CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS TERTIVS Literas M, N, O, P, Q, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

PORCA [2] terra est elata inter duos sulcos; unde Imporcitor Deus, qui tertrae praeerat arationi. Postquam enim tum Graeci, tum Romani, primo ariassent [orig: ariâssent] terram, seu proscidissent; dein eam redarabant seu iterabant, quod Graeci dipolei=n dixerunt; tertio iacto [orig: iactô] semine arabant, quod cum fiebat, boves lirare dicebantur. Tunc enim tabellis additis ad vomerem, simul et satum frumentum operiebant in porois seu liris et sulcabant fossas, quo pulvia aqua delaberetur. Unde Flamen Cerealis, sacrum Cereri ac Telluri faciens, Divosagricolas hoc [orig: hôc] ordine invocabat, vervactor, Redarator, Imporcitor, Sator seu Insitor etc. Et quidem Liratio seu Imporcatio et Tertiatio eiusdem operis apud Varronem, l. 1. RR. c. 29. e quo haec desumpta, et Plinium, l. 18. c. 20. Columella distinguit, sed ita, ut post iactam sementem utrumque factitatum ostendat: quae sic conciliat Salmasius, ut dicat, alios diverso [orig: diversô] opere utrumque fecisse, alios coniuncto [orig: coniunctô] et uno [orig: unô]. Tertiabant, cum tertio arabant post iactum semen, quod ut simul etiam in liras seu porcas redigeretur, cratem vel tabulam ad vomerem quidam adiungebant; Alii seorsim tertiatione facta [orig: factâ], cratem illam seu tabellam, per satum ducebant, ut in liras redigerent. Quod autem Columella, l. 1. c. 4. satum in liras redigerd dixit, alibi vocat semen imporcare. Etenim lira et porca, idem: Liras autem Rustici vocant easdem porcas, cum sie aratum est, ut inter duos latius distantes sulcos medius cumulus siccam sedem frumentis praebeat. Idem vult Nonius, quum porcas esse dicit signa sulcorum, quaeultra se iaci semina prohibeant: porcere enim esse prohibere. Unde voci origo. Sedem namque siccam seminibus praebebant, aqua [orig: aquâ] per sulcos delabente, quos sulcos sive lacunas et strias liras alii nominant. Fiebant autem porcae seu lirae, non priusquam semen iactaretur, ut quidam volunt, sed eodem [orig: eôdem] opere et opera [orig: operâ] terra in porcam seu liram, revocabatur ac redigebatur aratro [orig: aratrô], et semen imporcabatur, i. e. porcis vel liris condebatur: uti pluribus docet Salmas. ad Solin. p. 724. et seqq. Apud Papiam, quod eminet, porca, quod vero defossum est, lira dicitur. Agrimensoribus, vox notat partem agri, latam pedes 30. uti videre est, apud Car. du Fresne in Glossaario.

PORCELLANAE nomenfictilium pretiosissimorum, quae e Sinis adferri solent. De quibus ita M. Martinius. Provinciae Kiangsiae urbem iaucheu comendat elaboratio ac copia scutellarum Chinensium, quas Porcellanas, incertum unde petito [orig: petitô] nomine, vulgo vocant: Quae nullibi in toto Regno fiunt praestantiores, quam in pago Feuleang Civitatis; Licet enim alibi terram, ex qua forte consici possint, habeant, nullo [orig: nullô] modo [orig: modô] tamen ad eas accedunt, quae in hoc pago fiunt: Imo, quod admiratione dignum, terram, ex qua eas efformant, non ex huius provinciae solo hauriunt, sed ex Kiagnan provinc. urbe Hoeicheu advectam accipiunt, neque ibi, licet tanta illis adsit terrae copia, ullo [orig: ullô] modo [orig: modô] effingere illas queunt, ut proinde sint, qui aquarum temperaturae id ascribant. Coloris varii sunt, licet omnes ex subtilissima illa argiila ac aliquantulum diaphana [orig: diaphanâ] constent. Quae colore illinuntur croceo [orig: croceô], variisque draconum figuris insignitae sunt, regio destinantur palatio; Pro vulgo fiunt rabrae, luteae ac caeruleo [orig: caeruleô] colore, ad quem effigendum glastum a Sinis adhiberi solet, quod ibi magna [orig: magnâ] reperitur copia [orig: copiâ], praecipueque in Australibus provinciis, quo [orig: quô] etiam ad tingendas vestes utuntur, Quam vero rara ac praeclara hic [orig: hîc] fiant vasa, longum esset teferre; nullam esse formam, nullum florem figuramque certum est, quam non ex argilla sua fingant. Quanta vero vasorum horum sit copia, facile quisvis colligit exea, quam quottidie in Europa nostra videmus. At mir andum, unde hic increbuerit rumor, ex ovorum testis aut contusis conchulis marinis praeparari hanc materiam, idque ex relatione quorundam, centum annorum spatio [orig: spatiô] repositam ab Avis pro successuris nepotibus. Plane rerum ignaris ridicula haec sunt et mere commentitia; Namque omnia ex terra, quae ad hunc pagum de urbe vicina Hoeicheu advehitur, figlina [orig: figlinâ] Arte fiunt. Terra autem illa non pinguis, ut creta est, sed veluti arenula perlucida, quam macerant, et adspersa [orig: adspersâ] aqua [orig: aquâ] in massam cogunt. Quin et ex fractis vasculis denuo frusta comminuunt, atque iterum nova vasa efformant, sed quae ad priorum nitorem aut pulchritudinem non aeque accedant. Quod praetereae haec vascula commendat, est quod eduliorum etiam ferventium vim innoxia patiantur; imo quod magis mirandum, frusta inter se claviculis aereis filoque [orig: filôque] consuta liquorem continent, nec transmittunt: Cuius sutoriae periti totam passimSinam obambulant, qui ad foraminula efformanda subtilissimum adhibent terebellum, cuius cuspis ex adamante est; quali hyalo [orig: hyalô] sculptores in Europa fere utuntur; aut illi potius, qui apud Mediolanenses crystallum montanum perforant. Per flumen Po arena Porcellanae naviculis devehitur. Idem alibi, in Chekiang, eiusdem regni provinc. vasa lutea, sed e paulo crassiori, quam Porcellana terra, ad plebeiorum usum, fieritradit etc. E quibus facile liquet, quid statuendum de Veter. sententia, qui ad conchas Cytheriacas seu Venerias ista traxerunt, de quibus et Vossius: Sunt eaedem, inquit, ac illae, quas nunc dicimus Porcellanas, a porcello, ut Graeci etiam eas vocant xoiri/nas2, quia xoi=ros2 (porcus) et xoiri/on (porcellus) id in muliere sit, quo [orig: quô] mulier est. Causa est vocabuli, quia partem illam referant, de Idolol. l. 4. c. 35. Nisi malis, Porcellanarum nomine et terram illam seu fictilia ex ea pretiosa, et concharum hoc genus, venire, quae proin confundenda neutiquam; ob similitudinem unius appellatione, ut in multis fit, ad alterum transeunte. Murrhina Veterum porcellanea nostra esse, Salmasii sententia est, post Scaligerum, l. de Subtilitate, et Baronium, uti vidimus supra ubi de Murrbinis: a qua tamen longe se abesse profitetur eruditus Barthius, animadversion. ad Stat. l. 3. Sylv. 4. v. 57.

------ hic pocula magno
Prima duci, murrhasque graves, crystallaque portat
Candidiore manu ------

Kircheriano Romae, asservari, docet Georg. de Sepibus in Descript. eius. p. 34. Vide quoque supra, voce Cha.

PORCELLI Lactentes Edusae ac Potinnae, olim oblati, vide supra Cuba. Iidem Pyhagorae non spreti, voce Caro. Qui quod mane in Foro Laccdaemone venales prostarent, o)rqragori/skous2 hinc ibi dictos esse, videbimus infra, ubi de Porco marino.

PORCELLIUS Poeta Neapolitanus, floruit Romae, saeculo [orig: saeculô] 14. praeter meritum, a Friderico Urbini Duce magni habibitus. Lil. Girald. Dial. 1. de Poet. sui aevi, de hoc scribit: Porcelli in versu naturam potius, quam industriam laudaverim. Vide quoque Volaterr. in anthrop. Voss. de Hist. Lat. l. 3. c. 1.

PORCHETUS Salvaticus Genuensis, floruit A. C. 1315. Carthusianus, scripsit egregium contra Iudaeos opus. quo [orig: quô] non ex S. Scripturis solum, sed et ex Taludistarum et Cabalistarum libris, veritatem Religionis Christianae demonstrat. Editum Parisiis A. C. 1520. Idem scripsisse dicitur, de Entibus et Unis: in Bibliothec. Iacobinorum Genuae. Barthol. Paschetus, de Genua. Augustin. Iustinian. Annal. Genuens. ad A. C. 1299. Augustin. Schiaffinus, Hist. Eccles. Gen. Gesner. in Biblioth. Raphael Sopranius, Script. Ligur.

PORCI solis hominum Aegyptiis, ad agrorum coltum adhibiti sunt. Nempe, ut apud Aelian. Histor. Anim. l. 10. c. 16. refert Eudoxus, tou= si/tou spare/ntos2, e)pa/gousi ta\s2 a)ge/las2 au)tw=n, ai) de\ patou=si to\n sporo\n kai\ ei)s2 u(gra\n th\n gh=n w)qou=si, i(/na me/nh| e)/mbios2, kai\ mh\ u(po\ tw=n o)rni/qwn a)nalwqh=|, Postquam sementem fecerunt, eorum inducunt greges, qui frumenti semen proculcant et in humidam terram propellunt ut vivum maneat, nec ab avibus absumatur. Quod ipsum Plutarchus uberius exponit, Sympos. l. 4. c. 5. Contra, reliquis mortalibus porcus odiosus est, tamquam frugibus et vitibus infestum animal. Hinc Odyss. s. v. 29. Irus Ulyssi minatur, se pugnis omnes eius dentes excussurum,

Nam, ut ait vetus Scholiastes, *)ea\n eu(reqh=| su=s2 a)llo/trion spo/rimon pedi/on boskome/nh, e)codonti/zetai, Si reperiatur sus aliorum sata depascens, dentes ei avelluntur. Quam legem apud Salaminios invaluisse, scribit Aelian. l. 5. c. 45. Atque ob id ipsum Athenien ses, in Cereris mysteriis, sues mactabant, Idem, l. 10. c. 16. Quin, si Veteribus credimus, haec victimarum omnium fuit antiquissima. Ovid. Fastor. l. 1. v. 349.

Prima Geres avidae gavisa est sanguine porcae,
Ulta suas merita [orig: meritâ] caede nocentis opes.
Nam sata vere novo [orig: novô] teneris lactentia sucis,
Eruta setigerae comperit ore suis.

Idque ex doctrina Pythagorae, quem idem sicloquentem introducit, Met. l. 15. v. 111.

------ ------ Prima putatur.
Hostia sus meruisse mori, quia semina pando
Eruerit rostro [orig: rostrô], spemque interceperit anni.

Qui sacrificandi ritus a Graecis postea ad Romanos transiit, qui praecidaneam porcam dicebant, quam immolare erant soliti, antiquam novam frugem praeciderent, in Festo. Vide quoque Gellium, l. 4. c. 6. Sed nec Cereri solum, verum etiam Baccho sues immolabantur, quia utisegetes, ita et vites ab illis perduntur ac vastantur. Unde Aristophanis Scholiastes, in Ranis, Actu 1. Sc. 7. *xoi=roi th=| *dh/mhtri kai\ tw=| *dionu/sw| e)qu/onto, w(s2 lumantikoi\ tw=n *qeoi=n dwrhma/twn, Sues Cereri et Baccho immolabantur, ut qui utriusque Dei dona deperdunt. Apud Aegyptios, etiam Lunae. Hinc Aelian. de Animal. l. et c. cit. postquam dixisset suem nec suis fetibus devorando parcere, ac subdidisset, propterea hoc animal Aegyptiis utpote *pa/mboron kai\ musaro\n abominationi esse, pergit, *pepisteukasi *ai)gu/ptioi th\n u(=n kai\ h(li/w| kai\ selh=nh| e)xqi/sthn ei)=ai o(/tan de\ panhgurizwsi th\n selh/nhn, qu/ousin au)th=| a)/pac tou= e)/tous2 u(=n, a)/llote de\ ou)/te e)kei/nh|, ou)/te a)/llw| tw=| tw=n *qew=n kl. Credunt Aegyptii porcum Soli et Lunae inimicissimum esse: cum vero Festum Lunae agunt, quotannis semel ei porcum immolant, alias nec illi, nec ulli alii Deorum etc. Auctor tamen Historiae Barlaami inter Numina quoque Aegyptiorum porcum recenset. In quo graviter eum errare licet dicat Iac. Ouzelius, Animadvers. ad Munucium Fel. excusari forte poterit ex iis, quae de usu porcorum in agricultura apud Aegyptios ante diximus, ob quam causam et boves vaccasque variis gentibus cultas notum. Ut de fero seu seu apro hic [orig: hîc] nihil dicam, vide Bochart. Hieroz. Part. prior. l. 3. c. 29. Ex eadem causa, cui et aliae accesserunt, factum, ut a porcina Gentes non paucae abstinerent. Et quidem, quandiu stetit Iudaeorum Resp. nulli in Iudaea porci ne fuere [orig: fuêre] quidem. Hinc Patriarcharum opus camelis, asinis, bobus, ovibus et capris constitisse, cum identidem memoret Moses, suum, quos habuerint cum reliquo pecore, non meminit uspiam Et, cum e vicinis gentibus armenta et greges saepe abegerint Israelitae, sues in praeda bellica nusquam censentur, sive nulli fuerint, aut nullo [orig: nullô] loco [orig: locô] habiti. David quoque Rex legitur alios habuisse praefectos super boves, alios super camelos, alios super oves et capras, sed de subulcis nulla mentio est. Unde Porphyrius, l. de Abstinentia a caede animalium, ullos in Iudaea nasci porcos, diserte negat. Neque obscurum, cur tantopere ab hoc animali abstinuerint Iudaei, cum, quod non nisi mortuum aliis prodest, ne mortuum quidem ulli usui Iudaeis esse potuerit, utpote quod, nec ad sacrificia, nec ad esum adhiberi, Lex illis permisit, tamquam immundum, Levitic. c. 11. v. 7. et Deuteron. c. 14. v. 8. Vide hac de re praeclara, apud laudatum supra Bochart. Part. ead [orig: eâd]. l. 2. c. 57. Praeter Iudaeos vero

etiam e vicinis populis, non nulli aemuli eorum, a porcina abhorrebant: Arabes, Plin. l. 8. c. 52. Saraceni, Hieronymus, in Iovinian. l. 2. c. 6. Phoenices, Herodian. l. 5. c. 21. Aegyptii, Herodot. l. 2. c. 47. Barcaeae mulieres, in Africa Cyrenaica. Id. l. 4. c. 186. Aethiopes, Porphyrius: Indi, Aelian. l. 16. c. 37. etc. Vide Eundem ibidem pluribus, ut et supra. Apud Romanos vero ex instituto Aureliani Im peratoris porcinam populo distribui consuevisse, indicat Vopisc. in eius Vita, c. 35. Nam et porcinam carnem populo Rom. distribuit, quae hodieque dividitur: et gratis quidem, ut Victor Schotti docet; suitque tum institutus Praefectus dividundae porcinae, cuius Zosimus meminit, l. 2. *louki/ano\s2 tou= xoirei/ou krews2 h)=n xorhgo\s2, o(\ to\ dhmo/sion e)pedi/dou tw| *(rwmai/wn dh/mw|, Luctanus suillae carnis erat Praefectus, quae publice dabatur Populo Romano. Alii erant Porcinarii urbis Romae, quorum mentio, in l. 1. Cod. de Suar. et Susc. l. 10. Vide quoque Symmachum, l. 1. Ep. 13. et Ioh. Calvin. Lexic. Iur. uti de Porcorum cibo infra voce Siliquae, stabulo Sudes.

PORCIA [1] filia Catonis Uticenfis, uxor Bruti, excelsi animi femina. Didicit Philosophiam, elegantioribus animum literis imbuit, supra sexum fortis. Marito [orig: Maritô] coniurationem contra Caesarem meditante, ipsa sein femore graviter laesit, ut ipsi palam faceret, se ad quaevis perferenda satis firmi animi esse. Mortuo Bruto supervivere nolens impedita est a suis, sed tandem ardentibus prunis in os ingestis mortem invenit. Plut. in Bruto. Valer. Max. l. 3. c. 2. ex. 16. et l. 4. c. 6. ex. 5. Boccatius, de Claris Mul. c. 80.

PORCIA [2] Gens in Catonum et Liciniorum familias distincta, Tusculo [orig: Tusculô] oriunda.

S. PORCIANI oppid. in dioecesi Arvernorum, pagoque Burbonensi, vulgo S. Porcain: dictum a S. Porciano Abbate, qui ibi floruit sub Theodorico Chlodovei filio. Inter Vernolium et Varennas, ad fluvium Cicaulam Siolle, patria Durandi a S. Porciano. Hadr. Vales. Notit. Gall.

PORCIFERA fluv. Liguriae, ex Apennino, in mare Ligusticum, apud Genuam, per vallem 10. mill. pass. decurrens; Porcevera, Leandr. Plin. l. 3. c. 5. Porcobera etiam in tabula antiqua aenea.

PORCIUS [1] gentis Romanae nomen, ex qua Catones fuerunt. Appellatio a porcis est. Sunt enim plura populi Romani, ab utroque pecore, maiore iuxta atque minore petita; de quo Varro de R. R. l. 2. c. 1. Celebris Porcia Catonis filia, Bruti uxor cum doctrina [orig: doctrinâ] ac fide, tum constantia [orig: constantiâ] ac fortitudine exitus [orig: exitûs]. Quippe quae ne marito superviveret, ardentes favillas hausit ore, seque e vita [orig: vitâ] eiecit. Dequa Dio, l. 43. et Val. Max. l. 4. c. 6. ex 5. et Plut. in Bruto. Vide supra.

M. PORCIUS Latro Orator celebris, Senecae familiaris, magni nominis. An Cordubensis patria [orig: patriâ]? Febre quartana [orig: quartanâ] molesta [orig: molestâ] et diuturna [orig: diuturnâ] correptus, sibi ipsi necem intulit, A. 750. Urb. Cond. Ipsi quidem Declamatio contra Catinlinam tribuitur, sed tanto [orig: tantô] Viro [orig: Virô] digna non est. Senec. in praef. Contr. et l. 1. Voss. de Rhet. nat. c. 15. etc.

PORCIUS [5] Licinius Poeta Latinus, sub initium secundi belli Punici, An. 536. Urb. Cond. A. Gell. l. 17. c. ult. hos eius versus refert:

Punico [orig: Punicô] bello [orig: bellô] secundo [orig: secundô] Musa pinnato [orig: pinnatô] gradu
Intulit se bellicosam Romuli in gentem feram.

PORCIUS [6] Septimius Rhaetiae procurator, incorruptae erga Vitellium fidei, Tacit. Hist. l. 3. c. 5. rectius tamen legerim ex Vaticano et Veneto Septiminus, ne uni duarum familiarum nomina addantur.

PORCUS Marinus Graecis u(/aina, item u(=s2, Archestrato yammi=tis2 o)rukth\s2,

*)en d' *ai)/nw| de/ kai\ tw=| *po/ntw| th\n u(=n a)go/reue
*(/hn kale/ousi/ tines2 qnhtw=n yammi=tin o)rukth/n,

Fessor arenarius dicitur. Cuius epitheti rationem Isidorus reddit, cum ait, Porci marini, qui vulgo vocantur Sulli, qui, dum escam quaerunt, more suis terram sub aquis fodiunt. Circa guttur enim habent oris officium, et nisi rostrum arenis immergant, pastum non colligunt. Nempe piscis hic rostro in arena fodit ac rimatur, veluti porcus. Sullus autem, pro Suillus, quoque dictus est. Dracontius,

Orthragoriscum appellatum esse Lacedaemoniis, Plin. ait, l. 32. c. 2. Apion maximum piscem tradit esse porcum, quem Lacedaemonii Orthragoriscum vocant: grunnire eum, cum capiatur. Sed Lacedaemonii ita vocarunt [orig: vocârunt] non porcum piscem, sed lactentem porculum, quod tales mane in foro venales prostarent, Hesychius, *)orqragori/skoi, xoiri/dion mikro\n. Apud Athenaeum in Laconum institutis, qu/ousi de\ kai\ tou\s2 galaqhnou\s2 o)rqragori/skous2 etc. Hodie Marsuinum Galli vocant, quasi maris suem. Iul. Scaliger hunc piscem cum delphine confundit: sed Veteres distinguunt, quod etiam Salmas. probat ad Solin. p. 536.

PORDOSELENE insula iuxta Lesbum cum urbe cognomine. Aliqui ut civilius loquantur, Poroselenen dicunt, Steph.

POREDORAX unus ex 40. Galatis seu Gallis, quos Mithradates, in se coniuratos cum comprehendissot, iugulari atque

in sepultos abici iussit: a puella Pergamena, quam amaverat, contempto [orig: contemptô] Regis interdicto [orig: interdictô] vitaeque discrimine, sepulturae traditus est. Plut. de Virtut. Mulierum, c. 23.

POREUS pagus cum coenobio Picardiae, ad Somonam fluv. inter Ambianos et oram.

PORINA fluv. Peloponnesi, apud Cyllenen, Achaiorum et Pheneatum terminus, Pausan. l. 8. Nomen ab ipsa urbe etiam hodie recipit.

PORINUS Silenus *pw/rinos2 *seilhno\s2, apud Plut. in Vita Andocidis, simulacrum est Sileni, ex Poro marmore facti, quod, tophi levitate praeditum, cetera Pario simile erat, uti Theophrastus docet. Ex eo multa Veter. operafiebant, quae pw/rina dicebantur, ut *pa/ria, quae ex Pario marmore. Vide Salmas. ad Solin. p. 183. et 1101. ubi arena [orig: arenâ], que ex Poro lapide fiebat, marmora poliri consuevisse, ex Plinio docet, l. 36. c. 6. simulque Cardanum eo [orig: eô] gemmas quoque antiquitus sculptas fuisse contendentem, refellit.

PORNAE apud Iustinianum, tit. de Consulibus in Nov. §. ac primus quid, iuxta interprerationem Haloandri, sunt ludi Scenici, sic dicti, a productione meretricum in scenam, et commemorantur inter spectacula, quasi Floralia, quae per meretrices et perditissimorum hominum genera celebrabantur etc. Qui locus indicat, turpissima illa spectacula tarde fuisse sublata. Prateius apud Ioh. Calvin. Lexic. Iurid. Graecis autem po/rnh, meretrix. Vide Cl. Suicer. Thes. Eccl. voce *pornei/a.

PORNOPIONI Apollini sacra facere dicuntur Boeotii, ne culicibus provincia obnoxia reddator. Lege Parnopioni.

PORPHYRA Graece Purpura (de qua voce infra) locus Constantinopoli, ubi Imperatorum Graecorum Augustae puerperio [orig: puerperiô] solebant defungi, unde Porphyrogenitorum illustre cognomen, secundum Auctorem Anonymum, Histor. Orbis Terr. geogr. ac Civ. Palatium purpureum, a Constantino M. aedificatum eo [orig: eô] fine, qui dictus est, Luitprando, l. 1. c. 2. Aliis tamen filit Imperatorum sic cognominati fuere [orig: fuêre], quia statim geniti in purpura colligebantur, quibus favere videtur zonaras de Constantino Duca Imperatore agens, sed prior sententia doctioribus arridet magis. Idem Luitprandus, in Legat. Inaudita res est, in quit, ut porphyrogenita, h. e. inpurpura nati filia, inpurpuranata, gentibus misceatur. Infra, Sed Christophorus, aiunt, non Porphyrogenitus fuit. Vide Car. du Fresne Glossar. et Not. ad Alexiadem, ut et Macros Fratres Hierolex. nec non infra Porphyrius, Porphyrogeniti etc. Ad quam vocem alludens Nicenus contra Iudaos, Ecclesiam Christi Porphyram appellat et Christianos Porphyrogenitos, quia purpureo [orig: purpureô] sanguine Agni immaculati sunt redempti. Iidem, Quo pertinet illud tralatitium de Ecclesia, Sanguine sundata etc.

PORPHYREUM Postello Cayfa, Rawolfio Hayphe, urbs Phoenicis, apud oram littoralem et Carmeli radicem. Populi Porphyreonii et onitae, Steph.

PORPHYRION [1] Gigas vastissimus, unus ex iis, qui superis bellum intulerunt. Horat. l. 3. Carmin. Od. 4. v. 54.

PORPHYRION [2] urbs Phoeniciae, ad Carmeli montis radices, Steph. Item vetus Horatii Commentator.

PORPHYRIONE insula in Propontide ante Cyzicum. Plin. l. 5. c. ult. Isola di Chizico hodie.

PORPHYRIS insula in sinu Laconico, a purpura, vel porphyrite lapide. Haec et Cythera, ab urbe, Veneris natalibus clara. Hodie Cerigo. Sub Venetis. Eam Sinan Cigalis Archipelagi speculam vocare solitus est. Davity de Rep. ven. Part. 3. p. 190.

PORPHYRITE oppid. Arabiae prope Aegyptum. Steph. in Thebaide est, Euseb.

PORPHYRITES marmoris genus, candidis punctis in rubro lucentibus insigne. Plin. l. 36. c. 7. Rebet porphyrites in eadem Aegypte, ex eo candidis intervenientibus punctis, Leucostictos vocatur. Salmas. Leptopsephos, ex Graeco lepto/yhfos2, legit Pauhrs Silentiarius,

------ polu\s2 d' eu)ph/xei+ *nei/lw|
*forti/da pilh/sas2 potamh/tida la=as2 a)ni/xwn
*porfu/reos2, leptoi=si pepasme/nos2 a)/strasi la/mpei..

Ubi leptou\s2 a)ste/ras2, exiles stellulas vocat in Porphyrite lapide candida illa puncta, quae rubro interlucent, quas alii lepta\s2 yh/fous2, unde lepto/yhfos2 ipse lapis appellatus. Sid onius furfures vocat, Ep. 1. l. 2. Neque per scopulos Aethiopices et abrupta purpura genuino [orig: genuinô] fucata conchylio [orig: conchyliô] sparsum mihi saxa furfurcum mentiuntur. Quae saxa fucata genuino [orig: genuinô] purpura conchylio [orig: conchyliô], sparsum furfurem mentientia, Porphyretica omnino sunt. Fiebant ex hoc lapide, ut et Acathe, columnae; sicut ex onyche pavimenta. Lucanus, l. 10. v. 115.

------ stabatque sibi non segnis Achates,
Purpureusque lapis, tetaque effusus in alva
Calcabatur onyx.

Eundem pulchre describit Statius, l. 1. Sylv. 2. in Epithalamie Stellae et Violantillae, v. 148.

Heic Tybicus, Phrygiusque, heic dura Laconum
Saxa virent: hic [orig: hîc] flexus onyx, et concolor alte
Vena mari, rupesque nitent quibus [orig: queis] purpura saepe
Oebalis et Tyrii moderator livet abeni.

Hinc Porphyreticum marmor, apud Ael. Lamprid. in Alexander Sev. c. 25. Alexandrinum opus marmoris de duobus marmoribus, h. e.

Porphyretico et Lacedaemonio primus instituit, Palatio exornato [orig: exornatô] hoc [orig: hôc] genere marmorandi. Non quod Alexander primus marmorationem instituerit ex duobus marmoribus: iam Claudii enim ac Neronis temporibus notum illud in ventum, ut docet Plin. l. 36. c. 1. et Seneca, Ep. 86. qui Alexandrina marmora crustis Numidicis solita temporibus suis distingui resert: Sed quia novum illud quoddam genus fuit e Porphyretico et Lacedaemonio, Casaubonus, ad l. Porticus porphyreticae meminit Flav. Vopiscus in Proho, c. 2. Ususetiam est regest is scribarum porticus Porphyreticae, actis etiam Senatus, ac Populi. Heliogabalus vero etiam plateas in palatio saxis Lacedaemoniis ac Porphyreticis stravit, quas Antoninianas vocavit, quae saxa ad suam usque aetatem mansisse, sed eruta dein atque exsecta esse, narrat Lamprid. in Heliogabalo, c. 24. Ut non mirum sit, quod *da/rnakos2 porfurw=s2, i e. arcae Porphyretici marmoris, in qua corpus Iuliani repositum, mentionem facit Cedrenus. Et in Ceremonialibus Ecclesiae Romanae Porphyretica rota frequenter occurrit: lapis scil. rotundus, in pavimento Basilicae Lateranensis positus, in quo Pontifex varias olim functiones peragebat etc. Vide Salmas. ad Solin. passim et Lamprid. d. l. nec non Macros Fratres Hierolex. et infra, ubi de Rota Porphyretica.

PORPHYRIUS [1] philosophus Tyrius, clara [orig: clarâ] ortus prosapia [orig: prosapiâ], a puero usus praeceptore Longino [orig: Longinô], vito [orig: vitô] doctissimo [orig: doctissimô]. Sub finem saeculi 3. Prius Malchus vocabatur, deinde ob vestem regiam purpuream, qua [orig: quâ] ob nobilitatem utebatur, Porphyrius a Sophista Longino, qui eius in Rhetoricis Praeceptor erat, dictus est. Romam posted profectus Plotinum audivit, una cum Origene et Ameho condiscipulis. Inde in Siciliam navigans, apud Lilybaeum morbo [orig: morbô] correptus, a Plotino magistro, qui eo se contulerat, et praesenti et philosophica [orig: philosophicâ] oratione recreatus est, adeo ut statim convaluerit, moxque Romam si mulrepetens, ibidem obiit, sub finem Imperii Diocletiani, ut videtur quibusdam, relictis operibus, inquibus contraria et pugnantia inter se videtur asserere. Causa putanda est, quod, quae prius probaverat, ea postea retractaverit. Eum Christianum primo fuisse, scribunt Augustin. l. 10. de Civ. Dei, c. 26. 27. Socrates, alii; postea vero, quod correctionis impatiens esset, descivisse. Lactantius, l. 5. c. 2. et 4. duorum meminit Philosophorum, qui contra Christianos scripserint, quorum prior sine dubio hic Porphyrius fuit. Videinfra. Describit cum, velut sub velo Philosophi omnibus vitiis coopertum, avarum simul acluxuriosum, quique oplbus suis ipsos Iudices corruptos habuerit in potestate. Eius opera sunt, de Divinis nominibus liber unus. De Principiis, due. De Materia, 6. De Anima, 5. De Animalium abstinentia, 4. De Cognoscendo se ipsum, 4. Quod una fuerit Platonis Aristotelisque secta, libb. 7. In Historiam Iuliani Chaldaet Philosophi, libri quatuor. Contra Christianos, libri quindecim. Vitae Philosophorum In Dialecticam Isagoge, alique complura. Floruit Aureliani Caesaris temporibus, usque ad Tacitum et Probum Imperatores Suidas. Adversus autem libros, quos contra nos edidit, Methodius, Eusebius, et Apollinaris 30. voluminibus apologiam edidere [orig: edidêre], Hieronymus. Vide illum in praf. Catal. Script. Eccles. Cyrill. l. 1. contr. Iulian. Theodoret. Suidam, Scaligerum, Voss. de Hist. Graec. p. 243. Et ionsium, de Script. Hist. Phil. l. 3. c. 15. Plura quoque legi possunt apud Eunapium, qui vitam Porphyrii a nemine editam primus literis mandavit, et Cl. Virum L. Holstenium, tract. de vita et script. Porphyrii, quae olim combusta, Theodosii M. iussu A. C. 448. esse, patet ex Actis Concil. Ephesini. Nic. Lloydius.

PORPHYRIUS [2] Episcopus Gazensis, A. C. 400. ab Ethnicis gravia passus, patienter illa tulit. Cum postea impetrasset [orig: impetrâsset], ab Arcadio Imperatore, ut Marnaeidoleium celeberrimum Gazaedestrueretur, neque id a ministris Caesareis pecunia [orig: pecuniâ] corruptis effectui daretur, Constantinopolim profectus, quod petebat, obtinuit. Moret. Diction. Hist.

PORPHYRIUS [3] Pseudo Episcopus Antiochenus, vitiis infamis, post S. Flavianum, A. C. 404. se intrusit: saevus dein in incolas, militibus pecunia [orig: pecuniâ] corroptis, illos ad sacrasua coegit. Obiit A. C. 408. surrogato [orig: surrogatô] ei Alexandro [orig: Alexandrô]. Theodoret. l. 5. Baronius in Annalib. Item auctor Panegyrici Constantini, versibus constantos' Scripsit in exilio, unde revocatus est. Prodiit hoc striptum, A. C. 1595. Hieron. in Chron. Fulgent. Mythol. l. 2. Beda de arte metri. Rabanus Maur. Ptol. l. de laud. S. Crucis. Baron. A. C. 325. n. 90. 2. edit.

PORPHYRIUS [4] cognomen Clodii albini Imperatoris de quo sic Iul. Capitolin. c. 5. Quum pueri eius familiae russulis fasciolis colligarentur, quod forte lote atque udae essent russulae fasoiolae, quas mater praegnans paraveras pur purea [orig: pureâ] matris illigatus est fascia [orig: fasciâ] unde illiioco [orig: illiiocô] nutricis etiam Porphyrii nomen inditum est. Quae atque alia, signa futuri Imperii fuere [orig: fuêre]. Nempe color purpureus quoquo [orig: quoquô] modo [orig: modô] infanti admotus, spem faciebat regiae fortunae: quia porfu/ra seu purpura Imperii erat symbolum, et propria Imperatorum, ut notum ex Historia et Codice. Unde institutum postea ab Imperatoribus Constantinopol. ut Augustae liberos non parereat, nisi porfu/ra|, inpurpura; quem morem Nicetas Choniates aperit, l. 5. et Luithprandus, l. 1. c. 1. Indidem est, quod apud Scriptores Historiae Augustae inter omina Imperii, quae frequentissima ibi, semper fere purpureum quiddam inventitur. Vide in Diadumono; c. 3. sic Aureliano, c. 4. omen Imperii fecerunt crepundia purpurea, etc. Apud Hieremiam Prophetam Lamentationum, c. 4. v. 5. ol oi( tiqhnou/menoi e)pi\ ko/kkwn, non de regiis infantibus dicitur, sed de iis, qui in summis deliciis educantur. Vetus tamen Interpres vertit, qui nutriebantur in croceis; quod potest referri ad exquisitiorem ciborum paratum. Nam et a colore cibum commendari, discimus ex Aristophane, in Equitibus, ubi e)/tnos2 eu)/xrwn: sed refellit id Hebraica veritas. sic in Antipatri Epigramm.

Etiam moris infantibus fuit, appendere sth/mona ko/kkinon, filum purpureum, ut narrat Chrysostomus. Hamil. 13. in 1. Cor. sed eius rei praeter ornatum alia fuit, causa, quam lege apud sanctissimum illum Virum. Casaubon. ad l. c. Vide quoque supra in voce Porphyra.

PORPHYROGENITI seu PORPHYRETICI apud Constantinopolitanos olim dicti sunt, Imperatorum ac Regum liberi, quasi in purpura seu Patre Imperatore vel Rege, nati; quos in Imperio natos, interpretatur Chunradus Urspergensis. Latinis Purpurati. Senator, l. 11. Ep. 1. Placidiam mundi opinione celebratampurpurato filio (Valentiniano) studuisse percipimus. Sic apud Eund. l. 8. Ep. 5. purpuratam infantiam, filium vocat Athalaricus Rex, Quod scil. in parpura nati atque adeo fasciis purpureis inligati ac circum voluti, sic offerri Imperatrici consueverint. Iidem e)n a(lourgi/di trafe/ntes2 dicuntur, apud Libanium in prosfwnhtikw=|, quem Iuliano inscripsit, etc. Car. du fresne Glossar. Vide quoque quae diximus paulo supra, ut et infra in phrasi Purpuram adorare.

PORRACEUM pra/sinon, Graecis in supremo viriditatis gradu ponitur; vocant enim illi pra/sinon xrw=ma kai\ prasoeide\s2 eum colorem qui ad plenum et sature ac merace viridis, seu qui austeri viroris est. Unde pra/sinos2 li/qos2, de smaragdo praestantissimo proprie. Et Plinio chrysoprasus chrysoberyllo viridior dicitur, quod ex auro et porraceo mixtam lucem trahat. Reliqua vero xlwro\n i)w=des2, smaragdi/zon, i)satw=des2, remissius viridia funt, Salmas. ad Solm. p. 1106. Vide infra Porum; unde voci origo, it. voce Prasinae.

PORRETANI sectatores Gilberri Porretani Episcopi pictaviensis, de quo Otto Frising. l. de gestis Friderici, c. 46. 47. et alii apud Baronium, A. C. 1147. Beslium et Sammarthanos. ebrardus Bethun. contra Valdenses. c. 1. Ne simus Nominales in hoc, sed potius Porretani. De Gilberto eodem, Alanus de Insulis Anticlaud. l. 4.

Illic castra tenet et eadem miles in arte
Gilbertus saltu fallaci transilit artem.

Vide Metalogicum Ioh. Sarisberiensis. l. 2. c. 17. citatum Car. du Fresne Glossar.

PORRETANUS Guilielmus Episcopus Pictaviensis de Trinitate perperam sensit, vide Abelardus supra.

est exta Diis dare. Varto de R. R. l. 1. c. 29. verbum sacrificale, quasi porro iceo, iacio. Vel antiquum est pro Porrigere, unde Exta porrecta, apud eundem. Macrob. Saturnal. l. 3. c. 2. Ex disciplina Aruspictem, ex pracepto Pentisicum verbum hoc sollemne sacrificantibus est; sicus Veranius ex libro primo Pictoris ita dissertationens huius verbi exsecutus est; exta porriciunto: diis danto in aliaria, aramve, focumve, eove, quo exta dari debebant. Vide Brissonium, Formul. l. 1. p. 27. et infra Prosiciae.

PORRIMA soror, sive comes Carmentae matris Euandri. Ovid. l. 1. Fastor. v. 633.

Porrima placantur, Postvertaque sive Sorores,
Sive fugae comites, Maenali nympha, tuae.

PORRUM inter hortensia, de scribit ur. Plinio, l. 19. c. 6. ubi is inter alia, sectivo auctoritatem dedisse principem Neronem, vocis gratta [orig: grattâ], ex olea, statis mensium omnium diebus, mihilque aliud, acne pane quidem vescendo, refert. Voci namque splendorem afferre, dicit idem, l. 20. c. 6. Vide quoque Palladium. c. 24. Febr. At plane Aegyptiis olim pro Numine; quibus proin, ut Iuvenalis observat Satyr. 15. v. 9.

Hi nimirum fuere [orig: fuêre], qui, ut Prudentius canit contra Symmachum, l. 2. v. 464.

------ Quadriviis breviorsbus ire parati
Vilia Niliacis venerantur oluscula in hortis,
Porrum et cepe, Deos imponere nubibus ansi,
Allinque ---- caeli super astra locare.

Unde etiam irriden di Asclepiudis, qui, ista damnans, pari stuleitia [orig: stuleitiâ] aequales Deos coleret, materiem sumens, apud Eund. peri/ stefa/n. Hymno [orig: Hymnô] 14. v. 259. Romanus Martyr ait.

Adpone porris religiosas arulas,
Venerare acerbum cepe, mordax allium,
Fuliginosi ture placantur Lares,
Et resptiuntur consecrata holuscula!
At unde maior esse maiestas focis,
Quam nata in hortis sarculatis, creditur?
Si Numen ollis, Numen et porris inest, etc.

Vide Tob. Pfannerum, System. Theolog. Gentil. purior. c. 1. §. 1. Ex porris iusculum confectum, Porrectum dicitur, in Minac. 8. Galterii Abbatis Pontisarenfirs, num. 26. Gall. Porrce, apud Car. du Fresne Glosser. Sed et succo [orig: succô] eius ad trium devariorum argenteorum pondus hauslo [orig: hauslô], Melam equestris ordinis reum ex procuratione, Tiberio principe, accersitum, confestim exspirasse [orig: exspirâsse] sine cruciatu, legas apud Plinium supra laudatum, l. 19. c. 6.

PORSENA Rex Hetruscorum, cuius regni caput Chisium, hodie Chiusi, in Tuscia, erat. Hic pro restitutione Tarquiniorum Romanis bellum intulit; cumque iam ex Ianiculo in urbem irrueret. Horatii Coclitis virtute retardatus est, conec pons a tergo solveretur. Post haec, cum urbem obsidione e cinxisset, A. C. 247. Urb. Cond. nihilque se prosicere intelligerer, acceptis

obsidibus, ad sua se recepit, incredibili Romanorum virtute perterritus, cuius specimen viderat in Claelia virgine et Q. Mutio, qui solus castra hostium ingressus, unum ex purpuratis per errorem pro rege occidit, statimque captus, cum Porsena exquisitissima illi supplicia comminaretur, dextram in focum iniecit, nullaque [orig: nullâque] vultus mutatione exussit, partim, ut a dextra [orig: dextrâ] sua [orig: suâ], quae in caede aberrans purpuratum satellitem pro rege occiderat, poenam sumeret. Plura apud Livium, l. 2. c. 9. 10. 11. 13. 25. Plutarchum, Dionys. Halicarnass. l. 5. Flos. l. 1. c. 10. Eutrop. Oros. etc. Horatius, in Epod. Od. 16. v. 4.

Urere quam potuit contempto [orig: contemptô] Mucius igne,
Hanc spectare manum Porsena non potuit.

Virgilius mediam dictionis huius syllabam consonante licenter geminata [orig: geminatâ] extendit. Aen. l. 8. v. 646.

Nec non tarquinium eiectum Porsenna iubebat
Accipere, ingentique urbem obsidione premebat,
Aeneadae in ferrum pro libertate ruebant.

PORSICA Stephano Persa, oppid. fuit Mesopotamiaead Euphratem apud Samosata, una cum illis excisum.

PORTA [1] praeter commune significatum, recentioriaevo [orig: recentioriaevô], munus ipsum Portarii Monastici non numquam denotat, seu quod ad portae officium pertinet, apud Adalardum in Statutis Corbeiensibus, p. 8. 19. et Hariulfum Chron. Centul. l. 3. c. 19. Tribus quoque vel urbis regio sic vocatur apud Mediolanenses ac Italos. Sigonius, de Regno Ital. l. 6. Mediolanensium civium alios in tribubus urbis, quas illi Portas vocabant et agri pagis, quos Plebes nominabant, Capitaneos (Otto I.) constituit. Liber inscriptus Flos fiorum: Isto [orig: Istô] tempore, et per longa tempora ante Architepiscopus Mediolani erat dominus spiritualis et tempor alis Mediolani et regebatur civitas per Consules datos per Archiepiscopum, quibus ensem ipse dabat, cum regere inciperet: aliquando per Capitaneos factos per Archiepiscopum, in qualibet porta specialis parentela regebat. Mox addit, unicuique Portae sive regioni fuisse vexilla propria, quorum colores et figuras describit. Sic Sunimae Portae meminit vetus Charta apud Camillum Peregrinum in Dissertat. Italica de notione huius vocis. Vide quoque Falconem Beneventanum, p. 20. 229. et Ottonem Morenam, Histor. Rer. Laudensium passim. Coeterum Porta urbium, quo [orig: quô] pacto [orig: pactô] a priscis Conditoribus designari fuerint solitae, docet Plut. in Romulo; ubi postquam dixit, conditorem aratro [orig: aratrô] aereo [orig: aereô] vomere adiuncto [orig: adiunctô], iunctisque bobus, mare et femina [orig: feminâ], circa lineamenta, ab Hetruscis Sucerdotibus, certis quibusdam ceremoniis adhibitis, facta, profundum induxisse sulcum, sicque moenia fuisse definita; pergit: Ubi Portam designare visum est, vomere exempto [orig: exemptô] atque aratro [orig: aratrô] sublato [orig: sublatô], spatium reliquit. Additque, Unde totum habent murum, praeter portas, saerum. Nam eas si ducerent sacras, religiosum esset necessaria ac impura in Urbem recipere et exportare. Sic M. Cato in fragm. Captato [orig: Captatô], inquit, augurio [orig: auguriô], qui urbem novam condebat, tauro [orig: taurô] et vacca [orig: vaccâ] arabat, ubi arasset [orig: arâsset], murum faciebat: ubi Portam volebat esse, aratrum tollebat et Portam vocabat. Neque solum Urbes, sed et Castra, apud Romanos praesertim, suas habuere [orig: habuêre] portas, easquent plurimum quatuor, de quibus hic [orig: hîc] paulo infra. Qua [orig: Quâ] vero ratione Portae olim claudi atque aperiri consueverint, diximus supra in voce Balanus, alibique passim. At apertae sponte, ingentis alioqui moliminis, inter pessimi ominis portenta olim habebantur. Cuiusmodi quid Thebis accidisse, memorat Cicero, de Divinat. l. 2. Sic enim Deos e loco discedere creditum. Virg. l. 2. Aen. v. 351.

Excessere [orig: Excessêre] omnes adytis arisque relictis
DI, quibus Imperium hoc steterat ------

------ et per tentoria sermo
Unus, abisse [orig: abîsse] Deos, delapsaque Numina castris etc.

Sed et vocem auditam, *metabai/nwmen enteu=qen, Migremus hinc, in Templo Hierosolymitano, ante summum eius excidium, memorat Ioseph. Haloseos l. 6. c. 31. ubi Portam Orientalem interioris Templi, aeneam firmissimamque et a viginti alias hominibus aegre claudi se passam, sponte se aperuisse, addit. Porro ad Portas, ut et omnia alia loca frequentiora, Genethliaci aliique Circulatores et Agyrtae, stipes olim Consultoribus excutiebant. Unde pulai+kh= o)xlagwgi/a apud Plutarchum, ubi Pyrrhus Lysimacho somnium sibi interpretanti dicit, o(/ti tau=ta me/n e)sti pulai+kh=s2 o)xlagwgi/as2, kai\ a)sofi/an e)/xonta pollh\n. Vide Des. Heraldum, ad Arnobium, l. 1. Etiam in Portis Urbium, apud Israelitas, locum iudicii fuisse, ex Sacris discimus. In carum vero transitibus exigi aliquid solitum, pluribus docet Car. du Fresne Glossar. et Macri Fratres Hitrolex. in voce Portaticum. In Templis Graecorum, ut de iis etiam verbum addam, quae circa saecul. VI. Orientales Monachi in tres partes dividere coeperunt, *(ieratei=on, *nao\n, et *na/rqhka; Sanctuarium seu to\ *(ieratei=on a Templo *naw=| tabulato [orig: tabulatô] aliquo [orig: aliquô], aut etiam muro [orig: murô], dividebatur, in quo erant portae, ab iis Sanctae dictae, ut *nao\s2 a Narthece, in quo similiter portae erant, Speciosae, w(rai/ai, appellate etc. Vide Morinum, de Administrat. Poenit. l. 6. c. 1. et plura supra ubi de Ostiariis, item in vocibus, Fores, Ianitor, Ianua, Ianus, etc. De Portis privatorum id unicum adspergo, antiquis temporibus etiam illas raro patuisse; tum apud Graecos, tum apud Romanos. Unde veteres Graeci de homine filoce/nw|, eius ianuas toto [orig: totô] poste semper apertas fuisse, dicebant, ou)de/pote i)/xei h( qu/ra. Et Martialis Proculi humanitatem erga hospites laudans, l. 1. Epigr. 7. v. 14. ait,

I. Praetoria, prima erat, alias quoque Quaestoria dicta: quae vel Orientem Solem spectare, vel e conspectu hostium dirigi solebat: ut si quando ad arma conclamatum foret, sine tumultu extra castra contrahi multitudo, et explicari ordines signaque educi possent. Etenim ubi acie decernendum erat, illinc cohortes educi et copiae admoveri solebant. Ibidem et militum statio copiosa instructaque ad subitos conatus erat: Quas ob causas quoque Principalis nuncupata est.

II. Decumana, altera fuit a tergo Castrorum, sic dicta, quod ampla esset ac patens: ex qua desertores et facinorosi, in quos iure militari animadvertendum erat, educebantur poenis coercendi.

III. principalis tertia erat; ex qua Principes ac summi Duces velut ex postico, si quando opus esset, suis laborantibus opem ferebant, ordines tendebant et milites educebant. Ad hanc via quoque quae ferebat, Principalis dicta est.

IV. Quintana, quarta fuit, post Praetorium: Per quam commeatus in castra convehi et rerum utenfilium copia venalis exponi; inde etiam merces, ad usum militaris multitudinis, quaeque bello usui essent, importari et exportari solebant. Vide Alex. ab Alexandro, Genial. dier. l. 1. c. 12. His quatuor Portis addit Hadr. Turnebus, Adversar. l. 30. c. 24. Extraordinariam, prope quam tetenderint Extraordinarii, ex Livio, l. 40. c. 27. Idem duas Principales fuisse, dextram et sinistram, a Principalibus nomen adeptas, contendit ex eodem Livio, l. cit. Vide Rosin. Antiqq. l. 10. c. 12.

Porta Argentea Basilicae S. Petri Romae, apud Anastasium in Sergio II. et Paulum Diacon. Chron. Casin. l. 4. ss. Porta Anrea constantinopoli, Graece pu/lhxrush=, de qua copiose egit. Car. du Fresne ad Willharduinum num. 129. et in Constantinopoli Christ. Romae, apud Ottonem Frisingensem de Gestis Frider. l. 2. c. 22. et Guntherum, Ligur. l. 4. Hierosolymis, in Gestis Franc. expugn: Hierol. p. 572. Thessalonicae, apud Ioh. Cameniatam, de Excid. Thessalon. c. 24. Ravennae etc. Dictae autem sunt in civitatibus maioribus Portae aureae, portae praecipuae, per quas sollennis ingressus vel processus fieri solebat. g. Porta S. Basilii, memoratur in Expedit. Asiat. Friderici I. Imperator. p. 64. est que angustia itineris cuiusmodi Hispani Portus, Graeci ta\ stena\, item pu/las2, Latini veteres Claustra montium, recentiores Clausuras vocant. Quomodo vocem usurpant, inter alios, frequentissime Albertus Aquensis, l. 1. c. 8. l. 3. c. 5. et l. 10. c. 38. ac Raim. Montanerius, c. 207. d. Portae Ecclesiarum, reliquiis Sanctorum consecratae vel non consecratae, occurrunt apud Longobard. l. 1. tit. 9. §. 30. et in Capitul. Caroli M. l. 4. c. 13. e. Porta Guidonea, fuit una ex quinque portis Vaticanae Basilicae, ubi nunc est Porta Sancta: Sic dicta, quia ibi Guidones residebant. Sic autem vocabantur Clerici a Carolo M. instituti ad ducendos peregrinos, in visitatione sacrorum eiusdem Urbis locorum, uti quidem habent Dominic. et Carolus Macri fratres Hierolex. z. Porta Hispaniae, apud Rogerum Hovedenum, p. 560. i. e. aditus angustus. h. Porta Iudicii, una ex quinque portis Vaticanae Basilicae, fuit sic appellata, quod per eam mortui tantum inferrentur. q. Porta Levatura, pons sublicius ad portas urbium, Histor. Cortusior. l. 6. c. 5. i. Porta Populosa, in Iure Hungar. domus habens iustam integramque familiam, Alb. Molnarus. k. Porta Ravenniana, una ex S. Vaticanae Basilicae portis Ravennates seu Transtiberinos prospectans. l. Porta regia, seu absolute Regia, vide infra. m. Porta Romana, secunda ex quinque Vaticanae Basilicae portis, quod cives utriusque sexus per eam egrederentur, nomen adepta. n. Portae Russiae, apud Rogerum, de Destruct. Hungar. c. 14. i. e. angustia, vide supra. z. Porta S. Bafilii et Porta Hispaniae. o. Porta Sancta, porta est Vaticanae Basilicae ubi prius Porta Guidonea, etc. p. Porta Speciosa, in templo Hierosolymitano cuius mentio in Actis Apostolis. c. 3. v. 22. Portae Veritatis, in Aegypto vide infra Veritas, et supra Ctenariae.

PORTA [2] in Oriente, Aulam denotat cuiuscumque Principis: Sic a Georgianorum Regina, ad Portam suam, invitatum se refert P. de Valle, Itiner. tom. 3. *kat' e)coxh\n Portam Ottomannicam seu Turcarum Imperatoris aulam significat. Imo et Limen portae pro Aula sumitur: quod tutissimum Asylum, Persis proin Astanè i Doulèt, i. e. Limen Beatitudinis vocatur. Cui simile illud: Ad limina Apostolorum, quibus verbis Romae, modo Petri Basilica, modo Aula Pontificis indigitatur. Idem, tom. 2:

PORTA Augusta Hispaniae Tarraconensis in Vaccaeis oppid. Torquemada Taraphae.

PORTA Capena vulgo di S. Sebastiano, unde via Appia. Eius meminit Ovid. Fast. l. 6. v. 191.

Lux eadem Marti festa est; quem prospicit extra
Appositum Tectae porta Capena viae.

PORTA Carmentalis a Carmenta, quam Romani uti Deam templo [orig: templô] illi exstructo [orig: exstructô] coluere [orig: coluêre], nominata est, ad radices montis Capitolini, versus Tiberim, nunc non exstat. Virg. Aen. l. 8. v. 338.

------ ------ Monstrat et aram,
Et Carmentalem Romano [orig: Romanô] nomine portam.

Carmentis portae dextro est via proxima Iano:
Ire per hanc noli, quisquis es; omen habet.

PORTA [5] Philippus Carnutensis, excellens Poeta Gallus. Henrici III. in itinere Polonico comes, ac cum illo reversus, eius gratia [orig: gratiâ] insigniter floruit. carminis unius pretium a Duce Gaudioiae tulit Abbatiam praedivitem, Bibliothecam insignem collegit, splendide vixit, sed cultus [orig: cultûs] negligentior fuit, Obiit A. C. 1606. aet. 61. Vide Perroniana, Sam Marth. et Anton. Teissier. Elog. Part. 2. ubi scripta eius enarrat.

PORTAE URBIS ROMAE:

Agenensis quae et Collina, et Quirinalis, postremo Salaria, Porta Salara. Unde via Salaria incipit.

Aurelia apud molem Hadriani, sed hodie non exstat. Inde via Aurelia per Hetruriam Centum cellas ducens.

Caeliomontana quae et Asinaria, di S. Giovanni. unde via Valeria et Tusculana, quae et Campana Ciceroni.

Collatina postea Pinciana, vulgo etiam Pinciana. unde via Collatina. Meminit illius Ovid. l. 2. Fastor. v. 785.

Fenestralis porta Plutarch. in caede Tarquinii nominari coepit, sic dicta, quod Tanaquil uxor Tarquinii per fenestram allocuta populum Romanum placarit [orig: placârit]: ubitamen ea fuerit nemo docet. De illa Ovid. l. 6. Fastor. v. 577.

Nocte domum parva [orig: parvâ] solita est intrare fenestra [orig: fenestrâ]:
Unde Fenestralis nomina porta tenet.

Ficulnensis quae et Viminalis, di S. Agnese : Unde via Nomentana, Porta Pia nunc.

Flumentana vulgo Porta del popolo. unde Plaminia via, et Cassiana, et Claudia, Ferrar. Baudrando erat prope Tiberim fluvium, versus Carmentalem portam et pontem sanctae Mariae, teste Famiano [orig: Famianô] Nardino [orig: Nardinô].

Gabiusa vulgo di San Lorenzo. unde via Praenestina, et Gabina, et Tiburtina. Vide Esquilina.

Navalis quae et Portuensis, di Ripa. unde via Portuensis. Porta Portese dicitur, prope Ripam, ad Tiberim. Ostiensis, quae et Trigemina, di S. Paolo: unde via Ostiensis, et Laurentina.

Pandana olim Saturnia, et semper aperta: quae nunc non exstat. An eadem cum porta Capitolii, quod Nardinus pluribus probare nititur.

Ratumena a Ratumena auriga, qui per eam in Capitolium ingressus est, ut Plinius, l. 8. c. 42. testatur.

Salaria vide Ostiensis. Trigemina apud Plautum, in Captivis Act. 1. Sc. 1. v. 22.

Ferrar. Baudrando hodie Porta Salara, alias Agonensis et Collina dicta fuit. Vide ibi. Sed valde distat ab Ostiensi.

Triumphalis vulgo di S. Pietro nel Vaticano: unde via Triumphalis, inter Aureliam et Claudiam, hodie non exstat.

PORTAE Amani Plin. l. 5. c. 27. quae Pylae Amanicae Ptol. Pylae Amanides Straboni, et Portae Ciliciae Bogras, a Pagis urbe, vulgo dictae, per quas ex Cilicia in Syriam transitur, ab Isso urbe 270. stadiis, teste Xenophonte, distantes

PORTAE Caspiae Plin. l. 5. c. 27. l. 6. c. 13. (Vide Caspiae ) ab Ecbatanis 20. mill. pass. apud eundem, ubi numerus depravatus videtur. A portis Caspiis (quarum transitus angustus est, et valde difficilis ob magnam serpentum copiam et liquorem salis ex cautibus corrivatum, impedientemque transitum, nisi fiat hieme) Cyrus fluvius (unde Caspium mare incipit appellari) 700. mill. pass. abest: Indus vero 1960. stadiis, teste Plinio [orig: Pliniô], l. 6. c. 15. ubi et Bactra 3700. stadiis distare continetur.

PORTAE Ferreae seu porta Ferrea. Derbent, et Demircapi, urbs albaniae in Asia ad Caspium mare. Vide Portae Caucasiae.

PORTAE Mediae Strab. ad Zagrum montem, per quas ex Media in parthiam transitus est.

PORTAE seu a Raurica , iugum in monte Iura, apud Birsae caput: saxum est ingens, citeriorem vallem, quam Grandem et Monaster. vocant, ab ulteriore, quae ad B. Himmerii vallem, atque burgundiam minor. seu Aventicensem pagum ducit, velut de industria dirimeus. Hunc obicem ante multa saecula humana pervicit industria, ingenti ea [orig: eâ] rupe in amplissimam portae

magnitudinem pertracta [orig: pertractâ], Caspiarum ad instar in Asia portarum, 6. milliar. Basilea [orig: Basileâ], in ditione Episcopi. Vugo Pierreport, aut Pierreperlus. Quidam id operis Caesari adscribunt, aliis aliter sentientibus. Inscriptio supra portam petrae varie legitur. Munsterus eam sic refert:

Numinis Augusti via ducta per ardua montis
Feliciter petram scindens in margine fontis. Vel,
Nimis angusti, etc.
Fecit iter, etc.

Petrus Pithoeus autem verba sic legi posse existimavit: Numini Augustorum via facta per Q. Ur. Pater. V. II. vir. Col. Helvet. Et huic quidem Guillimannus, de reb. Helvet. p. 38. illi vero Merula adstipulatur. Chr. Urstisius, Epit. Hist. Basil. Ioh. bapt. Piantinus Helv. Nov. Antiq.

PORTARIUS Eckehardo de Casibus S. Galli, c. 10. p. 82. Portanarius, Levoldo Northovio in Chron. Markano p. 15. Italis Portenaio: nomen est Officii Monastici, qui Portae Monasterii curam gerit, Ianitor alias, seu Ostiarius, Odo de combust. S. Martini, Ita ut feminis ad hauriendam, quo aquam et ad discurrendum voluerint, Portarii non resistant. Quod munus viris aetate maturis et vitae in culpatae ut plirimum committebatur: adeo ut inter potiora Monasterii nom ina habe retur, interdumque in Abbates Portarit eligerentur, ut est in Chron. Monasterii de Fontanis, c. 10. Ad id tamen sufficere sapientem et honestum famulum contendebant Cluniacenses, apud Petr. Venerabilem, l. 1. Ep. 28. Vide quae de officio hoc et muniis congesserunt, Virgilius Dio conus in Regula Orient. c. 26. Isidorus in regul. c. 19. Adalardus in Statutis Corbeiens. l. 1. c. 4. Chrodogangus, in Regul. Canonic. c. 12. Aliique, laudati Carolo du Fresne Glossar. Apud Hebraeos Portarii istiusmodi di seu Ostiarii Atrii Templi fuere [orig: fuêre] minimum septem, [gap: Hebrew word(s)] Amarcoli, dicti; quibus aperire, nisi omnes simul adessent, non licebat, erantque; subditi Cathicolis, qui Segenis Vicarii erant, ioh. Seldenus, dc Synedriis veter. Hebr. l. III. c. 8. §. 6. Hinc Portaria in Sanctimonialium Monasteriis, quae idem munus obibat, debebatque esse aetate manura, Concil. Cabillon. II. c. 64. Alias Portaria, est Portarii vel Ostiarii Officium Palatinum, de quo LL. Alfonsinae seu Partidae part. 2. tit. 9. leg. 14. Item Portaria domus, aedicula Portarii Monastici, apud Laur. Leodiensem in Episc. Virodunensibus. Aliter Portarii sumuntur, apud Mich. del Molino in Repertor. Foror. Aragoniae, ubi Exsecutores sunt regiae Iurisdictionis, quorum numerus XII. est in Regno isto, Portarii seu Officiales Praelatorum, in Concil. Palentino A. C. 1322. etc. Vide supra Azemblarius, et plura in hanc remapud Car. du Fresne Glossar. Sed et Cubicularium, sive potius Delatorem, Portarii voxdenotat, l. 5. Decretal. tit. 35. c. 14. Canonicorum assensis per Portarium Regis extorto, apud Macros Fratres Hierolex. Vide quoque supra, in Ianitor et Ostiarius. Adde hic [orig: hîc] paucis aliquot Portariorum genera, ex car. du Fresne praefato. PORTARIORUM ALIQUOT GENERA IN MONASTERIIS. Portarius Claustri, in l. Ordinis S. Victoris Parisiensis MS. c. 15. unus est ex conversis fratribus, cui incumbit claustra observare iugiter, ne quis extrantus ingrediatur, aut intro inspiciat etc. Portarius Exterior sive Curiae, memoraturibidem, ubiad id officii eligi iubetur unus itidem ex conversis fratribus, probatus moribus, affabilis etc. Portarius Pauperum, custodiebat portam, ad quam pulsabant pauperes clemosynam petentes. Tabular. Conchensis Abb. in Ruthenis Chart. 312. ubi Portaris Pauperum a Portario distinguitur. Etiam Subportarii meminit Liber Usuum Ordinis Cisterciensis, cap. 84.

PORTATORIUM in Ecclesia Rom. machina dicitur, cuius in Palmarum festo usus. Macri Fratres Hierolex. In processione huius diei super humeros duorum Sacerdotum machina, in qua triumphaliter positum erat sanctissimum Eucharistiae sacramentum, deferri solebat, ad denotandum Christi triumphum, Lansranus, c. 11. S. 4. sive liber Euangelior. Hodie praeparatur quoddam portatorium honestissime, in quo intromittitur S. Euangelium, quod intelligitur Christus. Alcum. de div. Offic. Et inferius, quod machina, inqua erat liber Euangeliorum a Diaconibus ferebatur etc.

PORTGREVIUS et PORTGRAVIUS est portus praefectus, apud scriptores medii aevi: Imo et oppidorum etiam urbiumque praefecti, praesertim matitimarum, vel portu aliquo [orig: aliquô] insignium sic dicti sunt. His successere [orig: successêre] Maiores et Balivi in Anglia, a Normannis Regibus appellatione imposita [orig: impositâ], vel potius Aquitanicis. Londinum enim Balivos non accepit, ante annum primum Richardi I. circa A. C. 1190. Maiorem vero non ante decimum Regis Iohannis, circa A. C. 1210. cum prius esset sub Portgrefiorum regimine. Henricus Spelmannus Glossar. Archaeol.

PORTHMOS id ipsum est quod nos fretum dicimus; unde apud Iuvenal. Sat. 3. v. 266. Forthmeus pro Portitore ponitur,

Est et oppid. Euboeae, Plin. l. 3. c. 5. et l. 4. c. 12. Portimo vel Portmo in ora, apud Eretriam.

PORTIA filia Catonis. Vide Porcias. Haec, audita [orig: auditâ] morte Bruti maritiapud Philippos interfecti, sibi mortem intulit. Martial. l. 1. Epigr. 43.

Coniugis audisset [orig: audîsset] fatum quum Portia Bruti,
Et subtracta sibi quaereret arma dolor:
Nondum scitis, ait, mortem non posse negari?

PORTIANUS Pagus nunc la Comte de Porcean, i. e. Comita. tus Portianus, nunc absolute Porcean, idque saepius quam Porcien, Galliae portio est, inter Laudunensem pagum et Suessionicum intercepta, cuius fit mentio in Capitulis Caroli Calvi. Inter Vongensem et Remensem, in praec. D. Ludovici A. de divisione Regni inter filios collocatur, ac nunc pago Reitestino, le Retelois continetur: archeiae enim, quas in pago Porcensi Frodoardus in Chron. locat, (ita enim Portianum appellat pagum) sunt omnino Arc vel Arche ad Mosam, inter Macerias et Carolivillam, in pago Reitestensi: qui locus aut vicus Principatus titulo [orig: titulô] nunc insignis cst; a quo Dux Nivernensis et Reitestensis, Princeps Archensis, in nummis suis, cognominabatur. Eius caput est Castrum Portianum, a pagon omen adeptus, quod modo Chastean Porcean et Chastean-Porcien, modo chastel en Percean dicitur. Ab eodem pago oppidula quaedam: videl. Calvus mons in Portiano, chaumont en Porcean; et Ascleium in Portiano, Escly en Porcean, bomen suum habent. Vide Hadr. Vales. Notit. Gall. in voce Castrum Portianum.

PORTICANI memorati in concilio Lateran. I. A. C. 1122. can 12. Illam vero pravam Porticanorum consuetudinem, quae hactentis ibi fuit ------ removendam censemus: ut Porticanorum habitatorum sine heredtibus morientium bona, contra morientium deliberationem, minime pervadantur: ita tamen, ut Porticani in Romanae Ecclesiae et nostra nostrorumque successorum oboedientia et fidelitate permaneant: Quinam sic dicti sint, minime perspicuum est. Quidam hoc [orig: hôc] nomine Portuenses indigitatos volunt; quoniam Calixtus II. sub quo Concilium habitum, de Porticanis, tamquam de subiectis dominio temporali Ecclesiae Romanae decernit: et videntur hi qui in Portu Romano habitabant, Porticani appellati, sicut Africanos, Illyricanos, Arausicanos, Anglicanos etc. novimus appellari, Afros, Illyrios, Arausionenses, Anglos. Narrat autem Anastasius in Vita Leonis IV. Pontificem hunc Corsis exulibus incolendam Portuensem civitatem donasse [orig: donâsse], cum circa S. Petri Basilicam absolvisset Civitatem Leoninam, in cuius Curatorem ac Praefectum annonae ius exercebat Praefectus Urbis Romae; cuius munus erat, Portum Claudii ad ostia Tiberina reparare, curam mercium quae ibi exponebantur gerere, atque omnes ab iniuriis vindicare. Etiam vero Praefectus Urbis facultates publicabat eorum, qui offensam contrahebant, propter operas portuenses, ut ex Ambrosii Epist. ad Eusebium Episcopum Bononien sem liquet: quin etiam bona eorum vindicabat, qui sine liberis decederent, et illis qui ab intestato ac sine herede moriebantur, succedebat in Civitate Leonina, quod ius Calixtus praefatus abolevit A. C. 1123. bulla [orig: bullâ] data [orig: datâ] Albae 5. Id. Iul. Indictione 1. Pontific. V. Undein portu quoque super bonis Publicanorum, cum sibi quo que idem ius assereret, in Concilio Lateranensi, vetitum fuisse videtur sub Calixto, qui Praefecto Urbis erat infestus etc. Aliis a porticu dicti sunt, qui proin can. 12. Concilii Lateran. loqui de his volunt, qui Romae porticus habitabant. Romae siquidem, ante Barbarorum vastationes et incendia, ingentes aderant porticus, ubi peregrini recipiebantur, quorum aliquae erant a Basilica Petri, usque ad Molem Hadrianam, Sigonio [orig: Sigoniô] referente Histor. Ital. A. C. 1145. Aliae vero a Basilica S. Pauli, usque ad portam Urbis, ut colligitur ex Procopio, de Bello Goth. l. 2. et Aretin. de Bello Ital. l. 1. In his itaque porticibus habitantes, Porticani videntur iis dicti, quorum numerum non fuisse exiguum, e caede illorum, a Romanis in ipsa porticu facta [orig: factâ], sub Eugenio III. elicitur, Sigonio, de Bello Ital. l. 11. A. C. 1145. memorata [orig: memoratâ]: Et certe in Diplomatis et Constitutionibus Pontificiis tam Praedecessorum, quam Successorum, Calixti II. ostiensem Portum habitantes, numquam Porticani, sed Portuenses perpetuo, appellantur: quod satis firmo [orig: firmô] indicio [orig: indiciô] est, diversos illos a Porticanis fuisse. Nonnulli vero hoc [orig: hôc] nomine in signitos volunt peregrinos et crucesignatos, Hierosolymam et ad D. Iac. Compostellanum, sive crucesignatos ad Hispanicum bellum contra Agarenos iter facientes: quorum sive in itinere, sive in reditu morientium bonis hoc [orig: hôc] canone consultum fuerit. Hos autem dictos Porticanos aiunt, quasi Perticanos, quod eos per urbis loca deducentes Guidones, perticam viatoriam gestarent. Macri fratres, ipsos Guidones sive Bordinatos potius Porticanos nominatos volunt; hoc enim Clericorum collegium seu Scholam Carolus M. in Civitate Leonina fundavit, inter alia his verbis: Constituimus etiam, ut ipsa dicta Ecclesia in circuitu ipsius totum praedium, ubisita esse videtur, in integrum, cum terminis, a primo latere porticu maiore pergente iuxta Vaticanum etc. Quae porticus ab Adriani Mole, usque ab Basilicam Petri protendebatur; sub qua latentes Gothos, inde ex insidiis ad Molem modo dictam invadendam erupisse. refert Blondus, Dec. 1. l. 4. destructa postmodum, sub Gregorio VII. ab Imperatore Henrico, una cum illa, quae a trigem ina Ostiensi porta ad S. Pauli usque vias contegebat. Ad hanc itaque porticum cum guidonum seu Bordinatorum Collegium una cum eorum templo S. Salvatoris pertingeret, S. Salvatoris de bordonia sive in Bordonia et S. Salvatoris in Porticu et de Porticu appellabatur, quae hodie S. Iacobi Cexaecaballi dicitur. Neque vero ipsi solum Guidones hic [orig: hîc] habitabant, sed cum vastissimum spatium in Civitate Leonina, ex praedicto Imperatoris privilegio, possiderent, variisque in eorum aedibus peregrini habitarent, hos omnes a contermina porticu nomen accepisse, et tamquam ultramontanos Henrico Imperatori contra Calixtum II. adhaesisse, credibile est. Hinc Calixtus, post initam cum Caesare pacem, ut in fide Pontificum in posterum permanerent. can. hoc [orig: hôc] 12. Concilii Lateranensis decrevit. Insuper, quia porticani Clerici Guidones omnes huiusmodi advenas sepeliendi ius habebant vi privilegii a Carolo M. indulti, hinc ipsi peregrinorum

(qui quia apud ipsos habitabant, porticanorum nomine quoque sunt comprehensi) sine heredibus morientium bona, tempore schismatis, usurpabant, cui consuetudini obviam itum fuit dicto [orig: dictô] canonc. Sed et iidem Porticani dici potuere [orig: potuêre] a portando et ferendomortuos, quos Portitores vocatos esse Latinis, discimus ex illo virgilii Ane. l. 6. v. 298. ubi de Charonte, circa mortuorum curam occupato:

Portitor has horrendus aquas et flumina servat
Terribili squaelore Charon ------

Ut alias eorum coniecturas omittam. Iisdem tamen Ioh. Suarezii Vasionensis Episcopi sententia magnopere probatur, qui Calixti decretum de militibus accipiunt, quorum mentio fit can. P. Principalis dist. 63. quae est Pelagii Pontif. Epistola, ubi sic habetur: P. principalis de votissimorum militum, qui in Civitate Centumcellensi consistunt etc. Vide illos in Hierolex.

PORTICANUS Praestorum, Indicae gentis Rex. Hic, urbe ab Alexandro magna ex pugnata [orig: pugnatâ], in arcem confugit ac legatos de conditione deditionis misit ad regem. Sed antequam adirent eum, duae turres cum ingenti fragore procideruns, per quarum ruinas Macedones evasere [orig: evasêre] in arcem: qua [orig: quâ] capta [orig: captâ], Porticanus cum paucis repugnans occiditur, Curt. l. 9. c. 8.

PORTICATIO structura porticuum, in circuitu monumentorum aedificata, apud Macrum, l. funeris 37 D. de Reliq. et sumptib. fun. l. 11. tit. 7. Itaque si amplum (monumentum) aedificari Testator iusserit; veluti in circuitu porticationes, eos sumptus in causa non esse. Sepulchra enim Magnatum porticibus includi consuevisse, docet Plinius, Ep. 85. l. 10. tit. de Dione, Id autem, in quo dicuntur sepulti filii eius et uxor Dionis, in area collocatum, quae porticibus includitur; ad Traianum Imp. Atque ab his monumen torum Porticationibus, Clerici praefati Porticanorum nomen quibusdam videntur indepti. Macri Fratres in voce Forticani.

PORTICUS [1] oppid. Romanulae inter asperrima iuga. Mille ab eo passuum intervallo [orig: intervallô] locus est, quem Infernum vocant accolae, ubi terra gravis et nigrans cum specu quaternorum fere pedum latitudine, flammam, si accenso sulpure ignis admoveatur, emittente, qua [orig: quâ] ligna quoque, si ponas viridia, deflagrant, exstinguitur autem panno [orig: pannô] laneo [orig: laneô] super in iecto [orig: iectô].

PORTICUS [2] Romae plures fuere [orig: fuêre]: in his Livia, et Octavia, ab Augusto aedificatae. Una in via sacra iuxta templum Pacis, cuius meminit Ovid. l. 6. Fast. v. 639.

Disce tamen veniens aetas: ubi Livia nunc est
Porticus, immensa tecta fuere [orig: fuêre] domus.

Claudia diffusas ubi porticus explieas umbras,
Ultima pars aulae deficientis erat.

Altera Octavia, gemina: una a Cn. Octavio in Circo Flaminio: altera ab Augusto in Octaviae sororis honorem apud theatrum Marcelli, constructa. Tertia Pompeia, a Cn. Pompeio exaedificata. Ovid. l. 1. de Art. Am. v. 67.

Tu modo Pompeia lentus spatiare sub umbra [orig: umbrâ],
Cum Sol Herculei terga Leonis habet.

Scilicet umbrosis sordet Pompeia columnis
Porticus aulaeis nobilis Attalicis.

Durat Porticus Septirsii Severi, apud Fanum S. Angeli in Piscina, et Porticus Metelli, apud viam sacram et Forum, ubinunc aedes D. Laurentii in Miranda. Sic et Porticus integra ante Pantheon, Vetribus dicta Frothyrion.

PORTICUS [3] etiam in Gymnasiis, Templis, Theatris, a Veter ibus exstructae sunt. Primae namque Gymnasiorum partes Porticus fuere [orig: fuêre] exedris sive cubilibus apertis plenae, in quibus Philosophi et Rhetores, Mathematici item, imo omnium Disciplinarum cultores, disputando, legendo, ac docendo exercehantur: Quas non longeab aliis Gymnasiorum partibus sitas fuisse, conicere est tum ex ipsa figura, quam Mercurialis exhibet de Arte Gymn. l. 1. c. 6. tum ex Prover b. inde nato, Discum, quam Philosophum, audire mavult: quod in eos dicebatur, qui in eodem Gymnasio inter Philosophos sedentes, audito [orig: auditô] discorum crepitu, relicta [orig: relictâ] Sapientiae Schola [orig: Scholâ], ad proximum certaminum locum erumpebant. Ibidem et Medicorum fuere [orig: fuêre] scholae. Vitruvius, l. 5. c. 11. Constituantur in tribus Porticibus exhedrae spatiosae habentes sedes, in quibus Philosophi Rhetoresque ac reliqui qui studiis delectantur, sedentes disputare possint. Cuiusmodi e)ce/dras2 etiam Cicero in villa sua Tusculana habuit: Sic enim is ad M. Fabium Gallum, l. 7. Ep. 23. Exhedria quaedam mihi nova sunt instituta in porticula Tusculana: ea volebam tabulis exornari. Plenius de Porticibus Gymnasiorum, ita praefatus Mercurialis, l. 1. c. 6. cum inquit. In Palaestris peristylia quadrata sive oblenga, ita sunt facienda, uti duorum stadiorum habeant ambulationis circumitionem, quod Graeci vocant di/aulon, ex quibus tres Porticus simplices disponantur, quartaque ad Meridianas regiones sit conversae, duplex, ut, cum tempestates ventosae sunt, non possit aspergo in interiorem partem pervenire. Et paulo post, In duplici autem Porticu (nam tres illae simplices Philosophis serviere [orig: serviêre], ut visum) collocentur haec membra, Ephebaeum in medio (ubi nempe puberes exercebant corpus) sub dextro Cerycaeum, deinde proxime Conisterium; a Conisterio in versura Porticus frigida lavatie; ad sinistram Ephebaei Elaeothesium, proxime autem elaeothesium Frigidarium, ab eoque iter in Propnigaeum, in versura porticus. Iterum post quaedam Interiecta, In Palaestrae peristylia ita debent perfecte esse distributae: Extra autem disponantur Porticus tres, una ex peristylio exeuntibus, duae dextra et sinistra stadiatae. Ex quibus una, quae spectaverit ad Septentrionem perficiatur duplex amplissima [orig: amplissimâ] latitudine, altera simplex ita facta, ut in

partibus, quae fuerint circae parietes et quae erunt ad columnas, margines habeant, uti semitas non minus pedum denum, mediumque excavatum, vir gradus bini sint in descensu sesquipedali a marginibus ad planitiem, quae planities sit ne minus lata pedum 12. Ita qui vestiti ambulaverint circum in marginibus, non impedientur ab cunctis se exercentibus. Haec autem Porticus apud Graecos custo\s2 appellatur, quod Atlletae per hiberna tempora in tectis stadiis exercentur. Proxime autem Xystum et duplioem Porticum, designentur hypaethrae ambulationes, quas Graeci peredromi/das2, nostri Xysta appellant, in quas per hiemem ex systo sereno [orig: serenô] caelo [orig: caelô] Athletae prodeuntes exercentur, etc. Addit tandem, Factunda autem xysta sic videntur, ut sint inter du as porticus silvae aut platanones, et in his perficiantur inter arbores ambulationes ibique ex opere signino stationes. E quibus paret, Porticus in Gymnasiis, partim Philosophorum exercitationibus, partim deambulationibus fuisse destinatas: quorum illud adeo frequens, ut Stoicis nomen a Porticuis, ubi docuit Zeno, haeserit, quasi Porticenses vel Perticanos dicat. Ad quam porticum alludens Tertullianus, in praescr. adv. Haeret. ait: Nostram institutionem de porticu Salomonis esse. Sed et ante Philosophos hosce, nomen id possedere [orig: possedêre], oi( diatri/bontes2 e)n au)th=| (loquitur de Porticu varia seu poiki/lh|, de qua paulo infra) poihtai\, Poetae, qui istic loci versarentur, ut ait Laertius in Zenone. Vide Voss. de Sectis Philos. c. 19. §. 2. Praeterea omnibus vel saltem plerisque Templis, Porticus sua erat. in quibus peregrini pauperesque morari soliti, ut videre est suo [orig: suô] loco [orig: locô], Thom. Dempsterus, in Rosin. l. 1. c. 6. ubi inter alia de Fano Quirini: de quo sic Martialis, l. 11. Epigr. 1. v. 9.

Sic mentio est apud Vopisc. in Vita Aureliani, c. 48. porticuum Templi Solis: Argumento [orig: Argumentô] est, quod in porticibus templi Solis fiscalia vina ponuntur, non gratuita populo eroganda, sed pretio [orig: pretiô]. Vetus lapis Puteolanus, AEDEM. CUM. PORTICIBUS. A. SOLO. SUA. PECUNIA. FECIT. etc. Et cui ignota Porticus Salomonis, Actor. c. 3. v. 11. quam paulo ante Porticui Stoicorum a Tertulliano opponi vidmus. In Theatris similiter Porticus construebantur; qua de resic M. Pollio Vitruvius, Architect. l. 5. c. 9. in limine, Post scenam, inquit, porticus sunt constituendae, uti cum imbres repentini ludos interpellaverint, habeat Oppulus, quo se recipiat ex theatro, Choragiaque laxamentum habeant, ad chorumparandum, uti sunt porticus Pempeianae: Praeter alias quamplurimas, quarum mentio iam facta suo [orig: suô] loco [orig: locô]. Harum autem cum Pompeiana fuerit celeberrima solaque Vitruvio memoram, pauca deea adicere liceat. Fuit illa ante Curiam Pompeii et male a nonnullis cum Pompeii con funditur Theatro, quod cunstat ex Sexto Rufo prope Circum Flaminium fuisse, h. e. in nona regione. Meminit eius quoque Plin. l. 35. c. 9. Huius tabula est in Portieu Pompeii, quae ante Curiam eius fuerat. Ambulationibus destinata, Martialis, l. 11. Epigr. 1. ubi de Porticibus celebrioribus Urbis, v. 11.

Turbam non habet otiosiorem
Pompeius, vel Agenoris puella,
Vel primae dominus levis carinae.

In vicinia nemus habebat, et arbores densas: Unde Pompeia umbra pro eadem, apud eundem Poetam, Epigr. 48. l. cit. v. 3.

Inde petit centum pendentia tecta columnis,
Illinc Pompeii dona nemusque duplex etc.

vide Thom. Dempster. Paralipom. in Rosinum, l. 5. c. 4. Sed et meminit vetus saxum, Porticus, ante thermas Vasienses aedificatae. Ante domos quoque et insulas Nero porticus exstrui Romae curavit. Suetonius in eo. c. 16. Formam aedificiorum Urbis novam excogitavis, et ut ante insulas ac domos porticus essent, de quarum solariis incendia arcerentur: easque sumptu suo [orig: suô] exstruxit. De porticibus monumenterum diximus aliquid supra. Apud Athenienses celeberrima Porticus erat. quam poiki/lhn, i. c. Variam, dixere [orig: dixêre], cuius causam suggerit Laertius in Zenone, c. 5. *)en th=| poiki/lh| stoa=| th=| kai\ *peisianaktei/w| kaloume/nh, a)po\ de\ th=s2 grafh=s2 th=s2 *polugnw/tou poiki/lh|, In porticu Varia, quae et *peisiana/kteios2 dicebatur; Varia autem a Polygnoti pictura. Hic [orig: Hîc] Zeno docuit, unde sectae nomen, utdiximus: Ibidem fortium Virorum statuae erigebantur, honori et imitationi, ut discimurex Com. Nepote, qui sic in Miltiade, c. 6. Huic qui Athenas totamque Graeciam liberavit, talis hones tributus est in porticu, quae Poecile vocatur, cum pugna depingeretur Marathonia, ut in decem Praetorum numero prima eius imago poneretur isque hertaretur milites praeliumque committeres, etc. In his enim porticibus res bello gestae Ducum Imperatorumque, ad memoriam earum aeternitati consecrandam, pingebantur, qui usus tum alias Romae quoque, tum sub Imperatoribus potissimum recentioribus magnopere viguit. De porticu, in qua res Severi depictae fuerant, dicemus infra. Capitolin. de Maximino, c. 12. Iussit, inquit, tabulas pingi, itaut erat bellum gestum et ante Curiam proponi, ut facta eius pictura loqueretur. Sic ludorum magnificentiam in porticibus depingebant, ne memoria intercideret, ut scrrbit Vopisc. in Commodo, c. 11. Hinc idem in Carino, c. 19. Memorabile maxime et Carini et Numeriani hoc habuit imperium, quod Indos Romanos novis ornatos spectaculis dederunt, ques in Palatlo circa, porticum stabuli pictos vidimus. Vide quoque Basilium, Homil. in Ps. 61. Praeterea, cum milites aestate in campo, hieme vero (sed pluviali tempore) sub tecto, exercerentur; Porticus ad rem hanc struebantur, et tegulis vel scandulis tegebantur, aut, si haec abessent, ulva [orig: ulvâ] aut cannis. Vegetius. l. 2. 6. 23. Missilia quoque vel plumbatas iugi perpetuoque [orig: perpetuôque] exercitio [orig: exercitiô] dirigere sogebantur usque adeo, ut tempore hiemis de tegulis, vel scandulis; quae si deessent, certe de cannis ulva vel culmo et porticus tegerentur ad equites et quaedam velut basilicae ad

pedites. Neque vero in Porticibus solum exercebantur milites, sed porticus nonnumquam habebant virides et flexilibus atque inter se curvatis arboribus const ructas, sub quibas illi delicati ac otiosi omnisque iam exercitii militaris expertes, aestum vitabant ac deambulabant. Cuiusmodi vitiorum delinimenta corrector disciplinae labentis Hadrianus Imperator diruisse legitur, apud Ael. Spartian. c. 10. Triclinia de castris et porticus et oryptas et topia diruit. In Monasteriis Porticus, locus fuit, ubi advenae excipiebantur: Locutorium, forte etiam Claustrum ipsum, S. Stephanus in Reg. Grandimontensium, c. 51. Quoties autem, oportuerit vos exire in Porticum, causa [orig: causâ] loquendi cum vestris visitatoribus, laetam faciem eis praetendite, et cum gaudio eos suscipite etc. Metandis vero porticibus decempedam nominat Horatius, Carm. l. 2. Od. 15. v. 14.

------ nulla decempedis
Metata privatis, opacam
Porticus excipiebat Arcton.

Nempe apud cascos illos Romanos, quum aedium privatarum magnificentia nondum publicorum moenium sumptum superabat, ut gromis et decempedis perducenda esset ac dirigenda eius longitudo. Sic Plinium sanis structionibus rem absolvere, videmus in Epist. Tumque in solis porticibus publicis metandis grumae locum usumque habuere [orig: habuêre]. Ubi vero porticus privatorum et xysti ampliores maioresque facti sunt, quam publici, tum privatis decempedis ad eas degrumandas locus factus est, Salmas. ad Solin p. 682. et 683. Vide quoque Vitruvium cu Interprete Guil. Philandro, Alios, et supra ubi de Porticanis. Unicum addam e Suetonio locum, e quo longissimas illas fabricari consuevisse patet, Calig. c. 50. Magna [orig: Magnâ] parte noctis vigiliae cubandique taedio [orig: taediô], nunc toro [orig: torô] residens, nunc per longissimas porticus vagus invocare identidem atque exspectare lucem consueverat. etc. ad quem locum vide Casaubonum, uti de more plebis Romanae, si quid palam profiteri non auderet, in parietibus, porticibus, statuarum basibus scribendi, eundem ad Iulium, c. 80. sicut de Porticibus Templorum apud Cl. Suicerum voce *)/embolos2, ab e)mba/llw, quod per eas ingressus pateat. PORTICUS QUAEDAM, PRAETER IAM MEMORATAS. Porticus Curva, apud Ael. Spartian. in Pescennio Nigro, c. 6. Hunc in Commodianis hortis, in porticu curva, pictum de Musivo inter Commodi amicissimos, videmus etc. Salmasio est porticus concamerata: cuius camera musivo [orig: musivô] pictos habebat Commodum Commodique amicos, sacra Isidis ferentes. Curvaturae enim arcuaturae et concamer ationes et volutae, pro eodem. Porticus Eumenia, vide supra. Porticus Gordiani, de qua sic Iul. Capitoloin. in Vita Imperator. huius: c. 32. Instituerat porticum in Campo Martio sub colle, pedum mille, ita ut ab altera parte aeque mille pedum porticus fieret atque inter eas pateret spatium quingentorum: cuius spatii hinc atque inde viridaria essent, lauro [orig: laurô], myrto [orig: myrtô] et buxo [orig: buxô] frequentata, medium vero lithostrotum brevibus columnis altrinsecus positis et sigillis, per pedes mille: quod esset de ambulatorium, ita ut in capite basilica esset pedum quingentorum etc. Portious, ma/krwn Graecis Constantinopoli vide supra Macrona. Porticus Margaritaria, in VIII. Regione memoratur P. Victori. Vide infra voce Unio. Portius Ptolemaea, vide infra Ptolemaeus. Porticus Salomonis, vide infra itidem lemmate Templi mons. Porticus Sancta, aedis sacrae propylaeum, in porticus formam exstructum, in quo consistebant Catechumeni et Paenitentes. occurrit apud Gregorium Turon. l. 5. c. 49. Sed et (Leudastes) in adulteriis saepe intra Sanctam porticum deprehensus est. Caesarium Heyst erbach. l. 6. c. 5. Publice paenitentibus ita erat paratus, ut frequenter cum illis in porticu sedens, chartulas legens, consolationem impenderet, oationum suffragia scribifaceret etc. Cardu Fresne Glossar. Vide quoque Descript. Aedis Sophianae. Porticus Severi, de qua sic Ael. Spartian. c. 21. in Vita eius, Exstat sane Romae Severei porticus, gesta eius (in parietibus depicta, vide supra) exprimens, a filio (Antonino Caracalla) quantum plurimi docent, structa. Etin Caracall. c. 9. Reliquit et porticum, Patris nomine, quae gesta illius contineret et triumphos et bella. Vide Casaubonum, Gruterum et Salmasium, ad loc. Porticus Stabuli, memoratur Flav. Vopisco in Carino, c. 19. ubi ludos Romanos novis ornatos spectaculis, a Carino et Numeriano, in Palatio circa porticum stabuli pictos se vidisse, refert: non porticus stabulo illi vicina, sed revera porticus stabulo Palatino addita et ante ipsum stabulum aedificata fuit, secundum Salmas. Celebrioribus enim aedificiis porticus additas fuisse, diximus supra. Porticus Statilii, quibusdam apud Vopiscum l. c. legendum videtur: sed assensum non impetrant. Porticus Tectae. Vide infra voce Xysti. Porticus Tristegae, vide infra. Porticus Viridis, occurrit apud Firmicum: Vel qui buxeas arbores tondens in belluas fingat, aut virides porticus incirculum flexis vitibus faciat, etc. Sub his delitiari milites consuevisse, retro visum. Porticus Zeuxippi infra Zeuxippi porticus. Vide quoque infra Trichila: uti de alio porticus genere; voce Triforium.

Iul. Caesarem auctorem habuere [orig: habuêre]. Nempe Tarquinius Priscus primus circa arenam exstruere coepit kaqe/dras2 u(poste/gous2, subsellia tecta, cum antea Populus spectaret in tabulatis fortuito [orig: fortuitô] opere structis quae furcis sustinebantur. Quod opus cum reliquisset impertectum, adiecit aliquid Tarquinius Superbus, qui etiam foros publica [orig: publicâ] impensa [orig: impensâ] faciendos curavit, ut vidimus supra, voce Forus. Ultimam tandem manum Caesar imposuit, per totum ambitum Circi porticibus aedificatis. A quo tempore tres Porticus Tristegae Circum Maximum cingebant, in speciem Amphitheatri, solo [orig: solô] latere, ubi carceres erant, excepto [orig: exceptô], quod absque aedificiis ac porticu fuit, et divo expositum In inferiore autem porticuum parte sedilia fuere [orig: fuêre] lapidea, uti in superiore lignea: quae, ut minus spatii perderetur, perpetua [orig: perpetuâ] rectura [orig: recturâ] videntur isposita, nullis intercisa viis transversariis, ut in Theatro: quos proin ordines longos subselliorum in Circo limites Tertullian. lineas Ovidius vocat, quia limites perpetuo [orig: perpetuô] rigore incedunt; cum in Theatro cardines et cunei dicerentur quia per cuneos divisa etc. Salmas. ad Solin. p. 918. et seqq. Vide quoque supra ubi de Circo.

PORTIFORIUM nomen libri Eccles. apud Ingulfum, p. 907. Restituit Monasterio unum Portiforium de usu nostrae Ecclesiae et unum Missale etc. Car. du Fresne Glossar.

PORTINGHERIUS sive PERTICHERIUS, minister Ecclesiasticus apud Hispanos, sic dictus a pertica, quam gestat in functionibus suis, uti Romani Cursores et Sodalitatum Mandatarii ferre solent. Ita Porticanos, quasi Perticanos, quibusdam appellat os supra vidimus Guidones seu Bordinatos Romanos, quod peregrinos per urbem deducentes, perticam viatoriam, lassitudini solandae, ferrent. Vide Dominic. Macrum Hierolex. ut et hic [orig: hîc] in voce Bardariotae, item Primivirgius.

PORTINARII in Tuscia dicuntur Beneficiarii, qui una cum Canonicis tenentur officiare in Foro; quod portionem mensae Capitularis participent, ut idem habet. Portio autem, medietatem totius significat, argum. ex. cap. statuto de Decim. in 6. in ff. de verb. sign. nom. filior. et. portionis ff. de usufr. etiam. Papiae, pondus 6. uncias habens, apud Car. du Fresne Glossar. Vide quoque infra Praebenda.

Bootes dicitur. Ita enim Glossographus, iam diescit. Deficit Solis adventu Bootes, qui videtur quodammodo portare Ursam. At potius ad Arctophylacis etymon alludit Papinius. Higinus in Astronom. Poetico, c. 4. Arctophylax e facto Ursam sequens intelligitur, et Arctum servans Arctophylas est nuncupatus. Vide de situ Arctophylacis sive Bootae Sphaeram Arataeam et Manilium, l. 1. de Portitoris vero voce, notata Ioanni Savaroni ad Sidonium, l. 6. Ep. 4. et Ioanni Passeratio, ad Propert. p. 696. Alias Porthmea signat, ita enim Charontem appellat Petronius. Ut apud Val. Flaccum, l. 1. v. 785.

------ neque enim ante leves niger avebit umbras.
Portitor, et cunctae primis stans faucibus Orci etc.

Alia vocis notio in veter. Glossis, ubi Portitor, telw/nhs2: Portitorium, telwnei=on: cuiusmodi hominum quaestus odiosos vocat Cicer. de Offic. l. 1. Nempe Publicani seu Publici Redemptores, Graecis *dhmotiw=nai, ut honestioris erant apud Romanos Ordinis, et Equestris ut plurimum, dicebantur, qui publicum aliquod redimebant, ut vicesimas hereditatum et vicesimas libertatum, quique coetera huiusmodi vectigalia conducebant et portoria. Hi dein praeficiebant alios minoris notae, seu decimae colligendae, qui hinc *dekathlo/goi, seu vicesimae qui *ei)kosthlo/goi seu portoriis exigendis, qui Portitores inde appellati, *telw=nai communi nomine. Quamvis enim et Publicani illi magni nonnumquam *telw=nai appellarentur, magis tamen id nominis dabatur iis, qui in portoriis et teloniis sedebant, ad exigenda et colligenda portoria, Graecis etiam *)ellimenistai\ dicti. Cuiusmodi homines, etiamsi illis determinata fuit exactio, et constitutum, quantum accipere deberent, nihilominus ut rem suam facerent, plus saepe, quam licitum lege iis erat, exigebant. Unde inter e)poneidi/stous2 bi/ous2, probrosas ac turpes professiones, Pollux omne genus istorum Portitorum recenset, *ei)kosthlo/gous2, *dekathlo/gous2, *penthkosthlo/gous2, *)ellimenista\s2. Atque tales in Euangelio *telwnw=n nomine venire, quod proin Portitores potius, quam Publicanos, reddendum esse, docet Clar. Suicerus Thesauro [orig: Thesaurô] Eccl. voce *telw/nhs2. Vide quoque Suidam in eadem, Chrysostomus para\ tou= mh\a)poginw/skein Tom. VIII. p. 74. item Homil. III. de Paenitentia, alibique passim, Asterium in Bibliotheca Photii, Cod. 271. Theophanem, Homil. 15. Alios, nec non infra voce Publica, item ubi de Publicanis.

PORTIUS [2] Licinius vertus poeta, scriptor epigram matum. Gellius, l. 17. c. 21. Portius autem Licinius serius Poeticam Romaecoepisse dicit in his versibus:

Poenico [orig: Poenicô] bello [orig: bellô] secundo [orig: secundô], Musa pinnato [orig: pinnatô] gradu
Intulit se bellicosam in Romuli gentem feram.

Etsi enim rudia quaedam initia Poeseos Latinae fuerint, mox a primo bello Punico, ut ex iis fabulis, quas Livius Andronicus, et haud longe post eum Cn. Naevius populo dedisse constat, videtur tamen hic Portius vel Porcus Licinius, ob illustre in crementum, quod mox sumpserit bello [orig: bellô] Punico [orig: Punicô] secundo [orig: secundô], eo [orig: eô] praesertim tempore eius initium statuere. Quo etiam respexit Horat. l. 2. ep. 1. v. 161. ubi de Populo Romano scribit:

Serus enim Graecis admovit acumina chartis,
Et post Punica bella quietus, quaerere coepit,
Quid Sophocles, quid Thespis, et aeschylus utileferrent.

Huius Licinii meminit idem Gellius, l. 19. c. 9. ubi quosdam eius versus producit. nobili prosapia [orig: prosapiâ] apud Romanos ortum putat Gyraldus, de Hist. Poet. Dial. 10. Torrentius vero Comment. ad Horat. Libertum a Porciorum aliquo manumissum. Vide et Licinius. Nic. Lloyd.

PORTIUS [4] Simon Neapolitanus, interpres Aristotelis tam ernditus, ut magnus hinc diceretur Peripateticus: a Pomponatio Praeceptore suo, de mortalitate animae, errorem hausit, Gasnero hinc Porcius appellatus. Obiit A. C. 1554. aetat. 57. Eius opera habes in Elogiis Teisserii, Part. 1. et 2.

PORTOCARRERO nomen Familiae illustris i Hispania; in qua Alfonsus Fernandus Dn. de Moguer fuit et successores filium Martinum ac nepotem Petrum habuit. Huius autem filia Maria Iohanni Pacheco Gironinupta, hereditatem et nomen genti isti intulit: inprimis Iohannis filius Petrus, cognomine Surdus, cognomine illo [orig: illô] usus est inque huius liberis Iohannes Marchio Villae novae sive de Villanneva del Fresno, quos titulos heredes hucusque habent. Praeterea Iohannis frater Garsias Lopez Portocarrero Dn. de Alcala del Almede fuit, quam eandem eius filius Petrus cum titulo Marchionis obtinuit, sed postea per filiam ad Girones transmisit. Mariae porro praedictae amita et Petri soror Francisca vocabatur, quae Aegidio Boccanigrae, Alfonsi filio, Aegidii Genuensis, qui Admiralis Castiliae factus fuit, nepoti, Palmae domino, nupsit, unde liberi quoque Portocarrerium nomen adscivere [orig: adscivêre]. Eius pronepos Ludovicus Fernandus Portocarrerus, Comes Palmae creatus est et dignitatem ad posteros transmisit, fratre huius Friderico [orig: Fridericô] Mauricio [orig: Mauriciô] Portocarrero etiam posteros habente. Praeter quam Martini posteritatem, alius Alfonfi Dn. de Moguer filius Alfonsus rodericum suscepit, qui Comitis Metellini dignitate auctus, eam suis post se reliquit, vide supra in voce Medellino. Ludovici vero Fernandi modo dicti linea sic habet: Martinus Fernandez Portocarrero Boccanigra Comes Palmae ex Maria (filia Fernandi de Valasco ) genuit Ludovicum Fernandum Portocarrerum Dn. de Palma; maritum Franciscae Manriciae et ex ea genitorem Ludovici Fernandi Portocarrer Comitis de Palma: quo [orig: quô] et Leonora [orig: Leonorâ] Girona [orig: Gironâ] de la Vega, genitus Ludovicus Fernandus II. Portocarrerus Comes de Palma, iunxit sibi Luisam Manriciam, atque ex ea suscepit Ludovicum Antoninum Portocarrerum Comitem de Palma; Patrem ex Francisca Mendozia Ludovici Andreae et Ludovicae Antoniae, quarum haec Roderico primo Mexiae Carriilo Marchioni de Guardia; dein Iohanni de Mendoza et Luna Marchioni de Montes Claros nupsit. Phil. Iac. Spenerus, Theatr. Nobilit. Europ. Part. 2. p. 32. Vide quoque infra, in voce Villa Nova del Fresno.

PORTUENSIS Via quae ab urbe ad Ostiam ducebat, vel tu Ferrarius, ad Portum Romanum.

PORTUENSIS Porta una e Romanis portis, de qua ac similibus Alex. ab Alexand. l. 4. c. 16.

PORTUGALLIA Regnum hereditarium Europae, in parte Occidus Hispan. exiguum, sed fertilitate et opulentia [orig: opulentiâ] vix ulli secundum. Diu olim sub Mauris, quibus partim a Ferdinando Castellae et Legionis Rege, A. C. 1052. partim ab Henrico ereptum est, qui Teresia [orig: Teresiâ], filia [orig: filiâ] notha [orig: nothâ] Alphonsi VI. Castellani ducta [orig: ductâ], illud Rex in pace obtinuit. Inter huius sucessores, Sebastianus, qui avo suo Iohanni III. successerat, A. C. 1557. Africam primo ingressus, A. C. 1574. secunda [orig: secundâ] expeditione illuc suscepta [orig: susceptâ], in praelio a Mauris, ad Alcyzer commisso, occisus est, A. C. 1578. aetat. 25. regni 22. Hunc ex cepit Henricus Cardinal. filius quintus Emanuelis Regis, obiitque A. C. 1580. Huius frater maior natu, Ludovicus Beiae Dux susceperat ex Iolanta, impare coniuge, Antonium, qui titulum Regis sumpsit, An. eodem [orig: eôdem]; Sed Philippl II. armis victus ad Alcantaram, in Gallia exul, Parisiis obiit. A. C. 1595. Sic Hispanicum iugum tuli Portugallia. usque ad A. C. 1640. quo [orig: quô] sub Philippo IV. Hispaniar. Rege Lusitani excusso [orig: excussô] iugo [orig: iugô] tam gravi, Ducem Bragantiae Iohannem IV. Regem elegerunt; cui Alphonsus VI. fil. successit, quo [orig: quô] in Insulam Terceram deportato [orig: deportatô], Frater. Petrus, regnum hodie administrat. Titulis his uti solent Portugalliae Reges: Rex Lusitaniae, Algarbiae, citra et ultra Africae maria, Dominus Guineae, Navigationis et Commercii Aethiopici, Arabici, Persici, et Indici, Anton. Vasconcellos, Anaceph. Reg. Lusitan. Godofredus, Conestagius, Duardus, Viperanus, Eduardus, Nuguez, etc. hist. Portug. Damian. Goezius, de Olisipp. Mariana Turq. etc. Hist. Hisp. Sammart. Geneal. famil. Gall. Auctores Hisp. Ill. Volum. 1. etc. Baudrando Portugallia, vulgo Portugal Hispanis et Gallis, Portogallo Italis, regnum est Europae in parte occidentali Hispaniae, ubi alias maior pars Lusitaniae cum parte Callaicorum. Antea sub Philippo secundo, ut dictum, adiectum fuerat reliquae Hispaniae post obitum Henrici Regis. Sed iterum A. C. 1640. ad ea separatum est, et Regem proprium, cui etiamnum subest, admisit. Terminatur ab occidente Oceano [orig: Oceanô] Atlantico [orig: Atlanticô], utietiam a meridie ex parte Algarbiae, quae ei annexa est, a septentrione Gallaecia [orig: Gallaeciâ], et ab oriente regno [orig: regnô] Legionis, Extremadura [orig: Extremadurâ], et Vandalitia [orig: Vandalitiâ]. Portugalliae partes seu provinciae sunt quinque, nempeprovincia inter Durium et Minium, Entre Douro e Minbo, Transmontana, Tralos montes, Extremadura, Estremadura Porteghesa, Beira, Beira, et provincia inter Tagum et Asiam, Alenteio, seu Entre Teio e Guadtana. Totius regni caput est Olisippo, Lisboa, quae etiam sedes regia, ad Tagum fluvium. Subsunt etiam Regi Portugalliae Algarbiae regnum, Reyno do Algarve, in Hispania, Brasilia, le Bresil, regio ampla Americae meridionalis, in quatuordecim praefecturas

divisa, Azorea insulae, les Isles Azores, in Oceano Atlantico, ubi Madera insula, et insulae Capitis Viridis, les Ister du Cap. Verd. Habet praeterea Rex Portugalliae plurimas arces in ora regni Congi, in Aethiopia interiori, uti Fanum S. Pauli Loandae, in ora Angolae, et insulas S. Thomae; Anniboni, Ferdinandi Pai, et Principis, in mari Guineae. Possidet etiam in ora orientali Africae arces Sofalam, Mozambicum, Monbaziam, et alias Zanguebariae regionis. In india vero orientali habet Goam urbem amplam cum annexis in ora Malabariae, uti Basemum, Damanum, Onorium, Mangaloram, et Barceloram, cum plurimis arcibus in illa ora, Dium arcem et insulam parvam in ora regni Guzaratarum, atque Amacaum in ora provinciae Cantoniae, in Imperio Sinarum, cum aliquot locis in ora occidentali sinus Gangetici. Insignia regni quinque scutulae, eo quo Alphonsus, Mauris victis quinque regulorum signis potitus sit, A. C. 1139. qui idem Ulyssibonam per sacrae militiae socios recepit. Initium regni quidam volunt a populo quodam Lusitaniae Gali, vernacule Galos aut Galoses, Portus civitatis conditore; quam Mauris ereptam Castellae Rex Comitatus caput constituerit, cuius primi Comites Portus Gali, dicti, qui dein Duces, tandem Reges effecti, Metellus, Merula. Vide quoque in voce Lusitania, et infra in Portus Cale. Vossio Nomen ei non a Gallis, ut quidam volunt, sed a Gallaciae pertu; Galaeci autem prius Calaici dicebantur, ut vel notum e triumpho Bruti, qui a Callaicis devictis Calaici nomen est indeptus. Haec Vossii coniectura est. Alii a Cale sive Calle oppido, quod Antoninus in Itiner. Bracaram dicere notat, fitum ad ostium Durii fluminis, Portugalliae vocem derivare malunt, ut Andr. Resendius, Epist. ad Kebedium, Osorius in vita Emanuelis Regis, Iac. Menetius in Antiqq. Lusitan. Duard. Nonius, Censur, in Texeiram etc. Illud constat inter omnes iam anno a C. N. 500. in usu fuisse Portucalense nomen, Ita Concilio Tertio Toletano, interfuisse Constantius legitur, Episcopus Porticalensis, A. C. 584. Quarto Anciulphus Porticalensis A. C. 634. Imo et ante quingentesimum id nomem fuisse in usu, ex Idacio patet, qui in Chron. et Fastis Consular. scribit, Rechiarium ad locum, qui Portucale appellatur, profugum Regi Cheuderico adductum fuisse. Paulatim dein id extensum est, ut Portucalia, sive Portugallia tandem regnum evaserit. Vide Voss. de Idolelatria l. 1. c. 34. Cum veteri Lusitania male confunditur, cum haec ad ortum, illa ad Septentrionem latior sit. Lusitania enim terminabatur ad Boream fluvio Durio [orig: Duriô] et Alio [orig: Aliô] minori, qui hodie, Thormis, in ripa dextra habens Salamanticam, ductaque ad faciendum limitem Orientalem ab huius fonte per Solerium montem saltumque Manlianum ad Anam, ubi Castra quondam Vitelliana, linea [orig: lineâ] Anaeque porro progressu per Emeritam Augustam ad Mare: Fortugallia vero versus boream excurrit supra confluentes Minium Aviamque ad oppid. usque Ribadaniam, in Aviae ripa positam, qua [orig: quâ] parte Galliciam spectat ductaque [orig: ductâque] in Ortum linea [orig: lineâ] ad Mirandam usque ad Durium collocatam; inde vero Meridiem versus recto [orig: rectô] fere progressu facto [orig: factô] ad ostia Anae fluvii, quo [orig: quô] latere Castiliae, Extremadurae et Andalusiae est confinis. Interim, quemadmodum Hispaniae partes veteres Geographi fecere [orig: fecêre] tres, Tatraconensem, Baeticam et Lusitaniam: Ita divisionem eius hodiernam tria Regna efficiunt, Portugallia, Castilia et Aragonia, quam et Philippus II. subiecta [orig: subiectâ] iam Portugallia [orig: Portugalliâ], tribus galeis scuto suo impositis exprimere amavit, cum antea 2. tantum usus fuisset. Vide Merulam Cosmogr. part, 2, c. 11. et 26. Numerantur in hoc regno urbes 18. oppida 800. vici 15000. Post primariam, Olyssiponem, prae reliquis eminent Braga seu Bracara, Conimbrica et Ebora, urbes sedibus Archiepiscopalibus celebres. Initia Regni ab Henrico Lotharingiae Comite communiter peti solent, qui ducta [orig: ductâ] Theresa [orig: Theresâ] Alphonsi VI. Castellae Regis filia [orig: filiâ], mortuo [orig: mortuô] Socero [orig: Socerô] sine mascula prole, magnam Portugalliae partem accepit et ad posteros propagavit. Vesontione autem is civitate Burgundiae, Lotharingiae olim attributa [orig: attributâ] natus erat, unde error eorum, qui Constantinopolitanum (quasi Byzantium pro Bisuntino ) fuisse contendunt. Incrementa Regno filius Henrici dedit Alphonsus I. qui et primus Regis titulum usurpasse [orig: usurpâsse] creditur, circa A. C. 1139. et fusis quinque Saracenorum Regibus Regni insignia quinque Scutorum crucis forma [orig: formâ] dispositorum, et 5. punctulis sigillatim inscriptorum, denotandis 5. devictis Regibus et 30. denariis, quibus SERVATOR. olim venditus, instituit. Singulis enim scutis 30. denarii tum inscripti erant. donec a Iohanne II. institutum, ut unicuique quini tantum inscriberentur, et pro explendo numero tricenario ipsa Scuta connumerarentur, Sousa Prooem. 2. §. 2. et Append. c. 3. Secuti dein Reges tempori nostro propiores, Iohannes II. et Emanuel, potentiam Portugallicam, per Africam ac Asiam, longe lateque propagarunt [orig: propagârunt]. Quod post Sebastiani cladem in Africa, ad nostram usque aetatem actum, diximus suo [orig: suô] loco [orig: locô]. Populi Portugalli, quibus maximam partem detectorum Africae Asiaeque tractuum deberi, ostendit Auctor Anonymus Histor. Orbis Terrarum Geogr. et Civil. qui de hoc Regno passim, Parte inprimis 2. c. 2. toto [orig: totô] prolixe agit: ubi simul §. ultim. Catalogum Scriptorum de rebus eius Lectori avido exhibet. De Regum successione, ita Spenerus in Ind. Theatri Nobilitat. part. 1. Regnum hoc fundavit ex Burgundiae Ducum, atque ita etiam Regum Galliae Capetinorum nobilitate, oriundus Alfonsus, 1139. in cuius mascula progenie, duravit, usque ad Ferdinandum, qui A. C. 1383. obiit. Cum vero huius gener Iohannes, Rex Castiliae coronam sibi vinciaret, 1385. electus est adversus ipsum ab indigenis Iohannes, Ferdinandi nothus frater: cuius posteri sceptrum tenuere [orig: tenuêre], donec Sebastini morte iterum res eo rediit, ut masculus legitimus nullus superesset. Itaque inter plures Diadematis procos praevaluit Rex Hispaniae Philippus II. Verum sub nepote eius 1640. Lusitani, Castellanorum Imperii pertaesi ex Bragantinis, (qui, praterquam

quod ex notho Iohannis Regis eorum stirps descendit, per feminam quoque ad Emanuelem Regem ortum suum referebant) Iohannem Regem esse iusserunt, qui etiam, contradicentibus quamvis Hispanis, thronum retinuit et posteris transmisit. Idem Sebastiani Regis progenitores, p. 131. Iohannis IV. vero p. 119. repraesentat, Et Part. 2. in Indice familias, quae ex naturalibus liberis horum Regum prodierunt, tres praecipuas esse ait: Primam scil. descendisse a Dionysio Dn. de Cifuentes et deinde Alba de Tormes. Petri Regis ex Agnete de Castro filio; unde Domini de torres Villar et Dompardo, Item de Colmeneraio orti: Secundem Bragantinam, de qua dictum. Tertiam ab Alfonso, tertio Ferdinandi filio; unde Comites de Faro, Odemptra atque Vimiero, cognomine, de Faro et Norogna, descenderint. Vide hic [orig: hîc] passim. PORTUGALLIAE URBES PRAECIPUAE: Beia, Beia. Braccara, Braga. Bragantia, Braganza. Conimbrica, Coimbra. Eluas, Eluas. Ebora, Evora. Guardia, Guarda. Miranda, Miranda de Douro. Olisippo, Lisbona. Portus, Porto. Portus alacris, Portalegre. Viseum, Viseu.

PORTULANUS qui et PORTUNARIUS, portuum maris vel fluminum, eoque [orig: eôque] nomine navium, quae in statione sunt, praeses: quod officium hodieque sub eodem Vocabulo; in utraque Sicilia. Viget. Eius fit mentio in Statuto Honorii IV. pro Regni Neapolitani incolis, A. C. 1285. apud Car. du Fresne Glossar. Descriptionem habes apud Petrum de Vineis l. 2. Ep. 36. Vide quoque supra Limenarchus. Item nomen libri, Italis Portolano, quo [orig: quô] nomine iis indigitatur libro, do vesone descritti porti del mare, h. e. liber in quo descripti sunt portus maris, qui Gallice etiam habetur editus. Vide Turco-Graeciam Crusii p. 525. et plura infra.

PORTUMNALIA 16. Kal. Sept. celebrari a Romanis solita, dicta sunt, teste Varrone de L. L. l. 5. a Portumno, cui eo [orig: eô] die aedes in portu tiberino facta, et feriae institutae sunt. Hadrian. Turnebus addit, rem divinam fieri consuevisse ad pontem Aemilium, ubi eius aedes fuerit. Fuit autem Portumnus, Deus marinus, portubus praefectus; Graecis Palamon, Latiais aliter Portunus aut Portunnus dictus: cui duae fuere [orig: fuêre] Romane aedes, utraque in II. Urbis region. altera totunda ad Pontem Aemilium, qua de dictum: altera inter Apollinem Caelispicem et Herculem Olivarium. Rosin. Antiqq. Rom. l. 2. c. 13. Vide quoque in voce Portunalia; it. infra Priapus.

PORTUNALIA inter 4. Graeciae celeberrima certamina numerantur, in honorem Palaemonis, quem Latini Portunum vocant, quae et Isthmia dicebantur ad Isthmo Peloponnesiaco, ubi celebrata sunt. Vide supra.

PORTUNATA insul. Illyrici sive Liburniae, Plin. l. 3. c. 21. Vegi, teste Merula [orig: Merulâ]. Sed Vegia alias Caricta fuit. Proin non bene, quid sit, constat, Baudrand.

PORTUNUS Deus maris, a PORTUBUS quibus praesidere putabatur, nomen habens. servius, in illud Virg. Aen. l. 5. v. 241.

Et pater ipse manu magna [orig: magnâ] Portunus euntem
Impulit. ------ ------

Erat vero Inus [orig: Inûs] filius. Ino autem Leucothoe seu Matuta dicta est. Ovid. Fast. l. 6. v. 545.

Leucothae Graiis, Matuta vocabere nostris,
In portus nato ius erit omne tuo.

Vide Palaemon. Nic. Lloyd. Item, daemonis genus apud Anglos. Vide supra Neptunus.

PORTUS [1] litoralis Maris pars, quae navium stationi sit idonea vocatur Georgraphis. De quibus in genere notant, Portus Reales vocari, quorum talis situs, ut nullo [orig: nullô] vento [orig: ventô] infestari queant: quales Ricciolus enumerat Portus Messanae, Carthagenae, Tolonis, Melitae, Ragusae, Harvichii etc. Illos vero, quos omni tempore ingredi liceat, Italis dici Porti d'entrata: ubi tempus affluxus [orig: affluxûs] exspectandum, Porti di Marea. Iidem iuxta Portus ordinarie requirunt Navale pro fabricandis instaurandisque navibus: Pharos item seu turres, in signum Portus vicini aut ad scopulos declinandos, etc. Portus antiquorum descripsit olim libris 10. Timosthenes Archithalassus Ptolemaei II. sed qui interierunt: E recentioribus in iis enarrandis occupati fuere [orig: fuêre] Dudiaeus, l. 3. Funerius l. 2. Ricciolus, l. 10. c. 9. et 10. quem in Portubus Maris mediterranei Regionum que extra Europam se sequutum esse, profitetur Auctor Historiae Orbis Terrarum Geogr. ac Giv. Part. 1. c. 3. tote De Portubus non legitimis, qui aliter Stationes et Plagiae, dicemus infra aliquid, voce Refugia; uti de Portubus minoribus seu potius traiectibus, in Portu maiori, voce Scala. Coeterum apud Gentiles olim portibus praefuit Priapus, hinc *limeni/ths2, *limenormi/ths2, leme/nwn *dai/mwn, po/rou *fu/lac, *(ormodoth\r, *)enormi/ths2, Poetis passim appellatus, ut infra videbimus, ubi de eo, vide et Portumnalia supra. Alia notionem vocis vide supra in Porta, it. ubi de Claustris montium, ut et paulo infra. PORTUS MARIS ALBI ET MARIS GLACIALIS CELEBRIORES. a. In Mari Albo, celebres sunt Portus et Emporia Archangeli seu S. Michaelis, et S. Nicolai, ad ostia fluv. Dwnae: quorum detectio Richardo Chancellero Anglo debetur, A. C. 1560. In extrema Lappia Portus Colae ad fluvium cognominem memoratur crebro, in Itiner. 3. Belgarum ad N. Zemblam, p. 49. et seqq. Atque hinc prope abest litoralis tractus Kegor et in eo Portus Costerbaven, Furnerio Generalis piscium apotheca dictus.

MARIS BALTHICI. Mare Balthicum Portus sustinet: in Suecia, ad Holmiam, Calmariam et Neapolim seu Nykoping; In Livonia, ad Rigam, in Sinu Livonico, iuxta ostium fluvii Dunae, Revaliam, in Sinu Finnico et Narvam ad ostium fluvii cognominis. In Prussia Ducali ad Memeliam, Pillaviam, indeque Regium Montem: in Regia, ad Elbingam et Danticum: In Pomerania Electorali ad Colbergam; in Suecica, ad Stetinum, Stralsunda et Rugam apud ostium Panti, tantopere Barchelio celebratam, quo [orig: quô] Gustavum Adolphum Sueciae Regem cum in Germanicum iret bellum, duxisse docet Hister. l. 4. In Ducatu Megapolitano, Wismaria et Rostochium Portus habent celebres. Denique Lubeca ad Travam. Quibus addit praefatus Auctor Kiloniam, Ekelnfordam, Flensburgum ex Hosatia, et Hafniam ex Dania, ad Oresundam. NORVEGIAE, HOLSATIAE, BELGII, GALLIAE Et HISPANIAE. a. In Norvegia, celebris Portu est Berga. b. In Hosatia, Husum, Tonninga, Fridericopolis: Sic Hamburgo Albis et Bremae Visurgis navium accessum reddunt commodum. g. In Frisia Orientali Emda Portum habet celeberrimum. d. Belgium, et quidem Foederatum, habet e Westfrisiae regione Tesseliam et Uliam, Texel et Ulieland; Hollandia, Hornae, Enckhusae, Amstelodami, Rotterodami, imprimis Brielae et ab altero latere Insul. Helvoets Sluys, Item Goeream. In Seelandia, Ulissingam et Middelburgum: In Flandria, Slusas, etc. Anverpiae, Ostendae, Neoporti, navium stationes habet commodas: Dunkerkae item et Gravelingae, quae Gallici iam iuris sunt. e. Gallae portus sunt ad Caletum, Dieppam, Portum Gratiae, S. Maclovii, S. Brioci S. Brieux, Brivatum Brest, totius Galliae optimus, adeo que securus, ut appelletur vulgo la Chambre: Nannetes, Rupellam, Baionam. z. Hispaniae Portus, in ora Cantabrica sunt, Portus S. Sebastiani, vulgo Laredo, quo Carolus V. post abdicatum Imperium, exceptus est, A. C. 1156. S. Andreae, Villa Vieiosa, Corunna: et ab altero latere Gades, S. Lucae ad ostium fluvii Baetis. h. In Portugallia, ostium fluv. Palmae est Setubal, ad Tagi ostium Olysippo, et ante eam Cascalis seu Cascais: Item Porto, seu Port a port, ad ostium Durii fluv.

a. In Anglia, primum ipso [orig: ipsô] nomine celebres sunt Quinqueportus, vulgo the Cinqueports, loca in Cantio et Sussexia, ad fretum Britannicum sita. Nomina sunt, Hastings, Winchelsey, Rye, Rumney, Hyde, Dover, Sandvvich, Seaford: Plura enim eorum hodie, quam 5. Quibus addi potest apertum litus Cantii, quod Dovunes et Dunes vocant. Reliquos Portus in plaga Orientali praebent Neucastle, Hulla, Lyn, Tarmoub, Ipsvvich, Harwich, Coichester etc. in Meridiano latere occurrunt ad Chichester; Portsmouth, Insul. Vectim, Falmouth, Weymouth, Pleymouth etc. ss. In Hibernico Mari, est Portus Bristoliae ad Avonam et prope ostium Sabrinae. In Comitatu Penbrocensi Milfordshaven Estque hoc in Angliae Portubus memorabile, quod singulae nationes, vitandarum litium causa [orig: causâ]: Belgae Sandvvich; Galli ac Veneti, Dover Hispani Pleymouth, Hiberni Segestriam Siester petant. g. In Scotia, Portus sunt, Lith. prope Edinburgum, Portus item S. Andreae, Montross, Aberdon. d. In Hibernia, Dublinum, Waxford, Bearhaven, Crookehaven etc. Hitlandia, Orcadum extrema, celebris est statione navium Belgicar. capturae Harengarum incumbentium, ubi ad 14. Iunii usque haerent, Locus Barcies Ree vocatur. PORTUS MARIS MEDITERRANEI, a. In Hispania Malaga, Carthagena, Alicante, Barcino: Sed Carthagena praecellit. ss. In Gallia, Massilia. ubi tanta securitas navium, ut nulla unquam ibi dicatur periisse: Tolonium, ubi triremium statio. et Antipolis Antibes, ad Insulam S. Margaritae. g. Inltalia est Villa Franca, ad Sabaudiae Ducatum; Finalis ad Ducatum Mediolanensem pertinens: Genna, in cuius Portu praeter 5. aut 6. Galeae, aliae 25. semper in promptu sunt. In Ducatu Florentino est Portus Liburnus, Livorno, commerciis variarum gentium bceleberrimus. Romanum territorum habet Archaeopolim Civita Vecchia, sed aere insalubri nocentem: quae causa, quod Pontiam Insulam ab altero latere Romae sitam, Pontificiae classi commodiorem iudicent. Vetus Portus Ostiensis, in ostio Tiberis conditus et magnifice olim ab Imperatoribus excultus, Pontificis iussu destructus est, ne Turcis contra ipsam Romam castelli loco [orig: locô] inserviret. Regnum Neapolitanum Portus habet ad Caietam, ad Neapolim, et ad fretum Mamertinum, ubi Rhegium Reggio: in Sinu Tarentino est Taranto: in Mari Adriatico commendant Anconam, Ravennam, Venetias etc. d. In Turcico Imperio Portus exstant: In Europa, Ragusae: tum Porto Navarino in Morea, Porto Lione, Athenis, Portus Thessalonicensis, Portus di Salonichi, Portus Constantinopolitanus, tantae ad ipsas ripas profunditatis, ut naves M. D. doliorum capiat, fundi praeterea nitidi, et hinc ab urbe, isthinc a colle, in quo Galata, munitus. In Asia, habet Abydum, alteram Dardanellorum, quo Christianorum naves appellere oportet, ac Praefecto 100. aureos solvere, antequam Constantinopolim petant. In Asia minore Smyrnae Portus est, non magnae quidem profunditatis, interim commerciis frequentissimus: ut et Syriae

portus Alexandretta, unde merces Aleppum transferuntur. Reliqui sunt: Tripolitanus Tripoli di Soria, Berytinus Baruti, Sidonius Saido, Ioppensis Iaffa. Ad Aegyptum est Portus Pelusii seu Damiatae, tum Alexandriae, ubi Gallicarum, Venetarum, Ganuensium et Ragusearum navium distinctae stationes sunt. In Barbaria sunt, Portus Tripolitanus, Tunetanus, qui una cum Bisertae portu successit in locum prisci portus Carthaginensis; Prtus Algeriae, Oranensis, et qui nunc Anglorum est, ad Fretum Gibraltar Portus Tingitanus Tanger. 1. Insulae quoque Maris Mediterranei suis Portubus insignes sunt: Tales enim, in Corsica, Portus S. Bonifacii, Calvi et S. Florentii di S. Florenzo: in Sardinia, Portus Calaritanus di Cagliare: Melitae Portus, duabus oblongis terrae cuspidibus inclusus et castro S. Elmi munitus est. Insulae Veneti iuris Portus habent Corsu, Portum Sidari et Portum Teno: Cephalonia Portum Argostoli: et Zacynthus Portum Chieto et Portum S. Nicolai. In Candia, commoditatem Portuum agnovere [orig: agnovêre] Turcae, unde tanto [orig: tantô] eam conatu sunt aggressi. Cum enim prius classem suam quotannis Constantinopolim reducere cogerentur, Insula [orig: Insulâ] iam occupata [orig: occupatâ] non tutam solum navibus stationem: sed etiam fabricandis instruendisque tritemibus amplissimam com moditatem nacti sunt. Ex numero istorum indicamus Retinum, Caneam, Candiam, Spinam Longam, Carabusam et Sudam. E Candiae reginae est Standia, locus itidem navium receptioni commodus: in Cypro, Portum nobiliorem habet Famagusta. PORTUS ASIAE NOTIORES. a. In Mari Rubro, prope Fretum eius Portus Aden et in intimo recessu illius Suez, antiquis Heroum Portus. b. In Sinu Persico Ormuz, et 250. leucis inde situs Portus Diu. g. In Malabarico littore Portubus insignes sunt, Goa, Calicutum et Cochinum. d. In Insula Ceylon, Portus Columbo. e. In Coromandelico littore, Portus Palicatta. z. In Chersoneso aurea Malacca, totius Orientis navigiis frequentata. h. In India Orientali Belgarum clarissimus Portus est Batavia, in Insul. Iava maiore ubi et alium videre est Bantamensem. q. In Luconia, famam habet Portus di Manilla. s. Regni Sinensis Portus nobiliores sunt, Macao et Portus Liampo x. In Regno Iapaniae, Meaco. l. In Mari Caspio Portum Mirkischlack commendat Olearius Itiner. Pers. cui adiungi potest ad ostium Volgae celebre Emporium Astracan: regni cognominis caput. PORTUS AFRICAE. In Orientalis Africae litore Portus est Mosambici, quo Portugallorum naves Indicae cursum dirigere amant. Praebet et Cap. Bonae Spei celebrem stationem commeantibus in Indiam navibus. PORTUS AMERICAE. a. In Continenti Americae Septentrionalis est Portus Nominis Dei Nombre de Dios, Portus Verae Crucis Vera Cruz, et S. Iohannis de Ulloa, omnium raestantissimus, in quem merces ex Nova Hispania et Philippinis collectae devehuntur, ut inde per Pahamam in Hispaniam transterantur: Ab altero latere est Portus Nativitatis Port. Natividad, et Portus Aquae Pulchrae Aquapulco. ss. America Australis habet Protum Carthagena, in quo mercium ex Peruvia supellex colligitur, in Hispaniam postmodum exportanda. g. In Brasilia sunt portus Phernambuco, Todes los Sanctos seu Omnium Sanctorum, Portus Securus Port. Seguro, etc. Omnium totius Americae celeberrimus est, Portus Insulae Cubae Havana vocatus et veluti clavis Americae habitus, in quo omnes Hispanorum classes colliguntur, et Mense Scptembri in Hispaniam solvunt. d. Inter Azores, Angra Tercerae urbs primaria ex Canariis Teneriffa quoque Portus suos habent: Posterioris S. Crucis dictus est etc. de quibus omnibus plura suo [orig: suô] loco [orig: locô].

PORTUS [2] Hispanice Puertos, proprie claustra Pyrenaeorum montium, seu fauces, alias Portae. Turpinus, Historiae Carola M. c. 11. Tunc Aigolandus fugiens transmeavit portus Aserros et venit usque Pampilonam. Et c. 21. dum Carolus portus cum 20. milibus Christianorum transiret. Ibique passim. Sebastianus Salmanticensis Episcop. in Histor. Ita ut ne unus Caldeorum intra Pyranaeos portus remaneret, etc. Guil. Britto, Philip. l. 1.

Nonnullis etiam Gradus dicuntur, vide in hac voce. Sed et in genere, Portus angustias montis notant, Nangius in Philippo III. Interea Comes Athrebati, qui, ut diximus, iuxta introitum Portuum cum valida manu peditum et equitum se tenebat, portus Cysereos evitando, etc. Vide Car. du Fresne Glossar. et Not. ad Alexiadem, p. 301. qui vocem hanc apud Recentiores, non raro reditus et praediorum commoda, adeo que idem quod Gall. Raports et Revenus dicitur, quoque significare docet. Atque hoc [orig: hôc] modo [orig: modô] capiendus Guntherus, Ligur. l. 8.

Vectigal, portus, cudendae iura monetae,
Cumque molendinis, telonea, flumina, pontes etc.

PORTUS [3] Aemilius fil. Francisci, de quo mox: Professor Graecus Heidelbargae, varia ingenii excellentis monumenta edidit, vide Iul. Caes. Capacium et Laur. Crassum, Vit. Poetarum Graecorum. PORTUS Franciscus Cretensis, Graeciaesuae decus, educatus in Familia Renatae, filiae Ludovici XII. et Herculi Duci Ferrar. nuptae, in hac urbe Graeca docuit. Inde Genevam, ob religioem, delatus, idem illic munus obiit, exstinctus A. C. 1581. aet. 70. a Beza insigni epitaphio [orig: epitaphiô] honoratus. Vide Ios. Scaligerum Epist.

430. Scaligerana, Anton. Teissier, Elog. Part. 1. ubi scripta eius enarrat, Alios.

PORTUS [4] vulgo PORTO, urbs Hetruriae, in provincia Patrimonii S. Petri, in ditione Pontificia, 12. milliaribus a Roma distat in meridiem, et uno [orig: unô] fere ab ora maris Tyrrheni. Portum habuit alias superbissimum, a Claudio exstructum, et a Traiano reparatum, cuius vix visun tur vestigia. Urbs ipsa diruta iacet, aegre a quatuor aut sex incolis habitata propeter aeris inclementiam.

PORTUS Abucini quatuor Civitatibus provinc. max. Sequanorum et tribus castris ultimo loco subicitur, in Veter. Notit. Ad Lacum Lemanum, inter Coloniam Equestrem, et Lausanam, vulgo Bouchillon. An Bussigny vicus, ad fluv. Venogiam, la Venoge. prope Lausanam. Vide Hadr. Vales. Notit. Gall.

PORTUS Acaxutla vulgo Puerto de Acaxutla. portus est amplus Americae septentrionalis, in nova Hispania, et in Guatimala provincia, in ora maris Austrini, prope oppid. trinitatis, sub Hispanis.

PORTUS Alacris vulgo Portalegre, urbs munita Portugalliae, alias Amaea, episcopalis sub Archiepiscopo Bracatensi, in provincia inter Tagum et Anam dicta, in confinio Estremadurae Legionensis, ad fontes fluvii Caiae. 9. leuc. Hispanicis distat ab Eluis in Boream, et 5. a Valentia Alcantarae in occasum.

PORTUS Augusti Antonin. Procop. Cassiod. Qui et Romanus, Porto, urbs Hetruriae prorsus excisa, apud ostia Tiberis, contra Ostiam urbem etiam exstinctam 2. mill. pass. distantem, ab urbe Roma 16. mill. pass. in meridiem. Manet episcopatus, unus e sex qui Cardinalibus antiquioribus conferuntur. Erat et portus Augusti in ora Galliae Narbonensis, ad ostia Rhodani fluvii, ab Arelato 38. mill. pass. distans ex Itinerario Antonini.

PORTUS Baiocensis vulgo port en Bessin, portus Galliae, in Normannia, et in ora maris Britannici, prope Baiocas urbem, a qua vix una [orig: unâ] leuca [orig: leucâ] distat in Boream. PORTUS Ballii hodie Portbail, ad Oceanum: in pago Constantino Galliae, emporio [orig: emporiô] olim celebris. Hadr. Vales. Notit. Gall.

PORTUS Belus vulgo Porto Belo urbs novae Americae meridionalis, in ora maris Borealis, cum portu capacissimo et duplici arce. 18. leucis distat a Panama in septentrionem; estque in provincia Terrae firmae, et crevit ex ruinis Onomatheopolis. Subest Hispanis, et nuper capta et direpta fuit ab Anglis.

PORTUS Calensis Portugallo, (unde nomen regno Lusitanorum) et Porto, ac C. Puerto, urbs Lusitaniae, ad ostia Durii fluvii, episcopalis sub Archiepiscopo Bracarensi, inde 8. leucis, ab Ulyssipone 47. in Boream, sic a Cale pago proximo denominata. Ferrar. Baudrando, Portus Cale, Porto, seu Ciudad. de Puerto, Belgis Port a Port, urbs est ampla et emporium celebre Hispaniae, in regno Lusitaniae, prope ostia Durii fluvii, et vix una leuca distans ab ora Oceani Atlantici, in provincia inter Durium et Minium dicta. 7. leuc. distat a Bracara in meridiem, et 12. a Lameca in occasum.

PORTUS Corcagiae vulgo Corkshaven, portus est Hiberniae, in Momonia provincia et Corcagiensi Comitatu, in ora maris Verginii. Amplissimus est, et verius aestuarium, 12. mill. pass. distans a Corcagia urbe in meridiem.

PORTUS Corvi vulgo Puerto del Cuervo, portus est cum castro in parte orientali insulae Corvi, unius ex Tertiariis insulis, et prope Florum insulam, sub Lusitanis.

PORTUS Crematus vulgo Puerto Quemado, portus Americae meridionalis, in provincia Terrae firmae, et in ora maris Austrini, in limite Popayani, prope promontorium, cum castro recenti, sub Hispanis.

PORTUS Delphini vulgo Portofino oppidulum Italiae, cum arce in ora orientali Liguriae, et portu tantisper capaci, sub dominio Rei publicae Genuensis. 20. milliaribus distat a Genua in ortum, Rapallum versus 3.

PORTUS Desideratus vulgo Port desire; portus Americae meridionalis, in Magellanica regione, inter ostium Argentei fluvii ad Boream, et terram Ignium ad meridiem.

PORTUS Dianae vulgo Stagno di Diana, portus est Italiae, in ora orientali Corsicae insulae, cum stagno adiacente. Parvus est, et patim arena [orig: arenâ] obductus, prope Aleriae urbis rudera.

PORTUS Dives vulgo Puerto Ricco, seu Fanum Sancti Ioannis de Portu divite, S. Iuan de Puerto Ricco, urbs episcopalis Americae septentrionalis, munita, cum arce duplici et portu capacassimo in parte Boreali insulae cognominis, in mari Boreali. Capta fuit et vastata ab Anglis A. C. 1595. et iterum a Bata vis A. C. 1615. Subest autem dominio Hispanorum; et dicitur etiam Fanum S. Ioannis de portu divite. Vide ibi.

PORTUS Divitis insula vulgo Isla de Puerto Ricco, insula ampla Americae septentrionalis in mari Boreali. Dicitur aliter Isla de S. Iuan de Puerto Ricco, incolis Boriquen. Detecta fuit ab Hispanis A. C. 1493. et ab ipsi exculta A. C. 1510. Eius longitudo ab ortu in occasum est 30. leucar. Hispanicarum, latitudo vero 20. circiter.

PORTUS Equorum vulgo Puerto de Cavallos, portus est Americae septentrionalis, in Hondura provincia novae Hispaniae, et in ora maris Borealis sinusque Hondurae. Capax est admodum; ibique alias fuit Fanum S. Ioannis de portu Equorum dictum, nunc dirutum. 35. leuc. Hispanic. distat a Pintia nova seu Comaiagua in Boream.

PORTUS Ericis Antonin. Lerice, oppid. in ora Liguriae extrema, ad portum Lunae, ultra portum Veneris 3. mill. pass.

PORTUS Famis vulgo Porto Famine, portus Americae meridionalis, in ora Boreali freti Magellanici, sic dictus, quia alias ibi excitata fuerat urbs Philippopolis, cuius incolae fame necati perierunt. Vide Philippopolis.