CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS QVARTVS Literas R, S, T, V, X, Y, Z, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

SCARDONA insula Illyrici, Liburniae orae adiacens. Mal Consiglio Villanovano. Baudrando quaenam fuerit, incertum: Duae tamen nunc ita vocantur, scil. Scherda, et Scherdiza; quae cum patvi sint circuitus, neutram esse istam veterem Scardonam facile dixeris; Suntque qui insulae hodie dictae Pago, hoc nomen tribuunt, sed illam olim vocitatam Cissam, vel Gissam, Danduli Quussam et Croatorum Kessam scribit Lucius, de regno Dalmatiae.

SCARDUO Gall. LA RIVIERE AUX CARDONS amniculus Galliae, qui in Suminam devolvitur contra Abbatisvillam, in Ambianis: ad eum Centulum oppidulum et Monasterium, ab Abbatisvilla capite pagi Pontivi duabus leucis, Ortum versus distans, situm est. Hadr. Vales. in voce Centulum.

SCARDUS it. SCODRUS Livio l. 43. c. 20. inter Dalmatiam et Moesiam inferiorem. Ptolemaeo. Marinat Barletio.

SCARIFATIO inter arborum remedia, Plinio recensetur l. 17. c. 27. Scarifatio quaedam in remediis, cum macie corticis ex aegritudine adstringente se iustoque [orig: iustôque] plus vItalia arborum comprimente, exactam falcis aciem utraque [orig: utrâque] manu imprimentes perpetuis incisuris diducunt, ac veluti cutem laxant. Ita enim legendum, non Scarificatio, uti vulgo, censet Salmas. Graece namque ska/rifos2 (unde Scariffum forte in Notis Tyronis) th\n ce/sin, th\n grafh\n, significat, et skarifw=, rado, scindo, scalpo. Vide praefatum Salmas. ad Solin. p. 590. ubi de Balsami cultura. Ab hominibus ad arbores usu translato [orig: translatô]. Idem Plin. ubi supra. Magna ex pare similis hominum medicina et arborum est, quando earum quoque terebrantur ossa. Artem vero ab hirudinibus homines didicere [orig: didicêre], vide Crollium Basilic. Chym.

SCARIO in BULLARIO Casin. Tom. 2. Constitut. 124. Macro Militem significat, seu Equitem Auratum. Forte a German. Schaar, Hincmaro Scara, Ep. ad Dioeces. Remens. Episcopos c. 3. quae vox cuneum, turmam militarem, copias, significat. Carolo vero du Fresne, apud Monachum Sangall. de Carolo M. l. 1. c. 20. Ostiarius, alias Minister Iudicis est (quos eadem [orig: eâdem] notione Galli Huissiers vocant) vel certe minor Iudex, vide eum in Glossar. ubi inter alia veteris Chartae meminit A. C. 1047. in qua hoc [orig: hôc] ordine collocantur: Ut plane nulla humana potestas Regis, Ducum, Comitum, Vicecomitum, Gastaldionum, Scarionum, vel Archiepiscoporum, Episcoporum etc.

SCARPA fluv. Artesiae, Scarpe. Oritur 3. leucis supra Atrebatum Urb. quam rigat, uti et Duacum. Dein Flandriam ab Hannonia separans, prope Moritaniam, in Scaldim se exonerat, 2. leucis supra Tornacum. Dicitur quoque Scarbus et Scarpus. Hadr. Valesio Albiniacum, Atrebatas, Duagium et Marcianas Marchienes, Monasterio [orig: Monasteriô] S. rictrudis illustres, alluit et ad vicum Confluentem Conflan Scaldi recipitur. Vide eum Notit. Galliae in voce Duagium Atrebatum.

SCARHPIA quae SCARPHE Straboni oppid. Locrorum Epicnemidiorum in Achaia, in Phthiotidis confinio ad ostia Boagrii fluv. Bondoniza Moletio. Haec terraemotu quondam prorsus eversa est, obrutis 1500. hominibus, Demetr. Seneca in Troadibus, Actu 3. v. 848.

Scarphe et Scarphia Eustathio eadem; quem falli putat Delrius, ibi quia, secundum illum, una est Scarphia Locrorum distincta a Scarphe, de qua Pausan. in Corinthiacis et Achaicis. Alia Scarphia Boeotiae Straboni. Quod autem Seneca Pylon senilem dixerit, idem est, quod Ovidius de eadem urbe Ep. 1. Heroid. v. 63.

SCARPONNA oppid. olim, nunc pagus Galliae Belgicae in Lotharingia inter Tullum et Metas. Scarpaigne Ortelio. Baudrando oppidul. Leucorum fuit, nunc Serpagne; vicus tenuis Lotharingiae, ad Mosellam fluv. 6. leuc. a Metis in Meridiem, Nanceium versus 7. Valesio castrum fuit vetustissimum, a Divoduro Mediomatricum 12. mill. pass. quod ab Attila oppugnatum esse, scribit Paulus Longobardus l. de Episcopis Eccles. Metensis. Nunc vicus inter Tullum Leucorum et Divodurum Mediomatricum, Ponti Montionensi pioximus, incolis Sanponne: Gallis Charpeigne. Hic [orig: Hîc] Iovinus multos Alemannos incautos interfecit, Ammian. l. 27. Hinc nomen pago Scarponnensi, qui in divisione regni Lotharii Verodunensi proximus locatur, Notit Gall.

SCARPUS apud Gaufridum Malaterram l. 1. c. 16. itinerarii calceamenti species est, Ital. Scarpa, vel Scarpetta, Gall. Escarpin; ex Latin. carpus, quod a carpendo ortum calceum olim notavit polusxidh=, seu leptoxidh=, multifariam scissum et caesum. Unde carpisculus diminutivum apud Flav. vopisc. in Aureliano, c. 30. de qua voce vide supra.

SCARUS principem inter pisces saxatiles, iudice Galeno [orig: Galenô], locum tenet. pro quo Diphilus est apud Athenaeum l. 8. *xka/ros2 a(palo/sarkos, yaquro\s2, gluku\s2, kou=fos, eu)peptos, eu)anoi/dotos, eu)koi/lios2. Scarus tenera [orig: tenerâ] est carne, friatilis, dulcis, levis, concoctu facilis, facile redditur, ventrem mollit. Romani vero non inter saxatiles modo, sed pisces universos, primum ei locum tribuerunt. Unde Plin. l. 9. c. 17. Nunc scaro datur principatus; qui solus piscium dicitur ruminare, herhisque vesci, non aliis piscibus. Et l. 32. c. ult. Scarus principalis hodie. Ubi caute priori loco nunc: alteri hodie adiunxit. Primus enim penes acipenserem hic honos erat: forte cum parum cognitus esset Scarus. Fuit enim hic Romanis peregrinus, Mari ille Carpathio maxime frequens, Plin. l. 9. c. 17. Unde Columella l. 8. c. 16. Scarus Asiae Graeciaeque littoribus, Sicilia [orig: Siciliâ]

tenus, frequentissimis exit; numquam in Ligusticum. Et aequalis eius Petronius,

Quandoque tamen tempestate aliqua [orig: aliquâ], ab Carpathio et Siculo mari, in mare Tyrrhenum fuisse compulsos, innuit Horat. Epod. od. 2, v. 49.

Non me Lucrina iuverint conchylia,
Magisve rhombus aut scari,
Si quos Lois iatonana fluctibus
Hienis ad hoc vertat mare.

Sed sponte numquam ultra Siculum mare prodibant: quae causa, quod Fab. Quintilianus, homo quidem Hispanus, sed Romae agens, l. 5. c. 10. scribat; Non elopem nostro mari, non scarum ducas. Itaque iam imperante Tiberio [orig: Tiberiô], ratio inita est eum hic seminandi. Qua de re sic Macrob. Saturnal. l. 2. c. 16. Nec contenta illa ingluvies fuit maris sui copiis; Nam Octavius praefectus classis, sciens Scarum adeo Italiae littoribus ignotum, ut nec nomen Latinum eius piscis habeamus, incredibilem scarorum multitudinem vivariis navibus huc advectam, inter Hostiam et Campaniae littis, in mare sparsit; miroque [orig: mirôque] ac novo [orig: novô] exemplo pisces in mari, tamquam in terra fruges, seminavit: idemque, tamquam summa in hoc utilitatis publicae verteretur, quinquennio [orig: quinquenniô] dedit operam, ut si quis inter alios pisces scarum forte cepisset, incolumen confestim et inviolaium mari redderet, Plin. Optatum vocat l. 9. c. 17. Scarus promuntorium Troadis Lecton sponte numquam transit. Inde advectos, Tiberio Claudio Principe, Optatus, Libertus eius, Praesectus clasis, inter Ostiam etc. Quae tamen opera, seu Optari, seu Octavii, non diu videtur fuisse utilis. Nam et postea rarus is piscis, ut ante: hoc [orig: hôc] genere, quod satum erat in mari Tyrrheno, partim intereunte paulatim, partim ad mares Sculum ac Carpathium, unde venerat, iterum remeante: Coeterum iam, ante bellum Persicum, Romanis hunc piscem fuisse cognitum, indicat Ennius, qui temporibus Hannibalis ac deinceps claruit. Is enim in Phagesiorum fragm. quod apud Appuleium Apolog. l. 1. legere est Scarum vocat cerebrum Iovis:

Scarum praeterii, cerebrum Iovis pene supremi,
Hectoris ad patriam hic capitur magnusque bonusque.

Nempe loquutus more Graecorum, quibus, quidquid est delicatum, *dio\s2 e)gke/falos2 nominatur. Praecipue vero commendabatur assatus, Athen. l. 7. Cum autem illorum caro tantopere laudaretur, longe tamen praeferebantur viscera. Unde in Vitellii patina, apud Sueton. legimus fuisse Scarorum iecinora. Imo Martialis l. 13. Epigr. 84. visceribus solum reservatis, carnem eoquo reddi iubet. At immensi res elogii est, quod Epicharmus in Hebes nuptiis, apud Athenaeum libro [orig: librô] citato [orig: citatô], de sparo et scaro, inquit:

*tw=n ou)de\ to\ skw\r qemito\n e)kbalei=n qeoi=s2,
Abicere quorum stercus haut fas est Diis.

Ut non iecur modo, sed etiam intestina, videantur in summo fuisse honore. Interim summa eius raritas, unde, quia in sacris parsimonia observabatur, ex squamosis solum pollucere Scarum non licuit: quam Legem a Numa Pompilio latam putat Ios. Scaliger. Verum iam iis temporibus notum fuisse Romae Scarum, vero simile haud est. Quare potius censet Vossius, a Numa, vel alio, antiquis fuisse temporibus sancitum: Pisces. quei. squamosi. non. sunt. nei. polluceto. Posteaquam vero innoruit Scarus, qui ob raritatem magni venibat, lege eum parsimoniae causa [orig: causâ] fuisse exceptum, ne epulae ad pulvinaria magno [orig: magnô] nimis constarent; additumque: Squamosos. omneis. praeter. Scarum. polluceto. Vide Gerh. Ioh. Voss. de orig. et progressu Idolol. l. 4. c. 24. Inter peregrina ciborum genera, Scaros Cilices habet A. Gellius l. 7. c. 16. ubi sic dictos ait Anton. thysius ICtus quod Carpathio mari, cui Cilicium vicinum, frequentes essent, ut dictum. Captura piscis huius ex Aeliano l. 1. c. 2. et Oppiani *(alieutik. l. 3. sic habet: Cum inexplebilis ei in feminam cupiditas sit, Piscatores comprehensae feminae summum os ad tenuem funiculum ex sparto confectum alligant, eamque vivam per mare trahunt, ubi eorum cubilia esse norunt [orig: nôrunt]. Conficiunt etiam grave plumbum figura [orig: figurâ] rotundum, longitudine trium digitorum, quo [orig: quô] ex chordis appenso [orig: appensô], regitur femina captiva: interim aliquis eorum nassae in piscatorio navigio accommodatae os late diducit, datque operam, ut ea in Scarum captum convertatur; sensim enim demittitur lapide ad certam mensuram facto [orig: factô]. Tum mares visa [orig: visâ] femina [orig: feminâ] undique circumcursantes alius alium praevertere eique appropinquare et contingere student: quod conspiciens, qui feminam ducit, sensim insidiis collocatis, recta ad nassam illos pertrahit, qui cum eo proxime accesserunt, plumbum in Interiorem partem a Piscatore traductum et linea decidens feminam in nassam detrahit, atque ita simul insluentes mates praedam facit. Hieroglyphicum in perniciem trahentis luxuriei. Vide Nicol Causinum de Symbol. Aegypt. Sap. Post Scarum, inter saxatiles, laudatissimum esse Turdum et Merulam, docet Voss. ubi supra. A Scaro vero gemma Scarites dicta, memoratur Plinio l. 37. c. 11. Ab animalibus cognominantur, careinias --- scorpites scorpionis aut colore aut effigie, scarites seari piscis etc.

SCASSARNOVA et SCASSARVETUS apud Mich. Scotum de Physion c. 56. ex XII. Auguriorum speciebus, quorum illud, Quando vides post te hominem vel avem, et antequam perveniat ad le, aut tu ad eam, in loco repauset, te vidente; hoc, Quando vides hominem praeterire vel avem in loco pausantem, ita quod sit tibi in sinistro latere tui: Illud boni, hoc mali ominis esse, scribit.