December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised


image: as0001

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS TERTIVS Literas M, N, O, P, Q, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.



image: as0002

[gap: blank space]

image: as0003

[gap: illustration]

image: s0758b

PILLERIUS dignitas inter Equites Melitenses, quae vulgo Piliere, Gall. Pilier, ex Latino pila, i. e. columna. Cum enim Nationes VIII. hunc Ordinem componant, primus in qualibet illarum Pillerius est, et quasi columna suae Linguae seu Nationis, ut; videre est, apud Dominic. Macrum Hierolex.

PILLORIA ae, Cowello Pillorium, alias Collistrigium: a Gallic. Pil. Est supplicii machina ad ludibrium magis, quam poenam, quo [orig: quô] quis super pegmate constitutus, comprehenso [orig: comprehensô] que inter fauces duarum tabularum ideo cavatarum collo [orig: collô], spectaculum populo praebetur deridendum. An a Graeco pu/lh et o(ra/w, quod delingquens quasi per ianuam emisso [orig: emissô] capite prospiceret? An a Gallic. Pilleur, depeculator, Cuiusmodi sunt Pistores, cui hominum generi puniendo hoc supplicii primo institutum est. Hi enim suis in pane fallaciis Remp. depeculantur; a quo et ipsa sua nequitia Pilleurie dicta fuit, quasi depeculatio: ET sic vox proprie ad naturam delicti spectat, non ad supplicii instrumentum, quod suo [orig: suô] vocabulo [orig: vocabulô] Collistrigium nuncupant. Suadere id videtur Statutum de Pistoribus, ubi dicitur: Subeat iudicium Pilloriae. Vide Spelmannum Glossar. Car. du Fresne vocis originem arcessit potius, a pila iterum i. e. columna, ad quam alligabantur rei. Idem enim inquit, pilorium cum postello, seu columna lignea, Conailio Bituric. A. C. 1336. can. 12. item pilorium seu postellum, in coemiteriis et locis sacris affigunt et apponunt. Vide eum Glossar. et in Constantinop. Christiana, ubi de Milio aureo. Apud eundem, Ferrarius Italos gogna appellare supplicii genus, quo [orig: quô] noxii iniecta [orig: iniectâ] boiaesive numellae cervice, in suggestu, omnium sibilis ac ludibrio exponuntur, vide illum quoque vocle Berlina; ut et supra aliquid in Numella.

PILOPACA legit Clusius, in antiquis inscriptionibus, dicitque significare fluvium Castellae veteris, in Hispan. vulgo Pisverga dictum.

PILORUM ustrina a veneficis strigibus ad philtra usurpata, vide infra, voce Pilus.

PILOSI Graece trixiw=ntes2, occurrunt Esaiae, c. 13. v.22. etc. 34. v. 14. ex Aquilae versione, qui ita vocem Hebr. [gap: Hebrew] exponit. Hieronymo sunt Styri vel Incubones: unde sumpta vox Satyrorum, in nuperis versionibus, atque eo libentius usurpatur, quod species, qualem Poetae describunt, abhircina non abludit,neque ipsa Satyri vox ab hebr. Sabir. Et certe a [gap: Hebrew word(s)] pilo Hebraeis [gap: Hebrew] est hircus, animal hirsutissimum: quemadmodum Graece tra/gon dici volunt, a)po\ th=s2 traxu/thtos2, a pilorum asperitate. Sed et nomine [gap: Hebrew] , idola vel daemones appellari videas, Levit. c. 17. v. 7. et 2. Chronic. c. 11. v. 15. qua de re diximus supra, voce Hircipili. nempe Diabolus hirci specie se praebere conspiciendem amat. Unde in Iamblichi Babylonicis, tra/gou ti\ fa/sma e)ra=| *simw/nidos2, Hirci spectrum aliquos deperit Simonidem. Et apud Philostr. Vita [orig: Vitâ] Apollonii, l. 6. c. 13. Venerat in vicum (Aethiopiae prope Nili cataractas) decimo [orig: decimô] iam ante mense Satyri spectrum (i. e. Diabolus, Satyri specis) furens erga mulieres, iamque duas illarum interfecisse ferebatur, quas videbatur maxime amare. Idem iudicium de Silvanis, Faunis et Gallorum Drusiis, de quibus Augustin. agit de Civ. Dei, l. 15. c. 23. etc. Itaque, cum locis praefatis praedicitur fore, ut in desolatis urbibus [gap: Hebrew word(s)] hirci saltent et clament alter ad alterum, spectra intelligas potius quam veros hircos: Quae eadem mens illis fuit, qui pro hircis vel daemonia vel pilosos, explicant; aut Satyros, i. e. Satyrorum specie Daemones apparentes. Ullos enim aut iam extare aut unquam in rerum natura exstitisse, homines istiusmodi Pilosos sei Satyros, falsum est, Nec enim assensum meretur magnus Scriptor, qui Satyrum introducit Antonium in eremo rogantem, ut pro se communem Deum deprecetur etc. Bochart. hieroz. Part. poster. l. 6. c. 7. Vide etiam in voce Satyrus; it. supra ubi de Faunis ficariis, et voce Hircipili.

PILOSITAE ab Origenistis appellati sunt Orthodoxi, quod in die Iudicii omnes homines, cum iisdem pristinis suis pilis, resurrecturos esse profiterentur, Hieronym. Ep. 61. ad Pammach.

PILOSUS Comes apud Guil. Britonem Philippidos, l. 10. ubi de praelio Bovinensi, v. 407.

Et Comitem, quem Teutonici dixere [orig: dixêre] Pilosum:

Apud Germanos, idem est cum Comite Silvarum seu Silvestri. De quo eodem Chronicon Flandriae, c. 15. et un Comte d'Alemaigne, qu'on appelloit le Comte Pelu. Quo [orig: Quô] loco [orig: locô] Sauvagius, contra MSS. fidem restituit, ex Meiero, Le Comte Palatin du Rhin, ut et c. 21. ubi inter Electores Saeculares Imperatorum primus post Ecclesiasticos, le Pelu du Rhin, i. e. Pilosus Rheni, recensetur, quem Comitem Palatinum Rheni esse constat. Casparus Barthius ad Britonis d. l. Raugraffen, ait, non Rauchgraffen intelligimus, asperarum regionum Dominum, non ipsum birsutum, aut pilis obsitum. Vide quoque Comes Hirsutus supra.

PILSENUM seu PILSNA urbs Bohemiae ad fluv. Misam, probe munita et ampla, 9. miliar. German, a praga in Occidentem, 6. a limite Palatinatus superioris, 11. ab Egra, Versus ortum hibernum. Expugnata est, a Mansteldio, A. C. 1618. cum olim ab Hussitis frustra esset tentata.

PILSNA urbs Poloniae superioris in Palatinatu Sandomiriensi. caput territorii adiacentis, prope Vistulam fluv. aliquot milliar. supra Sandomiriam, vulgo Pilsno. Hic [orig: Hîc] Boleslaus Bohemus Ottonem II. Imperatorem A. C. 976. gravi clade affecti.

PILUM Tyrrheni inventum, Plin. l. 7. c. 56. proprium Romanorum olim militum gestamen, exacte describitur a Polybio Histor. l. 6. interprete Cl. Isaaco [orig: Isaacô] Casaubono [orig: Casaubonô], his verbis: Sunt e Pilis quaedam crasse, quaedam tenuia, et e solidioribus, quae rotumda sunt, palmarem habent dimetientem, quae quadrata, latus; tenuia si binis mediocribus sunt similia, etc. Et paulo post, Istorum omnium


image: s0759a

hastile tres fere cubitos longum st, aptatur singulis telum serreum, hamatum, paris longitudinis cum ipsis lignis, cuius nexum adeo formant valide, ad media usque ligna religantes, et crebris fibulis configentes, ut non ante nexus inter utendum laxetur, quam ferrum frangatur, etsicrassum in fundo, et, qua [orig: quâ] parteligno committitur, digitum unum cum dimidio, usque adeo magna [orig: magnâ] cautione prospitiunt huic adnexiom. Vide quoque Livium, Decad. 3. l. 1. et Halicarnas. l. 5. Sed haec omnia non satisfecerunt animo sagacissimo et perspicasisimo Ios. Scaligeri, cuius ultimum in terris conatum aiunt fuisse veram, ipsius iudicio [orig: iudiciô], huius teli delineationem. At cura [orig: curâ] ea [orig: ] supersederi posse faciunt nummi veteres, qui telum perspicue exhibent spectandum. Ex illis unus, quem Iac. Gutherius proponit de Iure Pontificali vet. Tom. l. 3. c. 16. laudatus Casp. Barthio, ad Stat. l. 3. Sylv. 3. v. 99. Meminit eorum Lucanus, Pharsal. l. 3. v. 598.

Pila sed in medium venere [orig: venêre] trementia pectus.

Et, l. 8. v. 597.

Septimius, quiproh! Superum [orig: Superûm] pudor, arma satelles
Regia gestabat, posto deformia pilo.

Corippus item, l. 4. v. 242.

Ingens excubitus protectorumque phalanges
Fulgebant rutilo [orig: rutilô] pilis splendentibus auro [orig: aurô].

Ubi inaurariea consuevisse, etiam ultimo [orig: ultimô] aevo [orig: aevô], observat Barthius, ad Stat. Thebaid. l. 8. v. 405. Alii. De lauro pinnisque pilis additis, cum laeta nuntianda essent vel tristia, vide infra ubi de Pinnatis Literis. Reliqua supra, voce Pilani, uti de paltoi=s2 seu ptlis veterum Persarum, in Sibyna.

PILUMNUS Iovis filius, eius Apuliae partis, quae postea Daunia dicta est, Rex, qui Danaen Acrisii filiam ad Apulum litus una cum Perseo filio delatam, uxorem duxit, et Danaum ex ea suscepit Turni patrem. Servis Picumnum, et Pilumnum fratres fuisse ait, quorum ille stercorandorum agrorum usum invenerit, unde et Sterculinus est: Pilumnus vero pilandi frumenti rationem, unde et pilum ab ipso nomen volunt accepisse, Lloyd. Nonius Marcellus Pilumnum et Picumnum Deos vocat, Praesides auspiciis coniugalibus, citatque Varronem, de Vita Pop. Rom. l. 2. cuius haec sunt: Natus si erat vitalis ac sublatus ab Obstetrice, statuebant in terra, ut auspicaretur rectus, Diisque coniugalibus, Pilumno et Picumno, in aedibus lectus sternebatur. Idem Varro, inter 3. Deos custodes Puerperae statim post partum adhibitos Silvanumque ab ingressu nocturno arcentes, Pilumnum ac Picumnum ponit; quod propterea sactum, quoniam Silvani et Fauni, quos vulgo Incubos vocabant, improbi quondam fuerant mulierculis ac earum concubitui inhiabant, unde ne Silvanus per noctem ingrederetur, et iacentem vexaret, hi adhibiti. Ita enim ex eo Augustin. de Civ. Dei, l. 6. c. 9. Mulieri fetae post partum tres custodes commemorat (Varro) adhiberi, ne Silvanus per noctem ingrediatur et vexet: Eorumque custodum significandorum causa [orig: causâ] tres homines noctu circumire limina domus, et primo limen securi ferire, postea pilo [orig: pilô], tertio deverrere scopis: ut his datis culturae signis, Deus Silvanus prohibeatur introire: quia, inquit, neque arbores caeduntur, atque putantur, sine ferro: neque far conficitur sine pilo; neque fruges coacervantur sine scopis. Ab bis autem tribus rebus tres nuncupati Dii, Intercidona a securis intercisione: Pilumnus, a pilo: Deverra a scopis, quibus Diis custodibus contra vim Dei Silvani feta conservatur. Vide quoque Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 2. c. 19. et Thom. Bartholinum, de Puerperio Verter. adde Gerh. Io. Vossium, de Idolol. l. 1. c. 40. ubi multa de his Rutulorum Diis, avo avunculoqueaut patruo magno Turni, quosa quibusdam pro Dioscuris quoque habitos, addit.

PILUS [1] a PELLE cui inhaeret, an a Graeco pi/los2, de quo supra, an a pti/lon, i. e. pluma, an a fu/llon, folium etc. vilitate sua [orig: suâ] in proverbium abiit, apud Latinos, Pili non facio, Cicer, ad Fratrem, et Graecos, *)/acios2 trixo\s2, dignus pilo [orig: pilô], inhominem nihili, Erasm. Adagior. Chil. 1. Cent. 8. Adag. 4. hinc Romuli nepotibus curate evulsus, vide supra ubi de Alipilis. Domino zero nostro digna res providentia [orig: providentiâ] visa, Matth. c. 10. v. 30. *(umw=n de\ kai\ ai( tri/xes2 th=s2 kefalh=s2 pa=sai h)riqmhme/nai ei)si\. Vestri autem etiam capitis pili in numerato sunt. Sed et ad pilum, funditorum dexteritas olim explorata. Ita enim in Beniaminitarum exercitu septingenti viri, funda [orig: fundâ] misisse lapidem ad pilum, sine erratione, leguntur, Iudicum c. 20. v. 16. Quomodo apud Smyrnaeum, l. 4. in sagittario certamine pro scopo statuit Agamemnon galeam setis equinis insignem, praemium illi daturus,

-- o(/s2 ke/rseien a)p)o tri/xas2 o)ce/i+ xalkw=|.

Nec ita pridem in Perside Scamachiae Prorex semel atque iterum ictu sagittae medium secuit pilum sex magnorum passuum intervallo [orig: intervallô] distantem, teste oculato [orig: oculatô] Oleario [orig: Oleariô], Itin. Persici l. 4. Vide Bochart. Hieroz. Part. poster. l. 3. c. 10. Etiam in Disvestitionibus recentiori aevo [orig: aevô] pilus adhibitur: Fiebant enim illae proiecto [orig: proiectô] pilo [orig: pilô] vestimenti; quasi, qui se disvestiebat de re aliqua, h. e. possessione eius sese exuebat, vestes revera deponeret. Cuius ritus meminit Hincmarus Laudun. Ep. ad Remensem, Tomo [orig: Tomô] II. Opp. Hincmari Remens. Archiepiscopi: Potestis ---- interrogare, curea, quae nunc repetit, nullo [orig: nullô] cogente ------ per pilum vestimenti sui a seterra [orig: seterrâ] tenus eiectum, non tantum dereliquit etc. et Godofredus Dux Brabantiae in vetere Charta, apud Miraeum Diplomat. Belgic. c. 65. Quadraginta ergo solidos, quos de horreo supradictae villae annuatim tollendos existimabam ------ proiecto [orig: proiectô] a me pilo [orig: pilô] palliimei, iuxta morem Nobilium werpivi, ut alia omittam. At nimium iis tributum, quibus in philtra uti, qua de re aliquid supra attigimus. Sed et alias pilos suburere soliti Veteres vel metu, ut Dionysius Tyrannus apud Tullium, l. 2. Offic. c. 7. et Commodus Imperator apud Lamprid. c. 17. vel delitiarum causa [orig: causâ], ut Augustus apud Sueton. et Otto apud Tacitum. Ustriculas Tertullian. mulieres, quarum opera in hancrem adhibita, vocat, l. de


page 759, image: s0759b

Pallio, vide infra: et plura de pilis, animalium inprimis, apud Plin. l. 11. c. 39. hominum, apud Voss. de Idolol. l. 3. c. 91. c. 95. et l. 4. c. 45. et 87.

PILUS Eliaca vide pylus Eliaca.

PIMENTARIUS et PIMENTUM Graecis recentioribus *phmenta/rios2, et ph/menton, vide supra Pigmentarius, et Pigmentum.

PIMENTELLIA celebris in Portugallia Familia, ex Gallaecia eo profecta. In qua in primis Vasco Martinus Pimentel praecipuo honoris gradu, apud Alfonsum III. Portugalliae Regem viguit, sed eo [orig: ] inimicorum odio [orig: odiô] deiectus est. Filius eius Alfonsus, nepos Ioh. Alfonsus, acpronepos Rodericus, cognomine Bonus, bellica [orig: bellicâ] virtute exstitere [orig: exstitêre] illustres. Quo [orig: Quô] ultimo [orig: ultimô] genitus est Ioh. Alfonsus, cui Henricus III. Rex Castellae Beneventum (Benavente) cum titulo Comitis concessit. Hic Rodericum Alfonsum genuit, Ioh. Alfonsi, in quo Comit. de Mayorga titulus coepit, atque Alfonsi, patrem, Alfonsus ex minori filio Petro Dn. de Villafafila, avus exstitit Bernardini primi Marchionis de Tabara et reliquorum, (de quibus vide infra in voce Tabara ) satoris. Maior Alfonsi filius Rodericus Alfonsus genuit Ludovicum Marchionem de Villa franca, cuius filia Maria Pimentellia nomen et Villam Francam Toletanis intulit atque Alfonsum Comitem de Benavente; quo [orig: quô] natus Antonius Alfonsus, reliquorum Comitum sator, et Petrus, Philippi II. gratia [orig: gratiâ] Marchio de Viana in Gallaecia creatus ac novae lineae auctor exititi. Comites Pimente llios quod attinet, eorum sic habet series: Alfonsus Pimentel Comes Benevantanus, ex Maria (filia Didaci Fernandini de Quinnones ) pater fuit Roderici Alfonsi Pimentel. Comitis de Benav. quo [orig: quô] et Maria [orig: Mariâ] Pacheca [orig: Pachecâ] genitus Alfonsus Pimentel Comes de Benavente, iunxit sibi Annam de Vela sco et Herrera, atque ex ea suscepit Antonium Alfonsum Fimentellium Comitem Beneventanum; maritum Ludovicae hcuriciae Gironae, et ex ea patrem Ioh. Alfonsi Pimentellti Comitis Benev. cui Catharina Quinnonia Comes de Luna, peperit Antonium Alfonsum Pimentellium Comitem Lunae et Beneventi: Patrem ex Maria Pontia de Leon. Ioh. Alfonsi Pimentellii Comitis de Mayorga, Roderici Alfonsi Pimentellii, Claudii de Quinnones, Ludovici Pimentellii etc. qui hoc saeculo [orig: saeculô] floruere [orig: floruêre]. Phil. Iac. Spenerus Theatr. Nobil. Eur. Part. 2. p. 83.

PIMENTUM in Excerptis Apicii, apud Salmas. ad Vopisc. in Aurelian c. 4. Vide supra in Pigmentum.

PILUS [3] Martinus, vide ibi.

PIMOLISA castellum Ponticae regionis intra Halyn, a quo regio Pimolisena, Steph. quae forte Pimolitis, Strab.

PIMPILIM in Bengala longum piper, quod ibi tantum nascitur, voicatur hodie, a Barbaris Pepeli, e qua voce Graecorum pe/peri manasse [orig: manâsse] certum est: quemadmodum iidem ex Zengebil Indorum Zingiber fecerunt. Vide Salmas. as Solin. p. 1026. et 1072. ut et infra, in voce Piper.

PIMPLA [1] mons Macedoniae in Thessaliae confinio, Olympo vicinus, Musis sacer, qui Pimpleus Catulio dicitur; ubi et fons eiusdem nominis, unde Musae Pimpleae et Pimpleides dicuntur. Horat. l. 1. Od. 26. v. 8.

Necte meo Lamiae coronam
Pimplea dulcis. ----

Statius, l. 1. Sylv. 4. v. 26.

Excludat Pimplea sitim, nec conscia detur
Pirene. ------ ------

Nic. Lloydius.

PIMPLA [2] locus Phocidis, apud Parnassum, Musis sacer, Pausan.

PIMPLEA Graece *pimplhi/+s2, apud Apollonium Rhodium, ubi de Orpheo.

---- ------ *to\n r(a/ pot' au)th\
*kallio/ph *qrh/i+ki fati/zetai eu)nhq ei=sa
*oi)a/grw| skopih=s2 *pimplhi/+dos2 a)/gxi teke/sqai.
------ quem quondam ipsa
Calliopa Thraci fertur congressa
Oeagro prope speculam Pimpleam peperisse,

aliis mons Thracia, aliis fons, alii locus iuxta Pieriam esse videtur. *pi/plan et *pi/pleian Graeci plerique scribunt, unde Pipletes Vates Orpheus dicitur Appuleio, l. 2. Sic in modum suerbi iuvenis Aonis (Penthei scil.) vel Musaei vatis Pipletis laceratus atque discerptus domo [orig: domô] proitubor. Et Pipleides Musae, apud Varronem, de L. L. l. 6. Certe in antiquis Strabonis exemplaribus *pi/plan et *pi/pleian scriptum extare, notarunt [orig: notârunt] Eruditi. Hesych. *pipli/ai ai( *mou=sai e)n tw=| *makidonekw=| o)lu/mpw|, a)po\ krh/nhs2 *pipli/as2, Pilpleae Musae, in Macedonico Olympo,a fonte Piplea etc. Salmas. ad Solin. p. 159. Vide quoque Brodaeum ad Oppianum, Crneget. l. 2. p. 63.

PIMPRANA urbs circa Indi fluv. partes superiores, Arian, in Indic.

du PIN Iohannes, vide Iohannes.

PINACES *pnakes2, dicti sunt Theoni, qui aliis paraph/gmata. Vide supra in Parapegma, et Cl. Suicerum, voce *pnac.

PINACHES Pastorum in Aegypto Rex XII. Osocheris successor, praefuit annos 9. dum Amosis in Thebaide regnaret, et Samgar apud Israelitas occideeret 600. Philistaeos: apud Graecos vero Hercules res gereret. Eum in regno excepit Susennes. Ioh. Marshamus, Canone Chron. ex Manethone.

PINACOTHECA Imaginum illustrium doctrinae vel ingenii laude, Virorum, nomen libria Iano Nicio Erythraeo haud pridem editi, de quo ipse sic ad Lectorem: Eorum tantum imagines in hanc Pinacothecam intuli, qui, mea [orig: meâ] aetate, memoria [orig: memoriâ] digni exstiterunt, quique me vivo [orig: vivô] fato [orig: fatô] functi sunt suo [orig: suô]; neque tamen omnium imagines sum complexus, sed eorum tantum, qui mihi vel amicitia [orig: amicitiâ] coniuncti,


page 760, image: s0760a

vel auditione et fama [orig: famâ] noti fuere [orig: fuêre]: eos autem, de quibus tacui, iratos non vereor, quod se faisse neglectos querantur; quoniammortui omnino nesciunt irasci: quamquam neglecti non sunt dicendi ii, quorum ego scripta non legerim, quosque ne natos quidem noverim. Prodiit Coloniae Agrippinae A. C. 1645. A Pinacothecis Romanorum, quae ad insaniam usque olim receptae. Ut enim in Atrio Tablinum, in quo servabantur codices rerum in Magistratus gestarum: Armaria, quae imagines Maiorum continerent, sic Pinacothecae erant, ubi tabulas pictas, aliaque asservari mos erat. Vitruvius, l. 6. c. 7. ipsarum rationem,in aedium metatione, non semel sibi habendam constituit: improbavitque Plin. l. 35. c. 2. nimium earum studium, quod in illis instruendis acreferciendis passim ponebant. Et quidem tabulas pictas curavere [orig: curavêre] Pictores, quos familiares fuisse Romanis supra diximus. Erat et Officinator a statuis, cuiusmodi legitur fuisse Eutyches nescio quis Augustorum Libertus, et Hermeros Tib. Claudii Caesaris servus Theamidianus ab Marmoribus Magister, qui faciunt ut credant Eruditi, apud Caesares saltem, non Pinacothecas modo, sed et Agalmatothecas,italiceat appellare, in delitiis fuisse; privati enim his Atria referserant sua. Vide Laur. Pignorium Comm. de Servis.

PINAMUS urbs Aegypti, Stephan.

PINARA [1] urbs Lyciae mediterranea valde amoena, Episcopalis sub Archiepisc.Myrensi, adhuc Pinara vulgo. Populi Pinaritae Plinio, l. 5. c. 23. ad montem Casium, Apud Stephanum Artymneso vocatur, qui addit omnia rotunda lingua [orig: linguâ] Lyciorum Pinara dici.

PINARA [2] insula maris Aegaei, Plin. l. 4. c. 12. Ionii, Ferrario, apud Echinades. Cum Virgil. ait, l. 8. Aen. v. 270.

Et domus Herculei custos Pinaria sacri.

Videtur potius familiae.

PINARIOLUM urbs Pedemontis, cum arce permunita, ad Chrisonem amnem, et radices Alpium. Antea Sabaudici Iuris, sed ab A. C. 1631. Gallis paret. In ipso Delphinatus limite, 12. milliar. Pedemont. ab Augusta Taurinorum in Afric. 19. a Segusio in Meridiem, Salutias versus 10.

PINARIUS [1] vide Titus.

PINARIUS [2] et POTITIUS Arcadiae duo senes, quibus, qualiter coli vellet, ostendit Hercules, scilicetut mane ac vesperi ei sacrificaretur. Perfecto [orig: Perfectô] itaque matutino [orig: matutinô] sacrificio [orig: sacrificiô], cum circa Solis occasum essent sacra reperenda, Potitius prior advenit, Pinarius postea extis comesis. Unde iratus Hercules statuit, ut Pinariorum familia tantum ministra esset, epulantibus Potitiis et complentibus sacra, unde et Pinarii dicti sunt, a)po\ th=s2 peinh=s2 i. e. a fame. Nam senem illum Pinarium, constat alio [orig: aliô] nomine nuncupatum, Servius. Virg. l. 8. Aen. v. 269.

-- Primusque Potitius auctor,
Et domus Herculei custos Pinaria sacri.

PINARIUS [3] Natta in Iul. Motanum, ortus et occasus subinde inserentem, quum quidam illum audiendum negasset [orig: negâsset]: At ego, inquit, paratus sum iilum audire ab ortu usque ad occasum. Senec. ep. 122.

M. PINARIUS Posca, Praetor, An. Urb. Cond. 572. Sardiniam tenuit, Corfos in Corsica domuit, 2. milibus eorum in acie caesis, qua [orig: quâ] clade compulsi illi obsides dederunt, et cerae centum milia pondo. In Sardinia similiter, contra Iluenses, secunda praelia fecit. Idem cum legem Annalem ferret, dissuasor M. Servilius: Dic mihi, inquit, M. Pinari, numsi contratedixero mihi maledicturus, ut ceteris fecisti? Ut sementem feceris, inquit, ita metes, Cicer. l. 2. de Orat. c. 65. ubi perperam Rusca legitur.

PINARIUS [4] Ruffus, vide Lucius. It. Publius.

PINARIUS [5] Valens, Praefectus Praetorio, patruus Maximi Imperatoris fuit. Iul. Capitolin. in Maximo et Balbino, c. 5. Pueritiam omnem (Maximus) in domo patrui Pinarii fecit, quem statim ad Praefecturam Praetorii subvexit, ubi factus est Imperator. Ubi Palat. et princeps editio: in domo patris Pinarii. Sed patrem et Maximum itidem, non Pinarium, prius Auctor vocavit, Salmas. ad loc.

PINARIUS [6] fluv. iuxta Issum urb. inter Ciliciam et Syriam, Steph. Eius meminit Dionys. Periegetes, uti videre est. in his:

*kai\ tw=| me\n pleo/nwn potamw=n e)pimi/sgetai u(/dwr
*thlo/qen e)rxome/nwn, *pwra/moio/ te kai\ *pina/roio,
*ku/dnou te skolioi=o me/shn dia\ *ta/rson i)o/ntos2.

De sinu Issico seu marii Cilicio loquitur. Nic. Lloydius.

PINAROPOEI Graeci *pinaropoioi\, Epiphanio dicuntur, limpidatores et politores gemmarum, oi( smh=ktai li/qwn kai\ stilbwtai\, lapidum tritores, qui artritu limaevel arenae vel rotae vel alterius lapidis scobe gemmas poliunt et nitorem dant. Metaphora [orig: Metaphorâ] x palaestris desumpta [orig: desumptâ], ubi nitidi et politi eu)pinei=s2 et e)mpinei=s2 et pinaroi\ dicebantur, ab oleo, quo [orig: quô] perfusi nitescebant. Glossae, politus, eu)pinh\s2. Unde eu)pi/neia, nitor ac politura: quod in oratione aliisque omnibus rebus locum habuit: eu)pinei/as2 xa/rin, elegantiae ac nitoris gratia [orig: gratiâ]; eu)pi/neia sanidw/matos2, apud Agatharchidem, laevor tabulae ad unguem rasae ac complanatae, etc. Vide Salmas. ad Solin. passim, inprimis p. 1105. et supra Palaestrici.

PINCERNA minister pocula mensae ingerens: qualis Ganymedes, a Diis raptus, fertur Iovi pocula ministrasse [orig: ministrâsse]. Unde Ausonius, Technopaegnio [orig: Technopaegniô], v. 19. de Historiis.

Stat Iovis ad cyathum, generat quem Dardanius Tros.

Seneca, Ep. 47. Alius vini minister, in muliebrem modum ornatus, cum aetate luctatur. Nec potest effugere pueritiam, sed retrahitur. Iamque militari habitu glaber, districtis pilis, aut penitus evulsis, tota [orig: totâ] nocte pervigilat: quam inter ebrietatem Domini et


image: s0760b

libidinem dividit. Iidem adcyathos dicti. Sueton. in Caesare, c. 49. Sed C. Memmius etiam ad Cyathum et vinum Nicodemi stetisse obiecit. Iuvenalis, Sat. 13. v. 44.

Nec puer Iliacus formosa nec Herculis uxor
Ad cyathos. ------ ------

Propertius, l. 4. Eleg. 9. v. 9.

Lygdamus ad Cyathos. ----

Ad eos Plautus respexit in Menaechmis, Actu 2. sc. 2. v. 29.

Non scis quis ego sim? qui tibi saepissime
Cyatisso, apud nos quando potas.

Dicebant autem convivae identidem Pincernae, pi/nein ki/rna, i. e. misce, vel tempera vinum, ut bibam, unde voci origo, teste Budaeo [orig: Budaeô], de Asse, l. 5. Praeterea moris erat, cum surgerent a mensa, ut Pincernae reliovias mensae darent, quemadmodum Athenaeus docet, libro [orig: librô] extremo [orig: extremô]: *)/eqos2 de\ h)=n a)nasta=si tou= dei/pnou, kai\ spei/sasi, to\ loipo/n tou= a)kra/tou tw=| dido/nti paidi\ e)kpiei=n dido/nai, Mos erat, ut, cum surgerent a Mensa, cumque libassent [orig: libâssent], vini reliquum puero illi darent, qui bibere ministr âsset. Qui idem, l. 10. auctor est, honestum id olim ministerium fuisse, dum ait, non slum apud Graecos sed et Romanes morem fuisse, ut nobilissimi Iuvenes in conviviis et sacris publicis id munus obirent. Apud Persas quoque Pincernas in pretio fuisse, ex Herodoto, l. 3. discimus ubi refert, filium Praexaspis fuisse Cambysis Pincernam, et addit, timh\ de\ tau/th ou) smikrh/. Et Regni Pincernae Neemiae, qui Xerxi ministrabat, meminit Ioseph. Ant. Iud. l. 2. c. 1. praeter ipsum sacrum Neemiae librum, quem vide, c. 1. v. 11. Adhibebant vero Regii hi Pocillatores ea in re magnam curam et diligentiam, ut aptissime decentissimeque vin umfunderent, Regibusque propinarent; Phialam tribus summis digitis ita offerentes, ut facillime prehendi posset, quod Xenophon tradit, paid. *ku/r. l. 1. *(oi de/ tw=n basile/wn tou/twn oi)noxo/ooi komyw=s2 te oi)noxoe/ousi kai\ kaqarw=s2 e)gxeousi, kai\ didou=si toi=s2 trise daktu/lois2 o)xou=ntes2 th\n fia/lhn, kai\ prosfe/rousin, w(s2 a(\n endoi=en to\ e)/kpwma e)klhpto/tata tw=| me\llonti pi/nein. tit. Popma de Operis servorum. Iconem Pincernae ex aere exhibet Laur. Pignorius Comm. de Servis: De Pincerna Regis Pharaonis, elegantem habes Historiam, Gen. c. 40. v. 1. de Vulcano in convivio Deorum Pincernam agentel, vide Homer, Il. a. sub finem et Eustathium parekbol. in locum: de Hebe, Hercule, Ganymede Iovi pocula ministrantibus, Poetas passim. In Imperio Rom. Bohemiae Rex Pincerna Imperatoris est, des Romischen Reichs Erzcredentzer oder Schenck, proindeque in celebratione Imperiali Curiae primum poculum Imperatori porrigit, non tamen sub corona Imperiali, nisi libera [orig: liberâ] voluntate, vide Constitut. Ruperti apud Goldast. Potus is vinum est aqua [orig: aquâ] permixtum, Aur. bullae, c. 27. quod potius est ex consuetudine gentis et Medicorum consilio [orig: consiliô] derivare, quam cum Noldenio ex praecepto Salomonis, Proverb. c. ult. v. 4. De poculo autem primum Rex ipse libat, ut sic Imperatori fides fiat, nihil subesse mali, unde etiam der. Credentzbecher vocatur etc. Vide Limnaeum Enucleatum, l. 2. c. 7. Strauchium Dissert Exoter. 2. n. 14. etc. ut et hic [orig: hîc] in vocle Buticularius, item Minister vini, Pocillator, et Protopincerna. Hinc Pincernatus, dignitas Ecclesiastica, cuius meminit Albertus Argentin. A. C. 1349. Ioannem de Liechtenberg, qui et in Argentinensi Ecclesia Praeposituram, Decanatum, Cantoriam et Pincernatum simul tenebat, apud Car. du Fresne, Glossar.

PINCIA vide PINTIA.

PINCIACUM oppid. Galliae in finibus Carnutum, ad Sequanam, caput pagi Pinciacensis; vulgo Poissy. A Pincio dictum est, sicut Sollemniacum, a Sollemne, Lucilliacum, a Lucillio, Lucaniacum, a Lucano, etc. Plura vide apud Hadr. Vales. Notit. Galliae.

PINCIANA Porta quae et Collatina.

PINCIANAE Aquae quae et Egestanae in Sicilia apud Egestam urbem; hodie non exstant.

PINCIUS Mons collis Romae, inter portam Salariam et Flaminiam extensus, olim extra urbem, a Pincio Senatore dictus, apud quem sacra aedes Trinitatis, Sallustianus etiam dictus, et Collis hortulorum. Vulgo adhuc Monte Pincio.

PINCZOVIA oppid. minoris Poloniae, ubi Nicolaus Olesznicius, loci dominus, circa A. C. 1550. religionem Euangelicam doceri iussit, Episcopis frustra obnitentibus eumque apud Regem accusantibus. Scholam hic [orig: hîc] postea celebrem aperuit Fr. Stancarus, cum adhuc errores, quos sinu fovebat, absconderet: Gregoriusque Orsacius primus Rector constitutus est, circa A. C. 1553. postmodum vero, Synodis tum hic [orig: hîc], tum Sendomiriae et Vladislaviae habitis, quibus Iohan. a Lasco intererat, Stancari haeresis condemnata est: quod repetitum in celebri Synodo Xianzensi, A. C. 1560. Lasicius de gestis Fratr. l. 5. et 7. Salomon Neigeb. l. 8. p. 477. Laetus Comp. Hist. Univ.

PINDARUS [1] Poeta Thebanus, Lyricorum apud Graecos prin\ceps, Aeschylo Tragico aequalis, Olymp. 75. Discipulus Lasi Hermionei et Myrtidis, quae Corinmnae hera fuit. Scripsit lingua [orig: linguâ] Dorica [orig: Doricâ] innumera, sed nobis supersunt, Olympia, Pythia, Nemea, et Isthmia, quae nunc sola exstant. Fertur inprimis sublimis verborumque et sententiarum copia [orig: copiâ], unde et inimitabilem esse affirmat Horatius, l. 4. Ode 2. Lacedaemonii in reliquam Boeotiam saevientes, Thebis in Pindari gratiam pepercerunt. Huic etiam tantum tribuit Alexander M. ut cum Thebas everteret, ac in omnes sine discrimines saeviret, An. 130. post Pindari mortem, unius Pindari penatibus, familiaeque parci iusserit. De morte eius tradit Val. Max. l. 9. c. 12. ex ext. 7. quod in gremio pueri adamati exspirarit [orig: exspirârit]. Stephan. Byzantius eum non Thebis, sed in loco obscuro, cui Cynocephalos nomen, mortuum tradit, anno [orig: annô] aetat. 55. ut Suid. vult, an obiit grandior natu? Verum de Pindaro, ceterisque Graecis ac Latinis Poetis, quorum scripta exstant, nos alibi plura, Lloydius. Vide Euseb. in Chron. Thom.


image: s0761a

Mag. in vita Pind. Suid. Plin. Voss. Lilium Giraldum, Fabrum, etc. Nic. Lloydius.

PINDARUS [2] Thebanus, Auctor poematis, de expugnatione Troiae: Basileae alibique editi. Barthius Advers. l. 19. c. 12. l.23. c. 9. l. 39. c. 13. et l. 59. c. 1. l. 58. c. 14. Gesner. in Biblioth. Voss. de Hist. Lat. l. 3. c. 11. p. 819.

PINDARUS [3] Ephesiorum tyrannus, qui Epheso in captivitatis discrimine versanti a Croeso avunculo suo iussus discedere, successit in Peloponnesum cum parte substantiae, Pasidi cuidam tum filii tutela [orig: tutelâ], tum bonorum cura [orig: curâ] delegata [orig: delegatâ]. Aelian. poiki/l. l. 3. c. 16.

PINDASUS mons Troadis, ex quo Cetius fluv. oritur, Pergamum urbem praeterfluens, Plin. l. 5. c. 30.

PINDENISSUS oppid. Ciliciae in Syriae confinio ad Amanum montem, quod M. Cicero Imperator cum esset, oppugnavit, nomenque ex eo oppido sibi dari, sicut a Numantia divicta [orig: divictâ] dictus est Numantinus Scipio exoptavit. Cicer. ad M. Caelium: Oppugnavi quinque et viginti diebus, aggeribus, vineis, turribus, oppidum Pindenissum munitissimum, tantis operibus, ut mihi ad summam gloriam nihil desit nisi nomen oppidi. Ptol. *pednhlisso\n, Steph. autem *pednelisso\n vocat. Polybius quoque, quem per omnia sequitur Strabo, *pednhlissei=s2 huius oppidi incolas vocat.

PINUS [1] vulgo Mezzovo Sophiano et Laonico, mons Macedoniae (inter illam et Aetoliam, ac inter Epirum et Thessaliam) ingens, Aetolos ab Acarnanibus dividens. Ex quo Inachus et Aeas, teste Strabone, et Peneus, teste Ovidio [orig: Ovidiô], l. 1. Met. v. 569. 570. flumina effluunt. Vide Strab. l. 9. Propertius Perrhaebum vocat, l. 3. eleg. 4. v. 33.

Aut cur Perrhaebi tremuere [orig: tremuêre] cacumina Pindi.

Perrhaebos autem numerat in populis Aetoliae Plin. l. 4. c. 1. Seneca Tragoedus, hercul. Oet. Actu 2. v. 493.

Qua [orig: Quâ] celsus astris inserit Pindus caput.

Idem in Medea Actu. 3. v. 384. nivalem vocat, et alibi ingentem

Pindi nivalis vertice, aut nysae iugis.

Virgil. Eccl. ult. v. 11.

Nam neque Parnassi vobis iuga, nam neque Pindi.

Lucan. l. 1. v. 674.

---- Qualis vertice Pindi
Odonis Ogygio [orig: Ogygiô] decurrit plena Lyaeo [orig: Lyaeô].

Ubi alii Edonis. Nic. Lloydius. Baudrando mons Epiri, Thessaliae aliis. Excurritab Acrocerauniis iugis ad Thermopylas, et ex medio sui brachium emittit, quod Parnassum facit, et desinit in Heliconem. Videtur a Livio Lincos dici. Item Cilicae fluv. in sinum Issicum se exonerans, Strab.

PINEA Corona Panis olim fuit. Silius Ital. l. 13. v. 331.

Cingit acuta comas et opacat tempora pinus,
Ac parva erumpunt rubicunda [orig: rubicundâ] cornua fronte.

Quae proin kalo\s2 ste/fanos2, pulchra corona, dicitur Philostrato, in Imagin. Hinc et hircus ei offerendus apud Longum eadem [orig: eâdem] arbore coronatur. An dia\ to\ o)/rion kai\ megaloprepe\s2 tou= futou=, ut ait Phurnutus in Pane, quod haec arbor prae se fert nescio quid montani et magnifici? Vide fabulam de Pinu virgine a Pane simul Boreaque adamata, apud Constantinum Caes. l. 11. c. 21. et Iulianum ad Iamblich. Bacchi item, et neptuni, ob causas Plutarcho dictas, Sympos. l. 5. Probl. 3. Quorum proin huic cum Ludi Isthmici sacri essent, victorum in iis corona pinea quoque fuit posterioribus temporibus, cum proribus apio [orig: apiô] essent coronati, vide quae de Diogene Cynico Isthmionica narrat Dion Chrysostomus, de Isthm. Orat. 9. Sed et Cybelae Cererique arborem hanc dilectam fuisse, dicemus infra. Porro, in celebriillo fistulae iudicio, quod apud Ephesios in antro quodam Panis, ubi de virginitate alicuius dubitabatur, fiebat, si virgo reperta eset, de qua ambigebatur, dulcis quidam primo sonus audiri, mox antri valvae sponte recludi, inde ipsa virgo aspici coepit, e)stefanwme/nh th\n kefalh\n pi/tuos2 ko/mais2, cincta caput pineis frondibus, uti apud Achillem Tatium Dianae refert Sacerdos, l. 8. Certe Virgilio huius arboris odores sunt casti, in Ciri: et Ovidio ipsamet pura dicitur, Fastor. l. 2. v. 28. ubi de piaminibus quibusdam seu februis, quibus pineavirga adhibita est. Hinc et apud Callimachum, Hymno [orig: Hymnô] in Dian. 21. ubi de sacro Dictynnae fieri solito, legimus,

---- to\ de\ ste/fos2 h)/mati kei/nw|
*h\ pi/tus2, h)\ xi=nos2 ----
---- Sertum vero die illa [orig: illâ]
Aut pinus est aut lentiscus etc.

Vide hanc in rem plura apud Car. Paschalium, Coronar. l. 6. c. 27. et 28.

PINELLUS Ioh Vincentius, Neptlitanus, Tito Pomponio a Thuano comparatus, in Philosophia, Iure ac Mathematicis, adhuc iuvenis excelluit, a praecipuis sui temporis eruditis in pretio habitus, ornamentum Italiae ac Oraculum literati orbis, cuidam illorum iute dictus. Veneti cognomen ex amore, quo [orig: quô] in hanc Remp. ferebatur, nactus: Obiit A. C. 1601. aetat. 68. Patavii, ubi per 41. annos commoratus fuerat. Bibliothecam reliquit instructissimam, cuius meliora manuscripta quo [orig: quô] strategemate sibi vindicaverint, vide apud Paul. Gualdum, Vita [orig: Vitâ] Pinelli. Eius aliquod MSCr. exstare in Bibliotheca Ambrosiana, docet Mich. Guestin. degli Scritt. Liguri, apud Teisserium in Elogiis, Part. 2.

PINELUM urbecula munita Portugalliae, in confinio regnis Legion. ad amnem cognomin. 4. leuc. a Durio fluv. in Meridiem, Guardam versus 6.

PINEPTIMI Ostium sicut Athribis seu Atribiticum, quod alii *dio/lkon vocant, yeudo/stoma. Nili est, de quo sic Salmas. ad Solin. Est et tertium Delta, ubi Bubastiacus amnis findit se in alia duo diverticula, quorum alterum per Athribin urbem essunditur in mare, alterum per ostium Pineptimi dictum; p. 477.