CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS QVARTVS Literas R, S, T, V, X, Y, Z, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

TABULEJUM postea Theologium, sive Dologium, hodie Tholie, teste Wasserburgio [orig: Wasserburgiô], coenobium in monte apud Treviros. Surius, in vitis SS.

TABUR apud Radulfum de Diceto A. C. 1191. Iuxta sonum illius instrumenti, quod Ripatoribus vocatur Tabur, subito cercella quaedam alarum remigio perniciter evolavit: Sanuto Tamburlum, l. 2. part. 4. c. 22. hodieque Tambour Gallis, ex Arab. Al-tambor, tympanum est bellicum notissimum, a Saracenis excogitatum primitus, qui voces emittebant terribiles --- maximaque percutientes tympana cum baculis retortis, ad terrendum inimicos, uti ait Auctor MS. Historiae eXcidii Acconis A. C. 1291. apud Car. du Fresne, qui de hoc Saracenorum invento pluribus agit, Not. ad Ioinvillam p. 61.

------ Iuvat Ismara Baccho
Conserere, atque olea [orig: oleâ] magnum vestire Taburnum.

TACAPE urbs Syrtis parvae, Ptolem. vulgo Capes, et Caps. Poenis, inquit Bochartus, l. 1. Chanaan, c. 25. erat [gap: Hebrew word(s)] tacabh, h. e. locus humidus et irriguus. Proin ager hic fertilissimus, vitesque biferae, Plin. l. 18. c. 22. Civitas Africae in mediis arenis, petentibus Syrtes, Leptinque magnam vocatur Tacape, felici super omne miraculum riguo [orig: riguô] solo [orig: solô]. Ternis fere mill. pass. in omnem partem fons abundat, largus quidem sed certis horarum spatiis dispensatur inter incolas. An a Capsa diversa? Vide Capsa.

TACUSASTA urbs Aegypti, inter Memphim et Pelusium, Antonin. Tacasiris, in libro Notit. Simlero.

TACASUS fluvius ingens regni Abassinorum. Ortus in finibus regni Angote, tribus praecipue fontibus, aliquousque tendit in Occasum inter Daganam et Hoagam; unde versus Boream se incurvat, praeter flueus regnum Tigre, eiusdemque regni provinc. Sire mediam dividens rigat desertum Oldebam, olim coenobiis famosum: Conmiungitur dein Marabo fluv. qui non procul Baroa [orig: Baroâ] oritur, cuius fluentis multum auctus, pergit ad regnum Dengini, quod tenent Mauri Balloi, mox alios invisit Mauros, Bugihos, aut Funchos, ac demum Nilo sociatur, ad oppid. Ialac; Tacaze vulgo, Voss.

TACATUA Plin. l. 5. c. 3. Tacatue Ptol. Tacatta Anton. in Suchaida Moletio, oppid. Africae, in ora littorali inter Collopemmagnum, sive Cullu ad Occasum 22. et Hipponem Reg. ad Ortum 54. millpass. apud Collopem parvum, ab eo parum in Occidentem distans.

TACELLOTHIS Rex Aegypti, in Bubastitarum Dynastia III. et ultimus, successit Osorthoni, regnavit ann. 13. et cum reliquis Aegypti Regulis, de quorum polukoirani/h| diximus aliquid voce Dodecarhia, a Sabacone Aethiope, sub initium Olympiadum, oppressus est. Ioh. Marshamus, Canone Chron. Saeculo XVI. Vide Sabacon. Eius tempore apud Suitas Nechus suu Nechao I. alibi in Aegypto, Bocchoris et Anysis, rerum potiti sunt, de quibus hic [orig: hîc] passim.

TACFARINAS natione Numida, in castris Romanis auxiliaris stipendia meritus, mox desertor inconditam turbam primum congregavit, dein Musulanorum dux factus, Mauros quoque in arma traxit: Decium ad Pagydam vicit, sed victus a Furio Camillo proconsule Africae. Iterum rebellans, Cornelio [orig: Corneliô] Cethego [orig: Cethegô], Visello [orig: Visellô] Varrone Consulib. et Africam raptans, auctus Maurorum auxiliis, a Dolabella [orig: Dolabellâ] Africae proconsule, apud Castellum Auzea, oppressus est cum suis omnium rerum securis. Cumque Proconsul per manipulos promulgasset [orig: promulgâsset], Tacfarinatem omnes notum tot praeliis consectarentur: nonnisi duce interfecto [orig: interfectô] requiem belli fore; ille dilectis circum stipatoribus vinctoque [orig: vinctôque] iam filio [orig: filiô], et effusis undique Romanis, ruendo in tela captivitatem haud inultam morte effugit. Vide Tacit. Annal. l. 2. 3. et 4.

TACHEMPSO Nili insula, Herodot. l. 2. Stephane insula Aethiopiae iuxta Libyam. Gentile Tachempsites.

TACHOS Rex Aegyptiorum, qui, cum Agesilaum Lacedaemoniorum Regem, brevis staturae hominem, qui idcirco venerat ut cum eo belli societatem iniret, eique auxilium ferret, hoc [orig: hôc] intempestivo [orig: intempestivô] ioco [orig: iocô] lacessisset: Parturiebat mons, ac Iuppiter metuebat, ille autem murem peperit: regno [orig: regnô] suo [orig: suô] est spoliatus, alieno [orig: alienô] a se Agesilao [orig: Agesilaô], societateque dirempta [orig: diremptâ]. Athen. l. 14. Plut. in Agesilao.

TACHYGRAPHIA Ars est celeriter scribendi; quo [orig: quô] fine varias scripturas humana curiositas, pro scriptionis compendiis, excogitavit. Apud Romanos certe iam tum in peculiari charactere a Notariis desudatum fuit, ut verba non perscirberent, sed signarent, prout Lipsius loquitur, Cent. 1. ad Belg. Ep. 27. Et apud Graecos famosa tria illa triangula in se invicem ducta, non obscurum huius rei specimen praebent, quae Antiochus Soter omnibus nummis suis insculpi curavit, quaeque vocem *u*g*i*e*i*a denotare creduntur. Vide supra, ubi de Notis, Siglis, Signis etc. Numquam autem melius se habuit, quam inter Anglos nostro [orig: nostrô] tempore, quo [orig: quô] prolixas contiones seu sermones sacros ea [orig: eâ] celeritate consignare visi sunt, ut vere Martialis illud in eos quadret, l. 14. Epigr. 208.

Currat lingua licet, manus est velocior illis,
Nondum lingua suum dextra, peregit opus.

Describit hanc Artem Io. Wallis The Schoolmaster to the Art of Stenography Lond. A. C. 1647. Thomas item Schelton Tachygraphy or Schortwriting. Lond. A. C. 1647. et Ioh. Wilkins c. 12. Libri, cui tit. Mercur or the secret messenger; nec non Ier. Rich. Tab. mai.

manuductionis loco [orig: locô] emissa [orig: emissâ]; qui et integrum Psalterium in minutissimam formam hac [orig: hâc] via [orig: viâ] contraxit et edidit. Principia eius breviter haec sunt: 1. Ut normam unice habeat pronuntiationem vocum, non autem scriptionem ordinariam. 2. Literarum loco [orig: locô] ductus simplicissimos rectos, circulares, semicirculares, aut seorsim aut iunctos, usurpat. 3. Vocales nullas ponit, sed omnes ex positu literarum iudicat. 4. Articulos plane omittit. 5. Verba auxiliaria, praepositiones, coniunctiones, terminationes frequentiores, non scribit, sed signo [orig: signô] digno scit. 6. Communioribus quoque vocabulis et phrasibus ac sententiis abstinet, signis tantum earum vice positis. Iidem Angli, an universalis eiusmodi character sperandus sit, quem unaquaeque Gens patria [orig: patriâ] lingua [orig: linguâ] legere et reddere possit, non minus sollicite quae siverunt; sed successus huc usque minus ex voto respondit. Plura hanc in rem vide apud Auctorem Anonymum Historiae Orbis Terr. l. 1. c. 9. sect. 3. §. 14.

TACINA fluv. magnae Graeciae in sinum Scyllacaeum, ultra Scyllacium urb. 22. mill. pass. Corinthum promontor. versus influens, Antonin. An Targines Plinii?

TACITUM Senatusconsultum dicebatur apud Romanos, cum rebus creperis Patres convenientes, non solito [orig: solitô] more in Curiam, sed in Capitolium, et Iovis Capitolini cellam remotis servis publicis ac censualibus, eo se includebant solos, et velut in ipsius Iovis oculis, deliberabant, quid facto [orig: factô] opus esset: uti pluribus videre est apud Iul. Captiolin. in Gordianis, c. 12. ubi locus est hac [orig: hâc] de re plane singularis, ad quem vide Casauboni Notas, ut et supra, ubi de Senatusconsultis Veter. De Areopagitis, qui tacentes iudicabant in causa homicidii, vide in hac voce.

TACITUS M. Claudius Imperator, prudentia [orig: prudentiâ] inclitus, successit Aureliano, post 7. mensium interregnum, approbante electionem exercitu, et ab aetate eius provecta [orig: provectâ], multum felicitatis sibi pollicente. Tacitum Historicum familiarem agnovit, eiusque statuam et scripta in omnibus Bibliothecis, ne interitent, collacari iussit. Occisus a militibus prope Thyanam, A. C. 275. aetat. 65. sexto [orig: sextô] Imperii mense. Ei successit Florianus, frater illius uterinus, qui non nisi 2. mens. praefuit. Vopiscus in Tacito et Florian.

TACITUS [1] Cornelius, sub Adriano Principe orator clarissimus, aequalis ac familiaris Plinii Iunioris. Galliae Belgicae rationes procuravit, ad Vespasianos usque pervenit, ab iisque honoribus evectus, historiam principum scripsit ab Augusto ad Adrianum: An sub Traiano id factum? cuius libri quinque solum supersunt; dein Annales orsus est quos etiam mutilos habemus. Porro scripsit, de variis Germaniae populis, eorumque moribus: vitam quoque Agricolae, soceri sui. Quod enim librum de causis corruptae Eloquentiae Latinae attinet, illum sunt qui Quintiliano ascribant, Lipsius neutrius horum esse censet. Fulgentius Planciades, librum Facetiarum, sub Taciti nomine, laudat, sed immaniter fallitur. Plin. in epist. l. 1. 4. 6. et 7. Lips. not. ad Tac. Voss. de Hist. Lat. l. 1. c. 30. etc. De hoc scriptor nos alibi plura. Nic. Lloydius. Vide supra voce Cornelius.

TACITUS [2] Mensis September dictus est a Tacito Imperatore, quod eo [orig: eô] et natus et factus esset Imperator, apud Vopisc. in Tacito, c. ult.

TACOLA Indiae emporium extra Gangem, Ptol. Hodie Malacca. Aliis Iuncalaon, urbs regni Siami, in ora sinus Gangetici 400. mill. pass. a Malacca in Circium.

TACOMPSOS vicus in finib. Aegyptiorum et Aethiopum iuxta Philiam insul. Gentile Tacompsites, Steph.

TACTICE Graece *taktikh\, aciem instruendi Ars; unde Tactici Scriptores, qui de ordinibus militaribus literis quae dam consignarunt [orig: consignârunt], dicti sunt, Quantum vero insit in acie disponenda instruendaque momenti, cum res ipsa, tum Vegetius docet, l. 3. c. 14. Nam si sapienter, inquit, ea disponitur, plurimum iuvat: si imperite, quamvis optimi bellatores, mala [orig: malâ] dispositione franguntur. Cuius rei praeceptum vix ullum antiquius ac melius illo [orig: illô] Homerico [orig: Homericô] est, ubi Nestoris in acie instruenda artificium, his verbis describit. Il. d. v. 297.

*(ipph=as2 me\n prw=ta su\n i(/ppoisi kai\ o(/xesfi
*pezou\s2 d' e)co/piqen sth=sen pole/as2 te kai\ e)sqlou\s2,
*(/erkos2 e)/men pole/moio, kakou\s2 d' e)s2 me/sson e)/lassen,
*)/ofra kai\ ou)k e)qe/lwn tis2 a)nagkai/h| polemi/zh|.
Atque Equites posuit cum Curribus, ordine primo [orig: primô]:
At Peditum a tergo floremque et robora, belli
Munimen septumque: sed in medio agmine viles,
Ignavosque; uti vel nolentes depugnarent.

Cui subscribens Xenophon, Memorabil. l. 3. p. 602. In bello, ait, fortissimi quique primo [orig: primô] ultimoque loco [orig: locô] sunt collocandi, pessimi vero in medio, ut ab illis ducantur ab his impellantur. Nec e Romanis militiae Doctoribus ab istis diversus abit Vegetius, qui l. 3. docet, instructionis esse legem, ut in prima acie milites exercitati veteranique collocentur, quos antea Principes vocarunt [orig: vocârunt]; In His enim, qui et aetate maturiores et usu confidentiores, praecipue virtus militaris conspicitur. Idemque sextum, h. e. ultimum ordinem, a fortissimis item ac scutatis, et omni armorum genere munitis bellatoribus, teneri debere monet, quos antiqui Triarios vocabant. Idem Germanis in usu fuisse, Tacitus de eorum more docet, ubi ait, c. 6. §. 6. Ex omni iuventute dilectos ante aciem locant. Et c. 31. §. 4. Penes fortisimos (Cartorum) initia pugnarum omnium. Porro per genres et familias acies disponendas esse, monent harum rerum periti. Ita enim Onosander, Stratag. c. 24. Est prudentis Impratoris, ordines ita disponere, ut fratres cum fratribus, amici cum amicis una sint. Quum enim, qui in discrimine versatur, proximus illi est, a quo diligitur, tunc necessario evenit, amicum pro amici saute audacius depugnare. Pudet quippe gratiam benemerenti non referre etc. Hinc Xenophon, Cyripaed. l. 2. non esse phalanga validiorem scribit, quam cum fuerit ex amicis congregata: et Leo Imperator, Constit. 20. belli tempore amicos, familiares et

cognatos prope inter se collocabis, iubet. Atque haec aciei disponendae ratio Persis placuit, apud Curtium, l. 4. Britannis Gallisque, apud Tacitum, Annal. l. 12. c. 33. qui idem Histor. l. 4. c. 16. ob eandem causam, Caninefates, Frisios, Batavos propriis cuneis, a Civili, compositos fuisse, refert. Idem de Germanis sic, c. 7. §. 3. Quodque praecipuum fortitudinis incitamentum est, non casus, nec fortuita conglobatio turmam aut cuneum facit, sed familiae et propinquitates. Quo pertinere videtur et illud, quod Plut. in Pelopida, de sacra Thebanorum cohorte scribit, quae 300. constans viris delectis, quod amoris mutuo [orig: mutuô] nexuiungeretur, e)rasth\ nuncuata fuit, cuiusque virtus invicta, ad Chaeronense usque praelium: durasse [orig: durâsse], traditur. Matth. Berneggerus in Taciti German. Quaest. 25. et 40. De Romanorum acie, prolixe agit, Liv. l. 8. Polybius, l. 6. et ex utroque Rosinus, Antiqq. Rom. l. 10. c. 14. Scriptores Tacticos celebriores hic [orig: hîc] infra videbis.

Aeneas, cognomine Tacticus, Aristotelis su/gxronos2, scripsit *strathgika\ seu de Arte Imperatoria; e quibus superest *taktiko\n kai\ *poliorkhtiko\n, Tacticus et Obsidionalis liber. Primus autem Tactica haec vulgavit Casaubonus, qui et Aeliam *taktika\, a se emendata et observationibus illustrata, edere decrerat [orig: decrêrat]. Cineas Thessalus, qui Pyrrho a consiliis fuit, Aeneae Tactica in Epitomen redegit. Meminit librorum eius Cicer. l. 9. Ep. 25. Sextus Iulius Frontinus, Vir Consularis, post Stratoclem et Hermiam, scripsit de Tactica, quae Homeri temporibus obtinebat. Aelianus Frontonem vocat: Floruit autem sub Vespasiano, usque ad Traianum. Claud. Aelianus, sub Traiano et Adriano Caesar. similiter *taktika\ sive de acie ordinanda composuit: Quem librum Latine reddiderunt tres hi Theod. Gaza, Franc. Robortellus et Sextus Arcerius. Voss. Hist. Graec. l. 2. c. 11. Arrianus Nicomediensis, ob suavitatem sermonis Xenophon iunior dictus, Tactica, sub eodem Hadriano, composuit. Quorum supersunt tria capita, hactenus inedita. Idem de Mathemat. Scient. c. 48. §. 13. Iulius Africanus, sub M. Antonino Elagabalo, et ipse, inter alia, Tactica scripsit, quae MS: adhuc in sua cimelia habuit Vossius. Pappus, de eadem Arte, sub Theodosio M. egit. Idem, de Scientiis Math. c. 16. §. 8. Urbicius, sub Anastasio Imperatore, cuius iussu, Tactica Graece literis mandavit. Transtulit vero, quae Traianus et Hadrianus hac de Arte scripserunt: sed sic, ut non pauca adderet de suo. Exstant MS. Florentiae et Mediolani. Mauritius quoque Imperator Tacticis inclaruit, quae multum cum Urbicii conveniunt. XII. eius libb. de re militari, meminit Gesnerus in Biblioth. Leo, fil. Basilii Macedonis et fil. eius Constantinus cognomine Porphyrogennetus, Imperatores Tactica quoque ediderunt: Et quidem illa Leonis Latine prodierunt [orig: prodiêrunt] A. C. 1554. Basileae; Graece autem primus illa edidit Ioh. Meursius; ut et postea Tactica Constantini. Asclepiodotus, Tacticis etiam innotuit: quae exstant in Biblioth. Florentina, Regia Paris. aliis. Atque hi omnes fuere [orig: fuêre] ante A. C. 1500. Quibus addere placet, ob similitudinem argumenti, qui Poliorcetica, aliaque ad bellum spectantia, tradidere [orig: tradidêre]. Aeneas Tacticus, *poliorkhtiko\n edidit, ut diximus, in quo non tam obsessis, quam obsidentibus praecepta dat. Suidas perperam vocat de Stratagematis, vera enim inscriptio est *strathgika\, seu de Arte Imperatoria. Archimedes, inter Mechanices Scriptores principatum meritus, sine dubio et in hac arte non pauca edidit: cum Mechanicos eius libros plures recenseant Strabo, l. 2. Pappus, Collect. Mathem. l. 8. Athenaeus de Machinis bellicis libros dedicavit Marcello, a cuius milite Archimedes interemptus est. Heronis Alexandrini, inter alia, et Poliorcetica exstant. Vide Bernardinum Baldum, qui Belopoeicis suis eius scripta subiecit. Diades, Cresibius, Nymphodorus, Philo Byzantius, Diphilus, Charicles, Polyidus, Pyrhus Agesistratus, de Arte Machinali scripsere [orig: scripsêre], quorum e Commentariis, ut et Archytae, suum confecit M. Vitruvius Pollio. Iul. Africanus, praeter Tactica supra memorata scripsit pro\s2 polemi/wn paraskeua\s2, Praeparationes seu fabricas militares. Pappus, eodem de argumento egit, sub Theodosio M. Bitonis quoque, in Bibliothecis variis, supersunt paraskeuai\ polemikw=n o)rga/nwn, kai\ katapeltistw=n. Daimachi similiter Hypomnemata Poliorcetica, in Bibliothecis Italiae servantur. Posidonius Rhodius de re Militari Commentarium reliquit. Basilius Patricius Naumachicae scripsit. Vannocius Bicingucius Pyrotechniam scripsit libris 10. A. C: 1540. Nicolaus Tartalea, A. C. 1550. multa exaravit ad Nauticam et Artem nulitarem spectantia etc. Vide praefatum Voss. de Scient. Math. c. 48. 49. 50.

TACUBIS Ptol. Tubucci Antonin. oppid. Lusitaniae, amplum et clarum, ubi Reges Portugalliae coronabantur, ad Nabanem fluv. Tomar Moletio. Sed situs Tubucci apud Antonin. non congruit, Ferrar.

TADER fluv. Hispaniae Tarraconensis in mare Ibericum influens. Segura Floriano et Navageri. Nunc Rigo Seguro. Oritur in limite Castellae novae; dein per regnum Muricae, inibi Ilorcim et Murciam rigat, uti et Orialem, in regno Valentiae, et in Sinum Illicitanum se exonerat, 5. leuc. Hispanic. ab Alona in Meridiem, Baudrand.