CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS TERTIVS Literas M, N, O, P, Q, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

PALAMEDES [1] Nauplii Euboeae Regis fil. ingeniosissimus, (a quo Naupliades a Poetis dictus est) acerrimus Ulyssis inimicus fuit, a quo tandem iniquo [orig: iniquô] circumventus est, et ab exercitu lapidibus obrutus. Nam cum omnes totius Graeciae principes ad bellum Troianum convocarentur, Ulysses, quem uxoris iuvenculae amor domi retin ebat, infsaniam simulavit, et quo melius rei fidem faceret, iunctis diversae naturae animalibus, falem serebat. Palamedes autem, ut viri astutiam deprehenderet, Telemachum filium aranti obiecit; quo [orig: quô] viso [orig: visô] Ulysses aratrum subito suspendit, ne eum laederet. Quo [orig: Quô] argumento [orig: argumentô] simulatione deprehensa [orig: deprehensâ], invitus est pertractus. Deinde vero, cum in Thraciam frumentatum rnissus efet Ulysses, et nihil inde attulisset, neque quidquam se invenisse diceret: Palamedes, eodem [orig: eôdem] missus, plurimum frumenti advexit. Quamobrem Ulysses invidiae stimulis agitatus, adulterinam, Priami nomine, epistolam scripsit, in qua [orig: quâ] agebat Palamedi proditionis gratias, commemorabatque secretum auri pondus esse transmissum, quod ipse Ulysses per corruptos servos in tentorio eius infodi curarat [orig: curârat]. His igitur literis in Graecorum concilio recitatis, Palamedes proditionis accusatur. Ibi Ulysses, rco adesse simulans, hostilibus literis nihil fidei habendum contendit, casque re ipsa [orig: ipsâ] facile posse coargui, si Palamedis tentorium fcrutarentur: In quo si aurum inveniretur, nullum illum supplicii genus recusare. Missi itaque, qui tentorium eius perserutarentur, cum [orig: cûm] aurum invenissent, Palamedes velut proditionis convictus lapidibus obrutus est. Hic fertur Troiano [orig: Troianô] bello [orig: bellô] 4. literas invenisse q. c. x. f. Hic et iam calculorum ludum, et mensurarum acponderum rationem excogitavit, et suffragia, quibus in liberando, iudicandoque nunc ut imur, primus omnium reperit, Polyd. Virgil. de rer. Inventorib. l. 1. c. 6. Astrologiae in super peritus fuisse dicitur, annumque ad cursum Solis, et menses ad cursum Lunae accommodasse [orig: accommodâsse], primusque in castris visam atque reformidatam Solis Eclipism naturalem, minimeque timendam esse docuisse; praeterea ordinationem aciei, ac tesseras, h. e. symbolum bellicum, et vigilias invenisse. Numeri inventorem fuisse affirmat Plato: *)\h ou)k e)nneno/hkas2 o(/ fhsin a)riqmo\n eu(rw/n; Sophocles de eodem:

*ou(=tos2 d' e)seu=re teu=xos2 *)argei/w| stra/tw|
*staqmh/n t' a)riqmw=n kai\ me/trwn eu(rh/mata
*ka)|kei=n' e(/teuce. ----

*kai\ ga/r me/tr' a)nqrw/poisi, kai\ me/rh staqmw=n
*)iso/ths2 e)/tace, ka)|riqmo\n diw/rise.

Qui primus numeros rebus, qui nomina sumis
Imposuit. errtumque modum, propriasque figuras.

Quae omnia a gruibus fertur didicisse. Illae enim non nisi acie instructa [orig: instructâ] volant, electo [orig: electô] duce, quem sequantur, depositisque in extremo agmine, qui gregem voce contineant, et qui noctu ceteris dormientibus excubias obeant. Inter volandum etiam mutatis subinde ordinibus, literas quasdam videntur effingere, quas etiam ab iis primus observasse [orig: observâsse] fertur Palamedes. Hinc a Poetis Palamedis aves grues dicuntur, Martial. l. 13. Epigr. 75.

Turbabis versus, nec littera tota volabit,
Unam perdideris si Palamedis avem.

Vide quoque Plin. l. 7. c. 72. Philostr. in Hero. Meurs. Graecia ludibunda, seu de ludis Graecor. Dan. Sutorem, Palam. sive de Aleatoribus. Nomen eius quod attiner, Ebraei Doctores et Professores publicos (inquit Fungerus) [gap: Hebrew word(s)] Morim et [gap: Hebrew word(s)] Melammedim vocant; unde natum nomen Palamedis. Sane Phoenicii, quorum lingua Hebraicae fuit affinis, plurima nomina Graecis tradiderunt, qui suo idiomati accommodarunt [orig: accommodârunt] ea, ac dererum inventoribus suo [orig: suô] more gloriari solent. Nic. Lloydius.

PALAMEDES [2] Eleates Grammaticus scripsit Onomasticon de Tragicis et Comicis dictionibus, ac de proprietate Atticae, ac Doricae linguae, Suidas. Vide Voss. de Hist. Graec. p. 396. et Scholiast. in Aristophan. fab.

PALAMEDES [3] Forbinius a Ludovico X. sua [orig: suâ] opera [orig: operâ] herede Caroli III. Andegavens. constituto [orig: constitutô], Provinciae praefectus, a Carolo VIII. depositus, obiit A. C. 1508. Virtute inclitus, Mezeray Hist. Gall. Nostradamus et Bouch. Hist. Prov.

PALAMEDES [4] Thebanus Corinni Iliensis praeceptor, quos ambos ante Homerum de Bello Troiano scripsisse, Suidas refert in palam. et *ko/r. Vide supra Corinnus.

Hoc opus inventor nimium Palamedis amavit,
Et parili excellens Mucius ingenio [orig: ingeniô]:

pro Palamedes, Graece *palamh/dhs2. Sic Artabassis, pro Artabasses, apud Vobisc. in Probo, c. 4. Graece *)artaba/sshs2: Lyristis, apud Sidonium Apollinarem,

Nauplii Euboeae Regis filius, Homerico [orig: Homericô] carmine clarus, inter alia Tabulae lusum excogitavit, th\n *pettei/an Graecis. Hinc Sophocles in Palamede,

*ou) limo\n ou)=tos2 tw=n d' a)pw=se su\n *qew=|
*ei)pei=n, xro/nou te diatriba\s2 sofwta/tas2
*)eseu=re, floi/sbou meta ko/pon kaqhme/nois2,
*pessou\s2 ku/bous2 te terpno\n a)rgi/as2 a)/kos2.

Et Euphorion, *pessa\ *nauplia/dao. Nempe ante eum quidem iam tesserae erant. h. e. ku/boi, et tali, h. e. a)stra/galoi; item calculi, i. e. yh=foi: sed ipse primus pessou\s2 invenit. Qua [orig: Quâ] voce non simpliciter calculi aut tesserae indigitantur, sed et calculi simul et tesserae, et lineae etiam, sive scripta, quibus tabula lusoria distinguebatur. Unde, quoties Iegimus apud Veteres th\n *petteutikh\n a Palamede repertam, de hoc lusu debemus intelligere, qui tesseris calculisque constabat, et tabula [orig: tabulâ], in qua [orig: quâ] ludebatur, lineis multis distincta [orig: distinctâ], per quas calculi, ad tesserarum iactum, movebantur: quam

totam ludi dispositionem modo pesso\n, modo ku/bon, Veteres appellabant, quod et tesseris et calculis simul perageretur; Romani quoque aleam dixerunt: Ita quidem hactenus docuere [orig: docuêre] Eruditi, Sed probe attendendum, quaenam fuerit antiqua pettei/a, cuius auctorem repertoremque Palamedem antiquissimi faciunt Scriptores; male enim cum Duodecim scriptorum apud Romanos ludo illam non pauci confundere videntur. *pettei/an Palamedis quasi pentei/an dictam volunt Grammatici, quod uterque lusorum quinos tantum calculos haberet, totidemque lineas, in quibus illi calculi statuebantur. Inter illas vero utrinque quinas lineas alia quaedam media ferebatur, quam sacram vocabant; a qua qui calculum movebat, proverbio locum secit, *kinw= th\n a)f' i(era=s2; quo [orig: quô] modo [orig: modô] Veteres Grammatici hunc ludum describunt. Sic tesserae nullum in eo locum habebant, solis calculis res agebatur, qui de linea in lineam promovebantur, usque ad mediam seu sacram; ad quam qui pervenerat, ultima [orig: ultimâ] nccessitate compulsus et ad incitas redactus, calculum inde movebat, in extremum subsidium. Nihil enim post hanc restabat, et manus erant victori dandae. Et certe tesseras ad hunc lusum adhibitas non fuisse, locuples testis Hesychius est, his verbis:

*sofoklh=s2 *naupli/w| purkaei= paro/son pe/nte grammai=s2 e)/paizon diafe/rei de\ pettei/a kubei/as2 e)n h(=| me\n ga\r tous2 ku/bous2 a)nar)r(iptou=sin e)n de\ th=| pettei/a| au)to\ mo/non ta\s2 yh/fous2 metakinou=si. Ubi aperte kubei/an distinguit a pettei/a; quod in kubei/a| tesserae iactarentur, in pettei/a| autem calculi solum transmoverentur. Atqui pettei/an idem Grammaticus, alibi kubei/an interpretatur. Itaque duples videtur pettei/a apud Graecos fuisse usitata, altera a Palamede, altera ab Aegyptiis, instituta; Illa simplicior, quae solis quinque calculis, quos pessou\s2 Graecis dicunt, ab utraque ludentium parte tractabatur, absque tesseris: ubi proin nulla fortuna et alea, sed ars omnia faciebat. Ista, nempe quae Aegyptiorum inventum erat, longe operosior et ingeniosior. Tota siquidem filosofikw=s2, et ad rationem Astronomicam, composita et excogitata, duodecim lineis cursum Solis per XII. Zodiaci signa repraesentabat; tabulaque terrenam istam, quam calcamus, Mundi plagam; septem tesseris, quae in psephobolo habebantur, septem planetas; et per pyrgum, altitudinem caeli, designabat. Quam tamen ipsam filosofikh\n pettei/an plerique Auctores, non Aegyptiis, sed Palamedi quoque, attribuunt: utramque sic pettei/an commiscentes. Hesychius certe, quum a kubei/a| distinguit pettei/an, manifesto simplicem illam intelligit, quae meris calculis, absque ullo tesserarum iactu, exercebatur; quum vero alio [orig: aliô] loco [orig: locô] pettei/an interpretatur, dia\ ku/bwn paidia\n. de ista duplici accipit, in qua et tesserae iactabantur, et ad earum inctum calculi movebantur; de qua etiam accipiendi Auctores, quoties pettou\s2 a)nti\ ku/bwn calcules pro tesseris usurpant etc. Vide Salmas. Not. ad Flav. Vopisc. in Proculo, c. 13. ubi inter alia utriusque tubule, Palemedeae et Aegyptiacae, figuram exhibet. Coeterum Pulamedis huius, fasce gladium condentis, imago picta, inter praecipua Euphranoris opera, memoratur Plinio l. 35. c. 11. ad quem locum vide Dalechampii Notas.

PALAMUS oppid. munitum Cataloniae, cum portu, in ora maris Mediterran. 7. leuc. a Gerunda in Ortum, 7. ab Emporiis in Meridiem 22. a Barcinone in Caeciam.

PALANDA Indiae extra Gangem urbs in Aurea Chersoneso. Pari dicitur Castatdo. Aliis fuit, ubi nunc Palimban, urbs ampla Sumatrae, in parte Australi in ora contra Barcam Insulam in mari Indico. Sed haec ex coniectura tantum, Baudrand.

PALANGAE seu PHALANGAE Plinie fustes sunt teretes, qui navibus subiciuntur, aut quibus idem opus plures baiulant. Nonius; fustes sunt teretes, qui navibus subiciuntur, cum attrabuntur ad pelagus, vel cum ad littora subdncuntur. Quem in sensum Pollux l. 7. c. 35. §. 9. *ta\ de\ tw=n new=n cu/la, oi(=s2 u(poblhqei=sin e)fi/lkontai ai) nh=es2, fa/lagges2 kai\ fala/ggia. Rursus Nonius; Phalangiarios dicimus, qui aliquid oneris fustibus transvehunt. Sic Hesych. fala/ggia stroggu/la cu/la kai\ su/mmetra. Et Glossae, Phalangiarii, *(oi tai=s2 dokoi=s2 a)pokremw=ntes2 ba/rh, kai\ plei/ones2 a(/ma basta/zontes2. Cuiusmodi palangae ebeni ex India et Aethiopia magno [orig: magnô] olim numero [orig: numerô] afferebantur, unde Fullerus ad ebenipalangas refert vocem [gap: Hebrew word(s)] hobnim, Ezech. c. 27. v. 15. De quo quid quid sit, origo certe vocis Hebraica videtur. Nam [gap: Hebrew word(s)] pelec, vel a)rxaikw=s2 phetec, est baculus, 2. Sam. c. 3. v. 9. et Arab. phalaca, est rotundum esse. Itaque fa/lagges2, phalanges vel palanges, dici potuere [orig: potuêre] baculi teretes ebenini, quos Tyrii mercatores pelakim aut phelakim appellabant. Callixenus, apud Athenaeum l. 5. nominat e)be/nou kormou\s2, ebeni stipites; Appuleius Apolog. 1. hebeni baculos; quam vis ibi loculos quidam legere malint. Vide Bochart. Hieroz. Parte poster. l. 1. c. 20. Et quidem fa/laggas2 e)be/nou saepe Veter. nominant in mercimoniis, aut donis tributisque ab ea gente, ubi nascitur, exteris praeberi solitas. Vetustissimus auctor Herodot. centenas huius arboris palangas, ab Aethiopibus pensitatas Regibus Persiae, innfit. In Epistola Gandaces Aethiopiae Reginae ad Alexandrum mentio fit trecentarum ebeni phalangarum, quas illa dono mittit Alexandro: ubi perperam in scripto codice Graeco, *kanda/kh basi/lissa *bero/hs2 vocatur, pro *mero/hs2. Nec vero est, quod quis ea [orig: eâ] voce truncos ebeni magnos intelligat, ut fecere [orig: fecêre] Viri quidam magni: bacillos namque sive fustes teretes modicos eo [orig: eô] vocabulo [orig: vocabulô] significari, ostendimus. Quod autem ad Palangiarios illos attinet, qui fustibus onera portabant, perticat vocat eas phalangas Martialis, l. 5. Epigr. 12. v. 1. 2.

Quod nutantia fronte perticata [orig: perticatâ]
Gestat pondera Maschrion superbus etc.

PALANTA Ptol. Balagna quibusdam oppid. Corsicae, in ora Occidentali, 10. milliar. a Calvio in Boream.