CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS TERTIVS Literas M, N, O, P, Q, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

PULLA Vestis Romanis, cum lugebant, in usu fuit. Unde Togae pullae meminit Cicero in Pison. Pullatorum Procerum, Iuvenalis, Sat. 3. v. 213. Tacitus, l. 3. Annal. c. 2. in sunere Germanici atratam plebem inducit Propertius, l. 4. Eleg. 7. v. 27.

Denique quis nostro curvum te funere vidit?
Atram quis lacrimis incaluisse togam?

Etiam Artemidorus, l. 2. c. 3. homini aegrotanti, ait, alba vestimenta in somnis visa, mortem portendere: quod mortui in albis efferentur. Nigrum autem pallium salutem significare; quod non mortui, sed quilugerent mortuos, tali veste uterentur. De Mulieribus ambigitur, cum alii Scriptores eas, deposita [orig: depositâ] purpura [orig: purpurâ] et auro [orig: aurô], in veste lugubri fuisse dicant: Halicarnasseus, et eum sequutus Suidas vestem nigram adscribat, et magna pars Veterum. Varro apud Nonium de vita Pop. Rom. Val. Max. l. 1. c. 1. Appianus, Civil. l. 3. Atqui Herodianus, Statius et Plutarchus albam vestem a feminis in luctu usurpatam tradunt: Lucanus quoque, l. 2. de Martia, a funere Hortensii, Catonem, priorem Maritum, repetente, ait; v. 367.

Id est. pulla [orig: pullâ]. Quos Lipsius sic conciliat, ut dicat, nigras vestes luctus proprias fuisse, stante Rep. albas Imperatoribus. Interim et fuscae vestis, in luctu matronali, meminit Appuleius, et Dio, l. 56. tiberium, filiumque eius Drusum, in funere Augusti, faia\n to\n a)gorai=on tro/pon peponhme/nhn, pullam togam, vulgari more paratam, gestasse [orig: gestâsse] tradit. Vide Octav. Ferrarium de Re Vestiar. l. 1. c. 23. Porro, quandiu in usu Togae fuerunt; ingenui non nisi albati, extra luctus tempus, incedebant: Paenularum vero, lacernarum item, imo et tunicarum Romanae plebis color ac vilissimi cuiusque, pullus, sive subniger ac fuscus erat. Unde pullata multitudo, pullatus circulus, apud Scriptores, pro plebe infima ac faece vulgi: Qui color partim lanae nativus, ut Canusinae; cui pulliginem suam adscribit Plinius partim ex albo, vestium usu, ac sordibus in pullum degenerans, Idem color tribonii fuit, seu Pallii Philosophici, ut Philostratus, l. 2. c. 9. docet, cum ait, Apollonium, visa [orig: visâ] apud Indos bysso [orig: byssô], laetatum fuisse, quod e)/oike faiw=| tri/bwni: Basilius similiter, *tri/bwnes2, inquit, periblh/mata/ tina. *tw=n me\n *(rhto(rwn e)ruqroi\ kai\ foinikoi\, faioi\ de\ tw=n filoso/fwn, Tribones Pallia quaedam, Rhetorum purpurea, Philosophorum pulla seu fusca. Vide iterum Oct. Ferrarium, Part. 2. l. 4. c. 17. Nec omittendum, cum Romani lugentes Puliam induerent, dictos esse, mutare vestem, quod in Proverb. abiit, pro Lugubria sumere. Cicer. Orat. pro Sext. Suum dolorem veste mutata [orig: mutatâ] significabant Romani. Vide Sigonium, de Iudic. l. 3. c. 19. Verum, in epulo, etiam lugentes albati accumbebant. Vide Hier. Bossium, de Toga Rom. c. 15. thom. Godwyn. Anthol. rom. l. 3. Sect. 2. c. 7. uti de Iudicibus Nemeorum qui pullata [orig: pullatâ] veste Ludis praesidebant, supra voce Nemea: et de Andronico, cum Imperator creatus esset, pullum pileum mitra [orig: mitrâ] rubra [orig: rubrâ] permutante, ubi de Pileo; aliquid etiam infra voce Pullati. Alia a pulla veste sordida fuit, quae et ipsa a lugentibus usurpata, vide infra Sordida vestis.

PULLANI dicti sunt apud Francos, in Regno Hierosolymitano, qui de patre Francigena et matre Syriana, vel de patre Syriano et matre Francigena gener ati erant; uti habet Sugerius in Vita Ludovici VII. Reg. Franc. c. 24. An iidem cum Polinis, de qua voce supra. Hos, Saracenorum vicinia [orig: viciniâ] infectos, non multum ab iis fide moribusque discrepasse [orig: discrepâsse], atque inter Christianos et Saracenos velut neutros fuisse, docet Wilh. Neubrigensis, l. 3. c. 15. Unde non semel in illos insurgunt, Iac. de Vitriaco in Histor. Orient. c. 67. 72. et Sanutus, l. 3. parat. 8. c. 2. Vide quae de iis, et vocis etymo, observat Car. du Fresne in Notis ad Ioinvillam p. 84. Illis opponi consuesse [orig: consuêsse] Filios Arnaldi, diximus supra ex Macro.

PULLARIAE vulgo Li Brioni, insulae aliquot parvae Histriae in sinu Flanatico adiacentes, Pollae urbi vicinae.

PULLARII a PULLIS dicti, teste Cicerone de divin. l. 2. Attulit in cavea pullos, qui ex eo nominatur Pullarius. Hic caveae pullorum curam agebat, e quorum pastu auguria captarent Augures: quae, quoties offa, quae pullis dabatur, aliquo [orig: aliquô] modo [orig: modô] cadebat in solum, Tripudia solistima dicebantur. Ita Festus, Puls potissimum dabatur pullis in auspiciis, quia ex ea necesse erat aliquid decidere, quod tripudium faceret, id est, terraepavium. Captabantur autem ex pullis Auguria hoc [orig: hôc] modo [orig: modô]: Quotescumque dee inchoanda re quapiam exsequendaque, Deorum per pullos sensa placitaque exploratum ibant (oportebat autem id fieri summo [orig: summô] mane et primo [orig: primô] diluculo [orig: diluculô] ) imperato [orig: imperatô] de more silentio [orig: silentiô], pultem illis aut offam, cavea [orig: caveâ] reclusa [orig: reclusâ], obiciebant. Quod si ad oblatam escam mox pulli e cavea non prosilirent, aut serius egressi vel non attingerent eam, vel alarum plausu dissiparent, vel relicta [orig: relictâ] esca [orig: escâ] oberrarent, aut occinerent, aut prorsus non vescerentur, vel avolarent penitus, omnen prae se ferebant magni terroris et sollicitudinis, eventusque tristissimos, et Pullarius exitum animo [orig: animô] praemetiens, ne quid molirentur, sed vel desisterent ab incepto, vel differrent deliberationes, vel prorsus hoc mutarent, quod prae manibus erat, hortabatur. Sin pulli mox proruerent cum impetu certatimque in escam involarent, et avide depascerentur, ita ut vescen tibus illis ex ore aliquid relaberetur et terram paviret, quod tripudium faceret solistimum, inde spe hausta [orig: haustâ] mirifica [orig: mirificâ] Pullarius, ut constanter fortiterque coepta urgerent, iubebat, successusque optatos ac prospera a Diis spondebat omnia. Solebant autem in auspiciis non passim omnes, sed hi tantum adhiberi, qui essent periti, i. e. qui, quid Silfentium foret, intelligerent, Cicer loco [orig: locô] cit. Qui, si quae Dii

divulgata voluissent, vel dissimulassent [orig: dissimulâssent]; vel veteratione suppressissent, idem contrahi nefas credebatur, ac si quae occulta et tacita tenenda erant, palam fecissent. Si vero fuissent mentiti, aut omine conficto [orig: confictô], qui eo [orig: eô], quod ostensum esset, stibdole et raudulenter depravato [orig: depravatô] et in contrarium detorio [orig: detoriô] sensum, non illi qui consulebat, quique de more praesens non erat, ut vidimus supra voce Extispices, traudi esse, sed in Auctoris retorqueri capur, censebatur. Hinc apud Livium, l. 10. c. 40. Pullarius tripudium solistimum Consuli Papirio falso nuntians, paulo post patefacta [orig: patefactâ] fraude, ab altero Pullario, initio [orig: initiô] pugnae emisso [orig: emissô] temere pilo ictus cecidisse legitur. Fuit id genus divinandi maximae auctoritatis habitum, quum Pullos istiusmodi caveae inclusos vesci iubereent, non quidem Pullarii seu pullorum cuslodes, sed Magistratus ipsi, sive urbici sive militares: auxitque superstitionem unus et alter successus. Apud Siciliam enim, non pascentibus in auspicando pullis, ac per contemptum mari demersis, ut biberent, quando esse nollent, praelium navale iniit Claudius Pulcher ac superatus est, apud Sueton. Tiber. c. 2. Idem de P. Claudio, bello Punico primo, refert Val. Max. l. 1. c. 4. ex. 3. et L. Iunio eius collega Polyb. l. 1. quorum proin is populi iudicio [orig: iudiciô] concidit; damnationis hic ignominiam voluntaria [orig: voluntariâ] morte praevenit, Sic cum Flaminius, Pullario respondenti, pullos pasci noluisse et proin rem differendam, regessisset: Praeclara esse auspicia, si esurientibus pullis res geri; saturis autem nihil geri posset; signis convulsis, ad Thrasimenum pugnavit infeliciter et cum XV. Romanorum milibus ab Hannibale caesus est. Sequebantur enim semper exercitus hi Pullarii, locumque prope signa in mediis castris habebant, intrantibus vallum ad manum laevam, quem Augurale fuisse dictum, observat I. Lipsius ad Tacit. Annal. l. 2. Maxime namque hoc [orig: hôc] augurii genere utebantur Romani, ut praelii eventum coniectarent. Unde de eodem Auspicii genere Silius. l. 5. v. 59.

Tunc ales, priscum Populis, de more, Latinis
Auspicium, cum bella parant, mentesque Deorum
Explorant super eventu, ceu praescia luctus
Damnavit vesci, planctuque alimenta refugit.

Sed et Urbici Magistratus augurio [orig: auguriô] hoc [orig: hôc] usi. Unde Prudentius in Romano Mart. v. 146.

Cum Consulatum initis, ut vernae solent,
Pudet fateri, farre pullos pascitis.

Utrumque Plinius coniunxit, l. 10. c. 21. Ut plane dignae alititantum honoris praebeat Romana purpura, horum sunt tripudia solistima, hi Magistratus nostros quottidie regunt, domosque ipsis suas claudunt aut reserant: hi fasces Romanos impellunt, aut retinent; iubent acies aut prohibent, victoriarum omnium toto [orig: totô] orbe partarum auspices, hi maximo terrarum imperio imperant. Ritus et sollemnia verba sic refert Cicero ubi supra: QU. FABITE MIHI IN AUSPICIO ESSE VOLO. Respondet, AUDIN. Illi autem, qui in auspicium adhibetur, cum ita imperavit is, qui auspicatur, DICITO SILENTIUM ESSE VIDEBITUR. Nec suspicit, nec circumspicit: statim respondet, SILENTIUM ESSE VIDERI. Tum ille, DICITO, SI PASCUNTUR? PASCUNTUR. Quaeaves? et ubi? Attulit, inquit, in cavea PULLOS is, qui ex eo [orig: eô] nominatur PULLARIUS. Sed quia, cum pascuntur, necesse est aliquid ex ore cadere et terram pavire, TERRIPAVIUM primo, mox TERRIPUDIUM dictum est, hoc quidem iam TRIPUDIUM dicitur. Cum itaque offa cecidit ex ore pulli, tum auspicanti TRIPUDIUM SOLISTIMUM nuntiant. *e\ pullis vero gallis captata auguria, quod omnium animalium ii essent pugnacissimi; de quibus vide aliquid supra in voce Gallus: et plura hanc in rem, apud Ioh. Rosin. Antiqq. Roman. l. 3. c. 10. cum Paralipom. Thom. Dempsteri; quorum is caveae et Pullorum icona ex veter. monumentis exhibet ibid. Origo huic divinandi generi a Lyciis arcessitur Al. ab Alexandro, qui quoties eventum rei alicuius praescire satagebant, accessisse ad fontem Apollini dicatum, et esca [orig: escâ] piscibus obiecta [orig: obiectâ], exinde futura augurati fuisse, leguntur. Vide cum Gen. Dierum, l. 1. c. 29. cui adde, si placet, Thom. Godwyn. Anthol. Rom. l. 2. sect. 2. c. 7. qui Pullarios non tam custodes pullorum, quam Augrum genus, facit: et quae hic [orig: hîc] dicimus passim, de Auguribus, voce Solistimum alibique. At Pullarius, in veter. Inscr. 647. 2. -------- Carissimo negotianti Pullario Parti B. M. T. officium est in Coquina Regia, cui pullorum seu altilium cura commissa, Gall. le Poulailler, Car. du Fresne Glossar. Proprie autem Gallis pulli gallinae cuiuslibet aetatis, uti de Afris suis scribit Augustin. in Iudices, c. 25. Sed et Pullorum cantus; apud varios Scriptores medii aevi, pro gallicinio, occurrit, de quo vide quae annotavit Car. du Fresne ad Alexiadem, p. 271. et nos supra.

PULLATI memorati Suetonio, in Aug. c. 44. Sanxit, ne quis Pullatorum media [orig: mediâ] cavea [orig: caveâ] sederet; plebeii fuere [orig: fuêre] et in ferioris ordinis cives. Cum enim stante Rep. pulla [orig: pullâ] veste non nisi in luctu uterentur Romani, sub Imperatorum Togae antiquato usu, exolevit etiam simul coloris albi usus, et tum omnis plebeiae vestes pullae fuerunt. Hinc Pulla paupertas Calpurnio.

O utinam nobis non rustica vestis inesset,
Pullaque paupertas et adunco [orig: aduncô] fibula morsil.

Indeque discrimen natum inter cives, ignotum saeculo priori, ut alii Candidati dicerentur, non sensu prisco [orig: priscô], sed honestioris ordinis cives: alii Pullati, infima plebs sive vulgus; utrique a colore vestium, quo [orig: quô] uterentur. Quorum illos Seneca de beata vit. c. 2. Pexatos, istos Coloratos vocat, observante Lipsio [orig: Lipsiô]. Vide Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 5. c. 32. et supra passim, uti de pullo colore Casaubonum, ad Aug. Suetonii c. 41.