CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS TERTIVS Literas M, N, O, P, Q, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

ORGANA [1] Minerva sic dicta. Hesych. *)orga/nh h( *)aqhna=, h(/n kai *)erga/nhn, a)po\ tw=n e)/rgwn le/gousi.

ORGANA [2] insula Arabiae Felici adiacens, Ptol. Arriano autem insula est in sinu Persico. Ormus hodie, ut putat Ferrarius, vel alia insula non longe distans. Tyrrhina Straboni vocatur. Cuove vulgo et Alchosam Arabibus nominari vult Thevetus. Idem etiam (viderit ipse quam bene) Serapidis insulam putat. Baudrando insula est Arabiae Felicis in ora, in mari Arabico, extra fauces finus Pesici, et extra traiectum ex ea in Carmaniam. Nunc Mazira. Oblonga est, vix 30. mill. pass. ab ora Arabiae, 140. a Corodamo promontor. in Africum, 300. ab Armuzia i Meridiem.

ORGANICA Musices illa pars est, quae Instrumentis peragitur, quo [orig: quô] Musices genere qui defungirur, psallere dicitur. Nempe ore quidem canimus, fidibus vel alio Organo psallimus. Cicero Invectiva [orig: Invectivâ] in Catilin. 2. Pueri tam delicati non solum amare et amari, neque cantare et psallere, sed etiam sicas vibrare et spargere venena didicerunt. Sueton. in Tito. c. 3. Ne Musicae quidem rudis, ut qui cantaret et psalleret, iucunde scienterque. Quamvis non diffitendum, etiam tibiis cani: Ideo A. Gellius, cum de oris et fidium cantu dicere vellet, sic ait l. 19. c. 9. Desideravit exhiberi, quos habere eum sciebat, scitissimos utriusque sexus, qui canerent voce et qui psallerent. Nempe canerent voce ait, quia et psallentes canunt: unde et Psaltria cadem, quae fidicina, et cantare tibiis dixit Corn. Nepos, in praefat. Ubi igitur canere simpliciter dicitur, et pfallere ei adponitur, prius de cantu, qui voce fit, intelligendum. Sunt autem organa illa, quibus haec Musices pars peragitur, vel *)/empneusta, quae spiritu inflantur: vel *)/egxorda sive *)/entata, qiae nervis intenduntur: vel *krouo/mena seu *krousta\, quae digitis pulsantur; Ad quorum primum genus Buccina, Tuba, Lituus etc. ad secundum, Cithara, Barbitus, Nablia etc. ad tertium Tympanum, Cymbalum, Sistrum etc. referuntur. E quibus Organi vox alias generalis, ei per excellentiam mansit, cui folles adhibentur, de quo ita Isidor. Orig. l. 3. c. 20. Organum vocabulum generale est vasorum omnium Musicorum: hoc autem, cui folles adhibentur, alio [orig: aliô] Graci nomine appellant, ut autem Organum dicatur, magis ea vulgaris est consuetudo Graecorum. Atque huius cere scil. quod vario [orig: variô] calamorum ordine constat, (nam o)/rganon, fistula, exponitur, in Gloss. Graeco. Latin. ) follibusque inflatur, inventum nuperum non esse, discimus insuper ex Augustino in Psalm. 56. Amalario de Offic. Ecclesiast. l. 3. c. 3. Papia, aliis. Describitur a Senatore in Psalm. 150. his veibis: Organum est quasi turris, diversis fistulis fabricata, quibus flatus follium vox copiosissima destinatur et ut eam modulatio decora componat, linguis quibusdam ligneis ab inferiore parte construitur, quas disciplinabiliter Magistrorum digiti reprimentes, grandisonam efficiunt et suavissimam cantilenam. Similiter Iulianus, quem Parabatem plerique putant, ita de eo canit, Antholog. l. 1. c. 64.

*)alloi/hn o(ro/w dona/kwn fu/sin h)/pou a)p' a)/llhs2
*xalkei/hn ta/xa ma=llon a)nebla/sthsan a)rou/rhs2,
*)/agrioi, ou)d' a)ne/moisin o(f' h(mete/rois2 do e/ontai,
*)all' u(po\ taurei/hs2 proqorw\n sph/liggos2 a)h/ths2,
*ne/rqen e)u+trh/thn kala/mhn u(po\ r)i/zan o(deu/ei.
*kai/ tis2 a)nh\r a)ge/rwxos2 e)/xwn qoa\ da/ktula xeiro\s2,
*(/istatai a)mfafo/wn kano/nas2 sumfra/dmonas2 au)lw/n,
*oi/ d' a(palw=n skirtw=ntes2, a)poqli/bousin a)oidh/n.
Quam cerno, alterius naturae est fistula; nempe
Altera produxit fortasse hanc aenea tellus:
Horrendum stridet, nec nostris illa movetur
Flatibus, at missus taurino e carcere ventus
Subtus agit laeves calamos, perque ima vagatur.
Mox aliquis velox digitis insignis et arte
Alstat, concordes calamis pulsatque tabelias.
Ad illae subito exiliunmt et carmina miscent.

Latinis tamen vix cognita fuisse, evincunt Francorum Annales, qui in Franciam tum primum allatum Organum A. C. 757. ac Pipino Compendii tunc agenti, cum aliis muneribus missum a Constantino Imperatore natrant. Simile exin Organum Carolo M. oblatum per legatos, a Constantino Michaele, cognomine Rhangabe, Imperat. subdit Monachus Sangallensis de Carolo M. l. 1. c. 10. Aduxerunt etiam eidem missi omne genus Organorum, sed et variarum rerum secum ---- et praecipue illud Musicorum Organum praestunt ssimum, quod doliis ex aere conflatis, follibusque taurinis, per fistulas aereas mire perstantibus, rugitu quidem tonitrui boatum, garrulitatem vero lyrae vel cymbali, dulcedine coaequabat. Sed et habuisse Organa Veronensem Ecclesiam, eodem [orig: eôdem] Carolo [orig: Carolô] imperante, docent aliquot Chartae, descriptae ab Ugbello Tom. V. p. 610. Verum non follibus solum Antiqui Organa sua quandoque, sed et aqua [orig: aquâ], animabant; imo [orig: imô] et Hydraulica ipsa follibus non caruerunt. Porphyrius in Panegyr, dicto Constantino Aug.

Haec erit in varios species aprissima cantus,
Perque modos gradibus surget fecunda sonoris,
Aere cavo [orig: cavô], et tereti, clamis crescemibus aucta.
Quis [orig: Queis] bene suppositis quadratis ordine plectris
Artificis manus in numeros clauditque aperitque,
Spiramenta probans placidis bene consona rhythmis,
Sub quibus unda latens properantibus incita ventis,
Quos vicius crebris iuvenum labor haud sibi discors,
Hinc atque hinc animaeque agitant. ------

Quae qui tractabat, Hydraules, item Organarius dicebatur. Sed quia aquariorum Organorum non erat facilis ratio, ut inquit Vitruvius l. 10. c. 13. proin spirItalia nostra et pneumatica praevaluere [orig: praevaluêre]. Meminit incertus Auctor in Collection. Pithaei A. C. 826. Georgium quendam Presbyterum de Venetia ad Ludovicum

Pium adductum Organum hydraulicum Aquisgrani fecisse, quod argumento [orig: argumentô] sit, aut desiisse prorsus iam tum, aut minus fuisse in usu. Vidit tamen et in Quirinali, in hortis Pontificiis, audiv itque istiusmodi Organum Pignorius, non sine admiratione, cum Musicos concentus variaret, nemine plectra manu tangente. Imo et Hydraulicorum Organorum usum, ubi mirum in modum aquae calefactae violentiam ventus emergens impleret concavitatem barbiti, et per multiforatiles transitus aeneae fistulae modulatos clamores emitteret, in Occidente obtinuisse, testatur quoque Wilhelmus Malmesbur, Olim vero a cena domum sese recepisse luxuriosi ssimum Imperatorem Gallienum, ad Organum, cum ad tibiam processisset, refert Capitolin. c. 17. Nec omittendae Syrae mulieres, quae Romae olim, in Circo aliisque locis Aedilem metuentibus habitantes, organa secum e patria allata pulsando, ad turpe commercium plebem alliciebant, ambubaiae hinc vel abbubaiae, Syriaco [orig: Syriacô] sermone dictae. Nec aliae eiusdem farinae, quibus organorum peritia adeo familiaris, ut imperitas sui gregis, peza\s2 per contemptum appellarent. Hesychius, peza\s2 e(/tai/ras2 e)/legon, ta\s2 misqariou/sas2 xwri\s2 o)rga/nwn. Vide quoque Procopium in *)anekdo/tois2, et hanc in rem plura apud Casaubon. ad Neron. Tranquilli c. 27. Affinia istiusmodi Organis iystemata sunt campanaria, ubi diversae magnitudinis campanae ea [orig: eâ] arte disponuntur, ut a peritis pulsatae suavissimos edant concentus, hominesque non modo in Templis, sed et domi, in stratis, passimque ea [orig: eâ], quae alias a Musicis Organis proficisci solet, perfruantur voluptate. Huiusmodi tria tintinnabula argentea Bononiae in aede Episcopali vidit Magius, ea [orig: eâ] arte facta, ut cum a Sacerdotibus Musices non ignaris ad sonum eden dum impellerentur, Musicos emitterent con centus: Antverpiae in turri Divi Mariae, refert Mersennus, triginta tres campanas ut magnitudine et sono [orig: sonô] inter se differentes, ita suos singulas funes, suos malleolo; habentes, his per funes diversimode commotis, concentum alium atque alium reddere, nec fere quidquam hanc machinam ab Organis vel Clavicy mbalis vulgaribus differre, nisi quod hic [orig: hîc] palmulae pugnis, illic digitis pulsentur. Sed superant haec, ut et reliqua apud Menapios, Sicambros, Flandros, Insulis inprimis et in Tungris, machinae istiusmodi seu Organa Campanaria, a Franc. Hemonio insigni in Arte fusoria Magistro, Amstelodami passim, Senatus iussu, adornata, de quibus vide Hieronym. Magium l. de Tintinnabulis c. 17. Sicut de reliquis Organis Musicis, paulo infra: quorum pleraque complexus est Petrus Chrysologus Serm. 93. ubi con viviis Romanorum, in quibus haec Symphoniacorum Organa perstrepuere [orig: perstrepuêre], Christianorum conviviorum sanctam opponens modestiam ait: Venit pietatis illa, non voluptatis, exhibitura convivium: denique et paenitentiae ponit mensam, fercula compunctionis apponit, panem doloris infert, potum lacrimis temperat in mensura et ad delitias Deitatis totas, totam pulsat cordis sui et corporis symphoniam. Organi planctu dat clamorem, citharam per suspiria longa modulatur, gemitus aptat in fistulam, et dum pectus ipsum conscien. tiam arguens saepe percutit, facit placitura Deo cymbala personare. Quae vero de Organis Musicis narrant Constantinus Manasses et Michael Gyclas a Theophilo Michaelis Fil. Imperatore Constantinop. adinventis, alio spectant, Musicam nempe quandam avium fictitiarum arbori perinde fictitiae insidemptium organicam, ut ex Leone Grammatico licet colligere. Cuiusmodi Mufica [orig: Muficâ] a Constantino Imperatore missum a Berengario Italiae Rege sese exceptum esse, A. C. 950. refert Luitprandus Ticinensis Diaconus l. 6. c. 2. Erat Regia ornata sumptuosissime, ibi aenea inaurata arbor ante ipsius Imperatoris solium effulgebat, expansis magnum in modum ramis aereis atque inauratis: in his frequentissimae variarum specierum aves, arte confictae, quarum singulae speciei proprias voces cantusque emittebant, incredibili arte. Regium autem solium miro [orig: mirô] erat confectum artificio [orig: artificiô], ut momento [orig: momentô] videretur humile ---- postea momento [orig: momentô] in sublimi elatumque apparebat etc. Sicut autem, qui Organa puldsz, Organarius dicitur Iulio Firmico Mathes. l. 3. c. 14. sic locus Templi, ubi Organa sunt, Organistrum dicitur, apud Galbertum in Vita Caroli Comit. Flandriae c. 4. In interdictis porro suspendi Organa, tradit. Guil. Neubrigensis l. 1. c. 17. Plura de Organorum usu, vide supra, ubi de Musica Eccles. nec non apud Stephanum Durantum de Ritibus Eccles. l. 1. c. 13. Salmas. Not. ad Lamprid. in Heliogabalo, c. 32. et Car. du Fresne Glossar. qui etiam hanc Organorum hodiernorum atque ingentium descriptionem metricam subiungit, ex Volstano Prolog. ad Vitam S. Swithuni:

Talia et auxistis hic [orig: hîc] Organa, qualia nusquam
Cernuntur gemino [orig: geminô] constabilita sono [orig: sonô].
Bisseni supra sociantur in ordine folles
Inferiusque iacent quatuor atque decem,
Flatibus alternis spiracula maxima reddunt,
Quos agitant validi septuaginta Viri.
Brachia versantes, multo [orig: multô] et sudore madentes,
Certatimque suos quisque movet socios.
Viribus ut totis impellant flamina sursum,
Et rugiat pleno [orig: plenô] Kapsa referta sinu.
Sola quadringentas quae sustinet ordine Musas,
Quas manus organici temperat ingenii.

Adde, quae hanc in rem praeclara congessit Clar. Suicerus Thesauro Eccl. voce *)/organon, quaeque supra diximus de Musica in genere.

Barbiton, citharae species, apud Isidor. Origin. l. 3. c. 21. Buccina. Calamus seu Fistula, Tucalamos inflare leves Virg. Eccl. 5. v. 2. Puellam ex Hebraeis, in regio

convivio calamos inflantem, habes apud Abdiam Histor. Apostol. l. 9. Calami scissi meminit Suidas, ex Interpretc Aristophanis in Nebulas. Cithara, in conviviis olim frequens, de qua vide suo [orig: suô] loco [orig: locô]. Eius species enumerat isidor. loc. cit. Psalteria, Lyras, Barbita, et alias quadrata [orig: quadratâ] forma [orig: formâ], nec non et trigonali: quarum aliquas delineatas antiquitatis Studiosis exhibet Laur. Pignorius Comm. de Servis. In hac cum chordam unam citra necessitatem intendisset Terpander, mulctatus ab Ephoris ac paxillo cithara eius suspensa est in rei memoriam; quod Phrynnidi quoque contigisse, meminit Plut. peri\ prokoph=s2. Crotalum, si Eustathio Il. a. credimus, vas erat e testa, ligno aut aere, quod manibus tenebatur et collisum sonum edebat. Vide quoque Plin. l. 9. c. 35. Eius crepitus onocrotali nomen avi imposuisse videtur: Meminit Crotalistriarum in con viviis Propert. l. 4. Eleg. 9. v. 11. Aegyptiis Crotala erant, teste Ioh. Sarisberiensi: sonorae sphaerulae, quae quibusdam granis interpositis, pro sui quantitate et specie metalli, varios dabant sonos. Cymbala, eius figurae erant, qua [orig: quâ] cotyledonis folia sunt: ambabus enim manibus (erant manubriata vel ansata in extima concavitate) apprehendebantur et complosa concussaque tinniebant: Fuere [orig: Fuêre] ex aere, et Cymbalistriae in scalpt uris Bacchanalium sacrorum Romae frequenter visuntur. Epigonium, Graece *)epigo/neion, nomen habuti ab inventore Epigono Ambraciota, quem primum absque plectro pulsasse, docet Iul. Pollux Onomast. l. 4. c. 9. Fides, nomen generale: In Timothei fidibus, quos plures quam septem haberet nervos, demi iussit severa Lacedaemon, apud Cic. de LL. l. 3. Hinc Fidicines, Fidicinae. Fistula, multo in usu, Fistulator amanuensis contionanti Graccho eburncam fistulam inflavit, ad quam ille vocem ac gestum componeret, apud Cicer. de Orat. l. 3. Puellae Hebraeae, in convivio regio, apud Abdiam, calamos inflantis meminimus supra. Lituus, vide suo [orig: suô] loco [orig: locô]. Lyra, primitus septem chordarum fuit, octavam addidit Pythagoras, Theophrastus Pierites nonam, decimam Histiaeus Colophonius, undecimam Timotheus Milesius, tandem vero ita crevit numerus, ut syslcma fieret chordarum 18. Hinc Lyristae et Lyristriae. Vide quoque supra, in voce Lyra. Magades, instrumentum Musicum quoque fuit, in quo quum plures adhibuisset nervos, quam antea solerent, Timotheus Milesius, in iudicium, ut qui priscam labefaceret Musicam, est vocatus, apud Athen. l. 14. Monochordum, ab Arabibus est, Voss. de Scient. Mathem. c. 30. §. 5. Naulia, cymbalorum figura fuisse, Ovid. de Arte Amandi l. 3. innuit. Magius, quae Organa dicimus, olim sic appellata, ait, vide supra Naulium. Organum, per eminentiam sic dictum, vide supra. Caelum Organum Dei dixit olim Dorylaus, Pythagorae sententiam, quod caelestium orbium motu concitatissimo [orig: concitatissimô] suavis edatur concentus, sequens. Pandura, Assyriorum inventum. Vide Iul. Pollucem Onomast. l. 4. c. 9. Quin que chordarum instrumentum, a Scythis est. Vido eundem, et infra Pentachordon. Sambuca, organi fuit genus, in quo chordae intendebantur, ut ait Festus. Sambucistriarum, meminit Livius l. 39. c. 6. Sistrum, oblongum erat, ima [orig: imâ] sui parte manubriatum cancellatumque traiectis, virgulis, et ut uno [orig: unô] verbo dicam, inquit Pignorius, laminae ac praeterea nihil. Eius iconem exhibet Auctor modo memoratus Comm. de Servis. Sithyra, a Libybus excogitata est, Voss. de Scient. Mathem. c. 20. §. 5. Vide quoque Iulium Pollucem loc. cit. Testudo, ab Apolline inventa, aliter chelys: exhibetur a Laur. Pignorio loc. cit. Unde eius partes, latera, cacumina, brachia, humeros, scapulas, pectines, modulum, thympanum, facile cognosces. Tibia, quod vultum inflantis deformaret, a Miner va quidem abiecta est, sed non defuere [orig: defuêre], quae tollerent, Tibicinae Tibicinesve, quorum unus, cum fidicine, Duillio a cena domum revertenti, praeire solebat, in memoriam primae victoriae navalis ab eo reportatae. Vide infra, in voce Tibia. Tuba, vide suo [orig: suô] loco [orig: locô]. Tympana, pelle vel corio [orig: coriô] superinducta, virgula [orig: virgulâ] percutiebantur, aliquando et manu impellebantur: Eorum iconem habes apud Laur. Pignorium Comm. de Servis. Vide quoque infra.

ORGAS vel ORGA, Phrygiae magnae fluv. in Maeandrum apud Apameam urbem influens, Strab. Plin. l. 5. c. 29.

ORGAZ nomen Familiae in Hispania illustris, quae Mendoziae stirpis ramus est. Huius enim cum duo praecipui sint trunci, alter Dominorum de Hita et Butrago, cuius princeps Petrus Gonsalez in praelio ad Aliubarrota morte sua [orig: suâ] Regem servavit: alter Dominorum de Mendibil et Ribera; Fratres in hoc posteriore fuere [orig: fuêre] Iohannes Hurtadus Dn. de Mendibil et Hurtadus Diazius Dn. de Fuentecha et Corpana; a quorum illo genitus est Iohannes Hurtadus, ex Maria Castellana, Iohannis Hurtadi Dn. de Mendibil et Didaci Hurtadi Dn. de Cannere, genitor. Ex his Didacus hic Hurtadus Marchiones de Cannete sevit: Ioh. vero Hurtadus, cuius fil. Ruiz Diaz Dn. de Moron, dedit, Alvarum Comitem de Castrogeriz, illius prosapiae, cui etiam cognomen de Manrique

placuit assumere, auctorem; alter Ioh. Hurtadus, iure uxorio [orig: uxoriô] cognomen de Sarmiento et Comitatum de Ribadavia, in familiam intulit: etiam Comitum de Orgaz, cum Guzmannio epitheto, sator exstitit, quorum series ab aliquot saeculis haec est. Iohannes Hurtadus de Mendoza Dn. de Mendibil, iunxit sibi Mariam (filiam Alvari Perezii Guzmanni Dn. de Orgaz ) atque ex ea suscepit Alvarum de Mendoza et Guzmann Dn. de Mendibil, maritum Mariae de Roxas Dn. de Santacruz, exque ea patrem Ludovici Hurtadi de Mendoza et Guzman; quo [orig: quô] et Agnete Toletana (filia [orig: filiâ] Ferdinandi Toletani Dn. de Villoria ) natus Iohannes Hurtadus de Mendoza et Guzman Comes de Orgaz, Leonoram agnatam (Francisci de Ribera Barroso, Marescalli Castiliae Dn. de Malpica, ex Maria de Figueroa, filiam) coniugem duxit, pater ex ea Stephani de Mendoza et Guzmann: qui ex Maria de Figueroa (Petri de Ribera Barr. Marchionis de Malpica, Marescalli Castellani filia) genuit Iohannem Huirtadum de Mendoza et Guzman, ac sororem eius Leonoram (quae Iohanni Ludovico de Silva et Ribera Marchioni de Montemayor nupsit) ambos de Mendoza et Guzman Comit. de Orgaz. Spenerus Theatr. Part. 2. p. 64.

ORGE seu Sulgas Straboni, melius Sulga, Gall. La Sorgue, teste Io. Poldo, fons et fluviolus Galliae Narbonens. in Provincia, in Comitatu Vindaxino. Oritur e fonte Vallis Clusae, Vaucluse, et in Rhodanum se exonerat supra Avenionem. Vide Sulga. Sorge legendum apud Plinium videtur, de quo vide mirum apud illum, l. 18. c. 22. Nam in eo herbae quaedam nascuntur, quas boves avide, capitein aquam merso, decerpunt et edunt, quas tamen certum est, non nisi imbribus ali. Hadriano Valesio, videtur esse Fons-Astorgue, alias Font-Estorgue, in tabulis Geographic. unde Lertius, le Lers, oritur, qui Macerias attingit, atque Areia [orig: Areiâ] auctus, cum ipso Garumnae accedit. Hunc Lertii fontem in Pyrenaeis intra 22. horas vicies quater increscere ac decrescere dicunt: qui si est Orge Plin. Fonsast Orgue, vel Fontest Orgue potius scribi debet: Notit. Galliae.

ORGELIUM seu ORGIA Ptolem. Orgella, Lib. Concil. et Urgella, urbs Hispaniae citerioris in Catalaunia ad montium Pyrenaeorum radices. Ortelius illam in Arragonia collocat. Baudrando Urgel in colis, urbs Cataloniae, ad Secorim fluv. in Comitatu Ceretaniae, 5. leuc. Hispan. a confinio Galliae in Meridiem, 20. a Perpiniano in Occidentem, 28. a Barcinone in Septentrionem, 9. a Solsona. Populi Orgelitani, et Urgellenses.

ORGESSUM urbs Maced. Livio, l. 31. c. 27. an Orgysus Posyb. l. 5. circa fin.

ORGETORIX apud Helvetios, longe nobilissimus et ditissimus fuit, regni cupiditate inductus, coniurationem nobilitatis fecit, de Gallia occupanda, cuius rei accusatus mortem sibi conscivit. Ceterum omnia nomina Gallica, quae Caesar in X. terminat, apud Helvetios in X. literam scripta fuisse probabile est. Itaque ex Ehrenrich fecit Orgentrix. Alii dedecunt ab o)rgh\ voce, Germanis quoque usitata [orig: usitatâ], pro bello et tumultu, quasi dicas hominem bellis gaudentem et deditum, non pari gratia [orig: gratiâ].

ORGIA [1] Hispaniae Tarraconens. urbs: in finib. Oretanorum, a Toleto 28. leuc. Marciam versus, Alcaraz Wernero; Aliis Orgaz, oppid. amplum Toleto finitimum, ab eo 5. leuc. Oretum versus quod verisim ilius videtur.

ORGIA [2] Bacchi sacra, alio [orig: aliô] nomine Bacchanalia, Dionysiaca, Trieterica, de nocte celebrari solita, omni posthabita [orig: posthabitâ] pudore, teste Livio [orig: Liviô], l. 39. c. 9. 10. 13. 17. in Thracia primum ab Orpheo instituta, a quo etiam Orphica dicta sunt, Diodoro [orig: Diodorô] Siculo [orig: Siculô] auctore. Virgil. Georg. l. 4. v. 521. ubi de Orpheo:

---- Qualis commotis excita sacris
Thyas, ubi audito [orig: auditô] stimulant Trieterica Baccho [orig: Bacchô]
Orgia, nocturnusque vocat clamore Cithaeron.

---- Dubitassent [orig: Dubitâssent] Orgia Bacchi
Cui furerent. ---- ----

Pars obscura cavis celebrabant Orgia cistis,
Orgia, quae frustra cupiunt audire profani.

Talia secreta [orig: secretâ] celebrabant Orgia taeda [orig: taedâ],
Cecropiam soliti Baptae lassare Cotytto.

Nomen traxerunt a)po\ th=s2 o)rgh=s2, i. e. a furore, vel ira, ut cen set Eusebius de Praep. Euang. Phurnutus, et alii: vel a)po\ tw=n o)rw=n, i. e. montibus, quod in montem Cithaeronem sacra illa ex Thracia primum transtulerit Orpheus; vel a)po\ tw=n o)rga/dwn, h. e. consecratis alicui Deo locis. Vel a)po\ tou= ei)/rgein, i. e. arcendo, quod profani arceantur sacris, id quod Apollonii interpres l. 1. etiam affirmat his verbis: *)/orgia, musth/ria para\ to\ ei)/rgein tou\s2 a)muh/tous2 au)tw=n. Addit; h)\ ta\ e)n o)rga/si gino/mena, o)rga/das2 de\ sumfu/tous2 to/pous2 kalou=si, kai\ u(grou/s2. Possis etiam a r(e/zw deducere, cuius praeteritum e)/orga, ut ita dicantur quasi qei=a e)/rga. Est et verbum *)orga=|n, idem Graecis quod e)fie/sqai, h. e. appetere, qua in significatione usus est quandoque Aristoteles in Problem. tmhm. d/. Et Hesychius, *)orga=|, e)pitetame/nws2 e)piqumei=. Quid si quis inde auspicium nominis deducere velit, cum constet, omne eos turpitudinis genus exercuisse in iis sacris. Hinc verbum *)orgia/zein, quod idem est cum qu/ein: teste

Suida [orig: Suidâ], et *)orgew=nai Bacchi sacerdotes in specie, et eorum cenae dei=pna *)orgewnika\ Athenaeo. Nam alias etiam aliorum sacrorum antistites *)orgew=nas2 dictas invenio. Scribit enim Servius, omnia apud Graecos sacra orgia significasse [orig: significâsse], sicut ceremoniae apud Latinos; additque proprie dicta Orgia, causa [orig: causâ] turpitudinis a populo Rom. fuisse antiquata. Facit quoque nobiscum Strabo l. 10. Plurimi Graecorum totum ceremoniale negotium, quod Orgia vocant, tum Bacchanale et Choricum, et sacrorum mysteria Libero Patri attribuerunt. Ceterum Orgia pro omnibus ceremoniis, uti diximus, capiuntur. Unde idem Strabo: Cybelem praecipuo [orig: praecipuô] venerantur honore, eius Orgia frequentantes. Hinc *)/orgia po/qwm, i. e. Amorum sacra, in Epigrammate. Dixit quoque Plato generaliter, *(orgia/zw, qeo\n, sacrificiis placo Deum. Ita *mousw=n *)/orgia, apud Aristophan. in Ranis. Hinc Propert. l. 3. El. 1. v. 3.

Primus ego ingredior puro de fonte Sacerdos,
Itala per Graios Orgia ferre Choros.

Nic. Lloydius. Celebrabant autem haec Orgia Bacchae, non nisi coronatae sertis hederaceis (Numinis insigni) nec sine serpentibus; qui saepe ex hedera et e sacris cistis emergentes et circumvoluti thiasis ac coronis mulierum, ingentem metum viris incutiebant. Imo et a)nestemme/noi toi=s2 o)/fesin, coronati serpentibus, dicebantur, qui Mysteria haec obibant. Et vero signum Bacchicorum orgiorum fuit o)/fis2 tetelesme/nos2, serpens Mysteriis initiatus. Ubi vestigium aliquod sacrae veritatis, de Eva per serpentem seducta, deprehendit Clemens Alexandr. Protrept. Namque et *eu)a\n in his orgiis ululare Bacchi Sacerdotes consuevisse diximus supra. Nonnumquam vero Orgia, et pro Instrumentis sacrorum, occurrunt. Qua [orig: Quâ] notione vocem usurpavit Stat. Theb. l. 4. v. 785.

---- Qualis Berecynthia mater,
Dum circa parvum iubet exsultare Tonantem,
Curetas trepidos: illi certantia plaudunt
Orgia, sed magnis resonat vagitibus Ide.

Ubi tympana, aut tale quid sonitu ciendo factum, intelligit. Vide Casp. Barthium Animadversion. ad Stadt Theb. l. et v. cit. infra voce Trieterica, uti de tibiis, in Orgiis adhiberi solitis, supra voce Bombyx; de tympanis infra, suo [orig: suô] loco [orig: locô].

ORI populi Asiae, Gedrosiis vicini, aliis Oritae: Arbi fluvio ab Indis discreti, Plin. l. 6. c. 23. Quos tamen Arrianus in Expeditione Alexandri l. 6. Indis accenset: *kai\ a(/ma w(s2 toi=s2 *)wri/tais2 toi=s2 tau/th| *)indoi=s2 au)tono/mois2 e)k pollou= ou)=sin a(/fnw e)pipesei=n. Nisi forte legendum, *)wri/tais2 kai\ toi=s2 tau/th| *)indoi=s2 au)tono/mois2: ut Arbias intelligat, Oris vicinos, Idem quippe in Indicis Arbias populos ulti mos Indorum esse ait: quod si verum, non inter Indos Oritae. Sicut autem Arbies, ita et Oritae, au)tono/moi erant ac suis legibus vivebant. Vide supra in Ora.

ORIA Salentinorum civitas in colle sita: Episcopalis sub Archiepiscopo Tarentino: hodie non magni nominis. Melius Uria, Latine.

ORIBASIUS Iuliani Imper. familiaris, a quo et Quaestor Constantinopolitanus factus est. Scripsit libros Medicinae 72. ad Iulianum, et eorum epitomen in libris 9. ad Eustathium fil. de Regno, et de Affectibus Suidas. Eunapius vero Sardinius, in l. Sophist. Oribasius, inquit, Pergamenus genere, in eloquentia pariter et medicma profecit, Iulianoque propterea, ut medicus, fuit accersitus; invidia [orig: invidiâ] deinde succedentium Principum bonis privatus, ac in exilium ad Barbaros missus, animum Philosophi semper in claamitate retinuit. Tanta [orig: Tantâ] autem apud eas nationes gratia [orig: gratiâ] et opinione ob doctrinae, et medicinae experimenta perseveravit, ut pro Deo pene coleretur. Ab exilio dein revocatus est. Scripsit, vide supra, varia. Idem. Castellanus, in vita Medicor. Iustus in Chron. Med. Vander Linden, de Script. Med. Voss. de Philos. c. 12. §. 28. etc.

ORIBASUS nomen canis Actaeonis, apud Ovid. Met. l. 3. v. 210. ab *)/oros2, mons, et bai/nw ascendo:

ORIBATAE apud Firmicum l. 7. Erunt funambuli, oribatae, neurobatae et qui talia pertractent: Graecis sunt o)reiba/tai krhmnoba/tas2 vocat Hesychius, quos cum neurobatis perperam, ut videtur, confundit: inter Veteres fuere [orig: fuêre] *qaumatopoiou\s2, quod mirabili celeritate per praerupta et acclivia scanderent, sic dicti. Salmas. ad Flav. Vopisc. in Carino, c. 19. Vide quoque infra Tichobates.

ORICHALCUM apud Horat. de Arte, v. 202. Virg. Aen. l. 12. v. 87. et Stat. Theb. l. 10. Graecis o)rei/xalkos2. i. e. montanum aes, verum nomen huius metalli est, quod Romanorum vetusl issimi, Plautum in Curcul. Actu 1. sc. 3. v. 46. et Pseudolo, Actu 2. sc. 3. v. 22. Festus item in Lexico, tamquam ab aureo colore, quem non pauci Scriptores ei tribuunt, Aurichalcum scripsere [orig: scripsêre]. Origo vocis inde, quia vetus erat fabula, e sylvosis montibus in cendio correptis praestantissima metalla defluxisse. Ita Galliae montes, olim Rhiphaei, dein Olbii, nunc Alpes dicti, ut ait apud Athenaeum l. 6. non optimus Geographus Posidonius, au)toma/tws2 u(/lhs2 e)mprhsqei/shs2 a)rgu/rw| dier)r(u/h, sylva [orig: sylvâ] per se incensa [orig: incensâ] argento profluxerunt, et Strabo l. 3. Idem de Hispaniae metallis agens, negat se illi fabulae fidem derogare, qua [orig: quâ] fertur o(/ti tw=n druw=n pote e)mprh)/sqe/ntwn h( gh= takei=sa a(/te a)rguri=tis2 kai\ xrusi=tis2, ei)s2 th\n e)pifa/neian e)ce/zese, dia\ de\ tou=to pa=n o)/ros2 kai\ pa/nta bouno\n u(/lhn e)=inai nomi/smatos2, silvis olim incensis terram liquatam, tam quae argento [orig: argentô], quam quae auro fecunda

est et in supersiciein ebulliisse, et propterea montem omnem atque omnem collem materiam esse nummorum De Pyrenaeo saltu, simile quid scribit Diodor. Sic. l. 5. Et ne argenti solum ac auri metalla eo [orig: eô] casu liquata credas, de aere quoque et plumbo sic Lucretius l. 5. v. 1251.

Quidquid id est, quacumque e causa flammeus ardor
Horribili sonitu silvas exederat altas,
Ab radicibus, et terram percoxerat igni,
Manabat rivis ferventibus, in loca terrae
Concava, conveniens argenti rivus et auri,
Aeris item et plumbi etc.

Hanc itaque et Orichalco originem fuisse, volunt, Sed uti, qui ab aureo colore dictum putarunt [orig: putârunt], hoc [orig: hôc] nomine designarunt [orig: designârunt] vulgare illud aes, quod cum natura [orig: naturâ] sit rubrum, admixta [orig: admixtâ] Cadmia [orig: Cadmiâ] flavescit; cum apud Veteres orichalcum aliud fuerit aere longe pretiosius, nec multum infra auri pretium, insuper albi coloris: sic qui a montibus ei nomen et ortum esse contendunt, non magis certa loquuntur. De coetero, tam rarum inventu est nativum Orichalcum, ut Plato illud describat, tamquam o)nomazo/menon mo/non, solo [orig: solô] nomine notum: Imo, an vere extetm aut vero unquam exstiterit, iam inde ab Aristotele inter Scriptores res fuerit controversa, ut patet ex Apollonii Scholiaste l. 4. v. 973. Vide quoque Hesychium, Plinium, l. 34. c. 2. Tzetzem in Hesiodum, Etymologum, Phavorinum, Pollucem, Alios; e quibus Pollux, *to\ de\ tou= o)reixa/lkou me/tallon, inquit, ou)de/tw kai\ nu=n ei)s2 pi/stin h(/kei bebai/an, Orichalci vero metallum hodieque nondum firma [orig: firmâ] fide creditur. Tamen aes Demonesium, i. e. e Demoneso Insul. prope Chalcedonem, pro Oricalcho videtur esse habitum, ex Aristotele in Mirabil. ubi aes hoc e fundo maris effodi, et ex eo statuam Sicyone, in veteri Templo Apollinis, item alias, quae orichalcae vocentur, in urbe Pheneo conflatas esse, narrat. Idem forte suspicari liceat de aere Mossynaeco, quod Philosophus vocat lampro/taton kai\ leuko/taton, splendore et candore excellens, quae duae sunt orichalci notae characteristicae. Sed et idem forte fuerit Orichalcum cum chalcolibano, quomodo vocem hanc interpretatus Hieronymus Apocalyps. c. 1. v. 15. qua de re vide supra passim, inprimis ubi de Aere Indico, Mossynaeco et Sicyonio, seu Demonesio, plura vero apud Bochart. Hieroz. Parte poster. l. 6. c. 16. ubi Hasmal apud Exsechiel. aurichalcum esse probat.

ORIGUM vel ORICUSORCO hodie, teste Nigro [orig: Nigrô], oppid. Epiri maritimum, inter Acroceraunia ad Austrum, et Aulonem urbem Macedoniae ad Boream, a Brundusio 58. mill. pass. quotab Iapygio promontor. Salentinorum. Dionys. v. 399.

*)wriki/hn q' u(pe\r ai)=an, e)rei/detai *(ella/dos2 a)rxh\,
*pollo\n a)nerxome/nh, dissh=| zwqei=sa qala/ssh.
*ai)gai/h|, *sikelh=| te. -------- --------

Ubi Dardaniam vocat ab Heleno et Andromache Dardanis ibi regnantibus. Hecataeus apud Stephanum, *meta\ de\ *bou/qrwtos2 po/lis2, meta\ de\ *)wriko\s2 limh/n, Plin. l. 2. c. 89. Epidaurus et Oricum insulae esse desierunt, Horat. Carm. 3. Od. 7. v. 5. Ille Notis actus ad Oricum. Hic Oricus mons Polybio, ubi Oricia terebinthus. Virg. Aen. l. 10. v. 136.

Ubi Servius, Oricos civitas est Epeiri, iuxta quam nascitur Terebinthus, nigrum lignum habens folia, in buxi speciem. Inde Propert. l. 3. Epigr. 6. v. 49.

Nic. Lloydius. Baudrando urbs fuit Chaoniae, in Epiro, in ora maris Ionii, prope Aulonae portum, de qua multa Livius. Ad radices montis Acroceraunii, cum portu capaci, 60. milliar. ab Hydrunto in Ortum. Orcha, Nigro.

ORIENS in veteri historia pro Asiae parte, quae nobis versus Orientem est, forte Parthia, Assyria et Armenia maior. Vide quoque in voce Occidens. Hinc omnia divina et humana Graecos accepisse, unde et vocum plurimarum origines non aliunde arcessendae, docet Georg. Hornius Histor. Philosoph. l. 1. c. 1. Idem Deorum multitudinem ad alias Gentes, ex eodem Oriente transiisse, demonstrat c. 4. Cum autem pro parte Orbis sumitur, varia eius notio. Apud Plin. l. 22. c. 22. Stolymum quoque in cibos vecepit Oriens et alio [orig: aliô] nomine Limoniam appellavit etc. pro Graecia ponitur, cui scolymum fuisse notissimum, patet ex illo Hesiodi, apud Aristotelem, e)pi\ skolu/mw|. Alibi ab eo exclusa Graecia, Eid. Babyloniam et Persidem Idem hoc [orig: hôc] nomine insignit, ubi de caryotis. In Notit. Imper. ubi de Iordane, Magistro Militum per Orientem, nomine Orientis, th=s2 a)natolh=s2, non intelligitur Asia minor, ut quidam volunt, quod postea demum factum; sed *)anatolikh\ *dioi/khsis2, Orientalis Dioecesis, quae primis et mediis Ecclesiae temporibus, ab Asia minore et Asiatica Dioecesi fuit distincta, quae quot provinciis constiterit, infra dicetur. Concilium Constantinopolitanum can 2 *tou\s2 de\ th=s2 a)natolh=s2 *)episko/pous2 a)natolh\n dioikei=n, fulattome/nwn tw=n e)n toi=s2 kano/si toi=s2 kata\ *nikai/an presbei/wn th=| *)antioxe/wn e)kklhsi/a| kai\ tou\s2 th=s2 *)asianh=s2 dioikh/sews2 *)episko/pous2 ta\ kata\ th\n *)asi/an mo/nhn oi)konomei=n. Et Antiochiae Episcopus, th=s2 *)anatolh=s2, Orientis Patriarcha et th=s2 a)natolikh=s2 dioikh/sews2 e)/carxos2 audiebat. Hinc et *)anatolikai\ su/nodoi, Orientales Synodi et *)anatolikoi\ Orientales Episcopi, quia illi Patriarchae suberant, nec quicquam habebant commune cum Asianis, qui Constantinopolitanum Patriarchiam agnoscebant. Orientem similiter Latini, ut Graeci a)natolh\n, eas provincias vocarunt [orig: vocârunt], quae Antiocheno Patriarchae subiacebant. Atque haec pars Imperii proprium olim Praetorio Praefectum habuit, eiusque dioecesis provincias numeravit XV. Palaestinam,

Phoenicem, Syiam, Cyprum, Ciliciam, Palaestinam secundam, Palaestinam Salutarem, Phoenicen Libani, Euphratensem, Syrtam Salutarem, Osroenam, Mesopotamiam, Ciliciam setundum, Isauriam et Arabiam. Quamquam Guil. Tyrius Orientem, ex Veter. auctoritate, Antiochenam dioecesin appellare se scribat, de Bello Sacr. l. 3. c. 18. Erant autem supradictae provinciae omnes, sub dispositione Viri Spectabilis Comitis Orientis; cuius curae Seleucena classis commissa legitur, ad auxilium purgandi Orientis, in l. una tle Classicis l. 11. C. At mendum hic [orig: hîc] esse, scripti Codicis Iustinianei libri et impressus Theodosii codex, suadent: in quibus habetur, ad auxilium purgati Orontts, Est autem Orontes Phoeniciae et Syriae fluvius, inter Libanum et Antilibanum ex oriens, ut Plin. l. 5. c. 22. et Mela l. 1. c. 12. scribunt etc. Vide Brissonium apud Ioh. Calvin. Lexic. Iuridic. Maxima Dioeceseos huius pars hodie Turcarum subest Imperatori, qua de re vide Auctorem Anonymum Historiae Orbis Terr. Geogr. et Civil. Part. 2. ubi de Imperio Turcico. At infimis Graeciae et cadentis Imperii temporibus, minor Asia, *)anatoliko\n qe/ma, i. e. Orientalis trovincia, dicta est, unde hodieque Natoliam vulgo appellant. Hanc Constantinus de provinc. Orientalis Imperii, quinque his gentibus constare ait, Phrygibus, Lycaonibus, Isauris, Pamphyliis, Pisidis: to\ nu=n *)anatoliko\n kalou/menon qe/ma, u(po\ pe/nte e)qnw=n katoikei=tai, *frugw=n, *lukao/nwn, *)isau/rwn, *pamfuli/wn, *pisidw=n. Vide Salmas. ad Solin. p. 904. et seqq. Cum vero vox eam partem Mundi, unde Sol oritur, notat, memorabilis est ritus ad Orientem precandi, Christianis Gentilibusque non raro in usu. Et quidem sollemnem hunc quoque Christianis fuisse, nemo, Ecclesiasticae Antiquitatis utcumque peritus, potest ignorare. Redditque eius rei apud hos causas Seldenus de Diis Syris Syntagmate 2. c. 8 sub fin. Unam, quia CHRISTUS, quem in vocamus, cum cruci affixus esset, Occidentem spectarit [orig: spectârit], atque ita ab adorantibus, in Orientem versis, quasi conspici possit; Alteram, quoniam uti fulguris ab Oriente in Occidentem motus, ita et magno [orig: magnô] illo [orig: illô] supremoque [orig: supremôque] Orbis die adventum futurum ipse Christus praedixerit, Matthaei c. 24. v. 27. Quibus adice ex Iustino Martyre (si is Auctor est) Quaest. 118. qua, opinione hominum praestabtlior est Orins, aliis Creaturae partibus: ex Clem. Alexandrino l. 7. Strom. Quoniam diei natalis imago est Oriens atque illinc quoque lux augetur, quae primum illuxit ex tenebris: ex Basilio M. de Spiritu S. c. 27. Quia hoc facientes, antiquam repetimus Patriam, videlicet Paradisum, quem conseruit Deus in Eden ad Orientem etc. Quam consuetudinem Christianis traditam esse ab Apostolis, contendunt Iustinus Martyr l. c. Basilius M. similiter d. l. et Tertullian. de Coron. Milit. p. 417. Apud Gentiles vero, tam ante, quam post natum orbique praedicatum SERVATOREM, iam in valuisse, certum est. Observatum enim id antiquissimis temporibus, a Pythagoricis, sive eam rationem, quam ex Caelio Rhodigino Iohannes Langius, suis ad Iustinum Martyr. Notis, refert, quod ab Oriente motus diurnus fit, sive quam ex Iustino ac Clemente iam recensuimus, sive quamcumque aliam sequutis. Ad quem proin morem respiciens Virg. Aen. l. 8. v. 68. de Aenea canit,

Et diserte id, atque praesertim, quae de Templorum situ Clemens habet l. 3. Unde etiam Templorum antiquissima respiciebant ad Occidentem, ut, qui vultus stant ad imagines conversi, doceantur verti ad Orientem: confirmans Vitruvius l. 4. c. 5. Aedes autem, inquit, sacrae Deorum immortalium ad regiones, quas spectare debent, sic erunt constituendae, ut, si nulla ratio impedierit, liberaque fuerit potestas, aedis, signum, quod erit in cella collocatum, speclet ad Vespertinam caeli regionem: uti qui adierint ad aram immolantes, aut sacrificia facientes, spectent ad partem caeli orientem, et simulacrum, quod erit in aede; Et ita vota suscipientes contueantur aedem et. orientem caeli. Atque Apuleius Metam. l. 2. de Aegyptio quodam vate: Tunc Orientem obversus, et incrementa Solis augusti tacite imprecatus etc. Ubi et Beroaldus ritum hunc notat. Et Lucianus Tom. 4. de Saltat. p. 105. *kai\ ti/ soi tou\s2 *(/ellhnas2 le/gw, o(/pou kai\ *)/indoi, e)peida\n e(/wqen a)nasta/ntes2 proseu/xontai to\n (/lion, ou)x w(/sper h(mei=s2, th\n xei=ra ku/santes2, h(gou/meqa entelh= ei)=nai h(mw=n th\n eu)xh\n; a)ll' e)kei=noi pro\s2 th\n a)natolh\n sta/ntes2, o)rxh/sei to\n h(/lion a)spa/zontai, Quid vero Graecorum gentes tibi commoverem, cum Indi quoque, posteaquam mane e strato surrexerunt, Solem precibus venerati fuerint, non quemadmodum nos, deosculata [orig: deosculatâ] manu, perfectam precationem arbitramur. Verum illi ad Orientem conversi, saltatione Solem consalutant, etc. Vide Tobiam Pfannerum System. Theol. Gentil. purior. c. 15. §. 24. 25. Sed de hoc ritu, eam ipsam ob causam, quod Gentilibus in usu esset, severe Israelitis in Vet. Testamento interdicto, plura dicemus infra, ubi de phrasi ad Orientem, vide et supra de Orantium situ. Addam hoc unum, uti Israelitae olim ad Occidentem, Gentiles et Christiani veteres ad Orientem conversi adorabant, ita Muhammedanos omnes, quacumque in regione degunt, Meridiem versus (quod Meccae urbis, ubi Pseudoprophetae sepulchrum esse vulgo creditur, Australis situs sit) precibus suis defungi. Ioh. Baptist. Tavernier Relation du Serrail.

Oriens Consul apud Stat. l. 4. Sylv. 1. cui titul. Consulatus Imp. Aug. Germanici, v. 2. 3.

est, qui Magistratum auspicatur. Fuit autem hoc verbum Consulari Magistratui atque Celsitudini addictum, ex imperio veteris Sanctionis, Oriens Consul Magistrum Populi dicat. Qua de vide Velium Longum, cuius verba proponit explicatque Casp. Barthius Adversarior. l. 137. c. 16. Similis rei titulus est, quem sibi Persarum olim Reges arrogabant, su\n h(li/w| a)nate/llwn, cum Sole oriens, de quo vide supra ubi de Chosroe. Neque aliter de Regibus apud Inferos Lucianus in Necyomantia, *(o de\ mo/gis2 a)/n pote anatei/las2 au)toi=s2, porfurou=s2 tis2, h)\ peri/xrusos2, h)\ diapoi/kilos2, eu)daimonas2 w)/eto kai\ makari/ous2 a)pofai/nein tou\s2 proseipo/ntas2, h)\n to\ sth=qos2 h)\ th\n decia\n protei/nwn doi/h katafilei=n. Sed et Diogenem hominibus, ad quos veniebat, velut deum quendam exortum, scribit idem in Demonacte etc. Vide Barthium laudatum Animadversion. ad Statium d. l. Quanto speciosior invisit nos Oriens ex alto, cuius meminit in sua prophetia Zacharias Sacerdos, apud Euangel. Lucam c. 1. v. 78. *dia\ spla/gxna e)le/ous2 *qeou= h(mw=n, e)n oi(=s2 e)peske/yato h(ma=s2 a)natolh\ e)c u(/yous2, Ex intima misericordia Dei nostri, qua [orig: quâ] invisit nos Oriens ex alto; ad quem locum vide Bezam, aliosque.

ORIENTALIS Ecclesiae Codex Canonum a Codice Ecclesiae universae seu Catholicae, quo [orig: quô] usus olim Oriens, et quem Occidens in Latinum vertit, distinctus, editus a Graecis est habita [orig: habitâ] Synodo [orig: Synodô] Constantinopoli in Trullo. Quod cum non attenderet Perronius Cardin. in Respons. ad Magnae Britanniae Regem. l. 1. c. 53. Christophorum Iustellum (qui Codicem Ecclesiae Catholicae restituit et vulgavit A. C. 1610.) imperitiae et male fidei sine causa arguit, quod in Codicem Univ. Ecclesiae Sardicenses Canones non retulerit. Cum certissimum sit, verba sunt filii (qui eundem Codicem iterum publici iurisfecit A. C. 1661. in Bibl. Iuris Canon. Veter. additis Canonibus Ephesinis et Chalcedonensibus) ut ut omnes eruditi norunt [orig: nôrunt], Codicem Ecclesiae Universae non debere confundi cum eo, qui nunc Orientalis Ecclesiae Codex dicitur, qui a Ioanne Tilio editus est primum Lutetiae, Anno 1540. ex MS. codice Ecclesiae Pictaviensis; unde illius summi Viri tota argumentationis strues corruat necesse est, cum falso innitatur fundamento. Et certe non erat, cur in Iustello genuinum infringeret, ob canones Sardicenses; cum inter emunctae naris viros compertissimum sit, Synodi Sardicensis Canones in illo primario Codice non exstitisse. Huius adsertionis testis idoneus Dionysius Exiguus etc. Constat autem Orientalis Ecclesiae Codex, ex Codice Canonum Ecclesiae Universae, dein Additionibus iis, quas ipse Can. 2. refert, quem editio Parisiensis satis prolixum Graece et Latine repraesentat. E quo patet, multa a Trullanis Patribus Codici Eccl. Univ. esse addita, post Iustinianum Imperator. nempe Canones, qui vulgo Apostolici dicuntur, Canones Sardicenses, et Canones africanorum Conciliorum. Porro Episcoporum et Patrum et Patriarcharum quorundam Canones Epistolasque, quia idem ab Occidentalibus factum videbant: Quae additamenta, ex editione Parisiensi A. C. 1620. cum Balsamonis Commentariis, erudito Lectori exhibet Gerh. von Mastricht Histor. Iuris Eccl. num. 189. Editus vero est Codex hic, ut dictum, a Tilio primum; dein ab Elia Ehingero, ex Bibliotheca Augustana, Witebergae, A. C. 1614. tandem Parisiis A. C. 1620. Commentariis eum illustrarunt [orig: illustrârunt] Zonaras et Balsamo. Hoc autem inprimis de illo observat praefatus Mastricht, in eum primum sententias Patrum recipi et Canonibus exaequari coepisse; postquam in Occidente Cresconius, Pontificum Romanorum Decretales, Canonibus primus miscuisset; nisi quod Ioannes Scholasticus Basilii Canones suo Nomocanoni addiderit. Confirmatus Codex est Synodo Nicaena [orig: Nicaenâ] II. circa quod tempus et in Occidente sua incrementa habuit Ius Canonicum, ut videre est apud praefatum Auctorem, qui utriusque Iuris Historiam accurate persequitur d. l.

ad ORIENTEM Graece kat' a)natola\s2, sacra sua peragentes Levitas Chorosque cantantium, in Templi Salomonici Encaeniis, stetisse, legitur in Clementinis Apostolorum Constitutionibus, ex 2. Paral. c. 5. v. 12. ut usus in Orientem precandi Christianis etiam ex Hebraeorum exemplo derivetur. Sed notum, Templi Hierosolymitani eiusmodi fuisse positionem, ut introitus eius a parte haberetur Orientali, nulla [orig: nullâ] in Occidentali porta [orig: portâ] admissa [orig: admissâ]: qui situs etiam erat introitus Tabernaculi Foederis, Numer. c. 3. v. 38. parilemque fuisse Templi, testatur etiam Iosephus Archaeolog. l. 8. c. 2. et Aristeas l. de LXXII. Interpp. Patres Christiani, Hieronym. ad Ezech. c. 8. Titulus Talmudicus Middoth, et ad illum Magistri, praeter scriptores ex professo illud delineantes, Adrichomium, Riberam, Villalpandum; Scripturam tandem ipsam Ezech. Ibid. v. 16. et c. 11. v. 1. Adeo ut ingredientes in Occidentem sic versi preces ac sacra peragerent. Nec e loco Paralipom. cit. necessario colligitur, facies suas versus Orientem habuisse Levitas Cantoresque positas. Sacer enim textus saltem innuit, eos stetisse [gap: Hebrew word(s)] in Oriente ad Altare, seu ad Orientalem (ut Vulgata) plagam Altaris; unde nihil aliud elicitur, quam coram Altari eos stetisse, tergisque obversis Orienti ministerium suum peregisse, quod planissime positionem eorum ad Orientem negat, contrarium asserens, ut et Baronius advertit Tom. I. Annal. ad ann. 58. §. 105. Nec melius nonnulli ex eo, quod Pontifici M. in magno illo Expiationum Sacrificio, Levit. c. 16. v. 14. spargendus erat iuvenci sanguis, coram Propitiatorio, [gap: Hebrew] , kat' a)natola\s2, ad Orientem, exsculpere conantur exemplum singulare Sacra versus Orientem peragendi; cum haud aliud inde deduci possit, quam quod Pontifex ad orientem Propitiatorii, facie in Occidentem, ut reliqui, versa [orig: versâ], munus illus spargendi praestaret. Et hanc Templi positionem, tam ante eiusdem excidium, quam post, Synagogae et Proseuchae Iudaeorum, imitatae sunt. Hinc, postquam tradidit Maimonides alicubi ex more suis avito, ut et Magistrorum alii, ubicumque fuerit Israelitarum numerus denarius, eos oportere Proseucham sibi qualemeumque ad orandum aedificare; etiam in Urbe qualibet, quoties

sui essent iuris, cogendos esse etiam invitos, ad aedificandam Synagogam, et Librum Legis, Prophetarum ac Hagiographorum sibi comparandum; et Synagogae structuram esse debere, in loco Urbis editiore: Subdit, Neque fieri debent ostia Synagogae alibi atque in Orientem; iuxta quod dicitur (Numer. c. 3. v. 38.) et qui castrametatur ante Tabernaculum, Orientem versus, ante Tabernaculum Foederis ad Ortum. Scilicet ex illo Tabernaculi, situm hunc in Templum propagatum, etiam in Synagogas ubicumque locorum derivandum, voluere [orig: voluêre] Veteres. Cum vero adicit, Et consiruendum est sacellum, in quo ponant Librum Legis. Sacellum autem hoc sic exstrui debet, ut situm habeat, ad plagam illam, in quam precari mos est Urbis illius: plagam, in quam orandum, aliam fuisse atque aliam, ex avita traditione, docet, vide infra, in voce Respectus Templi. Uti ergo Templi Hierosolymitani situs ex plaga illa versus quam generatim precandum erat, Occidentem videl. pendebat: Simillter apud Gentiles in plaga Mundi designanda, in quam patesceret Templum, suisque aris ac simulacris, recta introeuntibus, obversi cultum praestarent, ad modum erant solliciti: qui tamen usus varius fuit. Admittitur autem plerumque, Gentiles in genere Orientem inter precandum, adeo que fores Templorum eorum, eandem in plagam, a vetustissimis etiam saeculis spectasse [orig: spectâsse]. Ut e Sacris non afferam, quae huc faciunt, alibi monenda; etiam Vitruvius Architect. l. 4. c. 5. qui sub Augusto floruit, veluti pro notissima sui temporis et vetusta, de aedibus Sacris constituendis, secundum regiones et mundi plagas, disciplina tradit, eas ita constituendas esse, ut, si nulla alia ratio impediret, liberaque fuerit potestas, Aedis signum seu Numinis simulacrum, quod erat in cella collocatum, spectaret ad vespertinam caeli regionem, ut qui adirent ad aram immolantes, aut sacrificia facientes spectarent ad partem caeli Orientis, ipsaque simulacra viderent exorientia contueri supplicantes et sacrificantes; quod aras omnes Deorum necesse esse videatur, ad Orientem spectare. Hinc de Latino Turnoque Regibus, Aenea et Ascanio sacrificantibus et precaturis, Virg. Aen. l. 12. v. 172.

Illi ad surgentem conversi lumina solem,
Dant fruges manibus salsas et tempora ferro
Summa notant pecudum, paterisque altaria libant.

Ubi Servius, Non utique nunc Solem surgentem dixit. Iam dudum enim dies erat. Sed disciplinam ceremoniarum sequutus est, ut Orientem spectare diceret eum, qui esset precaturus. Ad quem modum etiam oraturus ante Aeneas, l. 8. Aen. v. 68.

Surgit et aetherii spectans orientia Solis
Lumina, rite cavis undam de flumine palmis
Sustulit, ac tales effudit ad aethera voces;
Nymphae, Laurentes Nymphae.

Clemens item Alexandr. loc. cit. rituum Gentilium scientissimus, de Christianis precationibus in Orientem fieri solitis, veluti more hominum antiquissimo rite fundatis, *(/oqen, inquit, kai\ ta\ palaio/tata tw=n i(erw=n pro\s2 du/sin e)/blepen, i(/na oi( a)pantipro/swpoi tw=n a)galma/twn i(sta/menoi, pro\s2 a)natolh\n tre/pesqai dida/skwntai, Unde etiam Templorum antiquissima respiciebant ad Occidentem, ut qui vultu stant ad simulacra converso, doceantur verti ad Orientem etc. Quod vero Lucianus Syrus, de aedibus Orientem prospicientibus locutus, l. peri\ tou= oi)/kou, *kaq' a(\, inquit, kai\ ta\ i(era\ ble\ponta e)poi/oun oi( palaioi\, Iuxta quod etium templa aspicere fecere [orig: fecêre] Veteres qui etiam Templorum haud paucorum origines ac positionem ex inspectione se didicisse fusius tradit, l. de Dea Syra: ea de re dictum supra, in voce ad Occidentem. Idem interim Templum Priapi accuratius describens, vestibula Templi, ei)s2 ai)/nemon *bore/an, versus ventum Boream, directa fuisse, narrat; ipsum autem Templum Orientem Solem prospexisse, addit. Vide quoque Isidor. Origin. l. 15. c. 4. ubi de positione Templorum loquitur, Oram Aequinsctialem spectante, velut in perpetuo apud Veteres usu; et ex recentioribus Cael. Rhodig. Antiqq. Lect. l. 12. c. 1. et 2. Baronium Tom. I. ann. 58. §. 105. Villalpandum ad Ezech. c. 8. v. 16. Alios. Christianos certe quod attinet, imbibisse illos a temporibus maxime primitivis morem ad Orientem adorandi, adeo que ad eandem plagam Oratoria sua aedificandi, palam fit ex Patribus, Constantinum etiam Imperatorem longe antevertentibus; Sed hac de re vide hic [orig: hîc] passim, peculiarem inprimis rationem Gentilium versus Orientem precandi, supra voce Decanus; et plura apud Ioann. Seldenum de Synedriis veter. Hebraeorum l. 3. c. 16. §. 1. 2. 3. etc. Sed et in sepulchris mortui apud Graecos versus Orientem condebantur, teste Scholiaste Thucydidis, ubi ait moris iis fuisse, e)p' a)natola\s2 poiei=n o(ra=|n tou\s2 nekrou\s2. Vide quoque Digenem Laertium Solone. At insepulto hominis cadaveri terram inici, et in sepulchro occasum versus condi, Lex voluit, *(\os2 a)\n a)ta/fw| peritu/xh sw/mati a)nqrw/pou pa/ntws2 e)piba/llein au)tw=| gh=n, qa/ptein de\ pro\s2 dusma\s2 ble/pontas2, memorata Aeliano Var. l. 5. c. 14. qui idem l. 7. c. 19. Megarenses ad Orientem, Athenienses ad Occasum suos respicere voluisse, ait: antiquitus videl. more postmodum variato [orig: variatô], ut ex praefatis Auctoribus liquet etc.

ORIGARIUM melius, palus est Comaclensis, in Ducatu Ferrariensi, sub ditione Pontificis vulgo le valli di Comachio; inter ostia Padi fluv. ad Boream et Ravennam ad Meridiem vide Comaclum.

ORIGENES auctor Ecclesiasticus, Alexandrinus, fil. Leonidae martyris, sub Severo: discipulus Clementis Alexandr. vide infra, cui successit. Mortuo [orig: Mortuô] patre, in summa rerum inopia, bonis videlicet fisco addictis, feminae cuiusdam opulentae munificentia [orig: munificentiâ] adiutus est. Scholam primo Grammaticam Alexandriae, dein Theologicam, permissu Demetrii Episcopi cum vix An. 18. esset, aperuit. Fideles in fide confirmavit, Idololatras multos convertit, plurimos

martyres in discipulorum numero habuit, Gregorii quoque Thaumaturgi praeceptor. Huius dogmata quaedam damnata sunt, cum in varios errores incideret, quos Augustin. l. de Haereticis, commemorat. A. quo Origeniani dicti, qui eum sequuntur. Vide infra. Virilia sibi amputavit, ne molestam sibi Venerem experiretur, quoque minus suspecta esset eius cum matronis virginibusque, quas Theologiam non minus, ac mares docebat, conversatio: Imitatus Hierophantas, Atheniensium sacerdotes, qui sorbitione cicutae se castrabant, quo castius in sacerdotio viverent. Sequutieum hic [orig: hîc] Valesiani haeretici, nimis liberaliter verba Christi accipientes. Dein varia itinera adornavit, Romam ad Zephyrinum Episcopum, ad Mammaeam, matrem Alexandri Severi, cum qua de fidei mysteriis disseruit, etc. Alexandriam redux, complures haereticos convertit. Dein a Demetrio heterodoxias accusatus, Tyrum concessit, ubi Hexapla sua confecit. Vide infra: nihilominus et sic errorum suspectus. Proin Romam denuo prosectus, confessionem fidei Fabiano Episcopo obtulit, dein Caesareae docuit, in deciana persecutione gravissima passus, obtulisse dicitur, diabolica [orig: diabolicâ] Iudicis fraude inductus, Idolo tus, apud Epiphan. aliis id in dubium vocantibus. Obiit Tyri An. 254. aetat. 69. Praeceptores eius erant Clemens Alexandr. et Ammonius. Secundus Ecclesiae magister post Apostolos, dicitur Hieronymo. Sena milia librorum scripsisse, unde sunta/kths2, vel suntakth/rios2 dictus, auctor est Epiphanius Haeres. 4. Hexaplorum conditor fuit, qui cum duabus posuisset columellis sacrum contextum, semel Hebraeis, atque iterum Graecis literis, duabus his columellas addidit quatuor, scil. versionem 70. Interpp. Aquilae, Symmachi, et Theodotionis, unde et Hexapla dicebantur. Parum probe de Origene sensit Theod. Beza. sic enim ille, Ep. 29. Est certe hic scriptor adeo omnibus modis impurus, sive ita ipse scripsit, sive depravata postea fuerunt eius scripta, ut nullam in Ecclesia auctoritatem in rebus controversis mereatur. De Doctrina [orig: Doctrinâ] quoque eius haec breviter notavit Epiphanius; kakw=s2 dogmati/sas2 ta\ peri\ pi/stews2, kai\ ta\ plei=sta tw=n grafw=n kakw=s2 fra/sas2. Quidquid horum sit, inter Origenem et scripta eius discernendum est, quorum ille innocens, haec forte haereticorum, sub illustri eius nomine orbi impositum euntium, fraude, corrupta esse potuerunt. Certe non exiguae disceptationis iam olim materia fuerunt; dicente Cassiodoro [orig: Cassiodorô]: Ubi bene, nemo melius; Ubi male, nemo peius, Genebrardus opera eius collecta edidit, Parisiis, duobus volum. in fol. A. C. 1574. Eusebius eius apologiam scripsit, sub nomine martyris Pamphili. Idem et Ruffinus iam tum aliique et Petrus Halloisius, Iesuita, haud pridem praestitit. Epiphan. haer. 64. et de Pond. ac mens. Hieronym. in Caral. c. 54. etc. Euseb. in Chron. et Hist. Socrat. Hist. l. 6. c. 12. etc. Quidam credunt duos fuisse Origenes, Philosophum Platonicum unum, alterum Christianum. Vide Euseb. Hist. l. 6. c. 19. Valesium, in Euseb. p. 120. Adamantius, ob studiorum et laborum tolerantiam, dictus est. Obiitin summa [orig: summâ] paupertate A. C. 255. Vide Suidam, in *)wreige/nhs2. Oras autem nomen fuit Regis Aegyptii, imo apud Etymologum etiam Grammatici. Atque, ut a)po\ tou= *dio\s2 proprium est nomen *dioge/nhs2, quasi Iovigenam dixeris, sic a)po\ tou= *)/wrou est *)wrige/nhs2, quasi Origenam dicas. Aliud visum Andreae schotto, suis in Origenem Observationibus, l. 1. contra Celsum, ubi eum tradit ita vocari, quasi *)oreigenh=, h. e. montigenam, quemadmodum Ascetae quidam Chrysostomo, Homil. 13. in Ep. ad Ephes. oi( e)n toi=s2 o)/resi vocantur, et Laertio Heraclitus Ephesius dicitur, e)n toi=s2 o)/resi diaitw/menos2 Sed praeterquam quod prima in *)/oros2 sit correpta, in *(wreige/nhs2 porrecta, hoc nihil ad Origenem Alexandriae natum et eudcatum, ubi Or, seu Orus pro Numine colebatur, et ab eo quoque hominibus nomen id fuit, ut, quin inde Origenes appelletur, minime sit dubitandum. Nic. Lloydius. De eius scriptis hactenus a)nekdo/tois2 nonnullis, nuperrime Basileae in lucem editis, vide infra westenius Ioh. Rodolfus. P.

ORIGENI Melae l. 3. c. 1. Origeviones, populi Hispaniae Tarraconens. in finibus Cantabrorum, per quos Nesva flum. decurrit, quorum urbs primaria Flaviobriga, dein Flavionavia.

ORIGENIANI vel ORIGENISTAE Haeretici, qui, sicut Pelagius, erroribus, ex Origenis Libro de Principiis, haustis: docebant, iesum Christum, non esse Filium Dei, nisi ex gratia adoptionis, eum cum hominibus comparatum, Veritatem: cum Deo, mendacium esse, etc. Animam, ante corpus creatum, in caelo peccare, Solem, Lunam, Stellas et aquas supracaelestes animatas esse; in Resurrectione corpora fore globosa, Daemonum cruciatus aliquando finitum iri: etc. Etiam quidam illorum obscenitates Gnosticorum reduxerunt. Monachi Aegypti et Nitraeae inprimis hac [orig: hâc] haeresi in fecti erant, quae Romam transiit, traductione falsa [orig: falsâ] Ruffini libri huius, cui magis sinceram versionem Hieronymus opposuit: Etiam 4. 5. et 6. saecul. adhuc turbas dedere [orig: dedêre]; damnati a Theophilo Alexandr. Epiphanio; etc. una [orig: unâ] cum libris Origenis, quorum lectio vetita. Idem renovatum Concilio [orig: Conciliô] Oecumenico [orig: Oecumenicô] Constantinopolitano 2. A. C. 533. Augustin. de haeres. c. 43. etc. Ceterum, quemadmodum mysteriorum arcane habendorum praetextu Haeretici varii, obtegendae dogmatum, quorum ipsos pudebat, pravitati atque obscenitati, non icommode abutebantur; ut testatur de Basilide, turpissimae improbissimaeque doctrinae auctore, Epiphanius Haer. 24. Irenaeus item l. 1. c. 23. ita et Origenistas perstringens Hieronymus, quem socium errorum suorum falso iactaverant, Epist. ad Pammach. et Ocean. de error. Orig. Nec mirum, ait, putant enim, me suum esse summu/sthn et propter animales ac luteos (ita vocabant sacris suis sacerrimis non initiatos) nolle palam dogmata confiteri. Ipsorum enim decretum est, nonfacile margaritas ante porcos esse mittendas, nec dandum sanctum canibus; Et cum Davide dicere, Abscondi in corde meo eloquia tua, ut non peccem tibi. Et in alio loco, super iusto: Qui loquitur, inquit, veritatem cum proximo suo, i. e. cum his qui domestici fidei sunt. Ex quo volunt intelligi, nos qui

necdum initiati sumus, debere audire mendatium, ne parvuli atque lactentes solidioris cibi edulio [orig: eduliô] suffocemur. Vide de hoc mysteriorum arcane habendorum more, apud Israelitas, et Christianos, amborumque simias, Gentiles ac Haereticos, Tob. Pfannerum Lib. cit. c. 1. §. 5. et seqq. ut et supra in voce Mysterium, item Norunt Fideles.

ORIGIACUM urbs Pleumosiorum, in Gallia Belgica est Orchies, oppid. Flandriae Gallicae medium inter Duacum in Africam et Tornacum in Caeciam, 4. leuc. ab Insulis in Meridiem, sub Gallis ab A. C. 1667. Cluv. Baudrandus.

ORIGINALE apud Pontificii iuris Scriptores, idem est cum Regesto; Iidem dicunt esse in integra nempe Decretali, h. e. Originali. Vide exempla apud Alberic. Gentilem de lib. Iur. Canon. c. 30. p. 30. et seqq. laudatum Gerhardo von Mastricht. Histor. Iuris Eccles. num. 397. et infra in voce Regestum.

ORIGINARII seu ORIGINALES servi idem cum vernis seu vernaculis, sunt qui ex ascriptitiis orti sunt, in ipso solo, sive fundo, ut C. de agrie. et censit. l. colonos, l. 11. servi glebae addicti, a prima origine colonariae conditioni adstricti, qui proin sine gleba, quam coluerunt. vendi nequeunt. Ascriptitii vero sunt, qui per 30. annos fuerunt in solo: fiuntque duplici modo [orig: modô]: Aut praescriptione, aut duplici confessione, per scripturam bis factam, in qua Domino fundi promiserint, senumquam inde discessuros: quos Partiarios etiam nonnulli vocant, ut adnotavit Cael. Rhodig. l. 7. c. ult. Sed et observandum, cum Liberti deputarentur agris; aut etiam cum liberi homines sese addici paterentur; ab his dein Originarios procreatos praesertim, quo [orig: quô] tempore Iustinianus rerum potiebatur. Cuiusmodi hodie sunt Rustici, quos proprios appellant, vide Ioh. Calvin. Lexicon. Iuridic. Meminit Originariorum servorum, Sidonius quoque l. 5. Ep. 19. et Edictum Theodorici Regis c. 142. Liceat unicuique domino ex praediis, quae corporaliter et legitimo [orig: legitimô] iure possidet, rustica utriusque sexus mancrpia, etiamsi Originaria sint, ad iuris sui loca transferre, vel urbanis ministeriis applicare, ita ut illis praediis acquirantur, ad quae voluntate Domini migrata fuisse constiterit -- alienare etiam supradictae conditionis homimines liceat dominis, absque terrae aliqua portione etc. Testamentum item S. Remigii, apud Flodoardum l. 1. c. 18. Innocentium servum, quem accepi a Profuturo originario meo etc. Ita alibi passim. Vide Auctores hanc in rem laudatos Car. du Fresne Glossar. ut et Dominic. Marcum in Hierolex.

ORIGINES nomen libri 2. et 3. Historiarum M. Porcli Catonis, apud C. Nepotem ineo c. ult. Senex historiam scribere instituit, quales sunt libri septem. Primus continet res gestas legum populi Romani. Secundus et tertius, unde quaeque civitas orta sit Italica, ob quam remomnes, Origines videtur appellasse [orig: appellâsse] etc. Nempe a duobus his libris, qui proprie origines tractabant, toti Operi id nomen datum. Unde Originum septimilibri meminit Tullius Catone. Festus vero inscriptionem hanc carpit, voce Originum: Originum librosquod inscripsit Cato, non satis plenum titulum propositi sui videtur amplexus: quando praegravant ea, quae sunt rerum gestarum populi Romani. Meminit illorum Robertus Valturius de Re milit. l. 2. Cicero insuper impense laudat, ob florem praesertim ac lumen eloquentiae, etsi haec non probet Brutus, G. I. Voss. de Hist. Lat. l. 1. c. 5.

ORIGO [1] *)origw\, prius dicta, quae deinde Dido. Eusebius *)ekalei=to de\ pro\ tou/tou *)origw\.

ORINDA panis genus, et, ex quo conficitur, semen Aethiopiae peculiare et sesamo persimile, quod coquentes vescuntur, ut est apud Hesychium in *)ori/ndhn. Atque ita hanc vocem restituit Gabr. Humelbergius, apud Apicium l. 2. c. 2. pro Oridia, ut annotavit Car. du Fresne Glossar.

ORINE Arriano, Ramusio Maczua, Insula finus Arabici, Aethiopiae contra Adulim urbem adiacens, forte Orneon, Ptol.

ORINGIS vel ONINGIS, Iaen, ut Morali videtur, urbs Hispaniae Baeticae in Vandalia, a Scipione Africano expugnata, et excisa, teste Livio [orig: Liviô], nunc inter praeclaras urbes habita.

ORINUS [1] fluv. Illyrici in Mysiae confinio, qui in Drinum excipitur. Callistus, Niceph.

ORINUS [2] Ptolem. Thucyd. Erineus, fluv. Siciliae, per agrum Neetensem, inter assinarium et Cacyparim fluens, marique inter Syracusas et Elorum exceptus: Miranda, et intus Fiume di Noto, Fazello.

ORIOBATES Sogdianorum ac Mardorum in exercitu ad Arbela caeso, ductor, Curt. l. 4. c. 12.

ORION Poetis venator est, et satelles Dianae, auditor Atlantis, qui doctrinam de caelestibus motibus, et stellis ex Libya in Graeciam attulit. Nomen eius quidam ab w(/ra, quod significat differentias temporum anni, ver, aeslatem, etc. deducunt. Quamquam Strabo appellatum eum velit Oriona, quod esset educatus in Oraeo oppid. Euboeae, Grammatici vero ab ou)=ron derivant, i. e. urina [orig: urinâ], quia Cosmicus occasus Orionis in Novembri ciet saevas tempestates; unde Virg. dixit, l. 7. Aen. v. 719.

Sane Plinius, l. 18. c. 28. Orionem nominat inter noxia sidera', ita etiam alii. Excitat quippe tempestates ortu suo [orig: suô] et occasu. De ortu Virg. Aen. l. 1. v. 539.

Nec sidus atra [orig: atrâ] nocte amicum appareat,
Qua [orig: Quâ] tristis Orion cadit.

du/sin, kai\ a)natolh\n taraxw/dh, dirum esse ortum eccasumque. Sed aliam causam affert Lactantius, Statii vetus Scholiastes, in l. 7. Theb. Fabula sic se habet: Pelasgus pauper quidam, Oenopeus nomine, vel Oenopion, (Hyreus autem Ovidio dicitur) Iovem, Neptunum et Mercurium susceperat hospitio [orig: hospitiô]. Qui referendae gratiae copiam dedere [orig: dedêre] precandi quod vellet. Pelasgus orbus filium optavit. Dii in corium bovis immolati mingunt, defossumque post novem menses tolli iubent, tum igitur natus est Orion. Ovid. l. 5. v. 535.

Hunc Hyrieus, quia sic genitus, vocat Oriona,
Perdidit antiquum litera prima sonum.

Vide Palaephatum, de Orione. Hic postea adultus strenuus venator exstitit, Dianaeque comes adhaesit. Verum cum corporis robori satis fidens iactitaret, nullam esse feram, quam conficere non posset, Terra hominis insolentiam non ferens, scorpionem peperit, cuius ictu Orion interiit; Diana autem eum in caelum transtulit, et iuxta Tauri sidus constituit. Contra tamen Lucanus, scorpionem hunc a Diana immissum tradit, aliorumque Deorum miseratione in caelum fuisse translatum. Sic enim ille l. 9. v. 833.

---- Quis fata putaret
Scorpion, aut vires maturae mortis habere?
Ille minax nodix, et recto [orig: rectô] verbere saevus,
Teste tulit caelo victi decus Orionis.

*to\n de\ xalazh/enta ko/rh *tithni\s2 a)nh=ke
*sko/rpion e)k ke/ntroio teqhgme/non, h)=mos2 e)pe/xra
*boiwtw=| teu/xousa kako\n mo/ron *)wari/wni,
*)axra/ntwn o(/te xersi\ qeh=s2 e)dra/cato pe/plwn.

*tou= de\ te/ras2 peri/shmon e)n a)stra/sin a)plane\s2 au(/tws2,
*oi)=a kunhlate/ontos2 a)ei/delon e)sth/riktai.

Horatius autem Dianae telis eum confossum occubuisse tradit in his: l. 3. Carm. Od. 4. v. 71.

-- Notus et integrae
Tentator Orion Dianae
Virginea [orig: Virgineâ] domitus sagitta [orig: sagittâ].

Scriptum reliquit Dorion, in l. de piscibus, Orionem filium fuisse Neptuni et Brylles Minois filiae, quae sententia fuit etiam Hesiodi. Huic sororem addiderunt Candiopen. Fabulantur praeterea hunc munus a patre Neptuno impetrasse [orig: impetrâsse], ut tam super undas, quam super terram posset incedere. Alii tamen tantae fuisso magnitudinis senserunt, ut nulla esset tanta profunditas, e qua non humeri saltem extarent e mari, quam sententiam sequi videtur Virgilius Aen. l. 10. v. 763.

---- Quam magnus Orion,
Cum pedes incedit medii per maxima Nerei
Stagna, viam scindens, humero supereminet undas.

Hic cum postea in Chium ad Oenopionem venisset, Aeropen illius uxorem vitiare conatus est. Quigraviter ferens illud, comprehenso Orioni oculos effodit, et mox extra suam regionem eiecit; sic postea in Lemnum profectus a Vulcano perbenigue excipitur, qui eius misertus Cedalionem unum e famulis ei ducem viarum dedit, unde in orientem ad Solem profectus ab eo sanitati restitutus est, ac lumen recuperavit. Deinde contra Oenopionem arma suscepit, quem a civibus suis sub terra occultatum, cum non speraret se amplius posse invenire, in Cretam profectus est, ubi ob insolentiam a scorpio, ut supra dictum, occisus est, uti quoque testatur Eupherion in his: *sugkunhgw=n de\ ou(=tos2 *)arte/midi, e)pexei/risen au)th\n bia/zesqai, o)rgisqei=sa de\ h( *qeo\s2, a)ne/dwken e)k th=s2 gh=s2 skorpi/on, o(\s2 au)to\n plh/cas2 kata\ to\n a)stra/galon a)pe/kteine. Quidam vero maluerunt occisum fuisse a Diana, quia illam invitasset [orig: invitâsset], ut disco [orig: discô] secum luderet. Alii quia vim Opi uni e virginibus, quae Dianam ex Hyperboreis secutae fuerant, inferre voluerit, a Diana confixum sagittis existimarunt [orig: existimârunt], ut ait Apollodorus l. 1. Neque vero ipsius solum Orionis magna fuit arrogantia, sed etiam Side eius uxor dicitur ausa fuisse cum Iunone de forma contendere, quare ad inferos fuit ab illa [orig: illâ] deiecta. Porro fabulam Orionis ad Naturalem Philosophiam docte applicat, et explicat Nat. Comes l. 8. c. 13. Astronomiam eius vide apud Caesium, et Hesychium in *)wri/wn. Nos impraesentiarum paucula tantum de magnitudine eius dicemus. Fuit enim Homero [orig: Homerô] teste, si historice spectes, maximus et procerissimus aevi sui. In Od. l. v. 571. pelw/rios2 dicitur. Ibidem v. 309. ait Otum et Ephialtem mhki/stous2 omnium fuisse,

Vide quoque Plin. l. 7. c. 16. Atque sic utrumque Hemisphaerium obsidens, secundum longitudinem obtinere dicitur partes septendecim; secundum latitudinem vero triginta. Hinc Manilius in Sphaera [orig: Sphaerâ] barbarica, l. 5.

Et Pindarus in Isthmiis, fu/sin *)wriwnei/an, pro immani corpulentia [orig: corpulentiâ] dixit. Theocritus in Thalysiis, v. 52.

*)/essetai *)agea/nakti kalo\s2 plo/os2 e)s2 *mitula/nan.
*xw=tan e)f' e(speri/ois2 e)ri/fois2 no/tos2 u(gra) diw/kh|
*ku/mata, k' *)wri/wn o(/k e)p' *)wkeanw=| po/das2 i)/xui|.

Nic. Lloydius. Coeterum, gigantem hunc Nimrodum scripturae faciunt Scriptores Ecclesiastici. Hinc Auctor Chronici Alex. *)ek th=s2 fulh=s2, ait, tou= *xa\m, *xou\s2 o)no/mati, o( *ai)qi/wy. o(/stis2 e)ge/nnhsin to\n *nebrw\d giga/nta, to\n *babulwni/an kti/santa o(\n le/gousin oi( *pe/rsai a)poqewqe/nta, kai\ geno/menon e)n toi=s2 a)/strois2 tou= ou)ranou=, o(/ntina kalou=sin *)wri/wna, Ex tribu Cham, Chus nomine, Aethiops, qui genuit Nimrodum gigantem, Babylonis conditorem. Hunc Persae in Deos relatum et astris

insertum Orionem vocant. Ubi pro oi( *pe/rsai, reponit Barthius oi( *poihtai\, Poetae, vide eum Animadversionum ad Stat. Theb. l. 7. v. 256. alibique passim: adde Gerh. Io. Vossium de Idolol. l. 1. c. 16. et 24. ubi cum Belo seu Nimrodo Orionem eundem suisse probat, et l. 2. c. 35. ubi de Orionis stella, et antiquitate nominum Orionis et Arcturi, apud Graecos, varia habet, nec non infra, voce Tridens. Sed et cum Sampsone Orionem erudite confert Cl. Bochartus. ut videbimus ubi de Sampsone.

ORIPPO Antonion. oppid. Vandalitiae, ab Hispali 9. milliar. apud Italicam, Gades versum, Ferrar.

ORISGONTES ab aliis vocatur Orginagontes, a Plutarcho Origontes, Rex Pisidarum seu Gallo-Graecorum, cumius uxor Chiomara inter captivos cuidem Tribuno in custodiam data, cum ab eo vistuprata esset, de iniuria tacuit, et post, impetrata [orig: impetratâ] redemptione, marito adulterum Tribunum interficiendum tradidit.

ORITAE populi Indiae liberi, Stephano. ex Strab. l. 15. versus Occasum ad Arbim fluv. Oritae etiam Polybio: Oritani, Liv. l. 21. c. 11. populi Achaiae, Opuntiis finitimi, Ferrar. Vide de Oritis fuse agentem Salmas. ad Solin. p. 1176. 1190. etc.

ORITHYIA [1] filia Erechthei Athenarum Regis, quam cum Boreas adamaret, neque bona [orig: bonâ] cum gratia [orig: gratiâ] nuptias eius posset impetrare, vi eam rapuit, raptamque tulit in Thraciam, et ex ea Zerhen et Calaim suscepit, qui cum Argonautis in Colchos navigarunt, et Harpyas fugaverunt. Nomen habet a)po\ tou= o)/reos2, monte, et qu/w, concitor. Quidam tradunt, eam raptam a Borea Strymonis filio, inter quos Hesagoras, idque Poetas ab homine transtulisse ad ventum. At Hermias Platonicus scripsit, Aquilonis impetu eam ex alto praecipitatam, atque inde datam fabulae occasionem. Eleganter descripsit hunc raptum Apollonius Argon. l. 1. quem potissimum imitatur Ovid. Metam. 6. Meminit et Plato in Phaedro, ubi Socrates quoque fabulam refert ad ventum Borealem, qui ipsam cum Pharmacea ludentem de proximis petris deiecerit. Propert. l. 3. El. 6. v. 13.

Dionysius factum hoc ait ad Ilissum, cum alii uxta fontem Cephisium contigisse velint. Sic enim ille, v. 424.

------ *pro\s2 au)ga\s2 *)attiko\n ou)=das2,
*Tou= dia\ qespesi/ou fe/retai r(o/os2 *)ilissoi=o,
*)/enqen kai\ *bore/hs2 pot' a)nh/rpasen *)wrei/quian.

Suidas *)wrei/quia h( tou= *bore/ou e)rwme/nh. Vide Nat. Comit. l. 8. c. 2. et Cael. Rhodig. l. 15. c. 23. Nic. Lloydius.

ORITHYIA [2] Marthesiae filia, Amazonum post matrem Regina, tum ob belli industriam, tum ob perpetuam virginitatem, conspicuam se, ac mirabilem praestitit. Haec ubi comperit, bellum, vim quoque sororibus suis illatam ab Hercule et Theseo, hortatur comites in ultionem, frustraque Pontisinum, et Asiam domitam esse dicit, si Graecorum non tam bellis, quam rapinis, pateant. Auxilium a Rege Scitharum capit. Sed ante praelium dissensione orta [orig: ortâ], ab auxiliis desertae Amazones, belloque ab Atheniensibus vicatae, receptaculum tamen habuere [orig: habuêre] castra sociorum, in regnumque reversae sunt. Ei Penthesilea successit. Iustin. l. 2. c. 4. Boccat. de clar. mul. c. 18.

ORIUNDUS fluv. Illyrici, prope urbem Scodram, in Barbanam flum. influens, Liv. l. 44. c. 31.

ORIXA urbs regni Golcondae, provinc. cognominis caput, in monte, in mediterraneis, 100. mill. pass. ab ora sinus Gangetici. Hinc regnum Golcondae antea regnum Orixae dictum. Vide Maffaeum.

ORIZA [2] quod nos Risum, ut Calvin. ait Lexic. Iurid. dicimus, ab antiquis inter frumenta habita est, hodie tamen venire frumento [orig: frumentô] legato [orig: legatô] non putatur, saltem in his Regionibus, ubi non seritur, quia non ad panem, sed ad pultem et delitias adservatur, quare vim nominis cum usu amittere videtur, l. si cui §. lanae ff. de legat. Habet autem radicem teretem, altitudine est cubitali, foliis porraceis, flore purpureo [orig: purpureô], palustrem et riguum locum amat, ut habet Dioscorides. Frequentissimus eius in Oriente usus, tum apud plebem, tum apud opulentiores; qui quibus artificiis illam luxui suo servire cogant, Turcae inprimis Persaeque, docet accurate Tavernier Relation. du Serrail, et Itiner. Pers. Sinenses ex illa exquisitissimi saporis potum, quo [orig: quô] Europaei, non nisi ad Eucharistiam, iis in locis utantur; imo et vitrum mire perspicuum ac friabile, conficere, refert Auctor Anonymus Sinae et Europae capite de Fructibus etc. Vide et Oryza.

ORKANES Latine Typhones dixeris; sunt impetuosi venti cuni celeritate per omnes Mundi plagas circa locum aliquem vagantes. Nomen Indicum est Orankan, seu Forakan. Frequentissimi sunt inter Malaccam et Iaponiam. Inter Navazam et Iamaicam Americae Insulas talem aliquem expertus prolixe et accurate describit, Vincentius le Blanc Itiner. part. 2. c. 22. Vide Auctorem Anonymum Histor. Orbis Terr. c. 2. §. 11.

ORLANDUS Lassus Bergis Hannoniae natus, Musicus inter omnes sui temporis excellentissimus, in qua arte eximios producere, velut praerogativa quaedam Belgii est. Raptus aliquoties vocis ob dulcedinem, paulo provectior apud Ferdin. Gonzagam in Sicilia ac Mediolani aliquandiu fuit, inde Neapoli primum, exin Romae, Rei Musicae praefuit. Post iter dein Gallicum Anglicumque cum Iul. Caes. Brancatio susceptum, in Belgium

redux, Antverpiae aiquandiu moratus, literas ab Alberto Bavariae Duce accepit et in aulam invitatus est, quo cum se contulisset, uxorem duxit. Hinc in Franciam munificentia [orig: munificentiâ] Caroli IX. qui post lanienam nocturnis terroribus ac insomnio [orig: insomniô] turbatus ex Musica remedium quaerebat, allectus, dum itineri se accingit, audito [orig: auditô] Regis obitu, in Bavariam rediit, et Guilielmo, filio Alberti se addixit. Tandem, post cantilenas complures per 25. annos in lucem editas, obiit Monachii, A. C. 1594. aetat. 73. Melisso, Verderio, Aliis, insignite laudatus. Eius Epitaphium Gallico [orig: Gallicô] idiomate tale fuisse tradit A. Teissier Elog.

Etant enfant i'ay chante le desses,
Adolescent i'ay fait le contretaille,
Homme parfait i'ay resonne la taille.
Mais maintenant ie suis mis au bassus,
Prie, passant, que l'esprit soit la sus.

Vide eum Part. 2. p. 200. et 425. nec non P. Freherum Theatro Viror. erudit. claror.

ORLIUM oppid. Poloniae minoris ubi Seniores Fratrum, indicto [orig: indictô] conventu, ut et postea Vlodaviae, de ritibus discrepantibus, in Lithuania et Polonia, convenerunt, circa A. C. 1630. Sunt autem Seniores in unione Fratrum Bohemorumm, Pastores et Ministri, quibus munera Ecclesiastica et Ius Ordinationis committi solet. De Fratribus vide in voce Fratres.

ORMANUS fluv. Arabiae Felicis per oram ad Ortum in mare Rubrum apud Didymos montes decurrens, Ptol.

ORMENIUS mons Bithyniae apud Claudiopolin urbem, Ermenidag, Turcis, teste Leunclavio [orig: Leunclaviô]. Ormenium quoque Straboni oppid. Thessaliae ad sinum Pagasaeum.

ORMESTA titulus libri, apud Order. vitalem l. 5. p. 558. Orosius Presbyter, qui librum de Ormesta Mundi scripsit. Similiter inscribitur Pauli Orosii Historia in MS. Regio. Codices vero MSS. Collegii Navarrae Parisiensis, Monasterii Dunensis in Flandria, Vallis S. Martini Lovanii, Alii, Hormestam praeferunt. Hanc in linguam Anglicam transtulisse Aluredum Regem scribit Balaeus. Sed de vocis significatione plane non constat. Quod enim quidam legunt de Orchestra i. e. Scena Mundi, refelluntur constanti lectione vocis Ormesta, quae temere mutanda non est. Nec coniecturae variae Vossii de Histor. Latin. l. 2. c. 14. et Bivarii ad Pseudodextrum p. 431. assensum imptrant, Car. du Fresne Gloss.

ORMISDATES [1] seu HORMISDATES I. Persarum Rex III. Sapori I. successit, nullo [orig: nullô] factio [orig: factiô] clarus, unius quippe anni Rex, Agathias l. 4. Eum excepit vararanes seu Vardanes I.

ORMISDATES [2] II. Persarum Rex VI. post Narsem, praefuit ann. 7. menses 9. nullis rebus gestis memorabilis. Adanarses Zonarae Tom. 3. f. 11. Misidates aliis. Ei successit Sapor II. quem vide.

ORMUS Item, Armuzia, Ormuzium, et Organa. Tartar. Necrokin, Persiae inclita fuit civitas, emporiumque celebre, ad sinum Persicum situ eleganti, ac unionum copia [orig: copiâ] nulli urbium secundum. Sita est in insula, et omnibus maritimis civitatibus fuit praeferenda. Abest a continenti spatio 12. mill. pass. aquarum autem potu suavium, annonaeque mira ibi caritas; invehuntur itaque ferme omnia, quae victum incolis suppeditant. Expugnata est haec urbs, A. C. 1507. a Lusitaniae Regis Praefecto marino, qui eam tributum ingens annuatim pendere coegit. His autem erepta est a Persis, auxilio [orig: auxiliô] Anglorum, A. C. 1621. arxque diruta. Nunc urbs a paucis incolitur, eque ruinis eius crevit emporium in viciniis, Bandar Abassi. Mercurium Aegyptium huc Coloniam deduxisse, auctor est Hayto. Post Christum natum, saeculo [orig: saeculô] 9. vel 10. Princeps quidam Mahometanus Insula [orig: Insulâ] potitus est, qui una cum Successoribus suis, tributarius fuit Regi Persarum: quam cum adeo necessariam commercio Indico viderent Lusitani, occuparunt [orig: occupârunt] eam sub Albuquercio Duce, A. C. 1507. arce ibi valida [orig: validâ] exstructa [orig: exstructâ]: tandem, ut dictum, in Persarum potestatem devenit. Solum hic [orig: hîc] totum sal, adeo que Solis ardore exustum intolerabili aestuat calore. Vide inprimis P. de Valle, Itiner. tom. 2. et 3. et in voce Armuzia. Addo quod Incolarum domos ventorum ductus habere, quibus omnia cubicula ad libitum refrigerent, narrat Marc. Polus l. 3. c. 43. Insula parva est et 6. milliar. ambitu fere comprehensa: Nunc pulsis Lusitanis, castelloque [orig: castellôque] diruto [orig: dirutô], urbs Gamron inde ad Continentem sita, robore pariter ac commerciis efflorescendi occasionem sumpsit. Vide Herbertum Itiner. p. 39. et seqq. Mandelslovium Itiner. l. 1. c. 8. etc.

ORNA [1] alias OLINA fluv. Normanniae, Orne. Argentanum et Cadomum rigat, et ad strehamum oppid. mari Britannico [orig: Britannicô] excipitur. Vide Olina.

ORNA [2] pro ornatura, apud Cedrenum o)/rnh, quam vocem ex Latino mutuati sunt Graeci recentiores: quiinstitas sive lora, quibus ornabantur vestes, o)/rnas2 vocarunt [orig: vocârunt], quemadmodum et paratou/ria, ex Latino paratura. Sic idem didaktuliai/ous2 o)/rnas2, latiores institas appellat, de tiberio Iuniore, *(ori/sas2 didaktuliai/ous2 o)/rnas2 e)n tai=s2 stolai=s2 au)tw=n ko/smou xa/rin. Salmas. ad Vopisc. in Bonoso, c. ult. Vide hic [orig: hîc] passim, in vocibus, Instita, Lorum, Pannus etc.

ORNAMENTUM [1] est, quod corporis ornandi et venustatis gratia [orig: gratiâ] paratur, l. argum. §. Ornam. cum §. seq. et leg. Ornamentor. 37. ff. de aur. et arg. mund. Differt a Veste, quia haec necessitatis ac utilitatis causa [orig: causâ] habetur et in victu est l. victus ff. de verb. signif. Ornamentum vero neque necessitatis neque cultus gratia [orig: gratiâ] est, sed ut ornatius sit corpus: unde non solum cultui et vestitui, verum etiam ipsi quandoque corpori accedit, cuiusmodi sunt, Armillae,

Inaures, Gemmae, Margaritae, Annuli, (signaturiis exceptis) Vittae, Mitrae etc. d. l. argum. §. Ornam. Quibus rebus neque corpus induitur, neque cultum redditur, sed exornatur tantum: adeo ut etiam matrona nuda, quae corpori vittas, armillas, inaures gemmasve apposuit, hoc [orig: hôc] modo [orig: modô] ornata dici possit, d. l. A Mundo etiam distinguitur, ut qui corporis venustati inserviens, illud mundius tantum nitidiusque reddit: cuiusmodi videri potest Balnoum, Unguentum, Speculum, Pecten et similia munditiei corporis inservientia, d. l. Graece *kallwpi/smata; quibus addenda, Purpurissum, Stibium, de quibus fucis Polin. l. 23. c. 4 et Plautus Mostellar. Act. 1. Scen. 3. Vide Calvin. Lex. Iurid. IN l. 4. c. de Fideiussor. l. 10. Ornamentum sacrum, sacrum Aerarium denotat: Et si inventas apud dignos pecunias fiscales exegerit, et sacro Ornamento intulerit, licito [orig: licitô] iure sibi in singulas libras seu solidos pro solatio retineat. Graeci *bestia/rion, Vestiarium, appellant, ad l. 2. C de fisc. vel resp. Vide infra. Apud Iul. Capitolin. in Pertinace, c. 8. ubi de comodo mentio, vox Ornamenta arma gladiatoria designat, Salmas. Not. ad Tertull. Certe Ornamenta Gladiaterum, Suetonio in Tito c. 9. et Senecae praefat. l. 4. Natur. Quaest. ta\ o(/pla sunt, i. e. arma; ut Viri docti observarunt [orig: observârunt]. Ornatus Livio, l. 9. Campani, ab superbia et odio Samnitium, gladiatores, quod spectaculum inter epulas erat, eo [orig: eô] ornatu armarunt [orig: armârunt], samnitiumque nomine appellarunt. Solino ornatura, ubi de Trittanno c. 1. Varro in relatione prodigiosae sortitudinis, annotavit Trittannum gladiatorem ornatura [orig: ornaturâ] Samnitum fuisse etc. Ubi ornaturam, idem esse, quod armaturam, docet Salmas. ex illo Plinii, de eodem, Tritannum in Gladiatorio ludo Samnitum armatura [orig: armaturâ] celebrem, Exercit. suis ad Solin. p. 35. Iumenta autem ornata dicuntur, o. 58. ff. de aedil. Edict. i. e. instrata, frenisque ephippiis ac phaleris instructa, Calvin. ubi supra. Quo [orig: Quô] sensu ornatum elephantum, dicit Corn. Nepos Vita [orig: Vitâ] Annibalis c. 3. etc. Aliam notionem vocis vide supra in Agalma.

ORNAMENTUM [2] Sacrum in l. 4. Cod. de discuss. *)ea\n ou)=n eu(rw\n para/ tisi xrh/mata dhmo/sia o( *logoqe/ths2 a)nu/sh| au)ta\ kai\ ei)s2 to\ qei=on ornamentum ei)skomi/sh|: Sacrum est aerarium, seu, ut Recentiores vocarunt [orig: vocârunt], Sacrae Largitiones; quae Erogationes quoque dictae, Cod. Theodos. de Murileg. et Gynaeciariis l. 6. Opifices vesti linteae contexendae, in usum erogationum nostrarum, operam dantes. Graecis Vestiarium dici, notat Cuiacius. Vide Salmas. ad Lamprid. in Antonino Diadumeno c. 4.

ORNAN vir, 1. Paral. c. 21. v. 18. qui 2. Sam. c. 24. v. 20. Areuna dicitur. Latine exsultans, arca earum, lux filii, aut lux, seu maledictio permanens.

ORNATISSIMUS Vir, is dici solet, qui optimis artibus instructus et honores assecutus a Populo, maximeque aptus est. Saepe occurrit hic titulus in Notit. Imper. et Regibus quoque tributus. Vide iterum Calvin. Lexit. Iur.

ORNATORES Pumicatores, Malleatores, Librariorum fuere [orig: fuêre] administri, apud Romanos, ut ex Cicer. docet Laur. Pignorius Comm. de Servis: et quidem de pumice catullus Epigr. 1. v 2. Tibullus l. 3. Eleg. 1. v. 10. et Plin. l. 36. c. 21. de coetero ornatu, agit Ulpian. L. L. de Leg. 3.

ORNATRICES seu Cosmetae, puellae fuerunt, quae Mulieribus olim comas exornabant, de quibus Ulpian. leg. 49. ff. de leg. 3. Item mancipia alia: puellae fortassis, quibus [orig: queis] sibi comas mulieres exornant. Tertullian. de Habit. mul. Habitus feminae duplicem speciem circumfert, cultum et ornatum. Cultum dicimus, quem mundum muliebrem convenit dici. Ille in auro et argento et gemmis et vestibus deputatur: Ille in cura capilli et cutis, et earum partium corporis, quae orulos trahunt. Macrob. Saturnal. l. 2. c. 5. Eadem Iulia mature coeperat habere canos, quos legere secreto solebat; Subitus interventus Patris aliquando oppressit Ornatrices. Ovid. l. 3. Art. amand. v. 239.

Solebant hae tradi Magistris, ad artificium ornandi ediscendum: Marcianus L. 65. ff. de Leg. l. 3. Ornatricibus legatis, Celsus scripsit, eas quae duos tantum Menses apud Magistros fuerunt, legato non cedere. Quod quale fuerit, exponit Manilius partim l. 5. partim Alii:

Illis cura sui vultus, frontisque decorae
Semper erit, tortosque in flexum ponere crines,
Aut nodis revocare, et rursus vertice denso [orig: densô]
Fingere, et appositis caput emutare capillis.

Tertullian. de cultu Foem. graphice: Quid crinibus vestris quiescere non licet, modo substrictis, modo relaxatis, modo suscitatis, modo elisis? Aliae gestiunt in cincinnis coercere, aliae ut vagi et volucres elabantur, non bona [orig: bonâ] simplicitate. Affingitis praeterea nescio quas enormitates sutilium atque textilium capillamentorum. Nunc in galeri modum, quasi vaginam capitis et operculum verticis, nunc in cervicem retro suggestum etc. Utroque [orig: Utrôque] brevior ac concinnior Iuvenal. Sat. 6. v. 501.

Cuiusmodi erat Flaminicae Tutulus, vittam insuper purpuream crinibus innexam habens. Unde Romae olim in Musaeo Carpensi, Aponiae. Successae. a. Tutul. Ornatr. C. Batonius. Epigonus. Atriensis. Ex huiusmodi ministerio, ancilla apud Petronium Gytona in partem navis inferiorem ducit, corymbioque dominae pueri adornat caput: Imo supercilia etiam profert de pyxide, sciteque iacturae lineamenta secuta, totam illi formam suam reddidit. Pyxis enim continebatur instrumento [orig: instrumentô] ornatricum et Cosmetarum, Martial. l. 9. Epigr. 38. v. 1.

Cum sis ipsa domi, mediaque ornere Suburra [orig: Suburrâ].
Fiant absentes et tibi, Galla, comae.
Nec dentes aliter, quam Serica, nocte reponas,

En integram officinam Ornatoriam, geminam plane illi Petronianae, comas, pyxidem, supercilia. Vide quoque Appuleium Metam. l. 6. ubi Pyxidem Veneris memorat, et Zenonem Mart. Praef. de Contin. ubi haec luxus [orig: luxûs] instrumenta diterte explodit. Capillorum vero cura praecipua Ornatricibus, non in structura tantum, sed et in colore cincinnisque fuit: quod increpuit Propert. l. 2. Eleg. 18. v. 27. imprecatus,

Illi sub terris fiant mala multa puellae,
Quae mentita suas vertit inepta comas.

Et Tertullian. lib. cit. Video quosdam et capillum croco [orig: crocô] vertere: Pudet eas etiam nationis suae, quod Germanae non aut Gallae procreatae sint: ita Patriam capillo [orig: capillô] transferunt. A cincinnorum studio Cinerarii et Ciniflones ministri appellati sunt, quorum instrumentum calamistrum fuit, quod acum ferream non semel interpretatus est Isidor. Origin. l. 10. c. 20. ubi inter alia: Acus dicitur, qua [orig: quâ] Sarcinatrix vel etiam Ornatrix utitur. Petronius acum comatoriam, Appuleius crinalem: nisi quod crinalis latius pateat, et minores etiam acus, quibus sustinebantur et figebantur capilli, complectatur. Huius Ministerii instrumenta erant discerniculum, pecten, speculum etc. Porro quia Ornatrices rarum ac parum aquae solebant mittere ac velut yeka/zein, quoties crinem componerent, ut habent veter. Glossae, hinc Psecades quoque appellatae sunt, de qua voce vide infra. Sicut autem Mulieres suas Ornatrices, Sic ne in hac quidem parte a molliori sexu se superari ferentes viri, suos capitum et capillorum concinnatores habuere [orig: habuêre], teste Columella Praefat. l. 1. quos Capillaturae structores vocat Tertullian. Hinc et personae Tragicae, in utroque sexu, quantum ad ornatum pertinet capitis, similes fuere [orig: fuêre], docente Servio [orig: Serviô] ad Aen. l. 10. v. 832.

Imo nec barbam inornatam sivisse semiviros hos, apud Cyprianum et Tertullianum Pamelius notavit, Laur. Pignorius Comm. de Servis. Maminit Ornatricis quoque Vetus Inscriptio. Cineribus Hamillae. Albioniae. Quintae. Ornatrici. Festus. M. Septimi. Galli. Dispon. Contubernali. B. M. F. et sibi, apud Tit. Popmam. l. de Operis Serv. Sed et Auriculae Ornatrix, memoraturin vetere momumento Romae, apud eundem Pignorium. Adi quoque, si visum est, Thom. Dempster. Paralipom. in Ioh. Resin. Antiqq. Rom. l. 5. c. 35. Ad easdem pertinent haec Clementis Alex. Padagog. l. 3. c. 4. *kommw=tai de\ kai\ kommw/triai peri\ ta\s2 gunai=kas2 a)mfipoleu/ousin, ai( me\n ta\ ka/toptra, ai( de\, tou\s2 kekrufa/lous2, a)/llai tou\s2 kte/nas2. Celebres inprimis hoc [orig: hôc] ministerio [orig: ministeriô] fuere [orig: fuêre], Cypassis, apud Ovid. Amorum l. 2. Eleg. 7. v. 17.

Colligere incertos, et in ordine ponere, crines
Docta, nec ancillas inter habenda, Nape.

Berenices inprimis Leo, de quo vide supra in hac voce. Nec omittendum, speculum Iunoni tenere dici solitas fuisse ornatrices, quod illa munditiei et ornatus curam haberet; quare et eius statuae crines additi, iique curiosa [orig: curiosâ] superstitione dispositi fuerunt. Augustin. de Civ. Dei l. 6. Sunt quae Iunoni et Minervae capillos disponant, longe a Templo, non tantum a simulacro, stantes, digitos movent, ornantium modo; sunt, quae speculum teneant: ex Seneca l. de Superstitione, qui intercidit. Unde Prudentio in Symmachum l. 2. pexo [orig: pexô] crine virago dicitur etc.

ORNEA [1] Argiae ubs in Peloponneso, ubi praelium inter Lacedaemonios et Argivos commissum, Diodor. Sic. Item urbs inter Corinthum et Sicyonem.

ORNEA [2] Priapi sacra, quem Corinthii Orneum vocabant. Celebrabant haec festa Nymphae iuxta Colophonem.

ORNEOSOPHION nomen libri, iussu Michaelis Imperatoris Constantinopolitani, de Avibus conscripti, cuius meminit Bochart. Hieroz. Part. poster. l. 6. c. 3. ubi de Exypterio. A voce *)/ornis2: quae cum Homero et Hesiodo nihil quidquam sit, quam avis in genere, Platonis coepit aevo [orig: aevô] usurpari pro gallo gallinaceo in genere, et per aliquot saecula, tam de gallo, quam de gallina, dici: donec obtivit usus, ut proprium maneret gallinae nomen. Unde apud Athenaeum l. 9. Myrtilus, *)alla\ mh\n kai\ o)/rniqas2 kai\ o)rni/qia nu=n mo/non h( sunh/qeia kalei= ta\s2 qhlei/as2. Nunc quidem fert consuetudo, ut solae (gallorum) feminae o)/rniqes2 dicantur et o)rni/qia. Quae causa, quod in Matthaeo c. 23. v. 37. et Luca c. 13. v. 34. ubi de christo congregare volente filios Hierosolymorum, quomodo congregat o)/rnis2 pullo suos sub alas; vox haec non denotat avem in genere, ut Vulgatus et Arabum unus in Luca, alter utroque [orig: utrôque] loco [orig: locô] reddit: sed gallinam, ut in Matthaeo habent Vulgatus et Erpenianus Arabs. Certe Platoni de LL. l. 7. o)rni/qwn qre/mmata, putantur esse gallinarum pulli: Et Aristophani in Vespis, o)rni/qwn gala, lac gallinarum: Et Aristoteli, oi( o)/rniqes2 sunt galli, Histor. l. 9. c. 50. et ai(\ o)/rniqes2, gallinae, de Generat. animal. l. 1. c. 21. Neque aliud significatur in his Theophrasti verbis, de Causis l. 2. c. 15. *ta\ o(/lws2 eu)/toka braxu/bia. kai\ ta\ u(pertokh/santa polla/kis2 a)po/llutai, kai\ ma/lista e)pi\ tw=n te sunanqrwpeuome/nwn ai( o)/rniqes2, Fecundissima quaeque animalia brevis vitae sunt: et quorum fetura exuberat, saefe pereunt, et gallinae petissimum inter ea, quaecum hominibus degunt. Neque in his Chrysippi, apud Athenaeum l. 9. c. 4. *kaqa/per tine\s2 ta\s2 leuka\s2 o)/rniqas2 tw=n melanw=n h(di/ous2 ei)=ai ma=llon. Ut candidas gallinas volunt nonnulli nigris esse suaviores. Sed et Comicos veteres Menandrum, Cratinum et Antiphanem, pro gallinis, usurpasse [orig: usurpâsse], exemplis allatis idem probat. Vide praefatum Bochart. ubi supra, l. 1. c. 18. de Gallinae affectu erga pullos.