CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS TERTIVS Literas M, N, O, P, Q, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

OVIS [6] Rubra imo purpurea; non in conversione rerum solum Cumaeo [orig: Cumaeô] carmine praedicta [orig: praedictâ], apud Virglium, Ecl. 4. v. 39.

---- -- Omnis fert omnia tellus,
Non rastros patietur humus, non umea facem.
Robustus quoque iam tauris iuga solvet arator.
Nec varios discet mentiri lana colores.
Ipse sed in pratis aries iam suave rubenti
Murice, iam croceo [orig: croceô] mutabit vellera luto [orig: lutô].
Sponte sua [orig: suâ] sandyx pascentes vestiet agnos.

Sed revera in Oriente repriuntur. Et rubras quidem nasici, res est tam tralatitia, ut probatione non egeat. Hinc Columella l. 7. c. 2. ubi de ovium coloribus, Sunt etiam, ait; suapte [orig: suâpte] natuura [orig: natuurâ] pretio [orig: pretiô] commendabiles, pullus atque fuscus, quos praebent in Italia Pollentia, in Baetica Corduba. Nec minus Asia rutilos, quos vocant e)ru/qrous2. Et infra, Quoniam ex albo saepe fuscus editur partus, ex erythraeo, vel pullo, numquam generatur albus. Et c. 3. Una eademque ratio est in erythraeis et nigris arietibus. Et Plin. l. 8. c. 48. de lanarum generibus, Colorum plura genera: quippe cum desint etiam nomnia eis, quas nativas appellant aliquot modis. Hispania nigri velleris praecipuas habet, Pollentia iuxta Alpes cani, Asia rutili, quas erythraeas vocant: item Baetica etc. Unde est, quod rubras ovium pelles Exodi c. 25. v. 5. et c. 26. v. 14. Item fac operimentum Tabernaculo ex pellibus arietum rubris et ex pellibus arietum hysginis: Syrus Paraphrastes vocet Hispanicas. Sed et rubrarum ovium passim Arabes meminerunt etc. Iam de purpureis Oppianus Venaticorum l. 2.

*ei)si\ de\ canqoi\, puma/ths2 eni\ te/rmati *krh/ths2,
*)en xqamalh=| gai/h| *gortuni/di, tetraki/rwtes2,
*la/xnh porfuro/essa d' e)pi\ xroo\s2 e)stefa/nwtai.
Sunt autem oves rufae, in extremae finibus Cretae,
In humili terra Gortynide, quadricornes.
Lana autem purpurea pelli circumdata est.

Et Lamprid. in Antonino Diadumeno, c. 4. In agro patris eius oves purpureas duodecim ferunt natas, quarum unatantum varia fuerit. Constantinus item Porphyrogenn. Them. 12. ubi de munere, quod Iustino Iustiniano patruo obtulit Thomas Lycandi Prooecus; Munus illud erat ovium decem mille, quaram singula colorem habebant singularem: et in his pro/bata fuerunt foiniko/trixa, oves purpurei coloris mille etc. Unde quod de purpureis calceis legimus, ad pelles purpureas, non tam arte, quam natura [orig: naturâ], non sine ratione trahi potest. Livius Andronicus Hymno [orig: Hymnô], ad Dianam, apud Terentianum Maurum,

Quod gestamen cum virginum olim esset genere opibusque insignium, Cantici c. 7. v. 1. et apud Virgilium, ubi de Tyriis virginibus; postea Regum Imperatorumque proprium esse coepit. Uti de Romanorum Imperator. et Persarum Regibus, Procopius de Aedif. Iustiniani l. 3. deque Bulgarorum Principum insignibus, Curopalates in Tzimisce, referunt. Cuiusmodi proin calceis quod utieretur Patriarcha Constantinopolitanus, ab Isaacio Comneno Patriarchatur est deiectus, Bochart. Hieroz. Part. prior. l. 3. c. 30.

OVIUM Cauda Hebr. [gap: Hebrew word(s)] aljah, voce maxime propria [orig: propriâ], Levit. c. 3. v. 9. de agno, qui offerri debebat in sacrificium Eucharisticum, caudam integram usque ad coccygem removebit c. 7. v. 3. ubi de oblatione agni pro delicto, caudam offeret et adipem, qui operit extra: c. 8. v. 25. de agno consecrationum, Et cepit adipem et caudam: etc. 9. v. 19. Et ex ariete obtulerunt caudam; in quibus locis omnibus Herb. aliab est, cum in reliquis animalibus cauda eidem genti [gap: Hebrew word(s)] Sanab dicatur. Eandem vocem usurpant Samaritani, Syri, Chaldaei elt Arabes: quin apud hos alia verbum, de Ove, significat caudam habere amplam et adiposam etc. Verum non intelliguntur hoc [orig: hôc] nomine vulgares ovium, quales in Europa sunt, caudae, sed, ut habet in Lexico Golius, quales in Orientis ovibus spectare est, quarumminimae decem, vel duodecim libras pendunt, nonnullae autem quadraginta libras pondere excedunt. Eas autem minutatim conc8sas liquant et adipem in suos usus servant, vel ad condiendum inprimis frumentaceum ciblum vel etiam, ut in Persia, et ablibi, ad conficiendas candelas. Cuiusmodi proin caudam Arabes alio [orig: aliô] vocabulo [orig: vocabulô] nominant, idem sonante, quasi divitem et copiosam dixeris; quemadmodum et segmentum eius, qualia multa apud Arbum fartores et macellarios prostant, voce ab eadem origine manante insigniunt. Ne vero istiusmodi cauda, si humum verreret, laceraretur, plostello illam alligare consueverunt. Est autem plostellum illud parva rheda quamcaudae supponunt, quia caput caudae illorum arietum est latum, ad instar agniculi: neque habet ossa, sed pinguedinem et densitatem et gravitatem: et cum humum verrit, laceratur ac corrumpitur. Proinde plostellum ipsis aptant, quod post eos volvitur, cum ambulant, et cauda illis alligatur, ut habet Glossa, in Talmud. Tr. de Sabbatho c. 5. in Gemar. Cuius moris vestigia in Graecis quoque Scriptoribus reperire est, in Herodoto inprimis l. 3. c. 115. ubi de Arabibus, Duo autem, in quit, habent ovium genera admiratione digna, quae nusquam alibi sunt. Quorum unum longas habet caudas, tricubitalibus non minores: quas trahere si permitterentur, ulcera contraberent, dum cauda ad terram atteretur. Sed unusquisque pastorum hactenus arte fabrili doctus est, ut plostella faciant, quae illarum caudis subligent, singulas ovium caudas singulis plostellis devincientes. Alterum autemovium genus ad cubitalem latitudinem caudas gerit. Vide quoque Aelian. Animal. l. 10. c. 4. Aristotelem Hist. l. 8. c. 28. ubi de Syriae ovibus, ut et de iisdem Plin. l. 8. c. 48. Diodor. Sic. l. 2. ubi de Arabiae parte ad Oceanum intima et Ctesiam de Indis, apud Aelian. l. 4. c. 32. ubi pastores earum ovium, quae ad partum idoneae sunt, caudas amputare, ut facilius ineantur, sed et ex earum adipe oleum exprimere: arietum porro caudas dissecare, ut adipem extrahant, iterumque

consuere, tradit. Quibus adde Damirem, Scriptorem Arabem, de Animal. multo portentosiora de Indicis ovibus memorantem; ex recentioribus, Ludovicum Vartomannum Navigat l. 2. c. 5. ubi de Principe Aden in Arabia Felice c. 9. ubi de Reame, eiusdem Arabiae urbe; etc. 15. ubi de Zeila Aethiopiae: Busbequium Ep. 1. in itinere Nicaea [orig: Nicaeâ] Ancyram; Olearium, qui istiusmodi ovium, tamquam in Syria, Mesopotamia, Gordyaea et Perside vulgarium, meminit, Moscovit, et Persici Itiner. l. 5. p. 548. et Indici l. 1. p. 91. Sed et in Africa et in Aegypto similes describit Leo Africanus l. 9. ut et Ludovicus Marmolius Africae suae l. 1. c. 23. ubi eas Hispanice appellat carneros de cinco quartos: quia cum nostrae solum in quatuor partes, hae in quinque dividuntur, quarum partium una est cauda eaque saepe potissima, etc. E quibus omnibus facile apparet, quare Moses, qui in boum hircorumque sacrificiis de cauda ne hilum quidem habet, de ovilla tam fuerit sollicitus. Vide plura apud Bochart. Hieroz. Parte prior l. 2. c. 45. et hic [orig: hîc] in vocibus Cauda, et Plostellum.

------ ------ nec Brutia desit
Dura tibi, et liquido [orig: liquidô] simul unguine terra memento,
Si sont rasa, linas: vivi quoque pondera melle
Argenti coquito, lentumque bitumen aheno;
Impressurus ovi tua nomina.

Ad quem locum Servius: Id est, facit aut characteres, quibus pecora signantur, aut tesseras, quibus frumentorum numerus designatur. Signabant autem charactere agnos maturos, ut et coetera animalia, mense Ianuario [orig: Ianuariô]: at fetus serotinos, Aprili, Palladius in Ianuar. c. 17. et Aprili c. 7. Et quidem alias in aure, alias in cute notabant, Eulogius apud Photium, Auctore 280. Vide Bochart. ubi suprac. 44. ubi, quomodo Arabes notam ovi inustam in mediis auribus, item ad anteriorem auris partem, nec non in loco cinguli, i. e. circa lumbos, ut et clunibus, distincte appellent, exponit. Atque hoc sfragi/zein dixere [orig: dixêre] Graeci, unde mh=la a)sfra/gista, oves non signatae Aliud mh=la a)sh/manta, apud Homerum Il. x. v. 485.

Graece oves pastore carentes, incustoditae, a)prosta/teuta, praefecto [orig: praefectô] carentes, Eustath. Stabulorum enim praefectos praesidesque staqmw=n shma/ntoras2 dici passim, notum. Idem ibid.

OUPORUM Moletio Obrovazo, oppid. Liburniae mediterran. inter Blanonam et Nedinum, ab eo 3. Leuc. a Iadera veteri, 6. in Boream in medio Nedinum.

OUSTA seu AUSTA fluv. parvus Britanniae minoris. Oritur prope Quintinum oppid. dein aliquot amnibus auctus, in Vidanam cadit, prope Redonum oppid. Gall. Ouste.

OVUM Graece *)wo\n, quomodo generetur, facunde persequitur Plin. l. 10. c. 35. qui et de vitiis et remediis incubantium, c. seq. ubi et quaedam citra incubitum, sponte naturae gignere, ut in Aegypti fimetis; memorat: scitum de quodam potore, illum Siracusis tamdiu potare solitum, donec cooperta terra fetum ederent ova, addens. Quam consuetudinem hodieque in Aegypto durare, docet pluribus P. de Valle Itinerar. Tom. 1. Imo et ab hominibus perfici; docet superstitio Veterum. Apud hos enim cupidae masculae kprolis matres, ovo gallinae incubanti subducto, atque eousque foto, quoad pullus excluderetur, si gallus prodiret, masculae prolis augurium inde hauriebant. Sic praegnans Livia apud Sueton. Tiber. c. 14. istiusmodi ovum, nunc sua [orig: suâ], nunc ministrarum manu per vices usque eo fovit, quoad pullus insigniter cristatus exclusus est. Unde fortasse inventum, ait Plin. l. 10. c. 55. ut ova in calido loco imposita paleis igne modico [orig: modicô] foverentur, homine versante, pariterque et stato [orig: statô] die illinc erumperet fetus. Vide quoque supra Divinatio. At a saluberrimo hoc alimenti genere abstinuere [orig: abstinuêre] Aegyptiorum olim Sacerdotes, uti et a lacte, hoc sanguinem colore mutato [orig: mutatô], id carnaem esse liquidam dicentes, ut docet, ex Chaeremone Stoico et Herodo, Alexandler Neapolit. Genial. Dier. l. 4. c. 17. Sed de Ovis iam supra diximus. Addam hic [orig: hîc] saltem, de struthiocameli ovis, propter amplitudinem nonnullis vasorum loco [orig: locô] inserviisse, ex eodem, l. 10. c. 1. De Ovo vero Ledae, e quo Castor et Pollux prognati, apud Lacedaemonios, ubi taeniis a testudine Templi fuerit suspensum, ostenso vide in Laconicis Pausan. et supra aliquid, voce Gynaeconitis, item Helena; uti de pileo eorum dimidii ovi instar habente, infra lemmate, Pileati fratres: de Ovo vero purpureo, quod cum nasceretur Geta gallina in Aula peperit, a Bassiano fratre, per invidiam, confracto increpante eum verbis bisce ominosis matre, Maledicte parricida, fratrem tuum occidisti, Spartian. in Getac. 3. de Ovo, serpentem insculptum habente, Romae, quod interprete Gregorio [orig: Gregoriô] VII. Pontifice Romano denotabat imperium Roman. et Henricum IV. Imperatorem Aventinum l. 5. de Ovo serpentino, a quodam Equite Romana e Vocontiis, in sinu gestato, ut in Magica [orig: Magicâ] eius ope causam in Foro obtineret, illoque proin occiso, Claudii Imperatoris iussu, Plinium l. 29. c. 3. et plura de Ovis, apud Vossium de Idolo. l. 3. c. 78. 83. et 90. nec non l. 1. c. 5. et 6. uti de Ovo in Cerealibus ludis adhibito, supra ubi de iis: in Zoroastris Chola, aliisque Veter. sacris, voce Mundus et de Oopaegnio seu Ovorum lusu Mahometanorum, in festo Bairam, aliquid infra, voce Pascha.

OXAMA vel UXAMA, urbs Hispaniae Tarraconens. Ptolem. Hodie Osma in regno Castellae veteris excisa, Episcopalis sub Archiepiscopo Burgensi, inde 18. leuc. in Meridiem: Ex eius ruinis crevit oppid. vicinum Borgo d'Osma, ubi saepe moratur Episcopus Oxomensis, 9. leuc. a Seguntia in Circium Media inter Bilbilim ad Ortum et Pintiam ad Occidentem. Vide Uxama.