CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS QVARTVS Literas R, S, T, V, X, Y, Z, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

SCAMANDER [1] Hectoris et Andromaches fil. alio [orig: aliô] nomine Astyanax:

SCAMANDER [2] vel SCAMANDRUS Homero, Herodoto Qu. Calabro ac Ptolemaeo fluv. Mysiae in Asia apud Hellespontum ex Ida monte profluens, quem Hesiodus qeogon. v. 345. qei=oon *ska/mandron vocat. Ante Xanthus dicebatur, quod et Homerus innuit, cum ait Il. u v. 74.

Suo [orig: Suô] more vetustiorem appellationem Diis, recentiorem hominibus assignavit. Ab exercitu Xerxis, sicut et Melas et Lissus in Thracia, epotus fuit, auctore Herodoto [orig: Herodotô]. In hoc fluvio sponsae iam nupturae sese abluebant, his verbis eum invocantes: *labe mou, *ska/mandre, th\n parqeni/an. Qua [orig: Quâ] occasione usus Cimon, quidam Atheniensis, cum generosae puellae amore teneretur, quae iam viro desponsata erat, in Scamendri virgultis sese occultavit, caputque arundine coronavit cumque illa ex more lavaretur, carmenque sollenne caneret, Scamandrum, ut virginitatem suam acciperet, invocans, Cimon a virgultis prosiliens: Ego vero inquit accipio lubens, virginemque in ripam sustulit, ubi et vitium ei obtulit. Videre poteris hac [orig: hâc] de re plura in Ep. Aeschinis, et apud Petr. de Valle Itiner. tom. 1. Huius fluv. meminit Catullus. Epigr. 65. v. 412.

Testis erit magnis virtutibus unda Scamandri,
Qui passim rapido [orig: rapidô] diffunditur Hellesponto [orig: Hellespontô]:
Cuius iter caesis angustans corporum acervis
Alta tepefaciet permista [orig: permistâ] flumina caede.

Scamandriam undam sanctam salso [orig: salsô] obtexi sanguine,
Atque acervos alta in amni corpore explevi hostico.

*plh/qei ga\r dh/moi neku/wn e)rateina\ r(e/eqra
*ou)de/ ti ph=| du/namai proxe/ein r(o/on ei)s2 a(/la di=an
*steino/menos2 neku/essi.

--- --- Cum Troia Achilles
Exanimata sequens impingeret agmina muris,
Milia multa daret leto, gemerentque repleti
Amnes, nec reperire viam, atque evolvere posset
In mare se Xambus. --- -- --- ---

Te manet Assaraci tellus, quam frigida parvi
Findunt Scamandri flumina, Lubricus et Simois.

SCAMANDER [3] fluv. Siciliae circa Segestam: huc enim cum pervenisset Aeneas, duobus circa urbem hanc fluminibus Simoentis et Scamandri nomina indidisse, tradit Strabo, Salmasio laudatus ad Solin. p. 113.

SCAMANDRIA urbs Troadis parva, a portu Ilii parum remota, Plin. l. 5. c. 30. in ora maris Aegaei, nunc diruta. Bellon.

SCAMBUS apud Sueton. in Oth. c. 12. male pedatus scambusque, ex Graeco skambo\s2, est qui pedes eorumque pollices introrsum convertit, alias vatia, item valgus; cui opponitur varus, qui in exteriorem partem eos flectit. Unde vari, quia propiores sibi utrinque calces pedum habent, quam digitos, literae V. figuram pedibus efficiunt: scambi vero inversam eam literam reddunt, conversis introrsum pedum pollicibus et diversis calcibus. Vide iocum in huiusmodi scambum Martialis, in voce Rhytium supra, plura vero [orig: verô] hanc in rem, apud Salmas. ad Solin. p. 945.

SCAMMA apud Petrum Chrysologum Serm. 124. de Divite et Lazaro. Quoties nobis a Deo dives ingeritur purpuratus, quoties pauper vulneratus apponitur, toties nobis misericordiae scamma panditur, toties nobis stadium pietatis aperitur: D. item Hieronym. ad Pammach. et Tertullian. ad Martyr. ex Graeco est ska/mma, quod a ska/ptw, fodio, et proprie notat limites ac terminos Stadii, fosfis ac terrae sulcis designatos. Unde Proverb. u(perphda=n ta\ ska/mmata, transilire fossas, i. e. limites: idem cum hoc, extra oleas vagari etc. Inde Stadium, ipsumque Certamen. Vide Erasmum in Adagiis et Suicerum Thes. Eccl. voce *ska/mma

SCAMNUM in agris dividundis, id dicebatur, quod latius erat, quam longius; ut contra striga, quae longior, quam latior. Unde scamnati agri, qui in centuriis singulis habebant iugera ducenta quadragena, h. e. per longitudinem actus 20. per latitudinem actus 24. cum centuriae quadratae ducentena tantum iugera haberent. Vide Salmas ad Solin. p. 680. et seqq. ubi Agrimensoriam Veter. pluribus exponit. Sed et inter suppliciorum instrumenta Scamnum fuit L. Salica tit. 62. §. 1. Servus super scamnum tensus 120. ictus accipiat. Vide quoque §. 8. item Gregor. Turonens. Histor. l. 7. c. 22. et Hieron. Bignonium ad L. Sal. nec non supra, ubi de Eculeo; huius enim species fuisse videtur. Alias vocis significationes vide apud Car. du Fresne Glossar. ubr etiam veter. Inscriptionem Graecam, inter alias, Smyrnae erutam A. C. 1672. exhibet, in qua vox Scamnocancellus occurrit, *e*p*o*i*h*s*a *t*h*n *s*t*o *s*u*n *t*o*u *e*i*s*o *t*i*x*o*u *s*u*n *t*o*i*s *s*k*a*m*n*o*k*a*n*k*e*l*l*u*s etc. In Scamnis humilioribus sedisse Discipulos iam provectiores apud Hebraeos, diximus supra voce Rab. Ex eadem gente Mercatores, non ad colloquium seu obtutum Pontificis Romani admitti, sed extra velum longissimae porticus, non quidem in

Scamnis, sed in pavimento, sedentes, accepta pretia numerare consuevisse, dicemus infra voce Velum.

SCANCIO et SCANCIONARIUS in L. Salica tit. 11. §. 5. alibique apud recentioris aevi Scriptores, Pincerna est, Gall. Eschancon, a Germanico schencken; fundere. Officium Scancionaria, Gall. Eschanconerie, sub quo titulo, Scancionarios, Clericos in Scancionaria, Madelinarios, Summularios Scancionariae, Bacillarios, Boutarios, Quadrigarios boutorum, Potarios etc. fuisse comprehensos, docet Not. ad Ioinvillum p. 109. Car. du Fresne. Apud Wisigothos, huic muneri qui praeerat, Comes Scanciarum vocatus est; hodieque vulgari Hispanorum lingua [orig: linguâ] Escanciar est poculum porrigere. Vide supra in voce Pincerna, item Pocillator, et Potarius.

SCAMON Mitylenaeus, librum de rerum inventione scripsit, qui citatur Clementi l. 1. Strom. itemque ab Athenaeo l. 4.

SCANDIS Erodaeatarum urbs in Macedonia, Ptolem. Scampi adhuc in tabula recentiore inter Apolloniam ad Occasum 71. et Heracleam ad Ottum 96. mill. pass. Antonin. inter Dyrrhachium 63. et Lychnidum 55.

SCANDARIA Coae insula promontor. [correction of the transcriber; in the print promuntor.] Strab. l. 14. Ubi Scandalium oppid.

SCANDERBEG i. e. Alexander M. nomen Georgii Castrioti Albaniae Regis. Cum quatuor hic fratribus, a Iohanne Patre, Turcis obses datus, licet minimus natu, ita tamen placuit Amurathi II ut reliquis lento [orig: lentô] veneno [orig: venenô] consumptis, ille in vita conservaretur. Proin per vim circumcisus, et sollicite in arte imprimis militari, Imperatoris iussu, institutus est; quod tanto [orig: tantô] successu factum, ut, post res pro illo fortiter aliquandiu gestas, tandem, paterni imperii memor, contra illum niti sibi proposuerit. Itaque Croia [orig: Croiâ] metropoli, per fraudem potitus A. C. 1443. cum incredibili subditorum laetitia [orig: laetitiâ], regnum occupavit. Cum sceptro, fidem Christianam denuo amplexus, stupendo [orig: stupendô] plane rerum suarum successu usus est. Turcam Croiam obsidentem, repulit, exercitibus eius saepius in fugam coniectis: Et periit quidem in iterata Croiae obsidione Amurates, A. C. 1450. nec Mahometes II. felicior fuit, cum quo octennium circiter, eadem [orig: eâdem] gloria [orig: gloriâ] Scanderbegus rem gessit: numquam cedens, semper victor, et licet 2000. Turcarum propria [orig: propriâ] occiderit manu, non unquam tamen vulneratus. Itaque pacem facere Turca, vel potius inducias coactus, illo [orig: illô] a Ferdinando Arragonio et Pio II. in Italiam, contra Gallo vocato [orig: vocatô], Croiam denuo circum vallavit binis vicibus, totiesque repulsus est. Obiit tandem Lissae, A. C. 1467. aetat. 63. urbe ditionis Venerae, qua [orig: quâ] postmodum a Mahomete capta [orig: captâ], Turcae, qui ad nomen Scanderbegi olim fugiebant, ad eius cineres tanta [orig: tantâ] freque ntia [orig: ntiâ] confluxerunt, ut felix probusque haberetur, qui ossa tangere, felicior, qui minimam eorum particulam obtinere potuerit, quam quidam auro inclusam, velut sacratissimas reliquias, collo appenderunt. Marin. Barlet. Histor. Scanderb. Paul. Iov. in Elog, Leuncl. in Pandect. Turc. Chalcond. Histor. Turc. etc.

SCANDIA [1] pars est Scandinaviae Australis. Ubi nunc provinc. Scania Schonen, Blekingia et Hallandia, versus Daniam magis extensae, et antea Danici iuris, ubi secundum quosdam olim Scanii populi erant. Melius tamen est ipsa Scandinavia, Baudrand. Auctor Anonymus Hist. Orbis Terr. Georg. et Civ. Septentrionales regiones, nomine communi Scandiae et Scandinaviae, antiquitus appellatas fuisse, notat, limitibus tamen, pro diversitate Auctorum, aliter atque aliter positis. Iac. Zieglerus in sua Schondia, Groenlandiam. Islandiam, Orcades, Lapponiam, Norvegiam, Sueciam, Bothniam, Gothiam, Finlandiam, hoc [orig: hôc] nomine comprehendit: Cluverius Germ. antiq. l. 3. c. 38. Biarmiam, Lappiam, Finmarchiam, Bothniam, Sueciam et Norvegiam: A. Bureus Sueciam et Norvegiam: Pontanus in Descr. Scaniae Scaniam, Sueciam et Norvegiam: Stiernhielmus in Dissertat. de Gothis, Sueciam, Gothiam et Norvegiam etc. Quae omnia tamen istuc tendunt, complures Arctoas regiones Scandia [orig: Scandiâ] olim fuisse comprehensas. Eadem ob numerosas inde colonias emissas, Officina et vagina Gentium priscis dicta, hodie non adeo populosa est: quae res rationem suam forte in recepta priscis temporibus polygam a habuit, cui cum per Leges Christianismi obviam itum, eo [orig: eô] ipso et numerosae illi multitudini finis allatus est. Vide Auctorem supra [orig: suprâ] memoratum c. 6. fect. 1. §. 10. num. 4.

SCANDIAE insul. plures sinus [orig: sinûs] Codani, Cimbricae Chersoneso ad Ortum adiacentes, Ptolem. cui 4. sunt, quarum maxima nunc Gothland, contra ostia Vistulae; sed apud Melam sunt septem.

SCANDINAVIA quae et SCANDIA (licet Sandia sit portio Scandinaviae inter Norvegiam et Sueciam in sinum Codanum porrecta) et Basilia Diodoro, et Baltia Pytheae, teste Plinio [orig: Pliniô], l. 4. c. 13. l. 8. c. 15. non insula, ut credidit idem Plinius, sed peninsula maxima Septentrionalis inter mare Balticum ad Austrum quo [orig: quô] a Germania [orig: Germaniâ] separatur, et Oceanum Septentrionalem, ad Arctos, in plures regiones divisa, ac tria continens regna, Norvegiae, Succiae et Gothiae. Vagina gentium a Iornande dicitur. Hinc enim Gothi, Vandali, Longobardi, aliique prodierunt. Baudrando complectebatur totum illum tractum, ubi hodie regna Sueciae et Norvegiae: ibique fuerunt alias Nerigon et populi Gutae, Lappiones, Hillaeviones et Suiones. Manet nominis vestigium, in Scaniae tractu. Vide Hug. Grotium Hist. Goth. nec non in vocibus Suecia et Norvegia.

Aboa, Abo, Episcopalis Finlandiae sub Archiepiscopo Upsaliensi et Rege Sueciae. Acherhusia, Akerhuys, in regno Norvegiae.

Arboga, Arbogen, Episcopalis Sueciae sub Archiepiscopo Upsalensi. Arosia, Arosen, Episcopalis Sueciae sub Archiepiscopo Upsalensi. Asloa, Aslogen, et Anslo, Episcopalis Norvegiae sub Archiepiscopo Nidrosiensi. Bergae, veteribus Bergos, Bergen, emporium, regia, et Episcopalis Norvegiae sub Archiepiscopo Nidrosiensi. Calmaria, Kalmar, emporium Gothiae, in Suecia. Congella, Kongell, Norvegiae, apud Scaniam. Hameria, Hammeren, Episcopalis Norvegiae sub Archiepiscopo Nidrosiensi. Holmia, Stockholm, regia, Academia, et emporium Sueciae. Lincopia, Lincopen, Episcopalis Gothiae sub Archiepiscopo Upsalensi, in Suecia. Lodusia, Luki, portus et emporium Gothiae, in Suecia. Nicopia, Nicopen, vel Nicoping, emporium Sueciae; altera Gothiae. Nidrosia, Drontheim, Archiepiscopalis Norvegiae. Oburgum, Oburg, vel Viburg, emporium Finlandiae, in Suecia. Rasburgum, Rasborg, Finlandiae, ad sinum Finnicum, in Suecia. Scara, Scaren, Episcopalis Gothiae sub Archiepiscopo Upsalensi, in Suecia. Stamethia, Stametz, Episcopalis Gothiae sub Archiepiscopo Upsalensi, in Suecia. Stavangria, Staffanger, Episcopalis Norvegiae sub Archiepiscopo Nidrosiensi. Stragene, Stegnes, Episcopalis Gothiae sub Archiepiscopo Upsalensi, in Suecia. Suderdalia, Suderdael, in Norvegia. Telgoa, Telgo, Sueciae. Toronia, Torn, emporium Finlandiae, in Suecia. Tunsberga, Tonsberg, Norvegiae. Vardhusia, Wardhuys, Norvegiae arx Borealis. Vastena, Vasten, Sueciae, cum coenobio. Vellimum, Velim, Episcopalis Sueciae sub Archiepiscopo Upsalensi. Vexio, Wesho, Episcopalis Gothiae sub Archiepiscopo Upsalensi, in Suecia. Upsala et Upsalis, Upsal, Archiepiscopalis, Sueciae olim regia.

SCANDULA an a SCANDENDO, an a SCINDENDO, assula est, non serra [orig: serrâ], sed bipennibus producta: Graece sxi/dac, in tectis adhibita Romae non est, ad Pyrrhi usque bellum, annis quadringentis LXX. apud Plin. l. 16. c. 10. ita enim MS. habet, Scandulam non conspectam fuisse Romae, cum editus codex prae se ferat, Scanaula [orig: Scanaulâ] contectam fuisse Romam. Habentur autem scandulae e robore aptissimae, mox e glandiferis aliis, fagoque facilimae ex omnibus, quae resinam ferunt, sed minime durant, praeterquam e pino, Ibid. Hinc Scandulare tectum, Appuleio Metam. l. 3. et Scandularii, Iurisconsultis memorati, l. quibusd. ff. de iure immunit. Vide quoque supra Ardesia.

SCANIA regio olim Daniae, dein Sueciae, ab A. C. 1319. quo [orig: quô] Magnus Rex, in turbis Danicis illa [orig: illâ] potitus est, exin rursus, a tempore Olai Regis A. C. 1375. Daniae, nunc iterum Sueciae, ab A. C. 1658. pace Roschildensi ad mare Balticum, e fronte Seelandiae, a qua dividitur ad Occidentem Sundico [orig: Sundicô] freto [orig: fretô], ad Austrum habet mare Balticum ut et partim ad Ortum, et Blekingiam provinc. ad Boream autem terminatur Hallandia [orig: Hallandiâ] et Vestrogothia [orig: Vestrogothiâ]; Schonen. Ipsa pars est praecipua Gothiae Australis. Conversa ab Othingaro Episcopo A. C. 980. cum Seelandia. Urbes eius Lundia primaria nunc Academia [orig: Academiâ] insignis, Coronia, seu Landskron, Malmogia, Helsingoburgum et Udstedia, in ora maris Baltici.

SCANTIA silva in Campania, ubi Scantiae aquae, ignem vomentes, Plin. l. 2. c. 107. et Mala Scantiana apud Macrob. l. 3. Saturnal. c. 19. Nunc locus et nomen ignota.

SCANTINIA Lex de pueris impudicis, memoratur Iuvenali Sat. 2. v. 44. Suetonio Domit. c. 8. Ausonio, Epigr. 89. Ciceroni Philipp. 3. Eam tulit, ut Paulo Manutio placet, C. Scantinius Aritinus Trib. Pl. in eos, qui alienam pudicitiam sollicitassent [orig: sollicitâssent], aut suam ipsi prostituissent, quibus poenam irrogavit decem milia nummum [orig: nummûm]. Meminit eiusdem Fab. Quintilian. l. 4. c. 2. et l. 7. c. 4. Val. Max. l. 6. c. 1. C. Scantinium Capitolinum Trib. Pleb. quod filium M. Claudii Marcelli Aedilis Curulis de stupro appellasset [orig: appellâsset], damnatum fuisse, scribit: id quod etiam Plut. in Marcello habet; unde ab eo quidam Legem dictam volunt, quod tamen vero simile non est. Hanc porro legem in suam Iuliam de adulterio et pudicitia retulit C. Octavius Augustus, graviori poena [orig: poenâ] imposita [orig: impositâ], teste Iustiniano [orig: Iustinianô] Institut. l. 4. tit. de Iudiciis publicis. Vide etiam Laevin. Torrentium Comm. in Suetonium in Aug. c. 34. Elias vero Vinetus Comm. in Ausonium, sibi nondum compertum esse ait, quae et qualis lex Scantinia fuerit: apud Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 8. c. 24.

SCAPELLARE apud citerioris Latinitatis auctores, fustibus concidere, battuere est: Glossae, scapellat, kataxi/zei, katakni/zei.

Unde Gallicum chapler. A voce dimivutiva scapulus seu scapellus, de qua vide infra in Scapus.

SCAPHA Graece ska/fh, a concavitare nomen habet, ex ska/ptw, fodio: quod primum ex praegrandi arbore excavari coeptae sunt. Unde curvum robur, apud Stat. Theb. l. 5. v. 287.

Qua data signa, sequor, dein curvo [orig: curvô] robore clausum
Diis pelagi, ventisque, et Cycladas Aegaeoni
Amplexo, commendo patrem --- ---

Ad quae verba vetus Scholiastes: Navicula, inquit, et scapha, quam uno [orig: unô] robore edolatam ibi forte offendebamus. Ruditatem in scapha navigationis indicavit. Sic Avorum aut Proavorum memoria [orig: memoriâ] repertae terrae incolas habuere [orig: habuêre] scaphis una [orig: unâ] arbore factis pelagus incurrentes: talemque omnino fuisse navigationem antiquam, in artis principiis, docent etiam Poetae, quibus trabs, alnus, robur, pinus, navem designant, Casp. Barthius ad Stat. d. l. De Scaphis, ex arundinibus circa Gangem nascentibus: testaceis item, quibus utebantur in Nilo Aegyptii, vide Salmas. ad Solin. p. 1016. et 1117. Nonio Scaphae naviculae sunt, quae maiores naves consequuntur. Unde Iabalenus ICtus. Si navem, inquit, cum instrumentis emisti praestari tibi debebit Scapha navis. Et Caesar l. 4. bell. Gall. c. 26. Quod cum animadvertisset Caesar, scaphas longarum navium, item speculatoria navigia militibus compleri iussit. Sane crebra est apud Auctores Scapharum mentio: etiam in Sacris, vide Actor. c. 27. v. 30. et 32. Nunc vulgo pro Scapha nautae Belgae aliique Scaphum dicunt, uti quidem ab eruditis putatur. Sed certe et navigii id nomen esse, docet Macrob. Saturnal. l. 5. c. 21. Sunt et qui liburnis scaphas associari, exploratoriasque vocari asserant, ut est apud Vegetium, l. 4. c. 37. Sunt et qui Illyricorum inventum faciant. Sane ventrem navis Scapham antiquis dictum, Suidas habet. Vide Giraldum ad Iustinum l. 2. c. 13. Apud recentiores postmodum Graecos ska/fai dicti sunt alvei in balneis, qui alias e)mba/seis2 Graecis, Latinis descensiones, unde skafoloutei=n et skafolouti/ai. Item alvei pueriles, in quibus infantes excaldabantur, etiam Graecis skafisth/ria, Latinis quoque scaphisteria, et corrcpte capisteria, appellati, de quibus vide Salmas. ad Capitolin. in Albino, c. 5. ubi Capitolinus Caesarianam familiam id speciale habuisse, ut parvuli domus eius in testudineis alveis lavarentur, ait. Sed et ska/fh vel ska/fion, scaphe seu scaphium, i. e. haemisphaerium, dictum est horologium ab aristarcho Samio factum, in cuius concavae partis medio gnomon erectus erat; de quo invento vide Salmas. ad Solin. p. 636. et seqq. ut et aliquid supra in voce Caput, item Polus.

SCAPHISMUS supplicii genus apud Persas, memoratur Eunapio de Vitis Philosophorum, in Aedesio, et sic fiebat: Scaphis duabus, quae committuntur ac coagmentantur, ita includitur homo totus, ut promineat foris, per quinque foramina, caput cum manibus pedibusque; dein iubetur edere, aut, si nolit, vi allata [orig: allatâ] cibum capere compellitur, compunctis etiam oculis: infundunt postmodum lac melle mistum radiisque Solis adversis obiciunt, ubi facies coeteraque membra prominentia prius illita muscis apibusque opplentur, dum interim ab excrementis, intra scaphas verminantibus, corpus misere absumitur. Inventrix eius Parysatis fertur Persarum regina, Artaxerxis Mnemonis et Cyri iunioris mater, quae nuntium victi Cyri, cui in occulto magis favebat, hoc [orig: hôc] supplicii genere excruciasse [orig: excruciâsse] dicitur. Quadraginta dies in eo hominem durare posse, tradunt Auctores. Vide Baronium Notis ad Martyrol. 28. Iulii §. Muscarum aculeis lit. f. Simile quid legas infra voce Servus, ubi de poenis eorum 5 it. Vespa, ubi de Marco sene in corbe loto et melle uncto, sicque sub die vesparum apumque aculeis excarnificato, principatu Iustiniani.

SCAPHUSIA urbs Helvetiae ad Rhenum, Constantiae finitima, infra quam 4. leuc. Helvetic. in Occasum Basileam versus 6. et 4. a Tiguro in Boream. Caput pagi cognominis, unius ex XIII. qui ad Rhenum et Silvam nigram situs, terminatur pago [orig: pagô] Tigurino [orig: Tigurinô]. Sita est in ripa Germanica, Helvetiae tamen ponte coniungitur; si turres, moenia, Rem publ. spectes, nova: si cultum, vetustior. Omnium rerum mire exuberans, et praesertim piscibus. Sub ea circiter 3. mill. pass. maior Rheni cataractes est, ingens naturae miraculum. Ab ove quibusdam nomen accepisse videtur, unde Myconio Probatopolis, et in nummis etiam ac insignibus ovis effigies: Alii potius a scaphis eam nuncupatam volunt, quae secundo [orig: secundô] Rheno [orig: Rhenô] ex Acronio et Veneto lacu advenientes ibi onera exponunt, cum infra urbem Rheno per ingentia primum saxa ruenti, tandem ex altissimis rupibus praecipiti, illis transire neutiquam liceat. Originem urbi, an incrementum potius, ob rationem praedictam, Coenobium Abbatiave Benedictinorum, ab Eberhardo Comite Nellenburgio, sub Henrico III. Imperatore condita dedit, circa A. C. 1052. Eius filius Burcardus, opibus, potentia [orig: potentiâ] et coniugis e Saxonica familia matrimonio [orig: matrimoniô] florens, cum improlis decederet, magnam bonorum suorum partem Monachis legavit, unde suburbanus ager, cum Hemmia valle et saltu Randio. Accessit dein sub Sigfrido Abbate Virginum Monasterium S. Agneti sacrum, circa A. C. 1090. Crescenti indies laetis auspiciis urbi Scultetus primo et dimidia Senatus pars ab Abbate dati, cui cum civibus cum saepe non parum litis intercederet, Imperatorum beneficio [orig: beneficiô] multis hi immunitatibus et privilegiis donati, sicque sensim potestati eius exempti, et urbs civitatum Imperii numero adscripta est. Verum cum Ludovicus Bavarus Imperator diuturno [orig: diuturnô] bello [orig: bellô] exhaustus Frider. Austriaco, quam ex compositione pecuniam debebat, persolvere non posset, Scaphusia ab illo, una cum aliis quibusdam oppidis Imperialibus, Duci oppignorata, circa A. C. 1330. mansit ita sub Austriorum potestate annos 85. nsque ad tempora Concilii Constantiensis. Intra quod tempus cum Tiguro urbi aliqua contentio fuit A. C. 1342. quae A. C. 1345. in mutuum foedus mutata est. Coenobium dein arsit A. C. 1350, ingenti damno [orig: damnô], quo [orig: quô] ipso [orig: ipsô] anno [orig: annô]

Rupertivillam obsidentibus Tigurinis auxilia cives summisere [orig: summisêre]. Cum autem Austrii Habspurgensium Comitum, qui tum Tigurinorum hostes erant, causam tueri incepissent, Scaphusiani foederi renuntiate et Tigurinam obsidionem urgere A. C. 1351. sunt coacti. Ingens post haec incendium urbem tantum non delevit, A. C. 1372. vix quarta [orig: quartâ] parte superstite: quae postmodum reparata, Austriis fidam multis in praeliis, Sempacensi inprimis, A. C. 1386. et Nahefelsiano A. C.1388. navavit operam: A Nobilitate proin Suevica, sub Wenceslao Imperatore equestribus ludis honorata, A. C. 1401. Proscripto [orig: Proscriptô] dein Friderico [orig: Fridericô] Austrio [orig: Austriô], quod Iohann. XXII. e Concilio Constantiensi abduxisset, belloque contra ipsum fervente, Scaphusia ad Imperium rediit, ac cives, non exigua [orig: exiguâ] pecuniae vi Imperatori numerata [orig: numeratâ], amplissimis privilegiis donati sunt: qui ut libertati suae certius consulerent, foedus iniere [orig: iniêre] cum Tiguro et oppido S. Galli, A. C. 1424. cumque sub Friderico postea III. Sigismundum Austriae Ducem, sacramentum per missos Legatos, sine omni exceptione, ab illis exigentem infestum haberent, novo [orig: novô] foedere cum Tigurinis, Bernatibus, Lucernensibus, Suitiis, Tuginis, et Glaronensibus coiere [orig: coiêre], A. C. 1454. A quo tempore Helvetiorum amicitiam constanti fide conservarunt [orig: conservârunt], multis in bellis fortes armorum socii. His igitur, opera [orig: operâ] Peregrini Hewdorfii, ab Imperatore proscriptis, A. C. 1468. firmum misere [orig: misêre] foederati praesidium, quo [orig: quô] redditi animosiores, multis excursionibus in vicinum Austriorum agrum, in Hervyniae iuga, Hegoiam, Latobrigos aliaque loca factis, demum Waldshuto [orig: Waldshutô] obsesso [orig: obsessô], hostes fatigarunt [orig: fatigârunt], pace mox insecuta [orig: insecutâ], cuius beneficio [orig: beneficiô] proscriptio sublata est. A. C. itaque 1479. foedus prorogatum in annos 25. quo [orig: quô] Urii quoque ac Underwaldii comprehensi: donec, post egregiam in bello Burgundico primum, mox Suevico operam praestitam, A. C. 1501. perpetuo Helvetiorum foederi, quo [orig: quô] ipso [orig: ipsô] anno [orig: annô] et Basilea in illud recepta, duodecimo [orig: duodecimô] loco [orig: locô] adscripta Urbs est: cui circa A. C. 1524. Abbas Coenobii omni suo [orig: suô] iure cessit: Secuta eius reformatio, opera Iacobi Riegii, Erasmi Ritteri ac N. Hofmeisteri, et magnus Scaphusianorum Deus, quod ingenti idolo apud illos nomen erat, A. C. 1529. exustus est. Urbs in 11. divisa est tribus, ibique maius Consilium 86. minus 26. viris prudentibus et cordatis constat. Portorium ex salis vectura ingens colligitur, quod diu ante urbem conditam in potestate duarum nobilium familiarum fuit, quae hodieque Scaphusiae habitant, Im Thurn, et am Stad. Plura vide apud Stumpf. l. 5. de Turgovia c. 17. Simlerum de Rep. Helv. B. Rhenanum Rer. Germ. l. 3. cum Notis Cl. Ottonis ICti p. 478. etc. Henricus Glareanus Panegyr. Helvet. de egregia hac urbe sic canit:

Subticeamne tuas piscosa Scaphusia laudes,
Conspicuum Helvetiae sidus, bene digna Camenis,
Gloria Teutonicae Germano in littore terrae,
Utilis et bello, vincendoque utilis hoste.
Quam propius liquidi facies nitidissima Rheni
Alluit, hic [orig: hîc] rapidus refluente in gurgite vortex
Cernitur, Euripum reserens, Scyllaeque voracis
Latratus. Hic [orig: Hîc] unda alti de vertice montis
Lapsa ruit praeceps, sterilemque eructat arenam
In circum, sursumque volans protendere nubem,
Aut nebulae speciem et caelum pulsasse [orig: pulsâsse] videtur.

SCAPOARDUS dispensator in aula Caroli M. an a Saxonico Scap, i. e. mercimonium, pecus, facultates? Henr. Spelmann. Gloss. Archaeol.

SCAPTESYLE urbs parva Thraciae e regione Thasi, Steph. Corrupte vulgo legebatur olim Scaptensia, apud Lucret. l. 6. v. 810. tu autem lege:

Festus, Scaptensula (lege Scaptesula) locus ubi argentum foditur in Macedonii, dictus a fodiendo: namque Graece ska/ptein effodere dicitur.

SCAPTIA oppid. Latii, a quo Scaptia tribus, Plin. l. 3. c. 5. Erat autem inter Soram et Fabrateriam. Populi Scaptenii Halicarnass. Silius l. 8. v. 396. Scaptia pubes. Meminit quoque Scaptiae tribus Sueton. in Aug. c. 40. Fabianis et Scaptensibus tribulibus suis, die Comitiorum singula milia nummum a se dividebat.

SCAPULARE Monachorum vestis propria, cum labori et operi insistebant, loco [orig: locô] cuculae, ut quae brevior esset et minus ampla et caput tantum scapulasque tegeret, memoratur in Regula Benedicti c. 55. Vide Haeftenum Disquisit. Monastic. l. 5. tr. 3. disq. 5. et 6. Hodie vero Scapulare. Gall. Scapulaire, dicitur Mariani obsequii tessera scapularis, ut ait Fr. Pomey in hac voce, pannus videl. pedem latus, qui scapulis impositus noctu quidem ad genua, vel etiam cingulum solum; interdiu vero ad talos usque uttrinque pendulus est. Et quidem in quibusdam Ordinibus Ecclesiae Romanae candidum illud ferunt Novitiae, nigrum autem Professae. Sed et hoc [orig: hôc] nomine veniunt exigua duo frusta panni fusci coloris, a Carmelitis consecrata, quae in eadem Communione utriusque sexus homines taeniolis ad aliquam distantiam colligata in collo gerunt, ut indulgentias ei habitui promissas consequantur: dicuntur ii de Confraternitate Scapularis, in cuius albo nomina sua inscribere, hebdomadatim aliquoties ieiunare, et quottidie salutationem Angelicam cum Oratione Dominica saepius recitare tenentur, Richeliet. Vide quoque supra Patientia. Nomen a scapulis, in quibus olim Catechnumenos, cum baptizabantur, oleo [orig: oleô] illini consuevisse, refert Macer, in Hierolex. De scapularum supplicio, vide supra voce Catomidiari.

skh/pwn et skhpa/nion, proprie baculus est vel fustis et ramus, unde diminutiv. scapulus et scapellus, a quo verbum scapellare, de quo diximus. Per similitudinem inde notiones varias vox accepit. Nam et scapus columnae dictus est, apud Vitruvium l. 3. c. 2. Plintumque, columnae pars erecta inter capitulum et basin: et scapi scalae, apud Zenonem Veron. Serm. de Abraham 3. asseres illi duo arrectarii, qui scalarum gradus sustinent; et scapi sonantes, apud Lucretium l. 5. v. 1352. radii textorii licio involuti, et scapus chartae, passim, chartae plures in unum volumen complicatae et convolutae, quod baculi crassi similitudinem prae se ferrent etc. Et quidem Graeci jano/nas2 et kano/noia dixerunt tam scapos chartarios, quam textorios ut supra vidimus: kanw\n autem baculum rectum vel regulam significat. Idem omnia Graecis recentioribus konta/kion, et Latinis codex significabat. Nempe certo [orig: certô] numero [orig: numerô] inter se consuevere [orig: consuevêre] apud Vereres chartae iungi et in scapum convolvi complicarique, quae scapi quoque nomine veniebant. Isidor. in Gloss. Scapus, certus numerus tomorum chartae non scriptae. Unde scapos pro chartis usurpavit Aldhelmus de laud. Virgin.

Sed tamen egregios depromens garrula scapis
Incipias celebrare viros nunc pagina versu.

Erant autem plagulae in scapo vicenae, tempore Plinii; at inferiori aevo [orig: aevô] denae tantum, uti diximus supra, ubi de Charta, item in voce Decas. Porro non chartae solum, sed et libri, eodem [orig: eôdem] prorsus modo [orig: modô] convolvebantur; scapus tamen proprie magis de chartis, tomu; vero et volumen de libris ut diceretur, usus obtinuit. Unde illud Iuvenal. Sat. 6. v. 338.

Duo enim libri Caesaris adversus Catonem in unum volumen complicati, haud male figuram ingentis virilis scapi referebant, qualem Claudius intulerat in pulvinar Bonae Deae. Quae vero ex scapo chartarum singulares plagulae revellebantur, ut iis comitteretur subitanea [orig: subitaneâ] ac tum ultuaria [orig: ultuariâ] scriptione, quod in mundiorem post modum chartam regereretur, schedas vocavere [orig: vocavêre]; Vide in hac voce, uti de eo, qui libellos iudiciales in scapum seu volumen com pingebat, hincque *)emph/kths2 dicebatur, supra voce Regula; et plura hunc in rem apud Salmas. ad Vopisc. in Firmo. c. 3.

SCARA urbec. Westrogothiae, Episcopalis sub Archiepiscopo Upsaliensi, 10. mill. pass. a Wenero lacu in Meridiem, Falcopiam versus 20. Alias Gothorum Regum sedes, nunc vilis locus et indies deficit.

SCARABAEUS pro Numine Aegyptiis. Arnob. adv. Gentes l. 1. num. 19. Templa felibus, scarabaeis, et buculis, sublimibus sunt elata fastigiis: aut saltem Numinis symbolo: inprimis is, qui pilas volvit ab Oriente in Occidentem, fullo Plinio l. 30. c. 11. bu/llaros2 Epiphanio vocatus; Taurs etiam ka/nqaros2, i. e. tauroeidh\s2, dike/rws2, duobus corniculis taurum imitatus: Quorum illum Soli, istum Lunae sacrum habuere [orig: habuêre]. Vide de utroque Pluribus disserentem Salmas. ad Solin. p. 438. 439. ut et hic [orig: hîc] in voce Cantharus, item Taurus. Addam saltem, scarabaeos illos, quos tauros vocat Plin. l. 30. c. 5. male nonnullis confundi, cum iis, quos Cervos valantes Galli vocant. Hos enim Lucanos Nigidius appellavit, apud eund. quod plurimi in Lucanis essent, et eos (Cornua praelonga bisulcis derenta forcipibus in cacumine habentes) insantium remediis, i. e. amuletis, probaskani/ois2 kai\ fulakthri/ois2, ex cervice suspendi solitos, ait Plin. tauroeidh\s2 vero scarabaeus cornua ad instar bovis habebat, eratque dike/rws2 tantum. Salmas. d. l. Certe multarum rerum hieroglyphicum Scarbaeus olim fuit: Dei in humano corpore, Generationis, Lunae, Mercurii, Mundi, Solis, Strenui bellatoris, Viri patrisve, Virtutis enervatae deliciis, Unigeniti etc. ut videre est apud Io. Pierium in Hieroglyph. et Nic. Casaubonum de Symbol. Aegyptiorum Sapientia. Nec omittendus Scarabaeus viridis, cuius contuitu gemmarum sculptores acquiescere, utopote visum maxime acuentis, Plin. habet l. 29. c. ult. Vide quoque Voss. de Idolol. l. 4. c. 59. ubi de cibo, c. 62. ubi de origine eorum ex asinis etc.

SCARABANTIA Iulia oppid. Boiorum in Norico Plin. l. 3. c. 24. Ferrar. oppid. Pannoniae superioris ad lacum Peisonem in Norici confinio, cuius ruinae apud Zapprimum oppid. Lazio; Scapring Germanis, Chzepregh Hungaris. Cluverio autem est Sopronium Hungariae Urbs, quae Sopron Ungar. Oedenburg German. 8. milliar. Germ. a Vienna Australi in Eurum.

SCARAMANGA seu UM apud Luithprandum in Legat. l. 6. c. 5. ubi de donativis, ab Imperatore Constantinopolitano, in Sabbato ante Dominicam Palmarum, distribui solitis: Patriciorum deinde ordo secutus et duodecim numismatum libris cum scaramanga una donatus; vestis est crassa, quam viri militares gestare consuevere [orig: consuevêre], supra vestes alias interiores, ad arcendas pluvias, nives, gelu, coetera denique aeris incommoda, uti Leunclavius exponit in Pandecte Turcico num. 17. ex Theodoro Zygomala: adeo que paenula vel pallii genus. Vide Pachymerem l. 12. c. 11. et 15. aliosque Auctores Io. Meursio et Car. du Fresne in Glossar. laudatos.

SCARBURGUM oppid. provinc. Eboracensis, ad quod pelamidum piscatio, in ora maris German. 26. milliar. Anglic. ab Eboraco in Ortum, 22. ab Hullo in Boream.

SCARDO melius Scardona Ptolem. Scardo adhuc, teste Nigro [orig: Nigrô] cum Volaterrano, urbs Liburniae maritimae in Dalmatiae confinio inter Iaderam ad Occidentem et Sicum ad Ortum 12. mill. pass. Baudrando urbs Episcopalis antiqua Liburniae, dein Dalmatiae, cuius rudera cernuntur, prope lacum parvum Proclian, ad ostium Titii fluminis. Ei adiacet arx parva in colle, sub Turcis, 9. milliar. a Sibenico in Boream et 35. a Iadera in Ortum. Arx capta fuit et destructa a venetis A. C. 1570. ut et iterum haud pridem. Populi Scardonitani Plinio, l. 3. c. 21. Ibi Lacus Scardonius, vulgo Porclian.