu OREBROGIA, parva et unica urbs Nericiae, in Suecia prope Melerum lacum, 4. leuc. Suec. ab Arboga in Occasum.

OREGUNDA oppid. Uplandiae in Suecia cum portu in ora sinus Bothnici, e regione Ginson insulae, 7. leucis Suecicis ab Upsala in Ortum.

OREI vel OROEI, populi Arabiae apud Plin. l. 6. c. 9. Quod interest ibi tenent Arabis Orei. Sit finem usque in Adiabenem perfert. Graece *)oroe/oi vel *)oroai=oi, de quibus Salmas. ad Solin. p. 625.

OREINE insula in sinu Arabico. Arrian. in Periplo. Maczua forte hodie, Ramusio [orig: Ramusiô] teste.

ORELHANUS seu fluv. Amazonum, in America Meridionali inter Guaianam, et Brasiliam.

OREMIUS Nicolaus, Papam Antichristum esse docuit, eodem [orig: eôdem] tempore, quo [orig: quô] Iohannes de Rupescissa, Franciscanus, Apocalypsin contra Papas exposuit: in Gallia. Iussu Caroli 5. Regis Biblia sacra in linguam vernaculam convertit, saecul. 14. Mornaeus in myst. iniq. Ioh. Balaeus l. 6. etc. Vide quoque in voce Nicolaus.

ORENOCUS fluv. ingens Americae Meridional. aliter Paria, seu Yuyapari incolis. Recipit fluv. plures, et regionem Pariam a Guiana separans, in mare Boreale se exonerat latissimo [orig: latissimô] ostio [orig: ostiô],

ORESIESIS vel ORIESIUS, Eremita Aegyptius, saeculo [orig: saeculô] 4. Scripsit regulam de Institut. Monachorum etc. Moret. in Dict. Hist.

ORESITROPHUS unus ex canibus Actaeonis a)po\ tou= o)re/wn, kai\ tre/fein, quasi in montibus educatus. Ovid. Met. l. 3. v. 233.

ORESTAE [1] Epiri populi Molossis finitimi, ab Oresto sic dicti, qui cum insania [orig: insaniâ] liberaretur, et prae pudore cum Hermiono et Oreste filio fugeret, in hanc terram pervenit. Strabo, Plin. l. 4. c. 10. Lucan. l. 3. v. 249.

Baudrando populi fuere [orig: fuêre] Macedoniae, versus mare Adriaticum inter Elymiotas ad Boream et Epirum ad Meridiem, a qua dirimitur Acrocerauniis montibus. Eorum vibs fuere [orig: fuêre] Orestia, quae forte Argos Oresticum, sed situs ignoratur et Amantiae duae urbes, una ad Mare, altera in Mediterraneis.

ORESTE urbs quaedam, cuius Hecataeus in Europa meminit, Steph. Hesych. *)ore/sth, xwri/on *eu)boi/as2.

ORESTES [1] in Marmore Arundell. memoratus, Agamemnonis et Clytemnestiae fil. cui soror Electra necem parari ab Aegystho, qui patrem Agamemnonem interfecerat, matremque constupraverat, praevidens, ipsum per paedagogum in Phocidem clam ablegat, ad Strophium Phuocensium principem, qui Agamemnonis sororem duxerat. Illic 12. annos moratus cum paedagogo suo Argos rediit, ubi, sub specie hospitum Phocensium, quos Strophius miserat, ut Orestis obitum nuntiarent, intromissus ad Clytaemnestram, eam cum Aegystho adultero, conscia [orig: consciâ] Electra [orig: Electrâ], in ultionem patris occidit. Deinde Pyrrhum quoque, Macarei sacerdotis ope, in templo Apollinis interfecit, eo quod Hermionem, Menelai filiam, sibi prius desponsatam, rapuisset. Propter quae scelera furiis agitatus est, quibus non ante purgari potuit, quam ad aram Dianae Tauricae a Pylade perductus, perpetrata facinora expiasset [orig: expiâsset]. Obiit, magna [orig: magnâ] cum Pylade familiaritate contracta [orig: contractâ], A. M. 2948. regni 70. Pater Tisamenis Penthili et Cometis, successorum. Vellei. Paterc. l. 1. c. 1. et 2. Pausan. in Messen. Euseb. in Chron. *)apo\ tou= o)/reos2, i. e. a monte dictus est, vel ob magnam et monstrosam, corporis magnitudinem, quod septem cubitos longitudine aequasse [orig: aequâsse] Herodot. l. 1. et Solin. c. 5. prodiderunt; vel, ut immanes ac feros eius mores exprimerent, id quod Eusebius vult, Praep. Euang. l 4. et ante Eusebium Plato. De furore eius multa Sophocles, in Electra, Euripides, in Oreste; Val. Flacc. l. 7. v. 148. et alii auctores. Virg. l. 3. Aen. v. 331.

Iuvenal. Sat. 1. v. 6. Nec dum finitus Orestes, scil. fabula de Oreste. Probus scribit, diu illum hoc [orig: hôc] furore vexatum didicisse tandem ex responso, non prius se liberatum iri, quam flumine esset ablutus, quod septem fluminibus confunderetur; atque ita tandem in Rhegini agri flumine purgatum ad pristinam mentem rediisse; cuius et Varro meminit, Rerum Humanarum l. 10. Vicisse ipsum in Areopago, h. e. causam suam obtinuisse, anno Attico 942. regnante Athenis Demophonte, exstat in Marmore praef. quod factum esse Minerva [orig: Minervâ] calculum suum aequalibus Areopagitarum calculis adiciente, ipsa apud Aeschylum docet Eumenidib. v. 743. et 749. Neque tatnum iudicatum; sed apud Troezenios etiam expiatum illum esse, a Troezeniorum Novem-Viris, discimus ex Pausaniae Corinthiatis. Tandem factum a diis comprobatum, spatio [orig: spatiô] vitae et felicitate Imperii, apparuisse, ait Vellei. Paterc. l. 1. c. 1. Vide Ioh. Marshamum Canone Chron. Sec. XII. ubi de Oreste, Teucro, Al;iis: qui et migrationis Aeolicae primum auctorem Orestem fuisse, cum socio Pisandro Thebano, ex Pindari Nem. Od. 11. sed re infecta [orig: infectâ] reversum notat ad sec. XIII. etiam supra ubi de Aeolum migration. ut et voce Penthilus. Neronem etiam de Oreste Tragoediam cantasse [orig: cantâsse], idque in scena, apud Sueton. in Neron. c. 21. legas. Nic. Lloyd. Hinc Oresteus et orestes Diana apud Ovid. l. 15. met. v. 489. et fides Orestea apud Claudian. etc. Vide et Pylades, et Iphigenia, it. voce Orestidae.

ORESTES [2] Athenis quidam praemiator nocturnus, qui dementiae simulatione, noctu deprehensos diripiebat. Vide Aristophan. Acharn. Act. 4. sc. 7. Schol. p. 426. A.

ORESTES [4] Archelai Macedoniae regis filius, qui, patre a Cratero occiso [orig: occisô], impubes regnum adeptus est, sed, perfidia [orig: perfidiâ] tutroris Aeropi, e medio sublatus, percussori suo in sexennium vacuam dominationem fecit.

ORESTES [6] Patricius et Magister militiae, sub Nepote Imperatore throno inhians, Ravennam venit, ibique fil. Romulum Augustulum Imperatorem proclamavit, A. C. 475. Ab Odoacro, Placentiae, occisus, Paulo [orig: Paulô] fratre victo [orig: victô], et Augustulo [orig: Augustulô] in exilium pulso [orig: pulsô]. Cassiodor. in Chron. Iornand. Paulus Diac. Procopius, etc.

ORESTES [7] Praefectus Sardibus, sub Magorum imperio. Postea iussu Darii Histaspis interfectus. Is Polycratem Samiorum tyrannum in crucem egit.

ORESTES [9] cognomen familiae cuiusdam, de gente Aufidia, apud Romanos. Item; Patriarcha Hierosolymitanus, A. C. 1006.