December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised


image: as0001

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS QVARTVS Literas R, S, T, V, X, Y, Z, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.



image: as0002

[gap: blank space]

image: s0001

[gap: illustration]

page 645, image: s0771b

VIMARIA vulgo WEIMAR, urbs Thuringiae, ad Ilm amnem, 3. milliar. Germanic. ab Erfordia in Ortum, Ienam versus 2. et Naumburgum 5. olim Ottonis Imperatoris sedes, sub Duce e domo Saxonica. Hinc Bernardus Dux Weimar. bello [orig: bellô] celeberrimus, mortuus A. C. 1639. Neoburgi ad Rhenum, Lineae Vimariensis auctor fuit, Ioh. Wilhelmus, filius Ioh. Friderici Electoris, cuius maior natu Ioh. Fridericus II. Gothanam orsus est. Hic Ioh. Wilhelmus genuit Frid. Wilhelmum Aldenburgici et Iohannem Vimariensis rami conditorem: quorum hic pater fuit Ioh. Etnesti, Friderici, Bernardi fortissimi Ducis, de quo vide supra, Wilhelmi (cuius filii Iohannes Ernestus Vinariae habitat, Adolfus Wilhelmus Isenacum sortitus est, Ioh. Georgius, Marcsulam obtinuit, et Bernardus Ienam nactus est) ac Et nesti, qui Gothanam denuo lineam inchoavit. Vide Phil. Iac. Spenerum, Syll. Geneal. Histor.

VIMEN ex vico vel vincio, quasi Vincimen, olim, cannabis usu nondum cognito [orig: cognitô], funibus contexendis inserviebat. Inde est apud Calpurnium, Eclog. 3.

Quod si dura times etiam nunc verbera Phylli,
Tradimus ecce manus, licet illae Vimine torto [orig: tortô]
Scilice, et lenta post tergum vite domentur.

Homerus, Il. l. v. 105.

-- *di/dh| mo/xoisi lu/goisi.

Vide quoque Theocritum, Idyll. 1. Car. Paschalium, Coronar. l. 1. c. 13. et 14. ubi de vinculis coronarum, et Meursium, Not. in Lycophr. Est nempe Vimen virgultum viendo aptum: e quo praeter ca, quae vulgo indeconfiunt, calathos, crates, alia, scuta Spartaco [orig: Spartacô] et copiis eius contexta, corioque [orig: coriôque] tecta, memorantur Frontino, l. 1. c. 7. ex. 6. Vimineam caveam perdicis venatoris, habes supra, ubi de eo: Vimincarum navium meminit Solinus, c. 22. ubi de Britannis, Navigant autem vimineis alveis. Quas vitiles vocat Plin. l. 7. c. 56. Sed vitile latius patet, vimineum autem id solum, quod e vimine textum est. Salmas. ad Solin. p. 245. Buticulas vitreas vimine circumtexto muniri solitas habes supra in Phleos. Immani magnitudine simulacra ex viminibus contexta, quibus inclusi homines, succenso [orig: succensô] igne, exanimarentur, habuisse veteres Gallos, legas apud Caesarem, de Bello Gall. l. 6. c. 15. ubi de a)nqrwpoqusi/a| eorum etc. Alium viminis usum indigitat Aldhlmus, de Virgin. Prosa, cum virgulis et nodosis viminibus caederetur. Et versu,

-- et geminas vernanti vimine virgas.

Scilicet sceptrinae virgae, et sceptrinum vimen, ut idem alibi vocat, eodem [orig: eôdem] fine inserviit, quo [orig: quô] sceptrum ferulae memoratum Ausonio etc. Vide Io. Frid. GRONOV. Observat. in Scriptor. Eccl. c. 15. ut et in vocibus Crates, Gerrae. Viminalis et Vimineus, inprimis vero supra ubi de Sinensium mirabili vimine, quod rota Lusitanis, incolis Teng appellari diximus. Ut verbum addam de usu Viminis sacro, r(ipi/dion, seu canistrum vimineum, in quo S. Eucharistia reposita, occurrit in Liturgia S. Basilii, o( diakonos2 a)piti/qhsi ta r(ipi/uion, Diaconus reponit sportam: apud Hieronym. Ep. ad Rusticum Mon. Nihil illo [orig: illô] ditius, qui corpus Domini canistro vimineo [orig: vimineô] -- portat etc. in cuiusmodi sportis panis mysticus ad aegros deferebatur, uti hodie in pyxide argentea deaurata. Habuisse autem r(ipi/dia illa formam Cherubinorum, cum 6. alis, discimus ex Hist. Concil. Florent. sect. 3. c. 17. Sed et r(ipi/dia cartalii fuere [orig: fuêre] seu cophini, in quos componebant sacram supellectilem, cum a mensa in Sacratium referenda esset, Chron. Alexandrinum ad annum Heraclii 14. Olymp. 351. Nempe r(ipi\s2 vas e)n r(i/pou, e vimine, unde r(ipi/dion. Alia notio vocis, in Liturgia Iacobi, Constit. Apost. l. 8. c. 12. ubi muscarium notat, in Liturgia, usurpari solitum, vide Cl. Suicerum, Thes. Eccl. voce *(ripi/dion.

VIMINA fluv. unde ante annos 500. pagus Vimnau nomen accepit: dein Aucias, vel Aucus dictus; nunc Brisellae nomen habet. Mabilioni tamen amniculus est, qui circa vicum Vime ortus, ei nomen suum dedit, ac vicum Frestemeudes aliosque alluit, et apud Gamapium in Brisellam influit. Hadr. Vales. Notit. Gall.

VIMINACIUM vide Viminatium.

VIMINALIS collis dictus est Romae, quod ibi Viminum silva fuerit: vel a Iove Vimineo, quod ibi eius arae sint. Inde iViminalis via, quae ad collem illum ducit et porta. Vide Porta.

VIMINATIUM Mysiae superioris oppid. Ptol. Vidino Nigro: Wuczidern Lazio, in Servia ad Danubium, Archiepiscopale et Satrapae sedes. Item urbs Hispan. in Vaccaeis, Antonin. Item pagus Galliae Celticae ad Rhodanum fluv. et Lugdunum urb. Aelian. Spartian. Vimy Paradino. Baudrando est pagus cum castro ad Ararim, 2. leuc. supra Lugdun. in Boream, in ipso limite Bressiae et tractus Dombensis. Hic [orig: Hîc] Severus Imperator quum irei contra Albinum, filium suum maiorem Bassianum, apposito [orig: appositô] Aurelin Antonini nomine, Caesarem appellavit, ut frairem suum Getam, ab spe Imperii, quam ille conceperat, submoveret, apud Spartian. c. 10.

VIMINEUS seu VIMINIUS, epitheton Iovis, apud Romanos, unde collis Viminalis, quod ibi arae Iovis Viminii, aut quod ibi Vimineta fuerint. Eius hodie maxima pars inculta iacet, facitque cum Esquiliis quintam urbis regionem: Hinc quoque porta Viminalis. Vide Rosin. cum notis Thom. Dempster. in Antiquit. Roman. l. 1. c. 9. et 11. et supra in voce Viminalis.

VIMPINA vulgo WIMPFEN, urbs parva Sueviae, Imperialis, ad Necarum, ubi recipit Coccarum et Iaxtum fluv. 2. leuc. infra Hailbrunnam in Boream, 5. ab Heidelberga in Ortum.

VIMUTIUM castrum munirum Angliae, cum portu capaci, in Dorcetia et in ora maris Britannici prope Vindelim Insul. et 6. mill. pass. a Dorcestria in Merid. Veymouth vulgo.

VINALIA festum erat apud Romanos duplex: Iovis et Veneris. Quorum istud Kalend. Maii, illud mense Augusto [orig: Augustô], 14. Kalend. Septembr. celebrabatur. De quibus vide Thom. Dempster. Antiqq. Rom. l. 4. c. 4. 12. et Paralip. ad c. 12. ut et Ios. Scaligerum,


page 646, image: s0772a

Castigationibus ad Festum. Priora, quae vocabant, Fasti Kalendares 9. Kal. Maias adscribunt, de quibus adeundi Ovidius, Plutarchus, Plinius, Alii. Secunda, Vin. F. P. i. e. Vinalia Feriae Publicae iisdem Fastis illis signata 14. Kal. Sept. imo eundem iis feriis diem Vatro de Re R. tribuit, et Vinalia Rustica intelligi, ait. Ea Veneri dicata fuisse Vir Doctiss. notavit; cui reclamat idem Varro de L. L. l. 5. Vinalia a vino. hic dies Iovis, non Veneris: adsentit Festus in Rustica. Curam eius rei non levem in Latio fuisse, addit Varro; nam aliquot locis vindemias primum a Sacerdotibus factas, et quiem publice, idque Romae praesertim, item Flaminem Dialem vindemiam auspicari solitum, et ut ius esset vinum legere, agna [orig: agnâ] Iovi fecisse. Astipulatur Festus, Calpar, inquiens, vinum novum, quod ex dolio demitur, sacrificii causa [orig: causâ], antequam gustetur. Iovi enim prius sua vina libabant, quae appellabant sestae Vinalia. Vide Stewechium, Electis ad haec Arnobii l. ult. Aesculapii geritur celebraturque vinea: colunt enim Dii vineas, et longis ab vasionibus contracti exprimunt vindemiatoribus, vinum: et infra Vindemiamus nos homines: et Deos rentur, et credunt suas ducere atque agitare vindemias. Atque hat in re adhibita formula de Vino inferio, de qua idem luculentissime in praecedd. Vide et l. 4. Quod vero de Aesculapii vinea ait, quid illud sit, N. L. de Venere, clara res etc. Vide et infra Vindemia.

VINANTIUS Gualterus, vide Gualterus.

VINARIA oppidul. Palatinatus inferioris Weinheim vulgo, in via montana, seu tractu Bergstrass.

VINARII apud Lamprid. in Alexandro Sev. c. 33. Corpora omnium constituit, Vinariorum, Lupinariorum, Caligariorum--hisque ex sese defensores dedit: Negotiatores Vini sunt, quorum corporis meminit etiam vetus Inscr. Romae,

C. SEN - - - O. REGULIANO. EQ.

R. DIFFUS. OLEARIO. EX. BAETICA.

CURATORI. EIUSDEM. CORPORIS. NEGOT.

VINARIO. LUGDUN. etc.

Lenonibus iunguntur, apud Aur. Victorem, in Caesarib. c. 33. Inter haec ipse (Gallienus) opinas ganeasque obiens, lenonum ac vinariorum amicitiis haerebat: quemadmodum vina et stupra coniunxit Treb. Pollio in eodem c. 16. In specie Negotiantum vini Supernatis et Ariminensis, mentio fit Romae in veter. itidem Inscr. apud Iac. Sponium, Itiner. Parte 3. p. 38. Alii fuere [orig: fuêre] Popinarii, de quibus idem Lampridius paulo post, ut et in Vita Heliogabali. Sed et Vinarius, recentiori aevo inter Monastica officia, occurrit passim, isque sic dicitur, cui Vini cura incumbit. Vinarius Conventus, in Tabul. Cisoniensi an. 1266. Frater Vinarius, in Vita Bernardi Poenit. num. 81. Custos Veni, apud Bern. Monachum, in in Consuetud. Cluniac. quem solum ab Abbate institui et destitui non posse, docet ex Hist. Monasterii praefati Cr. du Fresne, Glossar.

VINCA Pervinca semper viret, in modum lineae foliis geniculatim circumdata. Topiaria herba, inopiam tamen florum aliquando supplet, in coronamentis scil. Plin. l. 21. c. 11. antiquitus Vica Pervica Appuleio Victoria; quod vinceret pervinceretque iniuriam temporis ac semper vireret. Vide supra Vice Pota. Clematis dicitur Dioscoridi, cuius folia lauro similia, unde et chamaedaphnes nomen ei a Plinio tributum, sed quae longe diversa ab ea, quam Dioscorides et Stephanus eandem cum Alexandrea faciunt, uti pluribus docet Salmas. ad Solin. p. 403. et 404.

VINCAMUS vox olim in more, cum vesperi lumen inferebatur, scil. tenebras, subintelligitur. Verum per se innocens exilii occasio fuit, apud Amm. Marcellin. l. 16. ubi quendam Agentium in rebus, in Hispania, ad cenam invitatum, cum inferentes vespertina lumina pueros exclamasse [orig: exclamâsse] audisset ex usu, Vincamus, interpretatum arrociter, delevisse nobilem domum, referr.

VINCAS vide infra Vivas.

VINCE Luna a superstitiosis olim Lunae laboranti ac deliquium patienti acclamari solitum, ne a Sole scil. se vinci pateretur. Indiculus Superstit. et paganiar. in Concilio Liptin. A. C. 743. De Lunae delectione, quod dicunt Vince Luna. Id quod fiebat magna cum vociferatione, uti videre est apud Maximum Taurin. Homil. de defectu Lunae. Unde Eligius apud Audoenum, in vita eius, l. 2. c. 15. Nulfus si quando Luna obscuratur, vociferari praesumat. Addebatur ei iuvandae aeris tinnitus, ut auctor est Plut. Aemilio [orig: Aemiliô]. et Tacitus, l. 1. Annal. c. 28. tubarum clangor, teste Farnabio [orig: Farnabiô], ad Hyppolytum Senecae, v. 790. aliaque maleficia. Beda, de Rom. peccator. c. 21. Quando Luna obscuratur, vel clamoribus suis, vel maleficiis, sacrilego [orig: sacrilegô] usu, se defensare posse confidunt. Nempe tunc Lunam a Sole impeti credebant. Sicut Turcae hodieque ab horribili fera vim pati, et Indi, usque ad sanguinis effusionem flagellari, cum eclipsim patitur, hubent persuasum, vide P. de Valle, Itiner. Part. 2. Octav. Ferrarium, Origin. Ital. voce Glubiana, Car. du Fresne, Glossar. etc. nec non supra Ecclipsis, it. Luna.

VINCENNAE vulgo VINCENNES, castrum Galliae, in provinc. Insulae Franciae cum palatio superbissimo recens excitato a Ludovico XIV. Distat Lutetia [orig: Lutetiâ] 1. leuca [orig: leucâ] in Ortum Latiniacum versus. Baudrand. Valesio melius Vicenae, quod vicenis Lutetia [orig: Lutetiâ] stadiis abessent. Philippus August. Rex A. C. 1183. nemus Vicenarum, hactenus patens muro [orig: murô] cinxit, hinnulosque cervorum, damulas et capras silvestres, e tota Normannia et Aquitania collatas, ei inclusit. Ibi dein Prioratum B. Virgini instituit, et Monachis Grandimontensibus eum contulit. Sed et in nemore isto, iam tum regia erat domus: et Ludovicus X. fraterque eius Carolus IV. ut et Carolus IX. ibi decessere [orig: decessêre]. Castellum ibi inchoavit Philippus Valesius A. C. 1337. ad tertiam contabulationem perduxit Iohannes eius filius, consummavit Carolus V. ibi natus. Vulgo Vincennes, aut le bois de Vincennes: quod distinguendum a Bellitate Beaute, castello regio in vicinia, Notit. Gall. in voce Parisii.

VINCENTIA vide Vicentia.