December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised


image: as0001

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS QVARTVS Literas R, S, T, V, X, Y, Z, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.



image: as0002

[gap: blank space]

image: s0001

[gap: illustration]

image: s0011a

RAPHANUS in templo Delphico ex auro dicatus. Plin. l. 19. c. 5. Ut Graeca est vanitas, fertur in templo Apollinis Delphis, adeo coeteris cibis praelatus raphanus, ut ex auro dicaretur, beta ex argento, rapum e plumbo. Idem vero et paederastarum ac moechorum olim poena. Id enim perpeti consuervisse, ut sublatis pedibus violentam admitterent in depilatos vulsella [orig: vulsellâ] podices raphanorum et mugium et ligneorum contorum impulsionem, Scriptores testantur: quorum primus omnium Aristophanes in Nubibus, Act. 3. Sc. 4. Iustum et Iniustum altercantes introducens, id pluribus exsequitur. Idem confirmant, Catullus, Epigr. 15. Iuvenalis, Sat. 10. Steph. de Urbibus, Alii. Sed et Dudymus, apud Hom. in Il. in verbo, w)= lakia/da, de Adulteriis, inquit, legitur. Tribus enim Attica, Laciada: in qua multi raphani, quibus utuntur ad irrisionem eorum, qui in adulterio deprehensi. Utuntur vero manubrits quoque securis in anum intromissis, eis deficientibus. Suidas rem plenius sic explicat: Et raphanis in podicem iniectis puniri: evulsis pilis, cinere calido [orig: calidô] aspergi, apud Aristophanem de impudicis dicitur. Sic enim Moechos foede tractabant: Raphanos capiebant, quos in eorum podices immittebant et eos pilis evulsis nudabant, celidosque cineres aspergebant, eos abunde sic excruciantes. Licet enim haec cinerum calidorum ac propemodum urentium inspersio super depilatas et diffractas ani partes, fortassis remedii loco [orig: locô] adhiberetur, ad sanguinem sistendum vulneraque curanda, non tamen fiebat ea sine ex quisito dolore: Quemadmodum Turcae verbera curare solent, contusas partes aceto saleque acerbe perfricantes. Idem poenae genus obtinuisse in Armenia, Lucianus docet dial. de Morte Peregrin. Vide quoque leg. nec in ea. §. sed qui occidit. ff. ad l. Iul. de adult. protei/nein e)kei/nois2 th\n e)pi\ sko/lopos2 a)paiw/rhsin, Nicet. Choniates, poenam hanc vocare videtur. Plura de hac aliisque Moechorum poenis, apud Licetum, de Lucernis Antiqq. l. 6. c. 75. ubi Lucernam ludicram Iacobi Pighetti fusc explicat; et supra Paratilmus, it. ubi de Adulterio.

RAPHELENGIUS Franciscus Flander, Linguar. Orientalium peritissimus. Lutetiae. Ioh. Mercero [orig: Mercerô] praeceptore usus, inde in Angliam traiecit, ac Graecam Linguam professus est Cantabrigiae. Hinc in Belgium redux, ducta [orig: ductâ] Christoph. Plantini filia [orig: filiâ], Bibliorum Regiorum, quae tum a socero typis exprimebantur, corrector, Notas quoque addidit. Tandem Lugduni Batav. Hebraicae Linguae Professor, obiit A. C. 1597. aetat. 58. Scripta eius, quae partim ipse impressit, Typographi munere aliquandiu defunctus, partim composuit, enarrat in Elogiis Ant. Teissier, Part. II. Filium habuit cognominem, auctorem notarum in Senecam Tragt. et Elogium metric. in Effigies 50. Virer. eruditorum.

RAPHIA urbs Palaestinae prope Iordanem. Ptol. Steph.

RAPHIDIM locus in solitudine non procul ab Horeb monte, ubi undecima Israelitarum mansio fuit. Numer. c. 33. v. 14. Latine reclinatoria, sive stramenta, aut remissae manus, vel medicina manuum.

RAPHON loci nomen. 1. Machab. c. 5. v. 37.

RAPINA furtum impudenter ac vi factum, IC. definitur cuius actio simul rem et poenam persequebatur, Iustinian. Quamobrem formula erat: Aio maevium vi vestem mihi eripuisse, atque, eius rei nomine, eum quadruplum mihi dare oportere. Ioh. Rosin. Antipq. Rom. l. 9 c. 13. Idem vero tripli poenam suggerit, eod [orig: eôd]. l. c. 5. Olim tamen latrocinari et praedas agere in externos, nullo [orig: nullô] bello [orig: bellô] indicto [orig: indictô], pro licito habebatur, quod *sku/qismo\n vocat Epiphanius. Hinc illa, apud Homerum, an Pradones estis? amica interrogatio, Odyss. g. ubi Scholiastes, ou)k a)/docon h)=n para\ toi=s2 palaioi=s2 to\ lhsteu/ein, a)ll' e)/ndocon, Latrocinari apud Antiquos, non tantum infamta [orig: infamtâ] carebat, sed etiam gloriosum ducebatur. Cuius et Thacydides meminit l. 1. et in Solonis l. vet. Collegia e)pi\ lei/an e)rxome/nwn. Quippe, ut Iustinus ait, l. 43. c. 3. ad Tarquinii tempora, latrocmium maris gloriosum habebatur, Hug. Grotius, de iare Belli ac Pac. l. 2. c. 15. §. 5. Sed hac de re plura diximus supra, in voce Piratica. Apud Romanos rapiunda Virginis (Sponsae) vis simulata, inter nuptiales ritus, viguit, nec ullum habebatur connubium legitimum, nisi simulato [orig: simulatô] raptu perageretur: Quam legitimi Matrimonii rationem antiquissimam fuisse, et a raptu Sabinarum initium sumpsisse, Iac. Raevardus ICtus arbitratur; qui quia feliciter Romulo successerat, ideo institutum ab eodem putat, ut non vero [orig: verô], sed simulato [orig: simulatô] raptu, omnis sponsa a Sponso in posterum caperetur. Sic itaque quisque Virginem e gremio Matris, aut ex proxima necessitudine, vi simulata [orig: simulatâ] raptam non aliter suam faciebat, quam Romana pubes Sabinas olim Virgines usu suas fecerat. Quod omnino videtur voluisse Festus, cum scribit: Rapi simulatur Virgo ex gremio Matris, aut si ea non est, ex proxima necessitudine, cum ad virum trahitur, quod videlicet ea res feliciter Romulo cessit. Eodem [orig: Eôdem] respiciens Tertullian. l. de Spectaculis, Deinde, inquit, Equiria Marti Romulus indixit; quamquam et Consualia Romule defendunt, quod ea Conso dicaverit Deo, ut volunt, consilii eius scil. quo [orig: quô] tunc Sabinarum Virgmum rapinam militibus suis in matrimonia excogitavit: Probum plane consilium et nunc quoque apud ipso Romanos iustum et licitum etc. Prolixe et eleganter ritum describit Appuleius. Milesiar. l. 4. Interim nulli alii connubii contrahendi modo, quam ei qui usu fiebat, raptum hunc convenisse, docet Raevardus, apud Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 5. c. 37. Primi autem mulierum Raptores Centauri perhibentur, qui a Lapithis forte ad convivium invitati, cum vino [orig: vinô] incaluissent, illorum uxores rapuere [orig: rapuêre], unde grave inter utramque gentem bellum, quod pluribus Poetae persequuti sunt. Ovidius inprimis in Metamorph. l. 9. Vide quoque Palaephatum, l. 1. Boccatium 9. Gen. c. 31. Fortun. Licetum de Gemmis annul. Schem. 35. c. 122. ubi vel ab


page 11, image: s0011b

Euryto Hippodamon, vel a' Nesso Deianiram raptam, in Gemma, exhibet atque Comm. suo [orig: suô] illustrat etc. A Tritonibus non raro feminas formosas, si forte incautius in mari se abluant, aut in litore obambulent, rapi sub undas testantur Lucianus, Dial. Trit. tom. 3. Alex. ab Alexandro, Genial. dier. l. 3. c. 8. Gyraldus Syntagm. 5. etc. quorum ille istiusmodi marinum hominem, mulieribus ad fontem in Epiro accedentibus insidiatum, postquam semel atque iterum solam aliquam nactus esset, sub undas detulisse, tandem cum apud loci incolas percrebuisset, captum necatumque fuisse, retert. Similiter in Tanagraeorum primarias matronas, quae arcanis Liberi patris initiatae, ad mare, quo expiationis causa [orig: causâ] lavarent, descenderant, Tritonem impetum fecisse, narrat Pausan. Boeotitis, ut alia omittam. Quod duas ob causas maxime ab ipsis fieri, tum libidinis, tum gulae explendae, contrendit Fortun. Licetus, de Gemmis Annular. Schem. 10. c. 61. ubi puellae a Tritone raptae iconem prolixe explicat. Cui adde, si visum est, Iul. Scaligerum contra Cardan. Exercit. 226 et l. 2. de Histor. Animal. Maiolum, in Dieb. Canicular. colloq. de Piscibus, Bapt. Fulgosum, l. 1. c. 6. Theophanem Isaurum Abbatem in Chronol. Dam. Goes in Olyssipones enarr. Georg. Burin in Harlemo etc.

RAPINUM oppid. Germaniae duplex, amne tantum discretum: antiquum Alt Rapin, et novum new Rapin, Comitatus caput, in Media Marchia Brandeburg. 8. milliar. German. ab Havelberga in Ortum 9. a Berlino in Boream.

RAPIUM in vetustis Schedis MS. quae Honorii Scholastii nonnulla pro clientibus acute dicta factave continent, Aliqua nobilissima mulierum duo tenuia lintea palladiis artibus unius in telae volumine rapio [orig: rapiô] delicatiore texuerat: acus est a verbo r(a/ptw, unde r(apeu\s2 et r(apei=on. Hinc rapio [orig: rapiô] lintea suere, idem quod acu pingere est, de quo artificio diximus supra passim, inprimis ubi de Plumariis. Vide Salmas. Not. ad Vopisc. in Carino, c. 20.

RAPOLLA urbs Basilicatae, parvi circuitus, media fere inter Melphum in Circium et Venusiam in Eurum, 5. milliar. et 20. a Compsa in Ortum, prope Apenninum, et limites Principatus Ulterioris.

RAPPERSUILA vide RUPERTIVILLA.

RAPPOLSTENIUM Comitatus Alsatiae, sub proprio olim Comite, quarum Stirps Rappolstenia seu Rochspoletana seu de Ribeaupierre, in Alsatia, a multisseculis, rebus gestis et adfinitatibus illustrissima, floruit. Communis traditio Scriptorum Germaniae (quibus etiam Franciscus Sansovinus, in honorem gentis Ursinae, calculum adiecit) eam a Rocho Duce Spoleti, Italia [orig: Italiâ] circa finem IX. aut principium X. saeculi pulsi, derivat. Aliquoties in diversos ramos abiit. Sed quorum, excepto [orig: exceptô] primario [orig: primariô] trunco [orig: truncô], nullus diuturnus fuit, qui tamen et ipse in Ioanne Iacobo haud pridem exstinctus est; Comitatu ad generum eius Christianum Comit. Palatinum Rheni delao [orig: delaô]. Series familiae ista: Wilhelmus Dn. de Rappolstein, qui obiit A. C. 1475. ex Ioanne Comite Novocastrensi (de Nevenburg seu Neufchastel ) genuit Wilhelmum Dn. de Rappolstein, defunctum A. C. 1547. Huic ex Maria Comite Bipontina (de Zweibruck et Birsch ) genitus Ulricus Dn. de Rappolstein, decessit A. C. 1531. Pater ex Anna Alexandrna Comite Furstenbergica. Egenolphi Dn. de Rappolstein, qui defunctus est, A. C. 1585. Hoc [orig: Hôc] et Maria [orig: Mariâ] Comite Erpachia [orig: Erpachiâ], natus Eberhardus Dn. de Rappolstein (qui obiit A. C. 1637.) iunxit sibi Annam Ringraviam, atque ex ea suscepit Ioannem Iacobum Comitem et Dn. de Rappolstein; maritum Annae Claudiae Comitis Silvarum et Rheni, atque ex ea patrem Eberhardi Casimiri, (qui natus et denatus est A. C. 1639.) Catharinae Agathae, quae nata A. C. 1648. nupsit Christiano Comiti Palatino praefato, qui nunc Comitatum tenet; Christiani Eberhardi (qui natus A. C. 1650. decessit A. C. 1651.) Annae Dorotheae (quae obiit A. C. 1653.) etc. Vide Phil. Iac. Spenerum, Sylloge Geneal. Histor. in Fam. Palat. et Theatro Nobil. Europ. Part. I. p. 4.

RAPSA oppid. in Pentapoli, sive Cyrenaica regione, Plin. l. 5. c. 5.

RAPTA est Quiloa, emporium celebre, cum Insul. et promontor. cognomine Portum habet capacem. Vide Quiloa.

RAPTORES proprie Veteribus dicti sunt, qui tigridis catulos rapiunt; quam vocem in Latrones non bene mutavit Solinus. c. 17. ubi, de tigribus loquens, inter alia ait. Maxime potentia eorum probatur, cum maternis curis incitantur. Cum catulorum insistunt raptoribus, succedant sibi equites licet et fuga [orig: fugâ] quantalibet [orig: quantâlibet], astu quantolibet [orig: quantôlibet], amoliri praedam velint, ni in praesidio maria fuerint, frustra est autem omne. Notantur frequentissime si quando latrones suos asportatis catulis renavigantes vident, in littore irrita [orig: irritâ] rabio cernuari, velut propriam tarditatem voluntaria [orig: voluntariâ] castigantes ruina [orig: ruinâ]: quamquam de fetu universo vix uniis queat subtrahi. Ubi quos Raptores prius vocat, dein Latrones dicit. Vide Salmas. ad loc. Coeterum Romanis raptus in nuptiis placuit, vide supra voce Rapina et de communi vocis notione in Direptio, item Praeda.

RAPTUM promuntorium Aethiopiaesub Aegypto. Ptol. Steph. Raptra, et metropolin Barbariae vocat. Magalo Mercatori. Vide Rapta.

RARASSA Indiae intra Gangem urbs, Ptol. Racang Castaldo. Sed in Codice Graeco Gragausa legitur.

RARENTUS urbs Italiae. Steph.

RARIA campus in Eleusine, in qua Triptolemus primum seminsse dicitur. Steph. *(ra/rion, pedi/on e)n *)eleusi=ni kai\ *(rari/a gh=, *(rari/as2 h( *dhmh/thr. Male apud Hesychium: *(ra/rion, paidi/on, pro pedi/on. Nomen hoc inditum erat illi campo a Rharo, Triptolemi patre. Hesych. *(ra/ros2, i)xuro\s2, kai\ o).noma tou= *trittole/mou patro\s2. Fil. hic erat Cranai, ut idem alibi: *kranaou= u(io\s2 *(ra/ran.