CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS TERTIVS Literas M, N, O, P, Q, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

PALANTEUM urbs in Palatino monte. Vide Palatinus. Item urbs Arcadiae. Vide Steph.

PALANTHA h( fala/nqh, vel, ut alii legunt, Palantho, h( *falanqw\, Hyperborei filia, apud Solin. c. 1. Dionys. *(uperbori/da ko/rhn, Hyperboream puellam, vocat, h. e. ex Hyperboreorum regione: *lati=nos2 de\ e)/k tinos2 u(perbori/dos2 ko/rhs2, h(\n patro\s2 ei)s2 o(mh/reian do/ntos2 a)ph/geto. Unde fotre apud Solinum legendum, cuiusdam Hyperborei filia. Apollo certe Hyperboreus, colebatur a Scythis. Servius, filiam Evandri Palantiam facit, ab Hercule vitiatam; sed haec Pallantia potius, quam Latino uxorem tribuit Varro de L. Lat. l. 4. Sed hoc alii a Pallantia uxore Latini putarunt [orig: putârunt]. Nisi quis dicat, Palantham tam apud Varronem, quam apud Servium, esse legendum, th\n *fala/nqhn. Nam Varro Palantham uxorem Latini esse vult et filiam Evandri, quam Festus Latini matrem et Hyperborei filiam. Vide praefatum Salmas. ubi supra p. 13.

PALANTIA [1] urbs Hispaniae Tarraconens. Ptol. Vaccaeorum colonia, populi Palantini. Vide Steph. Baudrando Palencia, urbs Legionensis regni, ad Arrionem fluv. qui paulo infra cadit in Pisoracam, in limite Castellae veteris, 12. leuc. Hispanic. a Burgis in Occasum, 15. a Legione in Eurum. Dicta quoque olim Palentia in Vacexis: magni tum nominis, hodie antiquae famae decus aegre tuetur. Vide insuper Melam, l. 2. c. 6. Strabonem, Livium, l. 1. c. 5. Merulam descr. Hisp. etc. Hic [orig: Hîc] Concilium, a Petro de Luna, qui dein Antipapa electus est, nomine Clementis VII. A. C. 1388. celebratum: in eius vero dioecesi, Pinciae, aliud A. C. 1322. a Legato Iohannis XXIV. habitum est.

PALANTIA [2] seu PALLANTIA, item PALATINATUS, dicta olim iurisdictio Comitis Palatini, seu ius decidendi lites supremo [orig: supremô] iure, cuiusmodi, inter alia, habuit Magdeburgum, ex Imperatorum indulto, uti videre est in Charta Ottonis II. apud Goldastum Tom. I. Constitut. Imper. p. 226. et in Wichbild Magdeburgico art. 12. acseqq. ut et quinque aliae Saxoniae civitates, quae ideo Palantiae dictae, ut est in Speculo Saxonic. artic. 62. §. 1. Vide Freherum Origin. Palatin. part. 1. c. 2. Gorop. Becanum Erancicor. l. 2. p. 44. Chronic. Magistri Iordanis p. 106. Car. du Fresne Glossar. nec non infra, voce Palatini.

PALAS [1] nomen Palatii Trevirensis, apud Ditmarum l. 6. c. 68. Propter hoc subdolae generationis furor accenditur, Palas a Trevirensibus contra Regem firmatur, ac terra haec, hactenus pacifica, crebris concremationibus quatitur etc. Mox, Obsidione etiam continua [orig: continuâ] eos, qui Palas turbarant [orig: turbârant], in tantum constrinxit, ut fame et assidua [orig: assiduâ] impugnatione defatigati, aut interius perire, aut in potestatem Regis inviti deberent exterius venire. Adde Historiam Trevirensem in Spicilegio Acheriano Tom. XII. Regionem, cui Capellatii, vel Palas nomen erat, ubi terminales lapides Alamannorum et Burgundionum confinia distinguebant, memorat Amm. Marcellin. l. 18. ad quam Palatinorum Comitum nomenclaturam et originem referunt Aventinus, Rhenanus, alii: Sed a Palatio magis alii deducunt, ut iidem sint Comites Palatini et Comites Palatii, CAr. du Fresne Glossar. Vide voce Palatii Com. et Palatini: inprimis vero hic [orig: hîc] infra, in Palas.

PALAS [2] seu PALATIUM, German. Pfaltz, castrum German. in Rheni Insul. unde Palatinatui inferiori nomen, 2. leuc. infra Bingium, medium ferme inter Moguntiacum et Confluentes, 5. milliar. German. utrinque: cuius mentio apud Amm. Marcellin. l. 18. ubi de Iuliani victoria contra Alemannos, prope Argentoratum, obtenta, et transitu eius per Rhenum in Germanicam ripam, ac hanc ipsam regionem, in quam cum penetrasset [orig: penetrâsset], Macriano [orig: Macrianô], Hariobaudo [orig: Hariobaudô], Vadomario [orig: Vadomariô], Urio [orig: Uriô], Ursicino [orig: Ursicinô] et Versalpo [orig: Versalpô], Alemannorum Regibus, pacem obsecrantibus, illam concessit. Aliis Capellatium. Vide B. Rhenanum Rer. Germ. l. 3. cum Notis Ottonis ICti p. 427. Porro, Marquardum Freherum in Origin. Palatinis, Thom. Hub. Leodium in Vita Friderici II. Palat. Alios. In ditione Serenissimi Electoris Palatini, cuius Familiae origo, ut antiquiora omittam, est ab Ottone I. Comite Palatino Schirensi, abavo Ottonis, ad quem postea Bavariae Ducis dignitas delata est, a Friderico I. Imperatore circa A. C. 1180. Huius fil. Ludovicus, a Friderico II. Imperatore consecutus est Palatinatum, cum eius filio Ottoni uxor Agnes, haeres Palatinatus, Henrici Saxonis filia daretur. Pater hic fuit Ludovici Severi, qui communis Palatinorum et Bavarorum, quotquot hodie supersunt, Sator, Rudolfo primogenito cum Electorali dignitate Palatinatum reliquit. Sed hic a fratre, Ludovico Imperatore ditione exutus, Obiit in Anglia A. C. 1319. Ei successit a Ludovico restitutus, fil. Adolphus Simplex, qui sponte Rudolfo caeco Electoratum concessit, hunc tertius frater Rupertus excepit, Academiae Heidelbergensi fundator, mortuus A. C. 1390. Mortuo patruo successit Rupertus iunior pater Ruperti Imperatoris qui defunctus A. C. 1410. communis linearum Palatinarum, quae dein prosatae, Pater exstitit. Filius enim eius primogenitus Ludovicus Barbatus, in Electoratu successit, praeses Concilii Constantiensis, cuius posteritas in Ottone Henrico, mortuo A. C. 1559. defecit. Stephanus vero, quartus Ruperti Imperatoris fil. duas lineas dedit, e duobus filiis; ex Friderico Simmerensem, ex Ludovico Bipontinam: de qua suo [orig: suô] loco [orig: locô]. Friderico successit Iohannes I. fil. pater Iohannis II. qui obiit A. C. 1557. Ei successit fil. Fridericus III. Pius dictus, agnati quoque Ottonis Henrici, in Electoratu, A. C. 1559. successor. Sub hoc Catechesis Heidelbergensis publicata, variaque de Religione colloquia habita sunt. Illum excepit fil. Ludovicus, qui mortuus A. C. 1583. Frater fuit Ioh. Casimiri, expeditionibus in Galliam Belgicamque, pro Religione, susceptis incliti: Neostadiensis Academptae quam Casimirianam dixere [orig: dixêre], auctoris. Successit patri Ludovico fil. Fridericus IV. Sincetus, sub cuius auspiciis Unio inita, A. C. 1610. Pater is Friderici V. fuit, qui iubilaeo [orig: iubilaeô] A. C. 1617. in ditione sua instituto [orig: institutô]

sollennes gratias pro accensa luce Euangelii, Deo egit, dein a Bohemis Rex electus A. C. 1619. variis Fortunae vicibus, et excelsi ubique animi constantia [orig: constantiâ] clarissimus, obiit A. C. 1632. Pater Caroli Ludovici, Electoris, Sapientiae laude incliti, cui, ex Coniuge Hassiaca; unicus filius Carolus, Electoralis dignitatis haeres, natus est, A. C. 1651. post Patris fata, successor eius, sed absque herede defunctus; Neoburgicis Ducibus in eius locum succedentibus, ut diximus supra, voce Carolus. Vide Phil. Iac. Spenerum syll. Geneal. Hist.

Hos o [orig: ô] Christe tuae conserva robore dextrae,
Et pelle insidias, exitiumque procul!

PALATHAE Graecis pala/qai, ficuum dicebantur globi velmassae; quo modo similiter in massam conditae afferebantur caryotae. Cottana item et pruna, apud Statium, l. 4. Sylv. 9. v. 27.

Ubi globus prunorum, ad verbum est pala/qh. Sic de prunis Aegyptiis siccatis, exempto [orig: exemptô] nucleo [orig: nucleô] pala/qas2 fieri similiter, scribit Theophr. Hister. l. 4. c. 3. *(oi de\ peri\ th\n *qhbai/+da katoikou=ntes2 dia\ th\n a)fqoni/an tou= de/ndrou chrai/nousi to\n karpo\n, kai\ to\n purh=na e)cairou=ntes2 ko/ptousi kai\ poiou=si pala/qas2, Qui circa Thebaidem incolunt, ob copiam arboris siccant fructum et nucleo [orig: nucleô] exempto [orig: exemptô] incidunt, ac in massas et globos redigunt. Nam pala/qh nihil aliud est, quam e)pa/llhlos2 qe/sis2, ut Hesych. ait, prunorum, ficorum et similium. Quemadmodum hodieque ad nos afferuntur ficus, in massas et globos conditae in sportellis iunceis. Vide supra in vocibus Massa et Offa. Atque hinc globum crinium in medium congestum et concumulatum spala/qion aut pala/qion appellatum olim esse, nonnulli censent: quem etiam corymbium et botronatum dixere [orig: dixêre]. Sed modum illum comendi, quo [orig: quô] in unum coma glomeratur, spata/lion dictum esse, quod aurea forte spatale vel spatalio [orig: spataliô] vinciretur, statuit ex illo Poetae,

PALATII Comites iidem cum Comitibus Palatinis, varii occurrunt apud Auctores. Comites enim Palatii habuisse Beneventanos in Italia Principes, colligitur ex Diplomate Pandulphi et Landulfi Principum, quod exstat in Chron. S. Sophiae Benevent. p. 661. Gothicos quoque Reges, Sebast. Salmanticensis Episcopus docet, qui illos inter in Ranimiro I. Rege aera [orig: aerâ] 880. recenset, Nepotianum, Aldretum et Piniolum, qui subinde in ipsum Regem insurgentes Regiam dignitatem usurpare annixi sunt: unde magnam eiusmodi Comitum et in Hispania auctoritatem fuisse, conicere licet. Similiter Comitem Palatii nescio quem Hamedeum Adalberonis I. Episcopi Metensis Diplomatibus anni 942. subscripsisse, inter Comites alios et Proceres, observat Car. du Fresne apud Meurissium p. 307. et 09. qui quidern in Lotharingia hac [orig: hâc] dignitate donatus fortean fuit ab Ottone Imperatore postquam hanc subiugavit, uti narrat Hermannus Contractus ad A. C. 939. Ebroino quoque Maiori-domus [orig: domûs] eundem titulum tribuit Auctor Vitae S. Drausii Episcop. Suession. apud Car. du Fresne Dissertat. ad Ioinvill. 14. Nec omittendi Comites Palatii Lateranensis, qui quales fuerint, et quaenam eorum dignitas ac praerogativa, docemur ex Formula Concessionis istius dignitatis Castrucio Duci Lucano, ab Imperatore Ludovico IV. factae A. C. 1328. quam descripsit Goldastus Constitut. Imper. Tom. I. p. 329. qua [orig: quâ], ex assensu Procerum, eidem Castrucio et successoribus masculis Comitatum S. Palatii Lateranensis, quem ad fiscum et S. Rom. Imperium iustis et legitimis de causis devolutum pronuntiat, concedit, cum omnibus honoribus ac privilegiis eidem dignitati annexis. Quorum quidem privilegiorum praerogativam hisce verbis exsequitur: Declarantes et nunc per hoc nostrae Serenitatis indultum, tibi et praedicti successoribus tuis, ex praedicta Comitatus dignitate, competere ius assistendi perpetuo benedictioni, sacrae unctioni, et coronationi Successorum nostrorum ---- et praecipue sociandi ac deducendi ipsos Romanos Principes, tempore coronationis ---- ad sacram unctionem de ipsis faciendam et eosdem ---- tenendi et iuvandi in ipsa sacra untione et actu ipsius et eadem [orig: eâdem] unctione perfecta [orig: perfectâ], eos reducendi et sociandi ad altare et thalamum, prout et quoties Principes expediunt redire. Item ius levandi et tenendi Imperiale diadema, de nostro et successorum nostrorum ---- capite, tempore quo [orig: quô] Imperialis coronationis sollennia celebrantur et etiam quccumque alio [orig: aliô] tempore, quoties publice ipsum diadema expedierit elevare de capite nostro et successorum nostrorum Romanorum Principum reponi. Isidem Comitibus, in Charta MS. Caroli IV. Imperator. pro Amizino de Bozullis LL. Doctore et Milite et Ioanne de Bozullis, Cataneis, Papiensibus civibus; quam ex veteri quodam Regesto, idem Car. du Fresne eruit, conceditur, per totum Romanum Imperium facere et creare Notarios publicos seu Tabelliones et Iudices ordinarios ---- de praedictis per pennam et calamum investire --- - singulos et singulas hastardos et hastardas, manzeres et nothos et nothas --- seu defectum natalium patientes, illustrium Principum, spectabilium Comitum et nobilium Baronum natis exceptis --- -- legitimare etc. A. C. 1370. Quos Comites Lateranenses vocare videtur Leo Ostiensis l. 2. c. 101. Unde autem Palatio Romano Laterani nomen inditum sit, pluribus docet Baronius A. C. 312. num. 83. 84. Sed et Romanos Pontifices suos habuisse Comites Palatinos, docet idem saepius laudatus Car. du Fresne, ex Bulla Ioannis XIX. cuius frater Albericus Comes Palatii interest Iudicato, quod ipse Pontisex protulit in Aede S. Silvestri, infra Palatium Lateranense. Vide eum in voce Comes, ut et infra Palatini.

PALATINA Tribus una ex quatuor Tribubus urbanis, a Servio Tullio Romano Rege institutis, denominata est, secundum

Varronem de Ling. Lat. l. 4. a monte Palatino, quem cum Foro et Capitolio obtinebat. Meminerunt eius omnes ii, qui Suburanae quoque, Esquilinae et Collatinae, seu, ut alii, Collinae, mentionem faciunt; quibus nominibus reliquae Tribus urbanae erant insignes: inprimis vero Cicer. Orat. 4. in Verrem, C. Claudius C. F. Palatina, in quem locum Asconius videatur: Et alibi, L. Claudium Palatina. Plurima insuper antiqua marmora illius memoriam retinent, in quibus fere his verbis notatur, Pal. Palat. Palatin. Palatina et Palateina: Quas in scriptiones explicat Onuphrius Panvinius Comm. de Republ. Rom. l. 2. Vide Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 6. c. 15. et Sigonium de Iure Rom. l. 1. c. 3.

PALATINA Venus L. Crassus Orator a M. Bruto in iurgiis dictus, memoratur Plinio l. 36. c. 3. quod primus peregrini marmoris columnas, Hymettias tamen, nec plures sex aut longiores duodenum pedum, in Palatio habuerit. Qualium postea columnarum vix ullus atrium habere sustinuit. Post eum enim mox M. Scaurus duodequadragenum pedum Lucullei marmoris, in atrio, collocavit, Ibid.

PALATINATUS [1] Inferior seu Rheni, provinc. German. a Rheno bipartita, sub Electore Palatino. Cuius Urbes Heydelberga primaria, Birkenfeldia, Caesaropolis, Cruciniacum, Franckenthalium et Simmera. Pessime bello [orig: bellô] Germanico [orig: Germanicô] nupero [orig: nuperô] et hodierno [orig: hodiernô], accepta: habet a Septentrione ditionem Moguntinam, uti et partim ab Ortu et Ducatum Wirtembergicum; ab Occasu ditionem Trevirensem et Ducatum Bipontinum, a Meridie Alsatiam et Marchionatum Badensem. Huic Provinciae insertae sunt ditiones Spirensis et Wormatiensis, satis angustae; eiusque pars ante fuit Ducatus Bipontinus.

PALATINATUS [2] Superior provinc est Germaniae in circulo Bavariae, inter Bohemiam ad Ortum, Franconiam ad Occasum, Bavariam ad Meridiem. Eius Urbs primaria Amberga. Nunc sub Bavariae Duce qui Elector quoque esse coepit bello [orig: bellô] German.

PALATINI Scholiastae Iuliani Antecessoris c. 28. Omnes qui in palatio militant: quibus secundum nonnullos Castrenses oppositi; in qua sententia et Salmasius aliquandiu haerens, putavit separatum olim ac diversum fuisse ministerium Imperatoribus, Aulicum sive Urbanum, ac Castrense; et Castrenses quosdam dictos esse, qui in expeditionibus obsequium Principi praestarent eosque distinctos ab Urbanis et Aulicis Ministris: quemadmodum et supellectilem aliam videntur urbanam habuisse, aliam castrensem. Postea vero, se errasse ipse deprehendit, atque verius esse didicit, Castrenses dictos esse omnes Palatinos Ministros, quod semper adessent Principi, nec tantum in Aula vel in Urbe, sed in castris etiam obsequium illi et ministerium exhiberent, ac in omnibus expeditionibus eum sequerentur: Nam quocumque iret Imperator, id Expeditio vocabatur. Vide Salmas. ad Lamprid. in Alex. Severo. c. 41. Hinc Palatini, Proceres, Optimates Palatii, in Vita S. Genulfi c. 7. Primores palatii, apud Poetam Saxonicum Palatini Principes, apud Claudianum Palatinus Senatus, in de IV. Honor. Consul. v. 10.

---- Et in mediis effulget Curia castris, Ipsa Palatino circumvallata Senatu, etc.

E qua Nomenclatura, Scriptoribus Francicis infimae aetatis, Paladini dicuntur Regni Proceres. Liber de Castro Ambosiae p. 567. Quae mulier de Paladinorum stirpe descendit, ex linea Regii sanguinis. Iidem ita vocarunt [orig: vocârunt] seu veros seu fictitios Caroli M. comites expeditionum et praecipuos copiarum Duces, Orlandum, Renaldum Oliverium, Ogerium, quos *palati/nous2 etiam appellatos fuisse, observat Laonicus l. 2. p. 57. edit. Genev. Redeo ad primam notionem, qua [orig: quâ] vox cum Castrensis vocabulo aequipollet. Non vero Caftrenses ob id dicti sunt, quod in castris, h. e. comitatu Principis, versarentur: Alias enim etiam Corporecustodes, Protectores et Domestici, qui latus Principis protegebant, et militiam sequebantur armatam, isto [orig: istô] potius nomine fuissent dicti; quos tamen constat numquam ita vocatos fuisse. Sed nec omnes, qui Palatinorum matriculis adtinebantur, hoc nomen habuere [orig: habuêre]. Nam qui in scriniis Imperatorum militabant, i. e. memoriae, epistolarum libellorumque, in numero ac sub nomine Castrensium ministrorum numquam fuere [orig: fuêre]: sed nec Admissionales, nec Cubiculall, hac [orig: hâc] appellatione censebantur. Aliquot Ministros ex his, qui proprie Castrenses dicebantur, nominat Lamprid. l. c. Fullones, Pictores, Vestitores, Pincernas. Videntur et Coci et Piscatores et Balneatores et Cursores etiam, ac coeteri, qui Ministri proprie vocabantur, et aliquod ministerium, in Aula, gerebant, sic appellati. Istiusmodi Ministros ita describit Corippus,

Adfuit obsequio castrorum turba virorum;
Illis summa fides et plena licentia sacris
Deservire locis, atque aurea fulcra parare,
Regales mensas epulis ornare superbis,
Conservare domum, sanctumque intrare cubile,
Internas munire fores vestesque parare.

Dicuntur illi Sacri Palatii ministeria, in Cod. Theodos. et Sacro Ministerio deputati, C. de Castrensianis l. 4. militabantque sub Castrensi sacri Palatii, qui et Castrensis simpliciter dicebatur, l. 3. Cod. Theod. de privil. eorum, qui in sacr. Pal. mil. qua [orig: quâ] eadem [orig: eâdem] lege separantur a Palatinis Scriniorum et ab Admissionalibus ac Largitionalibus Palatinis, quorum hi postremi rei privatae et largitionales titulos exigebant. Vide in utroque Cod. tit. de Palatinis sacrarum largitionum, etc. ac iterum Salmas. et Car. du Fresne Glossar. Ita ergo apud Romanos Graecosque Imperatores dicti, qui Principi Aulaeque ministrabant; atque postea apud Francos, istorum instituta nominaque ut plurimum imitantes, Aulici in Palatinos maiores minoresque (quasi Germanice diceres Ober-und Unter Hoff-Aempter ) distincti fuere [orig: fuêre]. Primas autem tenuere [orig: tenuêre] Palatii Comites, quibus praecipua pacis bellique negotia innitebantur: ad quos a minoribus iudiciis provocatio fuit, exceptis Procerum causis, de

quibus, nisi Regis mandato [orig: mandatô], iudicare erat nefas. Atque istoc [orig: istôc] munere, Merovingorum tempore, unus plerumque fungebatur, quod mutatum, ut videtur, sub Carolo M. plures constituente, ut divisae dignitatis, cuius occasione Pater Avusque Merovingios honore Regio [orig: Regiô] exuerant, minor, et regnantibus tutior potentia esset. Et, ut conicere licet, ex omnibus, quibus Franci imperitabant, provinciis delecti, qui Aulam colerent, popularibus quisque sua iura dicentes reddentesque. Post in provincias missi, qui Pfaltzgraviorum titulo [orig: titulô] ornati Caesarum Regumque vice, tribunalia praesiderent, Fiscum Augusti, praedia Salica, reditus Regios curarent, censui praeessent; tanta [orig: tantâ] equidem auctoritate, ut invitis istis Duci Provinciae, quem dignatione proxime contingebant, statuere quid aut decernere nefas esset, ad Caesarem relaturis, si huius sententia displiceret. Pro magnitudine vero provinciae, uni plures saepe Palatini praefuere [orig: praefuêre]. Et quidem vel unam Saxoniam quinque talibus Dicasteriis, Pfalzis seu Curiis, Cronae nimirum Werlici, post Goslariae, Walhusae, Alstedii et Merseburgi, gavisam, Spec. Sax. Auctor memorat, l. 3. art. 62. nisi Caesaribus forte ista loca destinata, Curias ibi habituris, si adventassent [orig: adventâssent]. Vide infra [orig: infrâ] in Palatium. Cum autem quatuor velut insignioribus provinciis Germania fere componeretur, Saxonia [orig: Saxoniâ] nempe, Bavaria [orig: Bavariâ], Franconica [orig: Franconicâ] atque Suevia [orig: Sueviâ], singulas sui Palatini habuere [orig: habuêre], coeteris potestate atque dignitate potiores. Inter quos, et absorptis forte duobus reliquis, Saxoniae (qui tamen post Guilielmum, ex Misnica familia, titulo [orig: titulô] isto [orig: istô] uti desierunt) et maxime Palatini Rheni eminuere [orig: eminuêre], quorum illud praecipuum inter alia munus honosque, ut, vacante Imperio [orig: Imperiô], iste tractum Saxonicum, qui Saxonico [orig: Saxonicô] scil. iure regebatur; hic Rhenanum cum provinciis Francico [orig: Francicô] iure utentibus, vice sacra [orig: sacrâ] gubernarent. Coeterum quas ii ante quinque vel seu saecula terras tenuerint obscurum est, quamquam veter. illos Palatinos Rheni, in inferioribus Rheni partibus, longe lateque imperasse [orig: imperâsse], quidam asserant, Pipinorum, qui apud Francorum Reges e familia Merovingorum Palatii praefecturam obierint, ut volunt, sanguine oriundos. Illud certum, totum circa Heidelbergam, quae nunc Palatinatus istius metropolis est, tractum alienae tum ditionis fuisse, cuius scil. pars quaedam ad Moguntiae Wormatiaeque Praesules, alia ad Badenses, alia ad alios; quaedam etiam ad Imperium immediate spectarint [orig: spectârint], quorum pleraque post Palatini pecunia [orig: pecuniâ], armis aliisque modis sibi asseruere [orig: asseruêre], praesertim postquam adiuncta Palatinatui Bavaria vires Principibus istis addiderat. Horum vero Palatinorum plures gentes Auctores referunt, Lotharingicam, hassicam, Franconicam, Saxonicam, Suevicam, Guelphicam et denique Wiltelsbachiam. At in tanta rerum caligine, certi quid affirmare non licet. Illud certiori aliquantum fide constat, Fridericum I. Imperatorem fratrem Conradum, maritum Elisabethae Conrado [orig: Conradô] Franconiae Duce et Palatino [orig: Palatinô] ad Rhenum Comite genitae, Palatinatu auxisse. Huius filiam Agnetam duxit Henricus Dux Saxoniae et Luneburgi, atque simul terras istas ac honorem adeptus est. Huius tursum filia Gertrudis, seu, ut alii, Agnes, nupsit Ottoni Comiti Schirensi, et veteri familia Bavariae Ducum oriundo, cuius conditor Arnolfus, Schirensis Comitatus titulo [orig: titulô] ac conditione uti coactus est, postquam pater Arnolfus cognomine Malus Bavariae Dux ob coeptam adversus Conradum I. atque Henricum Aucupem Imperator. rebellionem, Ducatu isto [orig: istô] fuerat multatus. Alii tamen filio Ottonis Ludovico, beneficio [orig: beneficiô] Friderici II. alii, nepoti Ottoni connulbio [orig: connulbiô] cum Agnete ista, obvenisse Palatinutum hunc volunt, etc. Vide Marq. Freherum Orig. Palat. Part. 1. c. 2. et Part. 2. c. 1. Huberrum Thom. I. Leod. de Palat. Orig. P. Pithoeum Observat. de Palatin. Bertium Rerum Germanic. l. 2. c. 10. Lehmannum Chron. Spir. l. 2. c. 6. et 13. Ioh. Aventinum Annal. Boiorum l. 4. p. 383. Pomarium Chron. Saxon. Speculum Suevicum l. 1. c. 19. aliosque complures, laudatos Tobiae Pfnnero l. de praec. Germaniae Principum gentibus c. 3. Addam saltem, Palatinos ad Rhenum divisos in varias esse lineas, Electoralem, Bipontinam, Simmerensem (quae haud pridem exstincta) Neoburgicam, Sultzbacensem, Lauterecciam seu Veldentiam potius, Bircofeldiam et Lucelsteniam, quae eadem hodie cum Veldentia. Praeter quas olim quoque fuere [orig: fuêre] Ambergensis, Neumarchia (ex qua Christophorus factus est Rex Daniae, Sueciae et Norvegiae A. C. 1438.) Mospacensis, Neostadiana et Lauterensis: quibus etiam nonnulli Leonsteniam accensent. Atque hi omnes originem duxere [orig: duxêre], a posteris Ruperti Imperatoris Rom. et Electoris Palatini. Vide de hodiernis Sereniss. huius stirpis lineis passim. Praeter Comites vero Palatinos memoratos, Palatinorum Comitum in Lusatia meminit Lamb. Schaffnaburgensis. A. C. 1057. Comitem Palatinum Ottonem filium in Burgundiae Comitatu, instituisse Fridericum I. Imperatorem, auctor est Golutus Rerum Sequan. l. 2. c. 37. Seriem Comitum Palatinorum Franciae, qui ab ipsis Regni incunabulis, in Regum Palatiis, causis publicis praeerant easque diiudicabant, exhibebimus infra: erat autem eorum et in illa Aula summa auctoritas, ut qui vice sacra [orig: sacrâ] iudicarent et supremo [orig: supremô] iure. Unde Theobaldus Comes Campaniae, qui Comes Palatinus erat intra Franciam, secundus a Rege dicitur, in Chronico Mauriniac. et dignitas proin haec Monarchia appellatur Palatini, in l. de Fundatione Gozecensis Monasterii A. C. 1153. ubi de Dedone Comite Palatino Saxoniae. Porro quoque Comites huiusmodi habuerunt Reges Aquitaniae, ex familia Francica, ut colligitur ex Capitulari Ludovici Pii pro Monasterio S. Crucis Pictav. c. 3. ut et Burgundiae Reges, uti legitur, in Charta Cunradi Regis ann. 6. In Anglia Comites Palatini quatuor recensentur a Cowello l. 2. tit. 2. §. 7. Lancastrensis, Dunelmensis, Cestrensis et Eliensis: e quibus primus hanc dignitatem nactus est Cestrensis, quam Wilhelmus Nothus Hugoni ex sorore nepoti concessit, Comitatum Cestriae ei dando Adeo liberum, ad gladium suum, sicut ipse Rex totam tenebat Angliam ad coronam suam: quibus verbis dignitas Palatinatus [orig: Palatinatûs] innuitur, cuius auctoritatem Regiae fuisse

aequiparatam, dictum supra. Eandem postmodum dignitatem Lancastrensi Comitatui adiunxit Eduardus III. ut de aliis nil dicam, de quibus, praeter Spelmannnum, omnino Car. du Fresne praedictus videndus est in voce Comes. In Regno Neapolitano Palatini Comites Loretelli, qui etiam Comites Comitum dicti, occurrunt sub Normannicis Regibus, in variis tabb. laudatiseidem, Not. ad Cinnamum; eandemque videntur dignitatem in Sicilia obtinuisse, qualem apud Francos, Comites Campaniae, apud Anglos Comites Palatini praefati, apud Germanos Comites Palatini, de quibus itidem supra, et apud Italiae Reges, Comites Lomelli: qualem quidem in Sicilia Comitis Palatini dignitatem videtur habuisse Henricus de Claromonte, qui in Charta ann. 1412. apud Ughellum Tom. 1. p. 268. Admiralius Regni Siciliae et Comes Palatinus dicitur: dealiis, vide supra, ubi de Palatii Comitibus.

Sub prima stirpe. Gucilio, sub Sigiberto Rege Austrasiae. Trudulfus et Romulfus, sub Childeberto. Tacilo, sub Dagoberto primo, in Gestis Dagoberti c. 37. S. Wandregisilus, sub eodem Rege. Badefridus, pater S. Austrebertae, sub eod. Aigulfus, sub Chlodoveo II. Berthorius, sub eodem, apud Fredegarium in Chron. c. 90. Rigobertus, S. Bertae pater. Andobaldus, sub Chlotario III. Marso, sub Chlodoveo III. Warno, sub eodem et Chilperico. Andramnus, sub eodem Chlodoveo. Chrodebertus, sub Theodorico II. in Vita Leodegar. an idem cum Chuniodebaldo, apud Doubletum. Temulfus denique sub Childeberto II. apud Gregorium Turon. de Miraculis S. Martini l. 4. c. 6. Sub secunda. Wicbertus, sub Pipino, Anselmus, A. C. 778. Voradus seu Voradinus et Treautus, sub Carolo M. apud Eginhartum. Ragonfredus, sub Ludovico Pio A. C. 817. an idem cum Reginero: quorum illius mentio est in Charta huius Imperator. istius in Vita Imperator. eod. anno [orig: annô]. Bernardus, sub eodem, Ranulfus, sub eodem, Adhalardus I. sub eod. apud Eginhardum, ann. 822. 23. 24. cui successere [orig: successêre], sub eodem Imperatore, Bertricus, de quo idem; Morhardus, de quo Theganus c. 45. Gebucinus et Ruodbertus, apud eundem Eginhardum Ep. 9. Ansfridus, sub Lothario, Hucboldus, sub Lothario et Ludovico, Rudolfus, sub Ludovico IV. in Annalibus Franc. Fuld. anno [orig: annô] 857. Adhalardus II. sub Carolo Calvo, in Capitulis huius tit. 43. Bodradus, ibidem. Hilmeradus, apud Catellum, Histor. Occitan. Boso. Fulco, apud Flodoardum Histor. Rem. l. 3. c. 26. eodem sub Carolo idem dignitatis habuere [orig: habuêre]. Elduinus, sub Odone. Guido, sub Carolo Simplice. Robertus, sub Rodulfo. Ragenarius, sub Ludovico IV. Et Heribertus III. Viromandensis et Trecensis Comes, sub Lothario. Sub tertia. Hugo Bellovacensis, sub Roberto, apud Glabrum Rodulf. l. 3. c. 3. quam etiam sibi asseruere [orig: asseruêre] Comites Tolosani aliquot, atque in iis Poncius, Wilhelmus et Raymundus Sanctegidianus. Sed hanc praesertim retinuere [orig: retinuêre], ab Heriberto, ut probabile est, iure quodam [orig: quôdam] hereditario [orig: hereditariô] ad se devolutam, coeteri Comites Campaniae et Blesenses: qui passim Comites Palatini Franciae; et interdum, suppresso [orig: suppressô] Palatini vocabulo [orig: vocabulô], Comites Franciae aut Francorum vocitantur. Sed et observat Meierus A. C. 863. Comites Flandriae interdum Comites pariter Francorum vel Franciae sese inscripsisse. Certe Comitis Palatini titulum Balduino Flandrensium Comiti tribuit Guilielmus Brito in Philipp. -- et Balduinus honoris Iure Palatini clarus: proavisque superbus: ut et Mabillonius. Sed vereri se addit Car. du Fresne (apud quem vide Auctores huc sacientes) ne his locis Comites Palatini appellentur, quod Pares Franciae fuerint; quemadmodum Matthaeus Paris A. C. 1249. ait, Episcopum Noviomensem fuisse Comitem Palatinum et unum de XII. Paribus Franciae.

PALATINI Ludi quod in Palatino monte celebrarentur, dicti, quibusdam in honorem Iulii Caesaris, aliis in Augusti potius, instituti videntur, vide Alex. ab Alexandro Genial. dier. l. 6. c. 19. et l. 56. c. ult. Et favet posteriori sententiae Dio, qui ludos Augustales et Palatinos eidem Augusto sacros facit, l. 56. cum ait: Decretum porro est, ne qua eius imago ullo in funere ferretur, ut natalitiis eius ludis Consules, quemadmodum Martis fieri solitum, praemia certaminum proponerent, Augustalia Tribuni Pl. tamquam sacri celebrarent. Iique omnia reliqua eo [orig: eô], quo [orig: quô] consueverant fieri, more peregerunt, veste triumphali ludis Circensibus usi; currum tamen non conscenderunt. Praeter haec in Palatio Livia peculiares ludos in honorem Augusti fecit, qui ipsi quoque secundo [orig: secundô] loco [orig: locô] ab Imperatoribus

exhibentur etc. Meminit quoque Ludorum Palatinorum Sueton. in Calig. c. 56. Cum placuisset Palatinis ludis Spectaculo [orig: Spectaculô] egressum (Caligulam) Meridie aggredi, primas sibi partes Cassius Chaerea Tribunus cohortis Praetoriae depoposcit.

PALATINI Salii dicti sunt duodecim illi Salii, quos ex Patricio ordine electos, Marti sacra in Palatio (unde illis nomen) celebrare voluit Numa Pompilius; qui, ut pleraque Romanorum sacra, ita etiam hoc Collegium instituit, ut testantur, Liv. l. 1. c. 20. Dionys. Halicarnass. l. 1. Plut. etc. Sed de his plura vide infra, in voce Salii.

PALATINUS [1] Apollo dictus est a Palatio, ubi Augustus Apollini, post Aruspicum responsa, aedem construxit, porticibus et Bibliotheca [orig: Bibliothecâ] Latina [orig: Latinâ] Graecaque [orig: Graecâque] valde celebrem, unde est illud apud Horat. l. 1. Ep. 3. v. 23.

In eo templo fuit columna quaedam 50. pedum, dubium pretione [orig: pretiône], an pulchritudine nobilior, cortinaeque aureae ab Augusto, conflatis omnibus aliis imaginibus, Apollini Palatino dicatae. Alias vox haec, modo pro Aulicis in genere, modo pro Optimatibus, apud Historicos sumitur. Hinc Palatina officia, quibus aulici honorantur: ut, Stabulariorum, Gillonariorum, est autem Gillo, vasis genus, Argentariorum, Coquorumque praepositi, vel si qui, praeter hos, superiori ordine vel gradu praecedunt, Wisegothorum legg. l. 2. t. 4. l. 4. apud Spelmann. in Gloss. A Palas regione, non a Palatio nomen Palatini deducit B. Rhenanus l. 3. p. 235. Vide quoque in voce Comites.

PALATINUS [2] nomen dignitatis in Hungariae Regno praecipuae, de qua sic habent Decreta Andreae Regis Hungariae A. C. 1222. c. 10. Palatinus omnes homines Regni nostri indifferenter discutiat, ad causam Nobilium. Quae autem ad proditionem capitis vel ad destructionem possessionum pertinent, fine conscientia Regis terminare non possit. Eiusdem porro praerogativae sunt eae: Si regium semen defecerit, in alterius electione primam vocem habet; Si Rex filium heredem, in tenera aetate, reliquerit, eius Tutorem agit Regnique Gubernatorem, ac diaetas indicit, Exercituum Dux et supremus Capitaneus est, iuxta tamen voluntatem et arbitrium Regis; Controversias Regnicolarum diiudicat; in controversiis inter Regem et subditos arbiter est; Regis, fi negligens sit, aut minime idoneus, defectum supplet; si Rex in Exercitum pergat, eius Vicarius ac Locumtenens est etc. Car. du Fresne Glossar. Vice-Regem eum vocat Auctor Anonymus Histor. Orbis Terr. Civ. c. 9. num. 4. Vice-Pex peculiari nomine Palatini insignitur, ad imitationem veteris Comitis Castrensis Sacri Palatii, quem Graeci Curopalatem dixere [orig: dixêre]. Cui simile esse addit cognomen Bani, quod Gubernatoribus Regnorum ab Hungaria dependentium, Dalmatiae, Croatiae et Slavoniae, tribui notum. Nec omittendus, in Eccl. Constantinopolitana, *palati=nos2, Palatinus, minister Patriarchae, qui eius nomine in palatium ad Imperatorem ultro citroque commeabat et sermones ac voluntates communicabat, memoratus Nicetae in Alexio Man. F. Vide Cl. Suicerum Thesaur. Eccl. in hac voce, ubi et de Militia Palatina, i. e. eorum, qui in aula versabantur, de quibus supra, et de Panibus Palatinis, panis genere a Constantino M. Consulatus [orig: Consulatûs] tempore, populo donato, quaedam: adde I. Meursium Glossar.

PALATINUS Mons Romae inhabitatus longo [orig: longô] tempore ante urbem conditam a Valentia [orig: Valentiâ] Itali filia [orig: filiâ], inde ab Euandro, qui et arcem in eo constituit. Idem inter septem colles praecipuus, ideoque celebris prae reliquis, varias sui nominis causas habet apud auctores bonos. Nam et Palatium dictum constat, quod Arcades cum Euandro palantes, i. e. nullo [orig: nullô] ordine vagantes in illum locum venerint, Varrone l. 4. de LL. teste. Quamquam alii nomen trahant a Palatinis, i. e. Aboriginibus, quod hi venientes ex agro Reatino, qui appellatur Palatium, ibi consederint. Addit Varro, existimare nonnullos, inditum hoc illi nomen, a Palatia Latini uxore. Sunt qui a Pallante Euandri proavo deducunt. Alii a Palatho Hyperborei filia [orig: filiâ], quae ex Hercule Latinum suscepit; nonnulli a sepulto Pallante, quem a Turno occisum canit Virgilius. Liv. l. 1. c. 5. primo vocatum censet Palantium, a Palanteo Arcadiae urbe, inde Palatium. Praeter hos omnes, sunt qui a pecorum balatu, quae ibi solebant pasci, anteaquam incoleretur, nomen eius derivant, quapropter Balantium nominavit vetus Poeta Naevius, cui et Festus astipulari videtur his verbis: Palatium mons Romae est appellatus, quod ibi pecus pascens balare consueverit. Solinus vero scribit, quosdam auctores esse, datum ei nomen a Pale, pastorum Dea [orig: Deâ], Fungerus. Vide Voss. in Palatium. Nunc monte Palatino, eiusque pars Foro Boario obversa Palazio magiore, a palatio Caesarum ibi alias excitato. Virgilius illis, qui ab Euandro, in proavi Pallantis memoriam, monti nomen volunt impositum, adstipulari videtur, Aen. l. 8. v. 53.

---- ---- Posuere [orig: Posuêre] in montibus Urbem
Pallantis proavi de nomine Pallanteum.

Vide Servium ad loc. Quidquid sit autem de origine nominis, hoc certe constat, inquit Rosin. l. 1. Antiqq. Rom. c. 2. et 4. Romulum hunc montem primum omnium muro [orig: murô] cinxisse, et in eo Romam quadratam condidisse, quae postea additis semper aliis atque aliis montibus collibusque Pomerio [orig: Pomeriô] prolato [orig: prolatô] ampliata, et Urbs septicollis, ut saepenumero ab Historicis vocatur, facta est. Fabius tamen apud Sigonium de Iure Rom. l. 1. c. 2. Romam, ut primo condita erat, in formam arcus, cuius nervum Tibris efficeret, delineasse [orig: delineâsse] legitur. Non alium autem locum Romulo placuisse, in quo Urbem conderet, propterea ait Rosinus ex Dionysio, quod Mons hic fratribus expositis incolumitatem ac educationem praebuisset, auspicio [orig: auspiciô] insuper 12. vulturum, qui Romulo Imperium addixerant, accedente. Hinc non a Romulo solum ac Tullo Hostilio is habitatus, sed in eo sedes fixa est Imperii etiam

sequentibus temporibus et domus seu Regia Augustorum: cum ab Octavio Augusto deinceps omnes Imperatores Romani non alibi, quam in Palatio, habitaverint. Quo [orig: Quô] factum, ut hodieque cuiusvis Principis Aula ac splendidi hominis domus Palatium nuncupetur. Coeterum, cum ex tribus his gentibus, Ramnensibus, qui cum Romulo primo urbem condidere [orig: condidêre], ex Pastoribus Albanis aliquotque aliis Graecanici generis mixti: Sabinis; qui dein Tatienses dicti, a Tatio Rege et colluvie Etruscorum, Ardeatium, Litinorum etc. qui Luceres appellati sunt, Populus Rom. primitus constitisset, Albani coeterique primo [orig: primô] loco [orig: locô] memorati Palatium et Caelium montes habitaverunt: loca inter Palatium et Capitolium plana, atque circum Forum, incolentibus Luceribus. Templa aliaque celebria aedificia, quae in hoc monte olim fuere [orig: fuêre], recitantur ab Onuphrio Panvinio in reg. 10. eque illo a Ioh. Rosino Antiqq. Rom. l. 1. c. 12. quorum aliqua infra exhi bentur, Templa nimirum Aedesque: hodie suffossionibus et subterraneis specubus totus est quasi pensilis, et aut ruinis deformatus aut herbis occupatus. Habet autem ad Ortum Suburam et Caelium; ad Occasum Forum Romanum et Capitolium, ad Meridiem Circum Maximum et Aventinum; ad Septentrionem, viam Sacram et Templum Pacis, Rosin. l. eod. c. 4. Addam, inprimis celebrem hunc montem Asylo [orig: Asylô] fuisse, a Rom ulo instituro [orig: institurô], ut omnes, cuiuscumque etiam facinoris rei, eo confugientes salvi essent; quemadmodum idem de Cadmo, cum Thebas conderet, legimus: Crotoniatae quoque parem immunitatem iis, qui ad Deorum aras confugissent, indulsere [orig: indulsêre], ut docet Alex. ab Alex. Genial. dier. l. 3. c. 20.

Apollinis Palatini templum, dedicatum ab Augusto, ubi lychnuchi pendebant instar arboris mala ferentis: cum porticu et area, in qua fuerant simulacra Dei Apollinis, opus Scopae. Insignis ibidem fuit Poricus templi Apollinis cum statua M. Varronis. Augusti templum. Consi aedes. Deae Viriplacae aedes. Diiovis aedes. Febris Templum cum ara. Fidei templum. Fortunae Vicinae aedes. Iovis Arbitratoris Pantapilon. Propugnatoris, Templum. Statoris, Templum. Victorisaedes. Templum. Iunonis Sospitae Delubrum. Larum Sacellum in Velia. Latonae Delubrum. Matris Deum [orig: Deûm] seu Magnae Matris Templum cum simulacro eius ex Pessinunte advecto. Minervae Delubrum. Orci aedes. Palatii delubrum. Quirini Templum, prope Lupercal, ubi erat signum lupae, praebentis duobus pueris, Romulo et Remo, mammas. Rhamnusiae aedes. Vestae aedes. Victoriae aedes. Victoris Iovis, vide supra. Volupiae Sacellum. Adde Auguratorium, Iovis Cenationem, aram Febris et Palatinam etc.

PALATIOLUM [1] villa Regia, una de minoribus; quam Pipinus Monasterio Suburbano S. Dionysii pro anima patris sui Caroli ibi sepulti dedit. Vulgo Paleisol olim hodie Palaiseau; titulo [orig: titulô] Marchiae nunc illustris. In agro Parisiensi. Hadr. Vales. Notit. Gall. Vocabant autem Galli olim Villas Regias aut fiscales, villas Palatii et Palatia, a Regum ibi palatiis.

PALATIUM [1] Imperatorum Regumque Aula, ut et splendidorum quorumque hominum magnificae aedes; unde nomen traxerit, dictum supra. Suidas a capite hominis recenter occisi, dum locarentur ibi fundamenta, reperto, nominis originem arcessit, quod apud nullum alium, quod sciam, Auctorem reperire est. De splendore, dignitate, antiquitate, elganter et accurate, ut solet, Dio. l. 53. *kalei=tai de\ ta\ basi/leia pala/tion ou)x' o(/ti e)/doce/ pote ou(/tws2 au)ta\ o)noma/zesqai, a)ll' o(/ti e)/n te tw=| palati/w| o( *kai=sar w)/|kei, kai\ e)kei\ to\ strath/gion ei)=xe, kai\ tina\ kai\ pro\s2 th\n tou= *(rwmu/lou prosku/nhsin, fh/mhn h( oi)ki/a au)tou= a)po\ tou= panto\s2 o)/rous2 e)/labe. Imperatoris autem aedes Paltium nominatur, non quod ita aliquando decretum sit, sed quod in Palatio Caesar habitabat ibique Praetorium eius erat ac nonnihil domus eius, ab eo toto monte propterea, quod ibi quondam Romulus habitarat [orig: habitârat], splendoris accepit. Claudian. de 6. Honorii Consul. v. 35.

I. e. Imperatore. Subdit Dio. *kai\ dia\ tou=to ka\n a)/llo ti/ pou o( *au)tokra/twr katalu/h| th\n tou= *palati/ou e)pi/klhsin h( katagwgh\ au)tou= i)/xei, Ideoque etsi alibi Imperator domicilium suum habeat, tamen id quoque Palatii nomen obtinet. Paria Claudian. loc. cit. v. 409. ubi Romae Honorium alloquitur,

Cur mea quae cunctis tribuere [orig: tribuêre] Palatia nomen,
Neglecto [orig: Neglectô] squalent senio [orig: seniô]? nec creditur orbis
Illic posse regi? ---- ----

Aedes Romuli Palatium dictum, vult Scholiastes Iuvenal. ad Sat. 6. v. 529. Quae non ultra Valentinianum in splendoresuo remansisse, sunt qui contendant; sed Maximus Valentiniani successor, Palatinis inclusus limitibus dicitur, a Sidonio Apollinari l. 2. Ep. 13. et Cassiodorus in Chron. Hermenerico, inquit, et Basilico Coss. Ricimeris fraude, ut dicitur, Severus Roma in Palatio interemptus est. Hic [orig: Hîc] quoque conventus agebatur Procerum seris temporibus, cum de eligendo Imperii Successore agebatur, Corippus de Laudibus Aug. Iustini min. l. 1. num. 17. ubi etiam liquet, Senatu ibidem habito [orig: habitô] de honoribus defuncto decernendis deliberatum esse:

Tuebantur autem Palatium ecubiae stationariorum et legionariorum militum. Idem lib. eod. num. 12.

Excubiae primum, quae summa Palatia servant,
Imperium felix dominis intrantibus optant,
Et cunctos aditus armato [orig: armatô] milite vallant.

Praeeratque ei Vir summae apud Imperatorem auctoritatis, praesertim translato [orig: translatô] Constantinopolim Imperio [orig: Imperiô]. Unde in officiis Aulae Byzantinae mentio est tou= prokaqhme/nou tw=n mega/lwn *palati/wn, Praefecti aut Praesidis magnorum Palatiorum: item *)/arxontos2 tw=n *palati/wn, Principis Palatiorum. Dicebatur vero Curopalates, l. de Offic. Constantinop. p. 47. Item Cura palatii, unde prior vox orta, Amm. Marcellin. l. 14. lisdem diebus Apollinaris Domitiani gener pauloante agens Palatii Caesaris curam etc. Cuius munus, ut virga [orig: virgâ] aurea [orig: aureâ] decoratus, inter obsequia numerosa, ante pedes regios primus incederet. Corippus Africanus l. 1. num. 8.

Cum magni regeres divina Palatia Patris,
Par exstans curis, solo diademate dispar,
Ordine pro rerum vocitatus Cura Palati [orig: Palatî],
Dispositu nam Caesar eras, cum sceptra teneret
Fortis adhuc senior.

Ubi tamen pro Cura Palati quidam malunt legere Curopalates quae vox serius invecta est. Meminit eius P. Diaconus l. 16. Efficitur ei huiusmodi successor, Iustinus Curopalates: Georg. Cedrenus et Ioh. Zonaras tom. 3. in vita Iustini, in Leonis Isauri, a quo Arthabasdus eum honorem accepit, et Instaurati, *kouropala/thn appellat, ipse Curopalates, seu, ut alii volunt, Georg. Codinus l. de Off. Constant. p. 13. et p. 31. kai\ ta\ tou= *kouropalatou= o(/moia toi=s2 tou= pike/rnou kai\ a)/neu dikanikh=s2. Et Curopalatae similia quoque vestimentis Pincernae, ac sine iudiciali sceptro. Cui Magistratui similis apud Gallos fuit, Maior domus Eginharto dictus in vita Caroli M. et Vinc. Lupan. de Magistrat. Gall. qui regiae Aulae curam gerebat. Vide Thom. Dempster. Paralipom. in Rosini Antiqq. Rom. l. 1. c. 4. et de Palatiis Publicis Regum Franciae infra. In Theatris quoque tragicis Palatia Regum, pensilibus tapetibus obducta, partim ut Scena magnificentius ornaretur, partim ut Regiarum aedium species vera exhiberetur, erigi fuisse solita, idem docet, in l. 5. c. 10. probatque variis ex Antiquitate exemplis, etiam Heroicis temporibus istiusmodi Regum sedes tapetibus fuisse instratas. Unde au'aea Regum Auson. Eidyll. 5. et c. Imo apud recentiores, in Monasteriis quoque Palatium memoratur, Petro Diacono Casin. de Miracul. S. Bened. sed quae pars aedium Monasterii fuerit, non omnino liquet; nisi fuerit domus Abbatis, quam Aulae nomine donat Auctor Vitae Hermelandi Abb. num. 30. Sed et id nominis coeteris quoque Dignitatum seu Officialium Monasterii aedibus, in veteri scheda, apud Angelum a Nuce, tributum legitur. Interdum pro Refectorio etiam seu maiori Aula usurpatur, ut in Regula Militum Templariorum in Concilio Trecensi A. C. 1127. can. 8. seu potius pro cellis, vel quibuivis aedibus Monasticis, ut in veteri Charta Sanctii Regis, qui ad Zamorram obiit, apud Car. du Fresne Glossar.

Chingtu Metropolis est Suchvenae provinc. in Sinis, Emporium splendidissimum ubi Rex e Taiminga, familia habitabat, cuius Palatium 4. milliaria Italican suo [orig: suô] ambitu complexum in ipso urbis meditullio, quatuor portis exornatum erat, p. 225. Constantinopolim missus a Berengario Italiae Regead Constantinum Imperatorem, A. C. 950. Luitprandus Diaconus Ticinensis Palarium Imperatoris sic describit l. 6. c. 2. Erat, inquit, Regia ornata sumptuosissime, ibi aerea inaurata arbor, ante ipsius Imperatoris solium assurgebat, expansis magnum in modum ramis aeneis utque inauratis: in his frequentissimae variarum specierum aves arte confictae; quarum singulae speciei propr as voces cantusque emittebant, incredibili arte. Regium autem solium miro [orig: mirô] erat confectum artificio [orig: artificiô], ut momento [orig: momentô] videretur humile, postea momento [orig: momentô] in sublime elatum apparebat, ut velut solqrio compar conspiceretur, nullis conspectis aut instrumentis aut machinis: Erant sedilia eius amplissimae, quae leonum simistachra auro [orig: aurô] tecta custodire viderentur, Delatus igitur est Luitprandus in Imperatoris conspectum, duorum Eunuchorum humeris innixus, mox ubi coram adstitit, leonum simulacra illa rugitum quendam emisere [orig: emisêre]; avium quoque simulacra quaelibet pro sua specie vocibus obstrepebant. At cum prenus paulum ab Imperatore distans illum adorasset [orig: adorâsset] in humili sedentem, vix erigens cervicem conspicit illum iam, mutato [orig: mutatô] Imperiali amictu, iuxta Aulae laquearia, sublimem sedere, p. 230. Fhokiena provinc. Sinarum, habet ad Urbem Himghoam, lacum Chung, in cuius ripa Palatium ingens decem aularum: in eo, quoties pluvia aut tempestas imminet, sonus veluti campanae auditur, p. 225. Galieni Palatium, ad Burdigalam, ab Galieno Augusto nomen habuerit: ibi tristes et segnes insignis quondam Amphitheatri reliquiae. Id circum dabant parietes sex, eratque extimi, reliquos altitudine superantis et intimi omnium humillimi intervallum 86. pedes: Mediae areae longitudo, quam excipiebant utrinque portae singulae, 224. Iatitudo 140. pedes patebat, ut haec ovi figura [orig: figurâ] construi mos erat. Extra Urbem semper fuit, a proximo moenium angulo passus minimum 400. Tutela vel Palatium tutelae, et ipsum extra Urbem quadratum, sed propius Garumnam

pomoerio [orig: pomoeriô] prolato [orig: prolatô], in ipsam Urbem concluditur. Peristylium est quadrangulum orthogonium longum pedes 87. latum 63. columnis adsurgebat striatis octo in longitud. et 6. in latit. quae fiebant in toto ambitu 24. e quibus adhuc nuper 18. stetere [orig: stetêre] vide eundem p. 234. Haga Comitis, Palatium habet regium, fossis in arcis modum circumdatum, cui piscina perampla ad Septentrionem obiecta est, a Guilielmo Imperatore Hollandiae Comite, exstructum. In eo admirabilis atrii fabrica est, quod latissimum amplissimumque non trabibus colligatur, sed solis lacunaribus elegantis operis, quorum materiam Hibernia subministrasse [orig: subministrâsse] dicitur, nullius venenati patientem. Idem p. 236. Hemeskirkam prope, in Batavia eadem, reliquus superest castelli circus, pyrgum Lugdunensem circinato [orig: circinatô] ambitu referens, uliginosa [orig: uliginosâ] et inaccessa palude; in cuius meditullio editissimum stetisse perhibetur aedificium, novem contignationes altum, sic ut nautis phari usum exhibuerit: cum puteo altissimo et peramplo, quem credulum vulgus cuniculum habuisse pervium fabulatur, ad armamentarium usque Romanum p. 236. Iunnania, Sinarum provincia, urbem habet Tali, in qua Palatium, cuius peribolus 5. stadia complet, tota moles 10. perticas in altitudinem exurgit, p. 225. Mogoris Palatium, vide descriptum sapra. Nero, in vestibulo aedium suarum colossum 120. pedum posuit; erant porticus triplices milliariae, stagnum, maris instar, circumseptum aedificiis, ad Urbium speciem. Rura insuper arvis atque vinetis et pascuis, sylvisque varia, cum multitudine omnis generis pecudum atque ferarum. In coeteris partibus cuncta auro [orig: aurô] lita, distincta gemmis unionumque conchis: cenationes laqueatae tabulis eburneis versatilibus, ut flores; et fistulatis, ut unguenta desuper spargerentur. Praecipuae cenationum rotundae, quae perpetuo diebus acnoctibus vice Mundi circumagerentur. Idem p. 229. Pekinga in Sinis, Palatio [orig: Palatiô] superbit, quod 12. in ambitu Sinica stadia continens, 4. habet portas, quatuor Mundi cardinibus obversas, muro [orig: murô] triplici alto [orig: altô] et forti cinctum. Vide eius descriptionem apud eundem p. 217. et seqq. Dicam saltem, fluvio [orig: fluviô] permeari magnarum navium patiente, qui per interiores Palatii partes in varios distributus canales, utilitati simul ac amoenitati inservit: Ibidem Forum esse hominum 30000. capax: ad singulas portas 5000. militum excubare etc. Ut de Praefectorumaedibus, quas vere Palatia possis dicere, nihil superaddam. Persepolis, regiam habuit magnificentissimam quam ab Alexandro M. incensam facunde describit ac dolet Curtius: l. 5. c. 6. De eius ruderibus vide supra in voce Chilminar. Pisauri, in ducum Urbinatium villa Imperiali, ea [orig: eâ] arte confecta sedilia conspiciuntur, quae, quamquam pavimento sint proxima, momento [orig: momentô] tamen in laquearia usque tracta cum sessoribus videntur, trapetiorum simili vertigine: qui etiam supra Solarium efferuntur, non amplius conspiciendi. Idem p. 233. Salomonis Palatium, in sacris Domus saltus [orig: saltûs] Libani dictum longum 100. latum 50. altum 30. cubitos, de polito marmore, lignis cedrinis, auro [orig: aurô] atque argento [orig: argentô] decoratis, ac desuper tecto [orig: tectô] plano [orig: planô] cum deambulatoriis, magnifice exstructum, describitur 1. Regum c. 7. et apud Preyelium Sinae et Eur. p. 226. Maiestatem eius coniectare licet, a tempore 13. annorum, et operariorum multitudine, ad 165000. hominum assurgente, quibus ter mille tercenti praeerant Architecti et *)ergodiw=ktai. Scarponae, Palatium ad Nanceium, describitur a Petro Divaeo, qui numismata quaedam antiqua ibidem subinde erui extareque antiquum marmor, in quo artifice manu Mulier, talaribus induta vestibus, equae insidens, calathum aut simile quidpiam gestet, memorat, apud eundem p. 234. Sinensium Palatia licet magnitudine, soliditate ac splendore marmoreis Europaeorum molibus cedant, ampliora tamen plerumque sunt et ad usus humanos commodiora saepe ac illis magis nitida. Suchvena, vide supra Chingtu. Troiani Palatii reliquias, descripsit au)to/pths2 Petrus de Valle Itiner. tom. 1. Valentiam Hispaniae prope horti sunt, non tantum citris consiti, sed etiam citreis parietibus vivente materia [orig: materiâ] conclusi, ut dubites hortine sint an aedes. Intus enim Aula, Conclavia, Curia: Item Sacella, Altaria, sedilia Canonicorum, Thronus. Episcopi et coetera huiusmodi. Praeterea pavimentum laterculo [orig: laterculô] quadrato [orig: quadratô], vitreatoque [orig: vitreatôque] ac picto [orig: pictô] constratum est; Describitur a Laur. Valla apud Ad. Preyelium l. cit. pag. 232. Villae Romanorum, quid nisi Palatia? Gordianorum villa una loco [orig: locô] omnium: in qua Capitolin. c. 32. ait, 2000. columnas uno peristylio fuisse, quarum 50. Carystiae 50. Claudianae, 50. Syenitides, totidem Numidicae, pari mensura [orig: mensurâ], in qua Basilicae centenariae tres; Coetera huic operi coovenientia, et Thermae, quales, praeter Urbem, nusquam in Orbe terrarum: fuit autem via [orig: viâ] Praenestina [orig: Praenestinâ]. Apud eundem Preyelium loc. cit. p. 230. Sed de his in voce Villa plura. Vide quoque hic [orig: hîc] in voce Palatium, locus in Lemovicibus.

PALATIUM [2] urbs Diocletiani, quam nunc nautae Spalatum vocant. Euseb. in Chronicis: Diocletianus haud procul Salonis in villae suae Palatio moritur. Vide Spalatum.