CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS TERTIVS Literas M, N, O, P, Q, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

ORNITHIAE venti Septentrionales. Columella l. 11. c. 2. Decimo [orig: Decimô] Kalend. Martii, Leo desinit occidere, venti Septentrionales, qui vocantur Ornithiae, per dies triginta esse solent. Vide Plin. l. 2. c. 47. Ab avium adventu dicuntur.

ORNITHIA lusus apud Athenienses, in quo everberabantur pueri. Plut. in Lycurgo, *pollou\s2 e)fh/bous2 e)pi\ tou= bwmou= th=s2 o)rniqei/as2 e(wra/kamen a)poqnh/sko tas2 tai=s2 plhgai=s2, Multos ephebos, inara Ornithiae (seu augurii) caesos verberibus mori vidimus. Sic idem in Aristide Plut. in pugnae memoriam: cum Mardonio, caedi ad aram ephebos, ait, quod, cum sacrificante Pausania [orig: Pausaniâ] incurrissent Barbari, virgis lorisque disiecti sint: ex quo et Lydia pompa difflagellationem consequebatur. Cael. Rhodig. Antiqq. Lect. l. 1. c. 18.

ORNITHOMANTIA Graecis dicta fuit, ex avibus praesagia desumendi ars: Has enim Deorum ministras, ab iisdem hominibus obici, ut futura ex illis discerent, veteri superstitione creditum. Ovid. Fastor. l. 1. v. 447.

---- Nam Diis ut proxima quaeque,
Nunc penna [orig: pennâ] veras, nunc datis ore notas.

Latinis Augurium, inter praecipuas olim Divinationis species. Quae enim aut gens est, aut quae civitas, quae non extis pecudum aut Augurum, aut sortium praedictione moveatur? quaerit Cicero de Divin. l. 1. Inventor eius Car. teste Polinio [orig: Poliniô] l. 7. c. 56. Auguria ex avibus invenit, a quo Caria nomen habet: adiecit ex coeteris animalibus Orpheus. Excoluit inprimis Calchas, qui non tantum Graecis, beneficio [orig: beneficiô] Artis huius, consilium suggessit, quo [orig: quô] ira Diavae, classem in Aulide remorantis et Apollinis, peste exercitum affligentis, placaretur: verum etiam numerum annorum, quo [orig: quô] obsidio Troiana esset duratura, praedixit:

Nam quot aves retro mactatas dente videtis,
Tot nos ad Troiam belli exantlabimus annos,
Quae decimo cadet, et paena [orig: paenâ] satiabit Achivos.

Il. b. Viguit inprimis apud Phryges, Cilices, Arabas, Pisidas et Umbros: Lacedaemonios non minus, in qua gente non Regibus solum, sed Senatui quoque sui fuere [orig: fuêre] *)orniqosko/poi seu Augures. Habuere [orig: Habuêre] hi apud Graecos vestem candidam, sicut purpura eos apud Romanos velavit: Locus, ubi aves observabant, oi)wnisth/rion; Sedes, cui insidebant, qa/kos2, vel qw=kos2 dicebatur. Sophocles in Antig.

Euripidis Scholiastes vocem hanc, qa/kos2, interpretatur locum peculiarem Thebis, ubi Tiresias, auguria captans, sedere consueverit. Habebant secum autem oi( *oi)wnosko/poi tabellas, in quibus, ne memoria illos falleret, annotabant nomen et volatum avis, aliaque quae forte accidebant: Quare idem Scholiastes, *)en de/ltois2, inquit, e)shmei/oun ta\s2 pth/seis2. Modus quoque observandi aves ab aliarum Gentium consuetudine diversus fuit. Quid quod aliis avibus utuntur, aliis signis? Aliter observant, aliter vespondent, Cicer. de Divin l. 2. c. 39. Iisdem Graecis dextra meliora, Romamanis sinistra. Idem ibid. et ut idem observarent latus, situs tamen non minus diversus erat. Versus Boream enim Graecorum *)orniqosko/poi spectabant: Romanis ad Austrum se convertentibus: quibus laeta auguria sinistra dicebantur non tam a sinistra manu, quam a sinendo, quod ita in hominis relinqueretur arbitrio, opus si vellet aggredi. Unde Cicer. loc. cit. Quamquam haud ignoro, inquit, quae bona sunt, sinistra nos dicere, etiamsi dextra sint. At Graeci omnia signa sausta dextra vocavere [orig: vocavêre]. Homericus hicn Aiax Il. i. v. 236.

Romani vero eadem modo dextra dixere [orig: dixêre], modo laeva: sed alterum more suo [orig: suô], alterum more Graeco [orig: Graecô]. Infaustas aves porro e)cwlai/mous2, item e)ce/drous2 vocavere, cum nempe vel non volarent, vel non in debita altitudine solitoque loco. Eaedem a)poqu/mioi quoque seu kwlutikai\, Inhibae, ei)/rktioi Arculae, et a)eike/lioi, quasi non sinistrae, seu sinentes, sunt vocitatae. Quales in genere habitae sunt omnes, quibus ungues longi, vel quae caput scalperent vellerentque, cuiusmodi in cassii tentorio, paulo ante cladem eius, visae leguntur. Latini Volsgras appellant. Aeschylus ait, kerko\n pteroi=s2 e)formai/nonta kai\ xhlai=s2 ka/ra ti/llonta. Contra quas remedium suggerit Appuleius metam. l. 3. cum ait: Has nocturnas aves cum penetraverint Larem quempiam, sollicite prehensas foribus videmus affigi, ut, quod infaustis volatibus familiae minantur, exitium suis luant cruciatibus. Contra aves, quae vel natura [orig: naturâ] sua [orig: suâ], vel a loco, in quo conspiciebantur, habebantur fortunatae, ai)/sioi, item o(/dioi dictae sunt, ut quae pampre/pois2 e)n e(/draisi, convenientibus in sedibus, ut Aeschylus habet, viderentur: tamquam in propria sphaera. Tales Columbae et Sittae aestimatae sunt amantibus: ut in bello continuus Gallorum gallinaceorum cantus felicis omninis fuit: Ita enim Thebani olim victoriam augurati sunt, propterea quod avis illa silere soleret: canere, si vicisset. Certe pugnae eorum sta/sewn shmantikai\, inquit Artemidorus l. 3. c. 5. seditiones et civilia bella praenuntiabant. Hinc, quod bellica inde caperentur auguria, avis haec Marti in pictura addi solet, etiam olim non aliud sacrificium frequentius. Omitto divisionem tw=n *q)rni/qwn seu avium, in *mantika\s2, quales Cornices, Aquilae, Columbae, Ululae; *mousika\s2 et *qalassi/ous2 sententiam item Veterum de mutuo illarum sermone et colloquiis, quae neminem intelligere, nisi qui serpentem, ex avium quarundam confuso sanguine prognatum, ederit, statuerunt, ut testis est Plin. l. 10. c. 49. Addam saltem, Gentilium sapientiores ipsos auguria istiusmodi exiguo [orig: exiguô] habuisse loco [orig: locô]. Unde apud Homerum, Hector Polydamanti Auguri pugnam dissuadenti, vanitate artis eius reiecta [orig: reiectâ], respondit, Il. m. v. 243.

*ei(=s2 oi)wno\s2 a)/ristos2 a)mu/nesqai peri\ pa/trhs2,
Optima avis sola est, Patriam defendere charam.

*)esme\n d' u(mw=n dai/mwn, *delfoi\, *dodw/nh, *foi=bos2 *)apo/llwn,
*)elqo/ntes2 ga\r prw=ton e)p' o)/r)neis2 ou(/tw pro\s2 a(/panta tre/pesqe.
Sumus autem vester Genius, Delphi, Dodona, Phoebus Apollo;
Venientes enim primum ad aedes, postea ad res vestras convertimini.

Vide Franc. Rossaeum Archaeol. Atticae l. 7. sect. 2. et plura supra in voce Augur.

ORNITHON oppidum Phoenices in ora inter Tyrum et Sidonem, Strab. Plin. l. 5. c. 19.

ORNITHONES seu Aviaria Romanorum, memorantur Varroni de R. R l. 3. c. 3. Nunc Ornithonas dico omnium alitum, quae intra parietes villae solent pasci. Et mox, In binas species dividi possunt: in prima parte ut sint, quae terra [orig: terrâ] modo sunt contentae: ut sunt pavones, turtures, turdi. Altera species sunt, quae non sunt contentae terra [orig: terrâ] solum: ut sunt anseres, querquedulae, anates. In iis tria admirationi erant, magnitudo, avium multitudo, et pretium ingens, quos inde perciperent quotannis. De magnitudine sic ibidem Varro: Primus ille gradus antiquus Maiorum nostrorum erat, in quo essent Aviaria duo duntaxat. In plano cohors, in qua pascebantur gallinae, et earum fructus erant ova et pulli. Alter sublimis, in quo erant columbae in turribus, ut summa villa. Contra nunc Aviaria sunt nomine mutato [orig: mutatô], quod sint Ornithones, quae palatum suave domini paravit, ut tecta maiora habeant, quam tum habebant totae villae, in quibus stabulentur turdi ac pavones. De multitudine avium sic c. 5. princip. Dicam de hoc Ornithone, quod fructus causa [orig: causâ] faciunt. Igitur testudo fit magna, qua [orig: quâ] milia aliquot turdorum ac merularum, includere possint. Quidam cum eo adiciunt praeterea aves alias quoque, quae pingues veneunt care, ut miliariae ac coturnices. Magnitudinem pretii inde redeuntis, docet nos Axius apud Varronem eiusdem lib. c. 2. ubi cum loquutus esset de Materterae suae fundo in Sabinis, In hac, inquit villa qui est Ornithon, ex eo uno quinque milia scio venisse turdorum denariis ternis, ut sexaginta milia ea pars reddiderit eo anno [orig: annô] villae, bis tantum, quantum tuus fundus ducentum iugerum Reate dedit. Et post pauca, Nonne L. Albutius, homo apprime doctus, cuius Luciliano [orig: Lucilianô] charactere sunt libelli, dicebat in Albano fundum suum semper vinci a villa? Agrum enim minus decem milia reddere, villam plus vicena. Pluraque inibi in hanc mentem. Idem l. 3. c. 6. Ex pavonibus M. Aufidius Lurco supra sexagena milia nummum [orig: nummûm] dicitur capere, quae summa Belgis sit 010. 10. CCC. florenorum, inquit Voss. Idem Ibid. Varro c. 7. ubi de columbis: Parentes eorum Romae, si sunt formosi, bono [orig: bonô] colore, integri, boni seminis; paria singula vulgo veneunt ducenis numis; nec non eximia singulis milibus nummum: quas nuper cum mercator tanti emere vellet a L. Axio, Equite Romano, minoris quadringentis denariis daturum negavit: quod de Axio referre etiam non piguit Plinium l. 10. c. 37. Auxere [orig: Auxêre] avitiorum pretia Cenae, praecipue adiciales ac triumphales: unde Varro l. 3. c. 2. Quotusquisque enime est annus: quo [orig: quô] non videas epulum, aut Collegia non epulari; quae nunc innumerabiles incendunt annonam. Adde privatorum civium luxum, e quibus Aesopus, tragicus Histrio, cantu commendabiles aviculas, immanibus emptas pretiis, in cena pro ficedulis ponere solebat, teste Val. Maximo [orig: Maximô] l. 9. c. 1. ex 2. et Plinio [orig: Pliniô] l. 10. c. 51. Vide quoque Tertullian. de Pallio c. 5. ubi eum ex avibus eiusdem pretiositatis, ut canoris et loquacibus quibusque, centum millium patinam confiscavisse scribit: h. e. patinam centum millium, quod eius pretium erat, confiscatam sive repositam habuit; ut eam cum vellet, avibus carissime emptis plenam repraesentaret convivis: quarum quamlibet sex sestertiis, sive sex milibus nummum [orig: nummûm] emptas fuisse, annotavit ibi Salmas. Suetonius quoque cenam Vitellio datam adventitiam a Fratre, in quae scarorum iecinora, phasianorum et pavonum cerebella, linguas phaenicopterum [orig: phaenicopterûm], muraenarum lactes, a Carpathio usque fretoque Hispaniae, per Nauarchos ac triremes petitarum, commiscuerit, narrat in Vitell. c. 13. Et apud A. Gellium l. 15. c. 8. Negant, Phavorinus inquit, ullam avem, praeter ficedulam, totam comesse oportere: coeterarum avium, atque altilium, nisi tantum apponatur, ut a cluniculis inferiori parte saturi fiant, convivium putant inopia [orig: inopiâ] sordere: superiorem partem qui edunt, eos palatum non habere, etc. Nihil igitur mirandum, si ex villis tantas sibi opes pararent: praesertim cogitantibus, quanta sit avium quarundam fecunditas: Siquidem ex aliquarum pariuno, si pro Naturae viribus generent, et ex natis atque exinde porro genitis necetur nihil, nec sponte intereat quidquam, annos intra octo esse possint 33474272. quod facilo videbit, qui numerandiartem calleat, Gerh. Ioh. Voss. de Orig. et Progr. Idol. l. 3. c. 94. Laur. Pignorio, corte coercebantur gallinae villaticae, rusticae Africanae, galli et capi, quorum curator, Gallinarius Varroni dicitur de R. R. l. 3. c. 9. Aviaria vero seu Ornithones cohibebant turdos, pavones, columbas, turtures, luscinias, merulas, anseres, anates, phasianos: quorum omnium custos Aviarius, ut patet ex veter. Inscr. D. M. Oloplutio. Successo. Priscus. L. Vari. Ambiboli Aviarius. Altiliarius etc. Vide praefatum Pignorium Comm. de Servis p. 598. et seqq.

ORNOSPANDES Parthus, a Rege Artabano patria [orig: patriâ] pulsus, haud inglorius Tiberio, cum Dalmaticum bellum conficeret, auxiliator, ideoque civitate Romana [orig: Romanâ] donatus. Cum Tiridates a Romanis in Parthicum regnum a L. Vitellio collocaretur, multis equitum milibus in castra venit, ac, repetita [orig: repetitâ] amicitia [orig: amicitiâ] Regis, multo [orig: multô] apud eum honore Mesopotamiae praefectus est, Tacit. l. 6. Annal. c. 37.

------ antiqua ut forte sub orno
Stabat: et admoti nixus Polynices in hastam:

durabilis arbor est, quod notissimum; Unde et veteres orni Horatio l. 1. Carm. Od. 9. v. 12. Piro inserenda, iuxta Virg. Georgic. l. 1. fraxinum silvestrem vocant alii, et est utilis frondibus,

i. e. Adrastus, veter. Heroum more, vide Gargilium Martialem de Arboribus, c. 16. Ab robore et amplitudine eadem commendatur Lucano l. 6. v. 390.

Et proin ornum assignat aureo velleri, in qua hoc custoditum sit: Ut et l. 3. Herculis vecturae, cum Heroes arbores ex Mysia advehunt, ut omnibus grandiorem etc. Nihilominus pro telo Centauris Achilleidos lib. 1. v. 111.

------ ------ ------ at intra
Centauri stabula alta patent, non aequa nefandis
Fratribus. Hic [orig: Hîc] hominum nullos experta cruores
Spicula, nec truncae bellis genialibus orni.

ORNYTUS Cyzicenus, singulari comitate exceptis hospitio [orig: hospitiô] Argonautis, ab iisdem, in conflictu nocturno, per errorem caesus est. Val. Flacc. l. 3. v. 173.

OROACTA vel OARACTAPtolemaeo *ou)o/roxqa, pro *)oa/rakta vel *)oara/xqa, una ex tribus Insulis, in Persico sinu, prope Harmozon Carmaniae promontor. haud longe ab ostiis fluminis Addanis, memorata Marciano Heracleotae in Periplo, *)apo\ de\ *)axia/dama potamou= e)pi\ *)adda/nios2 potamou= e)kbola\s2 sta/dia f. para/keitai de\ toi=s2 to/pois2 tou/tois2 nh=sos2 *)oora/xqa. In ea Insul. sepulchrum fuisse Erythrae Regis qui nomen fecit mari, notat Ammianus. Dionysius vero, Mela l. 3. c. 8. et Plin. l. 6. c. 28. Ogyrim vocant Insulam eam, in qua hic rex tumulatus creditur. Fuit autem haec itidem ex tribus Insulis modo dictis, deserta non minus, ac tertia, quae Organa dicta, sola [orig: solâ] Oroacta [orig: Oroactâ] exsistente fertili. Ad hanc porro adpulerunt Alexandri M. naves, quam proin Alexandri nomine Macedones appellasse [orig: appellâsse] videntur: Ptolemaeus namque inter Insulas; quae obieacent Persidi, unam Alexandri nomine indigitat, quae et Aracia dicta sit: *)aleca/ndrou, h(/ kai\ *)araki/a. Ubi rescribendum videtur, *)oa/rakta; uti et apud Plinium, pro Aratia vel Aracha. Vide Salmas. ad Solin. p. 1180. et supra in voce Oaracta.

OROTAES Straboni fluv. Susianae maximus, illam a Perside disterminans, et in sinum Persicum se exonerans. Oroatis Ptolemaeo. Tiritiri Castaldo. Vide hic [orig: hîc] infra.

OROATIS fluv. Persidis ultimus, quo [orig: quô] ab Elymaide dividitur, Plin. l. 6. c. 25. apud quem exemplaria scribunt, Oratin: Sed Strabo et Ptol. scribunt *)oroa/tin; quod etiam restituendum apud Arrianum, ubi *)/arosis2 legit, sicut Zarotis, apud eundem Plinium. Ex Uxiis oritur et Persidem ab Susiana disterminat, Pasitigris Veterib. qui post Choaspem vel Eulaeum illum statuunt, apud Strabonem. At Pasitigrim illum, quem Alexandrum transiisse dicit Arrianus, quum Susis profectus in regionem Uxiorum ingredi vellet, *ti/grin vocat Diod. Sic. l. 17. et quarto [orig: quartô] die ad illum amnem pervenisse scribit, postquam a Susis moverat. Sed hic Tigris Uxianae regionis, qui in latere Susianae Orientali fluit, a Tigride Assyrio distinguendus, idem omnino cum Oroate est, quem Tigrim aut Pasitigrim videntur appellasse [orig: appellâsse] illi, qui cum Alexandro fuerunt, quod verum eius nomen ignorarent. Quemadmodum Choaspem Veterem nominarunt [orig: nominârunt], quem Eulaeum recentiores passim indigetant, etiam illi, qui res Alexandri literis mandarunt [orig: mandârunt]. Vide Salmas. ad Solin. passim, inprimis p. 701. et seqq. Bochart. fluvium hunc Persidis vel Susianae maximum, a Barbaris Oroaten, ut a Graecis Vatrachiten, i. e. *batraxi/thn, tamquam a ranis denominatum esse, docet, Hieroz. Part. poster. p. 653. Vide quoque in voce Oroates.

OROBII populi fuere [orig: fuêre] Galliae Transpadanae, ubi nunc pars Borealis Ducatus Mediolanensis versus Comum. Eorum urbes fuere [orig: fuêre] Bergomum, Comum et Forum Licinii, Brietio. A Septentrione Euganeis erant contermini, uti et ab Oriente, ab Occidente Lepontiis, a Meridie Insubribus.

OROBIOTAE ex Graeco *)orobiwtai\, in Annalibus Francorum A. C. 809. Graeci dicti sunt, qui montes incolebant: Orobiotae Populonium civit. maritimam sunt depraedati. In Annalibus Francicis Bertinianis Oroboitae scribitur, sed perperam, annotante Cardu Fresne Glossar.

OROBIS Galliae Narbonensis fluv. Ptol. Orbis, Pomponio l. 2. c. 5. l'Orbe Clusio hodie dicitur. Bliterus praeterfluit, ex Cebennis ortus, et in mare, infra Serinianum se exonerat. Vide Obris.

OROCASIAS mons ad Antiochiam, apud Procopium Persicor. l. 2. *)en de\ th=| a)/kra| geno/menos2, h(\n dh\ *)orokasia/da kalei=n oi( tau/th| a)/nqrwpoi nenomi/kasi, e)pimaxw/taton kateno/hsen, ou(= to\ kat' au)th\n tei=xos2 pe/tra ga\r tugxa/nei tis2 entau=qa/ poi ou)=sa eu)/rous2 me\n e)pi\ plei=ston i(kanw=s2 e)/xousa u(/yos2 de\ o)li/gw| tou= peribo/lou e)lassoume/nh. Idem cum Casio, qui apud Dionem in Traiano o)/ros2 *ka/sion, vel unica [orig: unicâ] dictione *)oroka/sion dicitur. Quo, quum videndi Solis ortus gratia [orig: gratiâ] nocte ascendisset Adrianus, imbre orto [orig: ortô], fulmen decidens hostem et victimarium sacrificanti afflavit, Spartian. in Vita eius, c. 14. Huius montis pedes Orontes fluv. lambit Ammian. l. 14. Has autem provincias, quas Orontes ambiens amnis, imosque pedes Casii praetermeans, funditur in Parthenium mare. Vide Salmas. ad Solin. p. 618.