CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS TERTIVS Literas M, N, O, P, Q, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

PUELLARUM castrum arx permunita Edimburgi, in rupe praerupta ad Occasum. Ibi enim Pictorum quondam Regum puellae asservatae. Ultimis Scotiae motibus pluries capta.

PUELLATORIAE Tibiae apud Solin. c. 5. Thermitanis locis Insula est arundinum ferax, quae accommodatismae sunt in omnem sonum tibiarum: seu praecentorias facias ------ seu vascas ---- seu puellatorias, quibus a sone clariore vocamen datur: sive gingrinas etc. inSchedis Palatinis, Puellariae sunt, quod rectius videtur. Coeteri tamen omnes puellaterias habent. Intelligit autem parqeni/ous2 au)lou/s2, qui clarissimi soni Aristoteles, l. 7. c. 1. *)all' e)sti\n h) fwnh\ o)cute/ra tou= qhleiw=n pai/dwn, h)\ tou= a)r)r(e/nwn kai\ o( parqe/nios2 au)lo\s2 tou= paidikou= o)cu/teros2. Ad quarum cantum puellae saltare solebant, sicut pueri, ad sonum tou= paidikw=n, et viri, ad tou= a)ndrei/wn. Vide Salmas. ad Solin. d. l.

PUER [1] aliquando idem, quod Servus. Cicero, l. 1. ad Attic. Ep. 12. Nam Puer festivus, Anagnostes noster Sositheus, decesserat, meque plus, quam servi mors debere videbatur, commoverat. Quo referenda Festi verba: Quintipor, servile nomen frequens apud Antiquos erat, a praenomine Domini ductum (quasi Quinti puer) ut Marcipor, Caipor. Hic nempe Veterum servos vocandi mos fuit: quem intercidisse, refert Fab. Quintilian. l. 1. c. 7. Inservis iam intercidit illud genus, quod ducebatur a Domino: unde Marcipores, Publiporesque: imo queritur et obiurgat Varro de L. L. l. 8. Quotusquisque iam servos habet priscis nominibus? Hinc itaque lux veteri Inscript. quae et ad Libertos id transferre videtur, P. Rubrio. Latino. Sicinius, P. Por. Patrono. suo. b. m. apud Laur. Pignorium Comm. de Servis. Et formosorum quidem frequens apud Romanos servitium fuit: beatulos inprimis illos, qui istiusmodi Pueris non Triclinium modo, sed et Coquinam referserant. Martialis, l. 10. Epigr. 66.

Qui rogo tam durus, quis tam fuit ille superbus,
Qui iussit fieri te Theopompe cocum?
Hanc aliquis faciem nigra [orig: nigrâ] violare culina [orig: culinâ]
Sustinet? has uncto [orig: unctô] pollinet ungue comas? etc.

In quibus sane versibus latens sub nomine Trimalcionis Petroniana illa lautitia elucet: Ut enim ille digitos in capite Pueri tersit, ita videtur Theopompi dominus ad eiusdem comas ungues unctos, munditiae causa [orig: causâ], affricuisse. Sic apud Ciceronem in Verr. 2. circumpedes homines formosos vel literatos, hic habuisse dicitur: quorum erat, soleas accumbentis domini custodire, ut patet ex Martiali, l. 12. Epigr. 89. Inprimis grati conviviis fuere [orig: fuêre] Pueri ex Aegypto, dicaces: Petron. Satyric. Discubuimus Alexandrinis pueris aquam nivatam in manus infundentibus: quemadmodum iisdem Puellae Gaditanae aptissimae visae. Et Symphoniacorum Puerorum, quanta fuerit copia, infra videbitur: quos omnes (vocales videl.) fibulas in naturis habuisse, ne coirent, docet Iuvenalis Scholiastes, ad v. 73. Sat. 6. Sed de his, suo [orig: suô] loco [orig: locô]. Transeo ad ingenuos, de quibus adhuc in infantia constitutis, supra actum, in voce Infans, Nominalia, Professio etc. Eorum vestimenta, apud Romanos erant, Praetexta et Chlamys, de quibus suo [orig: suô] loco [orig: locô]: donec adultiori aetate virilem sumerent Togam; ante quod tempus, cum iis commercium ulli Viro esse non licebat. Quae causa, quod Mercurialis Guil. Choulum, qui in de Antiqq. Exercitat. libro, in Ephebeo, secunda [orig: secundâ] Gymnasii parte, iuvenes studendi gratia [orig: gratiâ] sedisse, scriptis mandavit, refutat. de Arte Gymn. l. 1. c. 7. Id vero negari non potest, Galeni tempore, ut is, l. 1. Praec. ad Posth. testatur, Pueros exerceri in palaestra consuevisse, cum is cuiusdam aegritudinis, quam Commodus Puer atque Imperatoris filius in Palaestra acquisiverat, ibi ingerat mentionem. Sed et idem Plautus. Bacchidib. Actu 2. Sc. 3. v. 18. apertissime ostendit, ubi Lydus Pistocleri Paedagogus, Patrum erga filios sui temporis indulgentiam taxans, de anteacti temporis moribus ita loquitur,

Nego tibi hoc annis viginti fuisse primis copiae,
Digitum longe a Paedagogo pedem ut efferres aedibus.
Ante Solem exorientem nisi in Palaestram veneras,
Gymnasii praefecto haud mediocres poenas penderes.
Id quoi obtigerat, hoc etiam ad malum accersebatur malum,
Et discipulus et Magister perhibebantur improbi.
Ibi cusu, luctando, hasta [orig: hastâ], disco [orig: discô], pugilatu, pila [orig: pilâ],
Saliendo se exercebat magis, quam scorto [orig: scortô], aut saviis.

Unde conicere est, Pueris summo [orig: summô] mane Palaestram adeundi praeceptum fuisse, ut Virorum, qui tunc non aderant, consortium vitarent, atque etiam literarum studiis incumbendi otium superesset: Etenim non defuisse, qui Pueros videre nudos et nefandum eorum amorem sibi conciliare ex Palaestris studerent, facile ex Plutarchi Erot. colligitur. Quae causa, quod et Athenis severe cautum, ne Puerorum Praeceptores ludum literarium aperirent, ante Orientem Solem, et ut clauderent ante Occasum. Imo nec ingredi ulli aetatem puerilem supergresso in Ludum, quandiu in illo Pueri erant, sub poena mortis licebat, excepto [orig: exceptô] filio [orig: filiô] Praeceptoris, aut e fratre nepote, aut genero [orig: generô]. Et iam Gymnasiarchae neminem provectiori aetate, Mercurii festis diebus, admittendi facultas permittebatur, ut patet ex Lege Aeschini memorata contra Timarch. Agitabant autem Pueri mercurii dies fostos, in Palaestris: sicut Musarum, in Scholis; quorum illi dicebantur *er)mai=a, hi *mousei=a. Magistratus vero, cuius curae commissa erant, ta\ *didaskalei=a, et ta\ *gumna/sia, *kosmhth\s2 dictus est, de quo vetus lapis Athenis in Gymnasio, *)epi\ *qe/wnos2 *)/arxontos2 *kosmhtou= *diotusi/ou *ma/rkos2 *)anaflu/stios2 gumnasiarxh/sas2: ubi qui Gymnasiarcha, simpliciter dicitur, Puerorum intelligitur, Magistraturs *kosmhtou= nomen additur, quia curae Gymnasiorum erat praefectus. Alia ab his Gymnasia et alii *kosmhtai\

Epheborum erant, qua de re vide Erotianum in Lexic. In quibus enim Pueri exercerentur, hoc Terentii Eunucho [orig: Eunuchô] docet, Actu 3. sc. 2. v. 23.

------ ------ Fac periculum in literis,
Fac in Palaestra, in Musicis: quae liberum
Scire aequum est Adolescentem. ------

At aliae erant Epheborum meletai\, militares nempe omnino: versabantur in eorum Gymnasiis ii, quos inanis gloriolae gargalismo\s2 titillaret, quo nimirum possent a Iunioribus conspici, atque hunc ipsi sui honoris fructum perciperent, dum in seillorum converterent ora; Quam ob rem Aeschines Demosthenem facit, semnuno/menon e)n th=| tw=n meiraki/wn diatribh=|: Cum contra in Puerorum palaestras nemo impune, horum aetatem supergressus, ingredi posset. Vide Sam. Petitum Comm. in LL. Atticas. l. 3. tit. 7. De Puerorum castigatione, praeclare disserentem adi Franc. Rossaeum, Anthol. Att. l. 5. c. 11. Plura vero de exercitationibus Puerorum, apud Graecos, gymnicis et scenicis, praemiisque illorum, Car. Paschlius habet Coronar. l. 6. c. 29. toto [orig: totô]: de more Pueros nobiles in disciplinam arctiorem Principibus viris tradendi, diximus supra voce Pagius: Uti de Pueris Alexandrinis, mauris, Syris, garrulitate sua, apud Romanos magni aestimatis, de quibus et supra, praeclara multa, praeter Casaubon. ad Sueton. Aug. c. 83. Casp. Barthius Animadversion. ad Papinium Starium, l. 5. Sylv. 5. v. 66. ubi hos versus illustrat:

Non ego mercatus Pharia de puppe loquaces
Delicias, doctumque sui convicia Nili
Infantem, linguaque [orig: linguâque] simul salibusque protervum
Dilexi ------

Apud eundem Sueton. Tiberio [orig: Tiberiô], c. 6. Praesedit Troianis Circensibus, ductor turmae maiorum puerorum: Pueri maiores sunt, qui a)ge/neioi Graecis, mediae inter puerilem et virilem aetatis. Nec omittenda Babia pueritiae Dea, memorata Photio: de qua vide Casaubon. ad Sueton. Aug. c. 87. etc.

PUER [2] inter Iovis epitheta: Cicero, de Divin. l. 2. ubi de Sortibus Praenestinis, tanti olim nominis: Quid enim Sors est? idem propemodum, quod micare, quodtalos iacere, quod tesseras, inquibus temeritas et casus, non ratio, nec consilium valet. Tota res est inventa sallaciis, aut ad quaestum, aut ad superstitionem, aut ad errorem. Atque videamus clarissimarum Sortium quae tradatur inventio. Numerium Sufficium Praenestinorum monumenta declarant somniis crebris, ad extremum etiam minautibus, cum iuberetur certo [orig: certô] loco [orig: locô] silicem caedere, perterritum visis, irridentibus suis civibus id agere coepisse: itaque perforato [orig: perforatô] saxio [orig: saxiô] Sortes erupisse, in robore insculptis, priscarum literarum notis. Is est hodie locus septus, religiose, propter Iovis Pueri, qui lactens cum Iunone, in gremio Fortunae, mammam appetens castissime colitur a mat ibus. Et paulo post, Quid igitur in his (Sortibus) potest esse certi, quae Fortunaemonitu, Pueri manu miscentur atque ducuntur. Nempe, cum notissima sit fabula, Iovem, Neptunum ac Plutonem, adhuc iuvenes ac pene pueros, post expulsum e solio patrem, divisse imperium Universi, atque eorum unumquemque nactum partem, quae ex sorte ei obvenisset. Iovemque inde accepisse caeli terraeque imperium, factum hinc videtur, ut Iovis ac Iunonis simulacra in gremio Fortunae collocarentur, per eamque Sortes ac Oracula regi crederentur, ut cuius beneficio [orig: beneficiô] ipse Iuppiter imperium adeptus sit. Cui proin id honoris quoque datur, ut aliquando Primigenia [orig: Primigeniâ] simpliciter, aliquando additis epithetis Iovis Pueri, vel Iovi Puero diceretur. Apud Gruterum Inscript. p. 76. n. 7

Ibid. num. 6. FORTUNAE PRIMIGENIAE IOVI. PVERO. ex testamento Treboniae Symphenisae d. d. d. P. quidam Annius Herma heres.

PUER [3] sicut Infans, recentiori aevo [orig: aevô], nomen Magnatum filiis promiscue tributum, qui nondum ex aetatis defectu feudorum paternorum possessionem adierant, quae interim a Custodibus vel Tutoribus administrabantur, donec ad legitimam ii pervenissent aetatem. Sic Fridericus henrici II. Imperatoris filius, quem spectabat Apuliae Siciliaeque Regnum, ex Matris iure, modo Infans Apuliae, modo Puer Apuliae, dictus occurrit, in Chron. Senonensi. c. 19. et. Andrensi p. 634. De primogenito Filio Regis Angliae, Guilielmus Britto Philippidos l. 12.

Non tibi des requiem, donec Puer Anglicus armis
Victa, quibus nil iuris babet, tibi sceptra resignet.

In Charta Gaufredi Episcopi Ambian. A. C. 1118. apud Lovetum Antiqq. Bellovae. Tom. 11. p. 115. subscribit Radulfus Puer de Arenis, h. e. haeres etc. Interdum tamen hac [orig: hâc] voce quoque denotabantur, qui praediorum paternorum adiissent possessionem, vel certe eorum possessores audirent. Sic Ludovicus Rex et Puer dicitur, in Charta Alemannica 76. Goldast. H. puer Dux Saxonum, in Charta Adalberonis Archiepiscopi Hamburgens. A. C. 1143. apud Ughellum Tom. 11. Fridericus puer Dux Suevorum in Diplom. Friderici I. Imperatoris, A. C. 1160. In Charta quoque Bartholomaei Episcopi Parisiensis A. C. 1146. subbscribit Philippus puer Frater Regis. Eodem [orig: Eôdem] modo [orig: modô] olim Imperatorum filios, superstitibus Parentibus, Nobilissimos Pueros appellatos in Fastis,

declarant eorum Imperatorum Constitutiones, in quibustut plurimum binis istis literulis, N. P. hae appellationes designantur, ut observavit Iac. Cuiaciius ad l. 4. Cod. de Privil. eor. qui in sacro Palat. mil. Hinc Constitutio Theodosii, Valentiniani et Arcadii, apud Sirmondum in Appendice ad Cod. Theodos. c. 8. sic clauditut: Data X. Kal. Maias Constantinopoli, Honorio [orig: Honoriô] Nobilissimo [orig: Nobilissimô] Puero [orig: Puerô] et Evodio [orig: Evodiô] Coss. Ut Epistola Valentis et Ursacii, in Fragm. S. Hilarii, Data Gratiano [orig: Gratianô] Nobilissimo [orig: Nobilissimô] P. et Dagalaifo Coss. Exinde, voce puer abrogata [orig: abrogatâ], Nobilissimi nude tales appellari coeperunt etc. Vide supra in voce Infans, item Nobilissimus.

PUERI Seniorum vox et cum auctoritate patria suadentium. Apud Virgilium, Aen. l. 5. v. 348.

Ad quem loc. vide Barthium, uti de Pueris Alimentariis, item Pueris novorum Nominum, apud Romanos, supra. In Ecclesia Romana Pueri Monasterii dicuntur, qui alias Nutriti et Oblati. item Infantes Monasterii, quales ante 25. annos ordinari vetantur, in Capitulis Theodori Cantuar. c. 34. et 115. Vide supra, voce Infantes. In eadem Pueri de Altari, item Pueri nude, dicti occurrunt, qui vulgo Pueri Symphoniaci, Gall. Enfans de Choeur, apud Car. du Fresne Glossar. voce Infans etc.

PUERI Doctrinae cum celebranda est Actio fidei, uti vocatur in Ecclesia Roman. processionem hanc sollemnem inchoare soliti. Ita enim Regin. Gonsalvius, Hispali illam fieri ait: Primo in loco procedunt pueri doctrinae (ex Collegio, quod Domum Doctrinae vulgo vocant, ubi pueri instituuntur, adsciti) qui tum veste, tum cantu, tum ordine, in quo per Clericos aliquot superpelliceis indutos continentur, religionem incutiunt. Cantiones autem, quibus defunguntur, sunt Litaniae Sanctorum alternis vicibus repetitae, alterno [orig: alternô] choro [orig: chorô] respondente, Ora pra illis, Hos sequuntur e vestigio vincti ipsi, Paenitentiales vulgo appellati, ordine per classes disposti. Qui levioribus censuris sunt notati, primum ab ordine illorum puerorum locum tenent, incedentes cum candelis exstinctis, restibus collo insertis, lupatis ligneis, tiaris papyraceis, reatus signis. Sequuntur Sambeniti, de quibus infra. Tandem Samarra [orig: Samarrâ] inclusi, et rogo destinati, vide itidem ha [orig: hâ] voce. Vinctis singulis claudunt utrumque latus Familiares duo armati custodiae, addunturque morituris duo Monachi aut Theatrini, solatii causa [orig: causâ]. Vinctorum ordinem insequitur Senatus Urbis universus, Nobilitas, Status Ecclesiasticus, Capitulum Ecclesiae Maioris, Abbates et Priores. Post hos spatii nonnihil vacuo [orig: vacuô] relicto [orig: relictô], Fiscalis Inquisitionis praetenso [orig: praetensô] ac explicato [orig: explicatô] vexillo [orig: vexillô], Labarophori locum tenet. Demum ipsi Patres Fidei succedunt, inceslu lento [orig: lentô] etc. Pompam claudit multitudo plebis innumerabilis sine ordine et nomine. Vide Phil. a Limborch Historia [orig: Historiâ] Inquisit. l. 4. c. 41.

PUERPERA a PUERI partu dicta, olim variis obnoxia fuit ritibus. Mutini fascino insidebat foemina, ut conciperet: Lupercis quoque sese offerebat, et ferula [orig: ferulâ] caedebatur caprina [orig: caprinâ] pelle corioque [orig: coriôque] tecta [orig: tectâ], gestabat praeterea pyxide Lyden, immenso [orig: immensô] prolis desiderio [orig: desideriô], quo [orig: quô] Reip. augendae ac connubii retinendi, ut et ob ius trium liberorum, ardebat. Hinc. ne esset infelix, supplicationes et vota Veneri apud Romanos, *tritopa/torsi Atheniensibus Pacique, magis pro filiis et gemellis, quam filiabus, concepta, quae illud includebant, ut similes fierent Parentibus, Gravida iam, haec ut felicius assequeretur, brassicam, sicut in Amphidromiis, comedebat ad fetus incrementum, edules cochleas et malicorium, sed non sine damno, potu diptami addito [orig: additô]. Abstinebat a sale et aqua frigida: lecticis subinde vehebatur et equabus gravidis inequitabat, pestilentia [orig: pestilentiâ] varia [orig: variâ] Religione averruncata [orig: averruncatâ], zona [orig: zonâ] dein in templo Dianae, ut commodius fieret gestatio, soluta [orig: solutâ], quam primipara eidem postea suspenderet cum vestimentis. Temporis vero fallendi gratia [orig: gratiâ] fasciolae ligandis pueris parabantur et ipsae in lecto cubantes gravidae celebrabbant Parilia. Vide supra Palilia. Interea pro nascentibus fiebant vota, primo animi gratia [orig: gratiâ] Genitae Manae, nedomi quis bonus nasceretur, h. e. imbecillis; cui ideo canis immolatus, sicut Hecatae et Genetylli, non ob pariendi facilitatem, neque ob animalis sinceritatem, sed propter vigilantiae, audaciae et fecunditatis omen: dein pro corpore, ne perverse partes aut praepostere exirent, Postversae et Prosae litabatur, canibus forte. Mox instanti partu ad Eugeriam et Fluoniam confugiebatur, quae et Mena dicta. In vocabatur quoque Uterina, Alcmena ad alendum, Vitumnus et Sentinus, ad vitam sensumque instituti: Apud Athenienses Genetyllis accessit, cui festo [orig: festô] die canis immolatus. Tandem, ut confidentius onus ventris ponerent, quaedam gravidis privilegia concessa, immunitas a quaestione apud Romanos; a suppliciis, apud eosdem, Aegyptios ac Graecos: apud Persas annulo [orig: annulô] aureo [orig: aureô] donatae etc. Imminente Puerperio clavis tradita a marito, locusque Puerperii idem eligebatur, quem olim habuerat Pater, purpura [orig: purpurâ] stratus antiqua [orig: antiquâ] Imperii nota [orig: notâ], sed ad plures ob luxum dein divulgata [orig: divulgatâ]. Habitu ornabatur praegnans proprio [orig: propriô], quem ex figulina tabula ernit Thom. Bartholinus, in qua caput fasciis cinctum, pallio [orig: palliô] abiecto [orig: abiectô] et soleis, (quae peracto [orig: peractô] resumptae opere) assidet, sed nec poplite in alterum genu imposito [orig: impositô], nec digitis pectinatim implexis. Proxima sic quaeque apprehendens, dolore se sublevabat, primaque cura erat, ob partus [orig: partûs] facilitatem, palmam tetigisse: qui si difficilior, Nixii Dii invocati, nec non, si gemellorum esset suspicio, idque operto [orig: opertô] capite et lotis manibus. Alioquin lucis casusa Lucinam familiaris vigebat advocandi mos,

parturientium Deam, quae Ilithyia Graecis et *zugi\a, Latinis Iano et Opigena. Huic vota ipsae nuncupabant Puerperae, hastas consecrabant, publico [orig: publicô] vaccas nomine immolaturae, et, ne quid deesset. nummis cusis monumenta erigebant: cultu a Graecis deducto [orig: deductô], quibus Diana Lucina erat et Lucifera, eadem cum Luna, (Levana [gap: Hebrew] ex Hebraeorum orgine) cuncta ad partum, tamquam noctis praeside et femineo [orig: femineô] sidere, conferente. Nox enim, genitalis Dea, Liberorum studium iuvare credebatur. Formula invocationis magna [orig: magnâ] voce ter repetita, et extensis brachiis: Eidem alias in ara sacrificabatur pulte fabacea [orig: fabaceâ] et larido [orig: laridô], nec non gemellis agnis altrin secus religatis, nummusque perdi solitus. Transactis laboribsu decumbebat aegra, dum obstetrix, servi et adiutrices an cillae partibus suis defuingerentur: Iamque Puerpera ipso [orig: ipsô] puerperii momento [orig: momentô], sine ullo sexus discrimine et edere dicebatur, quemadmodum Pater suscipere, licet et latius vagetur dictionis licentia. Sic Infans, dictus ab infando, natalem suum auspicabatur, magnaque semper Primogeniturae veneratio erat. Sociabatur autem ei nato statim Genius, Laresque eodem [orig: eôdem] cum Genio inter nascentium Deos habiti numero [orig: numerô], ut et alii: quibus de rebus vide in vocibus Genius, Infans, Lares, Natalis, Primogeniturae, supra. Puerperae vero proprii Dii, Parcae tres erant et Partula, a pariendo: post partum custodes tres, Silvanum ab ingressu nocturno arcentes, quem omni invidia [orig: invidiâ] abigebant, etiam coronato [orig: coronatô] asini capite, ad lectum Puerperae suspenso [orig: suspensô]; qui idem cum nuptiali, feminis familiaris, in atrio seu aula seu horto, dum in terram natus deponeretur, sternebatur exemptilis, (nonnullis Pilumno et Picumno, vice Puerperae ) clausis ianuis obductoque [orig: obductôque] thalamo [orig: thalamô]. Staturam is herculis exprimebat, in certum futurae magnitudinis omen, vel ut facilius Puerperam cum infante caperet; ditioribus auratus et argenteus, simplici pauperioribus ornatu, vel ex ebore vel testudine compactus. Accedebant lecto flores vestesque seu purpureae seu auratae, cui, loco [orig: locô] Puerperae, insidebant mariti Tibareni et Cantabri, ut uxorum vice aegrotarent, Nato [orig: Natô] infante, nunc ploratus, nunc laetitia, apud diversos; ridebant post septimum inprimis diem Matres, vitalem speantes partum: quibus meliorum morum Gentes de feliciter transacto Puerperio gratulabantur. Gaudium nempe et salutatio inter amicos et clientes, verbis Hodie nate salve, ab Oriente ad Romanos delato [orig: delatô] more, exprimebatur; qui amicorum congressus antequam fieret, utero [orig: uterô] egressus lavabatur, tamquam a Matre sanguin olentus; de quo ritu vide quoque supra. Lavabant autem suis in terdum manibus Puerperae ipsae robustiores; ut plurimum, obstetrices vel ancillae, quin servi et Eunuchi, qui idcirco muneribus donabantur. Lotus infans in terram statuebatur, non sine pompa; hinc suscipiebatur a Parente, vel Procuratore eius, quo inter legitimos numeraretur heredes. Aliquando Parentis vice ipsa eum tollebat Puerpera, vel soror illius, vel familiaris aliqua: obstetrices quoque. Quos suscipere nollet pater, ominis ergo et metus, expositi fuere [orig: fuêre], qua de re vide supra suo [orig: suô] loco [orig: locô]. Alias apud Antiquos videas Puerperas, quae tantum abest exposuerint natos, ut, quibus carebant, alienos expositos sibi supposuerint, vel subdiderint: Meretrices inprimis, ut se Puerperas amantium gratia [orig: gratiâ] simularent, et Obstetrices, falsum partum aliis supponentes; quarum illae aqua [orig: aquâ] et igni arcebantur, in has vero capitalis constituebatur poena. Hoc [orig: Hôc] pacto [orig: pactô] a sterilibus heredes quaesiti, quos etiam ex via Appia petere potuere [orig: potuêre] etc. Tertius postquam affulsit dies Romanis, Graecis quintus, coronae natalitiae foribus suspendi sunt solitae, eaedem fere, quibus Nuptialium festo [orig: festô] frontem crinesque hasta [orig: hastâ] compositos cinxerat nova Nupta, in honorem Laris familiaris, qui foribus praesidere putabatur: Athenis quidem, masculis oleaginea, lanea foemellis: Romanis ex lauru, hedera, apio coeterisque fragrantibus herbis.Quinto [orig: Quintô] die emergente, instituebantur loetra\ lexw/ina, ad manus earum abluendas, quae obstetricatae fuerant, aut aliquid attigissent ex Puerperio, ipsiusque adeo Puerperae, ob curarum solutionem et lassitudinem: quo [orig: quô] more postea sollennibus Natalitiis servato [orig: servatô], lavabant manus, quum epulas instruerent, idque in pollubro et gutto. Sequebantur eadem [orig: eâdem] luce munera Natalitia puero oblata, ministris Puerperii et Puerperae, cui sollennia Kal. Martiis etiam dona, umbellas, armillas, aliaque donabant Mariti, facili ICtorum venia [orig: veniâ]. Tota [orig: Totâ] reliqua [orig: reliquâ] hebdomade prima Iunoni proposita mensa, super quam votivus infans Diis oblatus et commendatus, votis, quae suscepta fuerant, vel solutis vel adauctis. Mensam adesse nullam, pro malo omine interpretabantur, eratque fere ara, in qua libatum. Deae Iunoni lectus additus et in eiusdem aerarium coniecti nummi: Sequutae pro natis supplicationes, per omniae Templa circumductis. Templa item nova erecta et arae positae ob Puerperia, cusique nummi Fecunditati, pro singulorum conditione, Spectacula varia, Circense, Atticum: ad haec statuae cum Inscriptionibus, soluto [orig: solutô] voto [orig: votô], exstructae. Quae commendatio fiebat per Patrem, vel Aruspicem, velnutricem, apud Lacedaemonios; in Dianae Corythalliae aede; Epulo [orig: Epulô], quod *kopi/da appellabant, instructo [orig: instructô]: apud Romanos insuper is dies variis ludis celebratus. Ultimo [orig: Ultimô] primae hebdomadis die natis infantibus tabellae fata in scripta, vel virgae Natalitiae compactae, quae cum iis adolescerent: Huic lustricus successit dies, quo [orig: quô] nomen adepturi, ut mortui, lustrabantur: sed quemadmodum breviter lustrabatur infans, ita longiores moras Puerpera in purificatione traxit. Nulla praegnans ante 40. diem, qui Athenis tessarakosto\s2, in Fanum prodiit, quia adeo impura, ut aedes Puerperarum Romanorum nullus sit ingressus, vel egressi se purgarint [orig: purgârint], tamquam ex funestorum contactu. Idem Aethiopes et hebraei, hoc [orig: hôc] discimine, ut pariens feminam 80. dies, masculum 40. explerent. Idque quia tot diebus censebantur impurae; quamquam septem tantum diebus summa impuritas fuerit,

reliquis a sacro contactu arcerentur. Ratio autem ritus, quia ob corporis imbecillitatem hic [orig: hîc] maiorem. ibi minorem, quae impuras fecit, tamquam morbosae, sacris abigebantur. Unde curatae interea Puerperae et postremo [orig: postremô] die per Sacerdotes a peccatis purgatae, procuataeque etiam Romanorum feminae etc. Plura vide apud Thom. Bartholim. de Puerperio Veter. Franc. Rossaeum, Archaeol. Atticae l. 5. c. 1. ubi de Puerperarum religione, c. 2. ubi de Puerperio seu fetu masculo, c. 3. ubi de infantibus lavandis et ungendis, c. 4. ubi de Cunabulis etc. ut et supra, inprimis in voce Infans, et alibi passim. Addam hoc unum, ex Plut. in Symposiac. l. 3. c. ult. Puerperas, quamprimum doloribus erant defunctae, Iunoni quidem sacrificium struxisse, vestimenta vero Dianae consecrasse [orig: consecrâsse], quae et *loxi/a, Lochia hinca levando seu curando partu dicta: *xitw/nh item, quasi tunicata, ut vetus ostendit marmor: Chitoni. Virgini. Sacrum. De sacrificandi ritu post partum, Phronesium apud Palautum, Trucul. Scen. puero isti, v. 22. sic loquitur.

Eumque gero ornatum, ut aegr quasi Puerperio cubem.
Date mihi huc stactam atque ignem in aram, ut Venerem Lucinam meam.
Hic [orig: Hîc] apponite, atque abite ab oculis; o [orig: ô] Pithaecium,
Face ut accumbam, adiutare sic decet Puerperam.
Ubi est Astaphium! fer huc verbenam mihi, tus et bellaria,
Soleas mihi date, pallium in me huc inice Archilis,
Data aquam manibus etc.

PUFENDORFIUS Samuel, saeculi nostri decus, Sereniss. Suecorum Regis Historiographus et Consilarius, edidit Introductionem in Historiam praecipuorum Regnorum et Statuum Europae: Historiam Rerum Suecicarum: De Iure Naturae et Gentium libres VIII. De Officio Hominis et Civis, quod magni illius operis compendium est, ab Imman. Webero Comitum Schwartzenburgicorum Ephoro Germanice versum etc. Iamque in Aula Berolinensi, in describenda Historia et Rebus gestis Friderici Wilhelmi Elect. gloriosiss. memorae occupatus, brevihanc laudum suarum accessionem publico exhibebit, ut ex Catalogo Francofurtensi accepimus.

PUGANUM urbs Imperii Sinensis in Queichea provincia in confinio Iunnani et Quansiae provinc. ad radices montium, Martin.

PUGELA Graece ta\ *pu/gela, urbs Ioniae circa Ephesum Chio opposita, vitiose Fugela; non enim quod a fugitivis fuerit condita, quod Pomponio Melae, corrupta [orig: corruptâ] scriptione decepto, placuit: sed a)po\ th=s2 pugh=s2, a natibus, nomen accepit. Nonnullos enim ex iis, qui cum Agamemnone militatum venerant, illic propter morbum, sedem ac nates infestantem, commoratos esse, scribit Theopompus. Vide quoque Salmas. ad Solin. p. 100.

PUGIL dictus a pugna, et pugna a pugno, inquit Donatus in Prolog. Hecyrae, Veteres namque ante usum ferri et xrmorum, pugnis et calcibus et morsibus, corporumque luctatione certabant. Similiter, qui Latinis Pugil, Graecis pu/kths2, a pu\c, pugno [orig: pugnô]. Ita ergo in Pugilatu, qui post luctam repertus est, primo pugnis solum pugnabatur, idque stando, quod Luciano est, to\ pai/ein a)llh/lous2 o)rqosta/dhn, rectos stare ac se invicem ferire. Postea ut ferirent fortius, uti coepere [orig: coepêre] caestibus; vel sphaeris, quae caestuum vice essent: unde tantum saepe periculi, ut in luctando nonnulli exspirarent. Imo vela solis pugnis, temporibus, sive locis prope aures discrimen imminebat, quas proin luctaturi tegumentis, quae a)mfti/das2 vocat Clem. Alexandrinus in Paedagogo, l. 2. muniebant. Atque ut homo non interimeretur, sic tamen mulctabatur saepe, ut post pugnam adeo cruentatus dignosci non posset. Dentes etiam ossaque luxabant aut frangebant. Quare eos, qui ad huiusmodi certamina pecunia [orig: pecuniâ] se sinebant conduci, merito increpans Cyprian. de Spectaculis, Ictibus, inquit, infelix facies locatur, ut infelicior venter saginetur: iureque idcirco, ut crudelior, ab Amm. Marcellino, l. 14. culpatur Constantius Caesar, qui nullo [orig: nullô] aeque certamine, ac Pugilatu, caperetur, coeteris licet duro [orig: durô] magis diroque [orig: dirôque]. Vide Gerh. Ioh. Voss. l. de 4. Artibus Popul. c. 3. §. 81. 82. 83. 84. Hieron. Mercurialis Pugilatum a caestuum pugna distinguens, in priore homines nudos ait concertare consuevisse, pugnisque strictis vel nudis, vel aenea [orig: aeneâ] lapideaque [orig: lapideâque] sphaera [orig: sphaerâ] plenis, (unde sfairomaxei=n ) velloris laminaque [orig: laminâque] circumseptis, sese invicem percussisse, modo caput, modo dorsum, modo brachium petentes, neque unquam sese mutuo complicantes; in qua pugna superabat, qui vel adversarium pugnorum ictibus in terram prosternebat, vel gravius damnosiusque feriebat; quamquam non desint, qui etiam calcibus huiusmodi pugnam factitatam, tradant, ob id apud Senecam, Ep. 80. non sfairomaxi/an, sed sfuromaxi/an, legendum contendetes. Victoriae signum erat ipsius Adversarii confessio, vel manu demissa [orig: demissâ], vel alio [orig: aliô] quodam [orig: quôdam] gestu, facta; ut enim porrectio manus [orig: manûs] Pugilatus fuerat prooemium; Papinius, Thebaid. l. 6. v. 663.

Sic demissio, argumentum fuit diffidentis suis viribus, seque victum agnoscentis. Quod quoniam Lacedaemoniis turpe visum, propterea interdictum iis, neforis, ubi demissio illa obtineret, Pugilatu, Pancratio [orig: Pancratiô] aut caestibus, decertarent: Sed nec Alexander istiusmodi certaminis probabat genus, ut docet Plut. in eius vita. In usu autem Pugilatoria, Graece pugmikh\n, fuisse iam ante Troianorum tempora, auctores sunt Plin. l. 13. c. 11. et Homerus, quem etiam Plut. Sympos. l. 2. Probl. 5. observavit, continuo Pugilatum luctae, et cursui idcirco praeponere, quoniam exercitationis id genus prius illis originem acceperit. Sicut quoque Lucretius, l. 5. innuere videtur, v. 1282.

Principes auctoresque eius, Amycus atque Epeus produntur, apud Platonem, de Legg. l. 7. Notum etiam de Castore, Pugile eximio, qui Amycum interemit. Glauco item Carystio, qui 25. Olympiade coronatus, Pyctae seu Pugilis elogio [orig: elogiô], per excellentiam, meruit vocari. Imo et in Deorum numerum quosdam Pugiles fuisse relatos, docet et damnat Euseb. de Praepar. Euang. l. 5. Quia vero ad graver hoc pugnae genus, magno [orig: magnô] corporis robore viribusque erat opus, hinc saginando copori, ut et gravius percuterent, et plagas minus sentirent, mire incubuerunt, Terent. Eunucho [orig: Eunuchô], Actu 2. Sc. 3. unde et apud Plautum Thesprio abb Epidieo rogatus, quomodo herilis filius valeret, Pugilice respondit, atque Athletice. in Bacchid. Actu 2. sc. 3. v. 14. Isidorus quoque propterea Pugilatum vocat virtutem, Origin. l. 18. c. 18. In Gymnicis namque certaminibus Virtutem reponit, perque eam intelligere se ait. immensitatem virium in labore et pondere, etc. Sicut vero Pugilatus accessit Luctae, secundum Vossium, Mercuriali contra illum huic praeponente: ita ex Lucta et Pugilatu tertium quoddam componi coepit Exercitationis genus, quod Pancratium dictum, de quo vide supra. Cum namque Pugiles solis contenderent pugnis, nec unquam complicarentur: Pancratiastae utroque [orig: utrôque] utebantur, insuperque in hoc a Pugilibus differebant, quo illi pugnis strictis, illi digitis solummodo inflexis, certarent. Certabat porro Pugilatu, imo et Pancratio [orig: Pancratiô], uterque sexus; namque de Spartanis Virginibus Propertius id clare testatur, l. 3. eleg. 13. v. 1. s. Xenophon de Rep. Lacedaem. Utilitatem eius in Gymnastica Militari inprimis, ac Athletica, pluribus persequitur, qui et Pugilum icones, ex veter. monumentis gemmarumque antiquarum sculpturis, exhibet, eorum inprimis, qui caestibus certabant, supra laudatus Mercurialis, de Arte Gymn. l. 2. c. 9. cui tit. de Pugilatu Pancratio et Caestibus. Idem Luctatores quidem et Pancratiastas, non vero Pugiles, ungi consuevisse, uti nec Cursores, notat, l. 1. c. 8. Faber tamen Pugiles quoque ait inunctas gestasse [orig: gestâsse] vestes, sed non nisi ad subligaculum aut campestre hac vocem refert, Agonistici, l. 2. c. 2. Vide Radetum ad Curtium, l. 1. c. 7. ubi de Dioxippo nudo cum Horrata armato certante. Neque vero semper veris armis, h. e. caestibus, pugnabant Pugiles, quod numquam sine sanguine fiebat; sed aliis quibusdam mollioribus et innoxios ictus inferentibus. Unde in Gallieni decennalibus, legimus inter alia, apud Treb. Pollionem, c. 8. exhibita Carpenta cum mimis et omni genere Histrionum: Pugiles sacculis, non veritate, pugilantes. Ita enim legit Casaubonus, qui Pugiles, quoties in cruento [orig: cruentô] pugillatu volebant dimicare, manus muniisse sacculis vel tomento [orig: tomentô] fartis, vel alia [orig: aliâ] re plenis, quae gravem ictum non redderet, contendit. Sed cum sacculi sint, quibus exercebantur Athletae, hic [orig: hîc] vero sermo sit, non de Pugilibus exercentibus, sed pugillantibus, qui tamen veris armis non uterentur, flacculis, ut habent meliores libri, omnino legi vult Salmas. Quemadmodum enim gladiatores, quiperlusum depugnabant, lucentium mucronum loco [orig: locô], aut ferulis battuebant, sic Pugilibus, ludicri gratia [orig: gratiâ] pugillantibus, lusoria quaedam arma videntur praesto fuisse, quae ad caestus a)na/loga essent, et eodem [orig: eôdem] modo [orig: modô] manibus aptarentur et circumligarentur, ut caestus. Et quidem e)pisfairi/ois2 ad hanc rem usi deprehenduntur, quae manibus eorum et pugnis innexa hoc praestabant, ut mollius plaga caderet, et citra sanguinem conflictus explicaretur. Pugillos Latini vocabant, ut ividere est hic [orig: hîc] infra; Pollio flacculas appellat, quod in morem pilae laxae et flaccidae essent etc. Vide Salmas. ad loc. Ut de praemiis aliquid adiciam, Pugilatum et Lucltam, maioribus praemiis donari ait, apud Euripidem, Hercules, Alcest. Actu 5. ubi eos, qui in levioribus vincebbant, equos abduxisse; at qui graviorum certaminum victores erant, nempe Pugilatus aut Luctae, boves accepisse, ac mulieres, ait. Sequentibus temporibus palma [orig: palmâ] quoque Pugiles coronatos, habet Tertullianus, advers. Gnesticos. Qua de re vide plura apud Car. Paschalium, Coronar. l. 6. c. 20. et 23. ubi etiam detriplici ictu ad versario infligendo, de quo aliquid quoque sepra diximus in voce Cadere: uti de damnatis ei)s2 to\ pugmh=| monomaxei=n infra, voce Pygmachi.

PUGILLARES Tabulae quas iam ante Troiana tempora in usu fuisse, apud Homerum invenimus, ut ait Plin. l. 13. c. 11. primum, ut Alexander docet Wilthemius, in Comment. ad diptychon Leodiense, nec maiores, quam quas pugillo [orig: pugillô] contineres, duabus paginis, aut ternis, aut quinis, constabbant; unde duplices, triplices, quintuiplices appellatae: Graece *di/ptuxa, tri/ptoxa, penta/ptuxa. Polyptycha vero fuisse, disputat Cuiacius, Observat. l. 4. c. 36. Vide in hac voce. Materies frequenter e buxo, unde puco\n: e citro, Martialis, l. 14. Epigr. 3.

Secta nisi in tenues essemus ligna tabellas,
Essemus Libyci nobile dentis opus:

Languida ne tristes obscurent lumina cerae,
Nigra tibi niveum litera pingit ebur:

Esse putas ceras, licet haec membrana vocetur,
Delebis, quoties scripta notare velis:

ex acere item aliisque; ut plurimum autem e ligno, unde Tabellae dictae. Quibus omnibus ceram coloratam superinducebant. Ovid. l. 1. Amor. Eleg. 12. v. 7.

Ite hinc difficiles, funebria ligna, tabellae,
Tuqe negaturis cera referta notis;
Quam puto de longae collectam folore cicutae,
Mella sub infami Corsica misit apis.

Unde cerei pugillares: de quibus aenigma Althelmi apud Delrium in Octastiche, aenigm. 1.

Melligeris apibus mea prima processit origo,
Sed pars exterior crescebat coetera silvis,
Calceamenta mihi praebebant tergora dura.
Nunc ferri stimulus faciem proscindit amoenam
Flexibus; et sulcis obliquat ad instar aratri.

Nempe calami vicem in his gessit graphium sive stylus, tum e ferro, tum ex aere, de quo suo [orig: suô] loco [orig: locô]: unde iis et nomen, quod pungendo in illis scriberetur. Forma fuit oblonga, et quadrata, eminenti quodam [orig: quôdam] margine circumcirca conclusa, ut Romae se vidisse in vetere arca sepulchrali, in hortis Cyriaci Matthaei, refert Laurentius Pignorius Vir clar. in suo de Servis Commentario, vide quoque supra. Non solebant autem magni momenti scripta iis mandari, sed res, quae haberent usum familiarem, et pene quottidianum: cuiusmodi erant Epistolia, Magistratuum annuntiationes et id genus alia. Iisdem vero, et qui Oraculum consulebant, quaesita solecant inscribere. Scholiastes Aristophanis, ad illud.

*)estefanhfo/rei, inquit, h( *puqi/a. oi( tre/podes2 da/fnh| h)=san e)stemme/noi. oi( manteuo/menoi e)n pucidi/w| e)/grafon ta\s2 peu/seis2 ktl. Et haec ferme fuit priscorum Pugillarium seu Diptychorum ratio. Postea accessit eorum magnitudini, ut nonnulla pugillum multo excederent: Usus etiam in Rep. Christiana augmentum accepit. Fuit enim celeberrimum id Diptychorum genus, quo [orig: quô] nomina Episcoporum, qui recte munus suum administrassent [orig: administrâssent], continebantur; e quibus, si quando contingeret in ea referri Episcopos minime id meritos, nomina iterum eradebantur: quibus de rebus acerrimas olim contentiones viguisse, ex Histor. Eccl. notum est. Inscribebantur porro Diptychis nomina Imperatorum, eorumque, qui locis Deo dedicatis dona tulissent, tum virorum, tum mulierum: ac tandem Synodorum vocabula, quae omnia cum Episcoporum nominibus sub sacrum recitabantur. Vide Wilthemium, loco [orig: locô] praefato [orig: praefatô]. Nec omittenda theca. Pugillaribus asservandis apta, cuius iconem ab Andrea a Tornaco feliciter expressam, habes apud Laur. Pignorium Comm. de Servis, edit. Amstelodam, A. C. 1674. Antiquam scribendi in iis rationem ad amussim explicat Prudentius, in hymno 12. de Cassiano, Mart. v. 47.

Coniciunt alii lapides, inque ora tabellde.
Frangunt, relisa [orig: relisâ] fronte lignum dissilit:
Buxa crepant cerata, genis impacta cruentis,
Rubetque ab ictu curva tumens pagina.

Vide omnino Pignorium, loco [orig: locô] cit. ubi de Notariis, quorum erant thecae, quibus includebantur styli et Pugillaria. Amm. Marcellin. l. 28. Maxime, cum haec eadem numerantes, Notarii prope 30. adsistant cum thecis, et Pugillaribus tabulis. Apud eundem Pignorium, crystallina quoque onychina, sed extra ordinem, Pugillaria fuisse reperies. Adde Pignorio Gellium, l. 17. c. 9. cum Notis Iac. Oiselii IC. et quae infra, voce Vitelliani. At Pugillares, quae in Ecclesia Romana inter ministeria sacra, Pontifici ad stationem procedenti praeferri solita, recensentur, Panvinio fistulae sunt aureae vel argenteae, quibus in Eucharistia olim Calix libbabatur, quarumque usum Pontifex Roman. etiamnum servat. Graeci *pinaki/dia etiam vocant. Latini aliter siphones. Vide Car. du Fresne Glossar. Macros fratres in Hierolex. et in voce Calix.

PUGILLI in Glossis e)pi/sfera, pro e)pi/sfaira, more scribendi illis temporibus usitato [orig: usitatô]. Eaedem, Pugilia, e)pisfe/ria. Item, Pugil, pu/kths2, e)pisfai/rion. Caestibus opponuntur. Caestus enim ex crudo corio erant, plumboque [orig: plumbôque] et ferro [orig: ferrô] insuto [orig: insutô] rigebbant: at Pugilli, ut videtur, sine plumbo et ferro, ex molli corio facti et in modum pilae circa manus et pugnos alligati. *sfai/ras2 hic vocat Pollux, *ei)/pois2 d' a)\n e)pi\ tou= pu/ktou xei=res2 w)plisme/nai: xei=res2 o(pli/tides2, kai\ ta\ o(/pla sfai=rai, a)f' w(=n kai\ to\ sfairomaxei=n kai\ sfairomaxi/a para\ *)aristome/nei e)n *dionu/sw| a)skhth=|. Sic pilas illas. quae gladiis praefixae sunt, quibus in armorum exercitio iuventus depugnat, similiter sfai/ras2 Graeci vocant et e)pisfai/ria: ad quarum etiam pilarum similitudiem videntur haec fuisse e)pisfai/ria, seu pugilla, quae Pugilum exercentium nec in veritate pugnantium manibus circumligabantur, et multum distabant ab illis sacculis arena [orig: arenâ] plenis aut follibus, quibus itidem exercebantur, quosque cum pugiliis istis nonnulli confundunt. haec enim e)pisfai/ria manibus alligata gerebant: at sacculos illos follesve mittebant et remittebant manibusque inter se expellebant. Quia vero pilae istae, vel pugilli, qui circumponebantur brachiis pugillantium, ut mollem et innoxiam plagam infligerent, in morem pilae laxi et flaccidi erant, hinc flacculas eas vocavit Pollio in Gallienis, c. 8. Vide supra.

a PUGIONE nomen officii apud Romanos. Nec enim solum Armiger, in Aula Constantin opolitana, qualis describitur a Corippo Narses, l. 4. vel Scutarius, in eadem, apud Curopalatem, et hinc demum in Turcia, apud Menavium, l. 3. c. 10. puer ephebus, qui Sultano gerit arcum et sagittas: sed et apud Lampridium, Commodo [orig: Commodô] imperante, c. 6. tres Praefectos Praetorio fuisse deprehendimus, in quos libertinus, qui a Pugione appellatus est, quod pugionem Imperatoris suae curae commissum haberet. Apud Veterees autem, ut summi Magistratus gestamen gladius, sic Pugio min oris fuit: quem sic describit martialis, l. 14. Epigr. 33. cui titul. Pugio,

Pugio, quem curvis signat brevis orbita venis,
Stridentem gelidis hunc Salo tinxit aquis.

Vide Thom. Dempster. Paralipom. in Rosin. l. 10. c. 10. Imo Imperatoriae potestatis ac Maiestatis insigne Pugio fuit, quem Galba ante pectus suum demissum gestasse legitur. Nam, ut occisum Neronem, et omnes in iva verba Iurasse [orig: Iurâsse] comperit, deposita [orig: depositâ] Legati, suscepit Caesaris appellationem, iterque ingressus est paludatus ac dependente a cervicibus pugione ante pectus; nec prius usum togae recuperavit, quam opp essis, qui novas res moliebantur. Hunc itaque pugionem Imperatores Praesecto praetorio committebant, qui eum gerebat, vice Imperatoris, unde nota Traiani vox. Philostratus quoque de Basso Praefecto Praetor. Marci, to\ ci/fos2 pepisteume/nos2. Atque hinc Commodus, cum tres Praetorio Praefectos creasset, et in his Libertinum quendam, hunc, cui soli pugionem concredidit, reliquis duobus praetulisse (Adeo non illis iubiecisse, ut quidam volunt) censendus est, utpote vero [orig: verô] potestatis in signi solum ornatum etc. Vide Salmas. ad Commodum Lamprid. loc. cit.

PUGNA a PUGNO, proprie de Pugilibus, postea ad alios significatus translata [orig: translatâ] voce, exercitationem, in qua duo ut plurimum inter se dimicabant, in ludis, Amphitheatris, atque aliis publicis certaminibus spectaculisque, ut victoriae obtinerent coronas populumque oblectarent, denotare coepit. Hos apud Eusebium, Histor. Eccl. l. 8. c. 18. maxhta/s2 reperimus appellatos, quos quidam, sed minus recte, Pugiles ibi interpretati sunt. Duplex vero et ad sanitatem optimumque corporis habitum comparandum (nam et hac [orig: hâc] fini Pugnae institutae) inprimis Pugnae genus in Medicina Gymnastica celebre fuisse, apud Oribasium legimus: Alterum cum telis quam antiqui Monomachiam, Caelius Aurelianus Hoplomachiam vocavit: Alteram sine telis, Sciamachiam dictam, cum homo adversus umbram et brachiis et cruribus pugnabat; vel etiam cum adversus columnam et palum aut murum, decertabat: Quo respicieus Apostolus 1 Corinth. c. 9. v. 26. *(ou/tw pukteu/w, ait, w(s2 ou)k a)era de/rwn, id est, Ita pugnis certop, quasi non aerem cedens. De quibus accurate agit Hier. Mercurialis in de Arte Gymn. l. 3. c. 4. et l. 6. c. 2. Vide et hic passim suis locis. Tandem ad militiam, cuius Pugnae hae velut praeludia ac progymnasmata fuere [orig: fuêre], se significatio nominis extendit, qua de vide supra in voce Proelium. *a\ Pugna seu monomachia Gladiatorum, Pugnatoria tela dicta sunt, quae alias et decretoria, quibus de vita decertabatur, lusoriis seu exercitoriis telis opposita: quorum his qui utebantur, ventilare; qui istis, pugnare, proprie dicebantur, ut videre est apud Senecam, l. 3. Controv. imo et vsis armis pugnare, apud Lipsium, Saturnal. l. 2. c. 19. et supra in voce Gladiatura.

Arma refert sociis et in agmina fida, peracta [orig: peractâ]
Caede, redit --------

Nempe Heroes ante agmina sua procurrentes olim pugnabant, et partis spoliis aut caede peracta [orig: peractâ] redibant ad turmas suas, uti ex Homero videre est. Quem morem ante aliquot saecula, in pugna illa celeberrima Bovinensi, (qua [orig: quâ] stabilivit sibi posterisque Regnum Franciae Philippus Augustus) Reginaldum Boloniae Comitem fuisse imitatum, scribit Rigordus, qui pugnae illi interfuit. Hinc de eodem Guil. Britto l. 11. v. 252.

Bolonidesque sibi simili prospexerat arte,
Inque chori speciem pedites triplicaverat ipsos,
Ut, quoties vellet, per cos invaderet hostem,
Seque receptaret, quoties opus esset, in illos etc.

Porro [orig: Porrô] primum intorquebant hosti iaculum Veteres, deinde ense invadebant, Strabo, l. 10. ubi de Euboeensibus. Et de Latinis Virg. Aen. l. 10. v. 474.

At Pallas magnis emittit viribus hastam,
Vaginaque cava fulgentem diripit ensem.

Vide eundem de pugna Aeneae ac Turni, l. 12. Statum vero pugnantium, indicat idem l. 10. cit. v. 587.

-------- -------- proiecto [orig: proiectô] dum pede laevo [orig: laevô]
Aptat se pugnae etc.

PUGNANS inter Iovis apud Romanos cognomina de cuius Templo, vide Io. Rosin. Antiqq. Rom. l. 2. c. 5.

PUGNUS manus est clausis digitis contracta, cuius usus in Pugilatu olim insignis, ut vidimus. In lotione item manuum apud Pharisaeos, vide supra ubi de iis.

PULANI fortium heroum, qui terram Sanctam Saracenis eripuerunt, degeneres erant filii: qui molles ac imbelles cum Saracenis treuguas inierunt [orig: iniêrunt]. Martinus Sanutus in de Secretis fidelium crucis, l. 3. c. 2. Vide et Pullani.

PULATAE populi Albaniae intra montes, ut Episcop. Pulatensis, ritus Latini. Sub Turcis. Vide Polatae.

PULCHERIA beata et pia Imperatrix, filia Arcadii, soror Theodosii Iun. An. aetat. 16. a fratre Theodosio, Augusta pronuntiata, cum ipso imperavit. Fratrem egregie educatum, ut supra sexum prudens erat, dein cum Athenaide, Leontii filia, quae in baptismo Eudoxiae nomen assumpserat, iunxit. quem cum indiscriminatim, omnibus libellis supplicibus subscribere videret, libello [orig: libellô] ipsi oblato [orig: oblatô], quo [orig: quô] Eudoxiam sibi servam tradi peetebat, corrigere voluit. Quod aegre [orig: aegrê] ferens Imper. sororem Diaconissam voluit efficere, sed illa in praedium suum secessit. Ubi 3. vel 4. annis exactis, rediit in aulam, monitura fratrem, ut a Chrysagphio, qui bonitate Imperatoris abusus, illum in Eutychis partes pertraheree annisus est, caveret: Eoque [orig: Eôque] mortuo [orig: mortuô], Martiano nupsit: Utriu sque cura [orig: curâ] Concilio [orig: Conciliô] Chgalcedonensi celebrato [orig: celebratô]. Obdormivit in Christo,

Ann. Domini 453 aetat 54. omnia sua pauperibus reliquit bona: multa autem construxit oratoria, dom osque pauperibus, nec non sepulchra peregrinis aedificavit, intra quae sancti Laurentii martyris templum construxit, Niceph. histor. Eccles. Venit a Latino pulcher, quod a Graeco polu/xeir, teste Iul. Scaligero [orig: Scaligerô], de causis L. L. l. 1. c. 22. Inde forsan Anglicanum Handsome. Vide Concil. Chalced. Acta Leon. epist. Theodoret. Baron. in Annal. Eccl. Nic. Loydius.

PULCHERIOPOLIS Civitas Epiri novi, in notitia Hieroclis. A Pulcheria Aug. Porphyrogenneta [orig: Porphyrogennetâ] teste.

PULCHRA Silva hodie Mortaria, oppid. permunitum Ducatus Mediolanens. in agro Laumellino, ad Alboneam amnem. Capta a Gallis A. C. 1658. sed reddita.

PULCHRUM promontorium in Africa, Livio. Clon Acroterion Polybius vocat. Carthagini adiacet adversus Aquilonem.

PULEGIUM inter hortensia, pluribus describitur Plinio, l. 19. c. 8. quod in coronas quoque adhibitum, docet idem, l. seq. c. 14. Dignior e pulegio corona vertigini, quam e rosis, cubiculis nostris pronuntiata est. Nam et capitis dolores creditur imposita levare. Quin et olfactu capita tueri contra frigorum aestusque iniuriam et ab siti, tradit Plut. Symposiac. l. 3. Sed et corona [orig: coronâ] pulegii seu calamintae, colla vasis redimiri, ne inde vinum effluat, discimus ex Constantino Caes. l. 6. c. 14. Vide Car. Paschalium, Coronarum l. 1. c. 4. Meminit coronae ex pulegio Martialis, l. 12. Epigr. 32. ubi Vacerram, divitias simulantem, mendicabulum omnibus ridendum ostendens, inter alia, ait, v. 18.

PULEJATUM apud Ael. Lamprid. in Heliogabalo, c. 19. Et masticatum et puleiatum et omnia haec, quae nunc luxuria retinet, primus invenit: poculi genus est Casaubono. Sequitur enim, Denique haec genera poculorum ante Heliogabalum non leguntur. Sed cum poeula appellamus et vasa ipsa, unde bibimus: et liquorem, quem inde bibimus: utro [orig: utrô] modo [orig: modô] hic [orig: hîc] vocem eam accipere oporteat, ambigit. Proxima verba, in quibus de escariis vasis agitur, suadent interpretari de veris poculis: ut intelligamus nova genera poculorum ab Heliogabalo fuisse excogitata, quae etiam odore oblectarent, aut ad libidinem forte stimularent. Verum placet magis de potionibus dinersis e vino varie condito poculorum genera haec accipere: sicut in Geta dixit Spartian. c. 4. eum vini varie conditi cupidum fuisse, vide Casaubon. ad loc. qui etiam Pulveratum, in Regio et Puteani, pro Puleiatum, extare, addit.

PULEX Arabibus pater saltus, nec enim solum anterius, sed et retrorsum mirum in modum salit, ut venatorem fugiat. Hinc in Nebulis Aristophanes, ut Socratem doceat de rebus nil-Lili philosophari, fingit illum pulicis saltum dimetiri et saltu suo [orig: suô] proprios pedes quot transiliat. Verba sunt Actus [orig: Actûs] 1. Se. 2. et Latine sic habent:

DISC. Nuper interrogavit Chaerephontem Socrates,
Quot suos ipsius pedes saltet pulex?
Demorso enim Chaerephontis supercilio [orig: superciliô],
In Socratis caput insilierat.
STR. Quomodo igitur id metitus est. DISC. Dexterrime.
Ceram enim liquefecit, et capto [orig: captô] pulice,
Pedes eius in ceram immersit:
Quibus solutis spatium dimensus est.

*f*e*i. *ti/s2 fhsi tau=ta; *s*t*r. *swkra/ths2, o( *mh/lios2,
*kai\ *xairefw=n, o(\s2 oi=de ta\ yullw=n i)/xnh.
PHI. Quis haec dicit? STR. Socrates Melius,
Et Chaerephon, qui novit pulicum vestigia.

Nempe de Socrate fuisse disseminatum tale aliquid, etiam ex Xenophontis Symposio colligere est, ubi Socrati dicit quidam Syracusanus, *vi)=pe/ moi po/sous2 yu/lla po/das2 e)mou= a)pe/xei: tau=ta ga\r se/ fasi gewmetrei=n, Dic mihi, quot pedes a me distet pulex: aiunt enim te haec dimetiri. Utut autem vile animalculum pulex sit, unde David, cum Rege Saule disceptans, humilitatis cansa [orig: cansâ] pulicem se vocat, 1. Sam. c. 24. v. 15. et apud Dionem Claudius, ut doceret, se tenuiorum hominum insidias susque deque habere, *ou) to\n au)to\n xrh\ tro/pon gu/llantou kai\ qhri/on a) mu/nesqai, Non opertet, inquit, eodem [orig: eôdem] modo [orig: modô] adversus pulicem, quo adversus feram, se tueri; Tzetzis quoque Historiarum Chiliade 9. Hist. 72. Xerxis imbelles copiae vocantur, yullw=n ne/fos2, publicum nubes; et ridetur in Fabulis qui a pulice morsus Herculem invocavit: Inde tamen etiam illustri viro nomen fuisse legimus, Hebr. [gap: Hebrew word(s)] Paros vel Pharos, qui saepe nominatur in libris Esrae et Nehemiae. Sed et in Menandri Messenia yu/llos2 est viri nomen, de quo Suidas. Et Psylla urbs ac Psylli populi indidem nomen habuere [orig: habuêre], vide supra et plura hanc in rem, apud Sam. Bochart. Hieroz. Parte poster. l. 4. c. 19. nec non Auctorem Anon. Sinae et Europ. c. 38.

PULFIO praenomine Titus, centurio, qui iam primo ordini appropinquavit, cum L. Vareno perpetuas controvessias habens, et uter alteri anteferretur, omnibus annis de loco summis simultatibus contendens. Hic in confertissimos hostes irrumpens sequi adversarium iubet, et probandae virtutis occasionem arripere. Verum ab hostibus circumventus ab eodem ereptus periculo [orig: periculô] est; iterumque, L. Vareno cupidius instanti hostibus et in locum inferiorem deiecto tulit subsidium, de quibus vide Caesaris Commentar. c. 43. Ceterum T. Pulfio postea Bello [orig: Bellô] Civili defecit ad Pompeium et exercitum, cui praeerat C. Antonius, prodidit l. 3. de Bell. Civil. c. 67. Vetustissimus Codex Ursini habet T. Pullo. Ciacconio laudatur T. Pulcio.