December 2004 Ruediger Niehl markup
typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - no spell check - orthographical standardization performed
06/2005 Peter Stroebel markup
semi-automatic lemma-correction
05/2006; 06/2008; 06/2010; 12/2010; 02/2011 Antonio Javier Ortiz Cano; Reinhard Gruhl markup
largely revised


image: as0001

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS QVARTVS Literas R, S, T, V, X, Y, Z, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.



image: as0002

[gap: blank space]

image: s0001

[gap: illustration]

page 669, image: s0795b

VITRIDIENSIS Iacobus, vide Iacobus.

VITRIACENSIS Philippus, vide Philippus.

VITRIARII seu VITRARII, Graece *(ualourgoi\, memorantur Aelio Lampridio in Alexandro Sev. c. 24. Braccariorum, Linteonum, Vitrariorum, Pellionum --- et coeterarum artuum vectigal pulcherrimum instituit, ex eoque iussit thermas ---- populi usibus exhiberi. Habuere [orig: Habuêre] illi vicum suum Romae, in regione prima, porta [orig: portâ] Capena [orig: Capenâ], ut docet Sextus Russus in descript. Urbis. Nempe coniunctim habitarunt [orig: habitârunt], sicut et alii Opifices. Namque, ut probe Marlianus, Topogr. Antiq. Rom. observat, M. Varro Figulos quoque4 uno in loco coniunctim habitasse [orig: habitâsse] indicat, cum dicit, Venerem Myrteam fuisse inter Figulos. Sandaliarii Vici, supra meminimus, sic dicti, non tam quod Apollinis effigies, quae ibi dedicata fuerat, sandaliis esset ornata; quam quod in eo sandaliorum sive calceorum Opifices habitarent. Idem de Sutoribus clare colligitur ex Plinio, l. 10. c. 43. etc. Balduinus de Calceo, c. 7. Admirandarum vitrearum operarii, occurrunt apud Sugerium de Adm. sua, c. 29. Vitri factores vocat Beda de Wiremuth. Monast. l. 1. c. 5. Misit legatos in Galliam, qui vitri factores, artifices videlicet Britannis eatenus incognitos, ad cancellandas Ecclesiae porticuumque et cenaculorum eius fenestras adducerent. Cuiusmodi (lapidearum et) vitrearum fenestrarum Artifices primus omnium in Angliam ascivisse Wigfridus Episcopus Wigorniensis legitur, apud Thomam Stubbs in Actis Pontificum Eborac. sub A. C. 726. apud Carolum du Fresne, Glossario. Vide plura hic [orig: hîc] infra.

VITRIX cognomen Veneris, vide supra Vietor.

VITRUM quod visui pervium, recensetur Talmudicis inter tria beneficia, quae verbis illi Deuteron. c. 33. v. 19. Thesauri absconditi arenae, quibus e littorali arena, quae alioqui solet esse infecunda ac sterilis, magnas opes Zabulonitis accessuras promit Moses, intellecta volunt. Nempe in horum finibus, ad secundum a Ptolemaide stadium, erat Belus fluv. ex cuius arenis vitrum conflatur. Tacitus Histor. l. 5. c. 7. Belus amnis Iudaico mari illabitur, circa cuius os conlectae arenae admixto [orig: admixtô] nitro [orig: nitrô] in vitrum excoquuntur. Modicum id littus, sed egerentibus inexhaustum. Et Plin. l. 5. c. 19. Rivus Pagida sive Belus vitri fertiles arenas parvo lttori miscens. Ipse e palude Cendevia a radicibus Cameli profluit. Qua [orig: Quâ] autem occasione Vitri conficiendi ratio inventa, idem hisce tradit, l. 36. c. 26. Quingentorum passuum (quinquaginta legendum monet Bochartus) non amplius littoris spatium. Idque tantum per multa saecula gignendo fuit vitro. Fama est appulsa [orig: appulsâ] nave mercatorum nitri, cum sparsi per littus epulas pararent, nec esset cortinis attollendis lapidum occasio, glebas nitri e nave subdidisse. Quibus accensis, permixta arena littoris, translucentes nobilis liquoris fluxisse rivos, et hanc fuisse originem vitri. Quae arena Graecis proin u(eli\s2 dicta est, ut Hebr. [gap: Hebrew word(s)] hol, unde vitrum u(/elos2. Mox, pergit idem, ut est astuta et ingeniosa sollertia: non fuit contenta nitrum miscuisse: coeptus addi et magne lapis --- Simili modo [orig: modô] et calculi spelendentes multifariam coepti uri: deinde conchae et fosiles harenae. Auctores sunt, in India e crystallo fracta fieri. et ob id nullum comparari Indico. Sed, qui vitrum omne genus in Indica Emporia a Mercatoribus Romanis afferri solita, tradit Peripli Auctor, nusquam meminit vitri aut crystalli, quod ex illis emporiis in nostrum orbem a Mercatoribus adveheretur. Strabo tamen Indiam crystalla gignere scribit, l. 15. sed per krusta/llous2 ibi crystallina [orig: crystallinâ] facie gemmas, h. e. candicantes, inter quas adamas principatum tenet, intelligi debere, docet ad Solin. Salmasius,. 1093. Reliquam vitri ex arena consiciendi, apud alias postmodum gentes, historiam pete ex Plinii loco. Post huius demum aetatem, ex herba vitrum conflare Graeci invenere [orig: invenêre], cui halimo nomen, uti supra monuimus voce Vitraria, quae ratio hodieque obtinet. Ex cneribus enim silicis exustae, admixta [orig: admixtâ], quam soldam vocant, conflatur vitrum viltus, filicarios caltces Galli, verres de Fochere, vulgo appellant: at e cineribs herbae, de qua Comici Interpres loquitur, cum quodam silicum genere mixtis, pretiosa ac nitidissima sua crystallina conficiunt Veneti Vitrarii, qua de re vide Salmas. ibid. p. 1099. Saepe autem li/qon Auctores vitrum vocant, item liqi/an u(a/lhn, kru/os2 quoque, auo [orig: auô] nomine, cum proprie frigus et glaciem denotet, lapidem specularem ab idiotis sua [orig: suâ] aetate appellatum, scribit ille vetus Scholiastes. Unde et kru/stallos2 glacies, quam vocem pro vitro quoque nonnullis usurpatam, discimus ex Hesychio aliisque, nosque Germani etiamnum glass, sicut glace Galli, vocamus. Cuius acies tanta, ut citra ullum sensum ad ossa consecet. quicquid attigerit corporis, Plin. d. l. Unde non inepte vitro [orig: vitrô] usam dicas Ziporam, cum acutissimo [orig: acutissimô] lapide circumcidisse praeputium filit sui legitur Exodi c. 4. v. 25. cum et balsami fruticem, vitro [orig: vitrô]. lapide, osseisque cultellis, incidi solitum, testentur Tacitus, Hist. l. 5. c. 6. et Plin. l. 12. c. 25. Coeterum usus eius ad potandum Veteribus magnopere frequens fuit, pulso [orig: pulsô] auro [orig: aurô] et argento [orig: argentô], utpote quod krustallofane\s2 esset, h. e. in transsucente candidum, cui vitri generi ac colori maximus honos ac pretium fuit. Unde [gap: Hebrew word(s)] vitrum album auro non cedere, nisi materia esset fragilis, ait Ionathan ad Deuter. l. cit. Et Plinlus iterum, Neronis principatu modicos calices duos, quos appellabart pterotos, H. S. sex milibus venisse refert ubi su pra. Sed hisce potius ab arte pretium fuerit. Certe Vitri officina Romae olim in Circo fuit Flaminio, in qua pocula fiebant punctis coloratis, quasi gemmis insignita et crystallinis similia; quae ut pretio gem matis aequanda non erant, ita usu reperiebantur firmiora, quod aquis calidis, ut verae gemmae, non vitiarentur aut fluerent. Inprimis vero Aegyptiorum artificium ingens fuisse in formandis vitreis calicibus versicoloribus, quos Adrianus Imperator Allassontes dixerit, docet Scaliger ad Propert. l. 4. et meminisse istiusmodi calicum Martialem, l. 14. Epigr. 115. ait,



page 670, image: s0796a

Adspicis ingenium Nili, quibus addere plura
Dum cupit, ah, quoties perdidit auctor opus?

Ad quae verba tamen Salmasius: Vitreos, inquit, hos calices fuisse, in quibus Aegypti ingenium artificiumque ostentabatur, arguit lemma Calices vitrei. Sed qua in re spectabatur ars illa? an in colorum vartetate? Minime. In sculptura igitur et caelatura visebatur. Vitrum enim argenti modo [orig: modô] caelabatur. Plin. l. 36. c. 26. Aliud flatu figuratur: aliud torno [orig: tornô] teritur; aliud argenti modo [orig: modô] caelatur, Sidone quondam iis officinis nobili. In flatu figurandis vitris, ut nunc moris est, et in torno terendis, ut olim quoque solebant, nullum operis periculum. Nam et Audaces, qui plebeii erant calices et parvo [orig: parvô] veniebant, torno [orig: tornô] formabantur; hinc Toreumata Martiali dicta, at in sculpendis caelandisque periculum non parvum. Suntque hi calices omnino, qui diatreti dicebantur. Ubi non in varietate colorum, sed in caelaturae ingenio, artificium illud ponit et quidem quod de Diatretis dixit, mentionem eorum idem Poeta facit, l. 12. Epigr. 71. v. ult.

O quantum diatreta valent, et quinque comati?

Ubi idem Salmasius, Calices diatreti, id est, tornati et tessellati. Vide Turneb. Advers. l. 27. c. 31. Calices nempe erant vitrei, cavati perforatique, h. e. sculpti. *diatrh=sai enim est perforare vel cavare, quod sculpere Latini dicunt. Qui enim gemmas sculpunt, quasi quosdam sulcos in iis cavant et foramina caelo [orig: caelô] imprimunt inde Cavatores dicti gemmarum sculptores. Alii erant Allassontes, de quibus suo [orig: suô] loco [orig: locô]. Hi calices, ut et diatreti, coeterique Alexandriae optime fiebant, et maximo erant in pretio, atque inde in Indiam, Italiamque advehebantur. Unde inter merces Alexandrinas, quam *ai)gupti/an e)mpolh\n vocabant Veteres, vitrum quoque occurrit, apud Vopisc. Aureliano, c. 45. Vectigal ex Aegypto urbi Romae Aurelianus vitri, chartae, lini, stupae, atque anabolicas species aternas constituit. Cum contra, quae Romae communiter fierent, illorum comparatione vilia essent et xalkou=, ut ait Strabo, i. e. asse vel assis quadrante, venderentur. Cuius rei rationem ex eodem exponit Salmasius, Strabo scribit, Romae Vitrarios multa commentos esse et ad vitreorum colores, et ad eorundem tornandorum facilitatem, unde tanta eorum vilitas orta, ut vulgo vitreum poculum asse venundaretur, Not. ad Saturnin. Vopisci, c. 8. ubi de Veter. Re Vitriaria. Ubi qu od de coloribus habet, confirmat Plinius l. cit. Fit et tincturaegenere Obsidianum, ad escaria vasa, et totum rubens vitrum, atque non translucens, haematinon appellatum. Fit album et murrhinum aut hyacinthos sapphirosque imitatum, et omnibus aliis coloribus. Nec est ulla alia materia sequacior, aut etiam picturae accommodatior. In quibus tamen maxime de Alexandrino vitro loquitur, ut ista declarant: Maximus tamen honos in candido translucentibus, quam proxima crystalli similitudine ---- Est autem caloris impatiens, ni praecedat frigidus liquor. Talia enim Alexandrina pocula, krustallofanh=, atque hinc crystalla quoque abusive Martiali dicta; sed caloris impatientia: cum quae Romae fiebant krustallofanh=, viliora quidem, sed et firmiora, haberentur. Quo [orig: Quô] nomine idem quoque illa Poeta commendat, hoc [orig: hôc] versu, l. 14. Epigr. 94.

Nostra nec ardenti gemma feritur aqua etc.

Interim fragilis haec voluptas, et levi impulsu peritura. Sed et hic [orig: hîc] humana industria succurrere conata est, et vitra fracta sulpure solidare seu malthare docuit, uti videre est apud Commentatorem Pithoeannum Iuvenalis, Sat. 5. v. 48. ubi Sutoris Beneventani calicem Poeta ait, esse

Quassatum et rupto poscentem sulfure vitro.

Rarior ars, sed auctori perniciosa, quae Vitrum ductile seu malleabile Ostendit Tiberio Imperatori qui, ne aurum prae Vitro vilesceret, Auctorem cum officina sustulit. Interim hodieque Vitrum radio [orig: radiô] rotave [orig: rotâve] secari, in quasvis species arborum, florum, artificiorum, quin et in specularia, quae coetera in eodem Vitro sculpta reddant perfectissime, pavonis caudam oculatam repraesentent etc. Francofurti vidit Adam. Preyelius, Sinae et Europ. c. 43. ubi Sinenses ex oryza Quoque Virtrum mire perspicuum, adeo que friabile conficere tradit. Nempe et specula ex vitro, a Sidoniis excogitata, apud Plinium: et specularia, de quibus abunde diximus supra, ubi de Fenestris Veter. et Specularibus: uti de Speculis itidem suo [orig: suô] loco [orig: locô], nec non voce Laterna. adeo non intra poculorum usum nobilis materia stetit. Sed et praeter huiusmodi vitreamina, habuerunt Veteres et in solo vitrum, ut in thermis Agrippinis factum: et pro pariete vitrum adhibebant, ut in Scauri theatro: et vitreas quoque cameras facere instituerunt, teste Plinio [orig: Pliniô], l. 36. c. 26. et Seneca [orig: Senecâ], Ep. 86. de quibus vide Salmas. ad Solin. p. 1215. Quo pertinent vitreae quadraturae, quibus Firmis Imperatoris inducta domus, apud Vopiscum, c. 3. item specula seu orbes, ut idem Seneca vocat Ep. seq. quibus similiter parietes domus distingui consuevere [orig: consuevêre], vide supra vocibus Orbes et Quadraturae. Imo et columnas vitreas mirae magnitudinis, in aede quadam, memorat Auctor hist. Apost. quam in rem vide Casaubon. ad locum Vopisci. Nec vivis solum multiplicem praestat utilitatem vitrum sed et mortuis inservire, docet Herodotus, l. 3. ubi in loculis mortuorum plurimum olim eius usum fuisse tradit: Cadaver enim, inquit, Aegyptio [orig: Aegyptiô] more condiverunt, illud cavo cippo circumdant e)cu(e/lou, qui e vitro constat: e)n me/sh| de\ th=| sth/lh| enew\n diafai/netai o(/ ne/kus2, ou)/te o(dmh\n ou)demi/hn a)/xarin parexo/menos2, ou)/te a)/llo a)eike\s2 ou)de\n, in cuius medio inter ucet mortuus, nihil neque ingrati odoris, nec foeditatis illius exhibens. Vide quoque Diodorum, l. 3. Ubi qui vitri nomine Obsidianum intelligunt, lapidem Aethiopicum nigri coloris et translucidit, et speculi instar imagines reddentem, refelluntur a Sam. Bocharto, vitrum fossile et eu)/ergon cuiussibet


image: s0796b

formae et caelaturae capax (unde diatreta illa, de quibus dictum) cuius nomen mahu cum ipsa re ad vicinos populos, ex Aethiopia transierit, hic [orig: hîc] intelligendum pluribus docet, Hieroz. Parte poster. l. 6. c. 16. Ut vero etiam fracto vitro sua laus constet, in varios et illud usus adhibitum: hinc fracta aut laesa vitra contra sulpur Romae olim vendi consuevisse, innuit Papinius, l. 1. Sylv. 6. v. 74.

-------- comminutis
Permutat vitreis gregale sulfur.

Horum unicum attigisse sufficiat, quod minutatim illa contusa terminis nonnumquam subdita legimus apud Siculum Flaccum, de Condit. Agror. Aliquibus terminis subduntur cineres, aut carbones, aut vitrea fracta, aut ossa subcensa. Et Arcadium Aug. Sub terminis qualia signa invenimus? Aut calcem aut gypsum; aut vitrea fracta, aut cineres,d aut testam tusam. Vide Barthium, Animadv. Papin. ad h. l. Quid quod, cum ignis propria et suprema actio sit vitrificatio: Chymici quidam non illepide dictant, Vitrea omnia et crystallina ex ultima conflagratione evasura, uti ait Auctor libri, cui titul. Religio Medici, Sect. 49. ut et ista addam, addita [orig: additâ] aqua [orig: aquâ] vitrea s pilas Sole adverso [orig: adversô] in tantum excandescere, ut vestes exurant, tradit Plinius saepe citatus, unde reperta speculorum urentium materia, de quibus suo [orig: suô] loco [orig: locô]. Sed et vitro [orig: vitrô] tincto [orig: tinctô], ut hodie, sic olim quoque gemmae adulteratae, quod Indorum inventum facit Plinius, unde et vitreaegemmae, pro falsis in Hist. Aug. apud Trebell. Pollion. in Gallienis duob. c. 12. et vitreum absolute de falso lapide, apud Tertullianum, qua de re vide Salmas. ad Solin. p. 1092. At cum vitreae vestis meminerunt Auctores, tralatione utuntur, et pellucidam ac tenuem indigitant: Nonius, c. 6. num. 4. Vitreum pertenue et pellucidum quidquid est. Unde Varro Vitreae Togae mentionem facit, apud eundem c. 14. in lim. et Circe vitrea nuncupata reperitur, quod pellucente, adeo que, meretricio [orig: meretriciô] indumento [orig: indumentô] ornaretur, vel qod maris esset accola, Adrian. Turnebus, l. 8. c. 15. adeo que hyali coloris haberet vestem, de qua Virg. l. 4. Georg. v. 333.

At mater sonitum thalamo sub flaminis alti
Sensit, eam circum Milesia vellera Nymphae
Siccabant, hyali saturo [orig: saturô] fucata colore.

Hyali enim color vitreus, ut vocis Etymologia satis indicat, isque Italis Giallo, aut ut aliis visum, Gialdo, vide Nicolaum Erythraeum, de orig. linguae Vernac. et l. de colorib. ut et Thom. Dempster. Paralipom. ad Rosin. l. 5. c. 31. elegans vero epigramma de Vitro Mesomedis supra, in hac voce. *(/ualon autem vitrum est. Cum enim u(/ein sit madidare ac Humectare, inde u(/alon, humectum; et quia, quae madidata ac aqua [orig: aquâ] aspersa, ea lucent nitentque, hinc porro pro lucido sumptum, tandem peculiare nomen lapidis primo specularis, inde vitri factum est, Salmas. ad Solin. p. 1096. Vide supra quoque vocibus Vitreum et Vitriarii.

VITRUVIA seu VICTORINA, mater Victorini Tyranni inter XXX. Tyrannos memoratur Treb. Pollioni ultimo [orig: ultimô] loco [orig: locô], CASTRORUM MATER dicta, uti patet ex nummis eius; de qua vide illum ibi. nec non in Vita Lolliani, ut et supra, voce Victoria vel Victorina, cuis loco [orig: locô] Vitruviam vel Victorinam, apud Auctorem hunc ubique legi, notant Ian. Gruterus et Claud. Salmasius, Not. ad l. Idem nomen fuisse Proculi Imperatoris uxori, quae postea Sampso dicta, apud Vopisc. in Proculo, c. 12. ubi vulgo Viturgia legitur, idem Salmas. docet ad eum.

M. VITRUVIUS Pollio, parentum cura [orig: curâ] liberalibus disciplinis ab ineunte aetate fuit institutus, Encyclopaediamque absolvit, quod ipse faretur in libri sexti prooemio. Iulio Caesari fuit non ignotus, post cuius obitum ab Octavia fratri Augusto commendatus, apparationi balistarum, scorpionum, ceterorumque tormentorum praefectus est, annuo [orig: annuô] ei reditu, quoad viveret, constituto [orig: constitutô]. Qua [orig: Quâ] munificentia [orig: munificentiâ] excitatus,d omnem aedificandi rationem Augustoscripsit, quam 10. libris complexum se esse, sub finem operis, testatur. ingenui, felicisque fuisse ingenii, libri 7. 9. et 10. argumento esse queant, Philander. Vide Possevin. l. 15. Bibl. c. 17.

VITRUVIUS Flaccus, Fundanorum Dux, An. Urb. Cond. 425.

VITSTOCHIUM urbecula Marchiae, prope fontes fluvii Prignitii. Hic [orig: Hîc] Saxonem Sueci, A. C. 1634. Suecos Elector Brandeburgicus A. C. 1675. profligarunt [orig: profligârunt].

VITTA an quod ea [orig: ] pectus vinciatur, instar vitis ligantis, Isidor. fascia fuit, qua [orig: quâ] caput vinciretur. Perotto. Sic Rosinus, capitis ornamenta muliebris, Vittas vocat, quibus illae capillos colligabant, ex Ovidio, l. 1. Met. v. 477.

Vitta coercebat positos sine lege capillos.

Erantque illae sive Maronales multiplice, sive Virginales simplices, de quibus plene Bernartius ad l. 5. Thebaidos sub fin. Propriae enim honestarum Matronarum, Virginm, ac Vestalium fuere [orig: fuêre], Taeniaeque etiam dicebantur: de quarum origine, aliquid suggerit Val. Max. l. 5. c. 2. ex 1. ubi de matre et uxore Coriolani: In quarum honorem Senatus Matronarum ordinem benignissimis decretis adornavit. Sanxit namque, uti feminis semita [orig: semitâ] Viri cederent, conessus, plus salutis Rei publ. in stola (quae Matronarum propria) quam in armis fuisse: Vetustisque crinium insignibus novum Vittae discrimen adiecit. Nempe cum Matronae a Libertinis crinium sertis discernerentur, quas solae habere poterant, novum discrimen a Senatu adiectum, scil. Vittae sive fasciolae, quibus, ut et Stola [orig: Stolâ], semper, praecipue apud Poetas, Matronae denotantur. Tibullus, l. 1. El. 6. v. 67.

------? Quamvis non Vitta ligatos
Impediat crines, nec stola [orig: stolâ] longa pedes.

Virg. l. 7. Aen. v. 403.



image: s0797a

---- Matres ubicumque Latinae
Solvite crinales Vittas, capite orgia mecum, etc.

Iuno quoque, apud Martianum Capellam, de Napt. Mercur. et Philol. l. 1. expurgatioris auri vena [orig: venâ] splendente addiderat crinibus sociale vinculum. I. e. Crinalem Vittam, ut Dempsterus exponit. Sic enim Statius, l. 1. Sylv. 2. v. 240.

------ Dat Iuno verenda
Vincula, et insigni geminat concordia dextra.

Neque vero Matronarum solum, sed et Virginum nondum nuptarum fuisse Vittas, discimus ex Val. Flasso, l. 8. Argonaist. v. 6.

Ultima Virgineis tum flens dedit oscula vittis.

Meretricibus vero, sicut Stola [orig: Stolâ], ita et Vittis, interdictum fuit, Octav. Ferrarius de Re Vestiar. Part. 1. l. 3. c. 17. Vide quoque Solerium de Pieo, sect. 6. et Thom. Dempster. ad Rosin. l. 5. c. 35. Imo et amplior Vittarum usus fuit, neque muliebri soum mundo adnumeratae sunt, ut Critici docent. Namque et Sacerdotes erant Vittati, et Poetae et supplices et ad ultimum supplicium ducendi: Templa quoque ipsa,d et arae Deorum ac Victimae: Naves item e portu exiturae, aut post longinquam navigationem reversurae; Faces tandem nuptiales, Ludorum praemia, arboresque ipsae, certis quibusdam Diis consecratae, ut diligenter ac erudite praefatus Ioh. Bernartius, l. c. observavit: vide quoque G. Elmenhorst ad illa Arnobii, l. 1. Veternosis in arboribus taenias; et ibidem Des. Heraldum. Adde et diademata priscorum Regum nihil aliud, quam Vittas fuisse discolores, ut ad Claudianum exposuit Dempsterus. Et quidem, quod de Sacerdotibus Victimisque dictum, confirmat apud Virgilium impostor Sinon, cum l. 2. Aen. v. 133. sic loquitur:

Iamque infanda dies aderat, mihi sacra parari,
Et salsae fruges et circum tempora Vittae.

Et infra, v. 156.

---- Vittaeque Deum [orig: Deûm], quas hostia gessi.

Sic Ovid. l. 15. Met. Fab. 2. v. 130. s.

Victima labe carens et praestantissima forma,
Nam placuisse nocet, Vittis insignis et auro [orig: aurô]
Sistitur ante aras etc.

Unde stefhfo/ron *bou=n Lycophr. bovem infulatum seu vittatum, habet: Suem quoque vittatam, exhibet vetustissimum marmor, a Casalio publicatum, in quo Silvani sacrificium describitur, apud Fortun. Licetum, de Gemmis Annular. schem. 32. c. 119. De Sacerdote Chryse. Homer. Il. a. v. 14. ste/mmat' e)/xwn e)n xersi/n *)apo/llwnos2. Fuerunt autem haeelana. Festus, Infulae sunt filamenta lanea, quibus sacerdotes et hostiae templaque velabantur. Vide quoque Varronem, l. 6. Ind, cum antiquitus, flores atque frondes ad sepulchrum ferre, moris esset, postea addi coepit lana, Ioh. Meursius ad Lycophron. Idem tamen, supra laudatus Bernartius, accuratius inter Vittas et Infulas distinguens, Infulam asserit esse fasciam laneam, partem capitis capillo [orig: capillô] tectam ad bina tempora aperientem, utrinque adstricta [orig: adstrictâ] ac dependente vitta [orig: vittâ]; quo [orig: quô] factum, ut Vittae Infulaeque non raro confundantur, quem vide omnino, ut et Salmas. ad Tertullian. de Pallio, c. 4. ubi de Cereris Sacerdotibus, et Iuvenalem 50. de iis versu, Sat. 6.

Paucae adeo Cereris vittas contingere dignae.

Verbo [orig: Verbô], Vittis cingebant Veteres, quidquid volebant consecratum, uti pluribus docet Casp. Barthius Animadv. Papin. ad l. 8. Theb. v. 127. Color iis albus et purpureus. Idem Poeta, ibid. l. 2. v. 738.

------ et ab arbore casta
Nectent purpureas niveo [orig: niveô] discrimine vittas.

Ubi, alternis, ait vet. Scholiastes, albo [orig: albô] et purpureo [orig: purpureô] colore textas. Et, l. 4. v. 218.

Albaque puniceas interplicat infula vittas.

Communiter vero albae fuere [orig: fuêre], uti idem Barthius ad prior. l. docet. Phoebeiorum inprimis Antistitum. Statius iterum de tali, Achil. l. 1. v. 11.

------ primis albescunt tempora vittis.

Sic albam vittam, in spicea corona, pro religiosissimo insigni datam, notat Plinius, l. 18. c. 2. Quia vero albescunt, ait Poeta. non albent, putat Barthius et hisce purpureum quid infuisse, Animadv. ad l. Iisdem frons oleae nonnumquam innexa. idem alibi,

------ glaucaeque innexus olviae
Vittarum provenit honos ------

vel lauri, ut Paschalius collegit ex Marc. capellae his verbis, c. 1. Subdendatamen Clario fidibus personanti, atque inter serta laurigera infularum lubrico, implexoque crine. Vide illum in Coronarum libris, l. 4. c. ult. ut et supra voce Infula: plura vero hanc in rem, praeter Auctores iam memoratos, apud Salmas. Not. ad aurelian. Vopisci, c. 46. ubi inter alia lorum et phrygium et vittam et fasciam mitram et tiaram, synonyma, et de vinculo primum capitis, inde et de vestium ornatura, usurpata esse, adnotat. Hinc Vittatus, quod cognomen L. Metello, quia ulceris causa [orig: causâ] frontem fascia [orig: fasciâ] circumcederat, inditum, annotante Alexandro [orig: Alexandrô] Neapol.


page 671, image: s0797b

Genial. Dier. l. 1. c. 28. alias quid signet, ex praecedd. liquet.

VITULA [1] Dea apud veteres laetitiae Praeses. hanc Piso Victoriam nominari ait; quod postridie Nonas Iulias, rebene gesta [orig: gestâ], cum pridie populus a Tuscis in fugam versus esset, unde Populifugia dicta, post victoriam certis sacrificiis vel vitulatio fuerit. Ei pro frugibus sacrificatum legitur, quod iis vita humana toleratur, Macrob. Saturn. l. 3. c. 2. Hinc vitulare verbum Graec. paiani/zein, h. e. voce laetari, et moxia=|n, quod Germani quoque imitantur. Item vitulatio, quomodo sacra huius Idoli appellata. Nonnulli tamen non tam a laetitia, quam a vita dictam volunt, quod Vita frugibus sustentetur, quarum causa [orig: causâ] Vitulae Deae sacra facta, sive peculiare illa Numen, sive cum Victoria, quam sequitur pax, faustitasque omnis, idem fuerit. Vide omino Marcob. saturnal. l. cit. Apud recentioris aevi Scriptores, vox Musicum instrumentum denotat, quod vielle et violon Galli etiamnum vocant. Vide Car. du Fresne, Glossar.

VITULA [2] Hebr. [gap: Hebrew] Hoseae, c. 10. v. 11. Ephraim vitula est, quae assuevit et amat triturare. Vide quoque Esai. c. 50. v. 11. non tam vitula herbilis est, quae herba [orig: herbâ] vescitur, eiusque pastu pinguescit, ut placet nonnullis: quam vitula triturans, quae soli triturae assuevit neque alia [orig: aliâ] re delectatur, adeo que idem cum vitulo [gap: Hebrew word(s)] mari bek. 1. Sam. c. 28. v. 24. nisi quod genus mutatum. Cuiusmodi vitulos hov esque, ad areae palum aut columnam, vel etiam ad se invicem collo [orig: collô] adalligatos, grana pedibus suppositis olim triturasse [orig: triturâsse], et quoniam os eorum capistrare Lex prohibebat, illorum esu eximie pinguefieri consuevisse, diximus supra, ubi de veterum Tricuratione. Gravius opus erat, aratio, in quo sub iugo ligabantur, colla illarum artereute atque exulcerante. Quo respicit Poeta, cum ei memoratur iuvenca adhuc

*)admh/ths2, h(/n ou)/pw u(po\ zogo\n h)/gagin a)nh\r,
Indomita, quam nondum quisquam sub iugum duxis

Oseas idem iuvencam refractariam talem vocat, c. 4. v. 16. Huic proin ut assuescerent, pluribus plagis erat opus. Ierem. c. 31. v. 18. Me castigasti [orig: castigâsti] et castigatus fui, ut vitulus non edoctus. Nempe tum non aliter, quam stimulis et verberibus boum vel ignaviam vel contumaciam correxere [orig: correxêre]: ac proinde stimulum boum vocabant Hebraei malmad, quasi didaktiko\n dixeris. Postmodum artes variae accessere [orig: accessêre]. Namque Columella, psotquam dixit. Retinaculis eos contineant: et unus cum clava lignea procedent, modicis ictibus subinde impetus eorum coerceat. l. 6. c. 2., docet, quomodo ad patientiam laboris paucissimis verberibus iuvenci perducantur. Nempe si fabricetur iugum, quo [orig: quô] tres iungantur, et iuvencus contumax inter boves veteranos collocetur. Tum enim sive efferatus prosilit, duorum arbitrio [orig: arbitriô] inhibetur: seu consistit, duobus gradientibus obsequitur; seu conatur decumbere, a valentioribus trabitur. Quale est, quod bovem cubitorem, h. e. qui in medio sulco decumbit, non vult stimulis, aut ignibus aut aliis tormentis excitari, sed pedes eius vinculis obligari, ne aut insistere, aut progredi, et per hoc pasci possit. Quo [orig: Quô] facto [orig: factô] inedia [orig: inediâ] et siti compulsus deponit ignaviam etc. Vide Sam. Bochart. Heroz. Parte prior. l. 2. c. 41. Ut alia praeteream. De usu sacro id faltem addo, quod Vitulae decervicandae, in casu homicidii, cuius Auctor ignotus, lex et historia habetur Deuteron. c. 21. v. 1. s. Si inventum fuerit cadaver hominis occisi in terra, quam Dominus Deus tuus dat tibi possidendam, iacens in agro et ignoratus fueris homicida, egredientur Seniores seu Presbyteri tui et Iudices tui et metientur a loco cadaveris singularum per circuitum distantias civitatum. Et quae coeteris est vicinior, tollant Seniores illius civitatis Vitulam seu iuvencam de armento, qua non est servitium ullum factum et quae non traxit iugum. Et deducant Seniores illius civitatis Vitulam illam in valle. Accedentque Sacerdotes filii Levii, quos elegit Dominus Deus tuus, ut ministrent sibi et benedicant in nomine Demini; et iuxta verbum eorum erit omnis causa atque omnis plaga. Et omnes Seniores civitatis illius, qui propinquiores cadaveri, lavabunt manus suas super Vitulam in valle decervicatam et respondebunt et dicent, manus nostrae non fuderunt san. guinem istum, nec oculi nostri viderunt. Propitius esto Populo tuo Israel etc. Tum nempe, cum in campestribus aut rusticis locis cadaver occisi in terra iacens repertum est, neque sciebatur, undenam caedes illa evenisset, Synedris sive omnibus, sive aliquot ex auctoritate omnium, Synedrii Magni exeundum erat, ad loci cadaveris atque urbium circumiacentium inde distantias metiendum, tum ut ita urbem cadaveri proximantem, tum ut, an eiusdem, ut proximantis, ex Lege, ratio habenda esset, ipsi dignoscerent. A cadavere enim non mensurabant intervallum aliquod, praeter ea, quae inter illud, et urbem aliquam, cui interat Synedrium Vigintitrium virale, interciperentur; aliis minoris notae prorsus praetermissis. Mensura [orig: Mensurâ] sic rite peracta [orig: peractâ], sepeliebatur cadaver, et dein Hierosolymam Synedri praefati redibant, si de homicida interea nil constaret: tuneque vicinioris cadaveri Urbis Synedrium Vigintitrium virale, iuvencam bimulam aut aetatis minoris, in vallem, qualis descripta est, ducebant ibique decervicabant; nec solum ipsi, verum etiam universi Seniores seu Presbyteri alii eiusdem Urbis aqua [orig: aquâ] ibi lavabant manus suas, carmen in lege praescriptum lingua [orig: linguâ] sancta [orig: sanctâ] pronuntiantes, Manus nostrae non fuderunt sanguinom istum, nec oculi nostri viderunt. I. e. ut Doctores explicant In nostram potestatem non venit occisus hic et dimissus est a nobis impastus, nec eum vidimus et dimisimus eum incomitatum: In causa nimirum non fuimus nos, sive hospitio [orig: hospitiô] eum non excipiendo, sive cibum aut itineris comitarum aliave humanitatis officia ei non praestando, perenti non praebendo, ut inde huiusmodi caedis infortunium, extra Urbem vaganti eveniret, qua de re vide plura, apud Maimonidem More Nebochim, Part. 3. c. 40. Sequebatur


page 672, image: s0798a

dein Sacerdotum carmen expiatorium, lingua [orig: linguâ] itidem sancta [orig: sanctâ] pronuntiandum, Propitius esto populo tuo Israel, quem redemisti Domine, nec reputes sanguinem innocentem in medio populi tui Israel. Quod si binarum Urbium adeo videretur par omnino a cadavere distantia, ut quaenam vicinior, satis dignosci nequiret, unicam utraque ut sociae, Vitulam adrerebant, atque altera alteri partem eius suam (conditione adiecta [orig: adiectâ], si revera [orig: reverâ] vicinior esset) donabat: unde fiebat, ut iuvencae integra domina, ut vicivior ex iis, eam decervicaret, cum utraeque simul id facerent; neque enim binae iuvencae, unius loco [orig: locô], decervicandae erant. Noctu porro hic ritus non peragebatur, sed interidu tantum; humabaturque Vitula, nec omnino caro eius aut polluebatur, aut gustabatur, aut pars eius ulla usui alicui relinquebatur, Vallis item ipsa in aeternum inculta nec sata remanebat etc. Iosephus, ubi de hac lege agit, Orig. Iudaic. l. 4. c. 8. quantopere a Talmudicorum scitis receptissimis discedat, ut et plura in hanc rem, vide apud Io. Seldenum, de Synedriis Vett. Ehr. l. 3. c. 7. ubi et de caedis dolo atque clam ita patratae lustratione ac expiatione publica, apud Athenienses: Anglorum item veterum consuetudine, erudite disserit. Nec omittendum quod duos aureos vitulos, quos cultus ergo Ieroboamus erexit, in feminino genere [gap: Hebrew word(s)] vitulas vocat Hoseas, c. 10. v. 5. Quod ad contemptum videtur pertinuisse: ut illud Graeci Vatis Il. b. v. 235.

---- *)axaii/+des2, ou)k e)/t' *)axaioi\.

Et Romani, l. 9. Aen. v. 617.

O vere Phrygia, nec enim Phryges --

Nec dubium, quin illud e)couqenismou= genus multum valuerit, apud Hebraeos, qui Deorum sexus nesciunt, ac proin in Diis censent Berith Iudic. c. 8. v. 33. et Astarten 1. Reg. c. 11. v. 5, 33. quamvis revera apud cultores suos pro Deabus habitae fuerint. Feminino [orig: Femininô] itaque genere iuventae seu vitulae appellantur idola Ieroboami, ut illa non haberi posse pro Deo, cuius nomina omnia masculina sunt, eo magis constet. Vide iterum Bochartum ubi supra. c. 34. ut et quae paulo post dicemus. Quod vero Vitulae et quidem trienni se clamantem comparat Propheta Esaias, c. 15. v. 5. et Ierem. c. 48. v. 34. inde est, quod in solo boum genere femina mare vocalior; tertio [orig: tertiô] inprimis anno [orig: annô], qua [orig: quâ] plenior aetas et firmius robur; ante quem proin hoc genus domiturae non esse aptum, Plin. tradit, l. 8. c. 45. et Columella, d. l. eidem Bocharto laudati, c. 41. cit. Vide quoque supra, voce Iuvenca.

VITULI Insula Selsey, teste Camdeno [orig: Camdenô], insula Albionis Angliae adiacens.

VITULIA i. e. Italia, a vitulorum copia, quos Graeci i)talou\s2, A. Gellio [orig: Gelliô] teste vocant.

VITULUS [1] Graece antiquitus *)itou=los2, aut ab *)italo\s2, quod taurum notat, A. Gell. l. 11. c. 1. aut quod plerique, quasi vegetus, vegitulus, Varr. a viridi atate, Isidor. Aegypti fuit symbolum, inprimis Sacerdotum, Fortun. Licetus, de Gemmis Annul. Schem. 48.. c. 149. Nota enim de Deo illorum Vitulo vel Bove Api historia, apud Herodotum, Thalia [orig: Thaliâ], Diod. Sic. l. 1. c. 4. Plin. l. 8. c. 46. Strabonem, l. 17. Solin. c. 35. Melam, l. 1. c. 9. Alios. Cuius idololatriae occasio iuxta nonnullos ex eo fuit, quod monumenta in memoriam Iosephi Patriarchae, qui totam Aegyptum in septennali fame per septem vaccas Pharaoni in somnio praefigurata [orig: praefiguratâ] conservaverat, erecta, processu temporis in superstitionem versa sunt. Quam imitati postea Israelitae, e)moxopoi/hsan, ut dicitur in Actis, c. 7. v. 41. i. e. Vitulum conflarunt [orig: conflârunt] in deserto, cuius rei historia prolixe narratur Exodi c. 32. v. 1. s. Quum enim videret Populus, admodum differre Mosen descendere ex monte, congregati ad Aaronem dixerunt ei, age, fac nobis Deos, qui anteant nobis. Et dixit eis Aharon, tumpentes detrabite inaureis aureas, quae suns in auribus uxorum vestrarum, filiorum vestrorum, filiarumque vestrarum et afferte ad me. Quod cum factum, Formavis caelo [orig: caelô] fecitque ex eo Vitulum fusilem: tum dixerunt, hi Dii tui Israel, qui eduxerunt te e terra Eagypti. quod videns Aaron, extuxit altare coram eo proclamavitque Abaron dicendo, Festum Iehovae cras. Surgentes itaque postridie mane, obtulerunt bolocausta et applicarunt [orig: applicârunt] Eucharisteria: seditque Populus ad edendum et bibendum, deinde surrexerunt ad ludendum. Didicisse autem id Idololatriae genus Israelitas ab Aegyptiis, facile patet ex collatione Vituli aurei et Vituli Aegyptiorum, seu bovis Apis cognominati. Namque uti huic peculiares suae notae erant, in dextro quippe latere candicans macula, cornibus Lunae crescere incipientis, nodus sub lingua, quem cantharum appellabant, fasciculus in capite, Plin. l. 8. c. 46. et Suid. ita caelo [orig: caelô] vitulum suum tornavit fusilemque secit Aaron. Apidem sollemni festo [orig: festô], laetabundi actripudiantes celebravere [orig: celebravêre] Aegyptii, Suid. quoditidem fecere [orig: fecêre] Israelitae. Tandem, cum Apidem fas non esset certos vitae annos excedere, marsum eum in Saterdotum fonte enecabant, Plinius ubi supra: quod itidem Vitulo aureo contigit. Moses enim, accipiens eum exussit igne, commoluitque donet minutus esset, dispergensque in superficiem aquarum, iussit bibere filios Israelis, Exodi c. cit. v. 20. Nec est, quod Hebraeorum quidam Aharonem excusaturi culpam huius Idoli conflati, in proselytum quendam Aegyptium referant, qui Magica [orig: Magicâ] arte effecerit, ut inaures aureae, ab Aharone longe alio [orig: aliô] fine in ignem coniectae, sponte in Vitulum coalescerent: namque alii, quibus maior candor, lubentes confitentur, graviter hic [orig: hîc] Aaronem peccasse [orig: peccâsse]. Unde Proverb. apud illos, Nullum Iudicium divinitus Israeli immitti in quo non sit uncia Vituli, ut testatur Moses Gerund. Vide quoque Munsterum, in Exod. c. cit. et plura in hanc rem, apud Vossium, de Idolol. l. 1. c. 3. et Thom. Godwyn. tr. Anglico [orig: Anglicô] de Ritibus Hebr. l. 4. c. 5. Sed quae de superstitione Aegyptiorum, occasione Iosephi orta [orig: ortâ], eruditi hi Viri sentiunt, non adeo firmo [orig: firmô] stant talo [orig: talô]. Id certum, Vitulini huius cultus


image: s0798b

originem ex Aegypto recte arcessi, ubi vituli et boves in plurime cultu fuere [orig: fuêre], uti Memphitarum idolum Apis et Heliopolitarum Mnevis docent: sacra item vacca, cui a Momemphitis honor praestitus. Praeter quos alii boves non quidem Dii, sacri tamen, habiti sunt, teste Strabone, l. 17. At iam antea boum cultus in ea gente frequens fuit: qui non eos vivos solum coluere [orig: coluêre], sed etiam simulacra illorum, in templis erecta, vide Exod. c. 8. v. 26. Strabonem, l. 17. Herodot. l. 2. Suidam voce *bou/siris2, Alios. Et his, durante servitute, Israelitae non minus ac ipsis Aegyptiis, serviverunt, Iosua c. 24. v. 14. Ezech. c. 20. v. 7. 8. quos proin, pristinae superstitionis memores, ad Aegyptiorum exempla, aureo [orig: aureô] in deserto Vitulo [orig: Vitulô] fuso [orig: fusô], sese composuisse, colligitur ex Actorum c. 7. v. 39. quam in rem vide egregia com plura, apud Sam. Bochartum ubi supra, c. 34. Verbum addam de modo, quo [orig: quô] Vitulum combusserit, contriverit, et in pulverem redegerit Moses. Namque aurum posse comburi, ac molendo seu atterendo in pulverem redigi, negant metallicae rei periti. Itaque sunt, qui herbae cuiusdam vi id factum esse asserant; alii alia comminiscuntur. Bochartus vitulum non aliter combustum esse ostendit, quam auri illius fusione, ex quo conflatus fuerat. Quamvis enim vituli materia, i. e. aurum in igne non perierit, forma tamen et species externa sic abolita est, ut haec pro vera combustione haberi potuerit: a quo loquendi genere Romanos non abhorruisse, suadet, quod ustrinam vocabant Iocum, in quo metalla conflantur. Sic destructum lima [orig: limâ] Moses elimatum, in tenuissimam scobem attrivit: artem enim elimandi aurum Hebraeis non fuisse ignotam, ostendimus supra. Hinc moluisse dicitur, quod ramenta auri tam minuta essent, quam quae in pistrino sunt commolita. Tandem hanc scobem in aquas coniecit, hasque populo bibendas obtulit, ut idoloatriae reos cognosceret, uti Sacerdos adulteras dignoscebat aquae amarae potu, Numer. c. 5. v. 27. Quod vero signum in reis apparuerit, non liquet. De barba aurea, quam iis inde natam volunt Hebraei, vidimus supra: plura apud Bochartum habes, d. l. Simile Idololatriae genus communiter habetur illud, cuius Auctor Ieroboamus fuit, primus X. Israelis Tribuum Rex, Is namque, veritus ne subditi sui ascenderent Hierosolymam, in domum Iehovae, sicque Populi animus rediret ad dominum suum, inito [orig: initô] consilio [orig: consiliô] fecit duos Vitulos aureos, et edixit Israelitis, satis vobis, ut non ascendatis Hierosolymam, ecce Dii tui o [orig: ô] Israel, qui eduxerunt te e terra Aegypti: horumque unum posuit Bethele, alterum collocavit Dana. Sic fuit ves ista in (causa) peccati, tur ires Populus coram hoc Danem usque. Paravit enim domum excelsorum et facis Sacerdotes e Populo, qui non erant e filiis Levi. Et constituit festum mense octavo [orig: octavô], quintodecimo [orig: quintodecimô] die simile festo qund in Iehuda et obtulit in altari similiterque fecit Beth-Ele sacrificando Vitulis quos fecerat. 1. Reg. c. 12. v. 28. et seqq. Quam Vitulorum Ieroboamicorum historiam accurate exevitur idem Bochartus, c. cit. quod est de aureis Aaronis et Ieroboami Vitulit. Burmannus vero Ieroboamum Cherubinorum, qui ex Propitiatorio Arcae, in Templo Hierosolymitano, eminebant, figuram imitatum contendit, ut sic desiderium suis Hierosolymam ascendendi eximeret, tamquam iisdem divinae praesentiae symbolis fruerentur. Ita enim is Synopsi Theol. l. 4. c. 14. Part. 1. §. 19. Eminebant ex eo (Propitiatorio) ex eodem auro, duo Cherubini, exodic. 25. v. 18--20. quibus Iudaeipuellorum facies appingunt, ad Angelos exprimendos; et bios sacratos volunt, nepro deo haberentur, ac Propitiatorin utrinque incubuise, superque illud ad decem palmarum altitudinem alas expandisse tradunt. describit autem illos aliter Scriptura, apud Ezech. c. 1. v. 5. s. etc. 10. v. 14. instar 4. animalium, quaterna [orig: quaternâ] facie, hommis, leonis, Vituli et aquilae, eos depingens. et sex iis alas attribuit Esaias c. 6. v. 2. confer Apocal. c. 1. v. 8 et c. 10. v. 8. quarum bina in altum elatae, binae leniter expansae, ac binae demissae erant: subque alis a cunctis partibus manus humanas collocas Ezech. c. 1. v. 8. etc. 10. v. 8. totoque [orig: totôque] corpore eculatos v. 12. pedibus insisterefacit, quorum extremae pars vitulinum calcem referebat; unde et Vituli dicuntur c. 10. v. 14. et solida erat, instarque laevigati aeris refulgebat. Ut erecti potius in Propitiatorio steterint, frontibus adversis, ac Propitiatorium despectantibus. Atque hinc simul intelligi potest, quinam fuerint Vituli aurei Ieroboami, 1. Reg. c. 12. v. 28. 29. Hos cur feminino [orig: femininô] genere Vitulas appellet Hoseas, c. 10. v. 5. vidimus supra voce Vitula. Coeterum Vituli non in cibis solum, sed et in deliciis veterum Hebraeorum fuere [orig: fuêre]. Hinc Abraham apponit Angelis vitulum tenerum et bonum, Genes. c. 18. v. 7. et Regi Sauli Pythonissa mactari iubet vitulum marbek. h. e. triturando saginatum, qua de re retro diximus. Nec paterfamilias [orig: paterfamiliâs] in parabola quidquam habetlautius, quo [orig: quô] resipiscentem filium excipiat, quam vitulum saginatum, Lucae c. 15. v. 23. Contra apud gentium non nullas, in mensam vitulos admisisse, summum censebatur scelus. Orienti quoque Valens Imperator legem dixit: Ne quis vitulinam esitare carnem vellet, ut agricolationi cousuleret, qua de re Cael. Rhodig. vide Lection. antiqu. l. 28. c. 2. et supra ubi de Bobus ac Carne bovilla. Vituli namque et triturationi, et arationi abhibiti, atque ad has operas cum industria assuefacti sunt iam olim, ut vidimus. Sed et hodie non licere Moscis vitulos mactare, tradit Alexander Guaguinus in Moscovia, et nota Io. Basilidis in operarios quosdam fame pressos, qui vitulum emptum mactaverant, crudelitas exercita A. C. 1569. cum arcem Wolochdam exstrueret. Praeter hunc usum, et sacris adhibiti Vituli, tum apud Israelitas, tum apud Gentiles, inter quos Romani rebus laetis vitulum Diis suis offerebant. unde vitulare et vitulatio nonnullis dicta. Vide supra. In foederibus quoque. Ita enim bove aut vutulo [orig: vutulô] in duas partes discisso [orig: discissô], inter has partes transiisse eos, quorum erat iurare foedus, legimus Ierem. c. 34. v. 18. et 19. cuius ritus alibi in Scriptura nullum est vestigium, nisi quod Gen. c. 15. v. 9. 10. iubetur Abraham Vitulam triennem, capram triennem et arietem


image: s0799a

triennem, per medium dissecare, et partes singulas singulis ex adverso opponere. Tum v. 17. lampas ignis inter segmenta illa transiit, i. e. Deus O. M. per typum illum significatus, qui cum Abrahamo foedus pepigit, ut dicitur versu seq. Vide quae supra diximus de Bove et Cane simili modo [orig: modô] apud Macedones, dissecto [orig: dissectô]; et de vitulo mirae magnitudinis, candido, sed purpurantibus maculis, it a ut haberet in latere uno, ave, in alio coronam, nato matri Aureliani Imperatoris in omen Imperii filio aliquando conferendi, Fl. Vopiscum in Aureliano, c. 4. uti de Vitulie bovis utero excerpti sacrificio, retro voce Populus, it. Palilia, et de probatione victimarum in Vitulo, apud Romanos voce Suffraganeus. Atque haec de proprio vocis significatu. Alias vituli elephantorum quoque pulli dicti sunt, ut videre est apud Plin. l. 8. c. 1. et Aelian. Histor. l. 10. c. 1. ubi hic mo/xous2 Graece itidem vocat. Aethiopes insuper, de filio, catulo et pullo hominum, quadrupedum atque avium, vocem usurpant, uti docet Bochartus, Hieroz. Parte prior. l. 2. c. 27. Inde Vitulinus, inter cognumina Romanorum, inter quos Pomponius Vitulinus memoratur eidem, ibidem, c. 43. etc.

VITULUS [2] Marinus et Vitulus etiam absolute, animal amphibium, nomen hoc nactum, quod in somno mugit, boca ob eandem causam dictum est, a boando, ut ait Festus, nisi malis id ex Graeco fw=ka factum: accipit disciplinam, voce pariter et visu populum salutat, incondito [orig: inconditô] fremitu; nomine vocatus respondet. Nullum animal graviore somno [orig: somnô] premitur. Pinnis quibus in mari utitur. humi quoque vice pedum serpit etc. Plin. l. 9. c. 13. Eius pellem. (quam etiam detractam corpori sensum aequorum retinere, semperque aestu maris recedente inborrescere, addit idem) contra tonitrua et fulgura semper et ubique pro remedio circumtulisse Augustus legitur. apud Sueton. c. 90. Cuius Magicae vanitatis ac ineptae persuasionis, quae olim aliorum quoque mentes tenuit, praeter Plinium eundem et spartian. in Severo, testes sunt Plutarchus, Symposlat. l. 5. Problem. 9. ubi eadem vis et ficis inesse traditur, Geoponicorum Auctor, l. 1. c. de grandine, et in simili argumento Palladius, l. 1. c. 35. Cum vero avimal hoc, apud Septentrionales inprimis, copiosum, amphibium sit, ut dictum, carneque et larido [orig: laridô] constet, scrupulum movit plurimis, circa electum ciborum haerentibus, utrum eo [orig: ] tempore Quadragesimalis ieiunii vesci liceat. Quam in rem utrinque allatis causis, nec dum lite decisa [orig: decisâ], nonnulli simplicius et commodius asserunt, ex ipso Vitulo demonstrationem sumendam, ut, cum partum fecerit in littore, si ad silvas a venatore compulsa bellua fugerit, abstinendum sit eius esu, tempore prohibito [orig: prohibitô]: si vero ad aquas, secure ea [orig: ] vescendum. Pinguedine certe eius utuntur in obsoniis, loco [orig: locô] olei, carnesque instar porcinae in vasa recondunt. Olaus. l. 20. v. 7. Plura de eo vide apud Gerh. Iohan. Voss. de Idololatr. l. 4. c. 2. 15. 21. et qui de Animalibus ex professo scripserunt, nec non supra, voce Phoca.

VITUMNUS et Sentinus, Deus apud Romanos, ad vitam sensumque infantibus dandum erant instituti, quemadmodum Alcmena ad alendum, aliaque Numina ad alia officia eidem tenellae aetati erant attributa. De qua tota Deorum fictitiorum familia adiri potest, praeter Tertullianum, Augustinus, de Civ. Dei. l. 7. c. 3.

VITUNGI seu VITHUNGI, Alemannorum pars, a quibus Wirtenbergensi ditioni nomen. Ab illis enim profecti Virtingui seu Virtingi, a Claudio Imperatore devicti, apud Treb. Pollionem, c. 6. Vide B. Rhenanum, Rerum Germ. l. 1. cum Notis Ottonis ICti, p. 160.

VITUNUS antiquorum Deus, qui videbatur vitam largiri, uti Sentinus sensum. Vide Vitumnus.

VITURGIA Proculi Imperatoris uxor, apud Vopist. c. 22. ubi Vitruvia legi mavult Salmasius, vide supra.

S. VITUS circa A. C. 300. temporibus nempe Diocletiani Imperatoris Martyr obiit, cum Modesto et Crescentia: quod paucis refertur in Martyrologio Bedae, Usuardi, Adonis et Romano 15. Iun. fuse autem deducitur apud Surium, in Vitaeius, ex MSStis expressa. Huius corpus a Fulrado, Abbate S. Dionysii Roma sub Pipino Regetranslatum fuit Parisios. Sigeberto [orig: Sigebertô] teste, Chron. ad an. 757. A. autem C. 836. sub Ludovico Pio, ut idem ait, reliquiae Viti Parisiis ad Corbeiam Saxoniae translatae: unde Franci testati sunt, quod abillo tempore gloria Francorum ad Saxones translata sit. Vide et Witichindum, Gest. Saxon. l. 1. Porro Rugiani, qui a Saxonibus, et Corbeiensibus inprimis, religionem hauserant Christianam, eorum exemplo [orig: exemplô] S. Vitum, summo habuerunt in pretio templumque magnificum ab eo Viti vocitarunt [orig: vocitârunt]. Postea in Gentilismum velapsi, perstiterunt in S. Viti cultu, supremi eum Numinis loco [orig: locô] evebentes, uti docet Helmodlus, Annalib. Slavorum, l. 1. c. 6. Inde enim omnibus provinciis Slavonicis responsa petita et sacrificia annia exhibita: Nec Mercatoribus, qui torte ad illas sedes appulere [orig: appulêre], ulla facultas data vendendi emendique, nisi prius de mercibus suis huic Deo pretiosissima quaeque libassent [orig: libâssent]; Flamen quoque illius regio [orig: regiô] honore cultus. Vocarunt [orig: Vocârunt] autem eum Zuante Vith, corrupte ex Sanctus Vitus, qui hodieque Polonis Swiety Wit, eique in peculium honoris, ut idem Helmoldus ait, c. 58. annuatim hominem Christicolam, quem sors acceptasset [orig: acceptâsset], litabant; tanta [orig: tantâ] circa Fanum eius reverentia [orig: reverentiâ] affecti, ut neque iuramentis facile indulgerent, neque ambitum Fani vel in hostibus temerari paterentur. Similia habet l. 2. c. 12. et Albertus Crantzius, Vandal. l. 3. c. 37. Saxo quoque Grammaticus, l. 14. inter alia hac de re sic loquitur: Rugiani, quondam a Karolo M. expugnati, sanctumque Vitum Corvegiensem, religiosa [orig: religiosâ] nece insi. gnem, tributis colere iussi, dofuncto [orig: dofunctô] victore, libertatem reposcere cupientes, servitutum superstitione mutarunt [orig: mutârunt], instituto [orig: institutô] domi simulacro [orig: simulacrô], quod Sancti Viti vocabulo [orig: vocabulô] censuerunt. Ad cuius cultum, contemptis Corvegiensibus, pensionis summam transferre coeperunt,


page 673, image: s0799b

affirmantes, domestico [orig: domesticô] Vito [orig: Vitô] contentos, externo obsequi non oportere. Quamobrem Vitum veniente sui sollennis tempore, eorum moenta turbaturum, a quibus tam similem monstro figuram acreperit. Merito namque eum ab his iniuriarum poenas exigere debere, qui venerabilem eius memoriam sacrilego [orig: sacrilegô] cultu fuerunt complexi. Vide quae supra dicta de Rugiis. Simili plane modo [orig: modô], in regione Permia, Stephanum Episcopum divino [orig: divinô] honore fuisse affectum, docet Sigism. Liber baro Herberstenius, Comment. rer. Moscovit. De utroque prolixe agit Gerh. Iohan. Vossius. de orig. et progr. Idolol. l. 1. c. 41. ubi de hominibus divino [orig: divinô] cultis affectis. Nec omittendum, quod, cum Sclavica haec superstitio diu inter Bohemos quoque viguisset, illi hodieque hospitem vel amicum peregre advenientem excepturi, Vitei, Vitel, ingeminant, quasi a Suantovito concessae saluti gratulantes: quia forte ita evenit, ut peste quondam inter vicinos increbescente, ipsi duntaxat, qui hoc idolum colebant, a contagio incolumes permanserint. Dubravius, l. 1. etc.

VITUTIARII in l. 2. Cod. Theodos. de colleg. qui fuerint, vide ibi Iacob. Gothofredum.

VIVA urbs Africae propriae Antonin. Vivensis Episcopi meminit Concilium Carthaginense.

VIVA Aqua expiationibus sola idonea ollm habita i. e. naturalis et iugiter fluens. Marts praecipue, quae iuxta Euripidem et Tullium pro Roscio, omnia nostra mala abluit, cunctasque maculas detergit: item, quia nihil in sese sordidum patitur. Putgaturi autem se, saepius Capus aquae vivae immergebant. Persius, Satyr. 2. v. 15.

---- Tiberino in gurgite mergis
Mane caput bis terque etc.

Aliquando bis tantum, Ovid. l. 4. Fastor. v. 655.

Bis caput intonsum fontana [orig: fontanâ] spargitur unda [orig: undâ].

Saepius tamen ter. Idem ibid. l. 3. et Iuvenal. Sat. 6. v. 523. Imo et septies quandoque. Apuleius, l. 11. Quod faciebant superis sacrificaturi, idque dicebant abluere, ut docet Macrob. Saturn. l. 3. c. 1. Abluebaut vero praeter caput, Manus, ut videre est apud Aur. Victorem de Viris Illustr. et Scholiastem Sophoclis in Aiace lorar. a Brissonio relatum. Pedes item, uti docet vetus Horatii Interpres ad l. 2. Sat. 3. Totum denique corpus, qui tum dicebantur lauti a)plw=s2 vel puri, Arnob. l. 7. quorum templa cum adire disponitis, ab omni vos labe puros, lautos, castissimosque praestatis. Cum autem Diis inferis operaturi erant, adspergebant se tantum, testibus Macrobio [orig: Macrobiô] Servioque [orig: Serviôque], seu pura [orig: purâ] aqua [orig: aquâ] circumferebant, ut Maro loquitur, utentes aspergillo [orig: aspergillô] ex olcae vel lauri ramusculo, Iuvenal. Sat. 7. v. 158. apud M. Anton. Delrium, ad Sen. Hippolyto [orig: Hippolytô] v. 717. Vide quoque hic [orig: hîc] passim, inprimis ubi de Veterum Lotionibus.

VIVARIA Graecis zw=groi et zw/gria, ut apud Strabonem est, septa sunt animalibus includendis, damis, leporibus, aliis: seu septa, inq vibus vivae ferae pascuntur, Leoporaria aliis dicta, Varroni de RR. l. 3. c. 3. et 12. Vide supra in hac voce. Item Roboraria, a tabulis roboreis, quibus circum septa, A. Gellius, l. 2. c. 20. medii aevi Scriptoribus Parci, item Perivolia, quas voces itidem vide. Sicut *zwqh=kai dicebantur cellae, in quibus saginabantur viva animalia, turdi, gallinae, alia: Attice oi)ki/skoi, Grammaticis o)rniqotrofei=a. Et zw/gria quoque caveae, quibus aviculas includi mos, Salmas. ad Solin. p. 1209. Piscinae vero ubi pisces etc. quam vis nonnun quam haec omnia Vivarit generali comprehendantur appellatione. Sic enim Vivariorum tres species facit Gellius d. l. Ornithonas, Gall. les Volieres; Leporaria, Gall. les Garennes; et Piscinas, Gall. les Estangs. Quam vis ex eodem colligatur, Vivaria potius ad feras pertinuisse, ut Graecorum paradei/sous2, et bibarin Hebraeorum, quam vocem ex Latino depromptam, docet Bochartus. Hoeroz. Parte prior. l. 1. c. 19. sicut et biba/ria Graecorum, qui ambo recentori aevo [orig: aevô] pro piscina solum, sicut Galli suum vivier, vocem sumere coeperunt. Et quidem Samium Tyrannum Polycratem omnia, quae erant alibi, ob delicias congregasse [orig: congregâsse], canes ex Epiro Molossos et Lacaenos, ex Scyro et Maxo capras, oves ex Mileto et Athenis, sues ex Sicilia, tradit Ahenaeus, l. 12. c. 19. Apud Romanos primus aviaria instituit M. Laelius Strabo Brundusii Equestris ordinis. Ex quo tempore coeperunt Romani carcere animalia coercere, quibus natura caelum assignaverat, Plin. l. 10. c. 50. extr. Aprorum itaque et glirium, coeterorumque silvestrium, primus togati generis in venit Fulvius Lippinus, et in Tarquiniensi feras pascere instituit. Quem mox sequuti L. Lucullus et Q. Hortensius, idem l. 8. c. 52. et 57. E quibus Hortensii vivarium, quod in non Leporarium prisco [orig: priscô] more, sed *qhriotrofei=on, appellari voluit, exacte describitur, a Varrone, l. cit. c. 13. Nevero gula Neptuni arbitrio subiecta maneret, C. Servius Orata, epculiaria sibi maria excogitavit, aestuariis intercipiendo fluctus, pisciumque diversos greges inprimis oratarum unde illi nomen, et ostrearum, separatis molibus includendo, Plin. l. 9. c. 54. Eadem [orig: Eâdem] aetate prior Licinius Muraena reliquorum piscium vivaria in venit, Ibid. privatim vero C. Hirius muraenarum vivarium primus instituit. Cochlearum auctor fuit Fulvius Hir pinius, in Tarquin iensi, paulo ante ciiule bellum, quod cum Pompeio M. gestum est, qui et saginam earum excogitavit, ut videre est apud eundem Plin. c. 56. etc. Sed nec gulae solum, verum et avaritiae, haec argumenta fuere [orig: fuêre]: cum multi ingentes ex huiusmodi *qhriotrofei/ois2 sibi opes paraverint. Unde magna vectigalia ex ingenio suo percepisse Otatam praefatum et primum pensiles balneas excogitasse [orig: excogitâsse], ita mangonizaetas villas subinde vendendo, ait idem, l. eod [orig: eôd]. c. 54. cit.


page 674, image: s0800a

Vide quoque Gerb. Io. Voss. de Idolol. l. 4. c. 23. et hic [orig: hîc] passim. Longe laudatior Mauritii Imperatoris largitas, qui domum in qua senes morbosi alerentur maximis impensis, Vivarium sumptuosum hinc dictam, exstruxisse legitur, apud Cedrenum etc. Vide supra, ubi de Gerontotrophiis Vetor.

VIVARIENSE Monasterium pagus tractus Vivariensis ad Rhodanum, 2. leuc. infra Vivarium in Austrum, versus Pontem Sancti Spiritus; paulo minus a Fano S. Pauli, le bourg S. Andiol, vel le bourg de Viviers vulgo. Hic [orig: Hîc] S. Andochus Subdiaconus, sub Aureliano Imperatore martyrium subiit.

VIVARIUM seu o, seu urbs Vivariensis, Galliae Narbonensis oppid. Viviers Ioh. Poldo. Alias Alba Augusta Helviorum, in Occitania, ad Rhodanum in planitie, e regione Delphinatus. Episcopalis sub Archiepiscopo Viennensi, 5. leuc. supra Pontem S. Spiritus in Boream, destructa a Croco, A. C. 430. Caput tractus Vivariensis, le Vivarais: qui in Superiorem et Inferiorem divisus, terminatur ab Oriente Rhodano [orig: Rhodanô], quo [orig: quô] a Delphinatu separatur, a Septentrione Forensi tractu et Velaunis, ab Occidente Gabalis, a Meridie Occitania [orig: Occitaniâ] inferiore et Ucetiensi tractu. Hic [orig: Hîc] Helvii olim. Reliquae urbes, Annonaeum, Albenacum, Privatium et Turnonium. Regio haec, licet undique montibus, velut turribus, sit cincta, fertilis tamen est, et vini generosi ferax. A vivariorum multitudine dicta, Ferrar.

VIVAS ut et Vincas, acclamatum iam olim Principibus. Trebellius Pollio in Claudio, c. 18. Quum esses nuntiatum, illum cum macriano fortiter, contra gentes in illyrico, dimicasse [orig: dimicâsse], acclamavit Senatus, Dux fortissime, habeas virtutibus tuis, devotioni tuae --- Utvas Valerie etc. Graece zw/sh|s2, apud Dion. in eodem, ubi inter alia ei acclamatum ait zw/shs2, periodonikh/sh|s2. Alias sollennis acclamatio Graecorum, kalli/nike, ut notum, vide Salmas. ad Trebellium, d. l. Acclamari autem ita sollenne Principi, post victoriam reduuci, vel ad Principatum evecto, inprimis. Commodus vero etiam. quoties in aestuationibus ingens vini poculum hausisset, Vive Caesar, a cunctis acclamari voluisse, elgitur. Sed et Vive, Vivatis, ultima valedicentis vox fuit charis fuit, quibus felicem vitam optarer et diuturnam, post suum excessum. Unde monumentis suis incidi id verbum faciebant: praesertim illi, qui, ut loquimur, immatura [orig: immaturâ] aetate decedebant. Ut filia Stiliconis. Honorio Imperatori nupta; in cuius sepulchro haec figura gemmis in sculpta reperta est. [gap: illustration] H. e. quos annos nobis fata negarunt [orig: negârunt], ad plenum vitae humanae spatium, cos vobis, nobis apprecantibus, velint largiri. Vide C. Gevartium, Elector. l. 3. c. 8. ubi plura hanc in rem. Infert autem hoc verbum delicatam et hilarem simul vitam, in amore iocisque. Horat. l. 1. Ep. 6. v. 66.

---- sine amore iocisque
Nil est iucundum, vivas in amore iocisque:

Catullus, Epigr. 5. v. 1. Vivamus mea Lesbia atque amemus etc. Et hoc dicebant Bens esse, h. e. iucundam absque curis viram vivere. Petronisu.

Heu! heu! nos miseros, quam totus homuncio nil est!
Ergo vivamus, dum licet esse bene.

Item simpliciter esse. Non. Marcellus, Qui nunc est in summalaeritia, eum esse dicimus etc. Vide Casp. Barthium, Animadvers. papinian. ad l. 9. Theb. v. 894. et Slamas. ad Solin. p. 634. e quo hoc unum addo, quod zh=qi, i. e. Vive, suis Horologiis Graeciolim eodem [orig: eôdem] sine in scripserunt. Ita autem is, Graeci de Horologiis,

*(\ec *(=wrai mo/xqois2 i(kanw/tatai, ai( de\ met' au)ta\s2
*gra/mmasi deiknu/menai, *z*h*q*i le/gousi brotoi=s2.

Literis numeralibus horae singulae a prima ad ultimam totidem lineis erant descriptae, hoc [orig: hôc] modo [orig: modô]: *a. *b. *g. *d. *e. st. *z. *h. *q. *i. et deinceps, usque ad duodecimam, quae hac [orig: hâc] nota [orig: notâ] indicabatur IB. Priores sex horae, usque ad Meridiem, rebus agendis dabantur, reliquae -- corporicurando. Hinc eo [orig: ], quo [orig: quô] sequuntur ordine ac serie, vocem *zh=qi efficiunt, quo [orig: quô] admonemur vivere, h. e. genio induigere. Ita enim hoc verbum proprie sumebant homines geniales, et quae seqq.

VIVENTANI Umbriae gens, Ptolem.

VIVERRA Graece kti\s2 et i)kti\s2, mustela rustica, zw=o/n e)sti o(/moion galh=, animal feli simile, Hestych. o)rniqofa/gon, gallinas vorans, Plilosophus Hist. l. 9. c. 6. maculosum, in Oriente scil. unde Hebr. [gap: Hebrew word(s)] thela Aelan, cuius in cuniculorum venationem ultusolim usus. Plin. l. 8. c. 55. ubi de cuniculis apud Baleares: Magna pro. pter venatum cum viverris gratia est. Iniciunt eas in specus (cuniculorum) quis unt multifores in terra, unde et nomen animali, atque ita eiectos superne accipiunt. Vide quoque Strabon. l. 3. ubi capistrari eas hoc [orig: hôc] fine consuevisse, addit, et plura de hoc animali, fabula [orig: fabulâ] in primis Mahometanorum, qui ab eo urbem Bagdad in tantum terrorem coniectam esse anno [orig: annô] hegirae 304. ut cives opus habuerint Sultani auxilium implorare, tradunt, apud


image: s0800b

Bochart. Hieroz. Parte prior. l. 3. c. 30. Addo saltem, e pelle illius galeam vel galerum antiquitus fieri consuevisse, uti diximus supra, voce Galea. Medio [orig: Mediô] aevo [orig: aevô] furonis nomen ei inditum, ut ex Isidoro liquet, unde Furettum et Furonem Galli hodieque dicunt. Salmas. ad Solin. p. 1009.

VIVES Ludovicus Valentia [orig: Valentiâ] Hispanus, Patisiis et Lovanii postquam literis incubuisset, tandem Brugis docuit, ibi defunctus A. C. 1541. Rei Literariae cum Erasmo et Budaeo trium vir, iudicio [orig: iudiciô] pollens, uti ille eloquentia [orig: eloquentiâ] et hic ingenio [orig: ingeniô]. Scripta eius habes in Elegiis Teisserii, Part. 1. inter quae eminet Commentarius in Augustinum de Civ. Dai, initio [orig: initiô] quidem tam infelix, ut primis nundinis Francofurtensibus ne unum quidem exemplar celeberrimus Frobenius vendiderit. Unde Erasmus ad Vivem. Vides etiam in Musarum rebus regnare fortunam. Vide eum, Ep. 36. l. 18. Viem ipsum, Ep. 15. et 20. et supra aliquid voce Ludovicus et Ioh. Ludovicus.

VIVI Lapides apud Lamprid. Heliogabalo, c. 7. Lapides, qui vivi dicuntur, ex proprio templo Dianae Laodiceae. ex adyto suo, in quo id Orestes posuerat. afferre voluit: Graecis li/qoi e)/myuxoi, alias *bai/tuloi, quales fuerint, vide supra, ubi de Baetylis, item voce Devi.

VIVIANUS [1] Consul, anno [orig: annô] urb. Cond. 1216.

VIVIANUS [2] Comes et Abbas S. Martini Turonien s. inter Proceres Aulicos Caroli Calvi illustris fuit, de quo vide multa apud Car. du Fresne. Glossar. voce Armiger, ubi tabellam praefixam Codici Bibliorum, quem Imperatori huic obtulerunt Canonici dicti, erudite exponit.

VIVIANUS [3] Anninus, gener Corbulonis, bello [orig: bellô] Armeniaco [orig: Armeniacô], pro legato quintae Legioni impositus. Tacit. l. 15. Annal. c. 28.

VIVIANUS [4] Georgius, vide Georgius.

VIVIDUS Color, idem cum Claro, excitato, vegeto, vide ibi.

VIVISCUM vulgo Vivay German. Vivis, oppidum elegans Helvetiae, in regione Vaudi, ad Lemanni ripam Borealem Antonino memoratum. Bello [orig: Bellô] Burgundico [orig: Burgundicô], ab Helvetiis in cineres redactum est, A. C. 1475. postea reparatum: hodie Rei publ. Bernensi subest. Hic [orig: Hîc] vinum crescit optimae notae, vulgo der Reyff-wein, a ripa lacus, Ital. Riva, dictum: et certe castrum est Riva Lausannensis, prope Lausannam, ad extimum lacus angulum. Vide Stumpf. Chron. Helvet. l. 8. c. 22.

VIUPPO seu VUIPO, Presbyter Germanus, Eleemosynarius Henrici III. Imperatoris in huius laudem poema condidit, editum a Canisio, tom. 2. Antiquar. Lection. scripsit quoque vitam Conradi Salici, patris Henrici: Pistorius edidit in Tomo Scriptor. de rebus Germanic.

ULA [1] oppid. Sueciae, in Caiania, in ora Sinus Bothnici, Oulo vulgo. Ei adiacet Ulaburgum oppidum, in insula parva eiusdem Sinus; ad ostia Ulae.

ULA [2] vulgo Ula Tresk, lacus Sueciae, in Caiania, seu Bothnia Orientali in mediterraneis, versus Suavolaxiam provinc. Ei insidet Caianeburgum oppid.

VLACIDAE peculiare apud Turcas Cursorum genus. Apud illos enim Peichi, in comitatu Principis et antecursores, cum opus est, huc illuc mittuntur; tanta [orig: tantâ] velocitate currentes, cum securicula in manu, et phila [orig: philâ] odoratae aquae, ut adfirment, eos Byzantio [orig: Byzantiô] hadrianopolim die ac noctu pervenie, quod intervallum est milliarium Romanorum circiter 160. Ab his diversi Ulacidae, citatissimo [orig: citatissimô] itidem cursu magnum iter peragunt; et si forte eques occurrit, illum deiciunt, ipsi equum conscendentes: iterumque si alium, idem faciunt, et defessum equum ei tradunt: corpus, ne doleat in cursu succingentes. Ex Peloponneso Hadrianopolim, ita de iis Laonicus, l. 9. regios istos cursores venisse scio, intra quinque dies: quod iter 15. dierum spatio [orig: spatiô] aegre eques peregerit, etiam festinus et expeditus. Vide Iustum Lipsium, Centur. 3. Ep. 59. ubi de variis Cursorum generibus accurate agit.

VLADIMIRUS ex filiis Suatoslai, Graecis Sphendostabli dicti, de quo vide supra, voce Olha: solus fratribus superstes, Russiae Monarcha factus A. C. 976. iunxit sibi Annam Basilii Imepratoris filiam et Graecos ritus in Russiam introduxit A. C. 989. Urbem Vladimiriam condidit, sede Imperii in ea collocata [orig: collocatâ]. Obiit A. C. 1005. relictis XII. filiis, quibus totidem ducatus obtigere [orig: obtigêre]; inter quos praecipui duo, Kiovia, sedes Russiae Nigrae, et Vladimiria Russiae Albae, postmodum facta: donec hinc Susdaliam primo, tandem Moscoviam, sedes Regni translata est, a Georgio, A. C. 1325. Ad hunc tamen usque diem Vladimiria primum in magni Ducis titulis locum obtinet, secundum demum Mosocovia. Georg. Hornius, Orb. Imper. cum Animadv. L. Iuachimi Felleri, p. 374. et seqq.

VLADISLAVIA vulgo Wladislaw, urbs Poloniae maioris ad Vistulam, 15. leuc. a Gesna, media inter Poloscam in Eurum et Theorunium in Circium, 5. leucis utrinque, 22. infra Varsaviam. Caput est Cuiaviae provinc. in Palatinatu Inowolocensi; Episcopalis sub Archiepiscopo Gnesnensi, ab A. C. 1173. Cum arce tantisper munita, in palustri loco. Hic [orig: Hîc] ab Euangelicis synodo [orig: synodô] habita [orig: habitâ], Stancari haeresis damnata est, saeculo [orig: saeculô] praeterito [orig: praeteritô]. Laetus.

VLADISLAUS [1] Ducum Bohemiae vicesimus, ab Henrico IV, Imperatore Rex Bohemiae creatus est, A. C. 1086. Sed haec dignitas crebro interrupta, titulusque Regisa successoribus, per annos 180. omissus est. usque ad principatum Friderici I. a quo Uladislaus, qui Imperatorem in expeditione Mediolanensi strenue iuverat, illum recepit, atque ad posteros continua [orig: continuâ] successione transmisit, una cum insignibus leonis albi, duplici cauda [orig: caudâ] in altum porrecta [orig: porrectâ] in structi, quibus ab eodem donatus est. Hornius, ibid. p. 127.

VLADISLAUS [2] vide Ladislaus.

ULAE Sarmatiae Asiaticae populi. Ptolem.

ULAI nomen fluvii, Daniel c. 8. v. 2.