CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS QVARTVS Literas R, S, T, V, X, Y, Z, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

TINEA a Graeco fqi/nein, Graecis communiter sh\s2 dicitur, ab Hebr. [gap: Hebrew word(s)] es, vel [gap: Hebrew word(s)] sas, quod a verbo asas, i. e. consumi et tabescere, etiam brw=sis2 dicta occurrit Math. c. 6. v. 19. ubi brw=sin non esse erosionem, sed tineae speciem, probari videtur posse ex Esai. c. 50. v. 9. ubi Herbraeum [gap: Hebrew] , Theodotioni sh\s2, Aquilae h(brw=sis2 redditur, Cum blatta saepe iungitur Poetis. Inquibus Horat. l. 2. Sat. 6. v. 118.

--- --- Cui stragula vestis;
Blattarum ac tinearum epulae, putrescat in arca.

Quare pro synonymis quidam habent. Sed blatta inter scarabaeorum genera reponi videtur Plinio, l. 11. c. 28. et apud sequentis aevi Scriptores plane aliud est, purpura scil. au purpurae genus: quare amplius disquirendum. Ipsius vero [orig: verô] tineae nihil tam proprium est, quam quod praecipue lanam et laneas vestes consumit, Iobi c. 13. v. 28. Esai. c. 50. v. 9. c. 51. v. 8. etc. Vide quoque Aristotelem, Histor. l. 5. c. 32. Plin. l. 11. c. 35. Isidorum, Alios. Unde composita vox shto/brwtos2, a tinea consumptus, est in vestium epithetis, ut et shto/kopos2 a tineis pertusus, proprium enim earum ko/ptein, unde a)kopa, quae a tineis illaesa, Salmas. ad Solin. p. 949. Cui malo ut occurratur, polium Theophrastus Histor. l. 11. c. 16. absinthium Avicenna, Tom. Il. p. 136. citreum malum Plinius, aliaque, in arculis vestimentorum recludi, vestibusque apponi iubent. Vide hunc l. 20. c. 5. 6. 8. 9. l. 22. c. 25. alibique passim: ut et supra, ubi de Lapide pisce. Sed et libris tineas nocere, Martialis habet, d. l. et l. 14. Epigramm. 37.

Ubi dicere vult, ne libri in arcula ac scrinio a tineis comedantur, non nisi compactos oportere reponi. In lapides et metalla quoque valere, videtur colligi posse, ex Matth. c. 6. v. 19. 20. et Luc. c. 12. v. 33. ubi thesauros Chriftus in terra congeri vetar, ubi tinea corrumpit. Sed non gemmas solum et aurum vel argentem, verum et Vestes a Veterib. in thesauris fuisse repositas, discimus ex Esdr. c. 2. v. 69. Nehem. c. 7. v. 70. Iob, c. 27. v. 16. etc. Hinc apud Poetam. l. 9. Aen. v. 26. describitur Messapus,

Et Susis capitis, Alexandrum in Regiis thesauris reperisse purputae hermionicae talenta quinque milia, decem minus ducentis annis ibi reposita, narrat Plut. Vide plura hanc in rem, apud Gerh. Ioh. Voss. de Idolol. l. 4. c. 94. et Sam. Bochartum Hierozici Parte poster l. 4. c. 25. quorum hic, inter alia praeclara, de comparatione Dei cum tinea, Psalm. 39 v. 12. dissolvis, tamquam tinea, desiderabilia eius: et Oseae, c. 5. v. 12. Ero ut tinea Ephraimitis; vult, ait, occulta [orig: occultâ] Dei maledictione reprobos hipsos tabescere et quidquid illis carissimum est, sensim dissolvi et consumi, quamodo tinea caeco [orig: caecô] morsu absumit pretiosissima quaeque vestimenta --- Neque timendum est, ne vilescat Dei Maiestas, cum a Prophetis confertur cum tam vili animalculo. Nam, si proprie loqui velimus, non confertur Deus cum tinea: sed lentae Dei iudicia cum vitio, quod vesti a tinea accidit. Sensim enim id inolescit, ita ut, quod prius solidum atque integrum videbatur, tandem tacito [orig: tacitô] morsu conficiatur atque exedatur. De Tinearum et Murium die, vid supra Dies.

TINGCHEUM vulgo Tingcheu: urbs Fochiensis provinc. sexta, in Sina. Intra montes, in limnite Quansiae, sub qua 7. aliae. M. Martinius.

TINGE promuntor. Africae, quod ferunt ab Antaeo conditum. Vocatur etiam Ampelusia.

TINGENDI faciem palpebras aliaque corporis membra, crines quoque, consuetudo, vide hic [orig: hîc] passim: uti de Tinctae vestis usu Athenis olim interdicto, Sponsis exceptis, supra aliquid voce Pallium, it. Panathenaea.

TINGI seu Tingis Ptol. Tingios Steph. corrupte pro Tingis, vulgo Tanger, colonia et urbs Episcopalis, sub Archiepiscopo Eborensi, ab Antaeo condita, Mauritaniae Tingitanae caput, extra Herculis columnas, inter Septam ad Ortum 60. et Zeliam ad Occasum 24. mill. pass. a Lixia 54. cum portu capaci. Baudrando in ora freti Hercul. 28. mill. pass. a Septa in Occas. 35. a Zilia in Boream. Antea sub Lusitanis; nunc Anglis concessa, a quibus permunita est. In Habata, provinc. Fezzae. De ea Silius, l. 3. v. 258.

TINGOESI populi Tartariae desertae versus Oceanum Borealem nuper detecti a Moscis, quibus parent. Versus Ieneseiam fluv. et prope Samoiedas popul. Ultimi fere sunt, qui ad Orientem nobis innotuerunt, strumoso [orig: strumosô] gutture laborant, unde animi sensa non tam lingua [orig: linguâ], quam gutture exprimunt. Vide Appendicem ad Bel. graum Navig. Boreal. tert. p. 64. in tom. 1. Navig. Belg. Quod ipsum et Montium Pyrenaeorum Alpiumque accolis, non uno in loco accidit. Unde Iuvenal. l. 13. v. 162.

Vide de Stiriae incolis testem Ortelium ad tab. 22. Nec dissimilem effectum, licet dispari e causa, vitio [orig: vitiô] naturali tamen ortum observare est, in comit. Leicestriae pago Carlton, in Anglia cuius incolas mere inconditos sonos formare, eoque ab aliis vix intelligi posse, notat T. Fullerus, Hist. Eccl. Angl. l. 2. p. 125. Nic. Lloyd.

TINIA Plin. Teneas Strab. Umbriae fluv. ex Apennino monte apud Nuceriam manans, moeniaque Fulgini alluens, ac infra

Mevaniam accepto [orig: acceptô] Asio [orig: Asiô], in Tiberim fluens. Topine Leandro. Sil. l. 8. v. 453.

Vide Plin. l. 3. c. 5. Item Urbs Liburniae mediterran. apdu ortum Titii fluv. Episcopalis sub Archiepiscopo Spalatensi 25. mill. pass. a Sebenico in Boream Tine vulgo.

TINISA vulgo Tunisi, urbs Africae ampla et regia, in ora, a Carthagine 15. mill. pass. in Ortum distans. Vide Tunis.

TINNETIO vicus Rhaetorum Antonin. Tinischen Germanis, teste Tschudo, Tinnezono Rhaet. medius inter Curiam ad Boream et Stampam pagum ad Meridiem Clavennam versus 23. mill. pass.

TINNITUS auris, inter omina trina, ut Ausonius in Gripho habet, Veteribus sic proprie appellata. Quam vis enim pro quolibet auspicio augurioque vox ominis non raro sumpta reperiatur: ut in illo Tibulli, l. 1. El. 3. v. 17.

Peculiari tamen ratione tria haec, Omina, dicebanrur, palmo\s2, salissation; ptarmo\s2, sternutatio et bo/mbos2, i. e. tinuitus auris. Et quidem cum dextra tinniret, non minus faustum habebatur, ac cum dexter saliret oculus. Vide Ios. Scaligerum, Ausonianar. Lection. l. 1. c. 16. et Thom. Dempster. in Rosin. l. 3. c. 8. De quo pulsu auris seu tinnitur sic vetus Poeta incerti nominis, in Poemat. et Epigramm. vet.

Garrula quid totis resonas mihi noctibus auris,
Nescio quem dicis nunc meminisse mei.
Hic quis sit, quaeris? Resonant tibi noctibus aures,
Et resonant totis: Delia te loquitur:

Ut alia quaedam addam, tinnitus auxiliantes Lunae, in Ecclipsi videl. laboranti, occurrunt apud veteres Scriptores passim: inter quos Seneca, Hippolyto [orig: Hippolytô], Actu 2. v. 791.

Vide quoque infra, ubi de Vociferatione. Contlra quam in vulgo regnantem persuasionem, exstant Homiliae veteris in Latina Ecclesia Tractatoris. Scripserunt et loca Auctorum plurium illustrarunt [orig: illustrârunt], Car. Paschalius de Coronis, Ioh. Bernartius ad Statii Thebaidem, Lipsius ad Tacitum, Gonsalius ad Petronium, G. Elemenhorstius ad Minutium Fel. Hadr. Iunius, Animadvers, l. 3. c. 11. qui nimis festive campanas nostri aevi intelligit: Alii. Hodieque apud Turcas inolitam eam superstitionem vigere, docet P. de Valle Itinerar. Part. 2. Sed et aures eorum, qui Delphicum olim oraculum adibant, aeris tinnitu circumsonare consuevisse, ne verba male sibi ominata et inauspicata audirent, Plutarchus docet. Quaest. Rom. 10. h)/ ma=llon, eu)labou/menoi/ tina fwnh\n propesei=n au)toi=s2 e)/cwqen eu)xome/nois2 a)pai\sion kai\ dusfhmo\n, a)/xri tw=n w)/twn a)nela/mbanon to\ i(ma/tion o(\ti ga\r i)xurw=s2 e)fula/ttonto tau=ta, dhlo/n e)s2i tw=| prosio/ntas2 e)pi\ mantei/an xalkwma/twn pata/gw| periyofei=sqai. De tinnitibus, in Iovialibus olim sacris diximus supra ubi de Corybantibus, Curetibus, alibi. Quos etiam Romanis moribus servatos in iis, discimus ex Prudentio, in Symm. l. 2. v. 857.

Aut hos thyrsigeri rapit ad Dionysia Bacchi,
Illicit aut alios ad Sturnalia festa.
Aut docet, occultus quae sacra Diespiter infans
Inter tinnitus solvi sibi poscat aenos, etc.

Vide quoque infra, ubi de Tintinnabulis. Est autem tinnire vel aurium iudicio [orig: iudiciô], proprie rerum exiliter sonantium, ut laminae sistri etc. Becmannus de Origin. L. L. inde paulo latius nonnumquam voce extensa [orig: extensâ]. Unde et Ausonius Epist. 25. ubi proprium cuique instrumento sonitum ascribit, aeri Dodonaeo tinnitum tribuit, v. 23.

Nec Dodonaei cessat tinnitus aheni,
In numerum quotiens radiis ferientibus ictae
Respondent dociles, moderato [orig: moderatô] verbere, pelves.

TINNULA seu Tinella Regum Palatia medio [orig: mediô] aevo [orig: aevô] dicta, ut infra videbimus, uti de Tintinnabulis.

TINNUNCULUS amica columbis avis: Defendit enim illas, terretque accipitres naturali potentia [orig: potentiâ], in tantum, ut visum vocemque eius fugiant. Plin. l. 10. c. 37. ubi plura hanc in rem. Nempe inter volandum etiam vocem edit, illis infestam, unde quod semper tinniat, nomen invenit, apud Latinos, sicut hodie cercerelle, quasi crepitacillam, eam Galli vocant. Graecis vero, kegxri\s2, vel kerxni\s2 dicitur, colore namque cinereo [orig: cinereô] punctis nigris, velut milii granis, sparsa est. Coeterum et ipsa accipitris species est, uti docet Salmas. ad Solin. p. 319. et Bochart. Hieroz. Part. poster. l. 2. c. 19. hominique in epistolis quoque perferendis infervit. Ita enim Plinius d. l. Quin et internuntiae in rebus magnis fuere [orig: fuêre], epistolas annesas earum pedibus obsidione Mutinensi in castra Consulum Decimo [orig: Decimô] Bruto [orig: Brutô] mittente. Quid vallum elt vigil obsidio, atque etiam retia amne praetenta profuere [orig: profuêre] Antonio, per caelum eunte nuntio [orig: nuntiô]. Vide quoque Voss. de Idolol. l. 3. c. 98. et quae supra de Columbis e)pistolofo/rois2. Inde est, quod earum amore insanientes multi, super tecta iis exaedificarent turres, nobilitatemque singularum et origines, narrarent, vetere iam exemplo [orig: exemplô]. L. Axius Eques Romanus ante bellum civile Pompeianum denariis quadringentis singula paria venditavit, ut M. Varro tradidit. Quin et patriam

nobilitavere [orig: nobilitavêre], in Campania grandissimae provenire existimatae, Plin. ibid.

TINTINNABULUM a tinnitu, quem, dum pulsatur, edere solet, nomen nactum est: Tinnitus autem est aeris: unde ex aere primum, mox ex aere, stanno, plumbo argentoque nonnumquam admistis, fieri consuevere [orig: consuevêre] Tintinnabula, magni inter homines usus, sive profana, sive sacra respicias. An apud Antiquos recepta fuerint, dubitat Ioh. Tortellius in Lexic. cum rara illorum apud Veteres mentio: sed, ut de Campanis, quales sua [orig: suâ] aetate in usu vidit, facile id concedatur: de Tintinnabulis tamen quibuscumque, id concedi non potest. Horum inventor, ut et pluriimarum aliarum rerum, in obscuro est, neque Plinius, qui l. 36. c. 13. Tintinnabulorum in sepulchro Porsenae meminit, caputque integrum, 56. atque id satis prolixum, rerum Inventoribus dicavit, l. 7. de eorum primo Auctore quidquam in medium protulit. Certum est, parvorum Tintinnabulorum usum in Coenobiis, ut et in privatis Nobiliorum aedibus iam exstitisse, antequam vel Paulinus, Episcopus Nolanus; vel Sabinianus Pontif. Rom. campanis Templorum turres instruxisset. In Regum quoque palatiis fuisse hinc discimus, quod Tinnula inde, vel Tinella sunt appellata, quoniam ad tinnitum campanae, ut in monasteriis fieri solet, singuli Regii Palatii domestici ad epulas cirentur. Unde tenir tinel Gallos dixisse, pro Curiam Regis celebrare, videri nonnullis, habes apud Car. du Fresne Glossar. Sed et antiquioribus, non minora solum, verum et maiora fuisse, discimus ex Martiale, ubi aeris Thermarum, cuius sono [orig: sonô] loturi convocari fuerint soliti, meminit, l. 14. Epigr. 163.

Quod frustra quidam ad aereum referunt clypeum, de quo Vintrux. cum Aelius Spartianus nescio quem Imperatorem Rom. Thermis Tintinnabulum amovisse, diserte dicat. Huius itaque tinnitu, non solum qui pila [orig: pilâ] in Sphaeristerio exercebantur et in Thermas convenerant. sed et qui longle inde abeslent, lotum convocabantur. Unde Cicero in Tuscul. simulatquve, ait, increpuisset, Romanos, relictis Philosophis et Praeceptoribus, unctum (nam qui lavissent, ungebantur) iresolitos. Iassici Tintinnahuli, cuius sonus pisces vendi in Foro indicaverit, meminit Strabo, Geogr. l. 14. ubi lepidam de Citharoedo quodam, ab Auditoribus, ad aeris huius sonum, deserto, historiam affert. Neque vero in Thermis solum aut Foro, sed et in privatis Romanorum aedibus, Tintinnabula sonuisse, docet Lucianus, ubi in ditiorum aedibus, familiam Tintinnabuli sono [orig: sonô] excitari consuevisse, tradit; Qui mos hodieque in Purpuratorum Flaminum aedibus perdurat: Vide autem Lucianum tract. de iis, qui mercede conducti in divitum familiis vivunt. Ide horas per aquam et sonitum sua [orig: suâ] aetate demonstratas, docet; cuiusmodi Horologii iconem exhibet Magius, de Tintinnab. c. 6. Syriae quoque Deae Sacerdotem Tintinnabulo [orig: Tintinnabulô] usum refert, cum ait: Ante Syriae Deae Templum phallos duos mirlae altitudinis fuisse statutos: in hos Sacerdotem ea [orig: eâ] solitum arte conscendere, qua [orig: quâ] Syri palmas altiores, nimirum fune caudici advoluto [orig: advolutô], ac paulatim ad superiores partes protracto [orig: protractô]. Cum vero ad summas phalli partes pervenisset, orare, sacra facere ac inclamare consuevisse, atque interim tintinnabulo [orig: tintinnabulô] sonum edere, ut verbis tinmtus sociaretur: Quod confirmat Plut. in Crasso, Tertullian. Apologet. Cicero, de Nat. Deor. l. 3. Eusebius item Praep. Euangel. c. 2. Aes namque in sacris non modicam habere vim, olim creditum. Unde eiusdem Deae sacerdotes, qui stipem non modicam passim emendicabant, illam colligentes, Tintinnabula quoque susurpasse [orig: susurpâsse], discimus ex antiqua Romae statua, in qua Sacerdos huiusmodi, cum pera et tintinnabulo, visitur. Quem morem hodieque in Italia imitantur illi, qui D. Antonii fratres nuncupantur. Similiter Nic. Nicolai de moribus diver sarum Gent. inter Saracenos, reperiri quoddam Religiosorum genus, qui, vitam alias solitariam agentes, nonnumquam latebris suis relictis civitates petant, ursum queque vel cervum manu ducant, e cuius collo Tintinnabulum pendeat, quo [orig: quô] populum, ad eleemosynam dandam, concieant, literis prodidit. etc. Neque vero homines solum, sed et iam bruta, quae sub hominis degunt imperio, olim Tintinnabulis personabant, ut tinnitu eorum noxiae ab illis ferae arcerentur, Strab. Hodieque Pastores, more antiquo [orig: antiquô] perdurante, gregibus armentisqueque ea adaptant, non tam ad terrendas feras (namque et pecora tintinnabulata, ut Sidon. vocat. Apollinaris, l. 2. Epist. 2. a feris impeti necariqueque compertum) quam ad deprehendendum, quibus in locis nemorum, montium valliumqueque oberrent, atqueque hac [orig: hâc] ratione longae inquisitionis labor absit. Quare Iustinianus Imp. in LL. rusticis tit. 2. §. 2. sanxit: Si quis crepitaculum, sive tintinnabulum bovis aut ovis aut alterius cuius spiam animalis sustulerit, convictus flagellator, ut fur. Et si animal deperditum fuerit id damnum sarcito, quod eius crepitaculum sustulit. Cuius rei meminit etiam Lex Burgundionum, tit. 4. §. 11. et Antiq. Boiariorum c. 8. tit. 11. §. 1. Eodem [orig: Eôdem] respexisse vietur Fortunatus de S. Medardo, l. 2.

Tintinnum rapit alter inops, magis improbus ille,
Qui iumentorum colla tenere solet.

Quamquam et Tintinnabuli sono [orig: sonô] perinde pecora, ac tibiae, delectari atque pinguescere nonnulli existimant. Imo oblectamenti atque ornatus gratia [orig: gratiâ] Muliones atque Agasones equis mulisque Tintinnabula alligabant, ut de mulis Ovidius canit: de equis, Suid. in voce pwdwni/sai. Medio [orig: Mediô] inprimis aevo [orig: aevô] id Francis in usu, ut equorum maxime strata tintinnabulis exornarent, uti pluribus docet Car. du Fresne ubi supra. Romae quinetiam, in antiqq. marmoribus Elephanti videntur, e quorum collo propendent tintinnabula: Atque etiamnum Hieracarii aquilis, maioribus minoribusque acciprtribus, ahi ex aere, alii ex argento coriaceis compedibus assuunt. ut, cum evolaverint atque conspectum effugerint, sono [orig: sonô] crepitaculorum suorum iterum queant inveniri. Redeo ad homines: Aristophanes in Avibus, iubet Codonophorum i. e. Tintinnabuli gestatotorem, circumcurrere; inquit enim, *kwdwnoforw=n peri/trexe Ad quae

verba, Graecus Scholiastes scriptum reliquit, eos qui circumibant urbem ac fu/lakas2, i. e. excubias et vigiles, gestare Tintinnabula consuevisse, ut num vigilels vere essent vigiles deprehenderetur. Vide quoque Hesych. in *kwdwnoforw=n. Quod Romani buccma [orig: buccmâ], Germani nostra [orig: nostrâ] aetate tympani tibiaeque sonitu facere soliti sunt. Sed et Caleri aliisque locis praesidiatiis veterem Graecorum morem etiamnum observati legimus. Similiter, si qua vis ingrueret, Campani aeris tinnitu indicium dabatur olim; quemadmodum et hodie per universam Belgicam: Quo respexit Statius, Theb. l. 6. v. 687.

Porro habebant olim Codonophoros, qui funus atrati praecederent, Snid. et ex eo Guil. Budaeus: Quod factum, tum ut ad spectandam pompam homines confluerent, tum ut Flamen Dialis funeris admoneretur, ne ille ex improviso occurreret et funebribus auditis tibiis pollueretur. Vide A. Gellium, l. 10. c. 15. Imo et, quam primum quis excessisset vita [orig: vitâ], aera pulsari fuisse solita, pervetus Theocriti monet Scholiastes: quod is sonus crederetur kaqaro\s2 kai\ a)pelastiko\s2 tw=n miasma/twn, h. e. avertere spectra et daemonum ludibria: Qua de causa etiam receptum, ut tonante caelo [orig: caelô] campanarum boatu perstrepatur. Quamvis et alia subsit ratio, nimirum ut, illarum complosione aere longe lateque diverberato [orig: diverberatô], vis tonitrui in fringatur. Ut de Proserpinae Sacerdote, Athenis h)xei=on pulsare solito, nil dicam. Zonaras e fontium quoque collo Tintinnabulum antiquitus suspendi consuevisse, ne ex eorum improviso contactu aliquis pollueretur, scribit l. 2. Quod de servis, cum apud Romanos ad supplicium ducerentur, colligi Hadr. Turnebus, l. 23. c. 11. ex Plauto, Pseudol Act. 1. sc. 3. v. 98.

-- Verum, extra portam Metiam currendum est prius,
A. Quid eo? Pl. Lanios inde accersam duos cum tintinnabulis.

E qua consuetudine idem Zonaras factum credit, ut Triumphantis currui Tintinnabulum cum scutica sive flagro adalligaretur, quibus instrumentis, reorum supplicio destinatis, in tantae felicitatis cumulo Imperator admoneretur, ne plus quam par esset efferretur, sed humanae semper memor esset miseriae. Contra Indis Regibus tintinnabula et tympanum praecessisse, inter alia Regiae dignitatis symbola, docet Alex. ab Alexandro, Genial. Dier. l. 4. c. 2. etc. De Tympanis. quibus introrsum multa appensa essent Tintinnabula, vide Suid. Crotala, quibus Tintinnabula affixa, in antiquis visuntur marmoribus. De tintinnabulorum sive Campanarum, in quibusdam Europae urbibus, Antverpiae potissimum, Insulis Flandrorum, Tungris, Ultraiecti, Amstelodami, Musico concentu, vide Magium lib. cit. c. 17. etc. Fuit vero et castrensis Tintinnabulorum usus: Superioribus enim saeculis nec tamen admodum vetustis Tintinnabulorum usu iam in Ecclesias invecto [orig: invectô], Imperatores in castris, quasi in civitate ambulatoria, Carrocium (voce Ital. quasi dicas Currum magnum ) habuisse, in quo e turricula lignea campana pendens, Sole occidente et mane ante lucem, a milite fuerit pulsata, ut Deum precibnus sibi redderent propitium, legimus: Eodemque [orig: Eôdemque] Tintinnabulo [orig: Tintinnabulô], cum classicum cani oporterer, milites ad arma fuisse convocatos. Vide de hoc Carrocio Villanium Florent. Chron. eiusque figuram cum tintinnabulo et vexillo, apud Magium, c. 13. supra item voce Carrocium, et plura hanc in rem toto [orig: totô] illo [orig: illô] libro [orig: librô] de Tintinnabulis, cum Notis Franc. Swertii etc. Non sine piaculo tamen Sacerdotis Iudaeorum Summi Tintinnabula omisero, de quibus agitur Exodi c. 39. v. 26. Hic enim Tintinnabula multa, ac mala punica itidem sonora, in extrema vestimenti ora gestre divinitus iussus est; Ut cum in Sanctum Sanctorum ingrederetur, sonitus multiplex ab his, qui in templum convenerant, facile posset audiri: Quae figurabant, CHRISTO praedicante ac ministrante, clarum Euangelii sonum et germinantia Ecclesiae prata virtutumque omnium florem odoremque futurum, Franc. Burmannus Synops. Theol. Part. 1. l. 4. c. 8. Simile quid inter ritus Ecclesiae Rom. in qua tintinnabulis exornatas interdum vestes Sacerdotales observat Car. du Fresne in vocibus Capa, Stola, Tinniolum et Tunica: quomodo et Procerum depingit Apuleius, l. 10. Nec tintinnabula equorum, apud Zachariam, qui in novo Test, iis inscriptum iri, Sanctitas Iehovae, ait c. 14. v. 20. Solent autem, haec iis appendi, non tam ornatus, quam levaminis causa [orig: causâ], ut soni dulcedine deliniti laborem ferant facilius. Alia fuere [orig: fuêre] tintinnabula, quorum tinnitu explorabant veteres Persae equos suos, an bellicos strepitus ferre possent, apud Aelian. Histor. l. 16. c. 25. quod kwdwnizein Graeci. Vide supra, et diakwdwni/zein dixere [orig: dixêre], qua de re plura apud Sam. Bochartum, Hieroz. Parte prior. l. 2. c. 8. uti de Tintinnabulorum in toto Imperio Turcico, adeo que Ecclesia Graecorum, quae sub illius iugo gemit, usu prohibito, alibi.

TINUM vulgo THAIN, oppid. Delphinatus, ad Rhodanum, e regione Turnonii oppid. in tractu Vivariensi, fere 3. leuc. a Valentia in Boream totidem a Romano in Occasum. Est in tractu Viennensi.

TINURTIUM oppid. Galliae Celticae ad Ararim fluv. Spartian. in Severo, c. 11. ubi refert, post multa prtaelia inter Imperatorem et Clodium Albinum Caesarem, in Gallia, varia [orig: variâ] fortuna [orig: fortunâ] gesta,

tandem apud Tinurtium victum Albinum, et reparatis viribus iterum apud Lugdunum acie fusum, interemptum, eiusque corpus in Rhodanum deiectum esse. Melius Trenorchium, Baudrando Tornus, in agro Matisconensi, in Ducatu Burgundiae vix 5. leuc. a Comitatu Burgundiae in Occasum. Valesio sedet, inter Matisconem et Cabilonum: cumque tribus suis partibus, Abbatiali nempe Monasterio S. Valeriani, Castro et Villa seu vico, uno [orig: unô] et communi nomine, Tournus vulgo dicitur: e quibus castrum, suis munimentis nudatum, le Chausteau demantele, Villa le Bourg peculiariter appellatur. Olim quoque Castrense horreum oppid. hoc dictum est, mansio enim vel statio militaris fuit, annonam militibisu iter facientibus servans: quales stante Imperio [orig: Imperiô] Romano [orig: Romanô] mansiones fuere [orig: fuêre] in viis publicis, inque vicis plerumque ad flumina maiora. Talia fuerunt Horrea Caelia, Horreum Margi, ad Horrea etc. Hadr. Vales. Notit. gall. Vide et in voce Horrea.

TIORA quae et Matiena, oppid. olim Sabinorum, ad Velinum lacum, ubi Mars cultus, 30. a Batia stadiis. Dionys. Halicarn.

TIPARENUS Insul. Peloponnesi, ante Hermionem, in Sinu Argolico. Plin. l. 4. c. 12.

TIPASA colonia et urbs in ora Mauritaniae Caesariensis Ptol. Episcopalis olim sub Archiepiscopo Caesariensi, Taves Mercat. Sasa Moret. Tenet Castaldo. Inter Iuliam Caesaream ad Occasum 16. et Icosium, ad Ortum 58. mill. pass. a Cirta, in Circium Antonin. Episcopi Tipasitani meminit Victor Uticensis.

TIPERARIENSIS Comitatus Countie Tipperary, provincia est Momoniae, in Hibernia meridionali in limite Lageniae et Connaciae, seu inter Comitatus Kilkenniensem ad Ortum et Limericensem ad Occasum. Eius urbes sunt Cassilia et Carica.

TIPHYS primae navis, quae Argo dicta est, gubernator, et Atgonautarum in Colchica expeditione soctus; Hagnii fil. iuxta Apollodor. l. 1. et Val. Flac. Argon. l. 1. At Hyginus Fab. 14. 18. Boeotum illum facit, Phorbantisque et Hymanes filium. Morbo [orig: Morbô] praeterea absumptum esse refert, in Maryandinis in Propontide apud Lycum regem. Vide Pausan. in Boeot. Steph. de urb. Apollon. et eius Schol. Val. Flaccum (qui illi Eriginum successisse vult) Apollodorum et Hyginum. Orpheus:

Ubi Servius Tiphya poni ait pro quocumque navis gubernatore. Proprie accepit Ovid. l. 1. Art. v. 6.

Intacti cum claustra freti coeuntibus aequor
Armatum scopulis audax irrumperet Argo,
Omnibus attonitis solus post numina Tiphys
Incolumem tenui damno servasse [orig: servâsse] carinam
Pertur, et ancipitem montis vitasse [orig: vitâsse] ruinam.

Atque idem Seneca ibid. his versibus vaticinio [orig: vaticiniô] plenis, Actu 2. extr.

Venient annis saecula seris,
Quibus Oceanus vincula rerum
Laxat, et ingens pateat tellus,
Tiphysque novos detegat orbes,
Nec sit terris ultima Thyle.

Et in loco Virgilius superius adducto. Neque hoc solum, sed a Tiphy dicti Tiphaeenses populi Boeotorum, qui essent scientissimi rei maritimae, quod est apud Pausan. in Boeot. Quin ab eodem gubernatore navigium sic dictum est, nam Sidon. Apoll. l. 1. Ep. ita scribit:

TIQUADRA , matis, Balearici insul. Plin. l. 3. c. 5. sic a figura dicta: parva, ante Palmam urbem Maioricae. Apud nonnullos Triquadra legi ait Hermolaus: Hodie Coniera Floriano.

TIRACIENSES populi Siciliae, Plin. l. 3. c. 8. quorum oppid. Randazzo dici videtur, ad Aetnae montis radices, supra 20. mill. pass. a Catana in Occasum. Vide Trinacia.

Tellina, ad Adduam fluv. 6. mill. pass. a confinio Italiae et ditionis Venetae, 30. a Clavenna et Lario lacu in Ottum A. C. 1672. foedatum incendio [orig: incendiô].

TIRAQUELLUS [1] Andreas, Fontenaeo Picto, Iurecoss. sui saeculi princeps, Bezae alter nostri saeculi Varro, a Francisco I. in Burdigalensi, ab Henrico Ii. in Parisiensi Parlamento, Senator creatus, et iure reliquos omnes praecedendi Ornatus est. Vir immensae lectionis, plurimorum librorum, et 30. liberorum, ex legitimo matrimonio parens. Chaslanaeum exscriptorem suum, Tract. de LL. Connubia! et de Retractu, arguit calumniae plagii in Cael. Rhodigino sibi impactae. Obiit A. C. 1558. Thuanus Histor. Sammarth. Mornaens Fer. Forens. Laut. Craslus Elogiis, Forsterus Hist. Iur. Frey Admirand. Gall. Anton. Teissier Elog. Part. 1. ubi scripta eius enarrat, Alii.

TIRAQUELLUS [2] Andreas, fil. prioris, Senator itidem Parlamenti Parisiensis, quosdam Parentis tractatus in lucem edidit, cum Praefationibus, quas iis adiunxit. Teissier ibid.

TIRASCIA vulgo TIERACHE, vel la Tierasche , tractus Picardiae, inter Hannoniam ad Boream, Campaniam ad Ortum, Veromanduos ad Occasum, et Laudunensem tractum ad Meridiem. Ibi oppida praecipua Guisia, Fara, Capella et Marla. Vide Teoracia.

TIRESIAS vates Thebanus, Eueri fil. qui cum aliquando in Cithaerone vidisset 2. dracones coeuntes, observata [orig: observatâ] femina [orig: feminâ] ex iis occidit illam, quo [orig: quô] facto [orig: factô] in feminam et ipse mutatus est. Deinde cum rursus post 7. annos eodem [orig: eôdem] pacto [orig: pactô], et marem draconem interfecisler, in pristinam formam rediit. Quo [orig: Quô] factum est, ut exorto [orig: exortô] postea iocoso [orig: iocosô] inter Iovem et Iunonem certamine, virine an feminae maiorem ex coitu voluptatem caperent, ille potissimum iudex sit adhibitus, ut qui utrumque fuisset expertus. Tiresias autem pro Iove sententiam tulit, asserens multo plus de coitus voluptate percipere feminas. Dixit enim tw=n moirw=n ou)sw=n de/ka, to\n a)/ndra te/rpesqai th\n mi/an, th\n de\ gunai=ka ta\s2 e)nne/a, ut ait Phlegon. Ob quod a Iunone excaecatus est. Alii vero propterea excaecatum dicunt, quod Palladem nudam in fonte conspexisset. Iuppiter autem in solatium visus amissi, divinationis peritiam illi dedit, et ut 7. aetates viveret, inquit idem Phlegon; Licet Agatharchides dicat, eum vixisse solum pe/nte genew=n ple/on. Hinc Lycophron eum vocat nekro/mantin pe/mpelon, Lucilius grandaevum, statius l. 2. Theb. v. 95. longaevum. Huius animam evocat Ulysses apud Homer. Odyss. 10. (vide sis quoque Horatium, l. 2. Sermon. Sat. 5. v. 1.) multaque ab eo futura edocetur. Strab. l. 9. auctor est, eius monumentum fuisse sub Tilphosso monte Boeotiae, iuxta fontem eiusdem nominis, ubi profugus diem suum obiit, cum iam senex gelidissimam Tilphoslae aquam hausisset, ibidemque Thebanos sepulto divinos honores tribuisse. Vide Ovid. Met. l. 3. Ponitur pro caeco apud Iuvenal. Satyr. 13. extr.

---- Tandemque fatebere laetus
Nec surdum, nec Tiresiam quemquam esse Deorum.

Nic. Lloyd. Ut infero certe Numini, sacra peculiariter facta esse, et ex Homero constat, Odyss. k. et l. eumque, cum filia Manto, ex hominibus duos Divos factos, ex Euripide producit Clemens, l. 1. Strom. Quam in rem vide plura, apud Casp. Barthium, Animadversion. ad Statium, Theb. l. 4. v. 443. qui etiam de baculo, ei a Pallade donato, ad lib. eund. v. 542. et de libro de Ture, illi adscripto a veterib. Graecis, ad v. 469. com plura habet.

TIRGATAO femina Moeotica, nupta Hecatae, Sindorum Regi; Sed instinctu Satyri, qui eum in regnum restituerat, repudiata: quam contumeliam plurimis cladibus ulta est. Polyaen. l. 8. c. 55.

TIRIDA apud Solin. c. 10. ubi de Thracia, Stagnum Bistonium. Nec longe regio Maronea, in qua Tirida oppidum fuit, equorum Diomedis stabulum: sed cessit aevo, solumque turris vestigium adhuc durat. Quibusdam *ti/riza est Graece, sed hanc in Paphlagonia collocat Steph. aliis eadem cum *tiri/s2a| Ptolomaei, quam vide suo [orig: suô] loco [orig: locô]. Salmas. Tinda legi vult, quam Turrem Diomedis vocare videtur Mela, l. 2. c. 2. Turris, quam Diomedis vocant, signum fabulae remanet. Vide supra.

TIRIDATES [1] Parthorum Rex, post obitum Phraatis IV. a Tiberio Imperatore Artabano II. oppositus, monitusque Phraatis avi et altoris Caesaris meminisse, a Surena patrio [orig: patriô] more insigni regio [orig: regiô] evinctus, sed paulo post a suis desertus proditusque Artabano interca exulanti iterum loco cessit. Tacit. Annal. l. 6. c. 31. 37. 42. 43.

Meminit quoque Tiridatis Armeniae regis, eiusdemque in urbem Rom. introitus [orig: introitûs] Tranquillus in Neron. c. 3. Item nomen magi cuiusdam apud Plin. l. 30. c. 2.

TIRIDATES [3] pecuniae regiae Persepoli custos, qui eo procedenti Alexandro, literas misit, indicantes eos, qui in urbe essent, adventu eius audito, ditipere velle thesauros; properaret occupare. Curt. l. 5. c. 5. 6. Gebhardus censet legendum Teridates, e Diod. l. 17. c. 69. parte poster.

TIRIS Dux Thracum, initio [orig: initiô] Antiocho resistentium armis, dein auxiliantium. Polyaen. l. 4. c. 16.

TIRISCUM (quod iam Taros dicitur) oppid. Daciae; Turo Lazio, aliis Grossechana in Valachia. Baudrando hodie Tergoviste, et Tarvis, ad Tiarantum. Valachiae caput et Principis sedes. Vide Targovistum.

TIRISSA urbs Macedon. in Emathia. Ptol. Lesterocori, teste Moletio [orig: Moletiô]. Vide Tyrissa.

TIRISTA Ptol. vulgo Drista, urbs Mysiae inferioris Episcopalis sub Archiepiscopo Ternobiano, hodie metropolis in Bulgaria.