CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS QVARTVS Literas R, S, T, V, X, Y, Z, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

SUCRO fluv. et oppid. Hispaniae Tarraconensis in regno Valentiae, et finibus Contestanorum. Fluvius Xucar Beuthero; Oritur ex eodem monte, quo [orig: quô] Tagus, in Castella nova in limite Aragoniae; dein Concham urbem et Alarconium rigat. Hinc auctus fluviis Gabriel, Algarra, etc. in Sinum Sucronensem se exonerat. Oppidum adhuc Succa, vix 1. leuc. a Cullera. Sed paubis constat incolis. Sil. l. 3. v. 372.

Sedentana cohors, quam Sucro rigentibus undis,
Atque altrix celsa [orig: celsâ] mittebat Setabis arce.

De Sucrone Strabo nonnulla l. 3. sed rigoris haud meminit, uti nec Mela l. 2. c. 6. Ubi sis Vossim vide. Nic. Lloydius.

SUCRONENSIS Sinus hodie Golfo de Valencia, pars maris Mediterranei inter ostia Iberi ad Boream et Dianium promontor. ad Meridiem in ora regni Valentiae.

SUCU pomi species, in Sinensi Imperio, provinc. inprimis Xantonia, frequens. Exsiccarum ad modum ficuum in Europa, asservatur pro quacumque anni tempestate, perque totum Imperium a Mercatoribus distrahitur. Nostratibus aliquanto maius, rotunda [orig: rotundâ] fere figura [orig: figurâ], purnceum aut rubicundum. intra pulpam carnis officula habet, seu acinos planos ac rotundos, ad teruncii fere molem, omnia duro [orig: durô] occlusa cortice, veluti ex ligno essent. Non sunt autem in meditullio pomi, sed intra pulpam, ad superficiem cohaerentia, non iacentia plana, sed verticaliter erecta, numero [orig: numerô] quidem incerta, subinde decem, subinde quinque, pauciora plurave, pro pomi magnitudine, quod subinde quoque exos est. Coeterum caro tota rubescit, et cum pomum maturum est, ut sorba, mollescit, estque suavissimi spaoris, Siccatum quasi crustam mellis aut sacchari emittit, mali aurei corticem saccharo [orig: saccharô] conditum credas. Sunt etiam quaedam cortice viridi, quae matura etiam non mollescunt, sed, veluti nostra, cultello [orig: cultellô] aut dentibus minuuntur decorticanturque in reliquis a punicis illis non diversa. Proprius autem hic Sinarum fructus est, et nascitur in mediocri arbore, quae vix ulla [orig: ullâ] cultura [orig: culturâ] indiget. Auctor Anonym. Sinae et Eur. c. 38.

SUCULAE proprie sunt parvae sues, quo [orig: quô] nomine cur astrum Hyades dictum, indigitarint [orig: indigitârint] Romani, rationem dat Salmas. Notum, inquiens, quam rudes fuerint prisei Romani in plerisque nominibus e Graeco deducendis, vel uno [orig: unô] exemplo [orig: exemplô] id patebit: u(a)des2 sunt parvae u(/es2. ut et sua/des2. Hesychius --- Sidus in fronte Tauri, cuius occasu pluviae significantur, u(/adas2 iidem dixerunt a)po\ tou= u(/ein (i. e. a pluendo) Latini Suculas easdem nominavare [orig: nominavâre], quasi parvas sues. Vide eum ad Solin. p. 954. ut et supra, voce Hyades.

SUCZOVA urbs Moldaviae caput, ad amnem Strech, in limite Transylvaniae 50. mill. pass. ad Iassio in Occasum.

SUDA apud medii aevi Scriptores, pro sudatura, vel sudato, a sudando, Salmas. Not. ad Spartiani Pesceunium Nigrum, c. 3. Item pro sudato, quod sudibus scil. conclusum est, fossa [orig: fossâ] seu vallo [orig: vallô] potius, vel sudibus, quibus vallum ipsum et castra muniebantur. Ammianus l. 51. Vallo [orig: Vallô] sudibus sossaque [orig: sossâque] firmato. Latini enim infimae aetatis sudem, pro sepe dixerunt. Unde et Graecis citerioribus sou=da interdum fossam, interdum vallum et sudes munientes fossam, denotat, ut videre est apud Scylitzen p. 660. Leonem in Tacticis passim, Alios. In Chron. Alexandr. p. 906. souda/ton, occurrit, quod Latimi inferiores etiam Palatum seu Palicium et Vallatum appellavere [orig: appellavêre]. Hineque forte *soudi\ vocatum es Orontis fluvii ostium, apud Annam Commnenam Alexiad. p. 368. ubi editio Hoescheliana habet sou/dh, quasi profundioris fossae speciem praetulerit. Vide ad eam Notas Car. du Fresne, et plura de voce hac, apud Salmas. ad Spartian. in Hadriano, c. 12. nec non supra, ubi de Muricibus, ac Sepemurali; nec non voce Stipes.

SUDANIA si Arabibus fides, Romae est avis ex aere conflata, arbori aereae insidens, quae, cum olivae maturuerunt, omnes sudanias sibilo [orig: sibilô] suo [orig: suô] evocat. Illae autem statim advolant undecumque locotum, singulae cum tribus olivis, unde Romani oleum exprimunt, quantum satis est in totum annum. Sturm specie aereum hoc te/lesma esse, ait Assaphius in Mirabilibus. Vide Bochart. Hieroz. Parte poster. l. 6. c. 14.

SUDARIUM linteum operimentum, apud Antiquos, capitis hominis demortui; memoratur Ioh. c. 11. v. 44. ubi de Lazaro a CHRISTO resuscitato, Tum qui fuerat mortuus, prodiit pedes et manus vinctus fasciis, vultus autem eius Sudario [orig: Sudariô] erat obvinctus. Et Ioh. c. 20. v. 7. ubi de CHRISTO ipso, Et Sudarium, quod fuerat super caput eius, non cum linteis positum, sed seorsim involutum in unum locum. E quibus locis patet, licet Sudarium non omne fuerit tegmen capitis mortuorum, tegmen tamen hoc Sudarium dictum esse. Nam Pauli viventis Sudarium memorat Lucas, Actor. c. 19. v. 12. atque idcirco Proclus Orat. 19. quae Pauli encomium continer, ait Pauli Epistolas fuisse salutis retia, linguam, Crucifixi tubam; plagas, universi orbis medelam; Sudaria, falces morborum. Similiter apud Lucam c. 19. v. 20. servus piger et incurius, refert Domino suo mnam, quam ait se habuisse in Sudario repositam. Suetonius quoque in Nerone, c. 51. ait eum plerumque ligato [orig: ligatô] circa collum Sudario prodiisse; ut alia omittam. Interim velum, quo [orig: quô] hominis demortui caput obnubebatur, Sudarium appellatum esse, e locis supradictis apparet: Quo ipsum Neronis Sudarium apte omnino referas, quo [orig: quô] obtectum eum Roma [orig: Româ] prodiisse, scribit Sueton. c. 48. ut qui se haberet pro conclamato, adeo que tegmen mortuale assumpserit, ut quidam volut: Aliis potius ut in fuga lateret, illud tum ad eo adhibitum, censentibus. Quidquid autem eius sit, ex c. 20. Iohann. v. 7. praedicto certum est, Sudarium a siadone, corpus totum contegente ac obvolvente, secernendum esse. Seorsim enim ibi linteamina exhibita, et seorsim Sudarium, quod fuerat supra caput, fuisse positum, legimus. De quo cum Pontificii Scriptores multa scribant, M. Attilo [orig: Attilô] Sertano [orig: Sertanô] in Syllab. Reliq. in Basilica Lateranensi; Quibusdam Taurini; aliis Vesontione apud Sequanos hodieque adservati, contendentibus:

nihil addam, nisi acquiescere nos posse, in verbis laudatis; ultra quae Spiritus S. a suis Amanuensibus nihil consignarti de hoc capitis demortui, quod nec SERVATOR noster dedignatus est, operimento, voluit. Chissetius pro linteo alteram tantum cadaveris partem, a capite ad pedes usque, contegente et superinducto toti antico corpori, sed taeniis ad collum religato, sumit, apud Anselm. Solerium de Pileo c. 17. ubi multa de hoc capitis involucro disputat, iconem simul tum Lazari, tum CHRISTI, demortuorum et sepulchrali hoc [orig: hôc] tegmine opertorum, exhibens. Verum priorem sententiam fulcit Salmas. docens, fuisse breve aliquod textum, quo sudorem vultus extergebant, complectendo capiti aptum. Mediae Comoediae Poetis ka)yidrw/tion- a)po\ tou= ka/ptein i(drw=ta. An ergo similiter sxdarium a sudore? --- Maris tamen Atticista in Lexico notat, apud Hermippum, veteris Comoediae Poetam, swda/rion reperiri, eo [orig: eô] sensu quo [orig: quô] *souda/rion vulgo tum in Graecia swnebatur. Vide eum ad Solin. p. 1211. Cum vero in triclinio discumbebant, habebant illud circa collum ligatum, uti ad Neronem Suetonii c. 51. adnotat Casaubon. ubi illum habitum discumbentium fuisse docet. Sed et, uti in Circo quosdam favoris signum orariis; sic sudarii iactatione alios, dedisse legimus. Utque in Ecclesiis Christianorum Diaconus Lectorem oratio [orig: oratiô] monebat, quando vel ad fideles vel ad catechumenos flectenda esset oratio. Sic in Iudaeorum Synagogis legem e pulpito recitanti aderat aliquis, qui sudarium motitando populo signum dabat, ut Amen diceret. Apud eosdem iactato [orig: iactatô] sudario [orig: sudariô], qui in Praetorii foribus stabat, ubi de rei, qui ad supplicium educebatur, innocentia constitisset, exsecutionem impediebat sententiae latae, uti videre est apud Cl. Suicerum voce *)ora/rion, et Auctores illi laudatos, uti supra passim: De Sudario vero, veste Sacerdotali in Ecclesia Romana quae alias Manipulus, it. Mapppula, Amalarium Eccles. Offic. l. 2. c. 24. iterumque Suicerum voce *ah)\r, et supra Aer [orig: Aêr].

SUDATORIUM Senecae in Ep. 51. memoratum, Graecis puriath/rion sive u(po/kauston, Lyophroni qermh\ loutrw=nos2 ste/gh, calida balnei cavera, dictum est, quod intrabant a laboribus vacantes et otiosi, uti Agamemono a bello Troiano reversus, aut a morbo se recolligentes, uti legimus apud Artemidorum. Et quidem Homerus Od. l. in mensa canit necatum Agamemnonem, quem alii non pauci sequuntur; Lycophroni vero in Sudatorio seu Balneo necarus est, cui Aeschylus quoque et Seneca suffragantur. Hoc itaque, ab itinere laboribusque fessragantur.dum ingreditur Agamemnon, et Clytemnestra ei, officii specie, inicit exomidem, nullas manicas sed unicum foramen, qua collum exsereretur, habentem, manibus ita constrictis ut resistere non posset, ab Aegysto obtruncatus est. Vide Meursium ad loc. et plura de hac Balnearum parte, supra passim, ubi de Balneis, Cleiis balnearibus, Hypocausto.

SUDENI Ptol. populi Sarmatiae Europaeae ad oram sinus [orig: sinûs] Venedici incolentes: quorum regio Sudaw solitudinibus sylvisque horrens; in Prussia Ducali, in peninsul. apud Regium montem. Sansoni sub Venedis erant, ubi nunc Palatinatus Vitebsoiensis, in Lithuania. Sed priorem sententiam fulcit Georg. Agricola, ubi de succini piscatione, Sudini, ait, Insulares, ad Brustam, in triginta et plures divisi pagos, noverunt --- reticulis, tamquam posces, extrahere, liberousu [orig: liberôusu], quandiu libertas constitit; sed, sub imperium redacti Germanorum, inviti compelluntur ad opus, quod a maioribus ultimis in seros descendit nepotes. Flantibus Favonio [orig: Favoniô] aut Coro [orig: Corô], insurgit mare procellosum, cum Sucini agminatim, sive de die, sive de nocte convolant, ubi littus a vento aut procellis vapulat. Viris in promptu sunt retia de pertica furcata extensa, et a mulierculis annona, cum supellectile. Sic praestolantur, donec ventus desinat, et in aestuantes nudi procurrunt aquas recedentes, succinumque ex fundo protrahunt, ab ingruentibus undis propulsum: accedit herba pulegio similis, velut cognata. Sed advigilandum, ut praeda referatur ante refluxum Oceani, qui tardiusculos haurit. Excutiuntur tum retia, mulierculae mundant cum sobole, reiectaneis separatis, quidquid fuerit relatum. Tum frigido [orig: frigidô] caelo [orig: caelô] maritum fovet uxor ad focum, et in lectulum componit, ut iterandae excursioni sufficiat, ad ultimam piscationem --- Est et alia ratio piscandi succinum, cum iuxta littus fossas ducunt latas et quadratas, quarum fundum stipitibus acutis sollicitant, altissime impactis, sed creberrime concussis, ut succinum, si maxime illic lateat, redundet, tamquam e fonte, quod inducto [orig: inductô] reti per supersiciem aquae conducant, apud Auctorem Anonymum Sinae et Europae c. 31. Succini autem matrem Prussiam esse Ducalem, supra vidimus.

SUDERCOPIA oppid. Ostrogothiae, 7. mill. pass. a Norcopia, in Eurum 15. a Stegeburgo et ab. ora maris Baltici in Occidentem Vastenam versus 50. circiter; Suderkoping.

SUDERMANNIA provinc. Suerciae propriae inter Westmaniam et Uplandiam ad Boream, mare Balticum ad Meridiem, cum titulo Ducatus. Eius urbes sunt Nicopia, Stregnesia et Trosa.

SUDERTANI populi Hetruriae, quorum oppid. Souretto, teste Volaterrano [orig: Volaterranô].

SUDES vide supra Suda. Addo hic [orig: hîc] saltem, Sudenam et Sudem, genus quoque piscis esse, Graecis sfu/rainan et sko/lopa dictam, a similitudine sudis, quae proprie sko/loy Graecis. At in Glossis est xa)rac, i. e. fragmo\s2 vel peri/fragma, sudatum medii aevi Latinis, a sude dictum; quod pro castris usurpari coepit, quoniam illa vallo [orig: vallô] et fossa [orig: fossâ] circumcingi mos est. Sed et Sudem in LL. Longobardorum legere est, pro porcorum caula, quod hodieque vocabulum Galli retinent. Vide Salmas. ad Solin. p. 231. et 1203. uti de Sudibus ferreis. ad Martyres excruciandos, adhibitis, infra voce Tarinca: de Sudibus praeustis, frequenti in bello teli genere, apud gentes, quibus aut ferri usus incognitus aut copia rarior, supra ubi de Ligno igni durate.