CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS QVARTVS Literas R, S, T, V, X, Y, Z, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

THEANO [2] Antenoris uxor, sacerdos Palladis, Homer, Il. 6. Palladium Graecis prodidit. Suid. in voce Palladium.

THEANO [3] Metapontina, vel Thuria Brontini Pythagorei uxor. Scripsit versu peri\ *puqago/rou; et a)pofqe/gmata *puqagorei/wn, teste Suida [orig: Suidâ] in *qeanw/. Sed cum multae eius nominis fuerint, magna deinde orta est confusio. Theano Crotoniada Pithonactis filiam Pythagorae uxorem facit Suidas in *qeanw\, quam primam feminarum fuisse philosophatam, et poemata scripsisse, Didymus l. de Philosophia Pythagorica tradit, apud Clem. l. 4. Strom. Huius Theanus [orig: Theanûs] Pythagoricae quaedam citat idem ibid. Haec defuncto [orig: defunctô] marito [orig: maritô] scholae praefuit, teste Theodoreto [orig: Theodoretô], Sermon. 2. Forte est illa *puqagorikh *filo/sofos2, cuius apophthegmata laudat Theo, Progymnasm. c. 5. Theano Loctensis, Lyrica scripsit carmina. Vide Voss. de Poet, Graec. c. 4. Iamblich. de vita Pythagor. c. 17. etc. Nic. Lloydius.

THEANO [4] Pausaniae mater, quae dicitur laterem primum ad introitum, in qua proditor filius erat, attulisse, ut eum exitu prohiberet, et fame necaret. Polyaenus, Stratagem. l. 8. c. 51. Corn. Nep. in Pausania. c. 5.

THEANO [5] Scedasi filia, pauperis sed honesti viri Leuctris habitantis, quae cum a Spartanis legatis violata esset, doloris impatientia [orig: impatientiâ] manus sibi attulit, cum prius diris urbem tales homines producentem devovisset. Vide Diodor. Sic. l. 15.

THEARIDAS alter Dionysii superioris frater, cui, reiecto [orig: reiectô] Leptine, fratre quoque, classem commisit. Diodor. Sic. l. 14.

THEARUS fluvius Thraciae, in Hebrum confluens, omnium illius regionis optimus est; ad morbos et scabiem curandam hominum et equorum, Metel.

THEATINI Congregatio Clericorum Regularium in communione Roman. instituta, a Ioh. Petro Caraffa, Episcopo Theatino, in regno Neapolitano qui postea, nomine Pauli IV. assumpto [orig: assumptô], Papa creatus est: approbata a Clemente VII. A. C. 1524. Nihil proprii habent, eo solum vivunt, quod aliorum liberalitate, citra illorum preces, suppeditatum fuerit. Ioh. Bapt. Tuffius, in Annal. Theatin. etc.

THEATRALES Leges ex paucis illis ad Religionem veterum Romanorum, quae ex tanto Scriptorum naufragio ad nos pervenerunt, spectantibus, duae occurrunt, de locis sive sedibus Ordinum in Spectaculis agentes, Postquam enim per annos 505. Senatus Populo mixtus spectaculis Ludorum interfuerat, ut Val. Max. docet l. 2. c. 4. n. 3. eum morem Attilius Serranus et L. Scribonis aediles, Ludos Matri Deum [orig: Deûm] facientes, superioris Africani sententiam secuti, discretis Senatus et populi locis, solverunt: quae res avertit vulgi animm, et favorem Scipionis maximopere quassavit. Aliquanto dein post etiam Equitum loci a Populi sedibus sunt discreti, Lege Roscia [orig: Rosciâ] Theatrali, quam tulit L. Roscius Otho Tribun. Pleb. L. Caelio [orig: Caeliô] Metelle [orig: Metellê], Q. Martia [orig: Martiâ] Rege Consulib. an. Orb. Cond. 685. Ut in Theatro Equitibus Romanis, qui HS. quadraginta possiderent, 14. gradus spectandi gratia [orig: gratiâ] adsignarentur: exceptis iis, qui sive suo [orig: suô]: sive Fortunae vitio [orig: vitiô], decoxissent. Cicer. Philipp. 2. Asconius in Cornelian. Florus, Epit. 99. Dio, l. 36. Plin. l. 7. c. 30. et Tacit. Annal. l. 15. c. 32. qui tamen legem interpretatur, hanc habuisse vim, ut Equites non ante plebem ac separatim, sed confuse tantum 14. ordines haberent. Post aliquot inde annos, cum C. Octavius Augustus ordinem Equestrem recognovisset, censumque eius auxisset, multi autem, quibus census ille non esset, a 14. illis gradibus Lege Roscia [orig: Rosciâ] excluderentur, mitigavit em aliquo [orig: aliquô] modo [orig: modô] Augustus et Iuliam Legem tulit, ut Equitibus Romanis, quibus ipsis, parentibusve equestris census unquam fuisset, in quatuordecim ordinibus, lege Roscia [orig: Rosciâ] Theatrali constitutis considere liceret, Sueton. Aug. c. 40. Plin. l. 33. c. 2. Alii. Vide Ioh. Rosin. Antiqq Romanar. lib. 5. c. 10. et plura in voce Theatrum.

THEATRAPUS in Bulla quadam Martini I. nomen officii in Aula Pontificis Romani, corruptum forte exTheopropus. Est autem qeopro\pos2 Graece oraculorum interpres, qualis Cancellarius dicatur seu Bibliothecarius, cuius officio olim in eadem aula Cancellariatus annexus erat. Amandus certe Elnonensis Episcopus. qui in Bulla citat Theatraptus, in alia eiusdem Pontificis, Bibliothecarius S. Sedis Apostolicae, vocatur. Vide infra Thepropia.

THEATROQUINEGIUM pro Theatrocynegium, ex Graeco qeatrokunh/gion, inter processiones Consulis recensetur tertio [orig: tertiô] loco [orig: locô], Iuliano Antecessori, Constit. 98. Procesiones autem ipsius volumus esse septem omnes in circo et harena et in theatro. Et prima quidem processio erit Kalendis Ianuariis: secunda autem ea, quae Mappa, tertia autem quae Theatroquinegium appellatur, etc. Vide infra ubi de Theatrali Venatione.

THEATRUM [1] locus fuit, in quo Deoum immortalium, ut Gentilibus visum erat, diebus festis ludos spectabant Romani sedentes cum coniugibus et liberis: Hic [orig: Hîc] enim scenici ludi, sicut Circenses in Circo agebantur. Figuram habebat hemicycli, cuius ab utroque cornu scenae erant, cum singulis aris, quarum una Bacchi: altera eius Dei, in cuius honorem ludi fiebant. Partes Theatri erant Scena, Orchestra, proscenium, et Pulpitu. Origo haec: Apud Romanos Theatrum diu nullum fuit: Olim enim in diem ad locum indictum convenientes, qui specimen firmitatis, aut dexteritatis aut pernicitatis edituri erant, in medio nomina profitebantur. aderant Iudices et Spectatorum turba, qui cum in plano commode omnes spectare non possent, aggestis cespitibus editiorem locum sibi pulvillis actis faciebant: hinc medius locus depressior, Caveae nomen accepit, et illis qui post initia stantes spectabant, postea Subsellia sibi quisque afferebant. Tandem Theatrum faciendum primi locarunt [orig: locârunt] M. Valerius Messala atque C. Cassius Longinus Censores, An. 599. U. C. verum auctore P. Scipione Nasica [orig: Nasicâ], omnem eius apparatum hastae subiectum venire placuit: Mox Senatusconsulto [orig: Senatusconsultô] cautum est, ne quis in urbe propiusve passus 1000. subsellia posuisse sedensve ludos spectare vellet, quo scil. remissioni animorum iuncta standi virilitas propria

Romanae gentis esset, Val. Max. l. 2. c. 4. Vide quoque Vell. Paterc. l. 2. c. 40. et Liv. l. 48. Deleta [orig: Deletâ] Cotintho [orig: Cotinthô] L. Mummius ludis, quos in Triumpho fecit, Theatrum erexit, sed temporarium. Sumptuosissimum M. Scauri fuit, quod describitur a Plinio, l. 36. c. 15. Amplissimum Curionis, apud eundem, paulo post. Primum mansurum C. Pompeius M. exstruxit lapide quadrato [orig: quadratô], auctore Cornelio [orig: Corneliô] Tac. Annal. l. 14. c 20. exemplum eius, quod Mitylenis viderat, bello [orig: bellô] Mithridatico [orig: Mithridaticô]: Hoc Veneris templum potius quam Theatrum cur vocari voluerit, vide Tertull. l. de Spectaculis. Ceterum usque ad An. Urb. Cond. 558. Senatus populo mistus ludis interfuit, iuvandae concordiae, foverdaeque liberatis gratia [orig: gratiâ]: quem morem, cum Attilius Serranus et L. Scribonius Aediles, ludos Matri Deum [orig: Deûm] facientes, superioris Africani sententiam secuti, discretis Senatus Populique sedibus solvissent, res nova vulgi avertit animum et Scipionis favorem non parum imminuit. Lata [orig: Latâ] dein lege Roscia [orig: Rosciâ] de XIV. Ordinibus, Metello et C. Martio [orig: Martiô] Consulib. an Urb. Cond. 659. Eques quoque a Plebe distinctus est, sic tamen, ut qui ex Equite vel vitio [orig: vitiô], vel fotuna [orig: fotunâ] decoxissent, ab aliis separarentur, vel remotiori loco [orig: locô] considerent, vide Horat. Iuvenal. Cicer. praesertim Philippica [orig: Philippicâ] 2. Plut. in eius vita, et Plin. l. 7. c. 30. Postea vero Augustus, cum plerique Equites attrito [orig: attritô] bellis civilibus patrimonio [orig: patrimoniô], metu poenae Theatralis sedere in XIV: non auderent, ea [orig: eâ] neminem teneri voluit, quibus vel ipsis, vel quorum parentibus equester census unquam fuisset. Idem primum subselliorum ordinem Seantoribus relinqui voluit: militem praeterea secrevit a populo, ac maritis e plebe proprios ordines: Praetextatis quoque suum cuneum attribuit, vide Laevinum Torrentium, Comm. in Suetonti Neronem. Nomina peculiarium locroum haec; ex Orchestra spectabant Senatores: Senes in Buleutico sedebant, Iuvenes spectabant ex Ephibico: Imperatores aut Consules e Podio; In quatuordecim gradibus Eques sedebat: Habebant Vestales virgines suum a reliquorum coetu locum discretum: Caveam plebs implebat, etc. Duo Theatra iuncta Amphitheatrum faciebant, quae vel cirulari integra [orig: integrâ] forma [orig: formâ] construebantur, vel ovali et oblonga [orig: oblongâ], in quibus exhibebantur gladiatorii ludi et conclusarum ferarum venationes, in area, quam Arenam dixere [orig: dixêre], Ut de luxu sensim etiam in hisce crescente quaedam addam: C. Catulus, Campanam imitatus luxuriam, primus spectantium consessum velorum umbraculis texit. Cneus Pompeius, ante alios, aquae per semitas decursu, aestivum minuit fervorem. Cl. Pulcher scenam varietate colorum adumbravit, vacuis ante pictura [orig: picturâ] tabulis extentam: Eam totam argento [orig: argentô] Caius Antonius, auro [orig: aurô] Petreius, ebore Q. Catulus praetexuit: Versatilem fecere [orig: fecêre] Luculli, argentatis choragiis P. Lentulus Spinter adornavit: Tabulatum antea Phoeniceis indutum tunicis M. Scaurus exquisito [orig: exquisitô] genere vestis cultum induxit. Val. Max. loc. cit. Vide plura apud Thom. Dempsterum in Antiq. Rom. Lipsium, Al. Rossaeum, Georg. Fabric. Roma [orig: Româ], c. 12. Onuphr. Panvinium de 14. Regionib. urbis, qui quatuor Theatra recenset, Balbi Marcelli, Lapideum et Pompeii: Amphitheata tria, Magnum, Castrense et Statilii Tauri, Odea quinque, etc. Nec omittenda superior Theatri pars, korufh\, ut quibusdam videtur, dicta Dioni, l. 49. in quam ascendere solebant Imperatores, missilia sparsuri, ut idem refert ubi de Tito, etc. Coeterum eam reverentiam Theatro Histriones praestabant, ut in eo non minus ac in Templo, excreare aut emungere nefas esset, qua de re vide quae supra diximus, in voce Excreare. Interim non solum decoctores, aliique per theatrum ignominiose traducebantur, uti de Stephanione Togatario, cui in puerilem habitum circumtonsa matrona ministraverat, per bina Theatra virgis caeso, legas apud Sueton. Aug. c. 45. quod qeatri/zein, et paradeigmati/zein Graeci appellabant. Vide quoque supra in voce Catomidiare. Sed et Deorum hominumque imagines non raro, ab infenso populo, lapidibus petebantur, qua de Theatr ali lapidatione multa Casaubono dicta Animadversion. in Athenaeum, l. 6. c. 11. Imo tanta petulantia in illis locis agebatur, ut apud Graecos Romanosque, qui severius iuventutem instituebant, eam a theatris arcerent, aut non nisi paedagogis comitatam eo ire paterentur. Vide Iulianum Misopogone. l. trium augg. in Cod. Theodos. tit. 8. Casaubon. ad August. Suetonii, c. 44. et eundem ibidem, c. 83. ubi de Theatri refrigerandi ratione, a Pompeio Magno inventa, etc. Sed et Theatrum Graecis ac Graeciensibus plerisque pro Curia, Foro, Comitio fuit, ut adnotat Bosius ad ista Nepotis, Timoleonte, c. 4. Veniebat autem in Theatrum, quum ibi concilium populi haberetur. Vide Iust. Lipsium ad Tacitum, Histor. l. 2. Berneggerum ad Iustin. l. 22. c. 2. Io. Pricaeum, Notis ad Actor. c. 19. v. 29. et Farnab. ad illud Ivenalis, Sat. 10. v. 128.

THEATRUM [2] Catoptricum in Musaeo Kircheriano, Instrumentum est, quo [orig: quô] quaestionem inter Physicos tam celebrem de Infinito actu, Auctor pluribus planis speculis ingeniose decidere conatur Cista est sub forma Theatri, quae ex interiore parte undiquaque planis speculis circumvestita est. Specula haec ex parte posteriori, non ad latus seu angulum rectum, sibi invicem coniuncta sunt, sed ad angulum acutum, unde in cavum quatuor laterum se arcuat, Planum vero horizontale quadrilaterum est, quod in centro super axem mobilem convolvitur et ita quadrivatiam obiicit figuraum seu planorum differentiam. Sic specula plana mutuata [orig: mutuatâ] reflexione, unum alteri obiectorum planorum species reflectunt, communicant et multiplicant, semperque easdem species recolligendo optice diminuunt, ut easdem numerare impossibile sit, adeo que infinitum actu spatium repraesentent. Vide ergo mox viridatiorum ad utramque partem se optice protendentium series, ut oculus tuus tali labyrintho [orig: labyrinthô] delusus, in infinitum spatium et campos protractum se pu tet. Mutato [orig: Mutatô] mox plano [orig: planô] machina te in tam uberem et locupletem Bibliothecam introducit, ut eius apparatu attonitus, librorum

incredibilem copiam te videre fateri cogaris. Quae dum tibi ab oculis subducitur, se visendum sistit magnificentissimorum Palatiorum et Fabricarum Theatrum; quo [orig: quô] evanescente, ecce Triclinium omni adornatum fructuum florumque genere, vel gustum allectantium ciborum tragematumque delitiis abunde refertum intuearis. Ad cuius imitationem, varias scenicas proiectiones, ornatissima conclavia, infiniti columnarum productarum ordines, varia ambulachrorum diverticula, horti omni florum plantarumque genere instructissimi, mensae omni cupediarum genere refertissimae, thesauri inexhausti, anfractus infiniti etc. repraesentari possunt. Georg. de Sepibus in Collegii Roman. Societ. Ies. Musaeo p. 30. et 31.

THEATRUM [3] Cornelii Balbi, apud circum Flaminium. Ovid. de arte, l. 3. v. 394.

THEATRUM [4] Marcelli Romae, P. Vict. ubi palatium Savellae familiae, ubi erat templum Pietatis, et potricus Octaviae.

THEATRUM [6] Statilii Tauri erat ante aedem S. Crucis in Hierusalem, sive ubi nunc eadem est, apud templum Veneris. Theatra etiam plura extra urbem fuere [orig: fuêre]. Fidenis, ubi theatro [orig: theatrô] corruente 20000. hominum interiere [orig: interiêre], ut Suetonius auctor est, in Tiber. c. 40. Hispelli in Umbria. Adhuc reliquiae theatri extra urbem secus viam conspiciuntur. Casini in Latio, et Minturnis apparent vestigia. Veronae ingens theatrum fere integrum est, quod vulgo l'Arena di Verona nominatur. Praeneste, praeterea, Spoleti, Vincentiae, et Polae in Histria, et alibi fuere [orig: fuêre]. nemausi in Gallia, inter alia antiquitatis monumenta, etiam theatri nobilis vestigia apparent. Tolosae item, et Arelati sunt antique theatra. In Hispania quoque fuere [orig: fuêre] theatra haud contemnenda, praesertim Tarracono, et Sagunti. I Thracia Perinthi amplissimum erat amphitheatrum.

THEAVA Ptol. Tiviea Morali, oppid. Hispaniae Tarraconens. in finibus Ilercaonum, apud Carthaginem veterem et Iberum fluv. in confinio Aragoniae et Cataloniae, nunc pagus.

THEBAE Ciciliae urbs, Straboni, l. 11. et Ciliciae Q. Curtio, l. 3. c. 4. Uterque Lyrnessum et Thebem urbes inter se vicinas facit. Vide Thebe. Est et nonren urbis in Palaestina, Iudic. c. 9. v. 50. Prior vero potius iuxta Corycum Pamphyliae. Nempe Lyrnessus et Thebe in Cilicia Hypoplacia, prope Troiam sitae erant, quas urbes cum Achilles evertisset, incolae inde eiecti alaim Lyrnesseon et Thebem, in Pamphyliae ora condiderunt, quarum vestigia, inter Attaliam et Phaselidem Pamphyliae, monstrata fuisse, docet ex Strabone, Salmas. ad Solin. p. 775. De Thebis Aegyptiis Boeotiisque infra.

THEBAEA Legio decimata a Maximiniano Imperatore A. C. 297. Vide Oros. l. 7. c. 17. etc.

THEBAIS [1] quae in Sacris Pathros, Australior Aegypti pars, et ab Aegypto proprie dicta [orig: dictâ] distincta, indigitatur, Ierem. c. 44. v. 1. ubi separatim nominat habitantes in terra Mitsraiim, i. e. in Aegypto proprie dicta [orig: dictâ], et in terra Pathros, h. e. in illi contermina Thebaide, uti docet Bochart. Geogr. S. l. 4. c. 27. Adeo ut illa Aegypti partitio, qua [orig: quâ] Thebais ab Aegypte proprie dicta disiungitur, quae in infima Romanorum tempora duravit, etiam ab ultima antiquitate obtinuerit. Aethiopiae nomine non raro venit, metropolimque Thebas habuit, totius aliquando Aegypti, imo et sub Sesostre eiusque successoribus, totius Asiae insuper, dominam. Vide infra Thebe. Nomi eius Lycopolites, Aphroditopolites, Thinites, Diospolites, Tentyrites, et Hermonthites, iuxta Ptolem. quibus quosdam alios, Plin. addit l. 5. c. 9. ut videbimus et hi erant ab Occident. fluminis latere. Arabici eius Nomi sunt, Cynopolites, qui tandem Antinottes, Panopolites, Coptites, et o( *qh/bwn no/mos2, Thebarum Nomus, cuius caput Diospolis Magna, non solum Aegypti sed et Thebani Imperii sedes primaria, Thebae videl. modo indigitatae: de quibus omnibus vide Ioh. Marshamum, Canone Chron. Sec. XV. tit. Thebais, et alibi passim.

THEBAIS [2] insigne Statii opus, totis 12. annis summa [orig: summâ] cura [orig: curâ] ab eo elaboratum. Nomen autem habet ab argumento, eod quod bellum contineat inter Eteoclem et Polynicem ad Thebas gestum, in quo duo fratres mutuis vulneribus perierunt. Iuvenal. Satyr. 7. v. 82.

Curritur ad vocem iucundam, et carmen amicae
Thebaidos, laetam fecit cum Statius urbem;
Promisitque diem, tanta [orig: tantâ] dulcedine captos
Afficit ille animos, tantaque [orig: tantâque] libidine vulgi
Auditur. --- --- -

Item, fluv. Lydiae, Tralleis alluens. Item Thebais, nomen patro. nymicum femin. Ovid. l. 6 Metam. v. 163.

Nic. Lloydius. De ea affatim, apud Casparum Barthium Animadvers. in Statium. Sed et Iqhbai\+s2, Thebais, pars fuit Epici Cycli, post Iliadem et Odysseam, omnium optima, cuius auctor incertus habitus est iam veteribus Criticis. Athenaeus, l. 11. *(o d' *oi)di/pous2 e)kpw/mata toi=s2 ui(oi=s2 kathra/tato, w(s2 o) th\n *kuklikh\n *qhbai/+da pepoihkw/s2 fhsin. Ab hac diversa fuit Thebais itidem Antimachi, quem Athenaeus e)n *qhbai/+di tribus aut quatuor ocis laudat, ibid. Apollonius quoque, qui ex l. eius primo, istud hemistichium,

citat. Vide de utraque Salmas. ubi supra p. 948. et seqq. De Thebaide vero, Aegypti regione, hic [orig: hîc] infra.

THEBE [1] uxor Alexandri Pheraeorum tyranni, quae maritum cum fratribus Lycophrone et Tisiphono occidit, Olympiadis centesimae quintae anno [orig: annô] quarto [orig: quartô].

THEBE [2] seu THEBA et THEBAE, vulgo THEVES, teste Io. Leone Africano [orig: Africanô], urbs Aegypti, superioris Thebaidis, unice miranda, tum ob magnitudinem, tum ob antiquitatem, tum ob potentiam, quam proin nemo non novit, Ammian. in ea sub Diocletiano ingens fidelium numerus sublatus est, A. C. 304. Euseb. l. 8. c. 6. et 12. hodie Minio Sansoni, caput Praefecturae seu Callifatus cognominis, paucorumque nunc incodlarum, sub Turcis. Excisam tamen penitus iam olim fuisse, infra videbimus. A Busiride, an Osiride Rege condita, ambitu 140. stad. uti refert Herodotus; centum portis nobilis. Dionys. v. 249.

Mela, l. 1. c. 9. Et Thebae, (ut Homero dictum est) centum portas, sive (ut alii aiunt) centum aulas habent, totidem principum domos; solitasque singulas, ubi negotium exegerat, dena armatorum milia effunere. Ubi numquam sine laude nominandus clarissimus Vossius: Primus Pintinaus hunc locum ita conatus est corrigere, ducentos armatos milites effundere: eamque emendationem valde probant viri eruditi. Nempe non recte intellexerunt versus istos Homeri, Il. 9. v. 381.

---- *ou)d' o(/sa *qh/bas2
*ai)gupti/as2, o(/qi plei=s2a do/mois2 e)n kth/mata kei=tai,
*(ai/q' e(kato/mpuloi/ ei)si, dihko/sioi d' a)\n e(ka/s2hn
*)ane/res2 e)coixneu=si su\n i(/ppoisin kai\ o)/xesfin.

Loquitur hic [orig: hîc], non de universa Thebanorum militia, sed de solis aurigantibus et a(rmatotro/fois2. Viginti enim curruum milia ex hac urbe ad bellum solita fuisse prodite, affirmat Diodorus Siculus. Sed vero numerus imilitum is omnem videtur fidem superare. Nam si ex una [orig: unâ] quaque porta dena armatorum milia ad bellum proficiscerentur, iam oportet, ut numerus militum fuerit decies centenum [orig: centenûm] millium. Recte tamen sese habere locum hunc Melae, apparebit ex illustri locod vetustissimi cuiusdam auctoris, cuius verba nobis servavit Scholiastes quidam, ad nonum Homeri librum, ante aliquot annos in Germania editus. Is itaque hoc [orig: hôc] pacto [orig: pactô] de Thebis loquitur; *)en tau/th| de\ h)=n pro/teron ta\ basi/leia th=s2 *ai)gu/ptou, ei)s2 a(\ pollou\s2 e)/feron fo/rous2 *li/bues2, *ai)gu/ptioi, *ai)qi/opes2. *nun= de\ *dio/spolis2 o)noma/zetai ei)xe de\ kw/mas2 me\n trismuri/as2 trixilias2 tria/konta. *to\ de\ a)/s2u ei)=xen a)rou/ras2 gy, kai\ pu/las2 e(kato\n, a)ndrw=n de\ muria/das2 y. *tau/thn e)tei/xisen o( basileu\s2 *)/osiris2. *)ec e(ka/s2hs2 de\ pu/lhs2 e)stra/teuon o(pli/tai me\n mu/rioi, i(/ppeis2 de\ xi/lioi, a(rmathla/tai de\ diako/sioi. Haec verba unice confirmant hanc, quam reddidimus Melae lectionem. Sed quis non obstupescat, tam portentoso [orig: portentosô] numero [orig: numerô], aut credat in una urbe vel mille milia armatorum, vel septuagies centens hominum milia claudi potuisse et comprehendi? Docet tamen id ipsum etiam Strabo, qui cos centum myriadum exercitus habuisse scribit. Aliquanto pauciores refert Corn. Tacitus. is namque l. 2. Annal. c. 60. Thebis olim habitasse [orig: habitâsse], inquit, septingenta milia aetatis militaris. Nonnulli viri eruditi, et hanc summam nimiam esse existimant, ideoque septuaginta milia pro septingentis reponunt. Verum illos errare, satis indicat is quem adduximus locus. Sunt tamen et in hoc nonnulla, de quibus aliquis merito possit inquirere. Qui [orig: Quî] enim fieri potnit, ut hic [orig: hîc] centum equitum milia alerentur, cum tantum centum illic numerarit [orig: numerârit] equilia Diod. Siculus, quorum unumquodque ducentos caperet equos? Possit tamen hoc ita excusari, ut nempe 100. ista equilia dicantur destinata fuisse equis tantum Curulibus. Strabo suo [orig: suô] tempore, cum minimae essent Thebae, in longitdine occupasse [orig: occupâsse] inquit octoginta stadia. Sed vero, antequam Cambyses urbem eam vastaret, tum longe maximam fuisse certum est. Eustathius ad Dionysium inquit, eam tunc extensamd fuisse ad 420. stadia. Porphyius in optimis Scholtis ad Iliada Homeri nondum editis, nec non Stephanus Grammaticus similia supra memoratis ex Catone citant, ac 400. stadiorum faciunt longitudinem. sed quomodo tanta potuit esse longitudo Thebarum, si mille tantum et septingentas a)rou/ras2 comprehenderit? iste enim a)rourw=n numerus commode contineri potest ambitu ducentorum et sexaginta quatuor stadiorum. Videtur autem haec urbs in longum fuisse porrecta, ad ripas Nili, ac non multum possedisse latitudinis. Sed vero omnia prius credam, quam tantam incolarum copiam in ulla unquam fuisse urbe. Unum adferam, unde quam maxime absurdum id esse apparbit. Tradunt Diodorus Siculus et alii, Aegyptum cum maxime populo [orig: populô] aubundaret, habuisse in universum septuagier centena hominum milia. Atqui si totidem quoque Thebis fuissent, iam oporteret ceteras Aegypti urbes vacuas fuisse habitatoribus. Hinc apparet, quaecumque de Thebanis, Aegyptiis eorumque potentis dicuntur, accipienda de tota Aegypte. Verum id esse et universam Aegyptum Thebas olim fuisse vocatam, luculentissimus testis est Herodotus, l. 2. ubi de Delta, *pa/lai, inquit, ai( *qh=bai *ai)/guptos e)kale/eto. Sed et Aristoteles, Meteorolog. 1. *to\ a)rxai=on h) *ai)/guptos2 *qh=bai kalou/menai. Hae Thebae palmis inclitae fuerunt. Vide Passeratium in illud Propert. l. 4. El. 5. v. 25.

Eas vero Corn. Gallus, Poeta insignis, Virgilii Ovidiique su/gxronos2, Aegypto ab Augusto praepositus, exspoliavit. Unde de repetundis accusatus et a domo Augusti exclusus, sibi ipsi mortem ferro [orig: ferrô] attulit, invisus omnibus, ob maledicentiam. Amm. Marcell. Suetonius; Adde his Strab. l. 17. Plin. l. 5. c. 9. etc. Nic. Lloydius. Eius pars in Libyco littore, *memno/nion dicta est, a Menonis statua, quae ibi erat, unde Thebae Memnoniae Poetis appellantur. Coeterum urbs haec regionis Thebaidis caput fuit, quae in summa parte Aegypti posita, sicque Arabiae contermina, plures continebat Nomos, Ombitem, Phainitem, Apollopoliten, Hermouthiten, Thiniten, Phaturiten, Coptiten, Tentyriten, Diospoliten, Antaeopoliten, Aphroditopoliten, et Lycopoliten, Quo [orig: Quô] ordine eos enumerat Plin. l. 5. c. 9. a summo incipiens, id est, Ombite, qui prope Syene, et ad infimum ordinem descendens: Graece h( *qhbai\+s2 xw/ra. fuit illa una ex V. Aegypti provinciis, sub Romanis, in primam et secundam divisa, uti patet ex Excerptis Geogr. Bibliothecae Regiae, ubi e)n th=| e)parxia| *qhbai/+dos2 collocantur Ptolemais metropolis et Coptus seu Iustinianopolis, apud Salmas. ad Probum Vopisci, c. 17. Habuit etiam tum proprium Regem, Spartianus in Pescennio Nigro, c. 12. Inde Thebaicae palmae, seu caryotae, iam supra indigitatae, macro [orig: macrô] corporae exiles, et crusta [orig: crustâ] placentes, ut ait Plinius, quae praestantissimae Straboni, ut quarum facultates non multum a chrysobalani virtutibus diversae, in cados propterea condebantur servabanturque: sicut caryotae Iudaicae, succo [orig: succô] magis commendabiles, de quibus idem Salmas pluribus agit ad Solin. p. 1319. et seqq. uti de Thebaico lapide seu gemma, auro [orig: aurô] scintillante, p. 1075. de Thebaica Spina, p. 532. etc. Sed de hac totius olim Aegypti metropoli, et Regni Thebani, antiquissimi simul omnim et potentissimi sede, ultra XV. saecula: de illius magnitudine, Regibus, excidioque tandem, nemo accuratius Ill. Marschamo [orig: Marschamô] Equit. Canone chron. quem vide. ex illo pauca haec superaddam: Thebarum fortuna adhuc superba (Saecul. XV.) indies crescebat: postea vero declinavit illa, urbsque a Sabacchone, Nabuchodonosoro, Cambyse, capta est et male mulctata. Post conditam Alexandriam primatum amisit: a Ptolemaeo Philometore II. ob defectionem ad paupertatem redacta; a Cornelio Gallo (primo Aegypti Praefecto Augustali) penitus excisa est. Rex primus Menes seu Chamus, potentissimus Sesostris et aliquot Successores eius, ultimus Thuoris fuit, quorum indicio reliquos Reges hic [orig: hîc] passim, simulque praecipua augusti huius Regni memoranda, Facile reperies. Vide et voce Diospolis.

THEBE [3] Latinis Thebae, urbs Boeotiae ad Ismenum Fluv. Aliquot milliar. ab Asopo in Boream regionis quondam primaria. Tiva Sophiano, et Stives, vel Stibes. Eius arx Camaea dicta fuit. Nunc vicus, paucorum incolarum, sub Turcis, 50. mill. pass. ab Athenis, 30. a Chalcide, 50. ab Oropo in Occidentem. Baudrand. A Cadmo condita fuisse dicitur. Hinc Propert. l. 1. El. 7. v. 1.

Dum tibi Cameae dicuntur, Pontice, Thebae,
Armaque fraternae tristia militae.

Condita, inquam, a Cadmo A. M. 2620. vel arce Cadmaea [orig: Cadmaeâ] saltem aucta: A. 37. ante Troiam captam, a Polynice, Adrasti soceriopibus adiuto, obsessa est; quod bellum septem Ducum appellatum, Statio poematis argumentum, successu cum caruiset, a filiis horum, decennio [orig: decenniô] post, A.M. 2843. capta est. Potentes olim Thebani, cum Atheniensib. et Spartanis diu colluctati, hos ad Leuctra, per Epaminodam, ingenti clade affecerunt. A Philippo Macedone victi, iugum eius subierunt prae sidio [orig: sidiô] intra urbem recepto [orig: receptô]; falso [orig: falsô] dein de Alexandri morte rumore permoti, rebellantes, eversi sunt penitus, sola [orig: solâ] Pindari domo [orig: domô] manente intacta [orig: intactâ]. Olym. 111. A. 419. Urb. Cond. Urbs dein ab antipatri filio Cassandro annis 20. post reparata, Archiepiscopalis sedes sub Christianis fuit. A Statio Aoniae vocantur, ab Horatio et Statio Echioniae, ab Ovidio et Lucano Oedipodioniae, a Seneca herculeae. Hae Thebae septem portas habuere [orig: habuêre]. Unde Iuvenalis de bonorum paucitate, Sat. 13. v. 26.

-- Numero [orig: Numerô] (inquit) vix sunt totidem, quot
Thebarum portae, vel divitis ostia Nili.

Ubi *trei=s2 ei)si *qh=bai. *(ai e(pta/puloi, a(/s2 o( *ka/dmos2 e)/ktisen e)n *boiwti/a|. *(ai e(kato/mpuloi e)n *ai)gu/ptw| kai\ oi( *(upopla/kioi peri\ to\ *)atramu/tteion. Eustath. novem Thebas fuisse memorat, sed non nominavit. In hac Boeotiae urbe hirundines non nidificant, sicut nec cornices Athenis: et Amphiaraus vates, apud Thebas pugnans hiatu terrae absorptus est. Sunt qui vocis originem ab aegypto accersunt, et Boeoticaes Thebas volunt ab Aegyptiis nomen mutuari. Varro autem Thebas, vel sine afflatu Tebas, ex Sabinorum lingua colles exponit. Alii Cadmum sibi fingunt, urbem a se conditam a [gap: Hebrew word(s)] Theba nominasse [orig: nominâsse], i. e. nave, in formam arcae, qua [orig: quâ] in Boeotiam sit advectus. Pausan. l. 9. a Thebe deducit, Asopi scil. filia [orig: filiâ]. Eustathius, a)po\ th=s2 qeu/sews2, h)\ tou= dro/mou tou= boo\s2, a cursu bovis, quem ducem itineris habuerit Camus. Quin si fides Etymologo, et Isacio in Lycophronem, *qh/ba *suristi\ le/getai h( bou=s2. Nugae nugacissimae. Thebae igitur Bocharto [gap: Hebrew] a [gap: Hebrew] bes, vel [gap: Hebrew word(s)] betsa lutum. Quod etymon quam sit appositum, te docebunt haec Dicaearchi in libro, cui titulus: *bi/os2 *(ella/dos2, p. 174. ubi de Thebis, *)egxeima/sai xeiri/s2h dia\ tou\s2 p1otamou\s2, kai\ ta\ pneu/mata, kai\ ga\r ni/feton kai\ phlo\n e)/xei polu/n. Vide sis Xenoph. l. 6. Diodor. Sic. l. 15. et seqq. Iustin. Arrianum, Pausaniam, Strabon. Plin. Plutarch. et doctissimum auctorem de Phoen. Colon. l. 1. c. 16. Nic. Lloydius. Urbis

fundamenta prima Antiopes filios locasse [orig: locâsse], ex Homero, Od. l. discimus, et a Thebe Nympha, Promethei filia, ei nomen imposuisse, ex Pausania, loc. cit. Coeterum altissimis muris munita fuit, tei=xos2 *)/areion appellat idem Homerus, Il. d. habuitque stadiorum 43. ambitum, teste Dicaearcho [orig: Dicaearchô] in Iambicis Geogr. Leges a Philolao accepit, Aristot. Polit. l. 2. c. 10. etc. Ipsam urbem simulacro [orig: simulacrô] expressam, et apud Messenios, in Aesculapii Fano dedicatam, se vidisse, memorat Pausan. l. 4. Incolas quod attinet; Mares bellicosissimi fuere [orig: fuêre], quippe qui, cum robore reliquos Graecos omnes superarent, illud exercitts ita excoluere [orig: excoluêre], ut nullis illorum in re militari cederent, Diodor. Siculus, l. 15. Sphinge, pro signo usi, Plutarch. in Pelop. Feminae inter alia eo nobiles, quod solae Deos peperissent. Quam in rem notus Sophoclis versus,

*qh/bas2 le/geis2 moi, ta\s2 pu/las2 e(ptasto/mous2,
*ou(= dh\ mo/non ti/ktousin ai( qnhtai\ qeou/s2.
Thebas dicis mihi, septem portis apertas,
Ubi solum periunt mortates feminae Deos.

Eaedem principes Graecaum forma [orig: formâ], ore tecto [orig: tectô], crine in apicem convoluto [orig: convolutô], quem ornatum lampadion dixere [orig: dixêre], veste prolixa [orig: prolixâ] candidaque [orig: candidâque], pedibus per calceos pene nudis, inambulavere [orig: inambulavêre], uti Dicaearchus Vita [orig: Vitâ] Graeciae, ubi de habitu illarum, refert. Plura de veteri Urbis statu, apud Casparum inprimis Barthium, Animadversion. ad Thebaida Papinii, innumeris locis. Hodie Thiva dicitur, sed in ruinis est, arce excepta [orig: exceptâ], cuius muri et turres aliquot superstites Cadmi aevum satis superque testantur. Ibi duae mesquitae Turcarum et Graecorum aliquot Templa, quorum primatium Panagia Chrsophoitza vocatur. Incolarum numerus ad tria circter milia ascendit, si una suburbia computes, quorum pulcherrimum S. Theodori nomine insigne, fontem habet eximium, forte eundem cum illo quem Dircen apellavare [orig: apellavâre] Veteres. Haud procul terra eruitur fistulis, quibus tabaci fumus hauritur, aptissima; unde vico 300. pass. ab urbe distanti Tabakides nomen. Vide Iacob. Sponium, Itinerar. part. 2. p. 90. et seqq.

THEBE [4] vel THEBAE Ciliciae urbs, Eetionis regia, patria Andromaches, quam Ovidius idcirco Thebardem cognominat, l. 3. de Art. Am. Philippololim vocatam refert Polybius, l. 5. Stephanus, Philippos, qui eam in Thessalia ponit. Hodie Zetion appelari art, Sophianus. Ovid. l. 12. Met. v. 110.

THEBE [5] vel THEBAE Lucaniae cognom. li Luzzi, oppid. Brutiorum mediterraveum in Calabria citeriore, ad Crathin fluv. Item oppidum Troadis, ab Achille cum Lyrneso eversum, Homer. Sunt et Thebae Saxonicae, oppid. inter Witebergam et Lipsiam; vulgo Dieben, a Witeberga 6. leuc. in Meridiem.

THEBE [6] vel AE, tandem Phthiotidis urbs, ad sinum Maliacum, vulgo Ziton, 300. stad. in Austrum, a Larissa, Polyb. l. 17. c. 3.

THEBES [1] urbs terrae Chananaeae, Iudic. c. 9. v. 50. Latine, coenosus, aut sericeus, vel ovum.

THEBES [2] urbs olim insignis, in tribus Manasse, sita in solo mirum in modum fertili, cuius cives Thebitae, Thebes Aegypti, Thebaet, et Thebani: distat ab hac Neapolis uno [orig: unô] stadio [orig: stadiô]. Et autem, ut ait Hieronymus, usque hodie vicus nomine Thebes pergentibus Scythopolim, in 13. eius lapide.

THEBIT Astrologus Anglus, A. C. 1300. Trepidationis motum primus introduxit, ab August. Riccio oppugnatum, in tractatu motu Sphaerae octavae. Blancan. in Chron. Math. Voss. de Scient. Math. c. 35. Item Thebit Ben Core, Mathematicus Arbs.

THEBNI filius Gineth, 1. Reg. c. 16. v. 21. Latine, palea, vel foenum, intelligens, aul filiatio.

THEBUTES Haereticus, tempore Apostolorum; Episcopatui frustra inhians, varios docuit errores, qui illi cum Simone Mago et Menandro fuere [orig: fuêre] communes. hegesippus, Nicephorus Calistus, l. 4. c. 7. etc.

THECA in Vita Eligii Episcopi Noviom. Multis Sanctorum ex auro, argento atque gemmis fabricavit thecas sive tumbas, capsa est SS. reliquiis instructa. Ex Graeco qh/kh, quod inter alia loculum, in quo defuncti corpus efferebatur, inprimis notavit. Eadem [orig: Eâdem] voce veniebant apud Aegyptios lignei loculi, in quibus cadavera, odoribus condita, domi apud se in concla vibus ei rei destinatis, asservabant: culi/nous2 tu/pous2 a)nqrwpoeide/as2, item qhkai=a oi)kh/mata Herodotus appellat; glwsso/koma Aetius, l. 16. Nec vero arculas solum in quibus iacebant, (vel, ut apud Aegyptios, stabant) condita cadavera, sed etiam monumenta ipsa, plurium arcarum capacia sic vocarunt [orig: vocârunt]. Aeschylus, progo/nwn te qh=kai, monumenta Maiorum. Plato, de LL. l. 12. teleuth/sasi/ te proqe/seis2 te, kai\ e)kfora\s2, kai\ qh/kas2 diafo/rous2 ei)=ai tw=n a)/llwn politw=n. Ubi quod qh/kas2 vocat, paulo post explicat de monumentis hypogaeis et fornicatis, in quibus plures lectuli lapidei, Graecis kli/nai, repositi condendis corporibus. Diodorus, nekrw=n qh/kas2 appellat. In veteri Inscript. Armarium distegum, pro monumento vel theca mortuorum. Unica [orig: Unicâ] voce *nekroqh/kas2 dicere liceat, uti *zwqh=kai dicebantur cellae, in quibus viva animalia, turdi, gallinae, alia saginabantur etc. Vide Salmas. ad Solin. p. 1208. et 1222. et Suicerum in voce *qh/kh: uti de Iudaeorum theca, qua [orig: quâ] circumcisionem inter Romanos celatum olim ivere [orig: ivêre], infra voce Verpus at plura supra, ubi de more Tegendi arma.

THEOLITHOS lapis pretiosus, in spongiis nascens, Plin. l. 36. c. 19. oleo nuclei similis videtur --- lingentium calculos frangit. Idem l. 37. c. 10. Melius Tecolithos, quod vide supra.

THECUA [1] pater Sellum mariti Holdae Prophetidis, 2. Paral. c. 34. v. 22. Latine spes, funiculus, linea, vel congregatio.