CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS QVARTVS Literas R, S, T, V, X, Y, Z, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

VESPA [1] Hebr. [gap: Hebrew] communi cum crabrone nomine, quod mire pressa et constricta utrumque habet ilia, vespa inprimis, Graece sfh\c dicitur, sicut crabro, qui vespa [orig: vespâ] maior atque alvo [orig: alvô] minus gracili, a)nqrh/nh; quam vis, fere promiscue sumantur, ut inter alia apud Ovidium, l. 15. Metam. v. 368.

*(/ippoi ga\r sfhkw=n geu/esis2, Equi enim vesparum origo, ut Nicander aliique docent, asini etiam, ut alii: cum crabrones ex mulis oriantur, apes vero e bobus. Similiter in Tract. Talmud. Macsirin c. 6. ubi mel apum et mel tsirim, i. e. vesparum seu crabronum, memoratur. Iunguntur enim apibus, tamquam animal aliquo [orig: aliquô] modo [orig: modô] congener, atque aliquo [orig: aliquô] modo [orig: modô] mellificum. Nam et in vexparum genere sunt oi( bombu/lioi, in quibus me/litos2 arxh\n fau/lou tino\s2, mali cuiusilam mellis rudimentum, reperiri tradit Aristoteles, Histor. l. 9. c. 43. Et de crabronibus idem, stalagmo\n me/litos2 guttam mellis, in favis eorum nasci, dicit l. 5. c. 23. Coeterum, praeter differentiam iam ante indigitatam, vespa hirsuta insuper est, lineisque distinguitur flavis ac nigrantibus, sed non transversis, uti crabro, qua [orig: quâ] de re vide Voss. de Idolol. l. 4. c. 72. Cibus ei porro multiplex, a)p' a)nqw=n tinwn kai\ karpw=n, a floribus et fructibus quibusdam: maxime vero u)po\ zowfagi/as2, ex animalibus, vivis scil. mortuisque, uti habet idem Aristoteles, l. eod [orig: eôd]. c. 11. Sonus, cum volat, sicut muscae, de quo vide iterum Voss. l. cit. c. 77. At aculeis apibus infestior est, minus quidem crabrone nocens, sed quae non minus, ac ille, irritata, oculos inprimis impetit. Hinc Ulysses cum sociis Cyclopis oculum w(/per sfh=kes2, usparum instar, se elisisse, aiunt, apud Euripidem, in Cyclope, v. 472. Nocent autem vespae omnes, unde sfhki/an eni/nhsas2, et sfhki/an e)reqi/cein, et sfhki/an e)gei/rein kaq' e(autou\s2, nota Graecorum proverbia. Interim varias nigris robustiores esse et acerbius pungere apud Aristotelem legimus iterum, l. d. c. 41. Etiam quasdam carne viperae degustata [orig: degustatâ], fioeri acerbiores, Plinius habet, l. 11. c. 53. aut postquam aculeum mortuae viperae veneno [orig: venenô] imbuerunt, Aelian. l. 5. c. 16. Sed et pro loci ratione timentur. Sic Cyprus olim *sfh/keia dicebatur, ab atrocibus vespis, in ea Insula nidificare solitis: Putatur aliquid etiam in ortu esse momenti, et iracundior esse krokodei/lou sfh\c, Vespa ex crocodilo nata, de qua vide Horum, l. 2. c. 23. quamvis ex crocodilo scorpiones gigni alii malint etc. Itaque novum nemini videri debet, quod Chananaeos a vespis pulsos, divino [orig: divinô] iudicio [orig: iudiciô], in alias sedes migrasse [orig: migrâsse], Exodi, c. 23. v. 28. ac Deuteron. c. 7. v. 20. ubi comminatio et praedictio eius; et Iosuae, c. 24. v. 12. ubi complementum: Multo minus, quod apud Arethusios Marcum senem, qui Idolorum quoddam templum evertetat, sub Iustiniano, in corbe lotum et melle unctum, sub dio a vespis et apibus excarnificatum, legimus apud Theodoretum, l. 3. c. 7. Nec omittendum, cum Vespae aculeum habeant adeo acrem, non immerito contumeliosissimos Poetas Archilochum et Hipponactem, quorum ille Lycamben, hic Bupalum et Athenidem, carminum suorum virulentia [orig: virulentiâ] ad suspendium adegerunt, vespas habuisse tumulis suis insculptas, uti de Archilocho Iulianus, Anthologiae l. 3. c. 25, et de Hipponacte Leonidas, aliusque ignotus ibid. docet etc. A Graeca porro voce, sfhki/okous2 vocari notat Aristophanis Scholiastes in Plutum, parva ligna et in acutum collecta: item sfhkw/deis2, in hominibus vocari corpore graciles nec ventricosos. Quin, si Eustathio credimus in Il. m. vespae hoc nomen u)po\ tou= sfa/zw est, e)c ou(= kai\ diasfa\c e)pi\ xisma/twn legome/nh. Vide plura hanc in rem apud Plinium, l. 11. c. 21. Vossium, ubi supra, Sam. Bochartum, Hieroz. Parte poster. l. 4. c. 13. Alios. Sed et Vespa, nomen officii, vilis ac plebeii, apud Romanos, ut infra videbimus: item nomen proprium, apud Ciceronem, de Orat. l. 2. ubi Vespae Terentii meminit; unde Vespasius ac Vespasianus; Vespae vero ipsae a vespero, uti annotat Festus, laudatus Theodoro Marcilio, in Vespasianum Suetomi, c. 4.

VESPA [2] pro Vespillone apud Sext. Pompeium: Vespae dicuntur, qui funerandis corporibus officium gerunt, non a minutis illis volucribus, sed quia vespertino [orig: vespertinô] tempore eos efferunt, qui funebri pompa, propter inopiam, duci nequeunt. Hi etiam Vespillones dicuntur. Unde et funera a funalibus dici autumat Donatus, quod noctu cadavera efferrentur, apud Io. Rosin. Antiqq. Rom. l. 3. c. 31. Et hi quidem tenuioris fortunae homines efferebant. Ditiores vero efferendi propinquioribus virilis sexus munus dabatur, Servius. Itaque filii interdum Parentes, et fratres sorores elatas funere deferebant, nonnumquam servi libertate donati: plerumque Senatorii, Praetorii et Consulares, quique am plissimis defuncti erant honoribus, Imperatorum ac Consularium Virorum, feretrum detulere [orig: detulêre]. Sic Pauli Aemilii, qui de Macedonia triumphavit, Legati Macedonum et Sullae Dictatoris feretrum Senatores ac sacrae Virgines extulerunt: Metello quoque filii tres Consulares, duo Triumphales, unus Censorius et alter Praetor, lectum subiere [orig: subiêre]. Vide iterum Rosin. l. 5. c. 39. Sed et Vespillonis munus erat lavare cadaver illudque rogo imponere, ut docet Fortun. Licetus, de Lucernis Antiqq. l. 6. c. 8. A lectis Lectularii; Martialis Clinicos, uti Pignorius interpretatur, illos vocat, l. 1. Epigr. 31.

Chirurgus fuerat, nunc est Vespillo Diaulus,
Coepit quo poterat Clinicus esse modo.

Ubi in voce ludens Clinicum Poeta vocat, ut qui lectos ta\s2 kli/nas2 elatorum tractaret. Iidem et Succollatores, ac Geruli dicti sunt, ad quod ministerium ex infima servitute deligebantur homines Inscripti ac Semirasi, cuiusmodi in pistrinum ac in metallum dari solebant. Martialis iterum, l. 8. Epigr. 75. v. 9.

Quatuor inscripti portabant vile cadaver,
Accipit infelix, qualia mille rogus.

Sermon. Vet. Vide Laur. Pignorium, Comm. de Servis, ubi Orcinos quoque et Pileatos his hominibus inserit, atque hic [orig: hîc] passim. Alii Bactrianis Vespillones, qui quod senes aegrosque canibus obicere soliti essent, hos entAsiasta\s2, vespillones proin appellatos esse, notat Raderus ad Curtium, l. 4. c. 6.

VESPASIAE pagus Umbriae, in monte, iuxta fines Sabinorum, a Nursia 6. mill. pass. Spoletium versus; unde nomen Vespasiano, Imperatori. Sueton. c. 15.

VESPASIANUS Titus Flavius Imperator ex Flaviorum familia, non admodum illustri. Narcissi ope, Dux exercituum in Germania et Britannia, Barbaros vicit, duabus nationibus potentissimis, cum viginti duabus urbibus, subiugatis. Africae dein, magna cum integritatis fama, praefuit. Roma [orig: Româ] postmodum cedere iussus, a Nerone, qui observaverat, illum, se versus suos recitante, dormire; sequenti tempore, copiarum Dux contra Iudaeos rebelles electus est, quos saepius vicit, Ascalone, Iotapata [orig: Iotapatâ], Ioppe, Gamala [orig: Gamalâ], etc. captis, iamque Hierosolymae imminens, post Neronis, Galbae, Ottonis, Vitelliique fata, ab exercitu Imperator proclamatus est, A. C. 69. gladios illi, ni acceptaret imperium, intentantibus militibus, Senatuque approbante: Prudens, fortis et felix. Misso [orig: Missô] igitur in Orientem Tito [orig: Titô] filio [orig: filiô], Hierosolyma [orig: Hierosolymâ] capta [orig: captâ], cum illo de Iudaea capta triumphavit, balsma praeferens, delitias genti devictae peculiares. De quo triumpho Oros. l. 7. c. 9. Vespasianus, inquit, et Titus Impp. magnificum agentes de Iudaeis triumphum, urbem ingressi sunt, pulchrum et ignotum antea cunctis mortalibus inter 320. triumphos, qui a conditione urbis usque ad id tempus acti erant, hoc spectaculum fuit. Porro Philosophos, quod omnia sub censuram vocatent, urbe expulit, temploque [orig: templôque] magnificentissimo [orig: magnificentissimô] in Pacis honorem erecto [orig: erectô], in quo vasa et donaria templi Hierosolymit. ab illo reposita fuisse, docet Hieronymus. Obiit A. C. 79. aetat. 69. Solius avaritiae nota [orig: notâ] gloriam eius offuscante. Sueton. in eius vita. Aur. Victor. de Caesar. Ioseph. de bello Iudaic. Euseb. l. 3. c. 3.

VESPERA Graece o)yi/a, apud Hebraeos (quibus initium diei erat, nocte secundum Rituale praecedente propter mysterium, seu dh/lwsin pneu/matos2, cum alias non prima Vespera primo mane, sed hoc illa [orig: illâ] antiquius esset, qua de re vide Burmannum, Synopsi Theol. Christ. Part. 1. l. 1. c. 42. §. ultim. ) tempus precum fuit. Cum enim, praeter horas ordinarias, maiores quoque illi ac Canonicas haberent, quarum quaelibet tribus minoribus constaret, primam incipiebant a sexta vespertina, quam Horam vespertinam, seu Vespertinum simpliciter (subintellige officium ) vocabant: secundam a nona, quam Completorium: tertiam a media nocte, quam Nocturnum: et quartam a tertia matutina, quam Matutinum nuncupabant. Diurno autem cultui inservientes appellabant, primam, secundam, tertiam et quartam; quarum prima incipiens a sexta matutina, pertingebat usque ad nonam, et sic deinceps. Statae autem erant hae precum ac publicorum sacrorum horae, ut Iudaei volunt; qui tres praecipue precum horas numerant, tertiam, sextam et nonam. Ps. 55. v. 18. Vespere et mane et meridie meditabor. Vide Actor. c. 2. v. 15. et c. 3. v. 1. etc. 10. v. 3. Similiter Sacrificium iuge, Hebr. [gap: Hebrew] , Graecis endelexismo\s2 dictum, quia numquam intermittebatur, seu festus foret dies seu profanus; quum 2. agnis anniculis constaret, alter mane, alter vesperi mactabatur: quod primo ad montem Sinai institutum, Exod. c. 29. v. 38. deinde, post diuturnam omissionem, innovatum legitur Numer. c. 28. v. 3. 4. Eodem [orig: Eôdem] tempore et Pascha iugulabatur, vel inter duas Vesperas, ut Hebraeus habet textus Exodi, c. 12. v. 6. quas ita exponit Aben Ezra in locum, ut distinguat Vesperam Solis, cum ipsum Solare corpus occidit; a Vespera luminis, cum etiam radii eius omneque lumen visui nostro se surripit: atque hoc [orig: hôc] spatio [orig: spatiô], quod horam cum quadrante implere videtur, Pascha immolatum esse contendit. Alii melius sic explicant; Vesperam faciunt duplicem, Declinationis unam, quae post Meridiem incipit, iam enim tum Sol ad Occasum vergit: dei/lhn prwi/+an kai\ o)yi/an Graeci vocarunt [orig: vocârunt], h. e. ut veteres exponunt Critici, to\ prw=ton th=s2 dei/lhs2 me/ros2 to\ eu)qu\s2 e)n meshmbri/as2, primam partem dei/lhs2, quae incipit statim a Meridie: Occasus alteram, cum Sol occidit et Horizontem subit; Graeci o)yi/an dei/lhn dixere, Criticique exposuere [orig: exposuêre], to\ teleutai=on th=s2 dei/lhs2 me/ros2, to\ peri\ h(li/ou dusma\s2, postremam dei/lhs2 partem, quando Solis est occasus. Ita namque et apud Hebraeos duplex erat Hereb, sive Vespera: prior a nona hora, hoc est, a tertia exacta post Meridiem; quod erat tempus oblationis Vespertinae: altera paulo ante occasum, quod principium erat Iudaeis diei sequentis. Iutra hoc itaque tempus Pascha oblatum est: cum in priore huius Vesperae parte, Vespertina oblatio offerri potuerit, Talmud, tr. de Paschate statim ab init. quae tamen similiter inter duas Vesperas instituta legitur, Numer. c. 28. v. 4. Et ab hac hora nona, incipiebat Parasceve proprie dicta, ac CHRISTUS, verus ille Agnus, qui tollit peccata Mundi, eadem [orig: eâdem], qua [orig: quâ] Sacerdos Agnum in Templum mactabat, cruci affixus est, seque ipsum Patri suo obtulit, Marci c. 15. v. 25. 34. Vide Casaubon. Exercit. ad Baron. 16. num. 28. et Franc. Burmannum, Synops. Theolog. Part. 1. l. 4. c. 11. §. 33. Godwynus paulo subtilius Vespertinae oblationis et Paschatis, quae tum concurrebant, momenta distinguens, in priore ordinatie agnum, intra nostram secundam et tertiam mactatum, et inter tertiam et quartam, oblatum: tempore vero Paschatis, inter primam et secundam nostram mactatum; ac inter secundam et tertiam oblatum: quod si Paschatis dies cum Sabbatho coincideret, mactatum illum intrer duodecimam nostram ac primam et inter primam ac secundam, oblatum fuisse, scribit. Itaque, CHRISTUS, agno [orig: agnô] Paschali et sacrificio [orig: sacrificiô] iugi adumbratus, hora [orig: horâ] tertia [orig: tertiâ] crucifixus est, Marci, c. 15. v. 25. qua [orig: quâ] matutinum olim Sacrificium offerti solebat: atque hora [orig: horâ] nona [orig: nonâ], quae tertiae nostrae pomeridianae respondet, clamavit voce magna [orig: magnâ] etc. v. 34. quo [orig: quô] tempore Vespertina oblatio fieri ordinarie, tum vero, quia Paschatis Festum

erat, ipse Agnus Paschalis a Patribus mactati, consueverat; oblatione vespertina [orig: vespertinâ] anticipata [orig: anticipatâ], uti visum: Sicque unica [orig: unicâ] oblatione consummavit in perpetuum eos, qui sanctificantur, Hebr. c. 10. v. 14. Vide praefatum Thomam Godwynum, tract. Angl. cui titlulus, de Ritibus Hebr. Eccles. ac Civil. l. 3. c. 4. Addam saltem hunc de duabus Hebraeorum Vesperis locum Sam. Bocharti, Hieroz. Parte prior. l. 2. c. 50. Hebraeis duplex fuit Vespera, utraque ante Solis occasum, una Meridiet, altera Occasui propior. Et inter, vel potius intra illas duas vesperas, i. e. intra illud spatium, quod ambae complectuntur, praeter agnum Paschalem, etiam mactabatur iuge sacrificium, accendebantur lampades, et fiebat suffimentum, Exodi c. 29. v. 39. et c. 30. v. 8. Quae singula quo [orig: quô] ordine facta sint, docet Maimonides de Paschate, c. 1. Sect. 4. Qui Graecis quoque, ut iam dictum supra, dei/lhn prwi/+an, th\n met' a)/riston w(/ran, vesperam maturam, tempus a prandio: et dei/lhn o)yi/an th\n peri\ du/sin h(li/ou, vesperam seram, quae circa Solis occasum, distingui consuevisse, docet ibidem ex Hesychio, Suida, qui Atticum loquendi genus id esse dicit, et Eustath. in Odyss. us. eodemque refert illud Varronis in Satyra Menippea, Nescis, quid vesper serus vebat etc. Hodie in Ecclesia Roman. Vesperae, una est ex horis Ecclesiasticis, quae sub vesperam dicitur, quamque eandem esse, cum Lucernario volunt Viri docti, qua de re vide Car. du Fresne, Glossar. et Macros Fratres, Hierolex. nec non supra, ubi de Horis Canonicis: item voce Lucernarium, ubi de Graecanicae Eccles. ritibus inprimis. Nec omitrendum, quod idem Romanis cenae tempus fuerit, qua de re diximus supra passim etc. Quia vero Vesper, serus nempe, inter partes noctis apud Romanos, placet hic [orig: hîc] etiam reliquas supra omissas subnectere.

Crepusculum. Prima Fax, quod lumina tum accendebantur: Livio primae tenebrae, Horatio, l. 2. Serm. Sat. 7. v. 33. prima lumina. Vesper. Concubium seu Concubia Nox, cum itum est cubitum. Nox intemposta, i. e. multa Nox, cum nihil tempestivum est agi. Ad mediam Noctem, nempe Inclinatio. Media Nox, primum diei civilis, apud Romanos, tempus, ut dictum. Mediae Noctis inclinatio, vel de media Nocte. Gallicinium sive Galli cantus, Graec. *)alektorofwni/a. Conticinium etc. Horum omnium nomina apud Poetas non raro occurrunt. Reliquarum Noctis partium, non apud Romanos modo, sed alias quoque Gentes mentionem supra fecimus. Vide quoque Thom. Godwynum, Anthologiae Romanae l. 3. Sect. 1. c. 1.

VESPERIA nomen in Universitatibus nomullis ultimi actus, ad consequendam Doctoralem dignitatem necessarii, qui Disputatio est, a Baccalario pridie, quam birreto [orig: birretô] Doctorali donetur, obiri solita, in qua cum tribus Doctoribus ei decertandum. Occurrit apud Nic. Trivertum, in Chronico, A. C. 1282. Post Disputationem, quae Vesperiae appellantur. Vide Statuta Facultatis Theolog. in Academia Viennensi in Austria, tit. 16. citata Car. du Fresne, in Glossar.

VESPERNA Veteribus Cena dicta est. Isidor. Orig. l. 20. c. 11. Est autem cena vespertinus cibus, quam antiqui Vespernam dicebant, in usu enim non erant prandta. Sicut *do/rpon veteres Graeci, quod posteriores *dei=pnon, vocabant. Non minus enim antiquissimi Graeci ac frugaliores Romani, cenare tantum consuevere [orig: consuevêre]. Salvianus, l. 1. Numquid parcam illam tunc agrestemque vitam cum gemitu et dolore tolerabant? Cum viles ac rusticos cibos ante ipsos, quibus exercebantur, socos sumerent, eosque ipsos capere, nisi ad Vesperam, non liceret. Vide quoque Macrob. Saturnal. l. 1. c. 5. Nisi malis apud hunc Cenae vocabulum prisca [orig: priscâ] significatione pro prandio accipere. Sic enim Festus Pompeius, Cena apud Antiquos dioebatur, quod nunc est prandium; Vesperna, quam nunc cenam appellamus: Vel dicas, prandia tum, non omnium omnino civium, sed lautiorum tantum fuisse. Postea ter sumere cibum coepere [orig: coepêre]: Unde *)/ariston, *dei=pnon et *do/rpos2. Didymus ad Odyss. b. Athenaeus quatuor refert, *)akra/tisma, seu *dianhsqismo\n, *dei=pnon, *(eperi/sma, quae Romanis Merenda et *do/rpon. Meursius, Not. in Lycaphr. Vide Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 5. c. 26. et 27. cum Paralipomenis Thomae Dempsteri, Salmas. ad Florian. Vopisc. c. ult. ut et supra, suo [orig: suô] loco [orig: locô].

VESPERTILIO inter immundas aves recensetur Sacro Scriptori, qui uti ab Aquila incepit, quae regina est avium, ita in Vespertilione desiit, quae naturae est ambiguae, et inter aves volucresque medium tenet locum, Levit. c. 11. v. 13.--19. Varro in Agathone,

Quid multa? factus sum vespertilio, neque
In muribus plane, neque in volucribus sum.

Rationem reddit Macrob. Saturn. l. 7. c. 16. Volantia universa ex ovo prodeunt, excepto [orig: exceptô] uno [orig: unô], quod incertae naturae est. Nam Vespertilio volat quidem pellitis alis: sed --- quatuor pedibus graditur, formatosque pullos parit, et nutrit lacte, quos generat. Unde notum Panarcis aenigma, o(/ti ba/loi cu/lw| te kai\ ou) cu/lw| kaqhigei/hn o)/rniqa kai\ ouk o)/rniqa a)nh\r te kai\ ouk a)nh\r, li/qw| kai\ ou) li/qw|, Vir non vir (eunuchus) insidentem avem non avem (vespertilionem) ferit ligno non ligno (ferula [orig: ferulâ] ) aut lapide non lapide (pumice) apud Platonem, de LL. l. 5. Interim inter quadrupedes referri non posse, ait Vossius, quia, qui priores pedes dicuntur, pedes non sunt, sed alarum hamuli, quibus a parietibus dependent; imo [orig: imô] ne posterioribus quidem ingreditur solo, sed magis reptat: potius itaque avibus accenset, cum ad id, ut volucris dicatur, videatur satis esse, quod volat. Vide eum, de Idolol. l. 3.

c. 78. Favet ei vox Hebr. [gap: Hebrew word(s)] atalleph. h. e. avis teneliricosa, sicut nukteri\s2 Graecis dicitur, quia est e)n tw=n nuktono/mwn. Neque alia ratio Romani nominis. Ovid. l. 4. Metam. Fab. 12. Mineidum sororum in Vespertiliones conversarum, v. 415.

Nempe lucem fugit Vespertilio et clariori lumine offenditur, quae causa, quod inde caecutiens in faces aut candelam stipiti vel scopae impositam vel gladium protensum, impingat, saepiusque hoc [orig: hôc] pacto [orig: pactô] capiatur, Vossius, ibid. c. 81. Ac proin talpis iungitur Esaiae c. 2. v. 20. In illa die proiciet homo idola sua --- ad talpas et ad vespertiliones. i. e. in tenebras detrudet. Nihilominus pro cibo Borsippensibus, in Babylonia, prope Mesopotamiam, habitantibus, teste Strabone, l. 16. imo, quod stupendum foedumque dictu, pro Numine Mexicanis, fuisse legitur Paulo Grysaldo, Histor. Indicae l. 3. laudato eidem Auctori, l. eod [orig: eôd]. c. 93. et 100. An ob amorem in prolem, geminos enim volat amplexus infantes, secumque deportat, Plinius, l. 10. c. 61. an quia tenebrio avis idoloatricis tenebris maxime conveniens visa est. Sed et a Vespertilione sanati Monachi cuiusdam, desperato [orig: desperatô] morbo [orig: morbô] laborantis, insolentem ac miram historiam narrat Auctor Anonymus Sinae et Eur. c. 41. ubi vespertilionem aegri detectum noctu pedem, pro more, mordicus atripuisse, venam aperuisse, sanguineque copioso [orig: copiosô] exsucto [orig: exsuctô] saturum avolantem, eum, depleta [orig: depletâ] morbi causa [orig: causâ] ad sanitatem adspirantem, reliquisse refert. Plura de hac ave, vide apud Plinium, l. 11. c. 37. 39. alibique, Vossium, ubi supra, inprimis, c. 87. ubi de eorum aliquibus caudatis, Sam. Bochart. Hieroz. Parte poster. l. 2. c. 32. toto [orig: totô], ubi et do fabula Mahummedanorum, praeter Vespertilionem Christum quicquam creasse [orig: creâsse], negantium, Alios, nec non supra, ubi de Harpyiis, it. Somniis, quibus vespertilionum alas, affinxisse Poetas diximus. Hinc Alciato, leg. 14. Cod. de Act. empt. quoque dictus est servus decoctor, aut rationum conturbator in stipulatione evictionis, qua [orig: quâ] iubet Praeter caveri servum venditum furem non esse, Vespertilionem non esse; eo quod servis peculium plerumque concedebatur, in quo fraudare poterant creditores. Ubi Budaeus per Vespertilionem intelligit, qui interdiu exiliter videt, et vesperi iustam aciem habet. Namque et Vesperi suo [orig: suô] vivere, i. e. furtis suis vitam sibi parare, dixit proverb. Plautus, Mercat. Actu. 4. sc. 2. v. 5. alludens ad rerum furtivarum Forum, quo [orig: quô] in Suburra, deficiente iam die, venales proponetentur: unde Propertius, l. 4. El. 7. v. 15. Vigilacem memorat Suburram. Popmae vero Vespertiliones servi videntur esse, qui, interdiu latitantes nihilque agentes, noctu oberrant: qua [orig: quâ] ratione Varro in Agathone locutus est, ut vidimus:

Nonius eos sic appellasse [orig: appellâsse] videtur, qui dubiae sunt fidei, quia Vespertilio nec inter mures, nec inter volucres, ut et Plin. habet, l. 10. c. 61. aversanturque eum aves, tamquam quadrupedem, et quadrupedes, tamquam volucrem. Artemidorus, l. 3. et fures et adulteros sic nuncupari posse, tradit; Budaei sic coniecturam firmans, ut visum. Nam et Catullo, Epigr. 63. v. 63.

Quem vero Ulpianus Vespertilionem, Plautus Tenebricolam, Varro Tenebrionem, Lucilius Lucifugam vocat. Aristophanes, Nubib. Chaeresphonti Socartico inditum Nycteridis, i. e. Vespertilionis, nomen refert, quod atro [orig: atrô] colore esset et tenuissimam haberet vocem. Basilius hexaem, ad Philosophos vocem trahit, qui hebetibus oculis caelestia contemplantur, caecutientes in rebus seriis, quod animal id interdiu parum videt. Sed et Vespertiliones, debitores dicuntur illi, qui, aere alieno [orig: alienô] obruti, metu Creditorum, interdiu domi dilitescunt, noctu tantum prodeuntes. Vide Titum Popmam, Comm. de Operis Servorum. Graphicam Vespertilionis Servi descriptionem habes, apud Druraeum Anglum in Tragico-Com. Aluredus.

VESPOLATUM pagus amplus agri Novariensis, 8. mill. pass. a Novaria, Viglebanum versus. A Conrado Imperat. A. C. 1028. Ecclesiae Novariensi donatus.

VESPRIMIENSIS Comitatus pars Hungariae inferioris inter Comitatum Albensem ad Ortum, Zeeladiensem ad Occasum, et Castriferrei ad Boream, lacumque Balatonium ad Merid. Sub Austriac. Eius caput est

VESPRIMIUM Germanis Weissbrun, Hungar. Vesprim, urbecula munita, in ipso limite ditionis Turcicae in colle, ad fontes Sarvvise fluv. versus oram Borealem Volceae Paludis, seu lacus Balatonis. Vide infra.

VESPRINIUM vulgo Vesprin, urbs Hungariae, Episcopalis sub Archiepiscopo Strigoniensi, inde 8. leucis in Merid.Albae Regiae proxima, inde 3. leuc. in Occasum, Taurinum versus, seu versus Sabariam, apud lacum Peisonem vel potius Balatonem, in ora eius Boreali, Ferrar.

VESPRONIUS Claudius inter Legatos Consulares, a Senatu ad milites, sub Didio Iuliano, missos, qui suaderent, ut repudiaretur Severus, memoratur Spartiano in Didio Iuliano, c. 5.

VESSA Polyaen. l. 5. c. 1. in Phalaride, Comm. 4. maxima et florentissima civitas Siciliae, cuius Princeps Teutus: a Phalaride dolo [orig: dolô] in potestatem redacta. An pro Inessa?

VESTA [1] Saturni filia ex Ope, testibus Diodor. Siculo [orig: Siculô] et Apollodoro [orig: Apollodorô], secundum Q Fabium Victorem Iani uxor: quamquam a

Poetis non raro pro terra sumitur, sive quod omnibus terra [orig: terrâ] vestiatur, sive quod vi sua stet. Ovid. l. 6. Fast.. 299.

Proin hanc depingebant muliebri sorma [orig: sormâ], tympanum gestantem, quod terra ventos in se contineat, Suidas in voce gh=s2 a)/galma et in Senatu Atheniensium, qui se terrigenas iactarunt [orig: iactârunt], aram Dea habuit. Non desunt, qui u)po\ th=s2 e(sti/as2 nomen hoc deducunt, inter quos est Tullius, l. 2. de Nat. Deor. c. 27. Interdum ponitur pro igne. Ovid. ibid. v. 291.

Nec tu aliud Vestam, quam vivam intellige flammam,
Nataque de flamma corpora nulla vides
Iure igitur virgo est quae semina nulla remittit.

Veteres autem 2. fuisse Vestas affirmabant: unam Saturni matrem, alteram eius filiam. Ovid. ubi supra, v. 285.

Ex Ope Iunonem memorant, Cereremque creatas;
Semine Saturni tertia Vesta fuit.

Confundunt nihilominus has Poetae, alteram pro altera ponentes. Id tamen observandum est: Cum Vestam pro terra accipiunt, de matte Saturni esse intelligendum: quando vero virginem nominant, de filia eius esse intelligendum, quam ignem esse voluere [orig: voluêre]. Quae si proprie referatur ad aras, et focos publicos, valde est verisimile, cum pleraque omnia vocabula sacra sint ab Oriente, etiam Vestam, sive *)esti/an esse ab [gap: Hebrew word(s)] esh, i. e. ignis, et [gap: Hebrew] uno ex Dei nominibus, ut kata le/cin sonet ignis Deus: Ideoque proprie symbolum potius Numinis, quam Numen ipsum sonet. Ceterum Vestam Deam, apud priscos, in tanta veneratione fuisse scribunt, ut qui ei sacra non faceret, ani/stios2, quem pro impio et iniusto accipiebant, diceretur. Graeci ab hac omnia sua sacrificia auspicati, in eadem desinebant: Tantumque fuit hoc Numen, ut Pausanias dixerit: Sacrificant Vestae quidem primum, Iovi deinde Olympio. Peculiare autem Troianorum Numen fuit, Sidon. Apollinar. Carm. 9. v. 133.

Sed et ante Romam couditam diu in Italia culta fuit, maxime a Tyrrhenis, teste Myrtilo [orig: Myrtilô] Lesbio [orig: Lesbiô], qui eam Tyrrhenorum lingua [orig: linguâ] Labith Horchiam appellatam esse dicit, quod nomen etiam, auctore Herodoto [orig: Herodotô], apud Schythas habuit. Hanc unam ex Diis Penatibus esse volunt, quos Aeneas in Italiam advexit Virg. l. 2. Aen. v. 296.

Sic ait et manibus vittas, Vestamque potentem,
Aeternumque adytis effert penetralibus ignem.

Dii patrii, Indigetes et Romule, Vestuque mater,
Quae Thuscum Tiberim et Romana palatia servas.

Et in omnibus aedium privatarum vestibulis apud Romanos eius simulacrum, quemadmodum Mercurii apud Athenienses, stetit. Cui sententiae non obscure adstipulatur et Livius, cum Vestae sacra vetustissima esse asserit, et ab Albanis accepta, a Numa autem Pompilio primum Romae instituta, multisque ceremoniis venerabiliora effecta, l. 1. c. 20. Primum enim is templum Vestae prope Castoris exstruxit, licet alii Romulo id tribuant. De quo sic Plutarch. Traditur, Numam custodiae causa [orig: causâ], perenni igne Vestae templum circumdedisse: quod rotundum ab eo exstructum est, non ut terrae, sed ut Universi figuram exprimeret. In eo idem perpetuum atque aeternum ignem tamquam Imperii certissimum pignus, asservari iussit. Servius ad illud l. 4. Aen. v. 400.

Fuit autem is non in focis aut altaribus, sed in vasculis quibusdam fictilibus suspensus, Val. Max. l. 4. c. 4. extr. tantumque in eo fiduciae fuit, ut numquam sine portento crederetur exstingui, et anxia [orig: anxiâ] sollicitudine, si id forte contingeret, expiaretur. Uti factum ante initia bellorum civilium, motaque inter Caesarem et Pompeium arma. Praeter hunc, alia quoque sacra occulta, solis aedituis, virginibusque, de quibus paulo post, cognita, hic [orig: hîc] asservata fuisse, colligere est ex Dionysio, l. 2. et Plutarcho, in Camillo unde in aedis incendio, tempore primi belli Punici, unus aedituorum L. Caecilius Metellus vir Consularis, posthabito [orig: posthabitô] publicae utilitati privato [orig: privatô] periculo [orig: periculô], in atdens penetrale irrupisse legitur, ut sacra a virginibus, quae metu diffugerant, deserta eriperet. Idem Numa sacerdotes ei virgines creavit, stipendioque [orig: stipendiôque] publico [orig: publicô] donavit, perpetuaque [orig: perpetuâque] virginitate frui eas lege iussit: quae a Numine, cui inserviebant, Vestales dictae sunt. Harum potissimum cura erat, ut ignem perpetuum alternatim excubando, conservarent; qui si forte per negligentiam fuisset exstinctus, Virgo, cuius incuria [orig: incuriâ] id factum, a Pontifice severe plectebatur, flagro [orig: flagrô], verberibusque, Festus Pomp. l. 9. Iul. Obsequens, de Prodig. c. 62. Val. Max. l. 1. c. 1. ex. 7. neque alio ex igne reparare fas erat, sed accensa [orig: accensâ] per fomites, beneficio [orig: beneficiô] tw=n skafei/wn, id enim instrumento nomen, ex Sole flamma [orig: flammâ] purus et caelestis ignis eliciebatur. Paulo aliter modo laudatus Festus, Ignis Vestae, si quando interstinctus fuisset, Virgines verberibus afficiebantur a Pontifice, quibus mos erat tabulam felicis materiae tamdiu terebrare, quousque exceptum ignem cribro [orig: cribrô] aeneo [orig: aeneô] Virgo in aedem ferret. Interim etiam cum non exstinctus est, accendebatur quotannis Calendis Martiis, et renovabatur ignis, quem asservabant in operto, Ian. Parrhas. Ep. 57. Ovid. l. 3. Fast. v. 143.

Adde quod aercana fieri novus ignis in aede
Dicitur, et vires flamma refecta capit.

Porro virgo Vestalis legebatur intra annum 10. suae aetatis, 30. vero annos oportebat eam manere virginem, postea nubere licebat. Earum autem tanta dignatio, ut interventu illarum gravissima dissidia fuerint composita, ut testamenta custodirent, ut Consules Praetoresque iis via [orig: viâ] cederent, vide Senec. l. 6. Controv. 8. quoties vi morbi atrio [orig: atriô] excedere cogebantur, matronarum committebantur curae: interque eas una avictoritate priaecipua fuit, quae Maxima dicebatur, Sueton. in Domit. c. 8. Quod si interim forte stuprum virgo commisisset, viva defodiebatur. Unde Iuvenal. Sat. 4. v. 9.

--- Cum quo nuper vittata iacebat,
Sanguine adhuc vivo [orig: vivô] terram subitura sacerdos.

Tota insuper lugebat civitas, ut in clade publica, eratque is dies lugubris: quod usque adeo observatum est, ut in Annalibus, prodigii loco [orig: locô], Vestalis damnatio haberetur. Locus, ubi defodiebantur, prope portam Collinam erat, dicebaturque sceleratus campus, Fest. l. 17. Addebatur eis panis et lac, ne videretur fame interiisse. Porro locum in Amphitheatralibus et scenicis Circensibusque habuere [orig: habuêre] ludis Vestales peculiarem, carpentisque seu pilentis, ut alias matronae, vehebantur. Vestitus eorum Suffibulum dicebatur, vittae iis, ut matronis, capitis ornamentum erant, et sceptrum ex aere gerebant manibus: Duravitque hoc sacerdotium usque ad Theodosii Senioris tempora, a quo, una cum aliis Sacerdotiis nequiquam reclamante Senatu, omnino est sublatum: id quod ex epistolis Symmachi et Ambrosii responsionibus manifestum est. Vide. Voss. de Idol. l. 2. c. 65. Lips. Syntag. de Vesta et Virgin Vestal. Thom. Dempster. Antiqq. Rom. l. 2. c. 12. et l. 3. c. 19. etc. Nic. Lloydius, ut haec addam: Vestae Palatinae sacrum fieri consuevisse prid. Kal. Mal, docet Ovid. l. 4. Fast. v. 949.

Aufert Vesta diem, cognati Vesta recepta est
Limine, sic iusti constituere [orig: constituêre] Patres.

Incendii, quo [orig: quô] Templum eius arsit, meminit Idem Ibid. Contigit autem id An. Urb. Cond. 512. Lucatio [orig: Lucatiô] et A. Manlio [orig: Manliô] Consulib. Imo et postea iterum arsit sub Commodo, Bradua [orig: Braduâ] II. et Aproiniano [orig: Aproinianô] Consulibus, cum fere tota Urbs corruisset; simulque flammis Templum illud Pacis clarissimum consumptum est, aliaeque aedes innumerae, qua de strage fuse agit Herodian. l. 1. Coeterum, qui animale fuisse Numen Vestam contendunt, Architecturae eam faciunt inventricem, uti discimus ex Diodor. Siculo, l. 5. ubi, postquam Cretenses illam apud se natam perhibuisse ait, addit: *le/getai th\n *(esti/an th\n tw=n oi)kiw=n kataskeuh\n eu(rei=n kai\ dia\ th\n eu)ergesi/an tau/thn peri\ pa=si xedo\n a)nqrw/pois2 e)n pa/sais2 oi)ki/ais2 kaqidruqh=nai timw=n kai\ qusiw=n tugxa/nousan. Dicitur Vesta reperisse domorum architecturam, et ob hoc beneficium, ab hominibus universis, cunctis in aedibus honores et sacrificii cultum esse adeptam. Pertenduntque, uti Adamus est Saturnus, sic filiam eius, quae nupsit Caino, Vestam esse. Namque et Epiphanius, sive ex Leptogenesi, sive aliunde, ex filiabus Adami natu maximam, quae *sauh\ diceretur, nupsisse fratri suo Caino, tradit: et Cainus urbem aedificasse [orig: aedificâsse] primus, atque a filii sui nomine Henochiam appellasse [orig: appellâsse], legitur Genes. c. 4. v. 17. At cum Vesta, potius foci, inprimis publici praeses esset: Architecturae autem Pallas praefecta fuerit, qua de re illustris locus est Luciani in Hermotimo, eo inclinat Vossius, ut Vestam non tam animale, quam naturale fuisse Numen, censeat. Vide Eum de orig et progr. Idolol. l. 1. c. 17. Et quidem, quatenus eo [orig: eô] nomine particulatim significatur ignis ille in focis publicis; uti Vestam vocat Dionysius, Antiqq. l. 2. et Cicero, de LL. l. 2. ubi a virginibus Vestalibus custodiri ignem foci publici sempliternum, tradit: fuit is caelestium ignium, Solis inprimis, symbolum. Unde Florus, l. 1. c. 2. Inprimis (Numa) focum Vestae Virginibus colendum dedit, ut ad simulacrum caelestium siderum custos Imerii flamma vigilaret. itaque iugi erat et assidua [orig: assiduâ] opus cura [orig: curâ], ut semper luceret: ac si exstingueretur, non ab igni nostro accendere fas fuit, sed Romanis ex terebrata felicis materiae tabula eliciendus erat, Fest. Graeci autem in fomentis vasculo cavo impositis et Solis radiis in eius centro exceptis, flammam concipiebant, Plut. in Numa. Namque et in Graecia ignem istiusmodi aeternum custodiri consuevisse Idem tradit: Delphorum et Athenarum mentione facta [orig: factâ]. Imo et Tenediis, Argivis ac Naucratitis Vestam similiter fuisse cultam, ostendit Vossius: atque idem de Rhodiis, Cyzicenis, Milesiis, Ephesiis, Naxiis, aliis, fuse demonstrat Casaubonus, in Athen. l. 15. Nisi quod apud Romanos Virgines: apud Graecos vero Viduae aetate provectae *prutani/tides2 vulgo dictae, hunc ignem pervigili cura [orig: curâ] adservarent, de quibus vide, quae diximus in voce Prytanides. Accepere [orig: Accepêre] autem hunc cultum Romani ab Albanis, ut Livius docet, l. 1. c. 20. quos et sacrum hoc, postquam Romam translatum fuit, retinuisse constat: habuere [orig: habuêre] vero ipsi a Laviniensibus: quorum Urbs, Dionysio [orig: Dionysiô] teste, 30. annis exstructa fuit, priusquam ab Ascanio Alba Longa conderetur. Lavinienses idem accepisse traduntur ab Aenea Phryge, ut ex Virgilio, l. 2. Aen. constat. Unde Ovid. l. 6. Fast. v. 365.

Ubi Iliacam vocat, quia Ilienses eam, Duce Aenea [orig: Aeneâ], intulerint Latio: at transtatam refert, quia, cum antea Vestae sacra forent in Regia Numae; Augustus illa, ubi Pontifex esset factus, traduxit in domus suae partem, quam publicavit, Deaeque donavit, quemadmodum est apud Dionem, l. 4. Atque has tres civitates Albam, Lavinium ac Ilium, in animo habuit B. Augustinus, l. 3. de Civ. Dei, c. 18. inquiens, Sacra illa futalia, quae iamtres, in

quibus fuerant, presserunt civitates. Ambigit tamen Prudentius, an non ea Romani acceperint sacra ab Atheniensibus. Ita enim is, l. 2. adv. Symmachum, v. 969.

--- In his quoniam Vestalis origo favillae
Urbibus, ut memorant, primo de fomite sumpta est:
Sacravitque focos aut Phryx aut Graius alumnos.

Nempe ut hauserint ea Romani a Legatis suis, an. Urb. Cond. 300. in Graeciam missis, quo de Draconis ac Solonis legibus cognoscerent. Vide praefatum Vossium, de orig. et progr. Idol. l. 2. c. 65. Templum eius de die omnibus patuit, at in eo pernoctare nemini masculo fas fuit: intrabant enim quidem Viri, sed non penetrabant, aut pernoctabant. In eodem negant ullum simulacrum fuisse: quod ut ita sit, tamen Vestae imago passim in nummis aut statutis expressa hodieque exstat, eaque non sedens solum ut Pliinius eam effingi consuevisse refert, sed et altera [orig: alterâ] manu facem, altera [orig: alterâ] discum sive pateram libatoriam praeferens: quorum illud de face, ad ignem pertinet, istud de disco, ad sacrificia sollenniter et perpetim oblata. Interim etiam stantem in nummis videas. Vide Anton. Thysium, Notis in Aul. Gellium, l. 1. c. 12. Nec omittendum, quod idem Gellius monet l. 4. c. 7. Aedem quidem Vestae, non vero Templum accurate loquendo, fuisse. Olim enim, ut optime Scaliger ex Varrone, de LL. l. 14. notat ad Festum, leges Aedium in Aedibus ipsis in postico earum positae fuere [orig: fuêre], quae inter alia continebant, utrum Aedes illa esset Templum, nec ne? Hinc cum locus auguratus haec Aedes Vestae non esset, Consilium ibi Senatus habere non poterat, in Atrium autem eius quod erat ab Aede remotum, quodque, via [orig: viâ] sacra [orig: sacrâ] Regiae adiunctum, Virginum habitationi inserviebat, sicut Regia Pontificum conveniebatur, Servio [orig: Serviô] teste ad l. 7. Aen. v. 153.

Ignem quod attinet, in Vestae ardentem Aede, duplicem eum fuisse iudicat Licetus; quorum alter in lucernis, ad Numinis honorem: alter in aris ad sacrificiorum holocausta, perpetuo sub Virginum cura, arserit. Adeo que illum oleo [orig: oleô] incombustibili alitum, et ab externis iniuriis a Virginibus custoditum: istum vero lignis iugiter adiectis, earundem ministerio [orig: ministeriô], fotum fuisse contendit. Ec certe de Vestae ara cum Igne, in rogo, ad sacrificia comburenda, testis est Ovidius, l. 4. Fast. v. 639.

Vide quoque Pausaniam in Corinth. Statium, l. 2. Theb. Alios. De lucerna Vestae, consentit Plut. in Numa, ubi ignem hunc Virginum Vestalium comparat igni apud Graecos, Delphis Athenisque in lucernis perpetuo ardenti: sacrumque ignem, sub adventum Gallorum, cum sacris, rapientes Virgines profugisse narrat. Quomodo enim fugientes illae raptam igneam pyram alio comportassent [orig: comportâssent]? Adde, quod in gremio sacra Deum [orig: Deûm] ferentes L. Albinum de plebe hominem conspexisse illasque plaustro suo imposuisse addit: Quae enim ardentia ligna gremio [orig: gremiô] ferre non poterant, lucernae sacrum ignem in eo facile poterant gestare. Idem Ovidius videtur innuere, cum ait, l. 6. Fast. v. 291.

Nec tu aliud Vestam, quam puram intellige flammam,
Nataque de flamma corpora nulla vides.

Accedunt antiqua numismata. Namque apud Iust. Lipsium, de Vestal. c. 3. et 9. exhibentur icones argenteorum et aureorum plurimorum, cum Vesta lucernam oleariam manu tenente; cum Vestali Virgine, itidem manu gerente lucernam; cum capite mulieris et lucerna. Apud Anton. item Zantanum, Numism. l. 1. Edit. 2. argenteum cernitur numisma Vespasiani, sub num. 36. cum imagine Vestae sedentis lucernamque manu gestantis; aliudque cum eadem stante, similiterque tenente lucernam, num. 47. Inprimis vero huc facit numisma aeneum ab Antonio Augustino, tab. 50. relatum, in quo mulier scapulotenus circumscripta, LUCILLA AUG. ANTONINI AUG. F. a tergo Dea Vesta gerens manu dextra [orig: dextrâ] lucernam, sinistra [orig: sinistrâ] Palladium et ad pedes habens altare cum flamma exardente. Itaque, quod Macrob. habet, l. 1. Saturnal. c. 12. de Igne, a Virginibus huic Deae famulantibus Mensis Martii (qui primus erat totius anni) prima [orig: primâ] die, de novo accendi solito, intelligit Licetus de igne arae, in sacrificiorum usum, in rogo ligneo ardente, l. 4. de Lucernis Antiqq. c. 38. non vero de altero, qui in Lucernis ardebat, et ad quem alludere voluisse Servatorem nostrum existimat, Matth. c. 25. v. 1. s. Vide eiusdem, l. 1. c. 31. ubi plura in hanc in rem, ut et de reliquis Vestae sacris, Minervae signo e Troia, Diis Samothracibus ex hac Insul. a Dardano Troiam primo, inde ab Aenea in Italiam delatis, duobus porro doliis, aperto altero atque inani, altero pleno et obsignato, curioso Lectori exhibet. De Aris vero Vestae, Kalendis Martii, qui olim primus apud Romanos anni dies erat, lauru coronari solitis, h. e. aris focisque in primis ingressibus spatiisque domorum positis, Car. Paschalium, Coronar. l. 4. c. 3. de more renovandi ignem eodem [orig: eôdem] die modo indigitato, in ara Vestali Salmas. ad Solin. p. 17. exstinctum vero resuscitandi, p. 180. de Vestalium ceremoniis, iam Servii aetate maximam partem antiquatis, sacris dein ac reditibus a filiis Theodosii M. abolitis penitus, Barthium, Animadversion. Papinianis, ad. l. 8. Theb. v. 297. ubi de Futili, vase, quo [orig: quô] in Sacris hisce utebantur etc.

VESTA [2] Nova cognominata est Iulia Augusta seu Domna Severi Imperatoris uxor, quasi Numen Urbis Imperiique tutelate, quemadmodum ignis Vestalis inter symbola et pignora Imperii olim fuit. Inscr. vetus Lampsaci,

*i*o*u*l*i*a*n *s*e*b*a*s*t*h*n *e*s*t*i*a*n
*n*e*a*n *d*h*m*h*t*r*a *h *g*e*r*o*u*s*i*a
*t*o*d*e *e*i*s *t*o *a*g*a*l*m*a *k*a*i
*t*h*n *b*a*s*i*n *k*a*i *t*h*n *a*n*a*s
*t*a*s*i*n *a*u*t*o*u *d*a*p*a*n*h*m*a
*p*o*i*h*s*a*m*e*n*o*u *e*k *t*w*n
*i*d*i*w*n *u*p*e*r *t*h*s *e*i*s *t*o*u*s
*s*t*e*f*a*n*o*u*s *e*u*s*e*b*e*i*a*s *t*o*u
*i*e*r*e*w*s *t*w*n *s*e*b*a*s*t*w*n *k*a*i
*s*t*e*f*a*n*h*f*o*p*o*u *t*o*u *s*u*m
*p*a*n*t*o*s *a*u*t*w*n *o*i*k*o*u *k*a*i
*t*a*m*i*o*u *t*o*u *d*h*m*o*u *t*o
*d*e*u*t*e*p*o*n *d*i*o*n*u*s*i*o*u *t*o*u
*a*p*o*l*l*w*n*o*t*e*i*m*o*u.

apud Iac. Sponium, Itiner. part. 3. p. 93. et 94. ubi Latine eam sic reddit: Iuliam Augustam Vestam novam Cererem consecrat Senatus, impensas vero ad statuam et basim eiusque erectionem faciente ex sua pecunia, propter pietatem in coronas, Sacerdote Augustorum et Stephanephoro [orig: Stephanephorô] totius eorum domus et Quaestore populi secundum, Dionysio [orig: Dionysiô] Apollonotimi filio. Eandemque Imperatricem in nummis, quoque Vestam Matrem, item Vestam Sanctam, et simpliciter Vestam, addito [orig: additô] Sacrificii Vestalis apparatu, nominari addit.

VESTALES a Pompilio Numa primo institutae sacerdotes, perpetui ignis custodes quatuor; qui numerus dein ad senarium auctus est. Hae primo [orig: primô] decennio [orig: decenniô] facienda discunt: secundo [orig: secundô] faciunt: reliquo [orig: reliquô] autem decennio [orig: decenniô] alias edocent, post quod tempus nubete possunt. Honoribus quoque multis ornantur: Inter quos, si casu in quemquam inciderint, ad capitale supplicium ductum, eum necari non licet. Si autem aliqua virginitatem perdiderit, viva ad portam, quam Collinam vocant, defodiebatur ibi moritura. Erat sacerdotium Alba [orig: Albâ] oriundum, habens de publico stipendium, eligebaturque Vestalis Patrima Matrima, quae inter capiendum a Pontifice M. Amata appellebatur. Capiebantur autem illae, parvae ac tenera [orig: tenerâ] aetate, adeo que certae pudicitiae et vitii expertes; nec capi fas erat minorem quam annos sex; aut maiorem quam annos 10. natam. Imo nec multae nec crebrae istae lectiones; cum aegre Parentes in hanc velut custodiam et coactam virginitatem suas permitterent filias. Quatuor, quas primus legit Numa, erant Gegania, Verania, Canuleia et Tarpeia: Duas dein alias Servius Tullius addidit, sive ante eum potius Tarquinius Priscus, qui numerus postea constanter obtinuit. Cepit itaque primas ipse Numa, et ius deinceps capiendi apud Reges esse voluit: Postea pulsis Regibus, Pontifex Max. in locum venit; sed non libera [orig: liberâ] prorsus, verum legibus suis adstricta [orig: adstrictâ] electione, continebaturque Papia [orig: Papiâ] lege, ut Virgines viginti legerentur. Magno [orig: Magnô] satis numero [orig: numerô] ad unam capiendam; sed causa erat, ut sors levior evaderet, sic sparsa per plures. Capiebantur vero e Populo, A. Gell. l. 1. c. 12. Adeo que non a Patriciis solum, sed et e Plebeiis. Quod proin Augusti aevo [orig: aevô] etiam ex Libertinis captae sunt, praeter legem moremque fuit. Fiebat sortitio illa in Contione. Comitiis puta Curiatis, ut coram testibus res fieret, et dignitas etiam hinc Sacerdotio accresceret. Ipsa sortitio adhibita, ut divinitus legi excerpique e pluribus talis videretur. Ita deductae in Atrium Vestae, habitationi earum destinatum, in ceremoniis instruebantur per annos decem: per totidem exercebant munus: ultimo [orig: ultimô] decennio [orig: decenniô] alias instruebant; sicque 30. annos in Atrio manere tenebantur, quo [orig: quô] tempore exacto [orig: exactô] liberae erant. Vetustissima, Maxima dicebatur, quod ad aetatem referendum. officium erat triplex, Vigilare, ne aeternus ignis exstingueretur: Adservare aeternum Imperii pignus sive (variant tamen Auctores) delapsum caelo [orig: caelô] Palladium; quod viris videre nefas, imo et Pontificibus, utpote velamento [orig: velamentô] obductum: Sacrificare tandem, quod fere assiduum; quod quo [orig: quô] cultu peregerint, docet Festus in voce Suffibulum. Praemia et honores hi erant: 1. Ius testandi habebant, vivo [orig: vivô] Patre. 2. Praemia, ex Augusti instituto, quae trium liberorum Matres habebant. 3. Lictor honoris causa [orig: causâ] praecedebat. 4. Morte liberabant reum, si fortuito illi obviae fuissent factae. Quod si contra quis Lecticam, qua [orig: quâ] vectabantur, per lasciviam subiisset, morte luebat. Vitrae capitis erant ornamentum, vestis alba cum purpureo limbo: Iocus in Theatro peculiaris, Augustae sedes inter Vestalium, C. Tacit. l. 4. Annal. c. 16. et quidem contra Praetoris tribunal, Sueton. Aug. c. 44. Solis Virginibus Vestalibus locum in Theatro separatim et contra Praetoris tribunal dedit etc. Vide inprimis A. Gellium, loco [orig: locô] cit. ubi Virgo Vestae quid aetatis, ex quali familia et quo [orig: quô] ritu, quibusque ceremoniis et religionibus et quo [orig: quô] nomine a Pontif. Max. capi consueverit: et quo [orig: quô] statim iure esse inceperit, simul atque capta est: quodque nec illa intestato cuiquam, nec ei intestatae quisquam haeres fuerit, pluribus pertractat, ut et supra aliquid ubi de Pudicis Vestae, it. verbo [orig: verbô] Capere. Vestalem, in lucerna pervetusta aerea, cum indusio subuculave super nudo, podere scil. ut ait Sucherius, et tunica poderi superinduta, ad pedes longiore auterius aperta [orig: apertâ] et incincta [orig: incinctâ], integra [orig: integrâ] tandem rica [orig: ricâ] seu maforte aut antiquo bardocucullo, exhibet e Gazophylacio Galvaniano Fortun. Licetus, de reconditis Antiqq. lucernis, l. 6. c. 83. ubi multa egregia de sacris istiusmodi Vestae Virginibus. Vide quoque Vesta et Vestalia.

VESTALIA dies erat apud Roman. Vestae sacer, incidens in 5. Idus Iunii. Eo [orig: Eô], cum convivia passim ante fores agitarentur, cibi virginibus Vestalibus a civibus mittebantur Deae Vestae libandi, et asini floribus coronati, atque e pane velut monilia quaedam gerentes, circumducebantur per urbem: molae item sertis ornabantur et floribus, quiescebantque. De quibus ceremonis vide Ovidium in Fastis. Porro festivo [orig: festivô] hoc [orig: hôc] die matronae nudis pedibus ad Vestae ibant templum, Iovique Pistori ara in Capitolio posita est:

Eodem [orig: Eôdem] Iunius Brutus ulteriorem Hispaniam subegit et M. Crassus cum exercitu a Parthis caesus est. Vide insuper Liv. l. 56. et 106. Appian. in Parthico, Plutarch. in Crasso, Iustin. l. 41. et 42. inprimis autem Carol. Sigonium in Fastorum Commentariis. De trigesimo die April. Vestae Palatinae sacro, vide Thom. Dempster. Antiq. Rom.

VESTARARIUS apud Avastasium, ubi Paudulus Vestararius Desiderii Longobardorum Regis in nonnullis codicib. apud Gulielmum Bibl. ubi Pippinus potentissimus Vestararius: in Epist. Abbatis S. Benigni, apud Perardum, ubi Illustris Sacri Palatii Vestararius: primus Senator, nec non unicus Romanorum Dux, etc. occurrunt, idem quod Vestiarius est, qui Vestium vel thesauri curam habebat. Vide Car du Fresne, Glossar. et paulo infra.

VESTE donari summus olim apud Persas honor qui quibus a Rege obtingebat, beati aestimabantur. Quod hodieque apud Turcas, Tartaros, Persasque obtinere, neque ad Principem quemquam admitti, nisi eiusmodi honoraria [orig: honorariâ] veste donatum, docent Itinerariorum Scriptores, inter quos Ioh. Bapt. Tavernier, ceremoniam, qua [orig: quâ] sibi a Persarum Rege vestis, quam Calaate vocat, donata fuerit, describit Itin. Persiae, l. 4. c. 16. Vide etiam aliquid supra, voce Doryphori: uti de more proditorum et transfugarum, Vestitum eius gentis, cuius gratiam aucupantur: Legatorum it. eorum; ad quos mittuntur, assumendi, Schottum, aliosque ad Pausaniam C. Nepotis, c. 3. ad Vestem, a Veste it. Vestitor, nomen ministerii apud Romanos, de quo vide infra voce Vestiarium et us.

VEST-FRISIA German. West-Friesland, Gallis West-Frise, pars Hollandiae, versus Septentrionem extensa, aliter Northollandia; inter Amstelodamum ad Meridiem et Texeliam Insulam ad Boream, ubi urbes Alcmaria, Enchusa, Horna et Medemblicum. Ab hac distinguenda est Frisia Occidentalis, vulgo la Frise Gallis, Friesland incolis.

VESTI apud Lupum Protospatham, in Chron. A. C. 1051. Descendit Argyrus Magister, Vesti et Dux Italiae. Et in Charta veter. apud Ughellum, Nos Iohannes Domini gratia [orig: gratiâ] Dux et Imperialis Patricius, Antyphatus, Vesti: ex Graeco *be/sths2, dignitas fuit illustris Palatina, apud Imperatores Byzantinos; quibus *besta/rxai praeerant, memorati Scylitzae, Zonarae, Ioanni Euchaitarum Episcopo Bryennio, Aliis, laudatis Carolo du Fresne, Not. ad Bryennium.

VESTIA Oppia mulier Atellana, Capuae habitans, quae quondam quaestum corpore faciebat, Liv. l. 6. c. 2. belli Pun.

VESTIARIAE Leges luxum in vestitu castigant, et cuilibet civium ordini certa vestimentorum genera eorundemque certa pretia assignant: Quo [orig: Quô] nomine in Germania incliti in primis Ulricus et Christophorus Duces Wirtembergiae Res publicaque Noribergensis pridem fuere. Quos imitati postea multi alii Principes ac Rerum publicarum Gubernatores, Lubecensis praesertim. Idem et reliquarum civitatum Vandalicarum Magistratus fecerunt, atque suos ab abominanda sua vewtitus ratione ad saniorem mentem prudentes revocarunt [orig: revocârunt]. Imo et hoc serio volunt Constitutiones Imperatorum, quae certa vestimentorum genera pretiaque eorum proponunt, addita [orig: additâ] certa [orig: certâ] transgressori poena [orig: poenâ]: Iohannis Ducae, apud Nicephotum Gregoram, l. 2. 1. c. 11. Recess. Imper. Aug. A. C. 1500. §. von uberflussigkeit der Kleideren: Reform. Pol. Aug. A. C. 1530. §. von onordentlicher Kleidung: et Reform. Pol. Aug. A. C. 1548. §. von unordentlicher Kostlichkeit der Kleydung, vide et Francorum LL. antiqq. apud Camerarium, Centur. 2. c. 39. Galliae quoque Reges, Vestiarias leges condidisse, sed non ita harmonicam rationem observasse [orig: observâsse], tradit Bodinus, de Rep. l. 6. c. 6. in qua gente praecipue circa vestes luxus et sumptus inveterata [orig: inveteratâ] licentia [orig: licentiâ] adhuc usque perdurat. Vestis enim serica postremos hominum et faecem plebis tegit, cum a tibialibus etiam ex hoc lino confectis abstinnerit Henricus II. Gall. Rex teste Lanovio [orig: Lanoviô], discursu 23. Apud Romanos, quid hac de re sancitum, diximus supra, ubi de Purpura Serico etc. Atheniensibus non minus suae erant, florente Republ. Vestiariae leges, e quibus duarum solum in praesens meminero, unius, quae Panathenaea; altera, quae Meretrices spectabat. De illis sonat Lex, *)en tw=| tw=n *panaqhnai/wn *)agw=ni mh\ e)cei=nai tw=| bapto\n e)/xonti i(ma/tion sqewrei=n, Non licere in veste tincta Panathenaeorum pompam ludosque spectare. Qui secus fecerat, in ius rapiebatur ad Agonothetam, qui animadvertebat, Lucian. in Nigrino, apud Sam. Petitum, Comm. in LL. Attic. l. 1. tit. 1. De istis, illa Suidae memorata: *tas2 e(tai/ras2 a)/nqina forei=n, Meretrices floridas vestes indutae sunto. Quam Legem Locrensibus quoque suis posuisse Zaleucum, auctor est Diodorus Siculus et usi sunt Sytacusani, quod scribit Philarchus, apud Athenaeum, l. 12. Quamquam non tulisse videntur Athenienses id pecus, non magis quam eas, in quibus adulteri deprehensi essent, ornatas prodire in publicum; quo alludit Rhetorum illa lex apud Hermogenem peri\ sta/sewn; *(etai/ra xrusi/a ei) foroi/h, dhmosi/a e) sti\. Unde videmus, vestibus et mundo [orig: mundô] Merettices a pudicis distingui voluisse: Hinc Hermogenes, ibid. mh o(moi/an ei(=nai tai=s2 e)leuqe\raist, mhde\ tw=n au)tw=n a)ciou=sqai. Idem Sam. Petitus, l. 6. tit. 5. Vide quoque Matt. Berneggerum, in Taciti Germ. quaest. 86. Nec defuere [orig: defuêre] Lacedaemoniis sui qui civium vestes quottidie observarent, Ephori, numquid a decenti et debito ornatu deficeret, Wendelin. Polit. doctr. l. 2. c. 11. etc. Elegantem femineo sexui circa haec Legem Tertullianus praescribit, haec in verba: Prodite vos iam medicamentis et ornamentis exstructae Apostolorum, sumentes de simplicitate candorem, de pudicitia ruborem, depictae oculos verecundia [orig: verecundiâ] et spiritus taciturnitate, inserentes in autem sermonem Dei, annectentes cervicibus iugum Christi, caput inaritis subicite et satis ornatae eritis. Manus lanis occupate, pedes domi fiae gite, et plus quam in auro placebunt. Vestite vos serico [orig: sericô] probitatis,

byssino [orig: byssinô] sanctitatis, purpura [orig: purpurâ] pudicitae; Taliter pigmentatae Deum habebitis amatorem etc. Ut de Hebraeis quoque nonnihil dicam, lanae illi linique fila vario [orig: variô] textu miscere ac inter sese confundere vetabantur, simplici munditie acquiescere iussi, Levit. c. 19. v. 19. Apud eosdem marem feminae, ac mulierem virili cultu conspici, nefas fuit, Deuteron. c. 22. v. 5. Extremis vero vestium oris iubebantur filorum coloris hyacinthini silvam sive peniculamenta quaedam attexere, ut mnemosyno isto [orig: istô] de praeceptorum Dei observantia admonetentur, qualia et Servatorem gestasse [orig: gestâsse], videtur ex Luca, c. 8. v. 44. Cum autem Pharisaei ambitiose nimis ista venditarent, ac religionis fere arcem in illa cultus divini lacinia ac particula constituerent, superstitio eorum non leviter tangitur, Matth. c. 23. v. 5. Quidam praeterea capsulas quasdam ex corio confectas legisque aliquot particulis inscriptas addebant, iisque precaturi vel brachia praecingebant aut aedium postibus affigebant, qua de re diximus supra, ubi de Iudaeorum Mazuzis ac Phylacteriis, nec non voce Frontale. Plura vero hanc in rem vide apud Franc. Burmannum, Synopsi Theol. Christ. Part. prior. l. 4. c. 20. ac infra, voce Vestis.

VESTIARIUM cimeliarchium, gazophylacium: Locus in Ecclesiis, quo [orig: quô] vestes, thesauri, et suppellex sacra reponitur, bistiaria. Vide Augustin. ep. 109. Meminit enim Ezechiel Propheta, ubi de Sacerdotum procurationibus et cameris eorum sanctis c. 42. v. 14. Et quando Sacerdotes ipsi ingrediuntur, non egredientur de Sancto in Atrium exterius, sed ibi reponant vestes suas, in quibus ministraverunt, sunt enim sanctae atque aliis vestibus sese induant et accedant, ubi es Populus. Et paulo post, c. 44. v. 19. Et quando egrediuntur ad Atrium exterius, ad Atrium inquam exterius, ad Populum, exuant vestimenta sua, in quibus ministrabant et repoant [gap: Hebrew word(s)] in Conclavi Sanctuarii (Graeci e)n tai=s2 e)ce/drais2 tw=n a(gi/wn, in Exedris seu Repositoriis Sanctorum, Vulgatus in Gazophylacio Sanctuarii) induantque vestimenta alia. Vide Iarchium, Kimchium et Ioh. Villalpandum, Explanat. part. 2. l. 4. c. 69. Neque vero unum solum, sed plura eorum, in Templo Hebraeorum fuisse oportet, cum Vestium Sacerdotalium magna copia, et mutatoriae earum complures essent, quae in Templi solum Vestiariis servabantur: ut de reliqua supellectile sacra, quae magna [orig: magnâ] quoque praesto erat copia [orig: copiâ], ut, si forte pollueretur una, altera locum eius statim suppleret, nil dicam. Vide Maimonidem, hal. Celi hammikdash, c. 7. §. 19. Imo idem Auctor. l. eod [orig: eôd]. c. 8. §. 5. 6. etc. numerum eorum definiens ait, Sacerdotibus vulgaribus seu minoribus, faciebant vestes mutatorias complures. Et nonaginta sex Arcae erant in Templo, ut in illis relinquerentur seu reponerentur vestes illae. Quatuor scilicet cuique Custodiae sive Ephemeriae. Et nomen Ephemeriae cuiusque erat inscripttum Arcis suis, quae cunctae clausae. Et quando Ephemeriae Ministri intrabant, ad operandum in bebdomadibus suis, recludebant Arcas suas, singulis hebdomadum suarum diebus, instrumenta illa vestiaria sibi tollentes. Et cum egrederentur (e Templo) reponebant vestes illas in Arcis suis easque claudebant. (seu obserabant) Ratio autem, cur fierent quatuor Arcae cuilibet Ephemeriae, erat, ne instrumenta illa inter se confunderentur, adeo que ut femoralia omnia Arca in una continerentur, inscripta [orig: inscriptâ] nomine Femoralium; uti etiam cingula cuncta, Arca in unica inscripta [orig: inscriptâ] nomine Cinguli, et pilei omnes Arca in unica, et demum tunicae Arca itidem in unica. Pontifex autem Summus relinquebat vestimenta sua aurea in conclavi suo nocte ac tempore, quo [orig: quô] egrediebatur e Templo. Ita praefatus Auctor de Sacerdotum vulgarium repositoriis. Non autem solum vestes, quae usui adhuc erant, reponebantur in Vestiario, sed cum Sacerdotum vestes sordidiores factae aut inquinatae ad conficienda ellychnia aliaque id genus seponerentur, vestis Pontificis vetustate attrita, in Gazophylacio recondebatur, etc. Vide Ioh. Seldenum, de Synedriis Veter. Hebraeorum, l. 3. c. 11. De rei Vestiariae vero Praefecto, infra: at de Vestiario Romanorum Imperatorum, Pancirollum ad Not. Imper. Orient. c. 81. uti de Vestiariis Patriarchiorum, et Monasteeriorum, Car. du Fresne in Glossar, Templorum item, Dominic. Macrum, voce Sacristia. Sed et sua privatis aedibus non defuere [orig: defuêre] Vestiaria, Graec. i(matofula/kia, in quibus vestimenta omnia generis, Tricliniaria, Virilia, Puerilia, Muliebria, Communia, Familiaria, Scenica, Funebria, Alia, reponerentur. Et quidem pretiosae vestes, et quae raro usurparentur, quaeque diebus solum festis sumerentur, in iis per syntheses disponebantur; ut sericae, subsericae et id genus clarae raraeque vestes: quae vero quoridie adhibebantur, ita ordinari haud quaquam solebant. Quo [orig: Quô] factum ut Syntheses Romanis dicerentur quoque vestes ipsae, quae sic in synthesi disponebantur: et Synthesina vestis, pro sumptuosa ac pretiosa caperetur. Meminit istiusmodi arcarum et synthesium Martialis, l. 2. Epigr. 46. in Naevolum.

Florida per varios ut pingitur Hybla colores;
Cum breve Sicaniae ver populantur apes:
Sic tua suppositis pellucent praela lacernis:
Sic micat innumeris arcula synthesibus.

Claudebantur vero et hae arcae seris ac clavibus, quarum custodia peves servum frequenter fuit. Quam ob rem idem Poeta Euclidem notavit, l. 5. Epigr. 37. v. 6.

Cuiusmodi clavium iconas aliquot exhibet Laur. Pignorius, Comm. de Servis. Qui autem ex Vestiariis depromebant ibique iterum tecondebant, modo ad Vestem, modo a Veste, modo Vestitores appellati sunt, de quibus infra agetur.

VESTIARIUS recentioribus Graecis *bestia/rios2, qui vestes curabat. Non enim suppellecticarii apud Romanos haec cura erat, ut

ex Pomponio ostendit Pignorius, sed peculiare id ministerium fuit, cuiusniodi servos domo [orig: domô], cum omni iure suo, legata [orig: legatâ], cedere legato, scripsit Iulius Paulus, l. 3. Sent. tit. 7. In veter. Inscr. ad vestem vocantur: T. Statilius. Malchio. ad vestem. Item a Veste, ut: Byrae. Canacianae. Liviae. Aug. ser. a veste, magn. etc. Et, Arion. Caesaris. N. a. veste. matutina. Sic Ossa. Vibiae. Successae. Liviae. Aug. ser. ab. argento. potorio. item. a. veste. L. Vibius. et rel. Nec non, Dis. Manibus. Caeliae. Dynatae. M. Ulpius. Aug. lib. Valens. a. veste. Imp. privata. Ut etiam, Dis. Manibus. Venuleia. Cleopatra. fecit. sibi, et Rhodano. Caesaris. vernae. a. veste. regia. Hinc et a veste Graecula, et a veste Scenica. Quo referendi Vestitores, quorum mentio in antiquo Elogio, Phedimo Vestitori Aug. et, ni animus fallit, Luciae c. 15. v. 22. ubi Pater filii prodigi servos alloquens. *)ene/gkate, inquit, th\n stolh\n th\n prw/thn kai\ endu/sate au)to\n. Vestiariam quoque Rosimunda Alboini suam habuit, in cuius lectulo se supposuit Peredeo, ut scribit Diaconus, de Gestis Longobard. l. 2. c. 28. Et in Monasteriis feminatum, Vestiaria occurrit, quae totum, quod ad curam indumentorum spectat, providet, apud Abaelardum, p. 157. Vide Laur, itidem Pignorium, Comm. de Servis, ut et infra, ubi de Vestificis ac Vestiplicis. Apud Graecos Imperatores Vestiariorum ordo insignis, iisque praefectus Protovestiarius fuit; seu ut Codinus appellat l. de offic. Eccles. et Aulae Constantinop. Protovestiariata, cui pileum clavatum attribuir. In Ecclesia Hebraeorum, Praefectus, e quindccim illustrioribus Templi, Vestiariae rei sacrae praefuit, et [gap: Hebrew word(s)] Qui praeerat sacris Sacerdotum vestibus conficiendis, dictus est; cuius officium atque opera versabatur, in ordinandis coinficiendisque vestibus, tum Sacerdotum minorum, tum Pontificis Maximi, et in textura earum atque sub manu eius fiebant omnia, Maimonides, hal. Celi hammiksdash, c. 7. §. 14. Namque etiam induendis exuendisque ibi praeerat. habebat is conclave suum in Templo, velut Protovestiarius seu Master of the Wardrove. Angl. in Misna titul. Stiklim c. 5. §. 1. appellatus [gap: Hebrew word(s)] Rei Vestiariae praefectus: ubi Rabbi Obadias Bartenorius diserte, Vestiarli officium erat, induere Sacerdotes tempore Ministerii, eosque exuere post Ministerium et Custodire vestes Sacerdotales in repositoriis eam in rem destinatis. De quibus repositoriis licet supra actum, in voce Vestiarium, placet tamen hic [orig: hîc] adiungere illustrem locum, ex Christ. Adrichomii Descript. Templi, num. 92. Exedrae, quae alias Gazophylacia et Pastochoria vocantur, domus erant laterales, instar turrium longae, latae et celsae, in quibus Sacerdotes Sanctuarium ingressuri, profana sua vestimenta lanea exuebant, et sanctificatas lineas vestes induebant easque dein sacris peractis reponebant: ubi formam eorum nobis exhibet. De iisdem Hugo Grotius ad 1. Machab. c. 4. v. 40. loquens, [gap: Hebrew] inquit, id est, Conclavia illa ad Templi latera, in quibus servabantur vestes Sacerdotales, instrumenta Templi, copia aromatum et similia. E qua disciplina Iudaeorum similis plane introducta est in Christianismum (ut videre est in Iure Pontificio, Dist. 1. de Consecratione, c. 42. apud Durandum, Rational. l. 1. c. 3. §. 48. et l. 3. c. 1. §. 1. Fortun. Amalarium, de Eccl. officiis, l. 2. c. 16. Ioh. Durant. de Ritibus Eccl. l. 2. c. 9. §. 1.) de vestibus eiusdem sacris, unde de harum Pastophoriis tam frequens apud Christianos Scriptores mentio. Quis vero in Vestium Sacrarum usu modus obtinuerit, dicetur infra, in voce Vestis. Vide Seldenum, loco [orig: locô] cit. Nec vero hic [orig: hîc] omittendum, in consecratione Aaronis primi Hebraeorum Pontificis, qui per dies septem continuos sacris vestibus mane induebatur et vesperi rursus exuebatur, ritum hunc ab ipso Mose administratum fuisse. Vide Levitici. c. 8. v. 7. et seqq. Postea vero, in Templo inprimis secundo, Sacerdotibus in certos ordines et munera divisis, cuta haec uni alicui demandata est, cui magna Sacerdotum turba suberat, Franc. Burmannus, Synops. Part. 1. l. 4. c. 8. §. 49. Hodie Vestiarius, dignitas est in Ecclesia Cathedrali Galliae Magalonensi, instituta a Ramerio Episcopo, A. C. 1247. cuius officium, induere Canonicos omnes et Conversos, exceptis Prioribus, qui tenentur dare Vestiario singulis amns, pro singulis Canonicis, 40. solidos, Gariellus apud Car. du Fresne, Glossar At Vestiartus, qualis Pandulfus fuit apud Desiderium Longob. Regem qualis item Vestiarius Pontificis memoratur Ioanni Diacono, l. 1. quem inter quatuor. qui Pontificem equitantem comitantur, recenset Ordo Roman. non Vestium solum, sed et tihesauri ac cimeliorum curam sibi commissam, habuit. In veter. vero Inscr. L. AGRIO. VESTIARIO. TENVIARIO. IMP. CAES. ANTONINI. PII. item in alia, M. CINCIUS. M. F. THEOPHILUS. VESTIARIO. TENVIARIO. Alia [orig: Aliâ] iterum, MATTIUS. PATROBIUS. VESTIARIUS. TENVIARIUS, vestium institorem vel confectorem vox generica, Tenuiaril vero epitheton additum, in specie eum, qui tenuia vestimenta conficiebat, indigitat, uti docet Salmas. ad Capitolin. in Maximo et Balbino, c. 5.

VESTIBULUM an quod fores vestiantur, an quod aditum tecto [orig: tectô] Vestiat, ut Isidorus vult: an a ve et stando, quod in illo multum olim staretur, ut alii? Ovidio, l. 6. Fast. a Vesta videtur dictum, quia nimirum ignis, qui in Vestae erat potestate, in Vestibu'o antiquitus accenderetur. Verba eius, postquam de hoc igne dixic, v. 303.

Hinc quoque Vestibulum diti reor: inde precando
Dicimus, o [orig: ô] Vesta, quae loca prima tenes.

In qua sententia quoque Servius est, apud Virgil. l. 2. Aen. v. 469. ubi nubentes puellas propterea limen non tangere, inter alia, refert, eo quod limina domus [orig: domûs] sacrata sint Diis. Similiter apud Non. Marcellum legas: Vestibula quidam putant, sub ea proprietate distincta, quod in primis ingressibus et in spatiis domorum Vestae, h. e. arae ac foci soleant haberi. Sed hi Vestibulum pro primore aedium patre, quam Atrium dixere [orig: dixêre], acceperunt. Namque et Gellius, l. 16. c. 5. Animadverti, inquit, quosdam haud qua quam indoctos viros opinari, Vestibulum esse partem domus primorem, quam

vulgus Atrium vocat: Ibi enim focus antiquitus excitabatur, qui Vestae sacer erat. Gellius vero ipse Vestibulum ab Atrio diversum faciens, ex Caecilio Gallo de significatione Verborum, quae ad ius Civile pertinent, l. 2. Vestibulum esse dicit, non in ipsis aedibus, neque partem aedium, sed locum ante ianuam domus vacuum; per quem a via aditus accessusque ad aedis est, quum dextra [orig: dextrâ] sinistraque inter ianuam tectumque, quae sunt viae iuncta, spatium relinquitur; atque ipsa ianua procul a via est, area [orig: areâ] vacanti intersita [orig: intersitâ]. Et paulo post, Qui domos amplas faciebant, locum ante ianuam vacuum antiquitus relinquebant, qui inter fores domus et viam medius esset. Cui assentiens Vitruvius, l. 6. c. 7. His, inquit, qui communi sunt Fortuna [orig: Fortunâ], non necessaria magnifica Vestibula, nec Tablinae, nec Atria, quod hi aliis officia praestant ambiundo, quae ab aliis ambuiuntur. Sic itaque vestibulum erit locus, quem Graeci pro/domon et pro/quron appellant: Glossae veteres Vestibulum proau/lion, item pro/quron. Quem Auctorum circa hanc vocem dissensum sic conciliat Vossius in Etymolog. ut dicat, antiquitus, cum essent Romuleae casae, idem fuisse Atrium et Vestibulum: postea autem, cum luxuria crevisset, non in Atrio, sed area [orig: areâ] luter viam, et domum interiecta [orig: interiectâ], homines, priusquam admitterentur, consistere consuevisse, indeque Atrii et Vestibuli voces fuisse distinctas: quamquam diu fuerit, ut multi, re quoque immutata [orig: immutatâ], veterem retinerent loquendi consuetudinem. In hoc igitur Officiorum, seu Salutarorum, statio erat, ut apud eundem Gellium legimus, ubi supra: In eo loco (nempe, qui inter fores domus et viam medius erat) qui Dominum eius domus venerant salutatum, prlusquam admitterentur, consistebant: et neque in via stabant, neque intra aedis erant, Ab illa ergo grandis loci constitutione et quasi quadam stabulatione, Vestibula appellata sunt spatia grandia ante fores aedium uti diximus, relicta: in quibu starent, qui venissent, priusquam in domium intromitterentur. Quae verba pene transcripsit Non. Marcellus, e Gellio proin emendandus. Donatus etiam ad illa Virg, l. 6. Aen. v. 273.

Vestibulum ante ipsum, primisque in faucibus Orei,
Luctus, et ultrices posuere [orig: posuêre] cubilia curae.

Feralem, notat, Ditis domum, ecce quale observabant officium in primo Vestibulo? Quo spectat illa vocis notatio, a ve stando, quam supra innuimus. De Officiosis vero illis et Salutatoribus, diximus retro. Ibidem Excubias et Custodes locat Pignorius. Ostiarius enim, quem Claustrituum Laevius apud Gellium, l. 12. c. 10. Puerum a ianua Corn. Nepos, hannibale, c, 12. vocat, aditum obsidebat, ut admitteret dimitteretque eos, qui Dominum conveniebant. Praetereum Excubiae et Custodes in Vestibulis fuere [orig: fuêre]. Hinc Virg. l. 9. Aen. v. 647. Butem fidum ad 'imina custodem appellat. Et l. 6. Aen. v. 555.

Tisiphoneque sedens, palla succincta cruenta,
Vestibulum insomnis servat noctesque diesque.

Ante aulam, atque aditus, et inexorabile limen.
Quarta cohors, omni stabulante per avia monstro [orig: monstrô],
Excubat?

Et hinc Nautam stationarium in scapha, Custedem appellat Petronius: fuit enim scapha Vestibulum navis. Hinc Diphilus apud Athenaeum, l. 5.

*au)la\s2 qerapeu/ein e)sti\n w)s2 e)moi\ dokei
*)\h fuga/dos, h)\ peinw=ntos, h)\ mastigi/ou.

Neque vero Principibus solum, sed et privatis civibus suae fuere [orig: fuêre] in vestibulis Excubiae: qui et ipsi, foribus suis nonnumquam velum praetendebant. Ulpianus, leg. 12. §. Papinianus 23. ff. de Instruct. vel instrum. leg. sicut Prothyrum (alias Vestibulum) domus, si velamen est, instrumento [orig: instrumentô] domus continetur, etc. Vide Laur. Pignorium, Comm. de Servis: De Diis vero, praeter Lares, ad Vestibulum collocari solitis, Car. Paschal. Coronar. l. 4. c. 3. Uti de inscriptione, qua plerique in Oriente populi portarum Vestibula insignire consuevere [orig: consuevêre], supra voce Sinai, deque alis vulturum, domorum Velibulis, indicio [orig: indiciô] vetustiac nobilis generis,in Aegypto, adfigi solitis infra, ubi de Vulture. Fuere [orig: Fuêre] et Templa instructa Vestibulis, habebantque istis areas adiectas, non solum Romae, sed in Coloniis, Municipilsque, ut pater ex Inscr. veteri marmoris Neapolitani, apud Wolffg. Lazium, Comm. Rei publ. Romanae, l. 5. c. 2. Ab Colonia. deducta. anno. XC. Neufido. M. F. M. Pollio. duovir. P. Rutilio. Cn. Mallio. Cos. operum. lex. 11. lex. parieti. faciendo. in area. quae. est. ante aedem. Serapis. trans. viam, qui. redemerit. praedes. dato. etc. Fuit autem in istiusmodi Vestibulis Tetrastylum, i. e. locus seu spatium quatuor columnis distinctum, quod omuibus deambulaturis patebat, uti discimus ex M. Pollione Vitru vio, Architect. l. 4. c. 1. Vide Thom. Dempster. Paralipom. ad Rosin. l. 2. c. 2. In Templo Salomonico Propylaeum Vestibulumque [gap: Hebrew] dictum. 1. Regum c. 6. v. 3. et 2. Chron. c. 3. v. 4. etc. 29. v. 7. adibatur duodecim gradibus dimidii cubiti, erantque ibi suspensae catenae aureae et supra eas coronae aureae argenteaeque: ac supra Templi ostium vitis aurea, a qua botri inusitata [orig: inusitatâ] magnitudine dependebant. Erat autem hoc Vestibulum seu pro/naos2, intra quatuor Atria, Gentium, Mulierum, Israelis et Sacerdotum atque ab Altari Holocaustorum, quod in Sacerdotum Atrio crat, viginti duorum cubitorum spatio [orig: spatiô] distabat. Solebant hic [orig: hîc] Sacerdotes ministrare et confiteri, uti docet Ioel Propheta, c. 2. v. 17. Inter porticum et altare fleant Sacerdotes, ministrantes Iehovae et dicant, parce, Iehova, populo tuo. Atque in hoc loco

sanguis Zachariae, Barachiae filii, fusus est, Matthaei, c. 23. v. 35. Vide Franc. Burmannum, Synopsi Theol. Part 1. l. 4. c. 15. ut et de Vestibulis Aedium sacrarum apud Christianos aliquid sapra, voce Prodomus seu Pronaus, item narthex. Adde C. Barthium, Adversar. l. 2. et Cl. Suicerum, Thes. Eccl. voce *proau/lion ubi in Templis Graecorum sic dictum, quod sub fornice est cum plateae parte, quam impluvium dixeris, alias propu/laion quoque, et simpliciter ao)lh/n, uti meditullium eius mesau/lion, et in specie, Vestibulum Magnae Ecclesiae Constantinop. garsonosta/sion appellatum, ubi epicombia iaci et statuae Imperatorum poni consueverint docet.

VESTIFLICI et VESTIFICAE, in veterib. monumentis memorati, conficiendis vestibus operam insumebant, quibus apud Hebraeos praeerat ex Sacerdotum ordine magnae aliquis auctoritatis. Vide quae supra diximus, in voce Vestiarius: sicut de antiquo Vestium concinnandarum artificio, in voce Sartor. Eodem [orig: Eôdem] Vestiplicae pertinent, quarum munus ex ipsa voce dignoscitur. Fabius Maior, Declam. 363. Ter de stupro uxoris, adicto [orig: adictô] pretio [orig: pretiô] appellatus, vestiplicam dominae habitu misit. Seneca, de Tranquill. l. 1. c. 1. Placet non in ambitionem cubile compositum, non ex arcula prolata vestis, non mille ponderibus aut tormentis splendere cogentibus pressa: Sed domestica et vilis nec servata, nec sumenda sollicite. Amm. Marcellin. l. 28. Dein quum a Silvani lavacro, vel Mammcae aquis ventitant sospitalibus, ut quis quam eorum egressus tenuissimis se terserit linteis, solitis pressoriis vestes luce nitentes arbitra diligenter explorat, quae una portantur, sufficientes ad iuvandos homines undecim etc. Quid autem, si Vestiplicae sint Vestispicae? quae, ut ait Varro, vestem spicerent. Apud Plautum sane legitur, Trinummo [orig: Trinummô] Comoedia, Actu 2. Sc. 1. v. 22.

Ubi Non. Marcellus legit, Vestispici, servi nempe vestium custodes. Afranius quoque Vestispicae meminit Vopisco [orig: Vopiscô]: Novi non inscitulam ancillulam vespere et Vestispicam: ubi quam Vestispicam vocat, dicunt alii a Veste, ut ostendit lapis Romae: M. Ulpio. Aug. Lib. Phaedimo. Divi. Traiani. Aug. a potione. item. a laguna. et. Tricliniarch. Lictori. proximo. et a. comment. beneficiorum. vixit. ann. XXVIII. abscessit. Sedlinunte. pri. Idus. August. Nigro. et Aproniano. Cos. reliquiae, traiectae, eius. 3. Non. Febr. ex permissu. Collegii. Pontificum. piaculo. facto. Catullino, et. Apro. Cos. dulcissimae. memoriae. eius. Valens. Aug. Phedianus. a Veste. bene. merito. fecit. Item ad Vestem. Vide supra et plura apud Laur. Pignorium, Comm. de Serv. ac Tit. Popmam, de Operis Serv.

VESTIGATOR servus apud Romanos, Venatoriae rei inserviens, qui ferarum cubilia per vestigia indagaret. Ulpianus, l. 20. ad Sabin. l. 12. §. 12. ff. de instr. vel instrum. legat. Vestigatores et canes et coetera, quae ad venationem sunt necessaria, instrumento [orig: instrumentô] contineri. Servius ad Illa, l. 4. Aen. v. 121.

Indagine, inquit, ferarum inquisitione et quidam cum Vestigatoribus, Alatorum mentionem inductam accipiunt: Nam indaginem Vestigatorem ipsum tradunt. Alas vero, Alatores, qui dextra [orig: dextrâ] et sinistra [orig: sinistrâ] plagarum sublata [orig: sublatâ] voce prohibent soras exire. At Columella Vestigatorem et Indagatorem ad apes transtuli, l. 9. c. 8. Nam statim sono [orig: sonô] territum, vel in frutice vel in editiore silvae frondel considet, vel a vestigatore praeparato [orig: praeparatô] vase reconditur: quod Tit. Popma non animadvertit de Operis serv. Fuit autem Vestigatoris minister canis, vestigia odorati catus, ut habent leges Baioariorum, l. 26. ff. mandati; cuius pretium sollertia naris est et industria; quemque nare mereri dixit Gratius Poeta. Vide Laur. Pignorium, Comm. de Servis.

VESTIGIUM a Vestigo, signum est cuiuscumque rei adeo impressum, ut facile deprehendi possit. Virg. Ecl. 4. v. 31.

Vide Vallam, Eleg. l. 5. c. 45. Becmannum, Origin. LL. p. 566. et Salmas. Not. ad Pallium Tertulliani, c. 4. In specie, signum pede factum, Graec. i)/xnos2, imo aliquando pes ipse seu planta, ut pluribus docet Casp. Barthius, Animadversion. Papinian ad. l. 2. Theb. v. 11. et Iac. Ouzelius ad Minucium Fel. p. 8. Haec adorare ac venerari summus cultus. Idem Poeta, l. 12. Theb. extr. v. 817.

Vive precor, nec tu divinam Aeneida tenta,
Sed longe sequere et vestigia semper adora.

Cuius moris luculenta in Sacris, Mosis imprimis et Eliae historia. exempla. Quo respicens Amedaeus Lausann. Homil. 3. Demus itaque ait, gloriam Deo, et cadentes in facies nostras adoremus a longe vestgia. Supplicibus id inprimis factitatum. Amm. Marcellin. l. 17. Manus ad dimicandum aptatas, armorum abiecto [orig: abiectô] munimine poneterga vinxerunt; restareque solam salutem contemplantes in precibus, effese sunt vestigils Augusti Clementis. Et Statius iterum, l. 11. Theb. v. 689.

--- --- An exspectas, ut pronus supolice dextra
Sternar? et intmitis Domini vestigia quaeram?

Apud Gentiles praesertim, cum Diis suis supplicabant. Appuleius, Milesia [orig: Milesiâ] 6. Tunc Psyche pedes eius advoluta et uberi fletu rigans Deae vestigia, humumque verrens crinibus suis. Et Miles. 11. Exin gaudio [orig: gaudiô] delibuti populares thallos, verbenas, corollas serentes, exosculatis Vestigiis Deae, quae gradibus haerebant argento formata, ad sues discedunt lares. Id quod Graeci dixere [orig: dixêre] toi=s2 i)/xnesi tou= a)ga/lmatos2 prosfu/nai, uti videmus apud Heliodorum, Aethiopiorum l. 5. et 7. laudatum Desid. Heraldo, ad Arnob. l. 6. Imo

Crinibus nonnumquam matronarum passis verri hoc [orig: hôc] fine ac lacrimis tingi consuevisse, notum. Sed et floribus ea prosequebantur, de victoria vel re alia bene gesta gratulantes, ut hic [orig: hîc] passim videre est. Sanguine vero mutuo [orig: mutuô] in foederibus aspersa, veterum Danorum more: quo [orig: quô] pacto [orig: pactô] Liserum piratam et Hadingum Grami Danorum Regis filium exulem, arctissimis societatis vinculis colligatos, Lokero Curetum tyranno bellum denuntiasse [orig: denuntiâsse], legitur apud Saxonem, l. 1. etc. Coeterum Vestigium Herculis, petrae impressum, in Exampeo loco medio inter Borysthenem et Hypanim, iuxta fluv. Tyrem, bicubitali magnitudine, ostensum olim a Syxthis, memoratur Herodoto, l. 4. sicut de Adami vestigio in monte celsissimo Prco d'Adam, in Insul. Teneriffa, simile quid narrari ab incolis, Itinerariorum Scriptores notant. Contra Ladas, Alexandri cursor, Vestigia arenae nulla impressisse et visum saepe fefellisse, legitur apud Alexandrum Neapolit. Genialium Dierum l. 2. c. 21. Sed. et Vestigia genuum Domini N. I. Christi Gethsemani lapidibus impressa, ex frequenti ad preces ingeniculatione, cerni, ex Beda Baronius refert: quod, quia neque Eusebius, neque Hieronymus, tanto vetustiores Beda [orig: Bedâ] Scriptores, et testes oculati, ullam rei mentionem faciunt, venit in suspicionem Casaubono, neque falsum, neque verum esse penitus. Fieri enim, inquit, potest, ut eius memoria [orig: memoriâ] extarent vestigia quaedam genuum in cavato lapide, ex assidua attritione illoum, qui ad precandum, ut ait Eusebius, magno [orig: magnô] studio [orig: studiô] illuc conveniebant et genua ibi flectebant. Nam ita hodie, ante celeberrima quaedam alteria, impressa vestigia orantium, et saxa usu cavata observavimus: nusquam vero magis insigniter, quam in primaria Cantuariae Ecclesia, illo [orig: illô] loco [orig: locô], ubi fuit olim figura Thomae Baceti; qni superioribus saeculis multo sludiosius ibi solitus coli, quam vel B. Virgo, vel ipse Christus; quod demonstratione certissima [orig: certissimâ], et o)fqalmofanei= e monumentis eius Ecclesiae probare possemus, si id ageretur. Videtur tale quid contigisse Gethsemani (loco, in quo ante Passionem CHRISTUS oravit, et in quo diu post preces peragere Christiani studebant) in ea Ecclesia, cuius meminit Hieronyinus: quod per errorem vel superstitionem ad Dominum retulerant, qui eam Bedae Historiam narrarunt [orig: narrârunt]. Expendantur Eusebii verba, quo in loco etiam nunc homines magno [orig: magnô] studio [orig: studiô] preces faciunt; Non videbitur a probabilitate alienum, quod diximus. Vide Isaac. Casaubon. Exercitat. 16. §. 63. De Vestigiis vero Deorum exeuntium in Foro visis, sub Commodo, apud Lampridium in co, c. 16. quod prodigium alias quoque in Historia Rom. legas non semel, eundem, Not. ad Lamprid. uti de Vestigiis in genere plura, apud Barthium, ad Claudianum etc.

VESTILIUS praenomine Sextus Praetorius, quem, Druso fratri percarum, Tiberius in cohortem suam transtulit; dein literis ad Senatum accusavit, quod quaedam in C. Caesarem ut impudicum composuisset: qua de causa [orig: causâ] convictu Principis prohibitus, cum senili manu ferrum tentavisset, obligavit venas, precatusque per codicillos, immiti rescripto [orig: rescriptô], venas resolvit, Tacit l. 6. Annal. c. 9.

VESTINI populi Italiae Sabinis et Picentibus vicini. Plin. l. 3. c. 5. Apud eos olim fiebant casei laudatissimi. Martial. l. 13. Epigr. 31.

Si sine carne voles ientacula sumere frugi,
Haec tibi Vestino de grege massa venit.

Vide Suidam in *besti=noi. Baudrando sub Samnitibus fuere [orig: fuêre], a Septentrione matrino [orig: matrinô] fluvio [orig: fluviô] divisi a Piceno, ab Occasu Aterno [orig: Aternô] fluvio [orig: fluviô] a Marsis, a Meridie eodem [orig: eôdem] Aterno [orig: Aternô] a Pelignis et Marrucinis, ab Ortum denique Supero [orig: Superô] Mari agitabantur. Erant ubi hodie pars Aprutii ulterior, inter fluv. Aternum et Piomba. Eorum urbes fuere [orig: fuêre] Amiternum, Aternum, et Pinna.

VESTINUS [2] praenomine Lucius, Equestris ordinis, sed auctoritate famaque [orig: famâque] inter proceres; in quem Vespasianus Imperator curam restituendi Capitolii contuli. Tacit. l. 4. Hist. c. 53. Ortus ex colonia Viennensi, familiaris Claudio Caesari. Ex tabula Lugdun.

VESTIRE seu INVESTIRE est plenam possessionem terrae vel praedii tradere: Unde Devestire, possessione aliquem exuere: Revestire, eiectum restituere: Omnia a vestitu dicta, quod per Investiendi ceremoniam ipsius terrae vestitus, hoc est, herba, fructus, aedificia, proventus, in alterius trausferuntur dominium. Vide Henr. Spelmann. Glossar. Archaeol. et supra in voce Investitura.

VESTIS primi hominis innocentia fuit, cui postquam iniquitas successit, vidit se nudum esse, et consutis foliis fecit sibi subligacula, Genes. c. 3. v. 7. ut sic membris minime honestis honorem circumponeret, prout loquitur Paulus 1. Corinth. c. 12. v. 23. lapsusque turpitudinem, quantum pote, absconderet; Haec prima hominis pars veste tecta est. Verum, cum is de pudore solum obvelando esset sollicitus, benignissimus Conditor, irritatus quamvis tam gravi offensa [orig: offensâ], saluti eius consulturus, et pectus quoque, quo minus aeris pateret iniuriis, muniturus, ipse; ipse Iehova Deus Adamo et uxori eius tunicas fecit pelliceas, quibus vestivit eos, c. tit. v. 21. Quo [orig: Quô] factum, ut vestes istiusmodi, e caesorum animalium pellibus confectae, antiquissimis mortalium, post Adamum iam memoratum, fuerint in usu: uti de Indorum Philosophis, Scythiae populis, Persis: imo etiam priscis Romanae Curiae Senatoribus, legimus apud Platonem, in Protagora, Ciceronem, l. 1. Tuscul. Strabonem, l. 15. Herodotum, l. 1. Propertium, l. 4. El. 1. Alios Vide Thom. Dempster. Antiqq. Rom. l. 5. c. 31. et supra in voce Pellis. Inde vellus, a quo Vestis quidam arcessunt nomen, et lana adhibita; post eam linum; commoditatis causa [orig: causâ]: coepereque [orig: coepêreque] hieme lanea, aestate linea indui, Artemidorus, l. 2. c. 3. etiam cum duarum vestium usus, de quo mox, increbuisset, exterior ex lana, interior ex lino fuit. Donec crescente luxu, purpura scricumque successit, imo aurum Vestibus intexi variaeque Phrygii

operis picturae illis illudere ausae sunt. Mansit tamen prisci aevi simplicitas satis diu, et, et sicut pectore pudendisque velatis, caput et pedes intectos plurimae Gentes per bene longum servavere [orig: servavêre] tempus, ut dictum supra, ubi de Nuditate; item voce Phaenomerides; ita una Vestis ad omnes usus per multa saecula suffecit. Postea altera accessit coepitque adhiberi vestis una exterior, Hebraeis [gap: Hebrew word(s)] Mehil, i(ma/tion, Latinis Toga: altera interior, Hebr. [gap: Hebrew] et ex Hebraeo Graecis xitw\n, Latinis Tunica: diutissimeque sic vixere [orig: vixêre] mortales, ut in communi usu maiorem omnem Vestem, praeter has duas, ignorarent; aut certe non communiter susrparent. Dico maiorem, quia linteamma quaedam aut pannos a variis Gentibus esse adhibitos tegendis partibus, quas pudor iubet tegi, non negaverim. Cuiusmodi fuere [orig: fuêre] apud Hebraeos linea feminalia, quae, usque ad genua et poplites venientia, celabant verenda: superioreautem parte sub umbilico arcte adstringebantur, [gap: Hebrew] ipsis dicta, Graecis Interpretibus priokelh=, h. e. feminalia, ut observat Hieronym. Epist. ad Fabiolam. Demum tertia adiecta est Vestis, sed qua [orig: quâ] perdiu frugi homines parce usi. Varro, Cat. sive de liberis educandis, Mihi puero modica una fuit tunica et Toga; sine fasciis calceamenta, equus sine ephippio, balneum non quottidianum. Quin fuere [orig: fuêre] politoribus iam saeculis, qui, priorum hominum instituro [orig: institurô] viventes, unica [orig: unicâ] veste, saltem per aestatem; quidam et per hiemen, essent contenti. Hinc de Agesilao Plut. in Apophthegm. Laconum, ipsum sfodrou= xeimw=nos2 o)/ntos2. quando erat hyenis intensa, solitum fuisse a)xi/twna h. e. sine tunica, in publicum prodire, tradit. Similiter apud Romanos Candidati, in Comitio, sine tunica prensabant, in Toga candida: quo vulnera militae accepra Populo ostentare possent, ut docet Plut. c. Rom. 49. Nec aliter Lycurgus orator Athenis causas egit, aut Cato Romae pro tribunali iudicavit, ut idem magnus Scriptor in Vitis eorum refert. Ubi vero inter Homines plus voluptati tributum, prior virtus mascula decrevit et corpora facta sunt alsiosa magis; alii tunicas plures gestarunt [orig: gestârunt]; alii easdem duplicarunt [orig: duplicârunt]: quidam et in exteriore ucste idem fecerunt. Galenus namque de usu part. l. 4. subobscure significat, suo [orig: suô] tempore Tunicas ficeri consuevisse sunqe/tous2, e pluribus pannis compositas et paxei/as2, crassas. Sed et plures simul gestare mos fuit: Quare nomina tum inventa, quibus Tunicam distinguerent e)xe/sarkon carni proximam (quae et o( endota/tw xitw\n Graecis, alicubi etiam *u(po/basis2 ) ab illa quae inter hanc et Togam assumebatur. Varro, de Vita Pop. Rom. Posteaquam binas Tunicas habere coeperunt, instituerunt vocare Subuculam et Indusium, de quibus vocibus vide supra. neque hoc apud Romanos solum, sed et alios, usu venit. Eustathius enim, Il. ss. duo genera xitw/nwn seu Tunicarum memorans, unum illorum e lino fieri solitum corpori adhaesisse; alterum, e)c ou)/lwn e)riwn, e mollibus lanis, compositum, intimae vesti superindui consuevisse, scribit. Eundem cultum Populis quibusdam Assyriae Strabo attribuit, l. 16. *xitw/n linou=s2 podh/rhs2, e)pendu/ths2 e)reou=s2 i(ma/tion leukon, Tunica linea talaris, nostae camisiae respondens, Tunica altera exterior lanea, et Pallium album. Apud Hebraeos vero tunicae interioris mentio rarior: quo minus probaile nonnullis DOMINUM nostrum, cuius vita universa simplicitatis et lito/thtos2 exemplum exstitit, illa [orig: illâ] usum fuisse. In Euangeliis certe nusquam illius comparet mentio: etsi habuit fortasse, sub Tunica inconsutili, linteamina quaedam, qualia feminalia ex Hieronymo supra descripta fuere [orig: fuêre]. Adeo que rem ex antiquis moribus aestimanti videtur Dominus noster vestes gestasse [orig: gestâsse], non, ut quidam olim putarunt [orig: putârunt], quinque; ac ne tres quidem; ut Euthymio placebat: sed duas tantum, Pallium sive Mehil et Tunicani inconsutilem, quam opus fuisse manuum gloriosae Virginis, antiqua [orig: antiquâ] traditione, proditum est. Nec obstat, quod e lana fuerit: illustrissimas enim puellas matronasque olim lanificio manus commodasse [orig: commodâsse], ex Suetonio discimus, ubi de filia et nepte Augusti, l. 2. c. 64. quod instirutum mansisse videtur usque ad Chrysostomi tempora, qui saeculo [orig: saeculô] suo [orig: suô], quod propter mulierum mollitiem illud a feminis transiret ad mares, convitium dixit, Homil. 34. Epist. prior. ad Corinth. Vide Isaac [orig: Isaâc]. Casaubon. Exercitat. 16. §. 84. et plura de Vestibus, apud Phil. Rubenium, Octav. Ferrarium, Alios, qui de Re Vestiaria ex professo egerunt, ut et infra, ubi varia Vestium genera paucis subnectemus. Non possum tamen non paulo prolixius Vestitus Hebraici, tum profani tum sacri, meminisse. Cum enim gentem istam continuo [orig: continuô] velut Legis sepro [orig: seprô], ita Deus inclusisset, ut nihil publicae privataeque rei, nisi ipso [orig: ipsô] Arbitro [orig: Arbitrô], agere posset; in Vestitu quoque, quaedam ei cavenda, quaedam observanda fuere [orig: fuêre]. Et quidem lanae linique fila vario [orig: variô] textu miscere, ac inter se confundere prohibiti, simplici munditie contenti esse tenebantur, Levit. c. 19. v. 19. Marem feminae, ac mulierem virili cultu (quod in quibusdam Gentilium sacris fiebat) conspici erat nefas, Deuteron. c. 22. v. 5. Idoloatrarum quoque in morem verticem attondere, aut genas turpare; porro ob luctus saevitiam corpus incidere, graviter verabantur, Levit. c. 19. v. 27. et 28. Contra Leges acceperunt, de vestimentorum fimbriis, quas [gap: Hebrew] appellant, deque Philacteriis, [gap: Hebrew] , et [gap: Hebrew] dictis. Iussi namque sunt Iudaei Lege Numer. c. 15. v. 38 40. et Deuteron. c. 22. v. 12. extremis oris Vestium filorum, coloris hyacinthini silvam seu peniculamenta quaedam, qualia e tela dependere videmus, attexere; ut mnemosyno [orig: mnemosynô] isto [orig: istô] de praeceptorum Dei observantia admonerentur. Talia et SERVATOREM gestasse [orig: gestâsse] colligitur ex Lucae c. 8. v. 44. Pharisari vero cum ambitiose nimis ista venditarent ac Religionis fere arcem in illa cultus divini lacinia ac particula constituentes, fimbrias palliorum suorum producerent, ac phylacteria sua ampliarent, non leviter a Domino reprehendunter, Matthaei c. 23. v. 5.

Addebant praeterea hisce filamentis capsulas quasdam, ex corio confectas, Legisque quibusdam titulis in scriptas, quas precaturi fronti vel brachiis praecingebant, et [gap: Hebrew] appellabant: quas quia aedium quoque postibus Magico [orig: Magicô] propemodum ritu, tamquam precamina et amuleta, averruncandis malis Spiritibus, affigebant, Phylacteria dixere [orig: dixêre]; ritus occasione deprompta [orig: depromptâ] ex Deuteron. c. 6. v. 4. --- 9. ubi tamen, paroemiali potius locutione, accurata eis Legis observatio inculcabatur, quam velut in oculis et manibus gestare, nec unquam obtutum vel gressum ab iis removere iubebantur. Vide Francisc. Burmannum, Synops. Theol. Part. 1. l. 4. c. 10. de Iudaeorum Vestitu. Sacras Hebraeorum Vestes quod attinet, quibus in Templo ministrare mos erat, Levit. c. 8. v. 7. 8. 9. Pontifici erant duplices. Aureae 8. et Albae 4. Illae dicebantur sic, non quod totae auro [orig: aurô] constarent, vel omnes auto [orig: autô] illusae ac interstinctae forent, sed quod qubusdam ex iis aurum varie intextum; reliquae autem coeteris eius vestibus ornatiores ac splendidiores erant: Tales fuere [orig: fuêre], Femoralia, Tunica, Baltheus, Cidaris, Pallium, Ephod, Pectorale et Frontale, e quibus quatuor priores etiam reliquis Sacerdotibus communes erant: omnes ex lino purissimo ac pretiosissimo. Atque in sacro hoc ornatu ministrabat Pontifex quottidie in Sanctuario, iuxtaque eum Scerdotes suo [orig: suô] ordine; neque sine his sacris operari ullatenus licebat: Imo ubi vel minimum ex iis deerat, Pontifex [gap: Hebrew word(s)] Defectus vestibus dicebatur habebaturque profanus. Istae, nempe Albae, quas Pontifex quoque habebat, quatuor erant, quatuor prioribus cognomines, Tunicae videl. Braccae, Cingulum, et Pileus seu Cidaris, atque e lino contextae. Quibus solus utebatur Pontifex, idque semel tantum in auno, cum piaculare Sacrum administraturus interius Adytum intraret: quo [orig: quô] peracto [orig: peractô], eas Vestes deponebat, sequente anno [orig: annô] novas rursus accepturus, vide Exodi c. 28. et Levit. c. 16. v. 4. - - 32. Ubi hae Vestes fuerint reconditae, quisque illarum curam habuerit, diximus supra, in voce Vestiarium, item in Vestiarius: addam hic [orig: hîc] quaedam de loco, tempore, et modo, illas gestandi. Et quidem, cum Ministeria universa, ex sortitione peragenda essent, conveniebant, iuxta Ephemeriarum vices, quolibet [orig: quôlibet] summo [orig: summô] mane in Liskat hagazith (loco [orig: locô], ad Templum, Synedrii Magni, ante eiusdem sessionis horam) et induebant ibi Vestes sacras, Sacerdotes illi omnes, qui Ephemeriae essent praesentis. Iam vero, ne Ministeria sacra turbarentur, si sunm cuiusque officium quisque non satis dignosceret, collocabantur illic in gyro universi illi, quos facile sic intuens Praefectus Sortium (munus in Templo celeberrimum) pro arbitratu suo, unum eorum aliquem seligebat, cuius pileum exuens statim induebat: in signum, ut in sortiendo is velut terminus esset. Dein consentiebant in numerum aliquem, tum Ministeriis diurnis integris, tum sortitioni idoneum, velut 60. 80. 100. 1000. plures paucioresque sortesque inibantur quatuor: Prima, de Altari cineribus aliterque purgando, eoque apparando et igne struendo; Secunda, de Immolationibus aliisque Sacrificiorum sollemnibus plerisque; Tertia, de Suffimentis; Quarta, de levandis membris Sacrificii in Altare. Tunc, dicente Praefecto [orig: Praefectô] Digitos extendite; per gyrum extendebat quisque digitum sive unum sive duos, sive etiam, ut quidam volunt, tres: sicque Praefectus ab eo, cuius pileum primo exuerat, incipiebat numerare, usque dum compleretur numerus, in quem consenserant Quo [orig: Quô] modo [orig: modô] Sortibus rite peractis prodibant inde, sacris induti Vestibus, ad munera obeunda sic sorte designati, coeteri autem Sacerdotes vestibus illis ab Aedituis exuebantur, sic ut eis earum nulla relinqueretur, praeter Femoralia, idque tantum usque dum vestes profanas essent induti; Tum enim et Femoralia sacra eis exnebant, vestesque cunctas arcis suis restituebant, qui huic rei praeerant modo memorati. Fuit vero sacrarum illarum vestium usus non nisi intra Templum, quod multis probat Seldenus: Unde et cineres elaturus Sacerdos, exuere vestes sacras, aliasque induere, iubetur Levitic. c. 6. v. 10. et 11. et cum e Sancto in Atrium exterius Sacerdotes egrediebantur, vestes suas, in quibus ministraverant, ibi reponere atque aliis vestibus sese induere sicque accedere, ubi Populus erat, tenebantur. Ezech. c. 42. v. 14. Quoties autem sacris induerentur, prius lavabant sese in Templo: Unde, tum quod stantes ac nudis pedibus rem divinam facerent, tum quod tenui lino [orig: linô] vestiti erant, quod saepius de die ponere ac sumere necesse erat, dum identidem lavare vel ministerium mutare opus habebant, frequentibus morbis obnoxii fuere [orig: fuêre]. Interim casu extraordinario [orig: extraordinariô] et necessitate ingruente, sacris Vestibus indutis extra Templum prodire licebat, quod tamen raro fiebat: ut de Iaddo Pontifice summo, cum toto Sacerdotum comitatu, obviam procedente Alexandro M. Hierosolymam venienti apud Iosephum, legimus. Addendum et hoc, licuisse Sacerdotibus Ministerii sui die toto [orig: totô] Sacras gestare Vestes, excepto [orig: exceptô] cingulo [orig: cingulô], quod cum singulare quid esset et sacrum reliquarum retinaculum, non nisi in ipso Ministerii actu, sumere fas erat, etc. Vide Ioh. Seldenum, de Synedriis Veter. Hebraeorum, l. 3. c. 11. ex Hebraeis Doctoribus, Maimonide inprimis Kalach, Celi hammikdasch, egregie hac de re disserentem. Hactenus de Vestibus. Partes in iis tres fuere [orig: fuêre], to\ sto/ma ut Graeci vocant, Latinis summa ora, quae circa collum, et humeros haerebat: h(pe/za, extrema vel ultima ora, quam ultimam fimbriam appellat Trebellium in Zenobia, c. 30. et medium, quod zona comprehendebatur in tunicis et aliis id genus vestibus, quae cinctuis erant; aut fibulis adstringebatur, ut in palliis, chlamy. dibus, et aliis id genus amictus; qua de re vide Salmas. ad Trebellium, d. l. et de ornamentis harum omnium hic passim. Earundum apud Romanos colores enumerat Nonius, Cymatilem, aut Marinum, Molochinum, Impluviatum, eos qui erant a Calta et Croco, Citrium, Ferrugineum, Ostrinum, Luteum, Violaceum, Pullum, Anthracinum etc. Albus, et Candens, laetitiae indicium, Pullus ac Niger, funeribus ac luctui congruebat, vide Laur. Pignorium, Comm. dle Servis, Thom. Dempster.

Paralipom. ad Rosin. passim, imprimis ad l. 5. c. 31. praeter Auctores supra laudatos: quibus adicere liceat Ovidium, de Arte amandi, l. 3. v. 169. s.

Quid de Veste loquar? Non iam, segmenta, requiro:
Nec quae bis Tyrio [orig: Tyriô] murice lana rubes.
Cum tot prodierint pretio [orig: pretiô] leviore colores:
Quis furor est, census corpore ferre suo [orig: suô]?
Aeris ecce color, tum cum sine nubibus aer,
Nec tepidus pluvias concitat Auster aquas.
Ecce tibi similis, qui quondam Phryxon et Hellen
Diceris Inois eripuisse dolis.
Hic undas imitatus, habet quoque nomen ab undis:
Crediderim Nymphas hac [orig: hâc] ego veste tegi.
Ille crocum simulat, croceo [orig: croceô] velatur amictu,
Roscida luciferos cum Dea iungit equos.
Hic Paphias myrtos: hic purpureas amethystos:
Albentesve rosas, Threiciamve gruem.
Nec glandes. Amarylli, tuae, nec amygdala desunt:
Et sua velleribus nomina cera dedit.

Versicolores vero vestes Lenonum ac Meretricum erant, ut supra diximus: de Coloribus Vestium, quibus personae Comicae olim pro ratione aetatis, officii, sexus usae, vide Iul. Caes. Scaligerum, Poetices l. 1. c. 13. adde quae de Coloriis retro dicta. De rugis Vestium, vide itidem supra. Ut vero pateat, quantus fuerit Romae mulierum in vestitu luxus, etiam nondum subacta [orig: subactâ] Asia [orig: Asiâ], nondum Orbis spoliis ac peregrinis delitiis bellicosa [orig: bellicosâ] Martis gente emollita [orig: emollitâ], placet ista Senis Plautini in Epidico Actu 2. sc. 2. v. 38. s. subiungere:

EP. Sed vestita, aurata, ornata, ut lepide! ut concinne! utnove!
PE. Quid erat induta? an regillam induculam an mendiculam?
impluviatam? ut istae faciunt vestimentis nomina.
EP. Utin' impluvium induta eat? PE. Quid autem istuc mirabile?
Quasi non fundis exornatae multae incedant per vias.
At tributus cum imperatus est, negant pendi potesse.
Illis, quibus tributus maior penditur, pendi potest.
Quid istae, quae vesti quotannis nomina inveniunt nova:
Tunicam rallam, tunicam spissam, linteolaum caesicium.
Indusiatam, patagiatam, caltulam aut crocotulam,
Supparum, aut subminiam, ricam, basilicum, aut exoticum,
Cumatile, aut plumatile, cerinum aut melmum, gerrae maximae,
Cani quoque etiam ademptum'st nomen. EP. Qui? PE. Vocant Laconicum.
Haec vocabula auctiones subigunt ut faciant viri.

Sed et Artificum catalogum, quorum industriam laslavit Vestiaria haec prurigo, videmus ex eiusdem Aulularia, Actu 3. Sc. 5. v. 33. s.

Sed hoc etiam pulchrum est, praequam ubi sumptus petunt,
Stat sullo, Phrygio, aurifex, lanarius,
Caupones, patagiarii, indusarii,
Flammearii, violarii, carinarii,
Aut manularii, aut murobathrarii,
Propolae, lintenaes, calceolarii,
Sedentarii sutores, diabathrarii,
Solearii adstant, adstant molochinarii,
Petunt fullones, sarcinatores petunt,
Strophiarii adstant, adstant semizonarii;
Iam hosce absolutos censeas: cedunt, petunt.
Trecenti cum stant phylacistae in atriis,
Textores, limbolaril, arcularii ducuntur: datur
Aes. Iamque hos absolutos censeas,
Cum incedunt infectores crocotarii,
Aut aliqua mala crux semper est, quae aliquid petat;

Quae omnia explicata habes, apud laudatum Ferrarium, ubi supra, Part. prior. l. 3. c. 20. et 21. Vide quoque, voce Femina. Coeterum omnis vestis apud Graecos aut e)pi/blhma, aut e)/nduma, aut amictui aut indutui fuit. Et quidem tunicae omnes endu/mata dicebantur et indutui erant, quae ad corpus pressule haerentes indutu illud comprehendebant. *)epiblh/mata vero, quae et priblh/mata, palliorum omne genus, quod coeteris vestibus circumiecta et superiecta vago [orig: vagô] et libero [orig: liberô] discursu eas ambirent: amictus et amicula quoque hinc Latinis dicta. Vide Salmas. ad Pallium Tertulliani, c. 4. Texebantur autem antiquitus, imo et sequenti aevo [orig: aevô] apud frugaliores, a feminis, matribus nempe, sororibus, cognatis, ut de Alexandro M. ex Curtio notum. Hinc Statius l. 9. Theb. v. 691. ubi de Parthenopaeo,

Lucentesque auro [orig: aurô] tunicas (hoc neverat unum
Mater opus) tenui collectus in ilia viclo [orig: viclô].

Quam in rem, vide plura apud Casaubon. ad Suetonii Aug. c. 73. ut et aliquid supra voce Oecus. Iisque intexebantur historiae, effigies, carmina, aliaque monumenta, uti pluribus docet Barthius in Saperstitionum Commentariis. Vide quoque Plinium passim, inprimis, l. 8. c. 48. ubi et de acu pingendi vestes arte, de qua aliquid supra iam diximus, ubi de Phrygionibus; nec non, ubi de Plaumariis, et Polymitariis. Textae porro aliae quottidianae erant, aliae pretiosae, quae premebantur ponderibus ac tormentis, ut splenderent, et in arca condebantur servabanturque, festivis tantum diebus et sollemnitatibus inde promendae ac sumendae. Seneca, de Tranquill. Animi c. 1. Non ex arcula prolata vestis, non ponderibus aut tormentis splendere cogentibus pressa. Vide quoque supra, ubi de Cataclistis. Erantque vel singulares, Graecis monaxai\, vel in synthesi struebantur certoque [orig: certôque] numero [orig: numerô] secundum species inter se iungebantur ac componebantur:

septenae autem vestes eiusdem coloris, facturae et materiae synthesiu unam constituebant, ut septem tunicae subsericae coloriae, septem purpureae, septem pallia auro [orig: aurô] sparsa etc. Vide supra, voce Synthesis. Quo vero odore redderentur commendabiles, baccar, heliochrysum, saliunca, poma etiam aurea interponebantur, uti ex Plinio passim discimus. Sic cum usus poscebat, depromebantur, et unguentis nonnumquam insuper odoribusque perfundebantur, cuiusmodi vestes tequwme/nas2 dictas, docet Salmas. ad Solin. p. 952. Induebantur autem, vel numquam deponendae, id quod in Elensiniis Sacris observatum, ubi, quam quis, dum intiaretur, vestem gestasset [orig: gestâsset], eam non prius exuebat, quam victa tempore omnino inutilis esset facta, Cael. Rhodig. l. 16. c. 9. Vel deponendae, cum exercitia, balnea, somnus, suaderent. Quibus defuncti vel resumebant, et cum detritae aliquantum essent, interpolabant: vel novis mutabant quottidie, uti Nero, et Heliograbalus, quos una [orig: unâ] veste bis numquam usos fuisse, legimus. Pertinent huc, quae de more adducendi vestes affert Casaubonus ad Suetonii Aug. c. 28. ubi et Graecorum verba kaqe/lkesqai et a)ne/lkesqai, in hac re usitata, explicat pluribus. Mutabant autem vestes prisci non solum, quoties nova veterem excludebat, uti loquitur Aurelianus apud Vopiscum: sed et in amicorum ac propinquorum periculis, Liv. l. 5. c. 20. In iudicio quoque non rei solum, verum etiam cognati, affines, liberti et familiares eorum, pro more veteri, vestem mutare capillumque submittere consuerverunt, Venul. l. 39. ff. dle iniur. qua de re plura apud Iac. Raevardum, Varior. l. 3. c. 6. Sed. et Vestes commutare milites iussit Chares, qui, cum vehementissima ingruisset tempestas, couspicatus milites vestimentis parcere, mandavit ut ea inter se commutarent: quo [orig: quô] facto [orig: factô] cum singuli alienarum vestium nullam rationem haberent, promptius id, quod imperatum fuerat, exsequebantur, apud Polyaenum, l. 3. Ut de mutatione illa, qua [orig: quâ] captivae bello [orig: bellô] feminae, cum ad Israelitarum coniugium et sacra transirent, inter alios ritus, utebantur olim, deque mundatione earum ceremoniali in V. T. in praesens nil addam. At mulieribus vestis cum virili, et viceversa commutatio, sub mortis poena, in Sacris vetita; idoloatris quippe in usu, vide supra Venus et infra quaedam. Etiam patriae vestis cum peregrina [orig: peregrinâ] permuratio, quippe cum morum ruina coniuncta, malum semper omen, et imitatio haec servitutis prodromus non vane creditus, uti ex sacris Scriptoribus profanisque, et experientia quottidiana, liquet affatim. Ut et haec addam, excutiebant Hebraei veftem, cum significare vellent hoc [orig: hôc] ritu et ominari imprecarique, aliquem a Deo suis bonis excussum iri, uti de Nehemia legimus in comcione vestis gremium excutiente, adversus eos, qui aes alienum fratribus remittere nollent, c. 5. v. 13. Timidiores, honoratiorem aliquem compellaturi, tangebant. Statius, l. 2. Sylv. 1. v. 197.

--- - timide primum vestigia iungit
Accessu lacito [orig: lacitô] summosque lacessit amictus:

ubi Barthium vide. Lugentes scindebant, de quo more idem passim, inprimis ad v. 171. eiusdem carminis, ubi plurimos in eam rem Auctores citat. Etiam in omni gravi commorione lacerabant, uti videre est apud Casaubon. ad Suetonii Aug. c. 52. Vide quoque supra, ubi de Luctu Veter. Alio [orig: Aliô] fine discidit vestem suam Traianus, pro obligandis videl. militum suorum vulneribus, bello [orig: bellô] contra Decebalum Dacorum Regem apud Dionem Nicaeum. Sed et caedebantur vestes, interdum pro corporibus, Sic Artaxerxes Mnemon Ducibus, si quid deliquissent, ignominiae loco [orig: locô] detractas vestes, flagellari iussisse, legitur, apud Plut. in Apophthegm. quod hodieque in Principum filiis obtinere, notum. Et praescindebantur. Sic toga, abscissis laciniis deformis, ignominiae causa [orig: causâ] sumi iussa, occurrit apud Val. Maximum, l. 2. c. 7. cuius moris vestigium quoque 2. Sam. c. 10. v. 4. ubi de Legatis Davidis Regis ad Channunem Hammonitarum Regem missis. Gravius id, quod Draconem Atheniensium Legislatorem, cum in Aegina insul. in Theatro sederet, vestium iniectu necatum legimus, apud Zuingerum, Theatro [orig: Theatrô] Hum. Vitae p. 1141. Nec omittendum, quod apud eundem Vestes sepeliri interdum cum mortuis consuevisse, apud Germanos veteres inprimis, exstat, ex Alex. Neapolitano, Genialium Dier. l. 3. c. 2. Certe solitos etiam Italos olim efferri honestissima [orig: honestissimâ] veste, notum ex Iuvenali, Sat. 3. v. 171.

Pars magna Italiae est, si verum admittimus, in qua
Nemo togam sumit, nisi mortuus

Nec hos solum, sed vulgo etiam Graecos Latinosque in more habuisse, ut comptiores efferrentur, quam vixissent, fuissequs kalw=n entafi/wn studiossimos, Casaubonus docet, ad Cimonem Nepotis c. 4. Sic in purpura [orig: purpurâ] Romae Censores, praetexta [orig: praetextâ] Magistratus, Graeci palliatos funerari mos, uti videre est apud Lipsium, Elect. l. 1. c. 5. Manutium 3. Quaest. 1. Alios. etc. Ne intactae plane discedant Vestes Militares, dicam verbo [orig: verbô], eas sub salarlo non fuisse comprehensas, ut a quo distinguuntur, apud Vopisc. in Probo, c. 5. et in Cod. Theodos. in quo diversi habentur tituli de Erogat. milit. annonae et de Veste mil. Illarum frequens inspectio, inter praecipuas prudentis Ducis curas, commendatur Vulcatio Gallicano in Avidio Cassio, c. 6. ubi illum septimo [orig: septimô] quoque [orig: quôque] die; Capitolino in Maximino, c. 10. ubi quottidie; in Gordiano, III. c. 28. ubi semper, id cum fecisse, adnotant, vide Casaubon. Not. ad Vulcatium, loc. cit. Salmas. ad Vopisc. in Aureliano, c. 7. ubi de praecepro illo huius Imperatoris oeconomico supra iam laudato, Vestis nova vestem veterem excludat. Militibus vero interdum et inter dona Vestes fuere [orig: fuêre], uti refert in Alexandro Sev. Lampridius, et diximus supra, ubi de Praemils eorum, qui in Veterib. Certaminibus victores fuere [orig: fuêre]. Sed et rubram vestem in Ducis tabernaculo erectam, apud Poenos, et in castris Annibalis praelii signum fuisse, habes apud Alexandrum Neapolit. Genialium Dierum l. 4. c. 2. Apud Lacedaemonios vero

eodem [orig: côdem] colore militum vestis tincta, ut alibi dictum etc. Plura hic [orig: hîc] passim. Addo saltem, de ritu veterum Christianorum, qui baptizandos toto [orig: totô] penitus corpore nudabant, postmodum illos veste candida [orig: candidâ] induebant, usque ad Bernhardi tempora in Ecclesia Latina observato; deque ordine vestium, quo [orig: quô] primum indusium, tum subuculam cum subligaculis seu fermoralibus, tertio stolam, quarto pallium, sumebant Veteres, varia reperiri, apud Vossium, de Baptismo, Disput. 1. thes. 6. 7. et 8. Heinsium, in Aristarch. c. 30. Lud. de Dieu, cui e)pendu/ths2 Ioann. c. 21. v. 7. ubi de Petro, vestis fuit inter indusium et stolam media, et Ioh. Casp. Suicerum, Thes. Eccles. in vocibus *)ape/kdusis2, *)/enduma, *)esqh\s2, alibi: qui postremus, etiam Festi duplici, Depositionis scil. sacrarum Vestium et Zonae B. Virginis, quae Graeci *kataqe/sia vocarint [orig: vocârint], et 2. Iunii ac 31. Augusti celebraverint, meminit, voce *kataqe/sion. Ab hominibus ad Gentilium Deos ut transeam, et illis sua velamenta ac amicula vestesque, quibus induerentur ac ornarentur, fuisse legimus passim. Lactant. l. 2. c. 4. Ergo his ludicris et ornatis et grandibus puppis et unguenta et tura et odores inserunt. His opimas et pingues hostias immolant, quibus est quidem os, sed carens officio [orig: officiô] dentium; his peplos et indumenta pretiosa, quibus usus velaminis nullus est. Notanrer pretiosa, plerumque enim talia haec vestimenta fuere [orig: fuêre], ac pa/sais2 tai=s2 tolutelei/ais2 a(\s2 plou=tos2 xorhgei=. ut Philo loquitur in Decalogi explic. onerata. Quam insaniam idem Lactantius pluribus traducit ibid. c. 7. et l. 6. c. 13. Arnob, adv. Gentes, l. 6. Alii. Imo Caligulae simulacrum, quod in templo stabat aureum iconicum, amiciri quottidie solitum veste, quali ipse uteretur, Sueton. in eo, c. 22. narrat. Vide plura apud Desid. Heraldum, Animadversionibus Arnobianis d. l.

a. Accubitales Vesies. b. Aesculapii Vestis, utpote Dii Graecanici, Pallium fuit et Crepidae, apud Q. Flor. Tertullian. l. de Pallio. g. Aestivae Vestes, supra. d. Alba, heroum, Imperarorum, et Phoebeiorum Antistitum etc. fuit. Vide Barthium, Adversar. l. 43. c. 3. et Animadversion. Papinianis ad l. 1. Achilleid. v. 11. ut et supra. e. Alethina, ex Graec. *)alhqinh\, quasi vera verique coloris, dicta est, purpura Imperatorum, quam purpuram principalem, et sacrum muricem et purpuram veri luminis, quoque Auctoribus, dici, observavit Salmasius. Purpureum enim colorem, per excellentiam, verum dixere [orig: dixêre]: Unde Chlamydes veri luminis Trebellius habet, c. 17. et Graeci a)lhqinon xrw=ma de purpura dixere [orig: dixêre]. Vide Octav. Ferrarium. de Re Vestiar. Part. 1. l. 2. c. 10. c. Ampla, pro molli, exprobrata Romanis, a Cicerone, Catilinar. 2. et Persis a Manilio. Vide Barthium ad l. 7. Theb. v. 658. h. *)/ashmos2, vide supra Asema. q. Assyria Vestis, eadem cum Serica et Medica, vide infra. l. Aurata Vestis, Ministrorum in conviviis, apud Romanos memoratur Lampridio in Alexandro Sev. c. 34. ubi earum usum hunc Imperatorem sustulisse, ait. k.. Aureae Vestes, apud Hebraeos dictae sunt, vestes Sacerdotales 8. quarum quatuor cum Sacerdotum vulgo Pontifex communes habuit, quibus opponebantur Albae dictae quatuor, quibus soli Pontifici, idque quotannis tantum semel, uti fas erat. Sed de his, vide supra. Etiam, extra sacrum usum, Veteres olim iam Vestes auro [orig: aurô] intexere variisque picturis exornare consuevere [orig: consuevêre], uti docet Virg. l. 1. Aen. Cydonius, Orat. de contemn. morte etc. Hinc inter Atheniensium quoque Vestiarias Leges fuit, quae Meretricibus auri in Vestibus usu interdiceret. In luctu tamen, nec in Graecia, nec Romae, aurum Matronae gestabant. Ioh. Meursius in Lycophr. l. Balnearis Vestis, Laena fuit hieme, aestate Lacerna. Lamprid. in Severo, c. 42. apud Octavium Ferrarium, de Re Vest. Part. 2. l. 1. c. 9. m. Baptizatorum in vetere Ecclesia, Vestes albae erant; symobolum lucis per S. Baptismum acceptae. Unde Dionysio Areopagitae fwtoeidei=s2 dictae sunt. Casaubonus, Exercit, 16. v. Bombycina, eadem cum Serica. c. Candida Vestis, apud Veteres Regia pariret et Sacerdotalis fuit: Graec. lampra\, a fullone candens. Ab eadem, apud Romanos Candidati. o. Cea Vestis, vide supra, ubi de hac Insul. p. Christianorum Vestes, pro aetate, dignitate, personis et conditione diversae, occurrunt apud Clementem, in Paedagogo, l. 3. c. 11. ubi albam Christianos maxime decere, addit. Vide et supra ubi de Ascetis et Monachis. r. Cirrata, apud Iul. Capitolin. in Pertinace, c. 8. Vide supra. Hinc Bicirris, h( di/krosos2, Salmasio, ad Solin. p. 186. s. Citrosa, h( squw/dhs2 apud Naevium, de qua multa habes apud Salmas. ibid. p. 952. et seqq. vide quoque hic [orig: hîc], ubi de Thya arbore. t. Clavata, Festo clavis intertexta, cui Recta opposita. Cum enim Cives Romani omnes tunica [orig: tunicâ] uterentur, factum est, ut Tunica Ordines distinxerit: Nam Senatores et Equites clavatam induerunt; Plebs sine clavis seu rectam. Vide, supra in voce Clavus. v. Coa, seu serica aut bombycina, ea dem cum pellucida: iam Plinii aetate viris promiscuo gestata. Eius crebra apud Poetas mentio. Vide Dempster. ad Rosin. l. 5. c. 31. et Octav. Ferratium, de Re Vest. l. 1. c. 20. f. Cenatoria, in hieme Laena, aestate Synthesis erat. Ferrarius, Part. 2. l. 1. c. 9. Servorum vero erat, sine veste exteriore, tunicatos et cinctos, vel etiam linteo [orig: linteô] succinctos, ministrare, Sueton. Calig c. 26. Esseni tamen, quod servitutem contra ius Naturae introductam dicerent, liberorum opera [orig: operâ] usi, caverunt ne ullam habitus servilis speciem inter ministrandum praeberent: ac propterea discincti et demissis vestimentorum alis in cenationem soliti sunt ingredi, teste Philone. x. Cointisa, vide supra. y. Communi. Romanorum Vestimenta, ut Ulpianus habet, fuere [orig: fuêre] quibus promiscue Mulier cum Viro utebatur. Ut primis temporibus Toga fuit, Rosin. l. 5. c. 31. dein Paenula, etc. Apud Stoicos Tribonium. w. Conchyliata, a purpurea diversa, de qua multa Salmas. ad Pallium Tertulliani, c. 5. aa. Corticea, Massagetarum fuit, apud Strabonem, Geogr. l. 3. Imo non alia primis hominibus tegumenta fuisse, successisse dein pelles, textilia demum, creditum olim. Arnob. adv. Gentes, l. 2. Quod corticibus contegi et amiciri desierint pellibus, postquam vestis excogitata est textilis. Et Lucretius, l. 5. v. 951.

Nec dum res igni scibant tractare nec uti,
Pellibus, et spoliis corpus vestire serarum.
Sed nemora atque cavos montis silvasque colebant,
Et frutices inter condebant squalida membra,
Verbera ventorum vitare, imbresque coacti.

Vide quoque Caspar. Barthium, ad Statium, l. 2. Theb. v. 276. ssss. Cotonina Vestis, Calecutensibus in frequenti est usu, Aloisius Cadamustus, Navigat. c. 58. gg. Crusta, cuius trama erat purpurea, subtemen alio [orig: aliô] colore infectum, privatis quoque permissa, sic tamen ut Scenicae et Mimae ea [orig: eâ] abstinere iuberentur, indigitatur leg. 11. Cod. Theodos. de Scenicis. Vide Salmas. ad Claudium Pollionis. c. 17. dd. Cucullata, quae cum cucullo, mixtum genus vestis erat, pallioli simul et tunicae usum praebens, de qua vide eundem, Not. ad Vopisc. Bonoso [orig: Bonosô], c. 15. nec non supra suo [orig: suô] loco [orig: locô]. ee. Cultellata, vide supra. zz. Deorum statuae suas quoque Vestes habuere [orig: habuêre], quibus qui illos induerent, Vestitores sunt appellati. Erant autem albae seu candentes. hh. *dia/xrusos2, aureo [orig: aureô] subtemine picta, vide eundem ad Alexandr. Lampridii. c. 41. qq. Domestica Vestis, priscis Romanis, non alia a forensi fuit, Toga nempe: Varro, de Vita Pop. Rom. apud Nonium. Postea alia domestica, forensis alia, Sueton. Vitellio [orig: Vitelliô], c. 8. Et quidem Manutius domesticam Vestem Lacernam fuisse suspicatur; Ferrarius vero, domi tantum tunicam fuisse adhibitam existimat: sic tamen, ut hieme plures tunicas usurparent, quod de Augusto, apud Suetonium, legimus. m. Duplex, quae instratui simul et amictui erat, ut pallium, toga etc. Item quae et pallii et tunicae vicem simul exhibebat, ut exomis servorum. Etiam, quibus altera subest, ut pallium laneum sericeo [orig: sericeô] panno [orig: pannô] duplicarum. Item quae tam fusa et ampla, ut in gerendo duplicari possit, quales diploi/+des2 Graecorum, quod primus duplicasse [orig: duplicâsse] seu duplicatum gessisse Diogenes, an Crates, legitur. Vide Salmas. ad Pallium Tertull. c. 5. kk. *)epi/shmos2, signis vel clavis intexta: qui si aurei essent, xruso/shmos2, et xrusw=|kata/pastos2 dicebatur. Vide Salmas. ad Alexandr. Lampridii, c. 41. ll. Equestris Vestis, i(ppikh\ e)sqh\s2, memorata Dioni, ubi de Severo, l. 74. eadem cum Militari sive Imperatorio fuit Paludamento. Alias Equitum Roman. Tunicas angusti illustrabant clavi: qui vero inter illos insigniores erant, dicti Illustres, non minus ac Senatores ius lati clavi habuere [orig: habuêre]. Ferrarius, l. 3. c. 14. mm. Exigua, humilis dicta et arcta, apud Spartian. in Severo Imp. c. 19. ubi Salmas. vide. nn. Familiaris, dicta est Ulpiano, qua [orig: quâ] ad familiam vestiendam usi Romani: Ut sagum, tunica, paenula, linteum, stragulum etc. cc. Ferro inviolabilis, occurrit apud Plinium, l. 8. c. 48. oo. Fimbriata, vide supra, ubi de Fimbriis. pp. Flascilones, vide supra. rr. Florida, fiebat e lana Earinatum ovium: Cuiusmodi vestes Graeca in consuetudine fuisse, testatur constitutio Syracusanorum, quae earum usu penitus interdicebat: et Lex Atheniensium, qua [orig: quâ] scorta iubebantur a)nqina\ forei=n. Mollitiei enim suspicione non carebant, unde Liber quoque iis indutus fuit. Interim et Reges Persarum Floridis usi leguntur, et Tunica picta, Romanorum eadem cum Veste florida nonnullis esse videtur, Dempster. ad Rosin. l. 5. c. 31. Ferrarius et varias et versicolores etiam appellaras vult easque mulierum proprias. Hinc apud Coos Sacerdos Herculis, femineam vestem indutus, sacra fecisse, legitur apud Plut. in Problem. Gr. eo quod Hercules Alciopi filiam ducens floridam vestem induerit. Interim et a viris aliquando, maxime in pompa ac triumpho, usurpats fuisse, ostendit ex Dione, l. 59. ubi de Caligula sine victoria triumphante: Part. 1. l. 3. c. 22. ss. Forensis apud Romanos, quae in Foro, seu foris adhibebatur, dicta est: Cuiusmodi fuere [orig: fuêre] Toga, Lacerna ac Paenula. Idem, l. 1. c. 27. tt. Fractilata, vide supra. uu. Frepata, vide supra stidem. ff. Graecorum, Pallium fuit et Crepidae. xx Gunna, vide supra. yy. Herbida, cuius mentio apud Cyprian. lib. de discipl. et hab. virg. a colore videtur appellata. Vide Dempster. l. 5. c. 31. ww. Hiberna, memoratur Pollioni, in Saturnino, c. 23. XXX. Tyrann. ubi hunc mittes cum sagis hyeme gravibus, aestate perlucidis, accumbere iussisse, ait. Vide Casaubon. ad August. Suetonii c. 82. aaa. Holoserica, vide suo [orig: suô] loco [orig: locô]. sss. Holovera, non alia quam o(lopo/rfuros2, Ferrario, i. e. tota purpurea, in qua videl. et stamen et trama purpurea esset. Eius usu privatis interdictum. Vide eum, Part. 1. l. 2. c. 10. ggg. Inconsutilis CHRISTI Vestis, Tunica fuit, diverso [orig: diversô] a textura vulgata artificio [orig: artificiô] confecta, Isac. Casaubono, Exercit. 16. §. 84. ddd. Initiatorum in Eleusiniis sacris, postquam usu iam detrita esset, Cereri et Proserpinae consecrabatur ex Lege. Non autem eas, nisi longo [orig: longô] iam usu tritas ac laceras, deponebant. Cum vero consecrabant eas, priusquam suspenderent, lacerabant, ac scindebant, ne quis in suum susum convertere posset, Hesych. Nonnullos ad infantum sibi fascias illas reservasse [orig: reservâsse], docet Interpr. Aristophanis Plut. Vide Sam. Petitum, Comm. in LL. Atticas, l. 1. tit. 1. eee. Insignis, apud Lampridium in Alexandro Sev. c. 33. eadem cum Graecorum e)pish/mw| vide Salmas. ad locum. zzz. ex Iunco, vide supra. hhh. Iusta, apud Tertullian. Pall. c. 1. qqq. Kirtellum, vide supra. iii. Lanea, vide supra. kkk. Langedum, supra quoque. lll. Laqueata, supra itidem. mmm. Liberi Patris, florida fuit. nnn. Linea, Sacerdotum fuit, non solum apud Hebraeos, verum etiam Aegyptios, aliosque, ut visum suo [orig: suô] loco [orig: locô]. zzz. Ludiaria, in Glossis Isidori, Histrionis tunica est, de qua vide Salmas. ad Pollionem inGallienis, c. 3. ooo. Lugubris, secundum quosdam nigri solum coloris fuit: Licetus vero Veteres indumentis funeralibus tres colores dedisse observavit, purpureum, album et atrum, de Lucernis Antiqq. l. 6. c. 12. Curopalata, de offic. Constant. auctor est, Patre Imperatoris mortuo [orig: mortuô] vel Matre vel Uxore, aut aliquo [orig: aliquô] e liberis vel nepotibus, Imperatorem alba vestimenta gestare, quandiu voluerit: deinde citrina assumere sine limbis et pretiosis praetexturis, postea uti consuevisse vestibus lamprai=s2, h. e. rediisse ad sollemnia et cultum assumpsisse splendidum ac

virentem, qualis Imperatorum esse solebat. ppp. Manicata, vide supra. rrr. Margaritis cooperta, Graec. katama/rgaros2 pe/plos2. Vide Salmas. ad Solin. sss2. S. Mariae Pestis, in L. Longobard. l. 2. tit. 37. §. 1. 2. velum est Sanctimonalium, Car. du Fresne, Glossar. ttt. Medica, vide infra. uuu. Mensale, vide supra. fff. Meretricia, apud Romanos, ultimis temporibus Toga fuit. Unde ad Ulpianum ff. de iniur. notant Iureconsulti Matronas a Meretricibus habitu discretas, quod [orig: quôd] illae stola [orig: stolâ], i. e. tunica [orig: tunicâ] talari assuta [orig: assutâ] instita [orig: institâ] et Palla [orig: Pallâ] uterentur; At Prostibula brevibus tunicis ad instar virilium et Toga [orig: Togâ] cogerentur uti. Ferrarius, Part. 1. l. 3. c. 23. Apud Athenienses floridas gestasse [orig: gestâsse] Scorta, diximus supra. xxx. Militaria Vestimenta, apud Graecos Romanosque fuere [orig: fuêre], Chlamys, Sagum, Paludamentum. Nam Tunica communis etiam paganis fnit. Hinc, sicut Toga pacis, sic Chlamys belli fuit insigne. Philostratus, l. 5. c. 45. klamu/dos2 h)ra/sqh kai\ stratiw/tou bi/on, Chlamydem et militarem vitam adamavit. Vide Octav. Ferrarium, Part. 2. l. 3. c. 1. yyy. Mortuis, cum sepeliebantur, apud Graecos Romanosque, Vestes fuisse additas, discimus ex Leg. XII. Tabb. Iis enim Decemviri funerum impensis modum praescribentes. ne plus quam tria ricinia seu tres Vestes cum mortuo conderentur urerenturve, Sancivere [orig: Sancivêre]. Similis apud Athenienses Lex fuit, a Solonelata. Vide Iust. Lipsium, Quaest. Epistol. l. 4. Ep. 7. de sudario cui CHRISTI Lazarique cadver involutum, dictum retro. www. Muliebria Vestimenta Ulpiano dicuntur, quae Matrisfamilias [orig: Matrisfamiliâs] caula [orig: caulâ] parata sunt, sicut iis Vir non facile sine vituperatione uti possit: Veluti Stolae, Pallae, Tunicae, Capitia, Zonae, Mitrae, Plagulae, Paenulae. Vide Rosin. Antiqq. l. 5. c. 31. Longe plura recenset muliebris luxus censuram agens Plautinus senex, Epidico [orig: Epidicô], Actu 2. Sc. 2. v. 38. ut vidimus: de Peplo et Theristro, vide suis locis. Muliebrem vestem Lycios olim, in luctu sumpsisse, ut deformitate cultus commoniti, maturius maerorem proicerent, refert Val. Max. l. 2. c. 6. ex. 13. Sicut contra virilem in bello adhibuit Zenobia. apud Treb. Pollionem, in XXX. Tyran, c. 30. et Puella Aurelian. in Histor. Gall. aaaa. Multitia, Iuvenali, Sat. 11. v. 186. memorata, muliebre vestimenti genus subtile fuit ac pellucens. Vopisc. in Aurelian. c. 12. Multitiarum Virilium meminit; sed id ipsum, quod addit, virilium, denotat proprie sequioris sexus haec vestimenta, secutis temporibus, ut et Holoserica, a Viris quoque usurpata fuisse. Ferrarius, Part. 1. l. 1. c. 20. bbbb. Mutatoriae. gggg. Nexiles. dddd. Nigra Vestis, in luctu usitata. Iul. Paulus I Ctus, Receptarum Sentent. l. 2. c. 21. Qui luget, abstinere debet a conviviis, ornamentis et vesta alba. Verum in funebri Epulo atratis esse non licebat, ut pater ex Cicerone in Vatinium. Interim albam quoque, imo et purpuream Vestem, funeribus adhibitam, ex Liceto supra docuimus. Sed et Cereris, et sacrificantium Inferis, nigra fuit. Vide Casp. Barthium ad Statium, l. 4. Theb. v. 477. eeee. Noctiluca, vide supra Picti. qqqq. Olympionicarum, florida erat seu palmata, de qua vide Car. Paschalium. Coronar. l. 6. c. 7. hhhh. Orale, supra. qqqq. Ostensionalis, vide supra. iiii. Papaveraca, vide ibi. kkkk. Ex Papyro, vide supra. llll. Pastorum, vide Pastor. mmmm. Pellucida Vestis erat serica seu bombycina; de qua diximus suo [orig: suô] loco [orig: locô]. nnnn. Persarum Reginis vestiendis ornandisque singulas Urbes annuas solvisse portiones, earumque quasdam capitis, alias colli, nonnullas brachiorum, aliquas pedum ornamentis comparandis conficiendisque fuisse destinatas, legimus. Sic Herodotus, Aegypti Reginis magnae cuiusdam Urbis reditus pro calciario, cuius meminit, ICtus, L. Diariis 12. ff. de alim. legatis, assiguatos fuisse, memoriae prodidit. Olim quoque Parisiis Reginae zonarium solutum esse, Orleansius refert, l. ausp. Iurid. c. 11. zzzz. Perversa, memoratur Senecae, de Ira l. 1. c. 16. Et si perversa induenda Magistratui Vestis. Nam Magistratus, mortis sententiam laturus, deponere praetextam solebat, ut eam perversam indueret, i. e. partem eius floridiorem ac initidiorem introrsus verteret. Ferrarius, Parte 1. l. 2. c. 4. oooo. Pexa, vide supra. pppp. Phala, itidem. rrrr. Philosophica, Pallium, vel potius Tribonium. Vide supra. ssss. *floi/nh Indorum, ex Phleo contexta, apud Herodotum, l. 3. Vide Salmas. ad Solin. p. 1004. et supra, in voce Phelos, item Scirpus. tttt. Picta, vide supta. uuuu. e Pilis camelorum, Iohannis Baptistae Vestus fuit, ut et veterum Christianorum, qui ad exercitia pietatis cilicia e pilis Camelorum contexta adhibuisse leguntur. Alia vero harum longe ratio fuit, ac earum, quibus Caspiorum Sacerdotes fuere [orig: fuêre] usi: cum cameli Caspiae mollitie lanae ipsos Milesios greges superarent, ut auctor est Aelianus, Histor. Animal. l. 17. c. 34. Vide Casaubon. Exercitat. 13. §. 6. yyyy. e Pinnae pilis confieri vestis solita, occurrit apud Procopium, de Aedif. Iustinian. Vide quoque supra, voce Pinna: ut et ubi de Papaveracis vestibus. xxxx. Plexilis, prius erat, quam Textilis. Plectebantur autem ex restibus, aut vinculis tiliaccis, inter se nexis et plexis in retis modum. Item ex papyro et iunco, et ex materia fluminea, quam Graeci flou=n dixere [orig: dixêre]. Vide Salmas. ad Pallium Teriulliani, c. 3. et supra Lusitana. wwww. Plumata, vide supra. aaaaa. Praelo subiecta ut splendesceret, memoratur passim. Seneca, de Tranquill. 1. Non ex arcula prolata vestis, non mille ponderibus aut tormentis speldnere cogentibus pressa. Idem Togam sic pressam perlucentem appellat, Ep. 114. ubi Scricam aut bombycinam, minus bene interpretatur Lipsius. Privata Vestis, apud Capitolin. in Pio, c. 6. quae horminibus privatis domi solum usui erat, dicta est. bbbbb. Prophetarum, villosa ac cilicina fuit, de qua vide Sam. Bochart. Hieroz. Parte posterior. l. 1. c. 2. ggggg. Prytanica, alba fuit, de qua vide Iul. Caesarem Scaligerum, Poetir. l. 1. c. 21. ddddd. Pfeudoalethina, apud Cyrpianum, de Cana Domini (ut vulgo creditur) est purpureae speciem habens, vide Salmas. ad Claud. Pollionis, c. 17. eeeee. Puerilia vestimenta Ulpiano sunt, quae ad nullum usum, nisi puerilem, pertinent. Ut Praetexta, Paenulae. etc. zzzzz. Pulla, in luctu adhibita est. unde Pullatorum Procerum meminit Iuvenalis, Sat. 3. v. 13. Vide Ferrarium, Part. 1. l. 1. c. 23. hhhhh. Purpurea, Imperatorum fuit et Magistratuum; Matronarum item: Meretricibus vero earum usu interdictum. Vide supra in voce Purpura. Etiam inter Lugnbrium Vestium colores purpureum fuisse,

ante dictum. qqqqq. Quadrapola, it. Quadrata, vide supra suo [orig: suô] loco [orig: locô]. iiiii. Rasa, ibid. kkkkk. Recta, Clavatae opposita, vide supra. lllll. Repti, itid. mmmmm. Roba quoque, nnnnn. Roccus et Rochetum. zzzzz. Romana Vestus, Toga fuit cum calceis, stante Republica [orig: Republicâ]: hacque [orig: hâcque] liberi a servis distincti. Postmodum vero, Toga ex usu recessit, neque ullum post eas, in libero ac servili vestitu fuit discrimen, Octav. Ferrarius, l. 3. c. ult. Vide quoque in voce Toga. ooooo. Rotunda, vide supra. ppppp. Rocundulum, itid. rrrrr. Rubra Herodis Iuvenis cuius meminit Iosephus, l. 14. c. 17. argumentum ut Casaubonus docet, dignitatis militaris aut elegantioris duntaxat cultus fuit, non vero Regii axiomatis: ut inde Baronius, purpureum potius, quam album, regium fuisse colorem, frustra probare satagat. Rufo [orig: Rufô] tamen limbo [orig: limbô] Reges usos fuisse, Hieronymus scribit in c. 27. Matth. Vide Casaubonum ad Sueton, l. 1. c. 79. sssss2. Rucharium, vide supra, ttttt. Sacra Vestalium Vestis cum sacrificabant Suffibulum erat: Sacerdotis apud Coos Herculis florida: Aegyptiorum Sacerdotum e lino fuit. De Hebraeorum Vestibus sacris paulo fusius supra actum. uuuuu. Sanguinei coloris, mortuis olim iniecta, in bello inprimis, vide Adrianum Behotium, Apophoret. l. 1. c. 14. et Barthium, Animadv. Papinianis, ad l. 5. Theb. v. 315. Alias candidis illi, utpote terum terrenarum Victores, ornati, ut vidimus. fffff. Sarciles, vide supra. xxxxx. Scaramanga itid. yyyyy. Scenicae Vestes, in Scenis adhibebantur: vide de iis pluribus agentem Iul. Caesar. Scaligerum, Poet. l. 1. c. 13. et seqq. wwwww. Sclavina, vide supra. aaaaaa. Scutulatae, vide supra. bbbbbb. Secta itid. gggggg. Senatoria, apud Romanos, Tunica fuit laticlavia: in luctu tamen angusto [orig: angustô] clavo [orig: clavô] erant contenti. Octav. Ferrarius, part. 1. l. 3. c. 12. Vide supra in voce Latus clavus. dddddd. Serica et Subserica, vide supra in Serica. eeeeee. Servilis, Colobinum fuit et Exomis. In conviviis ministrabant in fola Tunica eaque ferme linea et quidem succincti. Iidem penulati quoque et cucullati incessere [orig: incessêre]. Post Togas vero nullum in vestitu liberorum servorumque fuisse discrimen apud Romanos, docet Ferrarius, Parte I. l. 3. c. ultim. Ancillarum Vestis qualis fuerit, proditum non est. Verum cum Matronae stola [orig: stolâ] et palla [orig: pallâ] uterentur, facile est credere, utraque [orig: utrâque] Ancillis interdictum, atque ita Tunica [orig: Tunicâ] breviori ad medium crus pertinente, nulla [orig: nullâ] instita [orig: institâ] adsuta [orig: adsutâ], illas esse usas, qualem tunicam Meretriciam esse diximus, hoc tamen cum discrimine, quod hae togatae essent, illae tunicatae tantum. Idem, Part. 1. l. 3. c. 23. cccccc. Sigillata, vide supra, hhhhhh. Sorcotium, itid. qqqqqq. Soriculata, apud Plinium, d. l. ex spinae cuiusdam in Oriente lanugine confecta, ibid. iiiiii. Spatularia, supra. kkkkkk. Stragula Vestis, auro [orig: aurô] purpua [orig: purpuâ] depicta [orig: depictâ], de qua vide Salmas. ad Pallium Tertulliani, c. 3. llllll. subserica, similiter. mmmmmm. Subtile, vide supra, nnnnnn. Succa, itid. zzzzzz. Superpelliceum similiter, ut et Supparum, et Surcotium. At synthesina proprie, quae ad synthesin pertinebat, cui monaxh\ opposita, i. e. singularis. Inde pretiosa, vide supra, voce Synthesis. oooooo. Tebennia, vestimenti genus rotundum ac clausum, vide supra in hac voce. pppppp. Textura [orig: Texturâ] sola [orig: solâ] confecta, vide supra, ubi de Texendi arte. rrrrrr. Tricliniaria Vestimenta, quorum mentionem facit Labeo ICtus, l. 20. ff. de opt. leg. apud Aufidium, l. 1. dicta sunt, quae ornando instruendoque Triclinio fuere [orig: fuêre] idonea, ut tapetes, aulaea, aliaque huius generis. Vide Thom. Dempster. ad Rosin. l. 5. c. 28. ssssss2. Trium phalis Vestis, vide supra, ubi de Tunica Palmata etc. tttttt. Versicolor, quae et varia et florida, mulierum propria fuit: meretricum maxime et opulentarum. Artemidorus, l. 2. c. 3. Apud Coos sacerdos Herculis, quoties rem faceret divinam, eadem [orig: eâdem], ut et Sponsi ibidem, fuere [orig: fuêre] induti, ut diximus supra, ubi de Floridis actum, vide quoque in voce Versicolor. Sed et viris istiusmodi, vestes, maxime in pompa ac triumpho fuisse adhibitas, discimus ex Dione, l. 59. ubi Caligulam, sine victoria trium phantem, amici ac socii e)n e(sqh=sin a)nqhrai=s2, in Vestibus floridis, comitati leguntur: et l. 74. ubi, sub ingressum Severi in Urbem, hanc totam floribus et laureis coronatam, kai\ i(mati/ois2 poiki/lois2, ornatam fuisse, refert. uuuuuu. Virgata, vide infra in voce hac. ffffff. Virilia Ulpiano vestimenta dicuntur, quae ipsius Patrisfamilias [orig: Patrisfamiliâs] causa [orig: causâ] parata sunt: Togae et Tunicae, Palliola, Stragula, Amphitapa, Saga et similia. xxxxxx. Vitrea Vestis, eadem cum Pellucida. yyyyyy. Undulata Vestis dicta est, cuius textura undas imitaretur, Plauto, Epidic. Actu 2. sc. 2. v. 49. Cumatilis: vide infra in voce Undulata. wwwwww. Urbana Romanorum Vestis Toga fuit: Unde Severum Imperatorem in urbem venientem, usque ad portam equo [orig: equô] vectum et paludatum fuisse: ab ipsa vero porta, vestem urbanam i. e. Togam induisse, th\n politikh\n a)llaca/menon, ait Dio. aaaaaaa. Xerampelina, apud Suidam voce *)atrabatiko\n, Chlamys vocatur, a colore foliorum vitis arescentium, rufa scil. ex flavo et fusco temperato, etc. bbbbbbb. Xylina, vide infra. De Vestium vero speciebus, capitisque et pedum etiam integumentis, vide passim suis locis. De vocis notione, quatenus aulaeum notat, sacrarum aedium muris; vel pannum, altari aut circa altare appendi aptarique solitum, in Eccles. Roman. Vide Car. du Fresne, Glossar. et Macros Fratres in Hierolex.

VESTIS Medica memorata Tertulliano, de Pallio, c. 4. Vicerat Medicam gentem et victus est Medica [orig: Medicâ] veste, pro Persica veste, ut et Medica gens pro Persica sumitur; Alias Medicam vestem a Persica diversam facit Plutarchus in Alexandro, ubi Magnum hunc neutram harum vestium usurpasse [orig: usurpâsse] tradit, sed medium quoddam inter utrumque genus, Medica [orig: Medicâ] quidem moderatius modestiusque, Persica [orig: Persicâ] vero fluxius et inflatius. Sed Medicam vestem Tertullianus, l. c. accepit pro serica, more Graecorum, qui Medicam vocarunt [orig: vocârunt], quam posteriores sericam. Sequitur enim de eadem veste: Pectus, squamarum signaculis disculptum, textu pellucido [orig: pellucidô] tegendo nudavit et anhelum adhuc ab opere belli, ut mollius ventilante serico [orig: sericô] extinxit. De Alexandro M. loquens, ubi quam Medicam vocarat [orig: vocârat], textum pellucidum et sericum appellat. Procopius, Persic. l. 1. *au)th\ de/ e)stin h( meta/ea e)c h(=s2 ei)w/qasi th\n e)sqh=ta e)rga/zesqai, h(\n pa/lai me\n *(/ellhnes2

*mhdikh/n e)ka/loun, tanou=n de\ *shrikh\n o)noma/zousin: quae eadem verba referuntur apud Suidam, in voce *shrikh. Idem Procpoius, Vandal. l. 4. *)exrusofo/roun de\ ei)s2 e)piplei=ston, kai\ *mhdikh\n e)sqh=ta, h=n nu=n *shrikhn kalousin, a)mpexo/menoi. Unde haud dubium, eo [orig: eô] sensu Medicam vestem, Tertullianum posuisse. Nempe vestis est, quam Plinius ex Assyria bombyce texi solitam, solisque feminis usurpatam, sctibit: ideo autem Medicae accepit nomen, quia apud Persas Medosque frequenti in usu erat antiquitus, Serumque aut Indorum nullam adhuc aut exiguam Veteres habuere [orig: habuêre] notitiam, ante Alexandri expeditionem. Hinc pellucidam eam vocat, l. 41. c. 2. Iustinus, ubi, de Parthis, Vestis olim sui moris, posteaquam accessere [orig: accessêre] opes, ut Medis, perlucida et fluida. Assyrii vero et Medi, non ex alia bombyce vestes conficiebant, quam quae ad eos ex India afferebatur, eratque haec vestis serica, i. e. holoserica, et Assyria quoque vocabatur, vetita Viris apud Romanos, quorum primus eam Heliogabalus usurpavit. Vide Claud. Salmas. Notis in Tertullian. l. c. atque supra ubi de Bombyce et Serico: de vestitu vero veterum Medorum, Xenophontem, Cyri vitae l. 1. ubi pupureum fuisse demonstrat et graphice desc ribit; porro, Medorum, Persarum, ac Parthorum, plura apud B. Brissonium, de Regno Persar. l. 2. Addo saltem, a veste hac, qua Rex utebatur, Proceresque, quibus id honoris a rege concessum, his Purpuratorum nomen haesisse. Certe et tertullianus, Purpura, inquit, et aurum cervicis ornamentum apud Aegyptios et babylonias, insignia sunt dignitatis. vide etiam supra aliquid voce Doryphori, it. ubi de more Veste donandi, apud veteres hodiernosque Persiae Reges usitato.

VESTITI Haeretici Concilio Biterr. c. 16. quinam sint, vide supra Dogmatisiae.

VESTITOR inter Castrenses ministros, memoratur Lampridio in Alexandro Sev. c. 41. Aulicum ministerium in id contraxit --- ut annonas non dignitates acciperent Fullones et Vestitores et Pictores et Pincerna, omnes Castrenses ministri. Vide quoque Cod. de Casirens. et Minister. l. 3. Unde *kanstrisi/ous2 vocarunt [orig: vocârunt] recentiores Graeci Ministerianos Pontificis vel Patriarchae, qui eum vestiebant, ut videre est apud Codinum, de Offic. Aulae Constantinopolit. Ioannem, Episc. in Resp. Alios. Sic Vestitores Deorum et Vestitores divinorum simulacrorum, apud Firmicum, l. 3. c. 11. et 14. qui Dorum statuas vestitu exornabant. Inscr. Romae in Exquiliis D. Phedimo Vestitori M. Aug. Phaedo fratri piissimo. vide quoque Romam Subterran. l. 3. c. 3. Indidem et *bestiari/ths2, apud Cedrenum, et *besth/twr, apud Theophanem, quo [orig: quô] cognomine Cosmas, cuius Homilias quasdam recenset Allatius in Diatriba de Simonibus, specialiter insignitus est, Car. du Fresne, Glossar. purioribus Latinis a Veste, vide supra.

VESTMANNIA Gell. Vestmannie, provinc. Sueciae inter Uplandiam ad Ortum et Nericiam ad Occasum, Gestriciam ad Boream, et Sudermanniam ad Meridiem. Urbes eius sunt Arosia et Arboga.

VESTMARIA vulgo Westmorland, provinc. Angliae Borealis, ubi alias Brigantes ex parte. Inter provinc. Eboracensem, Lancastrensem, Cuinbriam et Dioecesin Dunelmensem. Oppida eius sunt Aballaba, et Candalia. Cum Cumbria provinciam hanc Scotis ademit Adelstanus, A. C. 929.

VESTMONASTERIUM vulgo Westmunster, urbecula Angliae, ad Tamesin, Londino adiacens ad Occidentem in Comitatu Midlesexiae. Ibi Regum Mausolaea.

VESTRICIUS Spurinna cum Annio Gallo, ad occupandas Paid ripas, ab Othone praemissus. Tacit. l. 2. Hist. c. 11. ad aevum Traiani vixit; egregius Dux, cui, auctore Principe, triumphalis statua decreta. Plin. Secund. l. 3. Ep. 1.

VESTROVICUM urbs Smalandiae, cum portu, in ora maris Baltici in limite Ostrogothiae, 55. mill. pass. a Calmaria in Boream, Westerwick.

VESULIUM vulgo Vesoul, urbs Comitatus Burgensis parva, sed culta, non procul ab Arari, ad amniculum in eum effluentem, in colle, 9. leuc. a Visuntione in Boream, 13. a Monte Bellicardo in Occasum. Pluries capta redditaque.

VESULLUM vulgo Vesoul, castellum in Sequanis seu Burgundia Comitatensi, memoratur in Chron. Divionensis Monaterii S. Benigni, quod ad A. C. 1052. deducitur: Rainaldus Comes (Sequanorum) iuxta castellum Vesullum dictum dedit Ecclesiam in honorem S. Georgii Sacratam, ut ibi construeretur Monasterum. Non procul est ab Arari fluv. appositum amniculo, qui in eum influit: in colle ardui montis situm esse, dicitur in Vita MS. Urbani Episcopi Lingonici, ubi Vesolense castrum appellatur. Hadr. Vales. Notit. Gall. Vide quoque, in voce Vesulium.

VESULUS mons Liguriae iuxta Alpes, inter ceteros clarissimus, ex cuius radicibus Padus gemino [orig: geminô] et visendo [orig: visendô] in iugi planitie fonte erumpit, Plin. l. 3. c. 19. Virg. l. 10. Aen. v. 709.

Ac velut ille canum morsu de montibus altis
Actus aper, multos Vesulus quem pinifer annos
Defendit. --- -- --- --

Hodie Monviso. Pars Alpium Cottiarum, inter Galliam et Italiam, seu inter Marchionatum Salutiarum et Delphinatum ad Occasum, 20. mill. pass. a Salutiis in Occasum, ubi fontes Padi.

VESUNA Petrocoriorum urbs in Aquitania. Perigort Villanovano. Vide Petrocorium.

VESUVIANAE Aquae eaedem cum Sebeto amne, teste Loffredo [orig: Loffredô]; qui ex Vesuvio fluens Tacito ad Neapolim sic dicitur.

VETAONIA nunc Vaadonia, vel Vandoma, pagus et coenobium in Portugallia. Lib. Concil.

VETERA Castra urbs German. inferioris apud Rhenum. Santen Pyramio et Baudrando in Ducatu Cliviae, prope Rhenum, 2. leuc. a Vesalia inferiore in Occasum, quot a Geldria in Boream, uti 3. a Rhenoberga. Berk vero Simlero. Huc duas legiones a Civile pulsas, concessisse refert Tacit. l. 5. Hist. c. 14. sub Vespasiano: e quo

loco collegit Valesius, Augustum Vetera castra condidisse, ut ibi duae legiones hibernarent, ad Germaniam superiorem et inferiorem in officio continendas. Erant autem illae quinta et decima nona primum, dein quinta et quarta decima: porro trigesima, sub Marco Aurelio Antonino, tandem vicesima prima legio sub Constantino M. hic [orig: hîc] castra sua habuit. Hadr. Vales. Notit. Gall. Item oppid. Vindeliciae in Bavaria ad Danubium, inter Ratisbon. ad Occasum, et Straubingam ad Ortum, 3. leuc. Pfeter Simlero.

VETERA Scuta cum corona Gall. vieux Escus a la Couronne, moneta aurea Francica, cusa a Carolo VI. pretii 50. sol. A. C. 1419. de qua vide Car. du Fresne, Glossar. voce Moneta, ut et supra, ubi de Scutis, monetae itidem genere.

VETERANNIO senex illiteratus sed bellicosus, in Illyrico ab exercitu Imperator proclamatus, sed a Constantio blanditiis imperio [orig: imperiô] exutus et lenissime habitus est, A. C. 351. Vide infra.

VETERANIUS Dux copiarum, sub constantio. Imperator in Pannonia proclamatus est, A. C. 350. quo [orig: quô] tempore et magnentius alibi Imperium arripuit. Quibus Imperator occursurus, Veteranium primo ab huius amicitia abstraxit, dein milites eius eo perduxit, ut Ducem suum, purpura [orig: purpurâ] deposita [orig: depositâ], privatum porro vivere coegerint. A. C. 351. Amm. Marcellin. Socr. etc.

VETERANUS miles vetus diu exercitatus, oppositus tyroni. Item post absoluta stipendia militia [orig: militiâ] dimissus, idem cum Emerito. Hos in fronte exercitus locandos esse, docet apud Homerum, Il. d. Nestor: cui Xenophon subscribit, Memor. l. 3. Nec e Romanis militiae doctoribus ab istis abit Vegetius, qui l. 3. c. 14. instructionis esse Legem ait, ut in prima acie milites exercitati Veteranique collocentur, quos ante Principes vocarint [orig: vocârint]. In his enim qui et aetate maturiores et usu confidentiores, utpote qui antea saepe salvi e periculis evaserunt, praecipue virtus militaris conspicitur. Idem sextum, h. e. ultimum ordinem a fortissimis item et scutatis, omnique armorum genere munitis bellatoribus teneri debere monet, quos Antiqui Triarios dixerint. Vide Matth. Berneggerum in Taciti German. Quaest. 25. Iisdem non exigua longae militiae praemia fuere [orig: fuêre]. Alexander certe Magnus, emeritis Veteranis primas in Theatris sedes assignavit, eisque, ut coronati spectarent, licere voluit. Cuius exemplo [orig: exemplô] Augustus milites similiter a plebe, in publicis Ludis, discretos habuit, idemque sanxit, ut, qui bello [orig: bellô] civili attrito [orig: attritô] patrimonio [orig: patrimoniô] equestrem amisissent censum, si eum a Parentibus accepissent, XIV. ordinum ius ne amitterent. Vide Iul. Caes. Scaligerum, Poetic. l. 1. c. 21. Praeter honores emeritum iis dabatur, quod quidam cum praemio perperam confundunt. Paulus enim ICtus, l. qui exsecubias et Menander ICtus, l. non omnes ff. de Re milit. distinguunt, et emeritum in agrorum possessione, praemium in pecunia ponunt. De agris, sueton. Aug. c. 13. Veteranos in Italiam reducendos et municipalibus agris collocandos. Lucanus, l. 7. v. 258.

De utroque Sidonius Apollinaris, l. 5. Ep. 5. Sueton. in Aug. c. 24. Decimam legionem cum ignominia totam dimisit, contumacius parentem; item alias immodeste mussionem flagitantes, citra commoda emeritorum et praemiorum, exauctoravit. Arrius Menander ICtus, l. 5. §. fin. ff. eod. Si post multum temporis redit, qui ab hostibus captus est, et non transfugisse constiterit, ut Veteranus erit restituendus et praemia et emeritum capiet. Quibus addi potest Dio Cocceianus, l. 54. et Claudian. in Consul. Theodori, v. 10.

Te quoque Naturae sacris Mundique vacantem,
Emeritum pridem, desudatisque remotum
Iudiciis, eadem rursus complexa potestas;
Evehit. --- -- --- --

Dicuntur et Commoda, eodem [orig: eôdem] significatu. Cicero, Philipp. 12. in fin. Multa enim falsa de me audierunt [orig: audiêrunt] Veterani, multa ad eos timprobi detulerunt, quorum commoda, ut vos omnes testes estis, semper ego sententia [orig: sententiâ], auctoritate, oratione firmavi. Vide quoque Sueton. Vitellio, c. 5. Et quidem Augustus, cuius iam supra mentio facta, quicquid ubique militum esset, ad certam stipendiorum praemiorumque formulam adstrinxisse, definitis pro gradu cuiusque et temporibus militiae et commodis missionum, ne aut aetate aut inopia [orig: inopiâ] post missionem solicttari ad res movas possent, legitur apud eundem, c. 49. Quo alludens Ovid. de Arte, l. 1. v. 131.

Romule militibus scisti [orig: scîsti] dare commoda solus,
Haec mihi si dederis commoda nules ero.

Vide Iustum Lipsium de Militia Romana, Dempster. ad Rosin. l. 10. Alios: nec non supra, Militares, it. Missicius.

VETERATOR Venuleio, l. ult. ff. de Aedilit.Edict. dictus est, qui ex venalitio novitiorum emptus, alicui ministerio praepositus, Novitium autem non tyrocinio [orig: tyrociniô] animi, sed conditione servitutis intelligi: nec ad rem pertinere, Latine sciat, nec ne, nec ob id Veteratorem eum esse, si liberalibus studiis eruditus sit. Unde constat, non tam spatio [orig: spatiô] serviendi, quam genere, causa [orig: causâ] et conditione servitutis Veteranos seu Veteratores aestimatos fuisse. Idem enim Veterator Ulpiano, qui Veteranus, L. ult. §. quotiens ff. de publ. et vectig. ut et Marciano, l. 37. ff. de Aedil. Edict. Si tamen novitia mancipia fuerint, non etiam veterana. Trita vero mancipia et veterana, quae reformare difficile esse Ulpianus ait, Novitiis opponuntur, cum ait: Praecipiunt Aediles, ne Veterator pro novitto veneat. Nam plerique solent mancipia, quae novitia non sunt, quasi novitia distrahere, ad hoc, ut pluris vendant. Praesumptum est enim, ea mancipia, quae rudia sunt, simplicicra esse et ad ministeria aptiora, ac dociliora, et ad omne ministerium babilia. Et Marcianus in favorem Publicanorum, l. ult. §. quotiens ff. de publ. et vectigal. Sunt, inquit, Veterana, quae anno [orig: annô] continuo [orig: continuô] servierunt, in urbe, non in agro: (rustici itaque servi Veterani non dicebantur) Novitia intelliguntur, quae annum non dum seruterunt, quotiens quis professus non est, in commissi poena est. Et quidem de Novitiis Cicero in Pisonem, c. 1. Nemo queritur, Syrum nescio quem de grege

Novitiorum factum esse Consulem: ut et Terentius, Eun. Actu 3. sc. 5. v. 34.

Abducit secum ancillas: paucae, quae circum illam essent, manent
Noviciae puellae. --- -- --- --

De fallaciis vero et praestigiis Venditorum, qui variis artibus venalium pubertatem avertebant; Novicia enim mancipia pluris, quam Veterana distrahebant, diximus supra in voce Venalis. Vide quoque supra Noviiii. Quia autem Veterator servus, diuturna [orig: diuturnâ] ac multiplici servitute astutus plerumque ac vafer evasit; Hinc Veteratores, ut Fesius ait, dici coeperunt callidi, a multa rerum gerendarum vetustare. Cannius.

Vide Laurentium Pignorium, Comm. de Servis et Tit. Popman, de Operis Servorum.

VETERAVIA vulgo Wetteraw incolis, Veteravie Gallis, tractus Germaniae et Franconiae, in circulo Electorum Rheni, inter Hassiam ad Ortum et Rhenum fluvium ad Occasum, Ducatum Westphaliae ad Boream, et ditionem Moguntinam ad Meridiem; dividiturque in 12. Comitatus, qui sunt Belstinus, le Comte de Beilstein, Comitatus Cattimeliboci, le Comte de Catzenelebogen, ditionis Hasso Cassellanae pro maiori parte, Dietiensis, le Comte de Dietz, Dillemburgicus, le Comte de Dillembourg, sub proprio comite, Hadamarius, le Comte de Hadamar, nuper Principatus titulo [orig: titulô] insignitus Nassoviae gentis, Idenstinus, le Comte d Idensiein, Isenburgicus, le comte d'Issembourg. Nassovius, le Comte de Nassau, nuper Principatus titulo [orig: titulô] insignitus, unde orta est domus Nassovia celeberrima, et Principes Arausicani, Sigensis, le Comte de Sigen, Solmensis, le Comte de Solms, Vilburgensis, le Comte de Veilbourg, et Visbadensis, le Comte de Visbaden, in ditione Electoris Moguntini. Oppida autem praecipua totius provinciae sunt Dietia, Hadamaria, Nassovia, Sigenum et Solma.

VETERESPICTAVI vulgo vieux Poitiers vicus Galliae ad Clennum, non longe ab eius et Vigennae confluentibus, haud procul a castro Heraldi. Hic [orig: Hîc] Carolomannus et Pipinus regnum Francorum, quod a morte patris novem vel decem menses pro indiviso ambo possederant, summa [orig: summâ] inter se concordia [orig: concordiâ] divisere [orig: divisêre], a. C. 742. Vide Hadr. Vales. Notit. Gall.

VETERUS Gall. Lac Veter, lacus amplus Sueciae, inter Westrogothiam et Ostrogothiam provinc. ad 80. mill. pass. extensus, a Septentrione in Merid. Eum circumdant Vadstena et Ionecopia.

VETO sollenne Tribunorum Plebis verbum, quoties Patrum decretis vel etiam Collegarum actionibus, intercederent, vide supra Tribunus.

VETRASINUS an, quod saepius ad bestias pugnasset [orig: pugnâsset], famosus, memoratur Capitolino in Marco, c. 12. Quum quendam Vetrasinum famae detestandae honorem petentem moneret, ut se ab opinionibus populi vindicaret, et ille contra respondisset, multos, qui secum in harena pugnassent [orig: pugnâssent], se Praetores videre, patienter tulit.

VETRONIUS Thurinus, quod iis, qui aliquid ab Alexandro Im peratore peterent, patrocinium et operam suam vendidisset, multa interim mentitus, alligatus stipiti, subiecto [orig: subiectô] igne et humida [orig: humidâ] materia [orig: materiâ], fumo [orig: fumô] exstinctus est, adiecto [orig: adiectô] elogio [orig: elogiô]: Fumo [orig: Fumô] punitur qui fumum vendidit. Lamprid. in Alexandr. c. 36. Aliis Voconius dicitur.

VETTINGA vicus Helvetiae, ad Limagum, infra tigurum, non longe a Thermis Helveticis, Abbatia [orig: Abbatiâ] Ordin. Cistertiensium et antiquitate illustris. Hic [orig: Hîc] in vetusto lapide inscriptio visitur, Isidi Deae facta; quam referunt Guillimannus, p. 123. Stumpf. Chron. l. 6. Russingerus Antiquarius Basiliensis, Iohan. Bapt. Plantinus, Helv. Antiq. et Nov. etc. Vide Wettinga. Latine Monasterium Maris Stella appellatur, et originem habet a Dominis Rupertivillanis ad Lacum Tigurinum. Cum enim Hartmannus, comes Dillinganus et Kyburgicus, bona sua, quae Vettingae habebat, Henrico Rupertivillano certa [orig: certâ] pecuniae summa [orig: summâ] vendidisset, A. C. 1227. hic haud multo post, Monasterium ibi moiiri coepit, quem in finem aliquas centenas argenti marcas, Eberhardo de Salem, Abbati numeravit, insuperque quae in Urio pago, per uxorem Annam Comitem Hombergicam possidebat, eodem contulit. Secuti dein Nobiles vicini, certatim munificentia [orig: munificentiâ] sua [orig: suâ] coeptum opus auxere [orig: auxêre], reditibusque locupletibus Monasterium dotavere [orig: dotavêre]. Henricus Wassersteltzius Baro, Hartmannus Comes Kyburgicus Pater et Fil. Ulricus Liebenbergius Burggravius Rhenofeldensis, Lutoldus Regenspergicus, Aliique. Sic ut opes Abbatum in immensum creverint, e quibus Georgius Mullerus Badensis, cum toto Conventu, A. C. 1529. die 18. Augusti exuto [orig: exutô] cucullo [orig: cucullô], et Missa [orig: Missâ], imaginibus ac ceremoniis Pontificiis abolitis Euangelio nomen dederunt, ac Tigurinis Bernensibusque se iunxerunt: verum, anno [orig: annô] sequente restitutis Latinis ritibus, Abbas e Monasterio descessit Tigurum, ibique reliquum vitae degit; Monachi vero hinc inde dispersi, partim Tigurino in agro, partim alibi locorum, Euangelium annuntia [orig: annuntiâ] runt. Contra ab Helvetiorum Cantonibus Latinorum rituum retinentibus, Abbas Suffectus est A. C. 1532. qui A. C. 1507. Monasterium, incendio [orig: incendiô] excitato [orig: excitatô], tantum non penitus in cineres Monachus redegerat etc. Sepultus fuit in hac [orig: hâc] Abbatia Albertus Imperator ad Vindonissam A. C. 1308. Nobilitatis insidiis sublatus; donec corpus eius Spiram inde transferretur. Nec omittenda est hic [orig: hîc] inscr. cuius mentio facta; sic autem habet: Deae. Isidi. templum. a solo. L. Annusius. Magianus. de. suo. posuit. vir. Aquensis. ad. cuius. templi. ornamenta. Alpinia. Alpinula. Coniunx. et. Peregrina. Fil. XC. dederunt. l. d. d. Vicanorum. Vide Stumpfium, loc. cit.

VETTIONENSES et VETTONENSES, populi Umbriae, quorum oppid. Bittonio, quasi Vettonium, olim Episcopale inter Mevaniam 6. et Perusiam 8. mill. pass.