December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised


image: as0001

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS QVARTVS Literas R, S, T, V, X, Y, Z, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.



image: as0002

[gap: blank space]

image: s0001

[gap: illustration]

image: s0045a

RETELIUM urbs Campaniae Gallicae ad Aronam fluv. capta a Leopoldo Archiepiscopo A. C. 1650. recepta A. C. 1653. Hispanis a Gallis gradi clade affectis; 18. leuc. a Remis in Boream, 10. a Sedano in Africum, caput tractus Retelensis, qui pars est Borealis Campaniae inter Axonam fluv. et limites Leodiensis ditionis ac Luxemburgici Ducatus. Tutulo [orig: Tutulô] Ducatus insignis.

RETENTURA dicebatur olim posterior Castrorum pars. Illa enim in Praetenturam et Retenturam a Romanis distincta; qui Praetenturam vocabant illam partem, quae in primore acie ante Praetorium erat, ubi Principia et porta Principalis: Retenturam vero, quidquid a tergo Praetorii tendebat et in posteriore parte, Salmas. ad Solin. p. 415.

RETHMA locus ad quem venerunt filii Israel de Aseroth. Numer. c. 33. v. 18. Latine. Iuniperum, sive sonitus.

RETHOM in tribu Isaschar. Hieronym. in Loc. Hebr.

RETIA Silva in pago Galliae Vadensi, la forest de Rets, ad cuius vervicem situs est locus Villaris, Viliers Col de Rets propterea, vulgo corrupte Villiers Coteres dictus. In silva est Burgus Fontis Bourg-Fontaine, Monasterio [orig: Monasteriô] illustris, et Campipgratum Champre. Hadr. Vales. Notit. Gall.

RETIANUS Praefectus legionis secundae Parthicae, a Severo institutae et equitum extraordinariorum, inter conscios caedis Antonini Caracallae, memoratur Spartiano in Vita huius, c. 6.

RETIARIUS Graece *diktuobo/los2, alter Gladiatorum, qui reti, quod iaculum vocabant, Plautus, Asinar. Actu. 1. sc. 1. v. 87. una [orig: unâ] voce Reteiaculum, pugnabat contra Secutorem, quo adversarium suum involveret, Fest. altera [orig: alterâ] vero tenebat fuscinam tricuspidem, gladii loco [orig: locô]. Iuvenalis, Sat. 8. v. 203.

---- Movet ecce tridentem.

Hoc Gladiatorum genus perpetuo in tunica pugnabat: unde Retiarii tunicati Prov. spongias secum ferebant, ad sanguinem abstergendum obstruendaque vulnera, qua de re Plin. l. 31. c. 11. Vide Lipsium, Saturnal. l. 2. c. 7. Pugnanti adversus Mirmillonem Retiario, acclamari solebat: Non tepeto, piscem peto; quid me fugis Galle? Mirmillones enim piscis effigiem in galeis gerebant. Exemplum armaturae a Pittaco, uno ex septem Graeciae Sapientibus, etc. Vide quoque infra, in voce Secutor.

RETICULI Campagi memorantur Trebellio Pollioni in Gallieno, c. 16. Caligas gemmatas annexuisse dicitur, cum campagnos Reticulos appellaret. Ubi quidem Reticulorum nomen adiunctum, eum, in campagis illis Imperatoriis, ornatum suggerit, quo [orig: quô] eorum, obstragula crebris et apte distinctis in cisuris, retium ad instar, aliquando fuisse fenestrata intelligamus. Sic enim Varroni Fenestrae reticulatae dicuntur de R. R. l. 3. c. 7. quae cancellis sive reticulis obiectis munitae, B. Balduinus de Calceo Antiq. c. 18. ubi de Campagnis et Tzangis. Ad quae verba Andr. Frisius, Siquidem verbis Auctorris, inquit, fides, putaverim optimam Campagorum delineationem esse, quae inter Romae Elegantias, ante annos aliquot, auctore Mathamo [orig: Mathamô], prodiit. Est enim ea reticulata prorsus et frequentibus incisuris conspicua. Sed nec aliam Tzanga figuram fuisse autumaverim, quam quae libello [orig: libellô] eodem [orig: eôdem] exhibetur, propendente in summitate pedis quadam [orig: quâdam] quasi lamella [orig: lamellâ], quae Aquilae repraesentat effigiem; cuius utriusque iconem exhibet loco [orig: locô] cit. Alios autem ab his Reticulis, calceos esse fenestratos dictos. ostendit idem Balduinus, c. 12. de Sandaliis, effigiemque eorum similiter Frisus praefatus, in statua Eumenio Rhetori, in illustri Clivorum oppido posita [orig: positâ], repraesentat., ibid.

RETICULUM tegmen capitis muliebre. Varro, in Sequi Ulysse: Suspendit Laribus marinis molleispilas, Reticula, ac strophia. Cicer. Verr. 7. c. 2. Ipse autem coronam habebat unam in capite, alteram in collo: Reticulumque ad nares sibi opponebat: tenuissimolin [orig: tenuissimôlin] ô, minutis maculis, plenum rosae. Equo loco colligere est, Reticulum etiam dictam fuisse fasciam laneam vel lineam, ad formam retis factam, quam faciei admovebant, ne agnoscerentur, vel ut naribus suaves inspirarent odores. Sed cum ad ornatum muliebrem spectat, tum id est, quod capillos continet. Ita enim Varro praefatus, l. 4. de L. L. a Reti dictum est, quod capillum contineret. Vide Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 5. c. 35. Festus Reticulorum rectorum meminit, h. e. quae sursum versus texta erant, non secus ac tunicae rectae: Regillis tunicis albis et reticulis luteis utrisque rectis, textis sursum versum a stantibus, pridie nuptiarum diem, virgines indutae cubitum ibant, ominis causa [orig: causâ], ut etiam in togis virilibus dandis observari solet. Ubi Reticula, non sunt fasciae pectorales, uti quidam contendunt, sed capitales; quae videntur eadem ratione, qua [orig: quâ] sthqo/desmoi, texi solitae, Reticulum de prasinis, occurrit apud Capitolin. in Maximino Iuniore, c. 1. inter arras sponsalitias Iuniae Fadillae, Monolinum de albis novem, reticulum de prasinis undecim, dextrocherium cum costula de hyacinthis quatuor. Ubi observat Casaubonus, Reticulatis operibus inseri gemmas solitas. Sed et veticulorum, cum dextrocheriis, meminit Trebellius Pollio in Vita Quieti, c. 14. ubi Alexandrum in illis plerumque exsculptum refert: Alexandrum magnum Macedonem viri (de Macrianorum familia) in annulis et argento, mulieres in Reticulis et dextrocheriis et in omni ornamentorum genere, exsculptum semper habuerunt etc. De Reticulo minuto, quo [orig: quô] lectum suum circumdedit Aelius Verus Imperator diximus supra, in voce Rete.

RETINA locus Campaniae apud Misenam promontor. a Calastro 3. mill. pass. Plin. l. 3. c. 5. Etiam Resina.

RETINACULA sive Corrigiae stringendis serviebant calceamentis: Unde Sidon. Apollin. Carm. 2. v. 401. et seqq.

---- Retinacula bina cothurnis
Mittit in adversum vincto de fornice pollex,
Quae stringant creptidas.



page 45, image: s0045b

Antiquis enim non minus, ac aevi nostri hominibus, decorum maxime visum esse, si strictim calcearentur, auctor est Festus in Tentipellium: Hominisque incurii ac mimime lauti indicium fuisse habitum, si pedes in laxa calceorum pelle natarent, Ovidius innuit, in illo, l. 1. Art. Amand. v. 516.

Nec vagus in laxa pes tibi pelle natet.

Sic autem ex verbis Sidonii crepidae pedibus adstringi consueutsse videntur, ut primum ab uno soleae latere ad aliud, per superiorem extremi pedis partem sive fornicem, corrigia, vel si mavis, ansula quaedam, duceretur: deinde ab huius ansulae medio, quod pollici proximum est, duae aliae corrigiae in adversum ita procurrerent, ut alteram ansulam, quae medium pedem superne vinciebat, per latera ut rinque fissam, pervadentes pone talum simul arcte connecterentur. Quod dum fiebat, si quando Retinaculum corrigiamve contingeret effringi, mali ominis loco [orig: locô] habitum est; sic ut suscepta negotia, ad quae prodituri erant calceati, desererentur. Id enim diserte Cicero testatur, de Divin. l. 2. Quae si suscipiamus, pedis offensio nobis, et abruptio corrigiae, et sternutamenta erunt observanda etc. Similiter, quibus in itinere Retinaculum forte rumpebatur, differebant iter. Vide Balduinum, de Calceo, c. 21.

RETINENDI Iudaeos ius nemini olim erat, qui videl. alterius Domini essent, ut videre est in Statuto Ludovici IX. de Iudaeis A. C. 1238. apud Car. du Fresne, Nec aliquis in toto Regno potuit retinere Iudaeum alterius domini: et ubicumque aliquis invenerit Iudaeum suum, ipsum licite capere poterit, tamquam proprium servum, quamcumque moram fecerit Iudaeus sub alterius dominio vel in alio Regno. Nisi societas inter duos dominos, pro utrusque subditis, esset inita, quam Percursum dixere [orig: dixêre]; quod utriusque domini hominibus liceret, domino [orig: dominô] suo [orig: suô] relicto [orig: relictô], ad alium Dominum, quo cum Percursum ille habebat, transire. Nempe glebae adscriptis similes habiti Iudaei, quos Dominorum servitio subtrahere nemini licebat, ut idem docet Car. du Fresne in Glossar.

RETIOLUM apud Augustin. Ep. 109. Nec sint vobis tam tenera capitum tegmina, nec retiola subtus appareat: diminutivum est a Rete, et significat fasciam, quae comas colligebat, krw/bulon. Virgines namque cirratae olim erant, et crinem in vertice concumulatum et colligatum gerebant, absque ulla diakri/sei; cum Mulieres crines haberent, eosque a fronte divisos. Tertullian. de Virginibus vel. Utique hoc maxime virgini insigne est, quarum et ornatus ipseproprie sic est, ut cumulata in verticem coma ipsam capitis arcem ambitu crinium contegat. Qua de re vide Salmas. ad Solin. p. 760. et seqq.

RETORRIDAE Mentes apud ael. Lamprid. in Alexandro Sev. c. 59. Verum Gallicanae mentes, us sese habent durae ac retorridae et saepe Imperatoribus graves, severitatem hominis --- -non tulerunt: sunt asperae ac difficiles et intractabiles inflexibilesque; metaphora [orig: metaphorâ] ducta [orig: ductâ] a siccis et retorridis ramalibus, quae citius frangas, quam flectas. Sic Graeci chrou\s2 homines propositi tenaces et nescios flecti vocant. Unde Proverb. *)agnampto/teros2 ba/tou au)/ou, in hominem rigidum et au)qa/dh. Proprie autem Retorridum, in arboribus, Rei Rusticae Auctores, dicunt, ut retorridos ramos, qui non grandescunt, sed in nodos contrahuntur scabritiemque corticis et squalorem prae se ferunt, Galli rabougri vocant. Sed et senesretorridos et recotos dixere [orig: dixêre], qui plerumque morosi sunt et difficiles. Graecis e(fqoi\ et pou/peiroi: quibus oppositi w)moge/rontes2, quorum adhuc senectus viret, necdum penitus cota est. Quia vero huiusmodi homines multa [orig: multâ] aetate incocti plerumque experientia [orig: experientiâ] et usu rerum valent, hinc factum, ut recocti et retorridi pro exercitatis et multo [orig: multô] rerum usu tritis quoque dicerentur. De qua voce Recoti, diximus supra. Retorridos etiam pro exercitatis, quos Graeci tribakou\s2 et tri/bwnas2 nuncupant, occurrere, videmus apud Phaedrum; qui de mure vetulo et multarum rerum perito ac experientia [orig: experientiâ] magistra [orig: magistrâ] callido facto, ait, l. 4. Fab. 2. v. 7.

Aliquot sequutis venit et retorridus,
Qui saepe laqueos et muscipula affugerat.

Et A. Gellium, Qui ab alio genere vitae iam detriti et retorridi, ad literarum disciplinas serius adeunt. Porro, quia plerumque, qui tales sunt, incedunt vultu subtristi et ad severitatem composito [orig: compositô]; inde retorridum vultum, pro severo, dixit Iul. Capitolinus in Marco. Vide Salmas. ad Lamprid. d. l. ad Capitolin. in Maximo et Lamprid. in Commodo, c. 11.

RETORTA apud Guilielmum Brittonem, Philippid. l. 7. p. 170.

Quos multo [orig: multô] vincit ferro [orig: ferrô], multisque retortis:

vox medii aevi est, et superiorem virgam, qua [orig: quâ] sepes continentur ac vinciuntur, notat, Italis Ritorta, Gallis Riorte. Cuiusmodi vimineo [orig: vimineô] cingulo [orig: cingulô] strangulatos, patibulis olim affixos, notum. In trivio cum retorta in pede sepeliri, occurrit in L. Ripuari tit. 43. Vide Car. du fresne in Glossar.

RETORTORIUM custrum Galliae, vulgo Riotier, ad sinistram ripam Araris, ini pago Dombensi, Villae Francae adversum. Hadr. Vales. Notit. Gall.

RETRO ambulandi cum deo suo tensam duceret, ritum in Alagabalo Imperatore notavit Herodianus, l. 5. c. 6. *pa=san th\n o(do\n h)/nue tre/xwn e)/mpalin e(autou=, a)forw=n te ei)s2 to\ pro/sqen tou= *qeou=, pro/s2 te to\ mh\ ptai=sai au)to\n h)\ diolisqai/nein, ou)x o(rw=nta o(/pou bai/nh|, gh= te h( xrusi/zousa pamplei/sth u(pe/strwto: ubi aurosa [orig: aurosâ] arena [orig: arenâ] viam, ne forte, irretorto [orig: irretortô] vultu idolum aspiciens, sicque qua iret, non videns, laberetur, conspersam fuisse, ait. At retrocedendo, rem sacram


page 46, image: s0046a

agendam, retrospiciendo omne sacrum perdi, tradit Apoloonius, l. 3. ubi de Hecates sacris,

*)/enqa t' e)/peita qea\n memnhme/nos2 i(la/sshai)
*)\ay d' a)po\ purkai+h=s2 a)naxa/zeo. *mhde/ se dou=pos2
*)he\ podw=n o)/rsh|si metastrefqh=nai o)pi/ssw
*)\he kunw=n u(lakh/ mh/ pws2 ta\ e(/kasta kolou/sas2
*ou)d' au)to\s2 kata\ ko/smon e(oi=s2 e(ta/roisi pela/sshs2.

Unde Virgilius, de iisdem sacris, l. 6. Aen. v. 223.

---- Subiectam more parentum
Aversi tenuere [orig: tenuêre] facem, congesta cremantur
Thurea dona, dapes, fuso [orig: fusô] crateres olivo [orig: olivô].

Sed et in aliis vetiti respectus. Ut apud eundem in Pharmaccutria, Ecl. 8. v. 101.

Fer cineres Amarylli foras, vivoque [orig: vivôque] fluenti
Transque caput iace, ne respexeris etc.

Vide Casp. Barthium, Animadversion. ad Claudian. VI. Honor. Consul. v. 329.

RETROCHORUS apud Herbertum de Miraculis, l. 1. c. 11. Quadam [orig: Quâdam] itaque die, cum in Ecclesia vesperae cantarentur, et ipse stabat in Retrochoro, iuxta quendam Monachum etc. dicitur pars Templipost Chorum, sacella videl. Deiparae Virgini fere semper dicata, apud Monachos Benedictinos, unde et S. mariae nomine donantur, apud Adalhardum Abbatem in Capitulis. Eo Monachos infirmos et advenas Monachos, ut plurimum secedere ibique sacris interesse consuevisse, docet Car. du Fresne, ex libro Ordinis S. Victoris Paris. MS. c. 39. Quandiu frater in Retrochoro est, in tabula poni non debet. Infirmi, qui in Retrochoro sunt, ad Te Deum laudamus, ad Benedictus, ad Euangelium, debent stare, sipossunt. Sed et, qui tardius ad officium venerant, eodem secedebant, Ibid. c. 52.

RETROGARDA nomen dignitatis et officii, apud Eund. in Tabulario Gratianopol. Ecclesiae, sub Hugone Episcopo. Et Comes misit homines suos, scilicet Ioannem de Podio et Benedictum Botelarium suum et Petrum Chalnesium ministralem suum et Bernardum Retrogardam suam de Gratianopoli, id est, Bernardum Ruferium etc.

RETROPRINCIPES apud Lamprid, in Severo et in Cod. Theodos. non semel, dicuntur Principes, qui prius regnavere, Car. du Fresne Gloss.

RETZIN Syriae Damascenae Rex ultimus, Achazum Iudae Regem ingenti clade affecit captivam que ab eo ingentem multitudinem Damascum abduxit, 2. Chron. c. 28. v. 5. dein iunctus Pekacho Israelis Regi cum eo Hierosolyma obsedit, sed expugnare non potuit, quippe Virginis pariturae vaticinio [orig: vaticiniô] defensam, Esai. c. 7. v. 1. et seqq. Eodem [orig: Eôdem] tempore avertit Elatham ad Syros, et excussit Iudaeos ex Elothis, 2. Regum c. 16. v. 16. donec a Tiglath-Phulazere Assyriae Rege Achazi precibus in auxilium implorato, capta [orig: captâ] Damasco [orig: Damascô] victus occisusque atque ita regno huic Damasceno (cuius conditor Rezon erat, ut videbinus) finis impositus est, Ibid. v. 9.

REU fil. Phaleg. Gen. c. 11. v. 18. qui Ragau 1. Paral. c. 1. v. 25. dicitur: iisdem tamen consonantibus et punctis apud Hebraeos. Latine socius, vel amicus, aut pastor, sive malum, aut confractio.

REVALIA urbs Livoniae, a Waldemaro Dano condita A. C. 1223. sub Suecis, ab Ann. 156. cum arce munita in colle, et portu, in ora Sinus Finnici, 35. milliar. German. a Narva in Occasum. Gaudet emporio [orig: emporiô] celebri, estque Hanseatica. Vide Chytr. Sax. part. 1. Huius cives, Mosci minis territi, urbem, una cum Hanriae, Virae et Esthoniae ditione, ob memoriam originis et Danorum antiqua in se merita Christiano III. Daniae Regi iam seni, obtulerunt. Sed aetatem causatus Princeps animi moderati, se excusavit, atque aliquot aureorum milibus et commeatu ac pulvere tormentario [orig: tormentariô] donatos amice dimisit, A. C. 1558. Sic ad Suecos itum: quorum Rex Ericus, hac [orig: hâc] illorum subiectione elatior, Polonicas in Livonia Danicasque ditiones lacessere coepit: navigantes ad Narvae emporium Revaliam iter flectere coegit, onerarias naves Lubecensium detinuit, unde bellum atrox A. C. 1563. exortum, quo [orig: quô] post varias utrinque clades, eportu Revaliensi, ductu Petri Munckii, triginta Suecorum naves onerariae, abductae sunt, A. C. 1569. ipsaque urbs a Magno, quem livoniae Regem Moscus dixerat, obsessa est: donec pax, Caesare et Gallo [orig: Gallô] Rege intercedentibus, Stetini est confecta, A. C. 1570. Oesiliaque et Dioecesis Revaliensis Friderico II. Daniae Regi addictae, Revalia vero et Wittenstenium Suecis mansit. Ioh. Cluverus Epitom. Histor. in Maximiliano II.

REUCHLINUS Iohannes, aliter Capnio dictus, Pfortzhemii, oppido [orig: oppidô] Marchionatus Badensis, natus, A. C. 1455. primus fere literas Ebraicas et Graecas in germaniam, socias iungente operas Rod. Agricola [orig: Agricolâ], importavit et feliciter propagavit: Iuris quoque et Humaniorum literarum scientissimus. Grammaticam Graecam a se scriptam, titulo [orig: titulô] mikropaidei/as2, publice Pictavii praelegit, A. C. 1480. ibidem A. C. 1481, tutulo [orig: tutulô] Doctoris in Iure ornatus. Grammaticam Hebr. primus Latine scripsit et edidit. A. C. 1506. una cum Hebraeo Lexico. A principibus magni habitus: interrogatus a Maximiliano I. Imperatore, quid de cremandis Iodaeorum libris sentiret? respondit, quae blasphema exurenda, reliqua vero illorum scripta conservanda: Hinic illo [orig: illô] famosis libellis in odium et invidiam vocato [orig: vocatô], a Iudaeo Coloniae baptizato cognomine Pfefferkorn, qui hoc consilium Imperatori suggesserat, ut omnes Iudaeorum libri, nudo [orig: nudô] Bibliorum textu excepto [orig: exceptô], comburerentur, vel saltem igni adiudicarentur, quo grandi aere pro


image: s0046b

illis a Iudaeis depenso [orig: depensô], ipse in partem lucri veniret; Liber eius a Coloniensibus Monachis exustus, indeque magnae utrinque lites ortae sunt; qua [orig: quâ] occasione tum epistolas obscurorum virorum edidit. Scripsit quoque de Verbo mirifico, de Cabalae placitis etc. Obiit Stutgardii A. C. 1521. aetat. 67. Testamento [orig: Testamentô] libros suos Ebraeos et Graecos collegio Phorcensi donavit, in templo publice asservandos, quo ab omnibus inspici possint. Erasm. in colloq. et adag. Paul. Iov. in elog. c. 143. Melchior Adami de Lit. Germ. etc. Vide et Iohannes.

REUDIGNI populi German, quorum urbs Reutlingen Lazio in Suevia [orig: Sueviâ], Tubingae finitima, inter illam 2. et Ulmam 9. leuc. Althamerus Cassubios, inter Pomeranos et Prussios, apud Dantiscum indigitat. B. vero Rhenanus Holsatos, vel Pomeranos. Brietio fuere [orig: fuêre] in Vindiliis, pars Suevorum, ubi hodie Prignitz, tractus Marchiae Brandeburgensis. Dicti et Redigni, et Toringi.

REVELATIO qua [orig: quâ] mediante Deus voluntatem suam hominibus palam facere dignatus est, duum [orig: duûm] est generum, Naturae una: Gratiae altera. Quarum illa ad omnes homines, quibus non reliquit se a)ma/rturon, Actor. c. 14. v. 17. se extendit, hanc unice suo populo indulsit: eamque in V. quidem Testam multifariam, Multis enimk vicibus multisque modis olim Deus loquutus Patribus in Prophetis, Hebraeor. c. 1. v. 1. in N. autem Test. uniformem, Ultimis namque diebus hisce locutus est nobis in Filio, Ibid. Itaque Israelitis manifestavit se Deus, per Somnia, per Urim, per Prophetas, 1. Sam. c. 28. v. 6. per Visiones, per Angelos, per voces, etc. Vide Ioel. c. 2. v. 28. extra ordinem nempe: Ordinaria enim Revelatio, a Moysis tempore, facta est per Verbum scriptum: quod enim legem Moysi commissam, in monte Sinai, duplicem Rabbini faciunt, videlicet [gap: Hebrew word(s)] Thora Schebictab, i. e. legem scriptam; et [gap: Hebrew word(s)] Thora begnalpe, i. e. Legem per traditionem datam, quam Kabbalam vocare solent, illis relinquimus. Ad priores Revelationis modos ut redeam, licet multisormes illi, ut visum est, fuerint, quatuor tamen eorum praecipuos faciunt Scriptores Hebraei, quos gradus Prophetiae vocitare solent, P. Fagius in Exoc. c. 28. Horum I. illis dictus est [gap: Hebrew word(s)] Nebuab i. e. Prophetia, cum videl. DEUS voluntatem suam, per visiones et apparitiones varias, hominibus manifestavit. II., [gap: Hebrew word(s)] Ruach hacodesch, h. e. Ipspiratio Spiritus Sancti, cum absque visione vel apparitione, ad Prophetiam, homo idoneus fuit redditus: quem modum a priori in eo quoque distinctum fuisse volunt, quod in illo homines extasin passi sunt, non vero in isto, ut in Hiobo, Davide, Daniele, apparet. Ambas vero has Revelationis species, ut et tertiam, de qua post agetur, in secundo Templo, locum non habuisse amplius, sed cessasse [orig: cessâsse], dicunt: Unde veteres eorum Doctores dicere soliti sunt, Post ultimos Prophetas Haggaum, Zachariam et Malachiam, spiritum S. ab. Israele discessisse, i. e. non amplius, inspiratione sua [orig: suâ] extraordinaria [orig: extraordinariâ], ad munus Propheticum homines aptos reddidisse. Quo forsan respexerunt illi Discipuli, qui Paulo interroganti, Num Spiritum S. accepistis? responderunt, Imo sit ne Spiritus S. ne audiimus quidem, Auctor. c. 19. v. 2. III. Urim et Thummim, quae duo ornamenta erant Pectoralis Sacerdotis Summi, et in rebus magni momenti, Regi vel etiam Patri Synedrii, per Sacerdotem summum rite scscitanti, divinam significabant voluntatem. Quod quomodo contigerit, ini abdito est. Quidam enim, per illa intelligentes quatuor illas gemmarum series, quae in Pectorali erant, harum vel splendore vel caligine futura praenuntiata fuisse, contendunt. Vide Ioseph. Iud. Ant. l. 3. c. 9. Alii iis nominibus intelligunt vocabulum Iehovab, in duplicatione Pectoralis positum, Exodi c. 28. v. 16. Vide R. Salomon, apud D. Kimchi in rad. Nonnulli per Urim et Thummim, nomina intelligentes XII. Tribuum, in quibus omnes Alphabeti literae continebantur, oraculum respondisse literis supra reliquas eminentibus, vel etiam sese mutuo in syllabas vocesque iungentibus, aiunt, qua de re vide Talmud in Ioma, c. 6. Fagium, loco [orig: locô] cit. et infra, in voce, Urim et Thummum. IV. et ultimus Revelationis modus, [gap: Hebrew word(s)] Bath Kol, i. e. filia voctis, vel Echo, vox dicta est caelitus audita, quam etiamk secundo [orig: secundô] Templo [orig: Templô] stante Dei voluntatem populo suo subinde declarasse [orig: declarâsse], aiunt. Et certe fwnh\ e)c ou)ranw=n, vox e caelo, CHRISTO restimonium perhibuit, Matth. c. 3. v. 17. eratque velut Prologus, Praetatio vel Typus Verhi illius aeterni, quod Patris voluntatem hominibus patefecit, ultimis temporibus. Vide Ioh. c. 1. v. 18. et plura de his apud Thom. Godwynum, de Ritibus Hebraeorum, l. 4. c. 8.

REVERENDAE in Concilio Tridentino dimissoriales literae, Dom. Macer. in Hierolex.

REVERENDUS nomen proprium Viri, apud Iul. Capitolin. in Gordiano III. in ep. Gordiani ad Misitheum Socerum et Praef. c. 25. Quis enim facerem, quod nos Maurus venderet, et consilio [orig: consiliô] cum Gaudiano et Reverendo et Montano habito [orig: habitô] vel laudaret aliquos vel vituperares et illorum confensu quasi testium, quod dixeras, approbarem etc.

REVERENTIA titulus honorarius, apud Anselmum, l. 2. Ep. 12. alibique, etiamnum inter Viros Ecclesiasticos receprus. Reverentiae vero apud Odonem de Diogilo, salutationis sunt impensa officia, Gall. reverences. Ita enim is de Praefect Ludovici VII. in Orientem, Polychronias eorum suscipit, sed vilipendit: Sic enim vocantur Reverentiae, quas non solum Regibus, sed etiam quibustibes suis Maioribus exhibent, caput et corpus submissius inclinan. tes vel fixis in terram genibus vel etiam se toto [orig: totô] eorpore prosternentes. Ubi Polychroniae quid sint, diximus supra [orig: suprâ]. Eodem [orig: Eôdem] fere modo [orig: modô] reverentias suas Monachi facere iubentur, apud Udalricum, in Consuetudinibus Cluniac. l. 2. c. 2. Vide quoque infra in voce Veniae; nam et sic dicuntur. In Ceremoniali Rom. l. 3. sect. 1.


image: s0047a

integrum caput exstat de Reverentiis, quae Rom. Pontifici exhibentur.

REVERSATUS Panis apud Isidorum, Origin. l. 20. c. 2. Panis subrinericius, cinere cotcus et reversatus. ipse est et focatius: est panis inter coquendum versus. Sic Hieronymus, Ephraim factus est subeinertcius panis, qui non reversatur, ubi explicat verba Oseae, c. 7. v. 8. Graecis e)gkrufi/as2, ou) metastrefo/menos2. Columella dixisset, Panis qus non versatur: ut cum iubet aviarium gallinarum ova manu versare, ut aequaliter calore concepto [orig: conceptô] facile antimentur, l. 9. c. 5. Pro quo Florentinus, Geopon. l. 14. *metastreya/tw ta\ w)\a, ait. Confertur autem Oseae, l. cit. Ephraim cum pane subcinericio, qui inter coquendum non fuit versus, ac proin partimk coctus est, partim crudus, ita ut merito dubites, sitne panis, an mera massa. Neque enimk perfecte humusmodi panis coquitur, nisi vertatur: coquitur namque in cinere calido, in quo sepultus latet, unde ei e)gkrufi/ou nomen. Idem e)xari/ths2 dictus est, a foco, in quo paratur. Fuit is in usu Rhodi, inter panem et placentam medius, teste Polluce, et melle condiebatur, tante proin suavitatis, ut eo [orig: ] vescentes vix satiarentur et inter edendum semper esurirent, uti ait Lynceus Samius apud Athenaeum, l. 3. Vide Sam. Bochart. Hieroz. Part. piror. l. 2. c. 24. et hic non uno [orig: unô] loco [orig: locô]. De Armis reversatis, quorum mentio apud Heraldicae Artis Scriptores. Vide supra in voce Arma.

REUMVISIUS pagus et mons Armoricae, a quo Monasterium S. Gildae, ini Venetica dioecesi, vulgo S. Gildas de Ruys nuncupatur: Alterum enim Monasterium, S. Gildae, in Namnetibus situm, in Nemore cognominatur, Hadr. Vales. Notit. Gall.

REUNCTORES Plinio, l. 29. c. 1. ac Cello menmorati, inter Gymnafiorum olim ministros erant, sic dicti, quod corpora iam exercitata ungerent reungerentve. Illi enim, qui vel Ioturi, vel sese exercitaturi in Gymnasium veniebant, maiori ex parte spoliabantur in Apodyterio: postea horum nonnulli, et praesertim, qui vel luctam, vel pancratium inire intendebant, Alipterium ingredientes, illic ungebantur, sicque ad Consterium transeuntes, pulvere ibi conspergebantur atque hoc [orig: hôc] modo [orig: modô] praeparati in exercitationes diversasdiversi prodibant. Postquam vero sese, quantum libuenrat, exercuissent, ad Alipterium seu Unctuarium redeuntes, ibi a Reunctoribus, strigilibus ferreis, de quibus Martialis, l. 14. Epigr. 51.

Pergamus has misit curvo [orig: curvô] destringere ferro [orig: ferrô],
Non tam saepe teret lintea Fullo tibi:

detergebantur; in qua detersione oleum, pulvis et sudor, quae deradebantur, simul mixta in usum Medicum adservabantur, et ab Atticis koni/salos2, ab aliis vero pa/tos2 vocabantur, ut ex Dioscoride, Plinio, Galeno et Aetio discimus. Detersi tandem iterum diligentiores aliqui, valetudinis aut delitiarum gratia [orig: gratiâ], ungebanturr, et nonnumquam reuncti balnea adibant; ex illisque regressi denuo ungebantur, ut latius dicemus infra, ubi de Unctuario, et Ungendi ritu. Alii ab his fuere [orig: fuêre] Iatraliptae, de quibus suo [orig: suô] loco [orig: locô]: Sed et servi, qui ad praescriptum Gymnastae, aut Paedotribae, modo nudis manibus, modo unctis, modo cum linteis, mollibus, duris, mediocribus, prout opus erat, corpora fricabant, diversum ministrorum genus fuisse videntur. Vide eundem Mercurialem, l. eod. c. 12. ubi post Frictores, demum Reunctares locat.

REUNERUS Elias vide Elias.

REVOCANDI in Suffragia praerogativam Centuriam mos apud Romanos olim, occurrit, apud Livium, l. 24. c. 9. sub finem Fabianae contionis, Lacus Thrasimenus et Cannae, tristia ad recordationem exempla; et ad praecavendos similes Duces documento sunt ---- Praeco, Aniensem iuniorum (cui sors praerogativa exiit) in suffragium revoca. Hucusque concio Fabii; sequitur: Quum T. Oracilius ferociter eum continuare Consulatum velle vociferaretur aetque obstreperet, lictores ad eum Consul accedere iussit etc. Quibus verbis Consul denuo tribum citare praeconem iubet. Nempe praerogativae Centuriae tanta apud Veteres auctoritas fuit, ut nemo eam unquam tulerit, quin renuntiatus sit. Quod quidem religionis specie invaluisse videtur, quando inesse principiis omnia putabant, ne principium suffragiorum vanum et irrirum toti negotio malam scaevam obiceret. sed tamen. ut multa Romanorum superstitiosa, idem et inter arcana potentiae Optimatium censeri debet atque utilissimum inventum Servii Tullii, quo comparavit, ut Comitia maxima, h. e. ipsa vis Reip. et maiestas, illorum in manibus, absque tenuiorum invidia, essent, hac religiosa [orig: religiosâ] observatione mirifice stabilitum est. Quoniam igitur populus ut plurimum sequebatur praerogativarum voluntatem, ut ait Asconius, ne quo [orig: quô] casutam ratum suffragium redderetur irritum; si causa intercederet, quamobrem is, qui earum punctatulisset, Magistratum eum gerere non posset, mos fuit revocari eas in suffragium et habita [orig: habitâ] consultatione alios defignare. Quod hic [orig: hîc] factum Livius innuit, verbis. Praeco Aniensem iuniorum in suffragium revoca. Praecones enim apparebant Consulibus Comitia habentibus, qui tribus ad suffragia in neunda citarent et creatos Magistratus renuntiarent. Pergit Livius, Iterum praerogativa suffragium init, creatique in ea Consules Q. Fabius Maximus quartum, M. marcellus tertium. Eosdem Consules coeterae centuriae sine ulla variatione dixerunt. quibus verbis, quae de secundo suffragio praerogativae, si ratum non esset prius, diximus, aperte docet. Inprimis vero hunc morem revocandi suffragia, totame=querem, quae plerumque cum istis solet coniungi, egregie illustrat narratio, l. 26. c. 22. Fulvius Romam Comitiorum causa [orig: causâ] arcessitus, quum Comitia Consulibus rogandis haberet, praerogativa Veturia iuniorum declaravit T. Manlium


page 47, image: s0047b

Torquatum et T. Otacilium. Mox de Manlio, excusante valetudinem oculorum: petitque, ut pauca sua verba audiret, centuriamque, quae tulisset suffragium, revocari iuberet. Iterum, proinde si videretur, redire ini suffragium Veturiam iuniorum iuberet. Rursus, Tum centuris et auctoritate Viri mota et admirantium circa fremitu, petiit a Consule, ut Veturiam seniorum citaret. Denique, citatis Veturiae senioribus, datum secreto in ovili cum his colloquends tempus etc. Vide eundem Livium quoque, l. 45. c. 36. et 39. Uti autem praerogativae inter coeteras maxima erat auctoritas, sic apud ipsas praerogativas magna fuit eorum, qui in illis primi scivissent: unde honori quoque id illis ducebatur, atque, ut Senatusconsultis qui scribendo adfuissent, ita Legibus et Plebiscitis qui primi scivissent, eorum tamquam Auctorum nomina prae coeteris consuevisse praescribi, discimus et Cicerone pro Plancio: unde toties apud Veteres occurrit, Principium fuit, Primus scivit, ut videre est supra. Plura hanc in rem quaere apud Ioann. Frid. Gronov. Observation. l. 4. c. 1. Vide quoque in voce Praerogativa. Apud Athenienses vero a)nayhfi/sai, seu in suffragia revocare populum, Prytanibus non licebat, ut dicemus infra voce Suffragium.

REVOCATI Nummi quinam ab Antiquariis dicantur, vide supra Restituti Nummi.

REVOCATUS vir. qui pro fide Christiana leopardis devorandus traditus est, imperantibus apud Romanos, Valerio [orig: Valeriô] et Gallieno [orig: Gallienô], sub Taruntio praeside.

REVOLUTIO Animarum Hebr., [gap: Hebrew] seu Secretum revolutionis,, [gap: Hebrew] dicitur Iudaeis modernis dogma de Animarum transmigratione, quod a Pythagora, cui id Aegyptii tradiderant, haustum, non pauci eorum amplectuntur. Unde quemadmodum de Pythagora referunt, Diogrenes Laeritus, l. 8. et Lucianus, Gallo [orig: Gallô], eum dixisse, se primum fuisse Aethalidem Mercurii filium, inde Euphorbum Pantho genitum, mox Aspasiam nobile Periclis scortum, deinde Cratetem Cynicum: vel primum Euphorbum, secundo Callidem, tertio Hermortinum, quarto Pyrrhum, tandem Pythagoram, ut habet Hier. contra Ruffin. c. 10. sic Iudaeci dicunt, animam Adami per secretum revolutionis transmeasse [orig: transmeâsse] in davidem; Davidis veroin messiam, qui propter Iudaeorum peccata adhuc lateat. Atque hoc etiam ex literis nominis Adam colligunt, quas Kabalistice resolvunt in, [gap: Hebrew word(s)] Adam; Daevid, Maschiach . Vide Iac. Ouzelium, Animadversion. Minucianis, p. 202. ubi etiam de veterib. Iudaeis, item de Simone, Mago, manichaeis, aliis idem sentientibus quaedam, nec non supra voce Metempsychi.

REUS [1] Actori oppositus est. Postquam enim privatus civis, qui privati nomen deferre in animo habuit, eum in Ius vocavit, et Praetorem in Foro adiens, dicendi potestate accepta [orig: acceptâ], postulavit, ut sibi nomen eius deferre liceret, re impetrata [orig: impetratâ], nomen detulit, quo [orig: quô] recepto [orig: receptô] atque a Scribis, Praetoris iussu, in tabulasrelato [orig: tabulasrelatô], ille Reus est dictus; priu8s vero accusator Calumniam iurabat, i. e. concipiebat sollemne iusiurandum, se non calumniandi causa [orig: causâ] nomen delaturum esse, Liv. l. 44. Caelius apud Cicer. Ep. ad Famil. l. 8. Ep. 8 et Asconius, in Cornelianam. Recepto [orig: Receptô] sic Rei nomine, Praetor certam diem, qua [orig: quâ] accusator et Reus ad iudicium adessent, constituebat: quae dies in aliis legibus decima, in aliis tricesima fuit. Quibus actis Reus vestem mutavit, i. e. Toga [orig: Togâ] alba [orig: albâ] deposita [orig: depositâ], atram induit, et barbam capillumque promisit, squaloreque contracto [orig: contractô] Populi misericordiam movere soltius est. Quod enimk de Scipione Aemiliano Gellius, l. 3. c. 4. de Macro Plut. de Rutilio Val. Max. l. 6. c. 4. ex. 4. contrarium referunt, id plane singulare fuit. Vide de hoc Reorum squalore, praeter Veteres Iac. Cuiacium, Observat. l. 6. c. 5. et Rad. Fornerium, Reram Quottidianar. l. 4. c. 5. Unde Tertulliano, de Anima, c. 39. Caput reatui vovere est comam reorum more promittere; contra detrahere sordes, apud Senecam, de Benefic. l. 2. c. ult. reum liberare est etc. Berneggerus ad Iustinum, l. 36. c. 4. qua de re et nos hic [orig: hîc] passim. inde Patronos conquisivit, de quibus Asconius annotavit, ante bellum civile Caesarisraro quemquam pluribus, quam quatuor Patronis, fuisse usum, postea vero, ante legem Iuliam, ad duodenos esse perventum. Imo et praeter hos Laudatores quoque adhibuit: qui fuere [orig: fuêre] aut summa [orig: summâ] auctoritate cives, qui in periculo capitis vitam Rei laudabant; aut eius municipes, quos Municipia publico [orig: publicô] nomine eius officii causa [orig: causâ] Romam mittebant; aut homines provinciales, singulae provinciarum ab eo administratarum civitates, cum publica laudatione, ab sublevandum illius periculum mittere solebant: qui minimum decem dabantur: Accedebant et alia Reo auxilia, a magistratibus, si Tribuni Plebis aut Collegae accusatori aut alteri Magistratui intercessissent: a Populo, cum is pro Rei salute supplicaret: a Lege, si qua res diem iudicii aut auspiciis aut excusatione sustulisset: ab ipso tandem Accusatore, si, accepta [orig: acceptâ] excusatione, aliave de causa, aut diem produxisset, aut omnino incepto desitisset, ut apud Livium videre est kin Iudicio Appii, Scipionis, P. Manlii et Acilii; item, apud Ciceronem, in Epist. ad Fr. de Milonis iudicio, intentato a Clodio: ubi formula Rei dimittendi fuit, Nonmoror, Liv. l. 4. etc. Quod si Reus per Praeconem ex Rostris citatus ab Accusatore non adfuisset, in arcem, ket ante fores, per Cornicinem evocabatur. Unde Plut. in Gracchis, Moris est Romanis, si quis capitis anquistus non adsit. Cornicinem, summo [orig: summô] mane ad fores eius venientem, classico [orig: classicô] evocare, neque prius de eo Iudices sententiam ferre. Inde si ne ita quidem adfuisset, exilium ei sciscebatur; aut, si exilii causa [orig: causâ] solum vertisset, ei iustum id esse exilium iubebatur, Liv. ubi de Posthumio et Fulvio. Si vero adesset, dum Accusator agebat, ipse, sub Rostris abiectus, Adolescentum conviciis stabat expositus: ad dicendum postea tres ei horae datae; dumque Iudices in dicenda sententia essent occupati, ipse ad pedes eorum iacebat prostratus, Asconius in Orat. pro Scauro,


page 48, image: s0048a

et Val. Maximus, etc. Vide Ioh. Risin. Antiqq. Rom. toto [orig: totô] libro [orig: librô] 9. qui est de Iudicitis: Addo saltem, nonnumquam sub Patrono, nonnumquam supra eum, Reum sedisse, uti videre est supra, voce Pupulus: et cum Reus ad supplicium ducebabur, spolia appellata fuisse pannicularia illa, quae indutus erat, l. 6. ff. de bon. damnat. unde spoliari dicebantur, cum vestes eorum exuebantur, quae a lictoribus plerumque distrahi et inter eos dividi solebant. Praeses enim Provinciae eas pro lubitu illis donabat, vel milites, qui fortiter fecerunt, aut etiam Barbaros, Legationis causa [orig: causâ] ad se venientes, inde munerabatur, Ulpianus d. l. Unde obiter intelligimus, qua [orig: quâ] iuris specie Milites vestimenta nostri Crocfixi vindicaverint: haud dubie enim a Pilato, qui pro Praeside tunc Pronuciis praerat, fuereils [orig: fuêreils] donata. Vide Anton. Matthaeum, Tract. de Crimin. ad l. 48. tit. 17. c. 6. ut et Matthaeum Euangelistam, c. 27. v. 35. Apud Athenienses, quicum Reis actum, explicat pluribus Sam. Petitus, Comm. in LL. Attic. toto l. 4. de LL. et l. 7. de Sicariis, e quo unum hoc libet adspergere: Insidebant Actor et Reus duobus argenteis scabellis, quorum illud, cui Actor insidebat, u(/brews2 i. e. Contumeliae; alterum, cui Reus, a)naiti/as2, i. e. Innocentiae, vocabatur. Pausan. in Atticis a)rgurou=s2 li/qous2 vocat: Meliorque Reo et potior locus, qui dexter, et Innocentia dictus, assignabatur, ut vel hinc Actori aequaretur. Ita enim argumentatur Aristoteles in Problem. dextrum seu potiorem. locum semper apud Iudices Reis assignari: *dia\ ti/ pote tw=| feu/gonti e)n tw=| dikasthri/w| th\n decia\n ( th\n krei/ttona legit Gaza) sta/sin didoasin: ou) dio/ti e)panisou=n bou/lontai; pleonektou=ntos2 ou)=n tou= diw/kontos2, th\n sta/sin tw=| feu/gonti dido/asin. Vide quoque Franc. Rossaeum Archaeol. Att. l. 3. Apud eosdem mos Reos honoratiores Athenas mittendi, ut Magistratibus traderentur iudicandi, indigitatur C. Nepoti in Phocione, c. 3. Quod et apud Romanos invaluisse, notat ad Sidonium, l. 7. Ep. 7. atque moribus his ac Senatusconsultis locum dedisse in suis Capitularibus Carolum M. docet Savaro. Vide quoque Diodorum, l. 18. et Plut. in eodem Phociont. etc. uti de more Reos interrogandi, supra voce Interrogatio: vestes eorum, proiis, caedendi, infra in Vestis. Hinc Reatus, quavoce [orig: quâvoce] Messallam Oratorem primum usum esse, discimus ex Quintiliano, l. 8. c. 3. posteriores dein crebro usos, ostendit G. Stewechius, Electis suis ad Arnohium, l. 6.

REUS [2] voti apud. Statium, l. 6. Ththaid. v. 198.

Iuppiter, hunc crinem voti reus ante dicaram [orig: dicâram]:

iuxta vet. Scholiastem, obligatus est voti servandi. In alio libro, Reus, qui debet votum; damnatus, qui solvit. Macrob. Soturnal. l. 3. c. 2. Virgilius: Constituam ante aras voti Reus. Haec vox propria sacrorum est, ut reus vocetur, qui Numinibus suscepto [orig: susceptô] voto [orig: votô] se obligat; damnatus autem, qui promissa vota iam solvit. Quem locum non recte cepit Alciatus, Comment. ad cap. VI. de verb. signif. recte autem sic emendavit Ios. Castalio, Observat. l. 3. c. 9. Vide quoque Servium, ad Virgilium d. l. et Barthium ad Statium.

REUSNERUS Bartholomaeus Vratislavia [orig: Vratislaviâ] Silesius, ex perantiqua et viris clarissimis refertissima gente, Ius docuit Wittenbergae, ab A. C. 1594. Theologus praeterea, Mathematicus, Musicus et Poeta insignis, obiit A. C. 1629. aetat 64. Scripsit nonnulla, Commentar, inter alia in VII. Leges difficillimas. Alius. Ieremias, natus Lembergae in Silesia, A. C. 1590. a patruo Nicolao Comite Palatino et Iuris Professore Ienensi educatus, Wittebergae Professor iuris et Assessor Iudicii Aulici constitutus, A. C. 1621. obiit A. C. 1652. aetat. 63. Nicolaus hic, a Wolphgango Comite Palatino Duceque Bavariae ad Scholam Lavingensem, paulo ante a Ioh. Sturmio ad formam Argentoratensis emendatam, vocatus, Graecos Latinosque Auctores ibi quinquen nium explicuit; Iuris dein Doctor Basileae creatus A. C. 1583. Argentorati primum, exin Ienae, Ius docuit; Legationibus dein vaxiis feliciter defunctus, a Rudolpho II. Laurum Poeticam et Comitivae dignitatem obtinuit, Insignium quoque Gentilitiorum accessione matcus. Obiit A. C. 1602. aetat, 58. Scripta eius Philologica partim, partim Iuridica, plurima sunt, ut et Historica non pauca. Scripsit enim Elegias, Heroica, Odas, Philothesia, Silvas, Epigrammata, Anagrammata, Emblemata, Paradisum libb. VII. distinctum etc. Monarcharum libb. totidem, Principum Germaniae sive Electorum libb. III. Hodoeporica, Germaniae Urbes Imperiales, Icones Viror. literis seu armis illustrium etc. Stemmatum libb. III. Aenigmatographiam, Orationum panegyricar. Volumina II. Ethicam Philosophicam et Christianam, Tract. de Utimis Voluntatibus, Medullam Iuris seu *mikrote/xnhn, Legum corpus cum Notis seu *braxu/logon totius Iuris etc. Melch. Adami Vitis ICtorum. Vide quoque Paul. Freherum Theatro [orig: Theatrô] Virorum erudit. clarorum.

REUTLINGA urbs Imperialis, sed parva. in Ducatu Wirtembergic. nomen accepit ab extirpando, reutten, aussreutten, quod arbores ex silva, quae ibi fuerat, extirpatae sint, et urbs condita, ad amnem praeterfluentem Echez, et fluv. Nicrum. Imperii civitatibus ascripta est a Friderico II. Imperatore eodem [orig: eôdem] auctore muro [orig: murô] valloque [orig: vallôque] circumdata, virca A. C. 1215. vel utalii, A. C. 1240. vel 1282. postquam ultimus pagi dominus Rudollus Comes Achalmensis, absque herede decessisset: e cuius ditione vicini quidam pagi ab eodem Imperatore urbi donati sunt: quorum haec beneficiorum memortenaciter Friderico adhaesit, proin ab Henrico Thuringiae Principe, Anti Caesare, obsessa A. C. 1247. regitur urbs pure Democratice, aerem habet salubrem et prum, multisque insignibus privilegiis donata est. Plura suppeditabit Limnaeus Enucl. l. 4. c. 49. Distat 2. milliar. German. a Tubinga in Ortum, Ulmam versus 10. et 5. a Stutgar. dia in Meridiem.

REX [1] nomen proprium et gentilitum, apud Romanos: uti


image: s0048b

Malchus, nomen Regis Nabathaeorum, apud Hirtium, de Bello Alexandr. c. 1. quem *mali/xan appellat Peripli auctor, item cognomen Porphyrii Philos. ab Hebr. Melech, quod Regem notat. Sic apud Horatium, l. 2. Serm. Sat. 7. v. 1. Rex Rupilus occurrit,

Proscripti Regis Rupili pus, atque venenum
Hybrida quo [orig: quô] pacto [orig: pactô] sit Persius ultus ----

Et paulo post. v. 9.

Ad Regem redeo ----

Vide Salmas. ad Solin. p. 1264. Idem cognomen Iovis, cui, inter alios Deos, sacrificare olim tenebantur, qui Trophonii oraculum erant consulturi. Pausanias Boeoticis, qu/ei ga\r dh\ o( katiw\n au)tw=| te *trofwni/w| kai\ tou= *trofwni/ou toi=s2 paisi\, pro\s2 de\ *)apo/llwni te kai\ *kro/nw| kai\ *dii\ e)pi/klhsin *basilei= ktl. Immolat enim, qui huc descendit Trophonio et filiis, Apollini praeterea, Saturno et Iovi, cui Regi cognomen etc.

REX [2] inter Magistratus ordinarios, primis temporibus, apud Romanos principem tenuit locum: Urbem enim Romam a principio Reges habuere [orig: habuêre], Tacitus, Annal. initio [orig: initiô]. In quorum creatione qui ritus fuerint observati, diximus supra, in voce Regnum. Potestas officiumque Regis vero erat, primum, ut sacra curaret atque sacrificia, perque illum gereretur, quidquid ad placandos Deos atrineret: Dein, ut legum ac morum patriorum haberet costodiam; utque de iniuriis gravissimas causas ipse decerneret, leviores Senatoribus permitteret, providendo interim, ne quid peccaretur in Iudiciis: utque Senatum cogeret, Populum in contionem convocaret, primus sententiam diceret, quodque pluribus placuisset, haberet ratum. Praeter quae summum ei in bello Imperium erat, Dionys. l. 3. Liv. l. 1. Dec. 1. etc. Insignia, quibus prae coeteris internosci et a Populo discerni possent, erant varia: Incedebaut ornati purpura [orig: purpurâ] et toga [orig: togâ] purpurea [orig: purpureâ], sedebant in sella curull, habebant circa se lectos iuvenes robustissimos 300. qui Celeres dicti; alios insuper ministrros 12. succinctis vestibus et expeditos, ad plectendum sacinorosos, Lictores dictos, qui ipsis Curuli sella [orig: sellâ] vectis praeferrent fasciculos virgatum, intra quas obligata securis erat, sic ut ferrum in summo fasce extaret, Plut. in Problem. Tarquinius Priscus insuper Toga [orig: Togâ] picta [orig: pictâ], sella [orig: sellâ] eburnea [orig: eburneâ], corona [orig: coronâ], sceptroque [orig: sceptrôque] itidem eburneo [orig: eburneô], in cuius apice Aquila, permissu SPQ. usus est. Vide Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 7. c. 3. etc. Post Romulum, Urbis Reguique conditorem, per sicarios a Patribus subornatos, confectum, quod nullos ex Hersilia coniuge filios susceperat, Regnum electionis iure ad Numam delatum est; quem Tullus Hostilius excepit: post quem, nepos Numae Ancus Marcius praefuit, qui tutorem Priscum. ab Hetruria advenientem, filiis suis post obitum Tutorem designavit. Sed hic filiis relictis, Regnum intercepit, Aurel. Victor. Verum postea, a genero suo tullio, insidiis illorum, sublatus est: quo [orig: quô] iterum a Prisci nepote, an filio, Tarquino Superbo, interfecto [orig: interfectô], hic Regum ultimus aliquandiu rerum est potitus. Verum cum in Senatum caedibus, in Matronas libidine, in omnes superbia [orig: superbiâ] grassaretur, Bruto [orig: Brutô] Collatinoque [orig: Collatinôque] Ducibus, Populus Rom. illum expulit, Regumque abolita [orig: abolitâ] potestate, in libertatem se asseruit, Democratia [orig: Democratiâ] instituta [orig: institutâ]. *a\ quo tempore etiam nomen Regis adeo mansit exosum, ut Iul. Caesar, cum id reducturus quosdam subornasset [orig: subornâsset], qui illud sibi acclamarent, a populo autem non sine exsecratione illud accipi audisset, Non Rex sum, sed Caesar, amicis acclamantibus, velut illos corrigens, regessisse legagur. Vide sueron. Caesare, c. 79. ut et in voce hac. At quam appellationem primi Imperatores abominari visi sunt, proxima aetas frequentavit. Sane etiam apud Tacitum Regnum appellari aliquoties Roman. Imperium, adnotarunt [orig: adnotârunt] Eruditi, et Domus regnatrix statim initio [orig: initiô] apud eundem. Atque multum interfuit, aetate praesertim illa [orig: illâ], inter Imperatorem, qui Princeps dictus est initio [orig: initiô], et Regem. Unde Suetonius de Caio Caligula, c. 22. Nec multum, inquit, abfuit, quinstatim diadema sumeret speciemque PRINCIPATUS in REGNI formam converteret. Sed quod tentavit hic furiosus, perfecit postea sobrius Princeps Aurelianus, ut in eius vita Latini Graecique observant. Sumpsit enim diadema primus et reliqua Regum insignia. Imo multo ante Latini Scriptores coeperunt ita loqui, uti diximur. Sic in Hadriano Spartianus, c. 23. servi Regis: alibi apud Scriptores Historiae Aug. Statio regia, ornamenta Regia, Sedile regium, et Regale Imperium Vopisco, h( au)tokratori/a, Regina Lampridio, in Alexandro, pro Augusta. Graecis vero iam Inde ab initio *basileu\s2 et *basilei/a, sed per catachresin et adulationem: cum ipsi Imperatores, ut scribit etiam Appianus, cum appellationem non admitterent; certe non usurparent, neque in Epistolis Latinis, neque in Graecis, uti patet ex loco insigni Synesii *au)tokrato/rwn, ubi *basile/as2 noluisse Imperatores vocari, *au)tokrato/rwn appellatione contentos, o( de\ au)tokra/twr o)/noma strathgi/as2 e)sti\, Autocrator autem nomen est Ducis exercitus. pluribus docet. Postea vero labefactato [orig: labefactatô] Imperio [orig: Imperiô], cum a Francis, Gothis, Vandalis, aliisque Barbaris. regna diversis locis essent constituta, Regisque nomen a novis Dynastis usurpatum, eviluit apud Romanos et Regis et Regni appellatio; neque iloso Graeci *basile/as2, led *rh=gas2 appellant; una [orig: unâ] voce in duas notiones discerpta [orig: discerptâ]. Procopius. Gothicorum l. 1. de Theodorico, qui Romam et totam fere Italiam obtinebat. *kai\ *basile/ws2 me\n tw=n *(rwmai/wn ou(/te tou= sxh/matos2, ou)/te to\ o)no/matos2 e)pibateu=sai h)ciwsen a)lla\ *(rh\c kalou/menos2 diebi/w. ou(/tw ga/r sfin tou\s2 h(gemo/nas2 oi( ba/rbaroi nenomi/kasin. Et Basilei quidem Romanorum (h. e. Imperatoris) neque habitum, neque nomen invadere sustinuit, Sed Rex vocatus est. Ita enim suos Duces Barbari appellandos censuerunt. Certe apud eosdem, etiam Regum filii Reges appellati: unde


image: s0049a

apud Gregorium Magnum, l. 3. Dial. c. 31. Hermenigildus Rex Leuvigildi Regis filius; et apud Gregorium Turon. l. 3. c. 22. Theodebertus, Theodorici Regis fil. ut et l. 14. c. 13. Chramnus Chlotarii itidem Regis, filius, Reges nuncupantur, vide Casaubon. ad Spartian. in Hadriano Imp. c. 11. et Car. du Fresne Glossar. Io. Casp. Suicerum voce *(rh=c, nec non supra, in voce Basileus. Redeo ad veteres Romanos. Quamvis vero tantopere Regis illi nomen aversarentur, quia tamen et sacra quaed am per Reges factitata fuerant, necubi Regum desiderium subreperet, Regem sacrificulum crearunt [orig: creârunt] Romani, de quo infra. De regimine autem septem illorum primorum Regum, ita Florus, l. 1. c. 8. Haec est prima atas Populi Romani et quasi infantia, quam habuit sub Regibus septem, quadam [orig: quâdam] Fatorum industria [orig: industriâ], tam variis ingenio [orig: ingeniô], ut Reip. ratio et utilitas postulabat. Nam quid Romulo [orig: Romulô] ardentius? tali opus fuit, ut invaderet Regnum. Quid Numa [orig: Numâ] religiosius? ita res poposcit, ut ferox populus Deorum metu mitigaretur. Quid, ille militiae artifex Tullus? bellatoribus viris quam necessarius? ut acueret ratione virtutem? Quid adficator Ancus? ut urbem colonia [orig: coloniâ] extenderet, ponte iungeret, muro [orig: murô] tueretur. iam vero Tarquinii ornamenta, et insignia, quantam principi populo addiderunt ex ipso habitu dignitatem? Actus a Servio census quid effecit, nisi ut ipsa se nosceret Resp. Postremo Superbi illius importuna [orig: importunâ] dominatione factum est, ut agitatus iniurits Populus, cupiditate libertatis incenderetur. Hodie qui Reges Romani in Imperio vocantur, qualis ultimus fuit Ferdinandus IV. Imperatoris Leopoldi Augusti Frater, titulum hunc, velut indubitatae successionis Imperatoriae pignus, habent: quemadmodum in veterum Caesarum Historiis legimus, destinatos Imperio successores, Principes Iuventutis, Caesares, et Nobilissimos Caesares, fuisse appellatos, Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 7. c. 3. Apud Athenienses, ab initio similiter Reges fuerunt, quorum ultimus Codrus, cum fortiter pugnando occubuisset: Resp. per Archontes, perpetuos primo, dein decennales, tandem annuos, administrari coepit. Horum novem cum essent, quorum unus Archon dicebatur, signabatque Fastos, alter Rex vocabatur, tertius Polemarchus, reliqui seu Thesmothetae, Pollux, l. 8. c. 9. Qui cum omnes, antequam Magistratum capesserent, apud Senatum Quingentorum et Iudices, vitae morumque a)nakri/sei subici solerent, de Rege peculiariter inquirebatur, ei) a)felh\s2; an integri corporis esset, necne? ut scribit Grammatic. quod tamen et de reliquis Novem viris intelligi vult Petitus. Hoc vero extra dubium, Regem non nisi uxorem civem atque virginem ducere potuisse, ex lege, perscripta in columna lapidea, iuxta aram Bacchi e)n li/mnais2, th\n tou= basile/ws2 gunai=ka a)sth\n ei)=nai kai\ parqe/non gamei=n. Quod sancitum est, propter ea sacra, quae cum uxore sua Rex curabat, ne quid secus et praeter ritus patrios in iis fieret. Vide Demosth. contra Neaeram, Sam. inprimis Petitum, Commentar. in Leges Atticas, l. 2. tit. 3. et et Franc. Rossaeum, in Archaeol. Att. uti de vocis usu, in ludo pilario, supra voce Ptla: alio, ubi de Planetis: it. voce Sortes.

REX [3] titulus feminis quoque nonnumquam concessus. Ita enim Mariam Hungaricam Ludovici Regis primogenitam, antequam Signismundo Luxemburgico nuberet, Regem, non Reginam, appellatam esse a Proceribus, observat Caresinus, Elizabetha regina uxorquae dicti Regis ---- una cum maria filia eius, regimen Hungariae gubernabat, quae quidem Maria appellabatur Rex Hungariae. Neque vero in illa Regis vocabulum commune factum, uti vocibus Dux, Princeps etc. contigit, sed etiam in femina masculinum genus retinuit. Eadem enim Rex femineus dicitur, Thwroczio, c. 4. Postquam autem Sigismundo coniugi Reges illa titulum impertitya est: iam non amplius Rex, sed Regina, appellari coepit, ut constat ex eius literis, quae exstant apud Ioann. Lucium, de Regno Dulmatico, l. 5. c. 2. laudatum Car. du Fresne in Glossar. Vide quoque Ioann. Laetum, Compend. Historiae Univers. et Georg. Hornium, Orb. Imper.

REX Convivii vide supra Magister.

REX Florum vide supra Meutana.

REX Magnus qui et Rex absolute, appellatus est olim Persarum Monarcha, ut apud Platonem, Isocratem, alios, passim videre est. Hinc Aristoteles, seu si quis alius auctor libre de Mundo, c. 6. ubi, cum de Providentia divina disserens, curam inferiorum horum Deo [orig: Deô] indignam esse ostendere vult, eum cum Rege Magno, comparat his verbis: Proinde id praestabilius esse censemus, Deoque tum decentius, tum magis consentantum, ita de eo opinari, ut dicamus, potestatem illam in caelo sedes suas habentum incolumitatis causam rebus universis praestare: Iis quoque, quae longius ab ea remota sunt. Nec illis assentiri, qui eam ipsam potestatem per omnia pertendentem et ventitantem ad ea quoque, quaenec adire ipsam honestum est, nec dictu speciosum, sua illic opera efficere contendunt, resque terrenas administrrare. Atque haec exhominum quidem Principum dignitate esse dixeris, culibet operi incumbere, ut v. g. exercitus Ducis aut Urbis Praefecti, atque triam domus primarii Dispensatoris, si fasciculum sacrinarium componere, aut viliorem aliquam operam obire usu venerit ut necesse sit, cuiusmodi munere Magni Regis temporene quodvis quidem mancipium eius facile obivissit. Post quae descripta [orig: descriptâ] Principis istius, Susis aut Ecbatanis Maiestatem suam continentis, vi Regia [orig: Regiâ] et imperii per ministros expediundi modo: Atque, subicit, satis quidem coetera bene et in Deum reverenter, statuere nos, Magni illius Regis fastigium, prout quidem est dei eminentia, qui pro potestate Mundum, tamquam provinciam, obtinet, tam esse infimum, quam [orig: quâm] esset summum ---- si cum animante quodam vilissimo atque infirmissimo componeretur, etc. vide quoque supra, in voce Reges.

REX Mundi vide infra Schabek.

REX Omnium [note of the transcriber: in the print: RER Omnium] pa/ntwn *basileu\s2, apud Platonem, in Timaeo, et Ep. 2. ubi Dionysio de prima Natura interroganti Philosophus respondet, *fraste/on dh/ soi di' ai)nigmw=n; i(/n' a)/n ti h( de/ltos2 h)/


page 49, image: s0049b

po/ntou h)\ gh=s2 e)n ptoxai=s2 pa/qh|, o( a)nagnou\s2 mh\ gnw= w(=de ga\r e)/xei, peri\ tw=n *p*a*n*t*w*n *b*a*s*i*l*e*a pa/nt) e)sti\, kai\ e)kei/nou e(/neka pa/nta, kai\ e)kei=no ai)/tion pa/ntwn tw=n kalw=n. *deu/teron de\ peri\ ta\ deu/tera, kai\ tri/ta. Dicendum est igitur tibi nunc per aenigmata quaedam: ut si quid huic tabellae, vel mari vel terra [orig: terrâ], contingat, qui eam legerit, intelligere non possis. Est autem ita, circa OMNIUM REGEM cuncta funt, ipsius gratia [orig: gratiâ] omnia: ipse pulchrorum omnium causa: Circa secundum secunda, circa tertium tertia. Quae verba etiam a Plotino relata Ennead. l. 8. c. 2. magnum de Trinitate arcanum continere multi putant, inter quos Athenagoras, Orat. pro Christian. et praesertim Clemens, l. 5. Strom. qui, alia hanc in rem Platonis dicta afferens, *(/wste, adicit, kai\ a)\n ei)ph| peri\ tw=n *p*a*n*t*w*n *b*a*s*i*l*e*a--- ou)k a)/llws2, e)/gwge e)cakou/w, h)/ th\n a(gdan *tria/da, mhnu/esqai, *tri/ton me\n ga\r ei)=nai to\ a(/gion *pneu=ma. *to\n *ui(o\n de\ deu/teron, de) o(/n pa/nta e)ge/neto kata\ bou/ lhsin tou= *patro\s2. Quare et, quando dixit, circa OMNIUM REGEM ---- non aliter ego intelligo, quam sanctam significari Trinitatem. Nam Tertium quidem esse S. Spiritum, Filium autem Secundum; per quem facta sunt omnia ex voluntate Patris. Sed his credere, merito veretur Henricus Stephani, Observationum l. 3. schediasm. 7. in Thes. Crit. ne sit tantum mysterium profanare. Certe ipse Marsilius Ficinus, alioqui talibus captandis intentus, verba ista longe aliter interpretatur. Argum in d. Epist. et plotihum, d. l. Vide Toh. Pfannerum, Theologiae Gentilis purior. System. c. III. §. 2.

REX Populi Romani Oraculo [orig: Oraculô] praedictus. Memorat enim auctore Iulio [orig: Iuliô] Maratho [orig: Marathô] Sueton. in Augusto, c. 94. ante paucos, quam Octavius nasceretur, meoses, prodigium Romaefactum publice, quo [orig: quô] denuntiabatur, Regem Populo Romano Naturam parturire. Unde Senatus exteritus censuerit, ne quis illo [orig: illô] anno [orig: annô] genitus educaretur; at eos, qui gravidas uxores habebant, ad ie quemque spem trabentes, curasse [orig: curâsse], ne SCtum ad aerarium deserretur. Verum non Octavium, sed qui, Octavio [orig: Octaviô] imperante, natus, Christum Servatorem, prodigium istud portendisse, quivis forte Christianus consentiet. Cuius oraculi occasione et istud observari hic [orig: hîc] meretur, quod Cicero tradit de Divinat. l. 2. Interpretem quendam Versuum Sibyllinorum, suadere Senatui pene ausum, Eum, quem revera Regem babeamus, appellandum quoque esse Regem, si salvi esse vellemus. Quibus utut Iulium Caesarem, Dictatoris nomine potestatem Regiam exercentem, non minus Interpres iste, vim vaticinii ignorans, ac ipse Cicero, ea quidem Tyrannidis odio [orig: odiô] arguens refutansque, designatum velint, altius tamen quid Sibyllam, ipsum videl. Christum, significasse [orig: significâsse] credi par est, supremum nempe REGEM, cui parere necesse est, qui salvi esse, quam perire, praeoptant. Vide quae hanc in rem insigni industria [orig: industriâ] congessit Tob. Pfannerus, praefat. d. l. c. 1. §. 4. ubi suum de Sibyllimis carminibus, et Ecloga quarta Virgilii, iudicium exponit: sed et Anton. van Dalen. de Oraculis Dissertat. 2.

REX Regum *basileu\s2 basile/wn, non in Sacris solum, sed et apud Plotinum Deus O. M. dicitur, Ennead. V. c. 53. Veruntamen Rex ille supremus non tamquam alienis imperat, sed iustissimum naturaleque habet Imperium, babet et Regnum verum: Quippe cum ille sit Rex veritatis atque suapte [orig: suâpte] natura [orig: naturâ] sit universi simul fetus sui devinique collegii Dominus: Rexcerte Regis atque Regum, atqui et pater Deorum iustiori nomine nuncupatus etc. Quod elogium etiam ad homines translatum legitur. Namque et Imepratorem Regem Regum dici, testatur Lansius, Orat. pro Hispania; et Franciae Regem non semel a Scriptoribus, Matthaeo Parisio praesertim, Regem itidem Regum, ut ab Anna Comnena *basile/a tw=n *basile/wn, appellatum esse, observavit Car. du Fresne Dissertat ad Ioinvillam 27. Apud quem in Glossario quoque, ex Nicolao de Braia in Rebus gestis Ludovici VIII. de Philippo Aug. ista reperies,

Rex Regum Mundi venerabilis ille Philippus.

Et de eodem Ludovico.

Inclite Rex Regum etc.

Vide quoque supra Chingis Kan.

REX Sacrorum nomen Sacerdotii, apud Romanos, Flamine Diali superioris, sed infra Pontificis Max. dignitatem: de quo sic Livius, l. 2. c. 2. Regibbus exactis, et parta [orig: partâ] libertate, rerum dein divinarum habita cura, et quia quaedam publica sacra per ipsos Reges factitata erant, necubt Regum desiderium esset, Regem sacrificulum creant; id Sacerdotium Pontifici subiecere [orig: subiecêre], ne additus nomini honos, aliquid libertati, cuius tunt prima trat cura, officeret. Et Dionys. l. 5. Quoniam multa magna beneficia collata videbantur in Remp. a Regibus, volentes hoc nomen in Urbe servari perpetuo, iusserunt ut Pontifices et Augures designarem unum aliquem e senioribus, ad hoc idoneum, qui sacris tantum praeesset, immunis a militia, vocaraeturque. Rex sacrificulus; Primusque hunc honorem Romae accepit Manius Papinius, vir Patricius, quietis amantissimus. Creahatur is Comitiis centuriatis, et quidem, quamdiu religio mansit, semper ex Patriciis, Cicer. pro Domo. Magistratum vero alium ei gerere, auctorationem ad populum habere, non licebat, ut sic numquam, nisi in sacris, servire, utque in gratiam Deorum Regnum sustinere videretur, Plut. quast. 63. unde et hunc ritum a Maioribus traditum esse, scribit Idem, ut Rex hic ante Comitium, postquam rem divinam fecisset, fuga [orig: fugâ] sese et in Foro proriperet. Indicebat is ferias, et quidquid ad publica sacrificia necessarium esset, procurabat: ut qui omnibus sacris praeerat. Interrogantibus, qui dies sacri, quid quolibet [orig: quôlibet] mense licitum illicitumve, respondebat, ac quinto [orig: quintô] Idus Ianuar. arietem Iano immolabat. Quia vero ei feriis opus videre religio erat, quemadmodum et Flaminibus, ideo per raeconem denuntiabat, ne quid tale ageretur, et praecepti negligens mulctabatur,


page 50, image: s0050a

Macrob. Saturnal. l. 1. c. 16. Ad eundem certa [orig: certâ] die Virgines Vestales, pro more, isse ac dixisse, Vigilasne Rex? vigila, testatur Servius, in l. 10. Aeneld. Aliquando et simpliciter Rex. appellatus legitur, quem in Sacerdotum ordine primum fuisse et maximum, et mipsis inaugurationis conviviis solum supra omnes accubuisse, docet Feltus in verbo, Ordo Sacerdotum. Unde Massurius Sabinus scribit, Super Flaminem Dialem in convivio, nisi Rex sacrificulus, haud quisquam alius accumbit, apud A. Gellium, l. 10. c. 15. qui. l. 15. c. 27. Calata Comitia vocat, quae pro Collegio Pontificum haberentur, ut Regis Sacrorum, aut Flaminum inaugurandorum causa [orig: causâ]. In quae verha, Oilelius notat, primum omnia Comitia Calata dicta fuisse, postea vero, cum in desuetudinem hoc verbum abiisset, retentum esse nomen Calatorum Comitorum in his tantum, quae modo memorata. Uxor Regis sacrorum, dicta est Regina sacrorum, de qua supra: Mansit vero hoc Sacerdotium, usque ad Theodosii Senioris principatum, quo cum reliquis Gentilium sacrisabrogatum est. Vide Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 3. c. 25. De Rege sacrorum apud Athenienses Vide supra.

REZ nomen illustris in Gallia Familiae, de qua vide supra in voce Rais.

REZANA urbs ampla Episcopalis Moscoviae, 8. leuc. ab Occa fluvio in Meridiem, versus fontes fluv. Tanais paulo plus. Caput Ducatus Rezanensis, provinc. versus Austrum, ubi nascitur Tanais, inter Moscoviam propriam et Wolodimiriam, ad Boream. Ukraniamque ad Meridiem. Antea sub proprio Principe a Lithuania dependit, nunc Moscis subest. Vide Rhezan.

REZIN vide RETZIN.

REZON fil. Eliodae, profligato [orig: profligatô] a Davide Adad. ezeris exercitu. a domino suo fugiens, congregatis hominibus se turmae principem effecit, cum quibus Damascum profectus, regnum ibi sibi posterisque constituit, 1. Regum c. 11. v. 23. quod postea Salomoni, Regibusque I sraeliticis valde in festum fuit: cum prius Sophena ac Damascus uni Adad ezeri subfuisset. Hesion vocatur, ibid. c. 15. v. 18. ubi filius Tabremon eum excepisse dicitur, quem vide.

REZONARE nummum apud Nonium, Alterum, quem in sacciperione condidissent, compito vicinali solere rezonare, est de sacciperione promere. In Zona enim pecuniam portabant milites, uti constat ex Ael. Spartiano, apud quem, c. 10. iussit Pescennius Niger Imperator: ne amplius in zonis milites ad bellum aureos vel argenteos nummos portarent, sed publice commemdarent, recepturi post praelia, quod dederant. Aliud quid erat ventralis seu funda, in qua nummi ad victum quottidianum condebantur; zonae nempe genus, quae, quod ligamenta et habenas, quibus circa ventrem eingebatur, habebat et in medio receptaculum, quo [orig: quô] nummi continebantur, Funda solebat dici, vide Salmas. Not. ad Ael. Spartianum, d. l. et hic [orig: hîc] passim, in vocibus Funda, Ventralis, Zona.

RHA [1] Sarmatiae fluv. ingens in Europa, hodie Volga, Tartatis Edel dicitur. Armeni eum Tbamar appellant, uti scribit Gurchinus. Pomponius, l. 3. c. 5. Sed qui famam habent, ex Cerauniis montibus uno [orig: unô] alveo [orig: alveô] descendit, duobus exiit in Caspium Rha. Verum (annotante illic clarissimo [orig: clarissimô] Vossio [orig: Vossiô] ) non recte fluvium hunc ait oririex Cerauniis montibus, quorum situs notus est ex Ptolemaeo, cum remotissimis oriatur fontibus, ac plus quam quadringentus Germanicas leucas cursu suo [orig: suô] conficiat. Sed neque illud verum, duobustantum alveis in Caspium mareexire: Septuaginta enim ostia numerarunt [orig: numerârunt], qui viderunt, aut etiam plura: quamvis alii viginti quinque tantum referant, quod de maioribus forsan et permanentibus ostiis est intelligendum. Quum vero scribit, uno [orig: unô] alveo [orig: alveô] descendere, tum quoque errat, cum plurimi in eum amnes partim in Tartaria, partim in Moscovia nati, influant, quod hodierna [orig: hodiernâ] experientia [orig: experientiâ] compertissimum. Diversi illi Rha, sive Volgae fluminis fontes noti fuere [orig: fuêre] iam olim Ptolemaeo. Praeter duos longissime a se invicem distantes fontes, quos ex Hyperboreis nit oriri montibus, amnibus quoque aliquot augeri ait, qui ex Rhymnicis montibus in eum influant. Verba eius haec sunt, agentis de Scythia intra Imaum, et Rhymnicis in ea montibus: *)af' w(=n r(e)ousin o(/te *(ru/mnos2 kai\ a)/lloi tine\s2 ei)s2 to\n *(ra= potamo\n, oi(/ de sumba/llontes2 tw=| *dai/+ki potamw=| kata\ to\ *no/rosson o)/ros2, Sic habent veteres manu exaratilibri, et recte. Vulgata enim lectio falsa est, et meras offundit tenebras. Ex Rhymnicis montibus praeter Rhymnum, qui proprio [orig: propriô] ostio [orig: ostiô] in mare Caspium exoneratur, egrediuntur quoque alii amnes, quorum aliqui Rha fluv. subeunt, alii Daici coniunguntur flumini, qui vulgo Iaick appellatur. Hinc nomen Rha Ponticae radici. Atque Rhabarbarum hodiernum nihil com mune habet cum vero Rhabarbaro. Et specie et virtute plurimum differt, hoc stuptiko\n, illud vero kaqartiko/n. At postquam ex iisdem oris, unde prius Rha Barbarum, a mercatoribus allata fuit radix illa, quae apud solos crescit Sinenses, ac Taihoang ab ipsis nominatur, usus obtinuit, utin illam Rhabarbari appellatio transferretur. Haec Vossius. Baudrando oritur in Moscoviae provinc. Rescovia, versus confinia Lithuaniae, prope Urbem Reschoviam dictam, ultra quam aliquot milliar. versus Occidentem silva inest Wolkowskiles dicta, in qua iacet palus Vuronow, e qua exit fluv. parvus, qui 2. milliaribus Polonicis progressus in lacum Volog influit; et aquis multis auctus, rursus egreditur, indeque Volga dicitur. Postea auctus aliquot fluviis, Tuveriam rigat et Valtiam: Hinc in Ortum tendens, ad Iarossaviam et Novogardiam parvam labitur, ubirecipit Occam fluv, amplum: dein iuxta Basiligrodam fluens et Sabackzariam, uti et Cazanum Urbem regni cognominis primariam in Asia, sed Moscici iuris, paulo infra mutato [orig: mutatô] cursu, et ad Meridiem tendens, recipit Camam fluv. rigatisque Samara [orig: Samarâ], Soratovia [orig: Soratoviâ], Zariza [orig: Zarizâ] et Astrachano [orig: Astrachanô], paulo infra in plura brachia scinditur; et insulisaliquot effectis, tandem quam plurimis ostiis in mare Caspium se exonerat. Vide Ad. Olearium. Narrant ab eo ductam esse


image: s0050b

incile, dictum Kamouz, in Tanaim fluvium, quo [orig: quô] lintres in Rham ducuntur, seu vice versa [orig: versâ].

RHA [2] seu RHEON simpliciter dicta Veteribus radix, cognominis amni, iuxta quem nasceretur, supra Pontum et Bosporum: ne Rha quidem Ponticum dicentibus propterea, quod unum tantum genus nossent [orig: nôssent]. Postquam vero et ex aliis locis im portari coepit radix, Rheo quidem Pontico quantum ad formam similis, sed toto [orig: totô] genere diversa ac virtute dispar, Pontici accessit priori cognomen, ut a recentiorum Rha, quod Barbaricum dixere [orig: dixêre], illud patria [orig: patriâ] distinguerent. Quod contra Isidorum notandum, qui ieusdem loci et regionis denominationem utramque facit, et recentiores Graecos, quos ille sequitur, qui Rha Ponticum et Barbaricum confuderunt. Dictum autem hoc est Barbaricum, a Barbaria, sic proprie vocata Graecis recentioribus Aethiopiae parte, quae Mari Ruhro praetenta erat. Stephanus, *)/esti kai\ xw/ra para\ to\n *)ara/bion ko/lpon *barbari/a, a)f' ou(= kai\ *barbariko\n pe/lagos2 Arabes, quod ex Sinarum regione adfertur, Reyvand Sini appellant. h. e. Rheon Sinense: a qua regione in Indiam defertur, unde et *(re/on *)indiko\n dicitur Myrepso et aliis; quod idem cum Barbarico. nam et Barharicum, Indiae emporium celeberrimum. Uti vero Veterum *re/on, quod ex locis, supra Pontum afferebatur, stuptikh=s2 erat sacultatis, sic Neotericorum Rha seu Rheon, quod ex Barbaria affertur, vim plane contrariam, kaqartikh\n scil. habet. Qua de re, ut et de Rha fluvio, cui vetus Rha, nomen suum debet, varia congessit Salmas. ad Solin. p. 792. et seqq. E quo hoc tantum addo, Rha Ponticum sucum habere croceum et proin inter species infectorias lutei Democrito nominari; in officinis, pro eo centaurium maius vendi, quod ei in multis simile sit, p. 1163. etc. Vide quoque in voce Rheubarbarum infra, ut et ubi de Rha fluv.

RHABA oppid. ad sinum Ionium, a quo Rhabaeus.

RHABANA urbs Sin. versus oram meridional. Ptolem.

RHABATHMONA urbs Palaestinae, quae et Areopolis. Vide ibi.

RHABDOMANTIA Graece *(rabdomantei/a, divinatio virgis peragi sulita: cuius Hieronymus meminit ad Hoseam, c. 4. Unde et Propheta quasi stupens et mirabundus eloquitur: Populus meus, qui quondam meo [orig: meô] vocabatur nomine, lignum interrogavit et virgam. Quod genus divinationis Graeci *)rabdomantei/an vocant. Unde in Ezechiele legimus, quod virgas suas miscuerit Nabuchodonosor contra Ammon et Ierusalem, et exierit virga contra Ierusalem. Ubi tamen, quod de Nabuchodonosore habet, belomantei/an potius fuisse supra vidimus. Tacitus de German. mor. c. 10. Sortium consuetudo simplex; Virgam frugiferae arbori, decisam in surculos amputant; eosque notis quibusdam discretos, super candidam vestem temere ac fortuito spargunt. Mox, si publice consulatur, Sacerdos civitatu; si privatim, ipse paterfamiliae, precatus Deos caelumque suspiciens, ter singulos tollit, sublate: secundum impressam ante notam interpretatur. Si prohibuerunt, nulla de eudem re in eundem diem consultatio; sin permissum, auspiciorum adhuc fides exigitur etc. In qua re probabile admodum, surculos istos inter se, postquam sublati fuerant, sibi invicem fuisse coniunctos, atque id, quod inde componeretur, pro sorte sive oraculo fuisse habitum. Apud recentiores Germanos idem divinationis viguisse genus, ex L. Frisonum patet aliisque. Sed et iam Scythas olim r(a/bdoise i)teih|si, virgis salignis; Enaries et Androgynos filu/rhstfloiw|, tiliae fronde; in vaticinando usos fuisse, Herodotus narrat, Musa [orig: Musâ] 4. apud Alanos, rectiores virgas a feminis collectas eidem fini adhiberi, est apud Amm. Marcellinum, l. 31. Vide quoque hic [orig: hîc], Salix, Tenus, Tilia, Virga: item ubi de IX. apud Israelitas Divinationis generibus.

RHABDUCHI Graece *(rabdou=xoi, dicti sunt, qui Latinis lictores, item viatores; cuiusmodi ministri ante Principum imperia in Theatro constituebantur, ad seditiones atque rixas cohibendas: quemadmodum pistea sub Imperatorib. statio cohortis eadem [orig: eâdem] sini posita est, quam Neto ad speciem libertatis sustulit. Sed et a nonnullis Graecorum appellantur *(rabdou=xoi Olympici Agonothetae, qui pro numero tribuum Elidis urbis Olymp. 26. tredecim electi sunt: alias *)aqlofo/roi, *ai)sumnh=tai, *brabeutai\, *(ellanodi/kai etc. appellati, de quibus vide Iul. Caes. Scaligerum, Poetices l. 1. c 24. et supra in voce Brabeutae.

RHACELUS urbs Macedoniae, Steph.

RHACHIA promontor. montis Pyrenaei, ad mare Mediterran. in confinio Hispaniae et Galliae Narbonens. Polyb. Aphrodisium videtur Ptolemaeo.

RHACIUS Creten sis Manto Tiresiae filiam, cum inter captivos in Asiam abducenda, ad Claron exponeretur et a Cretensibus, qui ibi armati occurrebant, Rhacio sisteretur; in domicilii sui societatem eius oomitatu recepto [orig: receptô], uxorem duxit, et ex ea Mopsum genuit, qui Lelegas omnes e ditionis suae finibus eiecit. Pausan. l. 7.

RHACODYTAE Graece *(rakodu/tai. quinam dicti? vide supra Rasophori.

RHACOTES Alexandria prius sic dicta, Stephan. Strabo: *katoiki/an d' au)toi=s2 e)/dosan th\n prosagoreuome/nhn *p(axw=tin, h( nu=n me\n tw=n *)alecandre/wn po/lew/s2 e)sti me/ros2, to\ u(perkei/menon tw=n newri/wn, tote\ de\ xw/mh u(ph=rxe. Pausanias in Eliacis prioribus, ubi de Alexandria: *le/getai de\ kai\ pro/teron e)/ti po/lisma *ai)gupti/wn entau=qa ou) me/ga ei)=nai *(rakw=tin. Nic. Lloydius.

RHADAGISUS Gothorum Rex, Stiliconis opera [orig: operâ] Italiam ingressus, cum CCM. Scitharum, voto [orig: votô] facto [orig: factô], se omnem Romani genetis sanguinem Diis suis propinaturum, postquam longe lateque eam vastasset [orig: vastâsset], tandem in Fesulanis montibus conclusus, captus et occisus est cum multis suorum milibus, A. C. 405. P. Orosius eum a Stilicone Roman. Uldino Hunnorum, et Saro Gothorum ducibus victum tradit, l. 7. c. 26.