CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS QVARTVS Literas R, S, T, V, X, Y, Z, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

SEXTA in Eccles. Roman. Officium diurnum, quod hora [orig: horâ] sexta [orig: sextâ] canitur. Vide supra voce Adam, it. ubi de Heris Canonicis. Priscis Sexta hora, pro Meridie fuit, unde Sextanei limites, ad Meridiem spectantes, in re Agrimensoria. Vide Salmas. ad. Solin. p. 676. et plura supra in voce Meridies, it. Prandium.

SEXTANS sexta pars assis: De qua voce sic Gronovius, Trientem et Sextantem volunt esse Siculorum tri/anta et e(/canta; in quo tamen difficultatem inveniunt, quum significatio prorsus alia sit; nam e(/cas2 semis, tri/as2 quadrans. Nec repisi quis sequi malit. Sed quem admodum quadrans ex participio transiit in nomen, quod assem quadraret, sic quasi verbum esset, triere, in tria redigere, videntur finxisse Trientem: quasi sextare, in sex secare, Sextantem. Vide eum de Pecun. Vet. l. 4. c. 17. Item, duo cyathi. Infra enim ostendemus, Sextarium, cum 12. contineret cyathos, easdem cum Asse partes obtinuisse. Unde Hieron. Mercurialis Var. Lect. l. 1. c. 22. variis mensuris Antiquos potasse [orig: potâsse] ostendens, ex iis tamen tres potissimum in usu fuisse, observavit, Sextantem, Deuncem et Trientem: et quidem duas posteriores rarius, priorem vero frequentius, in quottidiano victu, adhibitam. Sextante enim temperatos ac valitudinarios; Deunce intemperantes et bibaces potasse [orig: potâsse], ex Suetonio videtur posse colligi: apud quem Augustum Caesarem Sextante bibisse, eumque sexies tantum in conviviis publicis ori admovisse, c. 77. legimus. Quod idem dese ipso ac Cinna loquens refert Martial. l. 12. Epigr. 28.

Sextantem poto, tu potas Cinna deuncem,
Et quereris, quod non Cinna bibamus idem.

Trientem tamen, i. e. craterem quinque paulo plus minusve unciarum seu quartem Sextarii partem in commum usu fuisse, inde videtur probari posse, quod Poetae, qui omnium optime Veterum mores, in edendo praesertim ac bbendo, expresserunt, cum de huiuscemodi potus [orig: potûs] mensuris vasisque loquuntur, fere semper Trientes nominant, ut infra in hac voce videbimus. E quo idem Mercurialis ad credendum se induci ait, Sextarium forsan eam fuisse potus mensuram, quam in Cena quottidie sumebant, quamque in quatuor partes sive in Trientes 4. providebant. Interim mensurae limites saepe luxuriam fuisse transgressam, notius est, quam ut ostendi opus habeat. Vide praeter praefatum Mercurialem, Rosin. Antiqq. l. 5. c. 30.

SEXTANTULI Graece *(ekthmo/rioi, Athenis olim, qui et Thetae, quod vide. Sic autem dicebantur, quod aere alieno [orig: alienô] a divitibus oppressi aut illis arabant, Sextantem fructuum pensitantes, aut nexu corporis versuram facientes creditoribus addicti, partim ibi serviebant, partim peregrinis venundabantur; multi etiam liberos suos vendere, aut urbem deserere, propter foeneratorum crudelitatem, compellebantur. Cui malo ut obviam iretur, Archon electus Solon Olymp. 46. an. 3. praeter alia, *seisa/xqeian, i. e. Oneris excussionem, introduxit, iussitque ta\ u(pa/rxonta tw=n xrew=n a)gei=sqai, aes alienum, quod erat, ermitti, et novas tabulas fierii Eadem [orig: Eâdem] lege et Mensurarum modum auxit et Monetae pretium. Quomodo cum obaerati redderent summam numero quidem aequalem, sed valore minorem, ipsi multum lucri faciebant, at creditores nihil laedebantur. Plura apud Plut. Solone.

SEXTARIUS mensurae liquidorum Roman. species, quia sexta pars congii, sic dictus, continebat heminas duas, uncias autem mensurales 10. Fannius,

At Cotylas, quas si placeat, dixisse licebit
Heminas: recipit geminas Sextarius unus.

Italicus vocatus est respectu Graeci, et Urbicus, respectu Castrensis, qui duos urbicos implebat. Cum 12. caperet cyathos, partes easdem cum Libra et Asse obtinuit: Earum itaque nominibus appellarunt [orig: appellârunt] pocula Poetae, sed pro semisse Heminam et 6. cyathos, pro uncia Cyathum dixere [orig: dixêre]. Nota eius fuit [gap: Hebrew] . Inter Aridorum quoque mensuras, sextarium, Heminam, Acetabulum. Cyathum, Ligulam reperias. Medici Graeci a Romanis, Sextarium, inter Liquidorum mensuras mutuati, *se/sthn cum nominarunt [orig: nominârunt] insigniveruntque hac [orig: hâc] nota [orig: notâ] c. vel ce. sed apud Atticos vetustiores non reperitur, Franc. Gouldmannus, Mensuris. Budaeus Sextarium Roman. comparat cum Parisiensi pinta de Asse l. 5. Et quidem Augustus etiam cum se liberalius invitabat, una coena [orig: coenâ] sextantes senos seu duos sextarios, non excessit, teste Suetonio [orig: Suetoniô]; quem vini modum fuisse hominibus frugalibus, ex Horatio, vopisco in Tacito, aliis, constat. Scribitque Hieronym. in Ezech. posse aliquem, etsi aegre, tamen vivere, ut non bibat in die amplius sextariis dobus Italicis vel solius aquae. At Novellius Torquatus 18. sextarios uno [orig: unô] impetu: Maximinus quoque Thrax 48. sextarios, nempe integram amphoram Capitolinam, una [orig: unâ] die hausit, de cuiusmodi bibonibus vide Plin. l. 14. c. 22. Capitolin. in Maximinis, c. 4. Athen. l. 4. Alios. Bello [orig: Bellô] Samnitico [orig: Samniticô] Militibus, qui in praesidio simul fuerant cum P. Decio, legiones libras farris et sextarios vini contulisse, ob rem fortiter gestam, apud Livium legimus l. 7. c. 37. Vide quoque supra.

SEXTATIO Galiae Narbonensis urbs, Anton. Gall. Soustancion. Locus arduus ac vetus, a Montepessul. mill. pass. abfuit, magni olim mominis, et Comitivae cognominis caput, a Montepessulano hodie ex haustus. Aliter Sostantio, in Ltinerario Hierosolym. sed corrupte; prius enim genuinum eius nomen est. Unde Theodulfus in Paraen. ad Iudices, vocat Sextationem, ac scabris podiis, id est, montibus, cinctum esse, ait: in Testamento Guilhelmi de Montepessulano A. C. 1146. villa Sottanson et Sustantio cum Episcopatu Sustantionensi, menioratur; villa Sustancio, in literis A. 1177. nunc vicus est semirutus, et desertus: in magalonensi seu Montispessulanensi dioecesi: Hadr. Vales. Notit. Gall. in voce Mons Pessulanus.

SEXTI P. Dicaon. locus Africae a Carthagine 6. mill. pass. Uticam versus, Cypriani martyrio [orig: martyriô] nobils.