December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised


image: as0001

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS TERTIVS Literas M, N, O, P, Q, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.



image: as0002

[gap: blank space]

image: as0003

[gap: illustration]

page 811, image: s0811b

POLICASTRUM quibusdam Palaeccastrum urbes. Episcopalis regni Neapolitani in Principatu citeriore in ora sinus Lai, qui hinc Golfo di Policastro dicitur. 55. mill. pass. in Eurum, 17. a. promontor. Palinuri in Ortum. versus confinium Basilicatae 8. circiter.

POLICHIUS Martinus, vide ibi.

POLICHNA urbs Troadis, Bilenos Turcis, Leuncl. Civis Polichnaeus. Est et urbs. Cretae. Civis Polichnites. Steph.

POLICHNION vulgo, Hieron Romelias, teste Gyllio [orig: Gylliô], Fanum Europae Byzantinorum. Strab. et Polyb. apud Byzantium urbem.

POLICHNIUM melius Polinium, oppid. alias nunitum Comitatus Burgundiae, 3. leuc. a Salinis in Africum, 7. a Dola in Meridiem, Genevam versus.

POLIENTES apud Plin. l. 8. c. 48. Lanae et per se coactae vestem faciunt. et si addatur acetum, etiam ferro resistunt: imo vero etiam ignibus. Novissimo [orig: Novissimô] sui purgamento [orig: purgamentô], quippe ahenis polientium extractae in usum tomenti ventiunt: Sunt oi( *knafei=s2, Fullones. Pro ahenis vero legit, ineis Salmasius; Sunt autem ineae, fullonum instrumenta, quae ex spina vulgari concinnabantur, extrahendis vestium crassioribus et inaequalioribus floccis. Et quidem, cum primum lanarum purgamentum fit, quum carminantur; novissimum est, quum in veste ipsa carpuntur et depectuntur erinaceo [orig: erinaceô] fullonis, etc. Vide Salmas. ad Solin. p. 391. et seeq. ut et supra, ubi de Fullonibus. *a\ polire, quod Fullonum proprie, Graece kna/ptein, quod polire et pectere significat, et tertium est ultimumque Fullonum munus. Primo namque lavabant, seu tergebant; dein conculcabant seu densabant; tertio poliebant et pectebant, i. e. pexitatem in subtemine excitabant: unde diversa eorum nomina. *plu/ntai, *na/ktai et * *knafei=s2; ineque kna/fos2. instrumentum, quo [orig: quô] vestes poliebant, ex spinis factum. Hesych. *kna/foi a)ka/nqai, ai(=s2 kna/ptetai ta\ i(ma/tia. Ad quod etiam cute erinacei utebantur, ut ex Plinio discimus. Cum autem non solum vetera vestimenta interpolaret fullo, sed etiam novi panni a textore ad eum deferrentur poliendi ac pectendi: polire, proprie de novis; interpolire, de veteribus dicebatur. Hinc interpolis vestis, h( e)pi/gnafos2, iterum polita; et inde interpolare, e)pigna/ptein. Ex floccis lanae vero qui inter pectenda et polienda vestimenta derasi fuerant, tomentum olim fieri consuevisse, alibi dicemus. Ad lintea polienda conchae Veneriae adhibitae. Vide supra, ubi de iis, et aliquid de eximio silis Attici poliendo usu, voce Ochra. *a\ vestibus, poliendi vocabulum ad parietes traductum est. Vitruvius, l. 7. c. 3. Sed et baculorum subactionibus fundatae soliditates, marmorisque candore firmo [orig: firmô] laevigatae, coloribus cum politionibus inductis, nitidos expriment splendores. Ubi politiones sunt, Graecis leiw/mata, a verbo leiw=sai; unde liare fecerunt Latini, quod est tectoria inducere, et polire. Sic Liatula, sunt politiones sive inductiones e pictura in parietibus, Graece leiw/mata, quae vel a)krate/stera, meracioris et saturi coloris, vel u(dare/stera, dilutioris, apud Theophrastum. Politionis miniaceae, leiw/matos2 ex minio, item politionis cyaneae, leiw/matos2 ex cyano, meminit idem. Vide supra in voce Liaculum. Inde porro ad agros. Ennius,

Rastors denti frabres capsit agri poliendi.

Dicebatur autem proprie ager poliri, cum occabatur rastris vel crate: Et haec velut summa manus erat, quae agro exercendo imponebatur. Unde politiones agrorum, et politor, qui agrum colendum conducebat pro certa parte, ff. de Socio. Si agrum politiori damus. Columella politionem hanc ita expressit, l. 10.

Verum ubi iam puro discerimine pectita tellus,
Deposito squalore nitens sua semina poscit.

Tum nempe pecti, radi, polirt tellus dicebatur, cum occabatur. Uti cenim in vestimentis apud Fullonem curandis, tum ea poliri dicebant, cum pectine vel spina [orig: spinâ] fullonia [orig: fulloniâ] radebantur, quod ultimum erat polientium et fullonum experimentum: Ita in agri cultura manus ultima politio, quae occatione vei rastris fiebat, sacris Occatori Deo factis, de quo retro diximus. Plura hanc in rem vide apud Salmas. ad Solin. passim, inprimis p. 202. 391. 488. 515. etc. De politura vero gemmarum lapidumque, vide infra in voce Smiris, it. Tritores Lapidum: eboris lignique aliquid voce Squartia.

POLIEUM urbs Italiae, quae prius Siris dicebatur. Steph.

POLIEUS Iuppiter, i. e. civilis, vel urbis Praeses aut custos, ab Atheniensibus cultus.

POLIMATRIUM civitas Italiae in D. Petri, quod vocant, patrimonio. Blondus.

POLIMEN apud Arnobium, adv. Gent. l. 7. quid sit, dicemus infra [orig: infrâ] lemna, Sus alba.

POLINIACENSIS Pagus quibusdam est S Paul, oppid. Artesiae, caput comitatus perampli. medium fere inter Atrebates ad Ortum, et Monasteriolum ad Occasum 5. leuc. uti ab Aria in Meridiem a Tervanna, 8. autem a Fano S. Audomari. Dicitur melius Fanum S. Pauli.

POLINIACUM urbec. provinc. Barianae, regni Neapolitani in ora maris Adriatici episcopalis sub Arhiepiscopo Barensi, 18. milliar. a Bario in Ortum, Monopolim versus 5. Dictur et Pulinianum. Sita in edita ac praerupta rupe, sub qua cavernae plurimae, in quas undae magno [orig: magnô] impetu irrumpentes, levique cursu rursum exeuntes, periucundos quosdam sonos edunt.

POLINUS vox memorata Monacho Florentino de Expugn. Accon.

Martis Idus septimo nostros servientes.


page 812, image: s0812a

Ut herbas colligerent, foras incedentes,
A Polino proditos longe discurrentes,
Saraceni capiunt in dolis latentes.

Idem forte cum Pullano, apud Sugerium, in Vita Ludovici VII. Regis Franciae, quo [orig: quô] nomine veniebant apud Christianos, in regno Hierosolymitano ii, qui de Patre Francigena et Matre Syriana, vel de patre Syriano et matre Francigena generati erant. Vide intra in voce Pullani.

POLION locus in Lesbo.

POLIPTICI non sunt chirographa, vel apochae, ut Alciatus tradit, Parerg. l. 3. sed rationes publicae, l. 2. Cod. Theodos. de discuss. leg. 13. C. Theodos. de ind. deb. et ideo in leg. 2. Cod. de disc. ratiociniis publicis, i. polipticis: hic autem plerumque scribi solet. Ubi tamen, si origo spectetur, Polyptychis scribendum: namque vox inde sumpta, quod istiusmodi chartae publicae polla\s2 a)poklei/seis2 oi(=on ptuxa\s2, habeant; qua [orig: quâ] forma [orig: formâ] et Diptycha dicuntur, lib. 1. C. Theod. de exp. iud. et in act. 14. Chalcedon. Concilii; in quintae item Synodi, act. 4. Suid. *diptu/xia du/o peribo/laia e)/xonta, w(s2 th\ me\n u(pestrw=sqai, to\ de\ u(pobeblh=sqai. Adnotata vero in his Polipticis seu Polyptychis omnia, quae ad rationes publicas spectant: Quod Vegetius docet his verbis, l. 2. c. 19. Totius legionis ratio, sive obsequiorum sive militarium numerorum, sive pecuniae, quottidie ascribitur actus, maiore prope diligentia [orig: diligentiâ], quam res annonaria vel civilis Polipticis annotatur. Sic enim eum locum castigavit Cuiacius, Observat. l. 4. c. 27. pro eo, quod vulgo Polipticis libris legebatur. Eadem [orig: Eâdem] voce utitur Cassiodorus, Var. l. 5. Ut omnibus a te sollicita [orig: sollicitâ] atque aequabili indagatione compertis, Poliptici iubeantur ascribi Prateius apud Ioh. Calvin. Lexic. Iur. Sic Puletica pro Polyptychis etiam Galli dicunt, teste Salmasio [orig: Salmasiô] Epistolas Amatorias: ad quem usum apud Veteres duplices triplicesque tabellae habebantur. De triplicibus Martialis, l. 14. Epigr. 6.

Tunc triplices nostros non vilia dona putabis,
Cum se venturam scribet amica tibi.

De duplicibus Ovid. l. 1. Amor. El. 12. v. 27. ubi queritur, inanes suas tabellas rediisse, amica [orig: amicâ] non promittente:

------ Vos re duplices pro nomine sensi.

Sic diptycha Interpreti Iuvenalis: Quamvis, inquit, ille dives cinaedus ------ tuum conspexerit et cupiditate blandis te epistolis et diptychis solicet, nihil tamen accipies, nisi stellas bene positas in genesi habueris, quae tibi hoc praestent. Eundem usum videntur Veteribus quoque praestitisse Polyptychae: Sed haec alibi fusius. Vide Salmas. ad Spartian. in Hadriano, c. 7. et infra suo [orig: suô] loco [orig: locô].

POLIS [1] urbs Aegypti, civis, Polites, et Polieus, quo [orig: quô] nomine Iuppiter illic colitur. Femininum Polias. Steph.

POLIS [2] urbs, Graece po/lis2, in Epitaphio, quod habetur apud Ughellum, Tom. VII. Ital. sacr. p. 894.

Hos rea more habuit, Reatina Polis sepelivit.

Eandem vocem adhibet Bondelmontius, in Descript. Constantinop. Tertiaque quarta columnarum quasi in medio Polis sunt positae. Vide ibi Notas Car. du Fresne, ut et Eundem in Glossar. Sic in Latium citimum translata vox, urbem in generenotat: apud Graecos vero Scriptores *po/lis2, sine adiectione, de Alexandria Aegypti, per excellentiam, effertur; sicut *)/astu, de urbe Athenarum, et Urbs, apud Latinos, deurbe Roma. Frid. Hildebrandus ad C. Nepotis Themistoclem etc. Hinc forte [orig: fortê] politanae plateae, apud Adamnanum de Locis Sanctis, l. 1. c. 1. Camelorum et equorum ------ numerositas -------- per illas politanas plateas stercorum abominationes propriorum passim sternit. Ubi quidam MSS. habent politarias, Gretzerus politas legendum censet, h. e. elegantes: Carolo du Fresne sunt urbicae plateae, tamquam ex po/lis2 nomine efficto [orig: effictô] etc.

POLISMA civitas Troadis ad ripas Simoentis. Strabo, l. 13.

POLITES Priami fil. ex Hecuba, quem Pyrrhus capta [orig: captâ] urbe in con spectu patris interfecit. Virg. Aen. l. 2.

POLITIA urbs Achaiae. Steph.

POLITIANUS Angelus, restaurator in Italia bonarum Literarum, scripsit plurima, quorum catalogus exstat in Elogiis Teisserii, Part. 1. p. 78. maerore ex Petri de Medicis, infelicitate concepto [orig: conceptô], an obsceno [orig: obscenô] furore, ut quidam scribunt, exstinctus, A. C. 1553. aetat. 40. Voss. de Poetis Lat. c. 7. Elogium viri habes apud Barthium, in Adversar. l. 47. c. 5. Vide et Angelus Politianus. It. Ioh. Maria.

POLITICE Polybio filosofi/a e)k paradeigma/twn, h. e. Historia sub exemplis, filia proin Historiae est, et docet imperium in alios. Duo autem Historiarum genera maxime Politico conducunt: Unum, quod varias Resp. et gentium variarum leges ac iura narrat; quomodo Aristoteles Alexandro, iter in Persiam suscipienti, varias Resp. descripsit, ac Theophrastus postea leges collegit: Alterum, quo [orig: quô] res gestae exponuntur, non quidem quod ad eventus solos, sed accurate additis causis et modo [orig: modô], quo [orig: quô] singula contigerunt: Quemadmodum de Severo Imperatore quoties de rebus magnis consilium capere vellet, in consilium et iam Historicos adhibuisse, ut cognosceret, quid in simili negotio Imperatores ac Duces alii fecerint, legimus. Sed et multum tum ad privatos mores, tum ad rem publice gerendam, conferunt Imperatorum vitae: quales, quas Plutarchus ac Corn. Nepos scripsere [orig: scripsêre]. Nec satis est, antiqua nosle [orig: nôsle] tempora, verum quae et nostro [orig: nostrô] Patrumque aevo [orig: aevô] gesta sunt, pernosse [orig: pernôsse] expedit etc. Quantopere vero ad recte imperandum Politice conterat, Senatus Romanus, cum Tacitum Imperatorem eligeret, agnovit: Neminem aut iustius, quam gravem virum; aut prudentius, quam doctum, imperare posse, dicens: Merito domina ac regina artium scientiarumque proin iudicata, ut cuius finis sit, quemadmodum Cicero


image: s0812b

ait, Ut cum florens ac prospera privatorum salus, beata civium vita; tum opibus firma, copiislocuples, gloria ampla, virtute honesta Resp. sit. Sed praeterea Gram matico conducit in Poetis, Historicis, Oratoribus, in quibus multa adeo sunt ad civilem vitam pertinentia: Oratori, in curia, foro, legationibus prodest: Poetam, Epicum inprimis ac Tragicum, qui argumentum civile tractant, Iuvat; Ut de Historia, quae nihil aliud, quam filosofi/a politikh\ per exempla; de Iurisprudentia, quae civilis facultatis pars est, nil dicam: Addam saltem non parum utilitatis Theologo quoque Politicam conferre; Ita enim is melius intelliget, quae ad Politiam Mosaicam pertinent, quaeque de Davidis et aliorum Regum institutis reteruntur. Origo Artis ex Rerum publicarum origine dependet, quae cum ex vicis primum ortae sint, uti vici ex familiis, familiae ex natura, quae liberos procreandi amorem hominibus insevit, apparet ipsa [orig: ipsâ] natura [orig: naturâ] civilem hanc Scien tiam subnixam esse. Quo [orig: Quô] ordine addiscenda, Pythagoras docuit, qui eam ex omni Philosophia postremo voluit disci: quod consilium etiam B. Augustin. probat, l. 2. de Ord. ad Zenobium, ubi sub fin. ait: Quod Pythagorae mentionem fecisti, nescio, quo [orig: quô] illo [orig: illô] divino [orig: divinô] ordine occulto [orig: occultô] tibi in mentem venisse credo. Res enim multum necessaria mihi prorsus exciderat, quam in illo viro mirari, et pene quottidianis, ut scis, efferre laudibus soleo; quod regendae Reip. disciplmam suis auditoribus ultimam tradebat, iam doctis, iam perfectis, iam sapientibus, iam beatis. Tantos enim ibi fluctus videbat, ist eis nollet committere nisi virum, qui et in regendo pene divine scopulos evitaret, et, si omnia defecissent, ipse tllius fluctibus quasi scopulus fieret. De solo enim Sapiente verissime dici potest,

Ille velut pelagi rupes immota resistit;

Et coetera, quae in hanc sententiam versibus dici possunt. Partes Politicae duae sunt, Civilis, quae de administratione Reip. et Militaris, sive *strathgikh\ seu Imperatoria, quae de belli gerendi ratione agit: de qua utraque Tullius, Unde facilius, quaerit, quam ex Annalium monumentis, aut res bellica omnis, aut omnis Reip. disciplina cognoscetur? Prior, Iamblicho in vita Pythagorae, in *nomoqetikh\n, quae facit, ne mali fiamus; et *dikastikh\n, quae, ut ex malis reddamur boni, iterum dispescitur. Unde duo haec munera, Legislatoris et Iudicis boni, in Principe, quoque exigit Manuel Palaeologus Aug. in praec. educat. Reginae, ad Iohannem fil. tit. 51. Et quidem, praecepta de administranda Rep. optime hauriuntur, ex Platonis, de Rep. ac Legibus libris; ut et, ex Politicis Aristotelis. Sex enim Ciceronis, de Rep. libri periere [orig: periêre], vixque eorum quidquam superest, praeter somnium Scipionis: e quo tamen satis coniectare licet, quantum eruditionis et industriae universo operi impenderit. Ad eandem Politices partem pertinet *paidagwgikh\ sive Cura puerilis institutionis; quam Graecorum plerosque, Spartiatis exceptis, pene neglexisse, Xenophon testis est: Item *(ieratikh\, seu Cura Religionis, cui prospicere Rerum publicarum Rectores omnino tenentur. De re bellica, circa quam posteriorem Politices partem occupari diximus, legendus Onosander, quem Ioach. Camerarius transtulit, Vegetius item aliique, quos edidit P. Scriverius. Eodem pertinent Scriptores Tactici, ut Aeneas, in Comment. quorum epitomen Thessalus Cineas conseruit, primum a Casaubono divulgatam; qui et Aeliani *taktika\ editurus erat, nisi mors praevenisset: Item qui de Strategematibus scripsere [orig: scripsêre], ut e Latinis Frontinus, e Graecis Polyaenus, qui Imperatoris Antonini et Veritemporibus vixit, ac venusta [orig: venustâ] dictione 8. libros condidit, de Strategematis Graecorum, Romanorum, Barbarorum. Sic Modestus, de vocabulis rei Militaris, ad Tacitum Aug. Hero iunior Gelopoeica, sive de machinis bellicis, opus reliquit. Vide Gerh. Ioh. Voss. de Philosophia, c. 19. toto [orig: totô]. Hodie Sinenses inprimis Politices laude florere dicuntur, quos proin scribit Lombardus, tam praeclare de Republica commentari, ut, si ab Inferis remearet Plato, alium de sideraturus quam Sinensem non foret. Primus vero, qui eam corrupit, iam Kainus fuit, qui, cum impias manus fraterno [orig: fraternô] sanguine imbuisset, conscientia [orig: conscientiâ] admissi facinoris agitatus, securitati suae, exaedificata [orig: exaedificatâ] et contra vim munita [orig: munitâ] urbe, prospexit, pessimis quibusque in consortium accitis. Vestigia eius insigniter pressit Nimrodus, et saeculo [orig: saeculô] praeterito [orig: praeteritô] Machiavellus, utriusque exemplum imitatus, Politicam tradidit, in qua a pietate prudentiam, ab honestate utilitatem, frustra divellere satagens, proilla versutiam, pro ista emolumenti umbram mox evanituram, Principibus obtrudere annisus est. Vide Gecrg. Hornium, Histor. Philosoph. passim, et qui de Scientiacit. scripsere [orig: scripsêre].

POLITICEORGAS Asiae propriae regio apud Plin. l. 5. c. 30. quae postea Aphrodisias. Pontianus Politice, et Orgas divisim legit, duasque ac diversas regiones facit.

POLITICI [1] nomen in Gallia, primum in odium tractum, circa A. C. 1568. quo [orig: quô] quinam fuerint insigniti, patet ex Epistola Ludovici Principis Condaei ad Regem, e qua [orig: quâ], (ubi Princeps in Carolum Cardinal. Lotharingum omnem turbarum causam reicit) inter alia ista habet Thuanus: Lotharingi ---------- ex vetere Regum Francorum stirpe ortos se iactitantes, etiam ius in Andegavensi et Provinciae Comitatu vendicant, eoque [orig: eôque] nomine cum nihil non audeant, si qui sunt, qui ipsorum conatibus ambitiosis sese opponant, eos calumniis impetunt et novo [orig: novô] nec usitato [orig: usitatô] nomine Politicos vocant et sectariis perniciosiores ac periculosiores esse aiunt, eoque cunctos, qui Maiorum religionem amplectuntur, sed a turbis et factionibus et proinde a Lotharingorum partibus alieni sunt, hoc est, inter proceres Carolum Cardin. Borbonium, Michaelem Hospitalium Cancellarium, Momoransios Equitum Tribunos, involvunt. Tunc primum Politici nomen in odium tractum, in monumentis rerum nostrarum video, in quod postea Contionatores, grassante licentia [orig: licentiâ], supra modum debacchati sunt, Optimates pacis, quareligio [orig: quâreligio] et securitas publica continentur, studiosos eo [orig: ] notantes. Postea, A. C. videl. 1574. Politicorum et Malecontentorum nomina sibi sumpserunt ii, qui


image: s0813a

Alenconii partibus, et factioni erant addicti: erat is Frater minimus natu Caroli IX. Franciscus nomine. Qui post discessum novi Poloniae Regis Henrici, fratris sui, occasione hac [orig: hâc] iniuriae vindicandae et ambitioni exsatiandae, vel cum Regni exitio, usurus, cum Ludovico Nassovio primum consilia communicavit: inde Protestantium patrocinium suscepit. Accessere [orig: Accessêre] frequenter Montmorantiorum adhortationes, qui cum se scirent, a Regi na apud Regem in odium adduci, periculo [orig: periculô] suo [orig: suô] territi, Alenconium in periculi partem adducere conabantur. hi de quietis publicae perturbationibus, Edictorum regiorum violatione et prava Reip. administratione vulgo ac palam querebantur, eamque convocatis Regni Comitiis corrigi et emendari petebant, Politicorum et Malecontentorum nomine factioni imposito [orig: impositô], cuius praecipui incentores erant Guilielmus Montmorantius, Thoraeus et Henricus Turrius Turraniae Vice-Comes: quo [orig: quô] autem successu, exponit idem Thuanus accurate, Historiar. l. 57. Vide quoque eum, l. seq. ad A. C. 1575. ubi de Foedere inter Catholicos, qui vulgo Malecontenti atque alio [orig: aliô] nomine Politici dicebantur, et Protestantes, Damvillae auspiciis, titulo [orig: titulô] Unionis, into, in conventu Nemausum indicto, agit: quo [orig: quô] novae Reip. omnibus suis numeris absolutae atque a reliquo Regni corpore omnino separatae forma, quantum ad Religionem, iurisdictionem civilem, publicos Magistratus, militiae disciplinam, commer cii libertatem, vectigalium impositionem, reique pecuniariae dispensationem, constituta est. Subscripsere [orig: Subscripsêre] Damvilla Catholicorum et Paulinus Vicecomes ac Lomanius Terrida, Protestan tium nomine, sed minime votis successus respondit, uti ibidem videre est. Sed et Politici et Malecontenti, horum sine dubio imitatione, dici amaverunt, in Belgio, qui nuper Regi reconciliati Ordinum partes deseruere [orig: deseruêre]: cuiusmodi hominum magna vis, in Flandria et Atrebatibus, coniunctis cum Prorege Farnefio viribus, Curtracum ceperunt A. C. 1580. De quibus vide eundem, l. 71. At Politici, qui alias Arnaldistae, sic dicti ab Arnaldo Brixiano, Haeretici fuere [orig: fuêre] quibusdam, quorum, ait du Fresne, haeresis sub Innocentio III. Pontif. vulgari coepta, damnata vero ab eodem Pontifice in Concilio Lateranensi, ab obitu Caelestini Pontificis invalescere rursum coepit. Sed alii mitius de hoc Arnoldo Clericis ingrata suo [orig: suô] tempore canente, sentiunt. Vide suo [orig: suô] loco [orig: locô].

POLITICI [2] Versus peculiare carminis genus, quod in recentiorum Graecorum libris frequenter occurrit. Abludunt autem non multum versus hi ab eo versuum genere, quos Dithyrambicos dixere [orig: dixêre] Veteres: Ut enim ii nullum numerorum, nullam carminum recurrentium certam legem habebant, quod docet Aristoteles, sed numeris lege solutis ferebantur, ut ait Horatius: Ita et Politic minime ad exactam metri formam conscriptisunt. Syilabarum enim certo [orig: certô] numero [orig: numerô], qui vix ultra quindecim excurrit, crebrisque metaphoris, o)noma/twn diplw/sesi, et sunqe/tois2 o)no/masi, constant: quae omnia Dithyrambicis adscribunt Auctores, vide Demetrium Phaleraeum seu Dionys. Halicarnass. l. peri\ e(rmhnei/as2 p. 39. 44. et Iul. C. Scaligerum, in lib. Poetic. nisi potius dicamus eos similes esse veterib. Sibyllinis, quos longos fuisse asseverant Cicero ac Varro. Versus Politicos Heroicis adscribit Scholiastes Hephaestionis, p. 91. quo [orig: quô] loco [orig: locô] septem genera carminum Heroicorum recenset, in quibus Politicum postremum, sic ei definitur, *politiko\n de\ to\ a)/neu pa/qous2 h)\ tro/pou peponhme/non, veluti inquit, i(/ppous2 te zanqa\s2 e(kato\n kai\ penth/konta; Moxque addit, logoeidh= fuisse appellatum, quod videl. solutae orationis speciem magis, quam strictae prae se ferat, quod et alibi innuit his verbis, logoeidh\s2 de/ e)stin o( pezo/teros2 th=| sunqe/sei, quomodo versum pedestrem dixit Fortunatus Pictaviensis Episcopus, l. 5. c. 4. aut quomodo Commodianum scripsisse, ait Gennadius de Scriptoribus Eccles. quasiversu. Unde constat, politikou= vocem pro soluta oratione, praecipue apud Graecos medii aevi Grammaticos, in telligendam, ut apud Phrynichum, in brevi illa, quam conscripsit, *)attikw=n o)noma/twn sullogh=|, in qua duobus locis poihtiko\n po/litikw=| opponit: Ait enim, e)reu/gesqai, poihth\s2, a)ll' o( politiko\s2 e)rug\ga/nein lege/tw, Poeta e)reu/gesqai, Politicus e)rugga/nein dicat. Et alibi, mesonu/ktion, poihtiko\n, ou) politiko\n, Poeticum est mesonu/ktion, non politicum. Eiusmodi est *leziko\n tou= politikou= lo/gou, quod laudat Photius in Biblioth. cod. 148. quodque subsequitur aliud, *poihtika\s2 le/zeis2 continens. Cur autem pedestris oratio, politikh=s2 nomen fuerit adepta, non adeo clarum est. Episcopus Monspel. ad Psellum tales versus sic dictos vult, quasi politos; uti forte politos sermones dixit Victor Uticensis de Persecut. Wandalor. l. 3. p. 42. Alii politikh\n orationem eo [orig: ] sensu accipiendam volunt, quo [orig: quô] apud Rhetores sumpta legitur: e quibus Hermogenes tradit, Orator. l. 2. alios *politikou\s2, alios *sofista\s2 dictos, ac utrosque phrasi fuisse usos diversa [orig: diversâ]: *fra/sin quippe politikh\n eam dici, quae seclusa erat ab ornatissimo illo dicendi modo, quem *sofistiko\n vocabant: Sophistae namque e)n toi=s2 o)no/masin e)sofi/zonto, ou)k e)n toi=s2 noh/masin, inquit Xenophon. Unde si quae in eorum sermone deino/ths2, erat solum apparens, non revera talis. Sed et Politici eiusmodi versus forte nuncupantur, quasi civiles ac populares, quorum nempe in colloquiis familiaribus vulgo usus erat. Sic enim politiko\n interpretatur Cicero, de Finibus, l. 5. ac longe popularior est oratio pedestris ac soluta, vel saltem pedestri proxima, quam stricta. Unde Veteres Comicos, dum quottidianum sermonem voluerunt imitari, consulto a rigida prosodiae lege recessisse, observat Terentianus Maurus:

Sed qui pedestres fabulas socco [orig: soccô] premunt,
Ut, quae loquuntur, sumpta de via putes,
Vitiant iambon tractibus spondaicis,
Et in secundo et ceteris aeque locis:
Fidemque fictis dum procurant fabulis,
In metro peccant, arte, non inscitia [orig: inscitiâ],


page 813, image: s0813b

Ne sint sonora verba consuetudinis,
Paulumque rursus a solutis differant.

Quibus consentanea scribunt Hephaestion, Cicero, Priscianus, Ruffinus, de Metris l. 1. Et sane hocce Comicorum scribendi genus potissimum inventum fuit, quod ad mores informandos aptius magisque idoneum inveniretur: hinc h)qiko\s2 lo/gos2 lo/gos2 Graecis, Latine morata oratio; in quo Terentius, et in sermonibus Plautus excelluit, teste Varrone apud Nonium. In utroque autem scribendi genere, Terentii nim. Plautique, non qualiacumque, sed grandia, pulchra et elaborata verba, observare est, quod de ethica dictione Didonius, l. 8. Epist. 11. quae quidem omnia etiam Politicis versibus conveniunt. Grandibus enim et compositis ferme semper farciuntur, ut sunt, quibus Historiam suam contexuit Constantinus Manasses: atque hi quidem, ut coeterorum eiusmodi Scriptorum, observante Martino [orig: Martinô] Crusio [orig: Crusiô], Turcogr. p. 193. quindenis syllabis constant, ex duobus iambicis dimetris versiculis, priore catalectico [orig: catalecticô], posteriore catalectico [orig: catalecticô] Anacreontico [orig: Anacreonticô]: in qibus potius tonorum (ut apte et leniter inter metiendum cadant) quam quantitatis syllabarum, ratio habetur. Istiusmodi complura Poemata servat Bibliotheca Regia Parisiensis, quorum indicem contexuit Phil. Labbeus, in Nov. Biblioth. p. 132. et seqq. ubi inter alia praecipue laudatur. Ioh. Tzetzis Liber de Versibus Politicis. Nec saltem Politicis, seq et rhythmicis versibus, Graecobarbaro [orig: Graecobarbarô] idiomate, aliquot scripta exstant, ut Historia Apollonii Tyrii edita Venetiis; *batraxomuomaxi/a Demetrii zeni in Turcogr. Crusii et eiusdem Alexander Macedo edit. Venetiis A. C. 1529. etc. Car. du Fresne Glossar. Leo Allatius de hoc Versuum genere ita disserit, Diatr. de Simeonum scriptis: Versus Politici ut plurimum Iambicis et Anacreonticis constant: ita tamen, ut nulla [orig: nullâ] quantitatis syllabarum, quod accuratissime Veteres observabant, ratio habeatur; tantum earum numerus, declmationesque accentuum attendantur. Quae ratio fingendorum carminum non nunc primum in ea natione, sed multa abhinc saecula, laboris forte pertaesa [orig: pertaesâ] ante et barbarie omnia occupante (adde quoque similium rerum ignor antiam) in usu fuisse comperitur, ut videmus in Photii Patriarchae, Christophori Primi a secretis, Constantini Anagnostae, Manuelis Imper. et aliorum Hemiiamois [orig: Hemiiamôis], sive Anacreonticis, Pselli, Metaphrastae, Manassae, Philippi Solitarii, Manuelis Philae, Tzetzae iambis et politicis: quo tamen recentiores, et negligentiores in illis fuere. Et quemadmodum Anacreontici non omnes eodein [orig: eôdein] syllabarum ac pedum numero [orig: numerô] concluduntur: ita et hi nunc pluribus, nunc paucioribus syllabis, ad eorum tamen normam, componuntur. In Iambicis aliter factum est; Nam Veteres ratione pedum longiorum aut contractiorum, nunc syllabis, auctiores, nunc immminutiores, dictos versus fecerint licet, semper numerum observarunt [orig: observârunt]: recentiores, syllabas tantum, easque duodecim, religiose servant. Quod item servatum est in Politicis, in quibus syllabas quindecim numquam excedunt: et si quae ultra videntur, eas per aphaeresin sive synaloephen decurtant et absumunt; quod magis in Graecorum recenti vulgato sermone, ut et in Italorum, apud quos similes hiatus, ad numerum syllabarum retinendum. restringuntur, conspicitur. Politici ideo dicti, quod communes omnium sunt usuique eorum accommodati: sic quoque scoria et meretrices ------ non alio [orig: aliô] addito [orig: additô], sed solummodo [orig: solummodô] pelitikw=n nomine innotescunt. Meri Trochaici sunt: quemadmodum enim illi septem pedibus et syllabo [orig: syllabô] constant: ita et hi: nisi quod Antiquorum similes versus, ratione pedum longiorum, quindecim syllabas aliquando excedunt, Politici numquam, ut de Iambicis dictum est. Et quemadmodum antiquorum duobus membris integrantur, mediique inciduntur, ita et hi, qui nuncupantur Politici, apud Eund. Vide quoque Scaligerum supra laudatum Poet. l. 2. c. 29. et supra in voce Bellematica organa, it. Ballistia, acinfra Rhythmus.

POLITIUM oppid. Siciliae amplum, apud montem Nebrodidem, a Petra 6. mill. pass. a Nicosia 24. Panormum versus 46. apud ortum Himerae fluv. Item, oppid. Marrucinorum, in Aprutio; Folizzi.

POLITORION urbs Latinorum, quam Martius Rex Romam transtulit. Steph. Ubi nunc Polini pagus, Volaterr.

POLITURA h( gna/yis2, seu Politurae Ars. Vide supra in voce Polientes.

POLIUM [1] Steph. Polieum, prius Siris, vide ibi.

POLIUM [2] Graece polio\n, uti saliunca, vestibus olim odoris gratia [orig: gratiâ] interponi consuevit. Plin. l. 21. c. 7. Saliunca ------ tantae suavitatis, ut metallum esse coeperit. Vestibus interponi eam gratissimum, sicut apud Graecos polion herbam, inclutam Musaei et Hesiodi laudibus, ad omnia utilem praedicantium. Et certe, polium vestibus interici, ad tineas enecandas, Theophrastus auctor est. Verum herbam illam, Musaei ac Hesiodi carminibus inclitam, non polio\n, sed pripo/lion esse docet Salmas. ex theophrasto, Histor. Plantar. l. 9. c. 21. ubi inter herbas Magica [orig: Magicâ] potestate praeditas, quae corporibus domibusque amuleta praestent adversus fascinum, haec herba recensetur: quod neutiquam in Polium convenit; quod quidem et ipsum contra venena et serpentes ingenita [orig: ingenitâ] vi valet et odoris gravitate, sed magicam nullam virtutem habet, Sic idem Plinius alio [orig: aliô] loco [orig: locô] antirrhini virtutem polio vindicat, quod ibi quoque pro tripolio accepit, et Musaeum iterum Hesiodumque huius sententiae auctores facit, l. 21. c. 20. Polio [orig: Poliô] Musaeus et Hesio dus perungi iubent dignationis gloriaeque avidos. Forte error hinc ortus, quod diversae heibae eodem [orig: eôdem] nomine, accentu tantum matato [orig: matatô], fuerint vocitatae. *polio\n, cum accentu in ultima, idem quod incaenum, nomen herbae est, sic appellatae, quod caniciei similem habeat capillaturam: at po/lion, quando prima acuitur, herbam significat, quae a)po\ tou= polei=n dicta est, a versando, quo seil. floris colorem in die saepius mutet; aliqui eam pripo/lion etiam dixere [orig: dixêre], quod ter colorem, mutet. Quae nominum similitudo, vel au)to/th(s2 potius,


page 814, image: s0814a

Plinium fefellit. At pollum, quod vestimentis intericitur, sicut saliunca, est polio\n, non tripo/lion, nec colores mutat etc. Vide praefatum Salmas. ad Solin. p. 1067. et 1068.

POLLA Argentaria Lucani uxor, mulier doctissima, quae iuvit maritum in emendandis tribus primis libris Pharsaliae. Stat. l. 1. Sylv. 1.

Huc castae titulum decusque Pollae,
Iucunda dabis allocutione.

Idem l. 2. Sylv. 7. Genethl. Lucani, v. 81. Calliopem sic introducit, in laudem Pollae, canentem:

Nec solum dabo carminum nitorem:
Sed taedis genialibus dicabo
Doctam, atque ingenio tuo decoram:
Qualem blanda Venus, daretque Iuno.

Huic Statio post mariti obitum, postea nupsisse dicitur; unde Sidon. Apollinaris, Carm. 23. inquit, Argentaria Polla dat Poetas. Vide Martial. l. 7. epigr. 20. Sirmondum, notis in Sidon. et in voce Lucianus. Nic. Lloyd. Sed nugari, qui Pollam dant Statio, docet Barthius, ut qui Claudiam suam satis clare celebrarit [orig: celebrârit]. Vide eum Adver sariorum, l. 160. c. 4. et Animadversion. ad Papinium Statium passim, inprimis ad Epist. l. 2. Sylv. 1. ubi haec habentur: Excludit volumen Genethliacon Lucani, quod Polla Argentaria, clarissima uxorum, cum hunc diem forte consecraremus, imputarisibi voluit. In quo loco clarissima uxorum dicitur, i. e. exemplum coniugis, etiam defunctum maritum diligentis ac honorantis: de quo Pollae in defunctum Lucanum amore ac cultu, Martialis, l. 7. Epigr. 22. qui Reginam vocat l. 10. Epigr. 64. respectu Lucani, Regis Poetarum aevi sui etc. Alias Polla, Veteribus pro pila, ex Aeol. po/lla, pro pa/lla. Vide supra in voce Pila, et hic infra, in Pollio.

POLLARDUS monetae adulterinae, in Anglia, species; abolita ab Eduardo Rege circa A. C. 1301. memoratur Th. Walsinghamo et Henr. Knyghtono ad ann. hunc.

POLLENS cognomen Herculis, vide supra Desanaus.

POLLENTIA [1] potentiae Dea a Romanis culta.

POLLENTIA [2] oppid. in maiore Balearium insul. Plin. l. 3. c. 5. Vide Pollentia. Fuit altera Polentia iuxta Alpes inclita lanarum nobilitate. Plin. l. 8. c. 48. Hispania nigri velleris praecipuas habet: Pollentia iuxta Alpes cani. Columella, l. 7. c. 2. Sunt etiam suapte [orig: suâpte] natura [orig: naturâ] pretio [orig: pretiô] commendabiles colores pullus atque fuscus: quos praebent in Italia [orig: Italiâ] Pollentia, in Baetica [orig: Baeticâ] Corduba. Sil. Ital. l. 8. v. 598.

------ Fuscique ferax Pollentia villi.

Martial. l. 14. epigr. 157. cui Lemma, Lanae Pollentinae:

Non tantum pullo lugentes vellere lanas:
Sed solet et calices haec dare terra suos.

POLLEX a POLLENDO, quod vi et potestate inter coeteros digitos polleat; Graecis proin a)nti/xeir, quasi manus altera dictus; apud Antiquos multum venerationis habuit: Minervae una cum reliquis digitis consecratus. Significabant autem diverso [orig: diversô] eius gestu varios animi motus. Nam et primore digito [orig: digitô] in erectum pollicem residente Deos salutabant; hodieque erecto [orig: erectô] manus pollice mahometanorum pueri symbolum suum recitant, antequam circumcidantur, ut infra videbimus, ubi de Symbolo Apostol. et laudem favoremque iunctus signabat, Plin. l. 28. c. 2. et Horat. Ep. 18. l. 1. v. 65.

Consentire suis studiis qui crediderit te,
Fautor utroque tuum laudabit Pollice ludum.

Et laudandos amato sque, Pollice exserto [orig: exsertô] ost3ndebant, ut alios indice extenso [orig: extensô]. Claudian. de 6. Honorii Consul. v. 574.

------ Gaeudet metuens ac Pollice monstrat.

Quo etiam facit Martialis illud, l. 12. Epigr. 99. v. 8.

Sed nec vocibus excitata blandis,
Molli Pollice nec rogata surgit.

Contra inversus, denegati favoris, aversique animi indicium certissimum fuit, annotante id Vet. Scholiaste Iuvenalis ad Sat. 3. v. 36. Pollice verso [orig: versô], i. e. Fortuna [orig: Fortunâ] mutata [orig: mutatâ]. Ipse Iuvenalis, ibid.

Munera nunc edunt et verso [orig: versô] pollice vulgus,
Cum libet, occidunt populariter.

Hinc Prudentius, in Symmachum, l. 2. v. 1096.

Et quoties victor ferrum iugulo mserit, illa
Delitias ait esse suas, pectusque iacentis
Virgo modesta iubet converso [orig: conversô] Pollice rumpi.

Sed et sublatus pressusque apud Graecos signum fuit iubmissionis, qua [orig: quâ] victus victoriam alteri cessit, iuxta illud Graecum, *ai)=re da/ktulon, quod Latini dixerunt, Herbam porrige, Angl. hodie Give the bucklers: Quemadmodum demissio manus, in Pugilatu, Pancratio, aut caestuum ludo, argumentum quoque apud nonnullos erat diffidentis suis viribus seque victum agnoscentis: quod cum Lacedaemoniis turpe esset visum, interdixere [orig: interdixêre] suis, ne foris, ubi illa demissio obtineret, in praedictis exercitiorum generibus certarent, Voss. de 4. Artibus Popular. c. 3. §. 88. et 89. Verum in bello praecipuus Pollicis usus, unde apud Romanos, quibus is laesus esset, a belli laboribus immunes erant. Quod cum illi, qui militiam detrectabant, facerent sponte, graviter in illos animadversum est. Augustus certe Equiti cuidam Romano qui duobus filiis suis Pollices absciderat, ne militare cogerentur, acriter ut decebat iratus, omnia eius bona Fiscoaddixit; et ante eum Senatus, bello [orig: bellô] durante Italico [orig: Italicô], ad perpetuos carceres damnavit C. Vatinium, omniaque eius bona similiter publicavit, quod ille sibi ipsi finistrae manus abscidisset Pollicem, ut ab expeditione hac esset immunis. Dictos tales Murcos, Murcidosque fuisse, docet Rosinus, Antiqq. l. 2. c. 19. et facit eo Amm. Marcellini locus, l. 5. Ad militandum omnis aetas


image: s0814b

aptissima est, et pari pectoris robore senecio ad procinctum ducitur, et adultus gelu duratis artubus et labore assiduo [orig: assiduô], multa contempturus et formidanda, nec eorum aliquando quispiam, ut in Ilalia, munus Martium pertimescens, Pollicem sibi praecidit, quos ioculariter Murcos appellabant. Sed et abscindebatur in poenam, ne utilis quispiam armis ferendis esset. Hinc captis hostibus, Pollices ab Atheniensibus, auctore Philocle, abscindi olim solitos fuisse, o(/pws2 do/ru me\n fe/rein mh\ du/nwntai, kw/phn de\ e)lau/nwsi, ut hastam quidem ferre nequirent, remos tamen agitare possent, narrat Plut. in Lysandro. De iisdem Tullius, de Offic. l. 3. c. 11. Durius Athenienses, qui sciverunt, ut Aeginetis, qui classe pollebant, Pollices praeciderentur. De Murcis, constitutio est in veter. Saxon. Lege, c. 13. talis: Pollex totus abscissus CCCLX. sol. si dimidius, CLXXX. si minimus, si totus, ut supra, si index, CLXXX. et per singula membra tertia pars mulctae componatur, medius et medicus, uterque sol. CXX. et per membra eorum, ut de coeteris dictum est, pollex pedis medietate pollicis manus componatur; tres articuli medietate, compositionis medii et medici digitorum componaentur; minimus articulus, medietate unius de tribus articulis componantur. Itaque apparet, sollemne fuisse, metu militiae, digitis amputatis mutilos se facere consuevisse et ob id, secundum varium digitorum in bellis obeundis usum, poenas detruncantibus se statutas etiam varias, maiores minoresve. Altera et hinc similis constitutio, in antiqua exstat Baiuvariorum L. c. 30. n. 11. cuius haec sententia est. 1. Si quis alicuius pollicem absciderit, cum XII. sol. componat. 2. Et si proximum a pollice vel minimum absciderit, cum IX. Sol. componat, unum sic et alium sic. 3. Illos medianos duos digitos. cum X. solid. componat, unum cum quinque solid. et alium cum V. 4. Et si non fuerint abscissi, et est mancus, stat rectus, ut non possit plicare, hoc impedimentum est ad arma baiulare, maior est compositio, quam de abscisso, tertiam partem supra addet; ad XII. adde IIII. fiunt XVI. ad IX. adde tres, fiunt XII. ad V. adde duos et tremissim, fiunt VII. sol. et tremissis: Sic eum debes iudicare et sic componere. Vide Thom. Dempster. Paralipom. in Rosinum loc. cit. Praeterea in foederibus firmandis Pollicis apud Antiquos fuit usus. Tacitus enim duos Reges barbaros, ut eo arctius foedus iungerent, consertis dextris pollices constrinxisse, et, ex illis ita colligatis fortiter, sanguinem prolicuisse inutuoque hausisse, l. 12. Annal. c. 47. auctor est. Sed et apud Lacedaemonios, mordendo puerorum Pollicem, petulantiam illorum coercuisse Paedagogos, legimus, apud Mich. de Montagne, in libro cui tit. fecit Essais, c. 26. De eiusdem in sacrificiis usu, supra voce Culter. Quia vero pollicis tanta aestimatio, hinc pro integra manu non raro. Papinius, Theb. l. 11. v. 401.

------ opus ipsa novarat [orig: novârat]
Maeoniis Argia modis, et pollice docto [orig: doctô] Stamina purpureae sociaverat aurea telae.

Et Horatius de lyra, quam sane non solo [orig: solô] pollice feriebat, l. 4. Carm. Od. 6. v. 25.

Lesbium servate pedem, meique
Pollicis ictum.

In textrina tamen aut netrina eius praecipuus usus, Casp. Barthius ad Statium, d. l. Nec omittendum, Pollice quoque ann ulos olim gestari consuevisse, licet hunc digitum praeterierit Plinius l. 33. c. 1. ut non obscure indicat Iul. Capitolin. qui Maximinum Caesarem c. 6. narrat fuisse pollice tam vasto [orig: vastô], ut uxoris dextrocherio [orig: dextrocheriô] pro annulo uteretur. Vide supra. Quid vero sit, sub pollice S. Mauritii Christo militare, in Tabular. Ecclesiae Viennensis, ubi mensae Fratrum, sub pollice S. Mauritii militantium, sitae in pago Viennensi, mentio fit, quaerit Car. du Fresne in Glossar. De pollice, mensurae genere, vide Statuta Roberti III. Scotiae Regis supra, et de sanguine arietis, pollici manus dextrae et pollici pedis dextri Sacerdotis initiandi imponi solito in V. T. infra voce Sacerdos: uti de investitura per dextrum pollicem, et de litera T. sub pollice sinistrae manus furibus in Anglia inuri solita [orig: solitâ], infra lit. T.

POLLIA Tribus una ex XXXV Tribubus urbis Romae, a loco aliquo, cuius et nomen et memoria interciderit, nomen accepisse, Sigonio et Onuphrio videtur. Meminit eius Liv. l. 8. c. 37. Tribus omnes, praeter Polliam, antiquarunt [orig: antiquârunt] legem in Tusculanos latam. Et l. 39. Cum ad tribum Polliam ventum est, in quae M. Livii nomen erat, et Praeco cunctaretur citare ipsum Censorem, Cita, inquit Nero, M. Livium. Cuius utriusque historiae, ut et Tribus Polliae, mentionem quoque facit Val. Max. l. 9. c. 10. ex 1. Vide Io. Rosin. Antiqq. Romanar. l. 6. c. 15. ubi de Tributis Comitiis ac Tribubus.

POLLINCTOR vel POLLICTOR qui pollincit, vel pollingit, Graece /*entAsiasth\s2, *nekroko/mos2, *sorophgo\s2, *nekrofo/ros2, Perotto, quasi pollutor, a polluendo: Fulgentio, quasi pollutorum unctor: Turnebo, l. 28. Adversar. c. 31. quasi pellts unctor, eo quod mortuorum cadavera id genus hominum fragrantibus unguentis inungeret: aliis, nomen accepit a panibus ex polline factis in funebri epulo; Namque et Pollinctum seu Polluctum, cena feralis dicta est, quae gentili modo [orig: modô] in rogum delata cum corpore cremabatur, teste Alex. ab Alexandro [orig: Alexandrô]. Fuisse autem cadavera, postquam per intervalla conclamata essent, atque a propinquis et affnibus abluta calida [orig: calidâ] aqua [orig: aquâ], unguentis insuper inuncta, diximus supra, docet que Virg. Aen. l. 6. v. 218.

Pars calidos latices, et ahena undantia flammis
Expediunt, corpusque lavant frigentis et ungunt.



image: s0815a

Meminit apud Romanos Pollinctoris servi Ulpianus, leg. 5. ff. de Institor. Act. Si Libitinarius, quos Graeci *nekroqa/ptas2 vocant, servum Pollinctorem habuerit, isque mortuum spoliaverit. Varro in Sat. Mutuum muli scabunt, sive peri\ a)forismou=. Itaque plures dies inter Medici discessum et adventum Pollinctoris interfuerunt. Plautus Poempslo, Prolog. v. 59. s.

Carthaginienses fratres duo fuerunt,
Eorum alter vicit, alter est mortuus:
Propterea apud vos dico considentius,
Quia mihi Pollinctor dixit, qui eum pollinxerat.

Vide eundem Asinar. Act. 5. sc. 2. v. 61. et Martialem, l. 10. Epigr. 97. v. 3. Eiusdem moris mentionem quoque facit Arnob. contra Gentes l. 1. Apuleius in Hermagora, Muretus, Var. Lect. l. 3. c. 19. Ioh. Meursius et Ioh. Kirchmannus de Funeribus Rom. Cuius originem ab Aegyptiis esse, supra dictum. In antiqq. Codd. Pollictor est, i. e. Pellictor, seu Perligator Salmasio ad Vopisc. Aureliano, c. 4. Graece o( sitoplo/kos2; seira\s2 enim hi pelamw=nas2 et taenias illas vocarunt [orig: vocârunt]; quibus mortui olim a capite ad pedes vinciebantur, quod munus Pollinctorum seu *seiroplo/kwn erat. Sed et keiri/ai dicebantur; cum caput ipsum sudario [orig: sudariô] seu linteo [orig: linteô] ligaretur, quod o)qo/nhn vocat Lucianus. souda/rion in Euangelio Ioh. c. 20. v. 7. appellatur. Hinc itaque siroplokei=n, pollingere dictum, ex sira\, quod pro seira\ ubique in Glossis. Pollingo, periste/llw nekro\n sitoplokw= entAsia/zw. Sosipater, pollingo, siroplokw=: pro quo apud Charisium et Priscianum hodie sine ratione legitur soroplokw=. Meminit huius ritus Metrodorus, in Epigramm. nondum edito, de funeris sumptu,

*)ek de\ trihko/ntwn kosmh/sate sh=ma tala/ntwn
*(re/zete d' ou)dai/w| *zhni\ quhpoli/hn.
*dissw=n e)s2 de\ pu/rhn kai\ a)/lfita kai\ telamw=nas2,
*ei)kai/hn doiw=n sw=ma xa/rin labe/tw.

Est et elegans Epigramma Lucillii, quod exstat in edita Anthologia Planudis, ubi Medicus et Pollinctor de compacto sic egerunt, ut Medicus aegros omnes suae curae commissos occideret. et Pollinctori amico traderet polligendos: Pollinctor vicissim fascias seu pelamw=nas2, quas furabatur de pollinctione mortuorum, Medico mitteret dono, ad alliganda eorum, quos curabat, vulnera etc. Iohannes Episcopus Constantinopolit. apud Auctorem incertum de Orthogr. fascias illas Pollinctorum vocat cunabula, cum scribit, Lazarum in monumento cunabulis involutum: quemadmodum e contrario keiri/as2, quae proprie mortuorum involucra erant, etiam pro incunabulis et fasciolis, quibus alligantur infantes, usurpatas legimus. Moschopulus: *keiri/a o( tw=n nhpi/wn desmo\s2 h)/goun h( koinw=s2 faski/a kai\ h(=| desmou=si tou\s2 nekrou\s2, i. e. *keiri/a, infantum vinculum, seu communiter fascia; etiam qua [orig: quâ] vinciunt mortuos. *khri/as2 scribit Hesychius et a)po\ th=s2 khro\s2, i. e. a morte, deducit, quasi dicas mortuales fascias: *khri/ai, inquiens e)piqana/tia entetuligme/na. Eodem [orig: Eôdem] nempe prorsus modo [orig: modô] infantes et demortui fasciis ligabantur: an ut hoc [orig: hôc] pacto [orig: pactô] indigitaretur, quantum similitudinis haberet finis vitae, cum vitae initiis? Namque et mori incipimus, cum nascimur; et dies mortis aeternae vitae natalis est. Artemidorus, *(oi a)poqano/ntes2 e)sxisme/nois2 eneilou=ntai r(a/kesin w(s2 ta\ bre/fh kai\ xamai\ ti/qentai, Defuncti laceris involvuntur pannis, sicut infantes, et humi deponuntur. Ubi r(a/kh seu panni sunt praesecta in longum frusta cuiuslibet materiae textilis; et pannus pro fascia vel instita. Inde pannos infantiae dixit Auctor Incertus, de quo supra, tou\s2 desmou\s2 tw=n nhpi/wn. Ne que vero solum apud Graecos, ut Vir quidam eruditus scripsit, sed etiam apud Romanos, licet cadavera demortuorum comburerent, in more fuisse, ut Pollinctores ea vittis taeniisque mortualibus aptarent et involverent, ostendimus supra. Q vae autem ad pollincturam pertinebant, a Libitinariis, in templo Libitinae, fuisse vendita, docet tit. Popma de Operis Serv. etc. Vide quoque hic [orig: hîc] passim.

POLLIO [1] in Glossis o( pallora/yos2, qui pollas, i. e. pilas, conficit. Sic enim Appuleius de Deo Socr. Sive illa proprio, seu perpeti candore, ut Chaldaei arbitrantur parte luminis compos, parte altera [orig: alterâ] cassa fulgoris, pro circumversione oris discoloris multiiuga [orig: multiiugâ] pollae speciem suae variat. Seu, ut Salmas. legit, multiiuga polla, pro circumversione oris discoloris, speciem sui variat. Ubi de Luna, quam pilam esse censebant Chaldaei, parte fulgidam, parte obscuram, h(mi/puron: quae proin circa centrum suum verti necesse habeat, ut faciem suam variet. Quo facit id, quod Lucretius ait de Luna, l. 5. v. 724.

Inde minutatim retro contorquet, et aufert
Luciferam partem glomeraminis, atque pilai
Ut Babylonica Chaldaeum [orig: Chaldaeûm] doctrina faretur etc.

Vide Salmas. ad Solin. p. 754.

POLLIO [2] praenomine Annius, cum filio Viniciano, maiestatis apud Tiberium postulatus. Sed cum Caesar eorum causam, ut ipse cum Senatu nosceret, distulisset, evaserunt. Tacit. l. 6. Annal. 6. 9. Ille est Pollio, qui postea in Neronem coniuravit, amicorum eius praecipuus, l. 15. c. 56. Gener Bareae Sorani, maritus Serviliae.

POLLIO [3] vide Asinius, it. Claudius.

POLLIO [4] Iulius Praetoriae cohortis tribunus, sub Nerone, Tacit. l. 13. Annal. c. 15. qui postea Praefectus Praetorio, sub Othone.

POLLIO [5] praenomine Vedius, inter amicos Augusti luxu inamis, nam piscinam habebat refertam muraenis, quem piscem ille non ad delicias paraverat, sed ad poenas. Humana [orig: Humanâ] enim carne eas alebat. Servi domesticique, si quid deliquerant, dabantur ad hos pisces. Fors fuit, ut cenaret apud eum


page 815, image: s0815b

Augustus, puer qui ad cyathos erat, dum porrigit potum, crystallinum tregit pretii grandioris et simul fracta eius vita. Iubetur ab immiti domino muraenis obici in piscinam. Puer accidit ad Caesaris pedes, non vitam sed aliam mortem petit, neu piscibus esca sit in terra [orig: terrâ]. Obstupuit inauditam saevitiam Caesar, dimitti puerum iubet, simul adserri ad se quicquid in domo crystallinorum: allata frangi comminuique et abici in piscinam. Idem testamento [orig: testamentô] Caesari legavit Pausilypum; et ex eius diruta [orig: dirutâ] domo facta Romae porticus, quae Liviae dicta.

POLLIO [6] Grammaticus, inter Praeceptores M. Antonini Philosophi memoratur Iul. Capitolino in Vita huius, c. 2. Usus praeterea Grammaticis, Graeco [orig: Graecô], Alexandro [orig: Alexandrô]: quottidianis Latinis, Trosio [orig: Trosiô] Apro [orig: Aprô] et Pollione, et Eutychio [orig: Eutychiô] proculo [orig: proculô] Siccensi. Ad quae verba Salmas. Pollio, inquit, iste Latinus Grammaticus, vereor ne hinc tantum notus sit, alias vero ignoratissimus sit omnium hominum, ut quem nec notum habeant veteres membranae, quae et Polono legunt. Atque ut mei animi sententiam explicem, suspicor, nec frustra, corruptum latere nomen urbis, ex qua fuerit Trosius Aper, ut duos tantum heic [orig: heîc] habeamus Latinos Marci Grammaticos, Trosium Aprum et Eutychium Proculum Siccensem. Trosit vero Apri patriam celant et dissimulant illa verba, et Polono. an Polano, ex urbe Pola? Id quidem pro vero non affirmem, sed minime dubito, quin patriam huius Grammatici prodiderit Capitolinus, non minus quam et sequentis Eutychii Proculi, quem Siccensem esse significavit etc. meminit Pollionis Consulis Lamprid. in Commodo, c. 2. quem dicit, Pollione et Apro [orig: Aprô] Consulib. triumphasse [orig: triumphâsse] cum Patre. Et paulo post, c. 11. 12. Nominatum inter Caesares, eundem ait, quarto [orig: quartô]. Id. Oct. Pudente et Pollione Consulib. anno [orig: annô] nempe Imperatoris Marci et vitae Commodi sexto [orig: sextô], Casaubon. ad loc.

POLLIS Lacedaemoniorum Classis in Naxo praefectus, Diodor. Sic l. 15. Polyaen. l. 3. c. 11. in Chabria, comm. 11.

POLLIUS Felix inter Statii amicos, cui is Silvam 2. libri 2. sacram fecit, cum lemmate, Surrentina Villa Pollii Felicis. Vide ibi Animadversiones Casp. Barthii, aliosque Statii Commentatores.

POLLUCTUM sacrificium vel sacrum epulum, in Deorum honorem institutum, Iovis Dapalis, Herculis inprimis, aliorumve. Cato. Iovi Dapali culignam vini quantam vis polluceto. Varro, Profanatum, quod in sacrario polluctum. Atque Hercull decuma data est ab eo, quod in sacrificio quodam fanatur. ---------- Id dicitur Polluctum, quod a porriciendo est fictum, cum enim ex mercibus libamenta porrecta sunt Herculi in ara, tum polluctum est. Vide et Festum, et Scaligerum ad eum. Hinc pollucere merces dicti Mercatores, quando de mercibus a)parxa\s2 et libamenta Diis offerebant, Hadr. Turnebus, Adversar. l. 28. c. 31. In cuiusmodi sacrificiis seu conviviis ne modus excederetur, cautum lege hac [orig: hâc], pisces quei squamosei non sunt, nei polluceto, squamosos omneis praeter scarum polluceto, de qua vide supra aliquid, voce Pisces. Dictum autem polluceo, quasi porro luceo ob copiam luminum et lucem sacrificiorum, Graece a)poqu/w. Inde polluctus, libatus seu cumulatus, largiter acceptus, uti videre est apud Camerarium ad Plautinum illud, Polluctus virgis. Vide quoque Casaubon. ad Iulium Suetonii, c. 48. ubi in alio Plauti loco, Non ego pollucta pago, vocem in terpretatur, communis et omnibus exposita etc.

POLLUERE Ieiunium apud Nigidium: Nos ipsi ientaculis levibus ieiunia polluimus; i. e. ad verbum, deieiunavimus, vel ientavimus. Unde Gall. deieusner, pro ientare. Ieiunat enim, qui totum diem immorsus et ieiunus perstat: at qui mane cibum sumit, is amplius ieiunus dici non potest. Ieiunium igitur solvit, i. e. Graece dianhsti/zetai, vel a)ponhsti/zetai, deieiunat: quemadmodum ieiunium solvisse Proserpinam, dixit Ovidius, quae apud Inferos septem grana mali punici contigerat, Metam. l. 5. v. 534.

Non ita Fata volunt, quoniam ieiunia Virgo
Solverat. ------ ------

Sic polluere famem, dixit eleganter Symmachus, Ep. 7. l. 1. Sed mihi honestae multitudinis nulla vitatio est. Et si bis tanto [orig: tantô] plures, quam scribis, affuerint, bonam frugem feceris, nec deerit, quo [orig: quô] famem polluant. Nam comitibus vestris, utpote sobriis, saginae caedundae cura posterior est. Utru mque nempe idem, quod famem imminuere et non integram servare. Inde sames integra Ciceroni, integram famem ad cenam afferam, h. e. non imminutam, nec pollutam, sed intactam et intemeratam. Vide Salmas. ad Taeitum Vopisci, c. 11. Metaphora [orig: Metaphorâ] a virginibus desumpta [orig: desumptâ], quae stupro [orig: stuprô] pollui proprie dicuntur. Ael. Lamprid. in Commodo, c. 11. Deorum templa polluit stupris et humano [orig: humanô] sanguine. Sic et pollutam Moses appellat illam, quae secundi viri toro adhaesit, Connanus apud Ioh. Calvin. Lexic. Iurid. Contra a)/xranta musth/ria, item a)/xranton simpliciter, h. e. impollutam, appellari non raro kai\ e)zoxh\n Graecae Ecclesiae Scriptoribus S. Eucharistiam, docet Cl. Suicerus Thes. Eccl. Vide quoque supra, ubi de Immundis; ubi de illo hominum genere, qui inter, Graecos, personas et loca polluta purgarent certas res circumferendo, voce Magi.

POLLUPICE Liguriae civitas inter vada Sabatia, et Albingaunum. Finale Simlero.

POLLUSTINI Latii populi non procul ab Albano monte. Plin. l. 3. c. 5.

POLLUTIA filia L. Veteris, coniux Rubellii Plauti, a Nerone, mariti caede postea adiecta, Tacit. l. 16. Annal. c. 10. et 11.

POLLUX Iovis et Ledae fil. frater Castoris, qui, cum immortalis esset (utpote eodem [orig: eôdem] ovo [orig: ovô] cum Helena prognatus) a Iove fertur petiisse, ut sibi cum fratre iam vita [orig: vitâ] functo


page 816, image: s0816a

immortalitatem suam partiri liceret: qua re impetrata [orig: impetratâ], alternis vicibus mori dicuntur, et reviviscere. Cui fabulae occasionem dedit Geminorum signi natura, quorum altero [orig: alterô] oriente, alter occidit. Virg. l. 6. Aen. v. 121.

Si fratrem Pollux alterna [orig: alternâ] morte redemit,
Itque reditque viam toties. --------

Ubi alterna [orig: alternâ] morte sumpsit vel a Pindaro, Od. 10. Nom.

*metameibo/menoi d' ennnal.
la\z a(me/ran ta\n me\n para\ patri\ fi/lw|
*dii\ ne/montai, ta\n d' u(po\ keu/qesi gai/hs2.

Vel ab Homer. Odyss. 11. v. 302.

*)/allote mi\n zw/ous) e(terh/meroi, a)/llote d' au)=to
*teqna=si. ------ ------

Graece *poludeu/khs2 dicitur, quoniam vivus fuit eu)ergetikw/tatos2; et post mortem in Deorum numerum receptus una cum fratre nautas servet et sospitet. *deu=kos2 ga\r to\ gluko\, inquit Etymologus. Vide Castor.

Jul. POLLUX Naucratita, Grammaticus sub Commodo Imperatore praecipiebat Athenis. Decessit annos natus 58. Scripsit ad Commodum Onomasticon libris 10. scripsit et alia quaedam, quae non exstant. Suid. Vide Iulius Pollux.

POLOCSKA et POLOCIUM urbs Lithuaniae, olim caput Ducatus cognominis nunc Palatinatus. Ampla, probe munita cum duplici arce, iuxta fluvios Divinam et Polottam. Capta a Moscis, qui eam tantis machinis oppugnaverant, ut XLM. rusticorum in illis trahendis occuparentur, et crudeliter tractata, A. C. 1563. sed fortiter a Stephano Rege recepta A. C. 1579. haud pridem iterum a Moscis expugnata, sed et recuperata.

POLOGRAPHIA Graece *polografi/a inter opera Astronomica Democriti, recensetur a Laertio in Vita eius: qua [orig: quâ] voce intelligitur descriptio po/lwn kai\ a)nalhmma/twn skioqhrikw=n, polorum et analemmatum sciothericorum. Nempe veteres Graeci *po/lon primitus dixere [orig: dixêre] caelum ipsum, non caeli axem, vel axis extremam partem, ut recentiores Mathematici accepere [orig: accepêre]. E qua antiqua notione, tota capitis rotunditas sic appellata est, uti legimus apud Pollucem; quemadmodum idem ab eadem figura ko/gxon appellavere [orig: appellavêre], Latine testam, item ska/fion. Ad quod instar factum vas illud Veterum Gnomonicum, quo [orig: quô] gnomen erectus ostendebat solstitium et aequinoctium, quod et *po/los2 appellabatur. Forte et eadem forma fuerit Horologiorum, quae ska/fia dicta sunt: nam po/los2 et ska/fion, quantum ad formam, idem, ac utrumque hemisphaerii instar reddebat, in cuius concavae partis medio erigi gnomonem solitum, docet Martianus Capella. Sic Berosus Horologium, quod ipse invenit, ex hemicyclio fecerat, quod erat ex quadrato cavatum. Vitruvius quoque memorat, l. 10. c. 9. Aristarchum Samium scaphen seu hemisphaerium reperisse, h. e. horologium ea [orig: ] forma [orig: formâ] Et haec vulgaris erat forma omnium apud Veteres Horoloiorum vasorum. Unde non mirum, veteres Grammaticos notasse [orig: notâsse], *po/lon et *(wrolo/gion rem eandem esse: Sed nec mirum, quosdam Veteres po/lon appellasse [orig: appellâsse], horologii ipsius ska/fhn, vel h(misfai/rion. Discum certe vel missorium, in quo XII. signa fuere [orig: fuêre] caelata, vetus Epigrammatum Poeta a)rgu/reon po/lon appellavit, Anthologiae l. 4. *ei)s2 mensw/rion e)/xon ta\ dw/deka zw=a. Verum alia apud vetustiores vocis *po/los2 notio, quibus idem significavit, quod Heliotropium, machinam, e qua non horae captabantur, sed in qua, ante Horologia inventa, ostendebantur h(li/ou tropai\, conversiones Solis. Cuiusmodi Heliotropia ad formam *po/lou videntur esse facta, in quibus et gnw/mwn seu umbilicus aeneus fuit, quo [orig: quô] tropai\ ostendebantur, ut in Sciotheris Anaximandri, quae is Lacedaemone constituit, ad designanda solstitia et aequinoctia: in illis enim o( gnw/mwn ta\s2 tropa/s2 te kai\ ta\s2 i)shmeri/as2 e)sh/mane. Itaque *)hliotro/pion nil aliud erat, quam machinamentum denotandis, ut dictum, solstitiis, ex polo et gnomone factum: lineas insuper habens, quibus umbrae discernebantur. Ad quod instar, quia Horologia postmodum concinnata sunt, hinc et *po/lon, de Horologiis Sciothericis Poetae dixerunt. Sic Metrodorus, l. Epigr. *)ariqmhtikw=n, vas horologii, in quo gnomon erectus stabat, po/lon vocat his versibus,

*gnwmonikw=n *dio/dwre *megakle/os2, ei)pe) moi w(/rhn
*(hni/k' a)p' a)ntoli/hs2 po/lon h(/lato xruse/a kh=la
*(heli/ou, tou= dh/toi o(/son tri/a pempta\ dro/moio
*tetra/ke to/sson e)/peita meq' e(speri/hn a(/la lei/pei.

Primus vero gnomonis inventor, ut quidam volunt, Anaximander fuit, qui eo [orig: ] in sciotheris, hemisphaerii seu poli sp9eciem habentibus, erecto [orig: erectô], aequinoctia solum et solstitia designavit, horarum usu adhuc tum ignorato [orig: ignoratô]. Solis autem Mathematicis et Astronomis machinae istae inserviebant, nullius plane usus in vita civili, nisi quatenus populus ex iis discebat, quando futuri essent Solstitiorum Aequinoctiorumque dies: quod et ipsum sciri quia non parvi momenti est in rebus Rusticis procurandis, ideo publicis in locis Urbium ponebantur eiusmodi vasa, ut populus id inde edisceret. Uti ille apud Aristophanem, in *ghruta/dh| dici sibi postulabat, ex Heliotropio seu Polo Metonis, po/sthn h(/lios2 te/traptai, quota dies numeranda esset a Solstitio confecto. Coeterum ad partes diei observandas, tempusque prandii aut cenae statum cognoscendum, aut cuiuscumque negotii, cui tempore condicto [orig: condictô] esset occurrendum, alia [orig: aliâ] methodo [orig: methodô], nondum horarum disciplina [orig: disciplinâ] reperta [orig: repertâ], utebantur: ex umbra videlicet, quam pedibus metiebanrur, rei gerendae tempora venabantur, uti infra dicemus. Forma harum machinarum quae fuerit, non adeo liquet. Diximus ante, scaphen aut scaphium dictum vas rotundum et cavum, in cuius medio fundo stilus erigebatur, ad horas monstrandas, atque id etiam Polum quosdam appellasse [orig: appellâsse]. *po/los2 tamen rectius de parte protumida ac rotunda caperetur, quam de concava; quemadmodum bemisphaerium


image: s0816b

Architectis dicitur, non supini ac inversi haemisnhaerii figura. sed quae instar habet illius, quod supra nos est. alias quod iacet ac resupinatum est, scaphae magis vel disci similitudinem obtinet. Praeterea aeque bene in extuberante hemisphaerii facie horae monstrari potuerunt. Unde forte po/loi Veterum. qui aequinoctia ostendebant, hac [orig: hâc] forma [orig: formâ] erant; cum Herologia Neotericorum hemisphaerio [orig: hemisphaeriô] inverso [orig: inversô], hoc est, scaphae similia, etc. Uti autem instrumenta eiusmodi; Sciatherica et Helietropia, a fine et effecto, Poli, a forma, sic Analemmata eadem appellata sunt, a subiecto: quia videl. in suggestibus lapideis et columnis, seu saxeis pilis, ut Curtius vocat, l. 5. c. 1. quae modo [orig: modô] quadratae, modo rotundae erant, publico aspectui exponebantur; uti in parapegmatis, canon ortus et occasus fiderum spectandus populo praebebatur. Quae ambo primus cum coniunxisset Meton, hinc totam machinam cum Gnomonico analemmate et Astronomico parapegmate, quoque *po/lon appellarunt [orig: appellârunt] ac *(hliotro/pion. Cuiusmodi machinam in Syria Insul. etiam Pherecydes instituit, ut alibi diximus. Vide hanc in rem plura, apud Salmas. Exercitat. Plinian. ad Solin. p. 633. et seqq. ut et supra, in vocibus, Analemma, Heliotrophium, item infra, ubi de Sciothericis vasis, et Umbraeusu.

POLONGA locus Samogitiae ad mare Balticum inter Hecligaviam Curlandiae et Memelium Prussiae, a quo 3. leuc in Boream distat; Polangen.

POLONIA [1] quae a planitie terrae (quam ipsi vernacule etiamnum Pole vocant) nomen habet, vasta regio est, quae Schlesiae ad Occasum proxima est, Hungaris, Lithunanis et Prutenis contermina. Dividitur in Maiorem et Minorem. Maior dicitur, quae Septentrionem aspicit: hanc Varta fluv. intersecat, hobetque Gnescam, Posnaviamque insigniora loca. Minorem vocant, quae ad Meridiem vergit, habetque nobilem urbem Cracoviam, ad caput Vistulae, quae regionem dividit, sitam: reliquae civitates parum nitidae. Sclavorum gens est, a quibus in Bohemia per Czechum, in Polonia vero per Lechum regna fundata sunt. A. C. 600. Scythicaeque originis, sed clarissima tamen, et humanitate longe a Sarmatarum veterum asperitate aliena, multaque [orig: multâque] comitate in hospites. Obtinuit primum dignitatem regiam A. C. 1001. ab Ottone tertio Romano Imperatore primusque Polonorum rex, fuit Bolessaus Chabri, fil. Micissai, de quo infra. Historia paucis haec. Lechus, de quo supra, primus Poloniae Rex dicitur, cuius posteritas per ann. fere 100. regnavit, usque ad A. C. 700. Cromer. l. 1. Hac [orig: Hâc] exstincta [orig: exstinctâ] XII. Palatini praefuerunt, quibus ad tyrannidem prolapsis Craus Dux creatus est. Hoc [orig: Hôc] nati Cracus, Lechus et Venda, quae post fratres clavum tenuit, A. C. 730. Idem l. 2. Hac [orig: Hâc] mortua [orig: mortuâ] rursus XII. Palatini constituti sunt, A. C. 760. Dein tres Lesci successive imperarunt [orig: imperârunt]. quorum postremi fil. Popielus regiam Cracovia [orig: Cracoviâ] Gnieznam. inde Cruszviciam transtulit, A. C. 810. huius filio [orig: filiô] Popielo [orig: Popielô] II. a muribus corroso [orig: corrosô], secutum Interregnum. A. C. 823. Piastus dein princeps gentis evasit. A. C. 842. qui Gnieznam sedem regni iterum transtulit. Huius posteri regnarunt [orig: regnârunt] usque ad Casimirum M. quo [orig: quô] A. C. 1370. exstincto [orig: exstinctô], regnum e Piastea familia, ad Ludovicum Hungariae Regem Casimiri ex sorore nepotem, transiit. Huic Sigismundus gener successit, quem Hedvigis, Ludovici praefatt minimae natu fil. maritas Iagielo, Vladislaus post Baptismum, vocatus, excepit, A. C. 1386. Huic Vladislaus fil. successit, A. C. 1434. qui Hungariae quoque Rex creatus, praelio [orig: praeliô] ad Varnam, contra Turcas, occubuit, A. C. 1444. Subuitutus [orig: Subûitutus] ei in Polonia frater Casimirus, cui fil. Iohannes Albertus successit, A. C. 1492. Hunc fratres Alexander et Sigismundus excepere [orig: excepêre]: cui ultimo exstincto A. C. 1548. successit fil. Sigismundus Augustus, qui ex Iagellonica familia ultimus, obiit A. C. 1572. Huic surrogatus est Henricus, Caroli IX. Galliae Regis frater, A. C. 1573. post quem Stephanus Batorius electus est, maritus Annae Iagellonicae, A. C. 1576. quo [orig: quô] mortuo [orig: mortuô] A. C. 1586. Sigismundus Suecus, Sigismundi Augusti e sorore Catharina nepos, regno admotus est: pater Vladissai, qui successit A. C. 1629. Hunc frater Casimirus postea, e Sigismundi Sueci familia postremus excepit. Post quem Michael Visnevicius a Proceribus electus est, cui A. C. 1674. mortuo, surrogatus est Iohannes Czarnecius, prius exercituum regni summus Dux, qui fortiter hoc [orig: hôc] tempore contra Turcas rem gerit. Primus Polonorum Ducum religionem Christianam suscepit Mizissaus, qui caecus natus, septimo [orig: septimô] aetatis anno [orig: annô] visum miraculose receperat, A. C. 965. Hic Gnieznensem et Cracoviensem Episopes instituit, Cromerus, l. 3. Hussi dein doctrina, non per Silesiam solum et Germaniam, sed etiam Poloniam longe lateque sparsa est, saeculo [orig: saeculô] 15. Hiac sub Iagellone, Cracoviae cum Husitis Disputatio est instituta, A. C. 1431. eo [orig: ] successu, ut templum S. Crucis his concessum sit, ad sacra vernaculo [orig: vernaculô] sermone obeunda, plurimique ex Polonica nobilitate, inprimis Corybutus Regis patruelis Bohemis accesserint. Sic Euangelium in regno in ditione inprimis Abrahami Zbanscii florere inigniter coepit, sed et mox Andream Bninium Episcopum Poznaniensem gravem sensit adversarium. Cromer. l. 21. Academia post haec Cracoviensis, adhaerens Concilio Basiliensi, Legate Pontificis A. C. 1448. nihil honoris exhibuit, et Casimirus Rex A. C. 1460. restitit Pontifici, pro arbitrio Episcopatus distribuere volenti. Saeculo [orig: Saeculô] dein 16. satis florentes in regno Ecclesiae fuerunt, neque bactenus penitus exstinctae. Vide infra in Folsnia maior et minor. Ex maceria domos ferme omnes componunt, plerasque luto [orig: lutô] linunt. Plaga regionis palustris est et nemorosa. Potus genti cerevisia. Vini rarissimus usus, acc vineae culturae cognita. Equitatu in bello maxime praestat. Ager frumenti ferax: multa ferarum venatio. Melle


image: s0817a

abundat, habet et salis copiam, qui ex terra eruitur. Habet et aeris fodinas in iugis montium, nec non sulfuris. Sub regno Poloniae continentur Lithuania, Samogitia, Massovia. Volhinia, Podolia, et Russia, quae Meridionalis dicitur. Cromerus, Bonfinius, Munsterus. Ferrario tres regni metropoles sunt, Gnesna Poloniae maioris Archiepiscopalis, sub qua 12. urbes Episcopales Riga, Archiepiscopalis Livoniae, sub qua 7. Episcopatus et Leopolis Russiae Archiepiscopalis, sub qua quatuor urbes Episcopales. Baudrando, in insigni opere Geographico, Gallis Polonia dicitur la Pologne, Polonia Hispanis et Italis, regnum est peramplum Europae, ubi alias Germano-Sarmatia cum parte orientali Germaniae, prope Vistulam fluvium. Terminatur a Septentrione mari Baltico [orig: Balticô], Livonia [orig: Livoniâ], et Moscovia [orig: Moscoviâ] seu Russia [orig: Russiâ] Alba [orig: Albâ], a qua etiam terminatur ab ortu, ab Occasu Germania [orig: Germaniâ], et a meridi, Hungaria [orig: Hungariâ], Transylvania [orig: Transylvaniâ], et Moldavia [orig: Moldaviâ]. Divitur autem in duas partes, nempe in Poloniae Regnum proprium, le Royaumede Pologne, et magnum Ducatum Lithuaniae, le grand Duche de Lithuavie. Poloniae regni partes sunt Polonia superior seu parva, la petite Pologne, cuius caput Cracovia, totius regni primaria; Polonia in ferior seu magna, la grande Pologne, cuius caput Posnania; Mazovia, la Mazovie, cuius caput Vvarsavia, regia sedes, Cuiavia, la Cuivavie, ubi Vladislavia; Prussia, la Prussie. cuius primaria Gedanum; et Russia nigra, la Russie Noire, ubi Leopolis. Magni Ducatus Lithuaniae partes sunt Lithuania propria, la Lithuante, cuius caput est Vvilna; Volhinia, la Volhinie, ubi Luceoria; Podolia, la Podolie. ubi Camenecium; Polesia, la Polesie, ubi Brestia, et Samogitia, la Samogitie, ubi Mednichia: Sed ab A. C. 1386. Lithuania cum suis partibus Poloniae adiecta est per Iagellonem Ducem, qui postea Vladislaus dictus fuit. Divitur etiam aliter Polonia in triginta quatuor Palatinatus, et in octoginta septem Castellanias; sed prior divisio communior est. Addo, quod aliam quoque eius etymologiam tradit Cromerus, qui putat, et quasi po Leck, i. e. posteres Lechi, vocitatos esse; Sic enim et Polackos dici Hungaris Lengel, quasi Lechel, a Lecho. Quoad situm, extenditur cum adiacentibus sibi provin ciis, in longum, a 38. grad. ad 54. ab Occaiu aestivo versus Ortum hibernum amplius, quam per 240. milliar. Germanica: In latum vero, a montibus Carpathiis, usque ad mare Balthicum 200. milliar. admodum. Limites sunt, a Septentrione Curlandia, Samogiti, Livonia: ab Ortu Borysthenes, qua Lithuania a Russia distinguitur: ab Austro, Tyras amnis, quo [orig: quô] a Moldovia; et Carpathii montes, quibus ab Hungaria secernitur: ab Occasu sunt Silesia, Moravia Marchia et Pomerania. De naturali eius constitutione, ita Starovolscius Descr. Poloniae p. 9. et seqq. Regio teta fere plana et aprica est, nisi qua ad fines Hungariae accedit, montana ac silvestris. Quo longius autem inderecedit, eo lenius declivis est, magis culta et meliore gleba [orig: glebâ]. Nisi quod in medituilio minoris Poloniae Calvus mons supereminet, in quo monasterium est S. Crucu nomine lignoque [orig: lignôque], in quo Salvator noster pependit, celebre: reliqui colles fere in toto Regno sunt potius, quam montes. Silvestris sane fuit superioribus temporibus pleraque omnis Polonia, non modo Lithuania, sed nunc ubique diligenter excolitur, frugum legummumque ferax, et pratis abundans. Et quamvis caeli intemperie nimium laborat, pomoria nihilominus non infrequentia et fructuosa passim habet; in quibus prrorum, malorum, cerasorum, prunorum, persicorum et nucum bonitas, varietasque certat cum Hungaricis et Italicis. Sunt et vites pluribus in lecis, quarum uvae esui quidem non insuaves sunt, praesertim si aestas et auctumnus temperiem suam servant, sed vinum inde expressum acerbius ubi defeaecatum est. Neque negat solum castaneas, mora, cotonea, ficus, amygdalas, crocum, anisum, pepones, melopepones, herbas et flores omnis generis et alias hortenses Italiae delitias, palatinariumque lenocinia. Nec metaella fossiliaque desunt plumbi, ferri, aris, cupri, argenti et auri. Avium quoque et altilium magnam habet copiam, itemque iumentorum omnis generis et ferarum; cerverum videl. aprorum, ursorum, leporum, sciurorum, dorcadum, leporum, onagrorum, bisontium, caprarum, urorum, pantherarum, mardurum, vulpium, rosomacorum, lutrium et castorum: Similiter piscium diversorum, quotquot nominari possunt; Nam fluviis, lacubus, piscinis atque stagnis supra modum abundat. Periodos regni tredecim mutationibus inclusit Pistorius Tom. 1. Scr. Pol. Brevius Auctor anonymus Histor. Orb. Terr. Primam desu mit a Lecho, Reip. Polonicae conditore, post quem modo despotice, modo Aristocratice gubernata est; usque ad A. C. 830. Secundam a Piasto, usque ad A. C. 1370. qua [orig: quâ] periodo [orig: periodô] durante, memorabile fuit, quod Miecislaus I. Plasti abnepos, primus gentem ab Christum perduxit; quodque eiusfil. Boleslaus Chrobrius primus Regis titulum accepit, ab Ottone III. Imperatore A. C. 1001. e quo quidam colligunt, Poloniam tum Imperio Romano tributariam fuisse. Tertiam a Casimiro I. Boleslai praedicti nepote, cuius Principatu Sedi Romanae Polonia se submisit; cui tum praeerat Benedictus IX. Tum enim hic in singula capita obolum quotannis, ad lucernam in aede D. Petri Romae pepetuo alendam et rasuram capitis Monachalem, fasciam item Equitibus lineam candidam, stolae in modum, cum festa peragerentur sollennia, imperavit, Cromer. de orig. et r. g. Polon. l. 4. Quartam orditur a Casimiri I. filio Boleslao cognomine Audace, qua [orig: quâ] Regia dignitas iterum cessavit. ipsoque [orig: ipsôque] Regno [orig: Regnô] excedente, Vladislaus frater in Principis titulo acquievit: donec pristinum splendorem reduxit Primislaus, circa A. C. 1295. qui in hunc usque diem conservatus est, nisi quod successor eius Vladislaus Locticus Heredis Regni Poloniae nomen potius usurpavit. Ultimus familiae huius fuit Casimirus M. Sequitur periodus Iagellonica,a Iagellone Magnae Lithuaniae Duce in Baptismo Vladislai nomen adepto, inchoata, Hic Hedvigis Ludovici Hungariae Regis, quem Casimirus heredem constituerat, amorem meritus, Christianam Religionem assumpsit et Lithuaniam Poloniae unvivit:


page 817, image: s0817b

regnaruntque [orig: regnâruntque] eius posteri usque ad A. C. 1573 quo [orig: quô] Sigismundus Aug. sine prole decessit. Ab illo tempore Poloni variis e locis Reges sibi arcessivere [orig: arcessivêre], henricum Valesium e Gallia; quo [orig: quô] clam se in avitum regnum Galliae recipiente, Stephanum Bathorium Transylvan. Principem, ealege [orig: eâlege], ut Annam; Sigismundi Aug. sororem licet tum iam sexagenariam duceret, elegerunt A. C. 1575. Successit A. C. 1586. Sigismundus Iohannis Sueciae Rex e Catharina Iagellonica filius: quem A. C. 1632. Vladislaus filius excepit, qui obiit A. C. 1648. post sceptrum delatum fratri Ioh. Casimiro: qui regno [orig: regnô] cessit A. C. 1668. Aliam post hunc periodum exorsus est Michael Wisnovecius iterum Polonus, qui electus est Rex A. C. 1669. Sed A. C. 1675. defunctus, successorem accepit Iohannem Sobiescium, Exercituum summum Ducem, it idem Polonum, qui Regno feliciter praeest. Incrementa Regni haec fuere [orig: fuêre]: Lithuania ei, ut dictum, unita est a Iagellone, Prustiam Sigismundi I. parens Casimirus, domitis Equitibus Teuronicis, sibi subiecit; cuius partem postea Sigismundus Alberto Brandeb, in feudum concessit, quo [orig: quô] tamen nexu hodiernus Elector Brandeburg. absolutus est transactione Welaviensi A. C. 1657. Livoniam Sigismundus Aug. Teutonico [orig: Teutonicô] in illa ordine exstincto [orig: exstinctô], Poloniae sociavit; Gothardo Kettlero vero postremo Ordninis Magistro Curlandiae et Semigalliae provincias Ducatus [orig: Ducatûs], sed fiduciario [orig: fiduciariô], titulo [orig: titulô] commisit. Versus Orientem, quidquid regionis inter Panastum seu Tyram, Hippanimque et Borysthenem fluv. continetur, id totum usque ad littora ipsa Ponti Euxini, ex pactis Solimanni Turcarum imperatoris iuris Polonici censeri, tradit Piafecius. Sed et ultra Tyram, Meridiem versus, Moldavia est Poloniae regno quoque sccialis, verum Turcis tributaria. In Daniam, tempore Boleslai Cruovisti A. C. 1124. penetrasse [orig: penetrâsse] quoque Polonos, eaque [orig: eâque] potitos fuisse, anctor est Cromerus, l. 5. Sed rem hanc Danici Annales penitus ignorant. Hungariae iuncta Polonia est, cum, exstinctis Piasti posteris, ad Ludovicum Hungariae Regemdeferretur regnum A. C. 1370. sed moriente eo [orig: ] diviiae iterum, Maria [orig: Mariâ] Lndovici filia [orig: filiâ] Hungariam, et hedwige Poloniam obitnente. Iterum tamen sub filio Iagellonis Vladislao coiere [orig: coiêre], quamquam refragante Elizabetha [orig: Elizabethâ] Alb. Regis coniuge, quae etiam huius posthumum Ladislaum vix dum quadrimestrem coronari curavit: sed cum Vladislaus pugna [orig: pugnâ] Varnensi caederetur, singulaeiterum storsim Reges sibi constiruere coepere [orig: coepêre]. Iura Regis Poloniae haec fere: Ut praesit Regno, summo [orig: summô] contentus dignitatis gradu et censu Fisci sui a primordiis Regni praefinito [orig: praefinitô]; quem minuere augereve lege prohibetur, ut, in publicis functionibus, omnes in Republ. Magistratuum officiorumque titulos solus conferat; Ut non nisi eius favore adeantur Episcopatus opulentiores, aliique Ecclesiasticar. dignitatum gradus, in quo Regiae auctoritatis nervus consistit. Studia enim eorum, quos Rex promovet, sibi mancipat, sicque suavi flexu animos omnium illue aspirantium ad partes suas in clinat. Interim tributs nulla imponit. absque unanimi Ordinum consensu: nec nisi atrociora crimina et causas quasilam graviores in Comitiis Regni generalibus cognoscit, exque sententia Senatorum deceunit: reliqua [orig: reliquâ] omni potestate de criminibus cognoscendi, poenas irrogandi, coutroversias civiles decidendi, penes Iudices cuiusvis provinciae residente. Nihil item ei in vitam facultatesque Nobilium potestatis est, nec ullum eorum, licet manifeste reum, praeter paucissimos casus, vel nisi iure convictum, detinere aut vincislis coercere potest. Horum enim amplissima iura: Namque e Nobilitate quivis, iam a Miecislao I. in eligendo Rege ius suffragii habet; Imounviersi aliquando contra Regem Senatumque coeunt, indicto [orig: indictô] Rokoss, famoso [orig: famosô] in unum concurrendi symblo [orig: symblô], qua de re vide infra, in voce Rokoss. Populi iushodie statutis Casimiri, Vladislai et Sigismundorum fere nititur, quorum defectu, ad Ius Saxonicum recurri solet: cuius tanta olim apud Polonos fuit auctoritas, ut non sine gravibus impensis ad Magdeburgense tribunal appellarent, Sed sustulit morem hunc A. C. 1256. Casimirus M. constituto [orig: constitutô] hac [orig: hâc] fini supremo [orig: supremô] in arce Cracoviensi tribunali: Praeter quod duo alia erexit Stephanus Rex. A. C. 1578. Petricoviae unum, Lublini alterum, in quorum illo Palatinatuum maioris Poloniae ac prussiae; in isto minoris Poloniae ac Russiae, lites pertractantur. Quid porro genti cum Snecis, cum Russis, cum Turcis intercesserit negotii: quid cum Austriacis hactenus controversatum? quid damni interni dederint motus Confoederatorum, Cosaccorum, Lubomirscianorum, aliaque huc spectantia, vide apud praefatum Auctorem Historiae Orbis Terr. Georg. ao Civil. c. 8. in cuius §. 1. omnes rerum Polonicarum Scriptores recenset. PARTES POLONIAE, EX SIMONE STAROVOLSCIO I. Polonia maior, 8. Satrapiis comprehensa: quae sunt Posnaniensis, Calisiensis, Lenciciensis, Brestensis, Iunivladis laviensis, quae utraque alias Cuiavia, Siradiensis, Ravensis, Terra Vielunensis, II. Polonia minor, cuius tres Satrapiae: Cracoviensis, Sendomiriensis, Lublinensis. III. Lithuania, ubi Palarinatus itidem 3. Vilnensis, Trocensis, Brescianensis. IV Russia Rubra, in qua 7. Satrapiae, Russia, Podolia, Volhinia, Belza. Braslavia, Kionvia, Terra Cholmensis ac Haliciensis. V. Russia Alba, continens sex Satrapias, vel Palatinatus: qui sunt Novogrodensis (coeteris populosior, in Novogrodensem ac Slonimensem districtum divisus.) Mcislaviensis, Vitepcensis, Mindensis, Polocensis. Smolencensis. VI. Borussia seu Prussia, de qua vide suo [orig: suô] loco [orig: locô]. VII. Pomerania ulter. seu Pomerollia, divisa in 7. Territoria: quorum nomina, Sluchoviense, Tucholinese, Suecense, Dersaviense, Zucoviense, Puscinse Mirachaviense: quibus etiam Crama et Cassubia adiunguntur. VIII. Masovia, quatuor Satrapiis distinguitur, quae vocantur, Plocensis, Podlachica, Masovia, peculiariter sic dicta, et Terra Dobrinensis. Nomen a Maslao seu Maso, Miccislai Regis olim Pincerna. Vide Thuanum, Histor. l. 56. IX. Samogitia. X. Livoniae quaedam partes Lithuaniae conterminae: reliquum enim Suecus, Moscus, et Curlandiae ac Semigalliae Duces possident. Harum omnium


page 818, image: s0818a

Provinciarum potiore. Urbes sunt Posnanium et Gnesna, in maiori Polonia; In minori, Cracovia, quae sedes Regia, Lubliunum, et famosa Arianizantium Socinianorum receptaculo [orig: receptaculô] Racovia. In Lithuania, metropolis est Vilna: in Russia Rubra, Leopolis: in Alba, Smolencum et Kiovia: Masoviae primaria Urbs Warsavia est, etiam quandoque Regis sedes, et Polonorum clade celebris, tempore Ioh. Casimiri, Regis iis a Sueciae Rege, et Electore Bradeb. illata [orig: illatâ]. Vide illarum quamque suo [orig: suô] loco [orig: locô]. POLONIAE URBES PRAECIPUAE: Bielska, Bielsk, Polachiae. Braclavia, Braclavv, Podoliae. Braslavia, Braslavv, Lithuaniae. Brestia, Bressici, Polesiae. Calisia, Kalisch, Poloniae inferioris. Camenecium, Kameniek, Podoliae. Chelma, Chelm, Russiae nigrae. Cracovia, Craekovv, Poloniae superioris. Elbinga, Elbing, Prussiae Regiae. Gedanum, Dantzick, Prussiae Regiae. Gnesna, Gnesna, Poloniae inferioris. Kiovia, Kiovv, Volhiniae. Lancicia, Lencici, Poloniae inferioris. Leopolis, Lvvovv, Russiae Nigrae. Lublinum, Lublin,, Poloniae inferioris. Luceoria, Lucko, Volhiniae. Mariaeburgum, Maryenburg, Prussiae Ducalis. Mcislavia, Mcislaevv, Lithuaniae. Mednichia, Medniki, Samogitiae. Minscum, Minsk, Eithuaniae. Novogroda, Novogrodek, Lithuaniae. Plocum, Ploczko, Mazoviae. Polocska, Poloczk, Lithuaniae. Posnania, Posnan, Poloniae inferioris. Premissia, Przemysl, Russiae Nigrae. Regiomons, Koningsberg, Prussiae. Sandomiria, Sandomirz, Poloniae superioris. Siradia, Sirad, Poloniae inferioris. Torunia, Thorn, Prussiae Regiae. Troca, Troki, Lithuaniae. Varsavia, Warzavv, Mazoviae. Vilna, Wilna, Lithuaniae. Vitepscia, Witepsck, Lithuaniae. Vladislavia, Wladislavv, Cuiaviae.

POLONIA [2] maior seu inferior, Gall. lagrande Polonge, pars est ampla regni Poloniae, in eius occidua parte, qua in Boream tendit, Pomerellia et Pomerania, qua in occasum prona est, Electoratu Brandeburgico [orig: Brandeburgicô] et Silesia [orig: Silesiâ] terminatur. Meridionales eius fines Silesiam et minorem Poloniam respiciunt, Orientalesque mazoviae contigui sunt: Sunt autem in ea septem Palatinatus. In hac Nobilitas Poznaniae congregata, saeculo [orig: saeculô] 15. restitutionem Calicis in Cena Domini acriter ursit, ab Episcopo Poznanionsi clusa. Postea [orig: Posteâ] Fratribus qui Bohemia [orig: Bohemiâ] tum pulsi, quamplurimi Poznaniam, Curmicum, et Szamotuliam appulere [orig: appulêre], Andreas Comes a Gorlta, Castellanus Poznaniensis, sacra publice Poznaniae administrandi potestatem dedit, A. C. 1547. cui coetui, post varias persecutiones: Pastor obtigit A. C. 1550 Georgius Israel, et patronus insignis Iacobus Ostrorogius Comes, A. C. 1568. exstinctus: postquam Confessionem fidei, nomine Ecclesiarum, Regi obtulisset, A. C. 1564. Hae postea quo maiori vinculo [orig: vinculô] cum Lithuanicis unirentur, Consensus in Synodo Petricoviensi, A. C. 1578. initus est, et Synodo [orig: Synodô] Vladislaviensi A. C. 1583. confirmatus. Quae sequuta vide apud Laetum, Eput. Hist. Univ. etc.

POLONIA [3] Minor seu Superior, Gall. la petite Pologna, pars est regni Poloniae, sic dicta, ut a maiori discernatur. A meridie montibus Hungaricis, ab occasu Silesiae, a septentrione maiori Poloniae, et ab ortu Podlachiae et Russiae Rubrae finitima est: comprehenditque Palatinatus Cracoviensem, Sandomiriensem, et Lublinensem. In hac Nicolaus Olesznicius primus videtur puriorem cultum promovisse, concesso [orig: concessô] Euangelicis sacris loco [orig: locô] in oppido suo Pinczovia, A. C. 1550. quod idem mox Pelniciae suae Lasocius fecit: Dubetiae Stadnicius, alii alibi; postea cum in Comitiis Petricoviae habitis, A. C. 1552. Episcopi causa [orig: causâ] cecidissent, plurimi e primaria quoque nobilitate a Latinis secesserunt. Sed Ecclesiae quies turbata non parum a Stancaro est, cuius haeresis Synodis Sendomiriae, Vladislaviae, Pinczoviae habitis, est condemnata: inprimis celebri illa [orig: illâ] Xianzensi A. C. 1560. Blandrata, post Stancarum, non minores turbas dedit, Socini veneno [orig: venenô] Poloniae illato [orig: illatô], circa A. C. 1563. Consensus postea Consessionis Bohemicae, Augustanae et Helvetiae Sendomiriae initus est, A. C. 1570. et A. C. 1573. cum de eligendo novo Rege ageretur: religioni cautum est, procurante id Iohanne Firleio [orig: Firleiô] Palatino [orig: Palatinô] Cracoviensi, Viro [orig: Virô] zeli pleno [orig: plenô]. Post quae Smalcius Ecclesiis gravis fuit in Synodo Lublinensi A. C. 1612. in societatem recipi postulans, reiectus. Academiae Cracoviensi cum Iesuitis ingens contentio exarfit, A. C. 1626. Varia dein Euangelicis templa adempta. Vide Laetum, Histor. Univ. Plura de Polonia, vide apud Volaterranum, Munsterum, Mercatorem, Ortelium, Merulam, Maginum, Bertium, Cluverium, Nicolaum et Guil. Sansonem, Brietium, Du Val etc. in oper. Geogr. Alex. Gaguinum Veronensem, Sarmatiae Eur. descript. Andr. Cellarium, Nova [orig: Novâ] descr. Polon. Sansovinum, Chron. l. 2. Ricciolum, Chron. Reform. Matth Michovium de Sarmatia, et in Chron. Polon. Martin. Cromerum, Hist. Polom.


image: s0818b

Erasmum Stellam, descr. Borussiae, Davidem Chytraeum, de Russorum ac Tartar relig. Phil. Callimachum, Hist. Polom. contra Turcas. Solom. Neigebaur. Hist Polon. Volumen Historicorum Polon. Baron. Annal. Bzovium, Spond. Rainaldum Contin. Annal. Eccl. Thuanum Histor. Mar. Croviccium in l. admon. ad Sig. Augustum. Ioach Bielscium Chron. Polon. Virg. Musaeum de Euangelii in Pol. orgine et progressu. Payen, Rupitortium etc. Itin. Pol. Davity, Descr. Pol. Fulstinum, Hist. Pol. morer. Dict. Hist. Laetum, Comp. Hist. Univ. etc: Simon Starov olsius Elogia edidit Centum illustr. Poloniae Scripterum.

POLONUS Martinus Vide Martinus.

POLPOCH serpens in Iucatana, Novae Hispaniae contermina [orig: conterminâ], a sibilo sic dictus, et ore mordere, et caudae acule o [orig: ô] pungere, legitur apud Io. Eusebium Nierenberg, Histor. Natur. l. 2. c. 40. Notat quoque, ex Arabum fide, rem Graecis Romanisque Scriptoribus praeter missam Bochartus, serpentes alios, non modo acutam, sed et aculeatam habere linguam, aut vero rostrum et nasum; alios, scorpionum instar, etiam cauda [orig: caudâ] ferire; alios gemino [orig: geminô] aculeo [orig: aculeô] ex utrauqe parte pungere: in quorum postremorum numero Potpoch est, item Dultaraphina, apud Alcamum, serpentis it idem genus, gemino [orig: geminô] aculeo [orig: aculeô], quorum unus in naso est, alter in cauda. Sic in Australi America, apud Chiribichen ses, aspidum, quae scorpionum instar feriant cauda [orig: caudâ], meminit P. Martyr, de Novo Orbe, Dec. 8. c. 7. et 8. Vide Sam. bochart. Hieroz. Parte prior. l. 1. c. 4. Eundem arbores scandere, seque, capite caudam complexum, acontiae instar in viatores saepe eiaculari, Vossius addit, de Idolol. l. 4. c. 37.

POLTYMBRIA Civiras Thraciae, Steph.

POLUS [1] histrio in Graecia illustris, qui gestis, et vocis claritudine, et venustate ceteris anteibat. Egit Tragoedias Poetarum: Athenis etiam Electram Sophoclis poetae urnam cum Orestis ossibus gestantem, quem actum scite adeo ac docte obsolvit, ut imagines rerum verbis exprimens, spectatores ad fletum et lacrimas compulerit.

POLUS [2] Agrigentinus Sophista, Gorgiae auditor, primus in oratione invenisse dicitur paria et antitheta, et similiter desinentia, quod minime verum, sed iam inventis saepe usum fuisse constat. Haec Philostratus. Suidas scribit, cum genealogiam eorum, qui ad Troiaro profecti sunt, scripsisse, simul et navium catalogum.

POLUS [3] Renaldus Vide Renaldus.

POLUS [4] vide supra POLOGRAPHIA.

POLUSCA Liv. l. 2. c. 39. Halycarnasseo Polus, oppid. fuit Latii, olim Volscorum caput. Populi Pollustini Plin. l. 3. c. 5. Interiit prorsus.

POLYAEGOS una Sporadum Plin. l. 4. c. 12. Ptol. a Caprarum multitudine. 70. mill. pass. a Delo in Meridiem Sophiano Policandro. Nigro Falconara. Melius Polagusa. Ferrar.

POLYANDER Iohannes metensis, fil. Iohannis Ecclesiastae Embdani, ex patritia Gandavensium familia van der Kerckhovem oriundi, Genevae Theod. Bezae et Ant. Faii auditor A. C. 1588. ibidem Antonio [orig: Antoniô] Sadcele Theologo [orig: Theologô] eximio [orig: eximiô] familiariter usus est. Inde Dordracum vocatus, Ecclesiae illius Pastoratum ann. 20. egit, ibidemque Logicam ac Ethicam aliquandiu extra ordinem docuit. Tandem Lugduni Batavor. Theologiae Professor constitutus, ibi obiit A. C. 1640. aetat. 72. Edidit Concertationes anti-socinianas, De exsistentia essentiali Iesu Christi, Syntagmata Exercitationum Theologicar. Vide Vitas Frofossorum Leydens.

POLYANDRIUM seu Polyandrum Graece *polua/ndrion, proprie coemeterium, h. e. ut habetur in Glossis Graecis, MSS. Reg. mnh=ma, ta/fos2, e)n w(=| polloi\ a)/ndres2 kei=ntai, monumentum, sepulchrum, ubi complures viri sunt siti. Theodulfus Episc. Aurelianensis in Capitular. c. 9. Antiquus, in his regionibus, in Ecclesia sepeliendorum mortuorum usus fuit et plerumque loca divino [orig: divinô] cultui mancipata, et ad offerendas Deo hostias praeparata, Coemeteria sive Polyandria facta sunt Vide alcuinum, Poem. 238. Abusive, et quidem saepius apud inferioris aevi Scriptores, monumentum seu sepulehrum unius hominis. Hinc in Vita s. Sulpitii Pii Episcopi Bituricensis, Cui scil. prudentis viro etsi naetura debita mortis extinxit corpusculum, fulget tamen viventium virorum polyandro [orig: polyandrô]. Vide Car. du FresneGlossar. et Macros in Hierolex. Haec in Templis neutiquam exstruenda esse, sed in atrio, aut porticu, aut in exhedris Ecclesiae, praecipitur. Can. praecipiendum est 13. quaest. 2. Imo plane extra Urbem releganda, suadent Politici etc. Plura vide supra ubi de Coemeteriis, alibique passim: ut et veterem Inscr. apud Gev. Elmenhorstium, Observationibus Arnobian. l. 6. p. 177. et 176.

POLYANDUS urbs Cataoniae, in Armenia minore Ptol. Sed Interpretes habent Padyandus.

POLYANI a POLYANO quodam dicti sunt Pindi accolae. Strab. l. 7.

POLYANTHUS Cyrenaeva, librum reliquit de ortu Asclepiadarum. Sext. Emp. l. 3. Adv. Mathem. c. 12.

POLYANUS mons Macedoniae, in confinio Epiri, Pindo monti maiori finitimus. Strab.

POLYARA urbs Cariae. Civis Polyarcus. Steph.

POLYARCHUS frater maior Eryxus [orig: Eryxûs], viduae reginae Cyrenensis, qui Lanachum tutorem, pro tyranno se gerentem confodit. Polyaen. l. 8. c. 41.

POLYBIANUM Laxio, Laybnicz, oppid.Stiriae, ad fluv. Muram, medium inter Graecium et Poetovionem 4. leuc.

POLYBIDAS Agesipolidi, ad Olynthum mortuo, substitutus Dux, res ibi praeclare gessit, Olynthios obsidone clausit,


image: s0819a

et tandem sub potestatem Lacedaemoniorum redegit. Olymp. 100. An. 1.

POLYBIUS [1] Rex Corinthiorum, qui, cum liberis careret, Oedipum Laii patris iussu in silva expositum, et a pastore inventum pro suo educavit. Lege Polybus.

POLYBIUS [2] e Megalopoli civitate Arcadiae, fil. Lycortae, qui caput fuit Reip. achaeorum, praeceptor Seipionis Africani: evi, Laelioque Romae innotuit, post Patrem, a Rep. patria Legatus ad Ptolemaeum Epiphanem, indeque ad Consul. Romanum, in Thessalia res gerentem: occasione hinc in Urbem proficiscendi captata [orig: captatâ]. Hic scripsit Romanam historiam libris quadraginta. Incipit a fuga Cleomenis Spartiatae, et persei Philippi Macedonum regis, posthac Romam attingit, ab initio [orig: initiô] primi belli Puvici, usque au finem Macedonici, per ann. 53. Horum duo primi, praeliminares tantum, Romam a Gallis captam suceincte narrant. Sed pars pleraque aut tota periit, aut mutilata ad nos pervenit cum traude generis humani: Neque aliud nobis restat, quam 5. priores libri, cum epitome 12. seq. forte a M. Bruto facta, qui Polybii lectionem ipsi Ciceroni antetulit. Nicolaus V. primus Polybium edidit, qui dein auctior prodidit, editione imprimis Casauboni, qui illum egregiis notis insuper illustravit. Recta et salutaria ubique eius monita: et quem ego (Lipsii verba sunt) hoc magis Principibus commendatum velim, quod anxia [orig: anxiâ] in eum inquisitione non opus, sed sensus suos aperit et revelat ipse. Vide Voss. de Hist. Gr. l. 1. c. 19. Item vates Corinthius, qui filio Troiam proficiscenti, et multis aliis mortem praedixit. Cicero.

POLYBIUS [3] Medicus, gener, discipulus et successor Hippocratis. Scripta eius hodieque habentur. Iustus in Chron. Vander Linden de Script. Med.

POLYBIUS [4] Augusti libertus, cuius testamentum, una cum Hilarione scripsit. Sueton. Aug. c. 101.

POLYBOEA Dea. Hesych. *polu/boia, qeo/s2 tis2, u(p' eni/wn *)/artemis2, u(po\ de\ a)/llwn *ko/rh, nempe a bo/w, sive bo/skw, pasco, ut idem sit ac Homeri *poulubo/teira, aut *pambw=tis2 gh=, quod apud Sophoclem in Philoctete Ac fortasse similiter Heracleenses, matrem eius Cererem dixere [orig: dixêre] *pambo/tanon, licet apud Hesychium nunc legatur: *pa/mpanon, h( *dhmh/thr e)n *(h raklei/a|. Voss. de Idol. l. 2. c. 60.

POLYBOTUS urbs Phrygiae magnae. Liber Concil.

POLYBUS [1] Aegypti Rex, Alcandrae maritus, qui excepit Menelavin apud Homer. Od. o. Africano et Euseb. Thuoris est. Ita Syncellus, Sub Thuori captum est Ilium. Sed IV. saeculorum spatio [orig: spatiô] ab Ilio capto distat Thuoris, Thebanorum in Aegyto Regum omntum quorum supersunt nomina, postremus. Et herodotus non Thebanum Regem, sed Memphitem dicit excepisse Menelaum, Proteum nomine, qui inter Sesostrim et Rhamsen Reges Thebanos collocatur, l. 2. c. 113. 115. 119. ubi multa hanc in rem, ex Sacerdotum placitis; ex fide Historica tradit, nullum fuisse in Aegyptum Graecis aditum, nullum commercium, ante Psammitichi I. tempora. tunc enim Iones quidam et Cares prw=toi e)n *ai)gu/ptw\ a)llo/ glwssoi katoiki/sqhsan, primieorum, qui essent diversae linguae Aegyptunt incoluerunt. Quod quidem in dubium vocat, quidquid de Menelai in Aegyptum adventu decantaris solet. Vide Ioh. Marshamum, Canone Chron. Sec. XXV. XVI.

POLYBUS [2] Sieyoniorum Rex, ann. ante Urb. Cond. 550. Item Auctor antiquus, qui scripsit de semine humano. Et unus ex procis Penelopes. Ovid. Ep. 1. Heroid. v. 19.

Quid tibi Pisandrum, Polybumque, Medontaque, Dirum, etc,

POLYCANDELUM Graece poluka/ndhlon, vox hybrida, candelabrum est multis luminibus instructum. Anastasius in Leone. III. Obtulit Polycandelum porphyreticum, pendentem in pergula. ante confessionem, in catenulis aureis. Ubi vel Polycundelum, a masculino Polycandelus est, vel pendentem in pendens mutandum. Acta S. Eliae Iunioris, p. 199. *kai\ e)/blepon o(/ti e)kre/masan oi( xristianoi\ poluka/ndhlon me/ga a)/nwqen th=s2 kefalh=s2 tou= e)staurwme/nou e)/zapton, Et videbant, Christianos Polycandelum ingens supra caput crucisixi suspendisse etc. Anonymus de locis SS. p. 83. kai\ kre/metai poluka/ndhlon, et pendet polycandelum. Car. du Fresne Glossar. et in Descr. Aedis Sophianae, ubi docet num. 48. Graecis recentioribus vocem hanc originem suam debere. Istiusmodi Polycandelorum celebre in primis est candelabrum Basilicae Vaticanae, in forma crucis, ab Adriano Papa oblatum, in quo 1370. candelae ponebantur, quodque is iusserat quatuor in anno vicibus accendi, in festivitatibus Nativitatis Domini, Paschae, Apostolorum Petri et Pauli, atque in die anniversaria electionis suae, Baron. ad A. C. 795. et Anastasius in eodem, apud Dominic. Macrum Hierolex.

POLYCAON Lelegis fil. cum uxore Messena, divinis honoribus affectus est, a Messeniis: qui item Triopae filiae, Phorbantis nepti, ut qui primi apud eos regnarunt [orig: regnârunt], eandem venerationem detulere [orig: detulêre]. ut alios omittam, de quibus vide Pausaniam in Messeniacis, et ex hoc Gerh. Io. Vossium, de orig. et progr. idolol. 1. c. 13.

POLYCARPUS [1] Smyrnensis episcopus A. C. 91. Iohannis Euangelistae discipulus, Ecclesias totius Asiae doctrina [orig: doctrinâ] sua [orig: suâ] instruxit, exemploque [orig: exemplôque] confirmavit. Romam profectus, ut cum Aniceto Episcopo de celebratione Paschatis conferret, varios in itinere Valentini et Marcionis fraudibus irretiots convertit: Huicque Romae; cum in eum forte in cideret, ab illo interrogatus, an non se nosset [orig: nôsset], respondit, Omnino: Primogenitum te Diaboliagnosco. Redux in Asiam, pro Christiana fide palam, et spectante populo [orig: populô] in amphitreatro combustus est, teste Volaterrano [orig: Volaterranô], A. C. 167. Vid. Euseb. Eccl. Hist. l. 4. c. 5. et in Chron. A. C. 157. et


page 819, image: s0819b

167. Hleronym. in Catal. c. 17. iren. l. 3. adv. haer. c. 3. Tertullian. de praescr. c. 32. Socr. l. 5. c. 21. Phot. ced. 126. Iac. Usserium, in edit epist. Polycarpi etc.

POLYCARPUS [2] nomen inditum Collectioni Gregorii Presbyteri, qui floruit circa saeculum XII. et Collectionem Canonum a se editam ita vocari voluti, forre quia in multas particulas est discerpta; an potius, quia multiplicem eius utilitatem ac fructum hoc [orig: hôc] elogio [orig: elogiô] indigitatum ivit. Manuscriptam illam citant, ex Bibliothecca Vaticana, Romani Emendatores Gratiani in Indiculo: Antonius item Augustinus, qui in Dialogis eius meminit. De eodem Gregorio et Bern. Papiensi; auctore porro libri Populeti, haec notat Blondellus Prolegom. ad Pseudo-Isidorum vapul. c. 18. p. 99. in fin. Gregorius Presbyter similem collectionem publicavit, quam Polycarpum nominavit; ut et Bernardus Papiensis et Auctor libri Populeti: Sed haec ad manus non sunt, nec quo [orig: quô] tempore vixere [orig: vixêre] Auctores, nobis compertum est. Vide Gerh. von Mastricht Histor. Iuris Eccl. num. 274.

POLYCARPUS [3] Lyserus Pater et filius, vide supra Lysarus.

POLYCASTE Nestoris filia.

POLYCHARMUS caelator eximius, qui Venerem lavantem sese ac Daedalum astantem insculpsit marmore. Plin. l. 36. c. 5.

POLYCHRONION Graece *poluxro/nion, i. e. multdsannos, in diuturnae vitae ac Imperii omen, acclamatum olim Imperatoribus Patriarchisque Graecis, non sine genuflexione. Augustin. de Verbo Dem. Serm. 30. c. 3. Exhibes aliquam sollennitatem amicis, audis ibi et bene optantibus tibi, Multos annos vivas. Leo III.Ep. 4. Reversus est ad murum Civitatis Constantinopolitana, et coepit cum eis foris muros vocibus magnis laudare ( eu)fhmei=n ) ac dicere, Constantinum Magnum Imp. Multos annos. *polla/ e)/th tw=n *basile/wn, item *prosqh/khn h(merw=n, Complures annos Impp. Item Accessionem dierum, exponit Synodus VIII. act. 1. et Theophylactus Bulgar. Instit. Reg. part. 2. c. 14. Cod. 2023. De eodem ritu hasce formulas exhibet Codex scriptus Biblioth. Reg. apud Car. du Fresne. ubi verba Latine sic habent: Ut fausta [orig: faustâ] perpetuitatis acclamatione prosequantur Imperatores et Patriarcham in summa Aede. Festo [orig: Festô] Nativicatis Christi, Festo [orig: Festô] Luminum et in magna parasceve. *poluxro/nion poih/sai kl. Ad multos annos conserva o [orig: ô] Deus invictum et sanctum Imperium eorum. Diuturnum fac o [orig: ô] Deus, a Deo cornatum, a Deo constitusum, a Deo gloriosum redditum invictum et sanctum Imperium eorum. Dominum et Pontificem nostrum custodi Domine multes annos, o [orig: ô] Domine. Ter in mensam dictum est sic, *ei)s2 to\ poluxro/nion, Ad multos annos Vita, Pax, Sanitas. Prospere agere et vincere fac inimicos invictorum et sanctorum nostrorum Imperatorum, ad multos annos Vita, Sanitas et Salus, sanctissimi nostri Domini Universalis Patriarchae etc. Eodem spectat inscr. illa in nummo aureo Constantini Copronymi. C. LEON PAMUL *q, i. e. ut interpretatur Car. du Fresne, Constantinus Leoni Perpetuo Augusto multos annos. Ritus [orig: Ritûs] origo a votis publicis: nuncupari, suscipi et solvi solitis, pro salute Principis, iam a tempore Augusti, ut Imperatorii nummi non paucipraeferunt. quae cum primitus quinquennalia seu decennalia tantum essent, h. e. singulis quinquennalia seu decenniis repeterentur: procedente tempore factum est, ut non felicia duntaxat, sed et multa voverentur decennalia, ut in constantini M. nummo, in quo descriptum legitur, VOTIS MULTIS X. et in alio, VOTIS. V. MULTIS X. rursum in alio, X. MULT. XX. Unde crebrae eiusmodi fluxere [orig: fluxêre] formulae ab in subsequentium imperatorum nummis, cum populi vota sua ad solam Quinquenniorum aut Decenniorum felicitatem coercere recusantes, si non pro aeterninitate, saltem pro vitae et Imperii diuturniate, vota sua, nuncuparent. Nazarius. Verum quid agimus vicenis aut iam tricenis annis circumscribendo, quae iam aterna sentimus. Ampliora sunt merita Principum, quam optata Votorum, quinimo in immensum felicis cursus Imperii, nec humanorum terminos curent, qui semper divina meditantur. Et Corippus de Laudibus Iustini, l. 4.

Hinc vester primus feliciter excipit annus,
VOTAque PLURA tuis celebret Nova Roma triumphis.

Cuiusmodi adprecationes cum postmodum desi issent adscribi nummis, post Theodosii familiam exstinctam: tametsi in Maioriani numismate legatur, VOTIS MULTIS; et in alio argenteo Iustiniani, VOT MULTHTI; ut in nummis Baduelae Italiae Regis, FLOREAS vel FLUREAS: *poluxro/nion illud acclamari coepisse videtur, quoque tamen non nuperum esse ex Copronymi laudato nummo apparet etc. Vide hanc in rem plura apud praefatum Carol. du Fresne, Dissertatione de Numismatibus inferioris aevinum. 49. et seqq. nec non ad Alexiadem, p. 251. ut et hic [orig: hîc] passim, ubi de acclamandi ritu, formula [orig: formulâ] Perpetuent te Dii, Votis, Votivis nummis etc. Addam saltem, ad Domesticum pertinuisse, acclamatione hac [orig: hâc] ad Imperatorem defungi, ut et ad Patriarcham, notari Macro in Hierolexico. vide quoque infra Protopsaltes. Cl. vero Suicerus sic de illa, *poluxro/nion est imprecatio vitae diuturnae, quae fiebant Imperatori Constantinopol. ---- Ita autem dicebatur a prima voce formulae, quae eras *poluxro/nion poih=sai o( *qeo\s2 th\n a(gi/an basilei/an sou ei)s2 polla\ e)/th --- -- Sed haec in Liturgia duntaxat et salutatione aliqua sollenni -- at in processibus et acclamationibus simpliciter dicebant, *polla\ e)/th, in Thesauro Eccl. voce *poluxro/nion. Latins postmodum illam extensam esse, discimus ex Odone de Diogilo, l. 3. Polychronias eorum suscipit, sed vilipendit: sic enim vocantur reverentiae, quas non solum Regibus, sed etiam quibuslibet suis maioribus exhibent, caput et corpus submissius inclinantes, vel fixis in terram genibus vel etiam se toto [orig: totô] corpore prosternentes etc. *poluxroni/zein to\n basile\a vel to\n *patria/rxhn, sic illis acclamare, Graeci dixere [orig: dixêre], ex MS. cit.