December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised


image: as0001

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS QVARTVS Literas R, S, T, V, X, Y, Z, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.



image: as0002

[gap: blank space]

image: s0001

[gap: illustration]

image: s0187a

SARACENA Arabiae Petraeae regio, Ptolem. populi Saraccni, secundum alios in Arabia Felici. Qui ad Saram referunt, nugas agunt, sed nec a loco Saraca [orig: Saracâ] fuisse nominatos Stephano concesserim, cuius verba sunt: *sa/raka xw/ra *)arabi/as2, meta tou\s2 *nabatai/ous2, oi( oi)kou=ntes2 *sarakthoi/. Neque enim fuit Saraca prope Nabataeos, sed in Sabaeis, loco [orig: locô] a Nabataeis remotissimo [orig: remotissimô]. Vide Ptolem. l. 6. c. 7. Verum est, hodieque in Arabia extare vicum Sawarakiam inter Meccham et Medinam, vel ut alii volunt, in via, qua [orig: quâ] itur Meccha [orig: Mecchâ] Hierosolymas. Sed vicus ille obscurior est, quam ut genti nomen fecerit. Neque ab eo Saraceni, sed Sawarakieni dicerentur. Hoc potissimum, quod Saracenos ipsi se numquam appellant, sed a vicinis populis per contemptum sic vocantur. Melius itaque a latrocimis sic dici putat Bochartus o( me/gas2; l. 4. Phaleg. c. 2. nam Arabice [gap: Hebrew word(s)] saraka, est latrocinari; sunt enim genus hominum plane lhstriko\n. Nic. Lloyd. Vide Saraceni.

SARACENATVS vide infra Saracemus.

SARACENESCA vide SARACA.

SARACENI populi Arabiae, Agareni, et Ismaelitae quoque dicti, quod ab Agare et Ismaele descenderint: quamvis a Chafluim, uno ex Caini posteris, originem illorum quidam arcessant. A voce Arabica, quae vagum et latronem denotat. Saeculo [orig: Saeculô] 5. primum innotuerunt: quorum Dux Alamundurus, qui Varani Persae promiserat, se illi non Romanos solum subacturum, sed et Antiochiam Syriae in manus traditurum, sub Theodosio Minori, panico [orig: panicô] quodam [orig: quôdam] terrore perculsus, ultra Centum Milia amisit, circa A. C. 421. Mesopotamiam, imperante Zenone, vastarunt [orig: vastârunt], A. C. 476. Princeps postea eorum, Terebon, fil. Aspecti, cum miraculose sanatus esset, Christiani omnes effecti sunt, Cyrill. in vita Euthymii Abbatis. Postea tamen idem Mahometi cum suis adhaesit. Huius dein Mahometis socer Abubebecher, Saracenorum legionibus Heraclio Imperatori ob convitium, infennsis, sibi iunctis, regiones Gazae ac Sinae montis aditus occupavit: Successor Omar ulterius progressus est, e cuius ducibus Muhavia, Hormisda [orig: Hormisdâ] Persarum Rege victo [orig: victô], a gente Artaxerxis ad Saracenos Persicum regnum transtulit, A. C. 632. Ab eo tempore potentiores effecti, sub eodem Africam, e qua 80000. captivorum abduxere [orig: abduxęre], A. C. 668. Asiam, Europamque invaserunt, parte Siciliae, post direptas Syracusas, A. C. 669. in hac potiti, classe quoque 500. navium Constantinopoli obsessa [orig: obsessâ], qua [orig: quâ] tempestatum vi lacerata [orig: laceratâ] aliam adduxerunt, a Callinico superatam, A. C. 672. Post quae a Mardaitis e Libano vexati, pacem 30. annorum tributariam fecere [orig: fecęre]. Mortuo [orig: Mortuô] Muhavia [orig: Muhaviâ] ac Marvane cum dissidiis agitarentur, Muctar Persidem invasit, tyrannis Abdemelechus se opposuit, A. C. 685. postquam a Vamba quoque Hispaniae Rege 270. iis naves ereptae et crematae essent, A. C. 675. Abdemelechus Persiae Arabiaeque tyrannis feliciter coercitis, cum Iustiniano Imperatore pacem fecit, violantem illam clade ultus est, A. C. 686. successit illi filius Valid I.A. C. 692. Postea Vitiza, Hispaniae Rex, Hervigii fil. cum muros urbium in toto regno deiecit, tribus exceptis, Saracenis sic viam ad regnum invadendum munivit, A. C. 707. Namque Valid opera [orig: operâ] Tarichi mox spoliata [orig: spoliatâ] Hispania [orig: Hispaniâ], postea occiso [orig: occisô] Roderico [orig: Rodericô] Rege illam occupavit: mortuo successit Solimannus frater, A. C. 710. et 713. Sub Philippico Bardane Imperatore iidem impune Asiam vastarunt [orig: vastârunt], A. C. 711. classe ab Artemio petiti, A. C. 715. Solimannus et Omar, ad Constantinopolim maxima [orig: maximâ] sunt affecti clade: nec minori in Gallia, a Carolo Martello, quo ex Hispania ab Eudone evocati fuerant. Omaro A. C. 746. successit Iezid I. fil. Abdelmelechi, et post 4. annos Hasca frarer. Hunc Valid II, excepit, quo [orig: quô] brevi mortuo [orig: mortuô] praefuit Iezid II. mox Marvan, quo [orig: quô] interempto [orig: interemptô], imperium A. C. 749. tres partiti sunt, Abubalas Persiam, Solymus Aegyptum, Habdalas Syriam sortitus est. Abubalae Abugepher, qui Seleuciam instauratam Bagdeth vocavit, successit. habdalas aemulis sublatis Damasci ann. 22. praesedit, relicto [orig: relictô] filio Machdi successore, A. C. 755. quo [orig: quô] Turcae ex montibus Caspiis in Armeniam irruperunt. Interea Pelagius Saracenis in Hispania victis, Asturiae regnum condidit, A. C. 717. et Garsias Gothus, iisdem superatis, Suprarbiensis regni fundamenta iecit, A. C. 727. Adelphonsus quoque gener Pelagii, Saracenorum viribus attritis, Christianismum reduxit, Catholici proin axiomate ornatus, A. C. 738. Adelphonsi fil. Froiola Iozephum Saracenorum Principem, in Gallaeciae finibus, fudit, cui Abderamen substitutus Cordubae se Regem scripsit, A. C. 759. In Oriente Saracenorum in Syria 5. Amiras occidit Leo IV. Imperator, A. C. 779. cum Machdi adhuc Saracenis imperaret, huius tamen fil. Aaron Irenen sub tributum redegit, classemque eius vicit, Thracia [orig: Thraciâ] per Abdelmelechum usque ad suburbia Urbis vastata [orig: vastatâ], A. C. 798. In Hispania vero et Aragonii iugum Saracenicum excussere [orig: excussęre], A. C. 783. et Alphonsus tributum centum virginum ulterius pendere nolens, insigni illos calde, Ulyssibona [orig: Ulyssibonâ] capta [orig: captâ], affecit, A. C. 793. Praefatus Aaron Nicephorum Imperatorem ad turpe tributum redegit, etiam in caput eius ac filii ternis numismatis imperatis, A. C. 806. sed cum Imin fil. eius voluptatibus se daret, facti tres Amirae sunt Damasci, Babylone ac in Africa residentes: Iminique occiso Maimon Amiras Babylonius, vir eruditus, successit, A. C. 813. Maimoni Mucteran suffectus est, A. C. 833. quo [orig: quô] tempore Abderamen in Hispania praefuit, qui Creta [orig: Cretâ] Siciliaque [orig: Siciliâque] occupatis, Calabriam Apuliamque vastavit, sed a Ranimiro ingenti clade affectus. In Asia Mucterani Aaron successit, A. C. 841. cum in Africa Abderamen rerum potiretur, qui Samum Campaniamque devastavit, et Benevento [orig: Beneventô] Barioque [orig: Bariôque] occupatis, Cassinense monasterium Romaeque suburbia, imo opimas Petri et Pauli Apostolorum suburbanas basilicas spoliavit. A. C. 846. successore filio [orig: filiô] Mahomete relicto [orig: relictô], cum Aaroni frater Mechucal successit. Michael Imperator Graecus a Saracenis ad Samosatam victus est, A. C. 859. sed collega Basilius eosdem bis fudit. In Apulia quoque Saracenis Ludovicus II. Imperator fortiter restitit. Capua [orig: Capuâ], Luceria [orig: Luceriâ], Benevento [orig: Beneventô] recuperatis, A. C. 866. In Oriente Mammaluchi regem Aegypti et Syriae fecere [orig: fecęre] Achmadum, filium


page 61, image: s0187b

Tolonis servi: sic Caliphatu diviso [orig: divisô], Abasidae in Bagded, Tolonis posteri in Aegypto regnarunt [orig: regnârunt], A. C. 869. In Hispania Alphonsus M. contra Saracenos egregie rem gessit, A. C. 874. qui a Basilio quoque Imperatore aliquoties mari superari. Syracusas nihilomninus solo aequarunt [orig: aequârunt], Capuam expugnarunt [orig: expugnârunt], Romano [orig: Romanô] itinere insesso [orig: insessô], A. C. 884. In Africa Abdalla, Mahometem exsecratus, Halin sequi coepit, eiusque nepos Elinedinalla, Aegypto [orig: Aegyptô] potitus, regnum Babylonio aemulum condidit, A. C. 908. In Asia Muctedar, in Hispania Almanzor praefuit, ille ad Lemnum mari, hic terra [orig: terrâ] victus, A. C. 916. in Italia quoque a Berengario Saraceni, qui Garelianum insederant, internecione deleti sunt, A. C. 915. iisdem Constantinus Imperator totam fere Syriam, A. C. 932. Ordonius vero Hispaniae Rex, Gallaeciam eripuit, A. C. 923. Cantabriae interim parte amissa [orig: amissâ]. Iterum in Syria graviter afflicti sunt a Romano Imperatore A. C. 961. quemadmodum a Ranimiro in Hispania, A. C. 945. ubi tamen Alhaca multa Comiti Castellae ademit, A. C. 961. Cruentis. simo [orig: simô] in Italia praelio [orig: praeliô] victi suntab Ottone II. Imperatore qui proin pallida mors Saracenorum dictus est, A. C. 982. Sed in Hispania civilibus discordiis in rem usi, Legionense et Gallaeciae regna fere tota occuparunt [orig: occupârunt]: donec Almansore victo [orig: victô], amissa recuperata sunt, A. C. 998. Hierosolymitanum templum Amiras Aegypti incendit, A. C. 1020. Victi sunt ad Cycladas Saraceni a Constantino IX. A. C. 1028. mox his inter se dissidentibus, dum Persidis Sultanus, adversus Calipham Turcas evocat, ab his regno [orig: regnô] exutus, sicque initia potentiae Turcicae sub Tangrolipice Mucaleto iacta, A. C. 1037. A Michaele Paphlagone Imperatore iterum Saraceni prostrati sunt, A. C 1040. ut et a Romano Diogene in Syria, A. C. 1067. Suscepta dein contra eosdem Christianorum in Palaestinam expeditio est, A. C. 1096. de cuius successu Vide in Palaestina. Tandem Turcis Saracenorum ditiones penitus occupantibus, nomen eorum evanuit, quamvis id aliquando omnibus Mahomericae sectae addictis tribui soleat. Amm. Marcellin. l. 4. Laetus Comp. Histor. Univ. etc. Addo, quod ab Israelitis progenitoribus suis, Veneris accepere [orig: accepęre] cultum, ut traditum Euthymio Zigabeno in Panoplia, quo [orig: quô] loco [orig: locô] Saracenos refellit. Graece eam partem edidit Sylburgius, in qua, inter alia, legas, ut lapidem illum, quem Saraceni magna [orig: magnâ] animi devotione osculabantur, eo quod existimatent, esse lapidem, super quo Abraham cognovit Agar, vel cui alligavit camelum, sacrificaturus filium, esse caput simulachri Veneris crediderint. Verba eius sunt. *(o de\ r(hqei\s2 li/qos, kefalh\ th=s2 *)afrodi/ths2 e)sti/n, hn(\ pa/lai proseku/noun oi( *)ismaeli/tai. fe/rei ga\r me/xri kai\ nun= toi=s2 a)kribw=s2 katasqkopoui=n e)k glufi/dos2 u(potu/pwin kefalh=s2. At praedictus ille lapis est caput Veneris, quam Ismaelitae iam olim adorabant. Quippe lapis ille accuratius epectanti etiamnum praefert deformationent capittis. sed et in anathematismis, qui recitantur convertenti se a Saracenis ad fidem Christianam, lapis ille edicitur esse in domo Make, atque e)ktu/pwma th=s2 *)afrodi/ths2 e)/xein, Veneris effigiem in se habere: sicut et de Abrahami super hoc lapide congressu, e de cameli ad eum alligatione, ibidem praedicta referuntur. Quae forte de Venere, prout Lunam significat et Uraniae sive Caelestis nomine celebris erat, intelligenda sunt. Quippe Arabes iunxerunt cultum Lunae et Luciferi: ab Arabibus autem hunc ritum didicere [orig: didicęre] Saraceni. Saltem sic eorum mentem cepere [orig: cepęre] Graeci, ut videre est ex initio Saracenicorum, in Euthymii Zigabeni Panoplia, ubi Auctor gentem hanc, usque ad Caesaris Heraclii tempora idola coluisse, adorantes Luciferum ac Venerem Chabar illorum lingua [orig: linguâ], i. e. Magnam, dictam, refert. Idem habet Georg. Cedrenus in Chron. ubi de Muhammede: ubi et subicit eorum hanc precationem. *)alla\ a)lla\, ou)\a, kouba\r, a)lla\: ac a)lla\, a)lla\, exponit o( *qeo\s2, o( *qeo\s2: ou)a\, mei/zwn: *kouba\r, h( me/galh, ei)/toun h(\ *selh/nh kai\ *)afrodi/th. Alla, Alla, Deus Deus; Ova, maior; Cubar, magna, puta Luna et Venus. Ubi tamen Cedrenum de *ou)a\, cum sit copula, ut Hebraeis deceptum fuisse, monet Cl. Seldenus Syntagm. de Diis Syris c. 4. Quare sensus est, Deus Deus, et Magna, illa Deus. Vide quoque B. Hieronym. in vita Hilarionis, ut et in Amosi hoc c. 5. v. 26. Portastis [orig: Portâstis] vero Siccuth Regem vestrum, et Chiiunem imagines vestras, sidus Dei vestr quae fecistis vobis. Ybu oer Sidus Dei vestri, Hebr. Cochab, Luciferum intelligit, quem Saraceni, inquit, hucusque venerantur. Unde factum, ut hodieque apud Muhammedanos Veneris dies, quam Giuma, h. e. su/nacin, appellant, quia finis cultus est, quo [orig: quô] congregantur, hebdomadis finis sit. Quemadmodum et exinde forte est, quod iurant per stellam vespetinam, et Auctoram; ut ex Alphurcain sive Alcorano videre est, Azoara [orig: Azoarâ] 63. 96. et 99. Vide Scaligerum de Emend. Tempor. l. 2. c. de anno Hegirae, et l. 5. c. de primo Muharram Hegirae, apud Gerh. Ioh. Vossium de orig. et progr. Idolol. l. 2. c. 31. Plura vero de iis, de Saracenicae inprimis superstitionis ac potentiae ortu, incrementis, dissipatione, instauratione item per Turcas, qui iis utrobique successere [orig: successęre], facta [orig: factâ], apud Ioh. Forbesium Instructionum Historico-Theologic. l. 4. tota [orig: totŕ]; ut et hic [orig: hîc] passim, inprimis ubi de Chaliphis et Muslimis: Sicut de reliquiis eorum circa Alpium iuga, supra voce Marones; de ducibus, Phylarchi. Adde Cl. Suicerum Thesauro Ecclesiastico in Voce *sarakhnoi\.

SARACENICA Arbor memoratur Dioscoridi, ubi bdellium, quod est aroma onyche odoratius et myrrhae natura [orig: naturâ] proximum, da/kruon de/ndrou *sarakhnikou=, lacrimam Saracenicae arboris, vocat; quia in Arabiae Saracenis seu Scenitis magnus fuit eius proventus. Sed marcellus, negat arborem, quae fert bdellium, a Dioscoride Saracenicam potuisse dici, cum Dioscoridis aevo [orig: aevô] nullum fuerit Saracenorum nomen, nec nisi multo post id sit invectum. Tamen Dioscoridi Plinius prope aequalis, horum diserte meminit l. 6. c. 28. Nabathaeis Thimanaeos iunxerunt Veteres: Nunc sunt Taveni, Suellini, Saraceni. Et, qui putatur utroque antiquior, Hierosolymitanus Interpres Gen c. 37. v. 25. pro turma Ismaelitarum habet, catervam Saracenorum. Vide S. Bochart. Hieroz. Parte poster. p. 808. Salmas. Anime Lusitanorum, *sarakhniko\n da/kruon dictum esse, ait ad Solin. p.1150. a.