CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS TERTIVS Literas M, N, O, P, Q, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

PRUSSIA sive BORUSSIA, regio ampla Germaniae: Poloniae Baudrand. cum titulo Ducatus ac fertilissima. Nomen eius a Bructeris populis derivatum creditur, voce nonnihil corrupta [orig: corruptâ] ac fracta [orig: fractâ]: Bructeri enim ex Westphalia a Chama vis et Angrivariis eiecti, secedentes in Sarmatiam concessere [orig: concessêre], et ad Balthicum mare, domitis aut expulsis Ulmigeris consederunt. Verum de Prussiae nomine aliter sentit Erasmus Stella, ait enim Borussos populos, infelicitate sua [orig: suâ] concitos, ad novas sedes capessendas, patria [orig: patriâ] egressos in haec loca delapsos esse, terramque vocabulo [orig: vocabulô] gentilitio [orig: gentilitiô] Borussiam appellasse [orig: appellâsse], quae usque ad hodiernum diem unius literae suppressione, Prussia vulgo dicitur: rei fidem facit, quod etiamnum populi ad Riphaeos habitantes, eodem [orig: eôdem] parique sermone, quo [orig: quô] hi utuntur. Prussi itque Wigevonum populi sunt, ad Clylipenum sinum in Sarmatia Europaea, ac inter Vandalos numerantur: quorum sedes olim Burgundiones, Varmi, Gothones, Fenni, Aestii, Stagnani, Sargatii, Sudini, Gelidani, Gillones, Charini, Sullones, Subari, Hulmiferique tenuisse feruntur, a quibus etiam hodie pars Prussiae ad Vistulam Culmigera vocitatur. Cromerus, l. 3. hist. Pol. Metel. Munst. Erasmus Stella de Boruss. antiq. Habet, inquit Baudrandus, a Septentrione mare Balticum, ad Occasum Pomeraniam, a Meridie Poloniam inferiorem et Mazoviam, ab Ortu Lithuaniam et Somogitiam. Alias eius partes seu Ducatus fuere [orig: fuêre] XII. a totidem Ducis Veneduti filiis; Prima nempe et maxime Borealis Sclavonia a Sclavone, ubi civitas Ragneta, ad fluv. Memel; Secunda Nadrovia, ubi postea conditum Georgenburgum, cum ante nullas urbes haberet. Tertia Natangia, in qua Brandeburgum; Quarta Sambia, ab Ortum, Natangiam attingens, aliter dicta Samlandia, Weitlandia et Austrania, in qua Regiomons. Quinta Bartonia, Bartenlandia cum urbe cognomine forte Bartenstein. Sexta Sudavia Sudavua, Lithuaniae adiacens: Septima Galindia, versus Meridiem ubi Ortelesburgum. Octava Varmia, Ermelandia alias, versus Boream, cuius pars ad Episcopatum Varmiensem, pars ad Ducatum Prussiae pertinet. Nona Hockenlandia vel Pogesania, in qua Elbinga, et praecedenti adhaeret. Decima Pomesania, cuius oppid. Mariaeburgum. Undecima Culmia, seu Ducatus Culmensis, ubi Culmia Urbs. Duodecima Michovia seu Michelovia, ubi Strasburgum. Regio haec Principes olim proprios habuit, sed idololatras, usque ad saecul. 13. quibus Equites Ordinis Teutonici bellum intulerunt, diturnum et cruentum. Hi Prussos subiugarunt [orig: subiugârunt], qui tamen aliquoties excusso [orig: excussô] iugo [orig: iugô] ad Paganismum reversi, tandem, cum se Teutonicis viderent impares, Poloniae Regl se submiserunt, A. C. 1420. Hinc novum bellum, quo [orig: quô] tandem Equites victoria [orig: victoriâ] potiti sunt. Valterus, Magnus Magister Ordinis, Moscos, Prussiam Lithuaniamque ingressos, A. C. 1500. feliciter expulit. Postmodum Prussia Ducalis Principes nacta est ab A. C. 1525. quo [orig: quô], abrogato [orig: abrogatô] Ordine Teutonico [orig: Teutonicô], Albertus Marchio Brandeb. XXXIV. et ultimus Ordinis Magister, Euangelii doctrinam, a Luthero annuntiatam amplexus, se Poloniae Regi subiecit, et factus primus Dux Prussiae, eiusdem clientelari iure, cum posteris suis retinuit possidendam partem illam, quae nunc Ducalis dicitur. Nunc igitur Prussia in duas partes dividitur, scilicet in Prussiam Regiam Sarmatiae ocellum et vectigalium officinam, quae ad Occasum sub Poloniae Rege et Ducalem, quae magis ad Ortum tendit, sub Electore Brandeburgico, qui haud pridem obtinuit ut supremus Prussiae Dominus in posterum esset. Totius Prussiae caput est Gedanum, Dantzick, quae etiam Prussiae Regiae primaria, uti Regiomons Ducalis. De Urbibus Prussiae vide in voce Borussia. Regio egregia et omnium rerum abundans, silvis fluviisque referta. In huius litoribus succinum colligitur. Adde praedictis, Gaguin. in descr. Sarmatiae. Chytr. in Saxon. David. Chytr. de Russorum relig. de sacrificiis etc. Antequam enim nomen dedissent Christo, tria haec Numina coluisse dicuntur; Peruno, sive Fulmen, cuius honori e quercu ignis servabatur: Patriumpo, cuius in honorem serpens vivus lacte alebatur: et Patelo, cuius symbolum hominis demortui erat caput. Eadem gens tres hos Deos venerata est, Vurschayto, qui Lar erat sive Deus domesticus, ac praeerat iumentis et coeteris quadrupedibus: Sneybrato, cui cura erat avium: et Gurcho, qui cibo potuique praesidebat. Aucotor Guagninus Veronensis in Sarm. Europoea, in Prussiae Descript. ubi et adiungit, praeterea tonitrui, Lunae, stellis, serpentibus bubonibus, et omnibus pene creaturis, divinum hos honorem detulisse. Vide supra Prussi.

PRUTHINGI Zosimo dicuntur, qui Gruthungi Amm. Marcellino, l. 27. Trutungi Polioni in Claudio, c. 6.

PRUVINUM Castrum Galliae in Briegio pago, vulgo Provins, ad fluv. Vosiam la Vousie: caput pagi Pruviensis. Optimos habere incolas dicitur, Hadr. Vales. Notit. Gall. Hinc Pruvinensis Moneta dicta Comitum Campaniae, quod ibi cuderetur, Car du Fresne Glossar. voce Moneta.

PRYLIS Graece pru/lis2, saltationis bellicae genus: Ita enim Vossius, l. de 4. Artibus Pop. c. 3. §. 51. Saltationis bellicae genera erant, *brualiktai\, *kapre/a, *kolabrismo\s2, *pru/lis2, *pur)r(i/xh *telesi/as2; quae singula, ex Veterum monumentis, prolixe excutit Io. Meursius in Orchestra. Et quidem Lacedaemoniis non nisi eam saltationem placuisse quae ad bellum conduceret, discimus ex Fabio Quintiliano, Institut. Orator. l. 1. c. 11.

PRYMINAS seu PRUMNES IV. ex Heraclidis Corinthiorum Rex, ann. ante Urb. Cond. fere 240. Vide Prumnes.

PRYMNESIA urbs Maeoniae in finibus Lydiae, sive Phrygiae ac Mysiae. Steph. a Mimaetho condita. Nunc iacet.

PRYMNO , US, Nympha marina, Oceani ac Tethyos filia. Hesiod. in Theog. v. 350.

PRYSLUS sic quidam Diodori codices pro Grylus, Chalcidensis, vicit Olymp. 112.

triginta quinque. Harpocration, *)/esti de\ a)riqmo\s2 h(merw=n h( prutanei/a h\ toi tria/konta ec, h)\ tria/konta pe/nte: Unde in quinque hebdomadas distribuebatur, secundum quam 50. Prytanes singularum Tribuum in quinque decurias distinguebantur; quae res ut melius intelligatur, altius arcessenda est. Constituit Solon, ut quotannis sumae praeesset Reip. Quadringentorum Senatus, non ducto [orig: ductô] variis ordinibus numero [orig: numerô], sed e quatuor Tribubus: Aucto [orig: Auctô] dein sive in ordinem redacto [orig: redactô] Tribuum, quae decem fuerunt, numero [orig: numerô], e Quadringentis facti sunt Quingenti Senatores, de quibus infra. Ex unaquaque enim Tribu quinquageni Viri sorte ducebantur, qui aetate essent Senatoria [orig: Senatoriâ], anno [orig: annô] tricesimo [orig: tricesimô] definita: neque hi solum, sed etiam praeter eos quinquaginta alii succidanei, in hunc finem, ut si primi illi, aut ex illis unus aliquis, vel probaretur minus, vel intra suae politei/as2 annum moreretur, in illorum locum sufficerentur isti, quibus sors obvenerat. Hi quinquaginta, ex unaquaque Tribu sorte capti Senatores, *pruta/neis2 dicebantur: Sorte autem Tribus ductae imperabant, sibi invicem succedentes; ita singulae Tribus implebant suas Prytaneas imperabantque dies triginta quinque, teste Ulpiano [orig: Ulpianô] in Androtianam idque continuo, non singulae suam per orbem e)fhmeri/an, ut heri h( *ai)anti\s2, hodie h( *kekropi\s2, cras h( *)akamanti\s2, quae sententia Scaligeri fuit. Apud Demosthenem enim in Timocratea. Tribum Pandionidem clare patet, duos continuos dies imperasse [orig: imperâsse], quod adhuc magis confirmatur, ex Antiphonte e)n tw=| peri\ tou= *xaeutou=, sed quinquaginta hi unius Tribus Prytaneis simul non imperabant suam 35. dierum Prytaneiam, sed cum haec, ut dictum, in quinque hebdomadas distribueretur, in totidem Decurias sorte hi 50. distribuebantur Prytaneis, et prima decuria suam imperabat hebdomadem, secunda secundam atque ita deinceps ordine sorte ducto [orig: ductô], dicebanturque illi decem, qui in sua hebdomade praeerant, Proedri. Hi vero inter se sortiebantur regna septem illorum hebdomadis dierum, quibus praeerant, adeo que fiebat, ut e decem singularum hebdomadum Proedris tressuperessent qui suum non imperarent diem; is autem, qui suum imperaret diem, vocabatur *)epista/ths2, qui penes se, quum regnaret, habebat claves Aerarii ac Tabularii, itemque sigillum publicum. Quatuor autem illi tou= *)arxairesiw=n dies, qui anno Lunari perficiendo, postquam 35. dierum, quibus quaelibet decem Tribuum ordine sorte ducto [orig: ductô] praefecta fuerat, supererant, imputabantur quatuor Tribubus, quae primae imperaverant, Suid. Vide de his plura apud Sam. Petitum Com, in LL. Atticas l. 3. tit. 1. et infra Quingenti. Sed et alii Prytanes, apud Auctores occurrunt, appellatione ab Atheniensibus mutuata [orig: mutuatâ]. Uti enim in integra aliqua provincia, Asia puta, Lycia, Syria etc. Ludorum tempore legebantur Munerarii Sacerdotes, qui consessus et consilii totius provinciae Primates habebantur, et Magistratum gerebant, inde Asiarchae, Lyciarchae, Syriarchae etc. dicti: Sic in singulis oppidis et municipiis, huiusmodi Sacerdotes capi solebant, ad Ludos edendo, qui et Primores et Principes urbis, vulgo Flamines Latinis, audiebant: Graecis *(iera/rxai et *(ieromnh/mones2 et *pruta/neis2 dicebantur, ut docet Salmas. ad Solin. p. 805.

PRYTANEUM placet hic [orig: hîc] adscribere Etymologici magni verba, quae sunt: *to/pos2 h)=n par' *)aqhnai/ois2, e)n w| koinai\ sith/seis2 toi=s2 dhmosi/ois2 eu)erge/tais2 e)di/donto, o(/qen kai\ *prutanei=on e)kalei=to, oi(onei\ purotamei=on. *puro\s2 ga\r o( si=tos2: toute/sti tou= si/tou dhmosi/ou tamei=on. Locus erat apud Athenienses, in quo cuilibet ex populo, bene de Rep. merito, alimenta praeberi solebant, Unde et Prytaneum appellabatur. quasi frumenti horreum. Est enim prutaneu=sai nihil aliud, quam *tamieu=sai, et prutani\s2 o( sitofu/lac. In hoc ipso loco, ut sibi in posterum alimenta suppeditarentur, quoad viveret, dixit se meritum Socrates propediem moriturus. Suidas: *prutanei=on parwtoi=s2 *)aqhnai/ois2 oi)/kiskos2 dhmo/sios2, e)/nqa e)siteu=nto dhmo/sia th=s2 toiau/ths2 timh=s2 par' au)toi=s2 tuxo/ntes: e)pi\ ga\r mega/lois2 katorqw/masi, th\n toiau/ thn a)pedi/donto xa/rin. Nic mirum, quod Scholiastes, in Aristophanis Pace, prodiderit: o(/ti xrhsmolo/goi metei=xon th=s2 e)n prutanei/w| sith/sews2. Atque hic facilius intellexerit quilibet, cur scripserit Plutarchus, Sympos. 4. Probl. 4. Cimonem Atheniensem liberalissimum virum praestitisse domum suam prutanei=on koino\n. Fungerus. Dionys. prutanei=a vocat Curias, in quibus sacra fiebant ab iis, qui maximam in urbe habent potestatem. Theocritus, Idyll. 21.

---- *to\ de\ luxni/on e)n *prutanei/w|
*fanti\ ga\r ai)e\n a)/xran to/d' e)/xein.

Ubi Palmerius: Mutat vir doctus (inquit) legendo a)/gan, et credit omnem huius loci obscuritatem hac [orig: hâc] mutatione illustrare. Sed fateor, me non capere, qui velit per haec verba, quae subiungit: Conqueritur piscator ille obiter, et significat otiosum se plane, et longe opulentiam a se abesse; non esse tamen quod sollicitus sit, cum to\ luxni/on e)n prutanei/w| sit, quod quidem luxni/on semper habet to\ a)/gan. Intelligit Lychnum, qui Athenis in gratiam Vulcani pu=r a)qa/naton habebat, sicut Romanorum Vesta. In quibus verbis non video, quomodo conveniat piscatori egeno et Siculo se consolari ob perpetuitatem ignis, qui Athenis in Prytaneo servabatur. Plura ad hunc locum doctissimus Casaubonus, qui nihil mutat, et meliorem sententiam exhibet, sed tamen, quae non usque vera mihi videtur, et mihi non satisfacit, nec tamen aliquid habeo quid dicam. Meroe mihi sunt tenebrae, hic locus Saliari carmine obscurior, accedant alii et lucernam accendant. Lloyd. In Prytaneo Arcesilaus nimio [orig: nimiô] potu suffocatus est. Ferrar.

PRYTANIS [1] Euryphontis fil. Spartae Rex, a Proclo IV. successit patri, Labota [orig: Labotâ] ex Agidis regnante. Sub his primum Argivis bellum indictum. Ei successit fil. Eunomus, Pausanias Lacon.

PRYTANIS [2] Europi fil. pater fuit Lycurgi, Lacedaemoniorum Legislatoris, Salmas. ad Solin. p. 16.

PRYTANIS [3] nomen Magistratus apud Corinthios, qualis forte Archontum Athenis. Post Telestem enim Regem de quo

infra, nullus deinceps Rex erat, sed Prytanes (et ipsi) ex Bacchiadarum gente annuum Magistratum gerebant, Pausan. l. 2. usque ad Cypseli tyrannidem per annos 124. ut vult Helvicus, XC. ut habet Diodorus apud Syncellum. Cum vero collecti Regum XI. Prytanumque anni (qui sunt 417.) initium Cypseli non attingant, conicit Marshamus, Regem unum, qui ante Bacchin regnaverit annos circiter 30. apud Diodorum desiderari. Ponitur enim Automenes Prytanis primus (quem alii Regem adhuc nominant) ab Eusebio Olympiade illa [orig: illâ], quae Coroebi victoriam praecessit. Adice Prytanum annos 90. habes annos Attic. 892. et Olympiadem XXII. a qua ad Cypseli tyrannidem hiatus, est Olympiadum 9. de quo praefat. Marsham. Chron. Canone ad Sec. XVII. quaere etiam hic [orig: hîc] passim, vocibus Automenes, Bacchis, Telestes; uti de Magistratu cognomine apud Athenienses voce Ptytaneia. Addam de Prytanibus Corinthiis locum Aeliani, ubi dia\ th\n trofh\n, per luxuriam immoderatam Bacchiadarum principatum, quum ad summam potentiam pervenisset, dissolutum esse ait. Var Histor. l. 1. c. 19.

PRYTANITIDES dictae sunt olim viduae illae, quae tum alibi in Graecia, tum Athenis inprimis, sacrum Vestae ignem custodirent. Ita enim Plut. in Numa, *th=s2 *(ella/dos2, o(/pou pu=r a)/sbesto/n e)sti, w\s2 *puqoi= kai\ *)aqh/nh|sin, ou) parqe/noi, gunai=kes2 de\ pepaume/nai ga/mwn o)xousi th\n e)pime/leian, In Graecia, sicubi sit aeternus ignis, ut Delphis et Athenis, non virgines, sed viduae, quarum aetas ad iterum nubendum praeteriit, curae eius praefici solent. Nempe vivebant e)n prutanei/ois2, unde illis nomen *prutanei=a namque dixere [orig: dixêre] loca Vestae sacrata, quasi puro\s2 tamei=a, ut apud Pindari est Scholiastem, quoniam in iis ignis, h. e. lucerna ardens custodiretur, diu noctuque, ne defectu olei exstingueretur. Pindarus Nem. od. 11. Aristagorae Prytanis Tenedii honori scripta [orig: scriptâ]:

*kai\ *(re/as2 a(/te prutanei=a le/logxas2 *(esti/a,
*zhno\s2 u(yi/stou kasignh/ta, kai\ o(moqro/nou *)/hras2.
Filia Rheae, cui sortito obvenere [orig: obvenêre] Prytanea, Vesta,
Iovis altissimi soror, et eodem [orig: eôdem] solio [orig: soliô] considentis Funonis.

Ubi Scholiastes, Aiunt, Vestam obtigisse Prytaneis, quoniam focipublici constituti sunt in Prytaneis, inque iis reponitur Ignis, qui sacer nuncupatur. Postea, geminum adducit etymon Prytanei, ac repetit, quod dixerat, i(dru=sqai e)n toi=s2 prutanei/ois2 th\n *(esti/an; constitui in Prytaneis Vestam. Aeschylus Prytaneum hoc Supplicibus vocat bwmo\n kai\ e(sti/an xqono\s2, aram ac focum terrae: ipsumque Regem nuncupat, *pru/tanin a)/kriton, h. e. a)nupeu/qunon. Dion. Halicarn. Antiqq. l. 2. *)en toi=s2 *)ellhnikoi=s2, inquit, prutanei/ois2, e(sti/a koinh\ tou= fratriw=n, In Graecorum Prytaniis communis est focus omnibus curiis. Etiam Athenaeus l. 4. solitos Naucratitas tw=| prutanei/w| deipnei=n geneqli/ois2 *)esti/as2 prutani/tidos2, in Prytaneo convivium celebrare die natali eius, quae sacris Vestae praeesset, refert. Vide Gerh. Ioh. Vossium, de Idolol. l. 2. c. 5. Videntur hae mulieres plerisque Viris doctis asservasse [orig: asservâsse] hunc ignem in rogo ligneo, semper in combustorum locum nova ligna adgerentes: Licetus tamen illum in lucerna exarsisse, ex Plutarcho contendit, de Lucernis Antiqq. l. 1. c. 28. Imo geminum in Prytaneo exstitisse perpetuum ignem sacrum, ait, l. 4. c. 45. alterum, a Pausania descriptum, qui arserit in lignis super aras ad sacrificia comburenda: alterum a Plut. supra commemoratum, in lucerna, Viduarum praefatarum custodiae demandata [orig: demandatâ]. Sic in Tarentinorum Curia seu Prytaneo candelabrum posuisse Dionysius iunior, in quo tot arderent lucernae, quot anni dies sunt, legitur apud Athen. l. 15. c. 19. ex more Veterum qui delubra pensilibus lychnuchis exornare consuevere [orig: consuevêre], ut Casaubonus annotavit ex Plinio, l. 34. c. 3. Et quoniam mayima cum religione solitum caveri, ne olei defectu lucerna exstingueretur, hinc Proverb. Lychnus in Prytaneo, ad denotandam alicuius rei perpetuam et inexhaustam copiam. Vide iterum Licetum, l. 6. c. 112. Operis praefati ut et in voce Prytaneum. Nec omittendus Pausaniae in Eliacis prior. locus, qui sic habet: At in ipso Prytaneo, quum ad eam accesseris cellam, ubi focum habent, ad primi ingressus dexteram Panos aram videas. Focus ille e cinere substructus, perpetuo igni tam interdiu, quam noctu, adoletur: e quo [orig: quô] loco [orig: locô] sollenne est transportari cinerem ad Olympii aram, quam suo [orig: suô] loco [orig: locô] cinere congestam diximus; neque illa aliunde magis in altitudinem proficit. Et ad earum, quas hactenus enumeravimus, ararum singulas, quolibet [orig: quôlibet] mense Elei sacra faciunt, prisco [orig: priscô] Parentum ritu, tura et melle subactum triticum adolentes: et aras quidem oleagina [orig: oleaginâ] fronde velant, vino [orig: vinô] in libando utuntur. De Tribunali Atheniensium tw=| e)n prutanei/w|, vide supra voce Dicasteria: uti de publica sith/sei in Prytaneo, praemio victorum in Ludis, sacris, aliorumque bene meritorum hic passim, ubi de Museis, Olympionicis, Opificibus, Praemiis, it. voce Victor etc.

PRZEROVIA oppid. Moraviae, ubi Matthias Convaldensis, unus ex Bohemicae Ecclesiae Senioribus magni nominis, obiit sub initium Saeculi 15. Lasicius de gestis Fratr. l. 4.

PS. in nummis Licinii, percussa Sisciae, Car. du Fresne de infer. aevi Numismat.

P. S. F. publice sibi fecit, vel, publicae saluti fecit: P. S. F. C. publicae saluti faciendum curavit, vel Publico, vel, proprio [orig: propriô] sumptu faciendum curavit: PSC. plebiscita etc. significat etc.

PSACHNION Graece ya/xnion, in Collectanets Anastasii in exil. S. Martini Papae, Et continuo exclamans Sacellarius, quendam adstanttum excubitorum tonsorem praecepit sine mora auferre psachnion Summi et Apostolici, atque praecipui Pastoris; seu, ut Sirmondi editio praefert, Summi et Apostolici Christianorum. Et inferius Cum incidisset psachnion beati Viri Excubitor et corrigiam campagorum eius, statim tradidit eum Sacellarius Praefecto Urbis, dicens. Tolle eum Domine Praefecte et continuo membratim incide illum:

Dominico Macro deducitur a voce yh=gma, quo [orig: quô] denotatur id quod radendo ademptum est, adeo que significat calvarium sive calvariam partem capitis, ubi formatur Clericalis corona. Coronam nempe eius, in signum exsecrationis, recidi iussit Sacellarius, quo sic degradatus brachio saeculari tradi posset. Unde mox Anastasius, Statim tradidit Sacellarius Praefecto urbis dicens, Tolle eum Domine Praefecte et continuo membratim incide illum. Car. du Fresne Sacchioen legendum putat, ex Graeco-barbaro sa/kkion; nam saccus Patriarcharum fuit vestis. Baronius, A. C. 651. num. 12. et 13. ait, fuisse cingulo iunctam compagibus peram (Graecis sagi\s2 ) quam ad libellos oblatos recondendos potissimum gestare Pontifices solebant. Quam sententiam Macer refellit pluribus; in eo tamen cum Baronio consentit, quod voce hac [orig: hâc] non significetur stola seu pallium, cum, post incisum demum Psachnio, vestibus suis a carnificibus dispoliatum Martinum sigillatim Anastasius narret. Vide Car. du Fresne in Glossar. et utrumque Macrum in Hierolex.

PSACUM Cretae promunt. Ptol. Capo Spada Nigro, in ora Boreali, ubi incipit, Occidental. inter Cisamum et Dictamnum.

PSAGDA ya/gdas2, idem cum Sagda, *sa/gdas2, quod utrumque occurritapud Athenaeum et gemmam simul ac unguentum denotat; a cuius colore viridi gemma forte nomen accepit. Quemadmodum Myrrhites dicitur, qui myrrhae colorem habet; Libanochrus, qui thuris; Stactachates, qui stactae etc. Sic autem de Sagda gemma Solinus, c. 37. Sagda a Chaldaeis usque ad nos fluxit, haud facilis repertu, nisi, ut perhibent, ipsa se capessendam daret: namque ingenita spiritus efficacia, supermeantes naves e profundo petit, et carinis ita tenaciter adcorporatur, ut nisi abrasa [orig: abrasâ] parte ligni aegro separetur: Ea Sagda apud Chaldaeos, propter effectus, quos ex ea sciunt, habetur in loco principe, coeteris propter gratiam magis complacet iucundissime virens. Quae maxima [orig: maximâ] parte ex ingenio confinxisse Solinum, conicit Salmas. cum pro his omnibus Plinius, unde alia sumpsit, haec tantum habeat, l. 37. c. 10. Sagdam Chaldaei adherescentem navibus inveniunt, prasi coloris. Vide eum ad Solin. p. 706.

PSALIA Graece ya/lia, apud Strabonem, l. 4. *te/lh de\ ou)/pws2 u)pome/nousi bare/a tou= te e)cagome/nwn ei)s2 th\n *keltikh\n enteu=qen kai\ tou= ei)sagome/nwn enqe/nde: ta=ta de/ e)stin e)lefa/ntina ya/lia kai\ periauxeni/ai kai\ loggou/ria, kai\ u(ala= skeu/h, kai\ a)/llos2 r(w=pos2 toiou=tos2, Vectigalia autem gravia rerum exportandarum in Galliam, vel inde importandarum non sustinent. Sunt autem ista eburnea Psalia et torques et vitrea pocula et aliae huiusmodi mictiles ac minutae merces: sunt ornamenta equorum, viriolae seu frena. Uti enim merces Britanniae, de hac enim loquitur Geographus, quae exportabantur, erant pelles, canes venatici, aurum, argentum et ferrum: sic quae importabantur, erant e)le/fa/ntina ya/lia etc. Distinguunt quidem vulgo G rammatici, inter ya/lia et ye/lia; ut ya/lion de freno equi dicatur, ye/lion de viriola. Sed Auctores haec discrimina non raro insuper habent. Hesychius, ya/lia, kri/koi, daktu/lioi, In Epigrammate Graeco,

Latini viriolas vocant. Glossae Viriola, klani/on, ye/lion, perixe/rion. Sunt autem viriolae kri/koi, i. e. circelli, ex ebore plerumque fieri soliti. Salmas. ad Solin. p. 245. Vide quoqueinfra, in voce Psellia.

PSALLENDA in Ritu Ambrosiano dicitur Antiphona illa, quae in fine Laudis et Vesperarum recitatur, in Ecclesia Romana pro commemoratione alicuius Sancti, Dominic. Macer. in Hierolex. Psallentium vero et Psallentia, in eadem Ecclesia, cantus Ecclesiasticus est. Ibid.

PSALLIANI Haeretici, Euchitae, Massaliani, memorati Augustino Haeres. 57. Vide supra Precatores, nec non in voce Psallentes.

PSALLOCITHARISTAE apud Sueton. in Domitiano, c. 4. ubi alii legunt Psilocitharistae, quod vide.

PSALMELLUS in modo dicto Ritu, dicitur Gradnale, seu Antiphona, quae post Epistolam cantatur; quia penes Ambrosianos quoddam responsorium significat, quod in Matutitino Feriali Quadragesimae recitatur, ut ait Macer. in Hicrrolex.

PSALMI vox sacra. Horum significatio laxa admodum est, cum libri Canonici V. T. in Mosen, Psalmos et Prophetas dividuntur, Strictius vocem usurpant, qui illam ad denotandos 5. libros Poeticos, Iobum, Psalmos, Proverbia, Ecclesiasten et Canticum, adhibent. Per excellentiam, pro Psalmis Davidicis, quorum 150. frequentissime sumitur. In hos, in universum, vel partes exstant: Aenetii Tractatus, in 8t. Lipsiae A. C. 1574. Aepini Enarrationes, in 8t. Francof. 1555. Agathias. Agelii Commentar. in fol. Romae 1607. Alcuinus. Alesius. de Aliaco. Amelry. Amesii Lectiones, in 8t. Amstelod. 1658. Amyraldi Paraphrasis cum Annotat. Salmurii 1662. Anastasius. Ansbertus. Antonius. Apollinaris. Aquaviva de Aquino. Arcularius. Arnobius. Artopaeus. Aucherius. Avendano. Augustini Tractatus. de Avila. Ayguanus. Backii Comment. Backmeisteri Explicatio Ps. 16. 21. 22. in 8t. Rostochii 1605. Baro. Basilii Homiliae. Barbarus. Baumbach. Beckii Analysis Ps. 2. in 4to, Basileae, A. C. 1618. Beda. Bellarminus. de Bello Visu. Benzonius. Berna. Bernardi Sermones. Beri in Ps. 118. 144. Basileae A. C. 1551. Beumlerus, Bezae Paraphrasis. Bocchii Observationes Phys. Ethic. Polit. Histor. in 8t. Antv. Plantin. Bonaventura. Botta. Bovillus. Car. et Franc. Bourdolosius. Brandmylleri Contiones. Bredenbachii Commentar. in Ps. 69. prior. in fol. Col. 1560. Brentii Decades 11. Brunones tres. Buceri Explan. fol. per Rob. Steph. 1554. Buchananus. Buchius. Bugenhagii Expositiones. fol. Basil. 1524. Buonriccius. Bythneri Lyra Prophetica. in 4to. Lindini 1664. Calderarius. Calovii Annotas. Calvini Comment. in fol. Cambellanus. Campensis. de

Carolis. Cassrodorus. a Castro. Cheekus. Cholinus in Ps. 51. in 4to. 1612. Chrysostomi Homiliae. Chytraeus David et Nathan. Ciconia. Cinfius. Cocceius. Cognatus. Colerus. Colius. Contarenus. Cooperi Expositio Ps. 51. et 119. Coppenii Notae. in 4to. Heidelb. 1619. Corderius. Cornerus. Cramerus. Crommius. Cruciger. Crucius. Cubicularius. Delrio. Deucerus. Didymus. Draconites. Drieschii seu Drusii Fragmenta et Interpr. Gr. in 4to. Antv. 1581. Dubravius in Ps. 5. Duporti Metaphrasis metrica, in 4to. Cantabrig. 1666. Eberardi Explicatio Psal. 31. 90. 133. in 8t. Witeb. 1572. Engerdus. Epiphanii Sylloge Interpretum. in fol. Basil. 1588. Ephrem. Erasmi Enarration. Espensaei Comm. in Ps. 130. Eusebius. Euthymius. Fabri Psalterium quintuplex. Fol. Col. 1541. Fabricii Contiones. Paius in Ps. 49. et 87. in 8t. Genev. 1609. Felinus. Fevardentius. Figueiro. Finckii Meditationes, in Ps. 11. priores in 12. Ienae 1618. etc. Flaminii Paraphrasis et Notae. Flamma. Folengius. Ford. Formiicarius. Fornerius. Frobenii Analysis Ps. 34. in 4to. Witeb. 1591. Gagneius. Geileri Praelectiones. Genebrardus. Gerardi Annotationes, in 4to. Gesnerus. Ginnasius. Godeau. Golerus in Ps. 119. Germ. Gomezius. de Granada. Graphaeus, Grevii Contiones. in 8t. Brixiae 1600. Gregorii Nyss. Comm. in Psalmorum Inscriptiones. Grynaei Enarratio Ps. 19. 110. 133. in 8t. Genevae 1579. Gualtheri in Ps. 94. priores Homiliae. Guilielmi. Haberkornii Contiones. Gressae. 1672. in 4to. de Hales. Hamondus. de Harentals. Haymo. Helmichii Analysis, in 4to. Amstel. A. C. 1621. Hemmingii in Ps. 21. priores Ps. 25. 81. 84. Enarrat. Hempelii Psalterium. in 8t. Witeb. 1596. Herbornae. Heresbachius. Heshusii Comment. fol. Helmstad. 1586. Hessus. Hieronymus. Hilarius. Hildershami Theologia Pract. sea Contion. in Ps. 51. v. 9. pr. Angl. et Belg. in 4to. Hillesemii Meditationes, in Ps. 15. priores Ps. 65. 133. Antver. et Colon. Hae Explicatio Ps. 8. 110. Hofmannus. Honorius. Hopperi Paraphrasis, in 8t. Antv. Plantin. Eiusdem de usu Psalmorum lib. Hoppii Elucidatio Ps. 128. in 8t. Gorlitz. 1578. Hormoldus. Hulsii Notae, in 12. Lugd. Bat. 1655. Hussi Enarrat. Ps. 108. ad 118. Hyperii Expositio Ps. 12. 20. 22. Marp. 1542. Iansenii Commentaria, in fol. Antv. 1614. Iansonius. Idiota. de las Infantas. a Iesu Maria. Ioachimi Psalterium 10. Chordarum, in 4to. Venetiis. R. Ioel ben Schuaf. Ionstoni Paraphrasis. Iorgius Dori. Ioseph aben Iechiia. Iulius. Iunii Enarr. in Ps. 4. priores, dein 101. 122. 123. Iustinianus. Lake in Ps. 1. et 51. Angl. Londini A. C. 1629. Lameti in Ps. 26. priores in 8t. Paris. 1548. de Lavel. Leigh in Ps. in fol. Londini 1657. Lindanus. Lippomannus. Lombardus. Loniceni *)ech/ghsis2. Longlandi Sermones in fol. Lond. A. C. 1518. Lormus. Lossius. Ludolphus. Lutheri in Psalmos 22. priores etc. Macon. Magnetius. Maior Georh. et Ioh. Maldonatus. Malvendus. Marcellinus. Marcellus. Marloratus, in fol. Martinius. Medrasch tehillim. Melanchthon in Ps. 2. 34. 100. usque ad 133. Meronus in Ps. 145. Metropagita in Ps. 11. et 109. Pragae 1591. Meursii Meditationes in Ps. 116. et in partes 3. priores Ps. 119. in 12. 1604. Michaelis Decachordon. Colon. A. C. 1600. Molinaei Meditatio in Psal. 123. Molleri Enarratio in fol. Genev. 1661. Montani Elucidat. in Ps. 31. priores in 4to. Antv. A. C. 1574. 1605. Morlinus. Moureti Psaelterium in 8t. Paris. 1586. de Muis Comm. lit. et Histor. fol. Paris. 1650. Musculus. Myconii Enarratio Ps. 101. Bremae 1548. Mylii Meditationes in Ps. 23. Naclantus Nancelius. Naogeorgius. Nausea. Nicetas. Nobisius. Nicolsoni Expositio, Angl. in fol. Lond. 1662. Oecolampadii in Ps. 73. ad 79. in 8t. Basil. 1543. Origenis Homiliae in Ps. 36. 37. 38. Osiandri Annotationes, Osorius. Oswaldus. Palanterius. Pampolitanus. Panicarolae Paraphrasis. Parez. a Pastura. Pelargi Explicationes Ps. 16. 22. 29. Peregrini Discursus in Ps. 51. Ital. Bononiae 1579. Petavii Paraphrasis Graec. Pezelius in Psalmos graduum, in St. Brem. 1602. Pictorius. Picus. Piscatoris Comment. 8t. Pitisci Ideae Conc. in 4to. Francof. 1620. Pizza. Polanus in 14. 15. 16. 22. Porretanus. Pozo. Pricaei Comment. de Primis. Prosper. Pulsictus. Puteani Catena Patr. in fol. Paris. 1530. Radmannus. Rapicius. Rathbertus. Regius. Remigius. Renaudianus. Rennecherus. Reuffius. Riveti Enarrationes in quosdam Ps. Rollocus. Rudingerus. Ruffinus. Sacratus. Sadeelis Meditationes in Psalm. 32. Sadoletus in Psalm. 50. et 93. Sampsonus. Sanctius. Sangrinus. Savanarola, in Psalmos Ital. in 8t. Venet. 1543. In Ps. 50. 70. 79. Comment. ducodec. Tubingae 1621. Scepraei Connexio liter. in 4to. Romae 1591. Scheraeus. Schnepfius Erhaed et Theod. Sculteti Abr. Idea Contion. Sculteti Iac. Analysis Log. Rhet. in 8t. Witeb. 1619. Siberus. Sixtus Senens. Slotanus. Sohnii Expositio, a Ps. 58. ad 69. et Ps. 110. 130. in 8t. Sigenae 1598. Stampelius. Stella. Stephanii Psalterium quintuplex, in fol. Paris. 1513. Stockle Clavis in 8t. apud Comelin. 1604. Strigelius. Silvestranus. Szegedinus. Tarnovii Comm. in Ps. 10. priores in 4to. Rostochii 1628. Tegetmeierus Temple. Titelmannus. Theodoreti Commentaria. Toletus. Tossani Dictionar. et in Ps. 2. Praelectiones. Treminius. de Turre Cremata. Tuscanus. Tyraboschus. du Val. Varlenius. Velasquez. Vetterus. Vicarsius. de S. Victore Hugo et Richardus. Vitalis a Furno. Vitus Nic. et Theod. Vives. Ulenbergii Paraphr. Ps. 90. Coloniae A. C. 1591. Waseri Analysis Ps. 110. Weitweiler. Wellerus. Werstemius Wicelii Notae. Col. 1530. Widebrami Psalterium. Wigandus. Winerus. Willotus. Wirthenbergius. Witlinigus. Wolfius in Ps. 94. ad finem. Zamariel in Ps. 32. Gall. in 8t. Zechneri Analys. Exeget. etc Ps. 20. octav. Zichemii in Ps. 40. Ant. 1556. Zuingerii Analysis Psalm. in fol. 1600. Zuinglii Explicatio, etc. Vide Crowaei Elenchum Scriptorum. In Psalmos Paenitentiales, in specie, exstant: Alcuinus. de Aliaco, Arcularius. Aretinus. Atavantius. Backmeisterus. Balduini Comm. cum textu triplici, in 8t. Witeb. 1599. Berus, Basileae 1551. Beurhusiii Analysis. in 8t. 1589. Northusiae. Bourghesii Meditationes. Duac. 1579. Buchii Expositio. Buratellus.

Capnionis Commentar. in 8t. Tubingae 1512. Croquetii Sermones. Gall. Duaci 1579. Fischeri Ioh. Commentarii, Angl. in fol. Lond. 1557. Fischeri Osw. Expositio. Ingolstad. 1565. Gedicci Enarratio. in 8t. Lips. 1595. Gersonis Expositio, et Gregorii M. Haywardus in Psal. 6. 32. et 130. Angl. et Germ. Hilcemeri Anal. Log. et Rhet. Exp. fol. Augustae Vindel. 1616. Heldershami Conc. in Ps. 51. vers. 9. Angl. et Belg. in 4t. Ischurius. Lapidani Meditationes. in 8t. Lovan. 1530. Magerus. Maior, in 8t. Witeb. 1565. Montani Comm. in 12. Antv. 1569. Nevillaeus. Paris. 1556. Pelargus. Pepinus. Petrarcha. Reuchlinus. del Rio. Riveti Meditationes. in 12. Arnheim. 1638. Saia. Savanarola. Seberius. Siberus. Simpsonus. Stampelii Explicatio genuina. in 8t. 1611. Fr. March. Strironis Patraphrasis, Belg. Antverpiae. Varsevicius. de la Vega. Vegius. Vives. Ulenbergius. Wicelius. etc. Vide ibid.

PSALMISTA Graece ya/lths2, in Ecclesia Romana Ecclesiaslicus ordo est, unus ex minoribus, qui Cantor dicitur in Concilio Toletano. In Bibliotheca domus Professae Messanen sis Societat. Iesu in quodam pervetusto Pontificali MS. reperitur, cum simplex Sacerdos hunc ordinem conferre soleret, talia verba dixisse: Vide, ut quod ore cantas, corde credas, et quod cordecredis, operibus comprobes. Idem habetur in Pontificali Romano Psalmistae, i. e. Cantores possunt absque scientia Episcopi, solaiussione [orig: solâiussione] Presbyteri, officium suscipere cantandi, dante eis Presbytero [orig: Presbyterô], vel potius Episcopo [orig: Episcopô], antiphonarium in manus et dicente, vide, ut quod ore cantas etc. Vide quoque Durandum, l. 2. c. 3. ubi inter alia ostendit, in SS. Canon. Clericum primi ordinis Psalmistam dici, et Psaltem hodieque a Graecis vocari. Officium eius Isidorus hisce describit: Ad Psalmistam pertinet officium canendi, dicere benedictiones, Psalmos, laudes, sacrificii responsoria et quidquid pertinet ad canendi peritiam etc. Hinc Psalmistatus, dignitas et ordo Psalmistae, vide Gloss. in can. Illud nos dist. 77. et plura hanc in rem apud Macros in Hierolex.

PSALMORUM Cantus in Ecclesiam Christianam introductus, duobus choris alternatim psallentibus, quod Antiphonam vocant, iam tempore Constantii Imperatoris Flaviano [orig: Flavianô] Diodoro [orig: Diodorô] auctoribus. Altius tamen originem repetit Socrates, l. 6. c. 8. in Honorio et Arcadio, referens Ignatium, Angelos antiphonis hymnis SS. Trinitatem collaudantes vidisse, hinc formam istam canendi Antiochenae Ecclesiae tradidisse. Rem a Graecis ad Latinos detulit Ambrosius. Sigebertus A. C. 387. A Romanis in Galliam pervenit, tempore Gregorii M. sub Carolo autem M. perfectionem accepit. Vide Henr. Spelmann. Gloss. Arch. Cecinit Psalmum in eculeo Theodorus apud Ruffinum, l. 1. c. 36. In templo Serapidis nocte, quae deiectionem simulacrorum subsequuta est, sub Theodosio Maiore auditus est, qui Halleluiah et Psalm, caneret: apud eundem, l. 2. c. 25. etc.

PSALMUS a Cantico qui differat, exonit Augustin. in Psalm. 67. Inter Psalmum et canticum hoc interest, quod Canticum ore profertur, Psalmus autem visibili organo [orig: organô] adhibito [orig: adhibitô], i. e. Psalterio [orig: Psalteriô], canitur. Quod eonfirmat Gregorius Nyssenus Tract. 2. in Psalm. c. 3. *yalmo\s2 me/n e)stin dia\ tou= o)rga/nou *mousikou= yalmw|di/a, Psalmus quidem est melodia organo [orig: organô] Musico [orig: Musicô] fieri solita. Adde Eucherium de Quaestionibus utriusque Testamenti, Papiam, Lexicon Graec. MS. apud Car. du Fresne, Alios. Certe yalmo\s2, vocabulum Graecum, a ya/llw est, tango et leni quodam [orig: quôdam] motu percutio: unde yalth/rion, Instrumentum, quo [orig: quô] psallitur. Quod nomen a LXX. Interpretib. inditum est Libro Psalmorum Davidis, quae inscriptio a Luca Euangelista usurpatur, c. 20. quando Dominum ipsum sic loquentem introducit, v. 42. et ipse David dicit in libro Psalmorum, Dixit Dominus Domino meo etc. Idem Actor. c. 1. v. 20. Petrum citantem Psalm. 69. v. 26. Scriptum est in libro Psalmorum, fiat commoratio eius deserta. Cum titulus apud Ebraeos sit [gap: Hebrew word(s)] Sepher Tehilim, i. e. Liber laudum seu laudationum, forma [orig: formâ] masculina [orig: masculinâ] anomala [orig: anomalâ], qua [orig: quâ] utuntur Rabbini, loco [orig: locô] femininae [gap: Hebrew word(s)] tehiloth, in Bibliis usitatae. Fuit autem yalth/rion, quo [orig: quô] Psalmi occantari solebant, instrumentum Musicum triangulare, quod *d. delta Graecum maiusculum forma [orig: formâ] referebat, ut aiunt, superius ventrem habens concavum, in quo decem erant chordae: quae cum digitis tangerentur, a parte superiori dulcis reddebatur sonus, qui proprie yalmo\s2 dicebatur, h. e. consona et concinna illa melodia, quae ex chordis psalterii ad tactum digitorum reddebatur. Hinc Psalterium ad librum ipsum et Psalmorum nomen ad Hymnos translatum est. Hebraei instrumentum illud [gap: Hebrew word(s)] nebel vocant, Nablium vel chelyn quod unum omnium Musicorum instrumentorum rectissimum esse dicunt, nihil in se vel perversum continens vel obliquum. Augustinus a)llhgorhth\s2 hic [orig: hîc], in sua Psalmorum explicatione, ait, Per Spiritum Sanctum aptatam fuisse gratiam Dei in superioribus inspiratam buic organo, quod Psalterium appellatur, quia hoc solum organorum Musicorum sonos de superioribus habet quo [orig: quô] doceamur, quae sursum sunt ---- attendere, et quae infima, i. e. vitia carnalia, devitare. Porro, Psalmorum formam fuisse metricam et ad Musicam accommodatam, apud plerosque in confesso est: quo [orig: quô] autem genere metri scripti sint, etiam ebraicae literaturae peritissimi, negant se exacte scire. Ut de Auctore eorum, Spiritu S. et Amanuensibus eius, Mose, Salomone, Asapho, Aliis, nil dicam: Distributio seu Divisio Libri Psalmorum, secundum nonnullos, in quinque fit partes seu libros, quorum I. habetur, a Principio usque ad Psalmum 40. II. a 40. usque ad 71. III. ab 71. usque ad 88. Iv. ad 88. usque ad 105. V. ad 150. eo quod toties reperiatur in Psalmis haec clausula, Amen, Amen. Sed partitionem hanc reiciunt Hilarius et Hieronymus, sequuti Ebraeorum auctoritatem, et maxime Apostolorum, qui semper in N. E. Psalmorum librum nominant unum asserentes Volumen; quae sententia etiam Augustino probatur in Psalm. 150. Interim non inutiliter Athanasius

Psalmos distribuit, in *dihghmatikou\s2, i. e. Enarratorios; tou\s2 e)n paraine/sei, Admonitorios, tou\s2 e)n profhtei/a|, Propheticos; tou\s2 e)n eu)xh=|, precatorios, kai\ tou\s2 e)n e)comologh/sei, i. e. in Confessione versantes. Quosdam praeterea agnoscens, qui sumpeplegme/nhn, admixtam, habeant vel supplicationem cum confessione, vel vaticinium cum historia, vel adhortationem cum cantico etc. quos omnes ordine recenset Epist. ad Marcellinum, de Interpr. Psalm. Tom. I. ubi alte hoc argumentum tractat. Vide Andr. Rivetum, Prolegom. de Psalmis, cui adde Cocceium in Psalmos. Canebantur illi, apud veteres Christianos, admensam, Chrysost. in Psalm. 42. Clemens, l. 6. et. 7. Strom. nec non Paedag. l. 2. c. 4. Inter opera durna, Basilius Caesar. Epist. 1. Theodoretus, Praef. in Psalmos, idem Chrysost. in Ps. 42. in conventibus maxime sacris. 1. Corinth. c. 14. v. 26. idque a mulieribus quoque, quod postmodum sublatum, Isidorus Pelus. Ep. 90. l. 1. Graeci recentiores, illos in XX. classes, quas *kaqi/smata vocant, quasi Sessiones, hasque iterum in tres partes Graece sta/seis2 seu stationes, dividunt, quas hymnoill [orig: hymnôill] ô *do/ea patri\ kai\ ui(w=| etc. terminant; aliter ac fit in Ecclesia Latina, quae hymnum hunc post omnes Psalmos recitat. Vocant autem *kaqi/smata, iudice Balsamone, quod Concilii Laodicens. decreto [orig: decretô], in unoquoque Psalmo, interiecto [orig: interiectô] spatio [orig: spatiô] lectio fieret, ne, dum Psalmi uno [orig: unô] contextu legerentur, taedium auditoribus oboriretur. *sta/seis2 vero, quod stantes recitant, vel, quod lectione finita [orig: finitâ] stant et quasi respirant. Hoc [orig: Hôc] modo [orig: modô] divisos Psalmos quo [orig: quô] pacto [orig: pactô] per totum annum recitare soleant, docet Cl. Suicerus Thes. Eccl. voce *yalmo\s2 ex Leone Allatio. Vide quoque Typicum Sabae, Triodium, Euchologium et Horologium: uti de Latinorum circa haec ritibus, infra quaedam, et plura hanc in rem, in voce Psalmi; item Psalmorum cantus. Sed et praeter Psalmos Davidis, cantabant nonnulli olim Psamos, Salomonis dictos aliorumque, quod vetitum can. 59. Concil. Laodiceni, ubi i)diwtikw=n i. e. privatorum nomine indigitantur. At, quod de se ipso, in media Ecclesia, Paschatis die, uxores psallere iussit Paulus Samosatenus, blasphemae impudentiae apex est. Vide Eusebium, Histor. Eccl. l. 7. c. 30. laudatum Suicero ubi supra: uti de distinctionibus Psalmorum in Eccles. Romana supra, in Chorae, Nocturni, et hic [orig: hîc] infra.

a. PSALMI Abecedarii dicuntur Augustino Enarrat. in Psalm. 118. contione 32. illi Psalmi, quorum versus literis Alphabeti Hebraici respondent: inter quos eminet Psalmus 119. Idem Augustinus Abecedarium vocavit Psalmum, quem ipse contra Donatistas composuit, vide eum Retract. l. 1. c. 20. ss. Psalmi Alleluiatici, Hieronymo, Epist. 7. 17. 137. appellantur, qui Aleluiab pro titulo habent, numero [orig: numerô] 20. nempe 104. usque ad 118. dein 134. 135. 145. usque ad 50. g. Psalmus Apertionis, apud Amalarium de Offic. Eccl. l. 3. c. 9. quem in nocturnis ab Abbate dici iubet Regula Magistri, c. 44. est Psalmus, Domine labia mea aperies etc. d. Psalmi Ascensionis, vide Graduales. e. Psalmi Baptismales, qui in diebus Baptismalibus recitari consuevere [orig: consuevêre], nempe in Dominica nocte, Resurrectione Domini et Pentecostes, numero [orig: numerô] tres sunt, ut videre est apud Durandum, Ration. l. 6. c. 69. num. 4. z. Psalmus Cantici, apud Ruffinum Aquileiensem in Psalm. est, cum, organo [orig: organô] praecinente, subsequens vox chori cantantis auditur etc. h. Psalmi Directanei, qui, uno [orig: unô] eodemque [orig: eôdemque] vocis tono [orig: tonô], nulla [orig: nullâ] modulatione pronuntiantur. Vide supra. q. Psalmi Dominicales, in Martyrolog. Rom. c. 41. qui diebus Dominicis in Ecclesia recitari solent. i. Psalmi Familiares, apud Udalricum in Consuetud. Cluniac. l. 1. c. 46. dicuntur, ii qui in omnibus 12. lectionibus horas sequuntur. k. Psalmi Feriales, in Microlog. c. 5. vocantur, qui in Feriis recitantur: Dominic. Macer in diebus hisce unicum nocturnum XII. Psalmorum recitari, monet in voce Nocturnus. l. Psalmi Fortiores, in Reg. Benedicti c. 18. Psalmi longiores dicuntur. m. Psalmi Graduales, dicti sunt Psalmi XV. a Psalmo 120. usque ad 135. Hebr. Amahaloth: vel quia canebantur in XV. Templi Salomonici gradibus; vel quia vox gradatim elevabatur. In Ecclesia Romana recitabantur quottidie tempore Quadragesimali: donec Pius V. in Feriis quartis ieiuniorum in Choro illos recitari statuit; ab hac obligatione eximens eos, qui extra Chorum ad officium recitandum tenentur; concessit tamen 50. dies indulgentiae illos recitantibus, tam in Choro, quam extra, ut ex eius Bulla Breviario praefixa patet. Vide Macrum ubi supra. Car. du Fresne Psalmos hos ad quinque parvas Horas, in quottidiano officio Deiparae, congrue distribui, addit, n. Psalmus Invitatorius, item nude Invitatorium, appellatur Psalmus 95. Venite exsultemus etc. apud Durandum, l. 5. c. 3. n. 10. 11. et 12. Macer vero Invitatorium vocat antiphonem, quae ad hunc Psalmum replicatur, in voce Invitatorium. c. Psalmus Misericordiae, Psalmus 51. appellatur, a Gervasio Tilleberiensi in Otiis Imperatorum, Decisione seu Parte I. o. Psalmipro Octava, quod Instrumento [orig: Instrumentô] Musico [orig: Musicô] 8. chordarum canerentur, apud Macros in Hierolex. p. Psalmus Paroemiacus, *paroimiakou\s2, sic dictus Psalmus 104. Benedic anima mea Domino; quod ab eo Graeci Vesperas, Missam aliaque officia auspicentur. r. Psalmi Plebeii et Vulgares, a privatis imperitisque hominibus compositi, in Ecclesia cantari vetantur Conc. Laodic. can. ult. Vide Henr. Vales. ad Euseb. l. 7. c. 24. s. Psalmi Paenitentiales, dicuntur VII. hi videl. Psalmus 6. 32. 38. 51. 102. 130. et 143. Vide supra in voce Paenitentiales. t. Psalmi Prostrales, Prosternales seu Prostrati, vide supra Prostrati. v. Psalmi Refectionum, qui tam posita [orig: positâ], quam levata [orig: levatâ] mensa [orig: mensâ], a Monachis recitari solent, vide Regulam Magistri, c. 37. et. 43. idque in Dominica vel diebus festis cum antiphona vel alleluiah: cum alias directanei pronuntientur. f. Psalmus Responsorius, vide supra Responsorium.

x. Psalmi Salomonis, ut apocryphi, laudantur Athanasio in Synopsi S. Scripturae, et Theod. Balsamoni. y. Psalmi Speciales, in Capit. Aquisgran. ann. 827. dicuntur VII. Psalmi Paenitentiales. w. Psalmi Superpositi, in Reg. Magistri, c. 50. videntur dici Psalmi, super tabulas peregrinantium illiteratorum positi, Carolo du Fresne in Glossar. aa. Psalmi Typicorum, apud Graecos dicuntur Psalm. 23. et 146. quod hi in officio Typicorum recitarentur: eorum vero prior prw=ta *tupika\, posterior deu/tera *tupika\ dicebantur. Apud eosdem *)/amwmos2 vocatur Psalmus 119. quod ab hac voce incipiat: *polue/leos2, et *prosku/ria alii duo, de quibus suo [orig: suô] loco [orig: locô]. Sed et *kaqi/smata Psalmorum, pro materiae diversitate, nunc a)napau/sima, nunc a)nasta/sima, nunc katanuktika\, nunc marturika\, nunc a)postolika\ nuncupantur, in libris supra cit. etc. Vide plura hanc in rem apud Car. du Fresne et Macros Fratres d. l. de Paenitentia vero Psalmorum, in eadem Ecclesia diximus aliquid supra in voce Palmata et Paenitentia. Vide etiam infra in Superpositio.

PSALTERIUM Graece yalth/rion, instrumentum Musicum, quo [orig: quô] Psalmi decantabantur; unde vox ad ipsos Psalmos seu Hymnos significandos translata, uti supra diximus, in voce Psalmus. Cuius libri sacri (quo [orig: quô] in Graecorum officiis nullus frequentior) inspectio, divinationis ergo prohibita in Capitulis Caroli M. de div. rebus ann. 789. c. 4. De codicibus vel tabulis requirendum, et ut nullus in Psalterio vel in Euangelio vel in aliis rebus sortiri praesumat, nec divinationes aliquas observare. Cuiusmodi *(rayw|domantei/as2 speciei etiam mentio est, in Paenitentiali MS. Thuan. Requisisti sortes in codicibus, vel in tabulis, ut plures solent, qui in Psalteriis et in Euangeliis, vel in aliis huiusmodi rebus, sortiri praesumunt etc. Vide infra ubi de Sortibus Sanctorum. Aliter vero vox sumitur, apud Ioannem Episcopum Abrincensem de Offic. Eccles. In omnibus Horarum precibus semper, Miserere mei Deus: cui si placet, unum Psalterium Psalmorum subiungatur. Ubi septem Psalmi Paenitentiales, quibus Litaniae SS. subnecti consuevere [orig: consuevêre], videntur Psalterii nomine indigitari. Sed et eam precationis formulam, quam vulgo Rosarium nominant, sic appellari deprehendimus apud Eccl. Rom. Scriptores; eo quod 150. Psalmorum Davidicorum numerum referat, eorumque vice substituatur: cuius quidem Rosarii auctor vulgo habetur Dominicus, pro Sancto inter suos habitus. Vide Car. du Fresne in voce Capellina. Apud Paulum IC. tandem, Psalterium canticum vocatur, in alterius infamiam compositum, l. 5. Sentent. c. 4. uti annotavit Prateius, apud Ioann. Calvinum, Lexic. Furid. in voce Psalterium. Vide et supra Exodiarius, item Famosus. Tenebantur vero olim Clerici Monachique totum Davidis Psalterium memoriter tenere; dicereque solebat Augustinus, Sacerdotis nomen non mereri, qui id non possit. De Gregorio quoque Magno legitur, neminem eum in Episcopum consecrari permisisse, qui Psalmos ignoraret, vide eum, l. 4. Ep. 21. 23. 45. etc. Quae causa fuit, quod Donatum Archidiacon. et Ioann. Sacerdotem, ad Praesulatum Ravennensem electos, sibique ab Exarcho Imperiali commendatos, reiecerit A. C. 595. uti refert Ughellus, Ital. Sacr. Tom. II. Vide quoque hic [orig: hîc] passim, vocibus Palmata, Paenitentes etc. De Psalterio, instrumento, sic Scaliger, Poet. l. 1. c. 48. Alexander Citherius Psalterium refersit chordis. Aristoteles trigoni Psalteriimemint, cuius chordae essent intentae aeque omnes ---- Durat etiamnum plectri usus in Hispania et Psalterii: cuius sonum miscent cum sono tibiae, loco [orig: locô] tympani; quod idcirco Tympanum chordatum vocant, Itali Tabassum etc. Sed aliud id ab Heraeorum Psalterio, quod qualefuerit, non adeo exacte constat. Vide supra.

PSALTES Graece *ya/lths2, quis dicatur in Ecclesia Graeca. Vide supra Psalmista. His qui praeerat, Protopsaltes dictus est, de qua voce itidem retro actum.

PSALTRIAE luxuriosorum Conviviis olim adhibitae, praeter peros Symphoniacos, de quibus infra agetur. Unde apud A. Gellium, l. 19. c. 9. habuisse quidam scribitur, Scitissimi utriusque sexus canentes et psallentes: et Horat. l. 4. Carm. Ode 13. v. 6.

Aur. quoque Macrobius, Saturnal. l. 2. c. 1. Luia sub illorum supercilio non defuit, inquit, qui Psaltriam intromitti peteret, ut puella ex industria supra naturam mollior, canora [orig: canorâ] dulcedine, et saltationis lubrico [orig: lubricô] exerceret illecebris Philosophos: Unde patet, duplicem earum fuisse usum, tum ut ad lyram suavi modulatione vocis compositae convivas oblectarent, tum ut lubricis indecorisque motibus, libidinem convivarum concitarent. Petitae autem Gadibus ex Hispania. Vet. Schol. Iuvenalis ad v. 162. Sat. 11. Speras forsitan, quod incipiant saltare delicatae ac pulchrae puellae Syriae, quoniam de Syris et Afris Gadis condita est. Nunc inquit exspectas apud me Pantomimas, aut Lyristrias de Gadibus, quod lasciviant. Ipse Iuvenalis,

Forsitan exspectas, ut Gaditana canoro [orig: canorô]
Incipiat prurire choro [orig: chorô], plausuque probatae
Ad terram tremulo [orig: tremulô] descendant clune puellae etc.

In quod aevi vitium Martialis frequentissime invehitur, inprimis l. 3. Epigr. 62. l. 5. Epigr. 80. l. 6. Epigr. 7. l. 14. Epigr. 203. etc. Sed et in Theatris earum usum ostendit Papin. Statius, l. 1. Sylv. ult. v. 68.

Hic agnoscitur omne quod theatris
Aut formae placet, aut probatur arte;
Hoc plaudunt grege Lydiae tumentes,
Illic cymbala, tinnulaeque Gades.