CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS QVARTVS Literas R, S, T, V, X, Y, Z, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

VOMIA [1] vulgo Wome, seu Midnick, urbs Poloniae, quae et Mednichia. Vide ibi.

VOMIA [2] urbs Niphoniae, in tractu Iedsegeno, vix 50. mill. pass. a Meaco in Ortum prope Sinum magnum Meacensem. Caput regni cognominis, vulgo Vomi, Brietius.

VOMITIONES in remedium cruditatis excogitatae sunt, canibus primum monstrantibus, teste Plinio [orig: Pliniô], l. 11. c. 53. et l. 29. c. 4. Et quidem ab Hippocratis tempore mos fuit multorum, ut bis quot mensibus e)metikh\n agerent (ut Cicero loquitur l. 13. ad Attic. Epist. 52.) quibus erat valetudo sua curae, qua de re vide Casaubon. ad Sueton. Vitellio, c. 13. Quottidianas autem aut nimis frequentes egestiones universa Medicorum Schola damnat: queriturque Seneca, multos vomere ut edant, comesse ut vomant epulas toto [orig: totô] orbe conquisitas, quas coquere dedignantur. Plutarchus etiam mikra\ haec vocat peramu/qia plhsmonh=s2, exigua satietatis levamina: utendum vero potius u(droposi/a| kai\ a)siti/a|, aquae potu et cibo [orig: cibô] exili suadet, et remedia porro haec esse velut e)kbo/lia ait ac fqo/ria, quibus intemperantes feminae partum necant abiguntque, ut Venerem repetant et iterum concipiant. Cuius rei exemplo Vitellius est Imperator, quem epulas trifariam semper, interdum et quadrifariam dispertitum esse, in ientacula, et prandia, et cenas, commissationesque facile omnibus sufficientem vomitandi consuetudinem, legas apud Sueton. d. l. Vide plura hanc in rem, apud Cael. Rhodig. Antiqq. Lect. l. 21. c. 9. et l. 28. c. 2. Melitis illi, qui Athletas maluere [orig: maluêre] cibos ambulatione perficere, et pervigiliis, Plinius, c. 33. cit. At navigantibus Vomitiones ipsae instabili volutatione commotae plurimis morbis capitis, oculorum, pectoris medentur, omnibusque propter quae elleborum bibitur, Idem l. 31. c. 6. Per translarionem vomunt, qui ex tempore dicunt. Unde Aristides, Rhetor se non esse tw=n e)mou/ntwn, sed a)kribou/ntwn/g>, Imperatori Marco respondit. Quique acerbius in aliquem invehuntur. Sic Pompeius Marcellino acrius contra se in Senatu oranti, exprobravit suo [orig: suô] beneficio [orig: beneficiô] e)k peinatikou= e)metiko\n, ex esuritore vomitorem, e muro vocalem, imo convitiatorem, esse factum. In genere, magna [orig: magnâ] copia [orig: copiâ] effundere est. Unde Vomitoria in Spectaculis dicta, per quae homines glomeratim ingredientes in sedilia se fundebant, Macrob. l. 6. Saturnal. c. 4. etc.

VOMURA urbs in parte Occidentali Ximoae, in regno Figen, cum portu capaci, 15. mill. pass. a Nangazachio in Circium.

VONGUM vel us, vicus Galliae ad Axonam, medio [orig: mediô] inter Remos ac Epoissium spatio [orig: spatiô], vulgo Von, aut potius Vousi, non procul a Von distans. Caput pagi Vongensis, inter Dolomensem et Castricensem medii, cuius Frodoardus meminit, l. 2. c. 18. in hoc villam Riguliacum, vulgo Rilly ad Axonam inter Attiniacum et Vousi ponit Alcuinus, in vita S. Vedasti, vide Hadr. Vales. Notit. Gall.

VONONES [1] incertum cuius stirpis, antea Mediae Rex, lectus adscitusque a Parthis, brevi et inglorio Regno, Tacit. l. 12. Annal. c. 10.

VONONES [2] Parthus obses a patre Phraate Romanis datus, in regnum reposcitur, mox spretus a suis ab Artabano regno [orig: regnô] exuitur. Iustin. l. 42. c. 5.

VOORNIA insula Hollandiae, prope et infra Confluentes Mosae et Vahalis. Vix 4. aut 5. milliar. cum arce cognomine in parte Orientali vulgo Voorn.

Fl. VOPISCUS Historicus Roman. sub Diocletiano, et Constantino Chloro, Syracusanus: Romam venit, ibique Aureliani, Taciti et Ploriani Imperatorum vitam descripsit. Dein Probi historiam composuit, illamque Celso Rufo dedicavit: Addidit postea Firmi, Saturnini, Proculi et Bonosi, tyrannorum vitas: subiunctis tandem Cari, Numeriani et Carini, Omnia ordine exquisito [orig: exquisitô], et eruditionem non mediocrem spirante. Proposuerat sibi quoque Apollonium Thyaneum, quem magnopere extulit, eodem [orig: eôdem] modo [orig: modô], enarrare. Vide Voss. de Hist. Lat. l. 2. c. 7. De nomine ita Solinus, c. 1. E geminis, si, remanente altero [orig: alterô], alter abortivo [orig: abortivô] fluxu exciderit, qui legitime natus est, Vopiscus nominatur, ex Plin. l. 7. c. 10 Vide Salmas. ad locum Solini.

VORANUS Qu. Luctatii furacissimus libertus, de quo Cael. Rhodig. l. 19.c. 2. Eius meminit Horatius, l. 1. Sat. 8. v. 39.

VOREDA Angliae urbs, Antonin. Old Carlile, Camdeno, nunc vicus, apud Carleolum urbem.

VORGANIUM vulgo Triguer, Galliae Lugdunensis urbs in Osismiis, Ptolem. vide Trecorium.

VOROTINENSIS Ducatus le Duche de Worotin, est provinc. Moscoviae Australis versus Tartariam minorem et Lithuaniam, extensa a Septentrione in Meridiem prope Moscoviensem et Rezanensem Ducat. Eius caput

VOROTINUM cum castro, ad Occam fluv. 66. mill. pass. a Moscua urbe in Meridiem, totidem a confinio Lithuaniae in Ortum. Worotin vulgo.

VORSTIUS [1] Ael. [abbr.: Aelius] Everhardus, ex familia clara Ruremundae in Menapiis natus A. C. 1565. ab Alphonso Catanaeo Archiatro Ferrariensi commendatus Nic. Grano Episcopo Anglonensi, in magna Graecia, ad Sinum Tarentin. Eius domesticus Medicus per triennium fuit: hoc [orig: hôc] defuncto [orig: defunctô] in aula Fabricii Pignatelli March. Querceti per annum commoratus, post 14. annorum peregrinationem domum reversus est, A. C. 1595. Tum Practicus Delphensis primo, inde Medicinae Professor Lugduno--Batavus

constitutus, A. C. 1598. obiit A. C. 1624. aetat. 59. a Petro Cunaeo pro funere laudatus. Edidit Commentariolum de Annulorum Origine, in gratiam Abr. Gorlaei, qui Dactyliothecae eius praefixus est, Obser vationum rerumque memorabil. per magnam Graeciam, Iapygiam, Lucaniam, Brutios etc. Commentarium Hodoeporicum: De Bataviae piscilius: Notas ad Corn. Celsum de Re Medica. Auctor Vitarum Profess. Leidensium, et Franc. Sweertius Athenis Belg. Pater fuit Adolphi, itidem Medicinae D. et in Acad. Leidensi Professoris, ac, raro [orig: rarô] exemplo [orig: exemplô], Patris sui Collega: Claudii Salmasii amicus singularis, cui etiam defuncto parentavit. Obiit A. C. 1663. aetat. 66. Scripsit, Catalogum plantarum Horti Academici, cui accessit, Index plantarum indigenarum, quae prope Lugdunum in Batavis nascuntur: Disputationes varias Physico--Medicas: Orationes funebres in exsequiis Petri Cunaei, Salmasii etc. Idem recognovit versionem Ioh. Opsopoeii Aphorismorum Hippocratis etc. Ex Orat. fun. Ioh. Anton. Lindani. Freherus. Theatro [orig: Theatrô] virorum eruditione claror.

VORSTIUS [2] Conradus, Coloniensis, a Remonstrantibus Leidam in locum Arminii, Steinfurto [orig: Steinfurtô], ubi iam diu Socinismi suspectus docuerat, vocatus, Professionem non obtinuit, ob protestationem plurium Ecclesiarum, et minas Regis M. Britanniae Iacobi, qui scripta eius publice exuri iussit, circa An. Chr. 1610. Vide et Conradus, ac plura de illo apud Paul. Freherum, Theatro [orig: Theatrô] Viror. erudit. claror.

VORTIGERNUS Saxonum, qui Angli vocabantur, Regulus, a Britannis auxilio, contra piratas vocatus, invadit insulam, sibique vindicat. Socer Hengisti A. C. 449. Polyd. Virgil. l. 3.Ei successit filius Vortimerus, A. C. 457.

VOSAGENSIS Pagus in Biturigibus, horumque extremis finibus, memoratur Gregor. Hist. Fr. l. 9. c. 19. Vulgo Besage, Marollio.

Ardennae, an Vosagi, cervi, capreae, hellicis, urst
Caede sagittifera silva fragore tonat.
Seu validi bufali, etc.

Silva Germaniae ingentis magnitudinis, Austrasiam olim a Burgundia divisit. Eius pars maior Austrasiorum Regibus, qua [orig: quâ] nempe Borbetomagum, Nemetas, Tabernas, Saletionem, Brocomagum ac Argentoratenses ad Rhenum attingit, et qua introrsum inter Mosellam ac Mosam attollitur: reliqua pars circa castrum Luxovium et Anagratas Monasteriumque Salicis in Sequanis, Regibus Burgundiae parebat. In ea Coenobium Montis Romarici vetus ac nobile, seu Rumerici castellum positum esse prae ceteris docet vita S. Salabergae. In tabul. Theodos. seu Peuting. a Boconia ad Brocomagum pertinet silva Vosagus, quod est Spatium 61. mill. pass. ad ripam Rheni. Valesio est silva, simul ac mons quoque eo [orig: eô] nomine, quem multicipitem montem aiunt inter Alesatios et Lotharienses eminere, et longo [orig: longô] tractu a Treviris per Mediomatricos et Leucos ad Lingones et Sequanos pertinere, alibi convallium et perennium aquarum amoenitate, alibi silvestrium iugorum altitudine spectabilem; qua in Lotharingiam, et in Burgundiam Comitalem brachia diffundit, claris Monasteriis insignem. Mons Vosagus Lotharingiam a Comitatu Burgundiae et ab Alesatia discludit; nec iam a Bonconica ad Brocomagum, ut tabula Theodosiana docet; sed ad Augustam Rauracum [orig: Rauracûm] aut ad Basiliam Sequanorum pertinet, quod est spatium 132. milliarum: ac vulgo dicitur a Gallis le mont de Vosge, vel les montaignes de Vosge. Nomen Vosegi, vel Vosagi servat Coenobium cum vico Voyage, aut Voyse dictum, Mosae fontibus proximum: servat et inter flumina Mosam ac Mosellam silva ingens cum plana tum maxime montana, quam la forest de la Voyage, alias le bois de la Voyse nuncupant, a qua abest oppidum Voyssi milliaria circiter 32. Vosagi appellationem retinens. Mons silvestris Burgundiam Comitalem a Lotharingia dividens, ac propterea Mons Burgundiae dictus, Montaigne de Bourgogne, alias Mons Falcium a freno et pascuis, Mont de Faucilles, pars est saltus ac montis Vosagi. Regio utrumque montis Vosagi latus continens usque ad Duos Pontes oppidum, sive Zvveipruck, Vosagia, aut pagus Vosagensis nunc vulgo nuncupatur, a Lothariensibus quidein le pays de Vosge, aut la Vosgue, a Germanis autem Das Wasgovv, i. e. Vosagensis pagus. Gavv enim et govv Germanica [orig: Germanicâ] lingua [orig: linguâ] pagum significat, ut Cluverius scribit: et Nithardus Wasagum pro Vosago vocavit, ex quo Wasgavv Germani fecerunt. Ex his apparet, plurimos montes longe lateque diffusos, sed alteros alteris contiguos communi nomine atque singulari Vosagum vocari, id quod Iurae, Cebennae, Pyrenaeo videmus accidisse, Richerius in Chron. Senonensi lianc regionem describit in l. 1. c. 11. excelsis montibus et vallibus profundissimis, in quibus nemora abiegna sint, asperam, longam itinere 4. dierum, latam sex aut 7. milibus, feris quam hominibus convenientiorem: quam terram (inquit) antiqui Vosagum, moderni Vogiam dixerunt. Georgius Furnatius in sua Orbis Notitia scribit, Vosagum montem cum silva in Lingonibus oriri, et per 25. leucas versus ortum excurrere ad Basiliam, qua Burgundiam a Lotharingia dividit; inde ad Septentrionem versus continuis iugis et perpetuis silvis Lotharingiam ab Alesatia separantem, per 50 leucas ad Mogontiacum et Augustam Trevirorum expandi. Ex eo monte Mosam, Mosellam, Ararim, seu Sauconnam, Helellum, vel potius Ellum, Ill, aliosque non obscuros fluvios demitti, alios in Oceanum, alios in mate Gallicum partim suo [orig: suô] partim alieno [orig: alienô] ore perventuros. Certe silva monsque Vosagus capita quatuor maximorum fluminum continet, Matronae, Mosae, Mosellae, atque Ataris. Ex quibus Mosam profluere ex monte Vogeso, qui est in finibus Lingonum, tradit Caesar in Commentar. l. 4. belli Gallici, c. 10. ex quo intelligitur Vogesum montem a veteribus dictum esse, qui postea a recentioribus transpositis litteris vocatus sit Vosegus, et Vosagus. Vogesi montis in Lingonibus meminit et Lucanus in l. 1. v. 397.

Castraque quae Vogesi curvam super ardua rupem
Pugnaces pictis cohibebant Lingonas armis.

Est altera silva Vosagus, in pago Dioecesique Laudunensi, cuius Hermannus Monachus, in l. 3. de Miraculis S. Mariae Laudunensis, c. 3. ante Ann. 500. meminit his verbis: Episcopus (Laudunensis Bartholomaeus) Laudunum rediens, duxit eum in silvam Vosagum, ostenditque ei (Norberto) in ipsa locum quendam, qui Pratum Monstratum vel Praemonstratus vocatur. Idem, in c. 5. l. 3. silvam Vosagum iterum vocat, et proximam Lauduno, ac extramurano Monasterio S. Martini facit: alibi etiam in Laudunensi Dioecesi Coenobium S. Nicolai in silva Vosago situm commemorat: ita ut nomine silvae Vosagi silvam Codiciacensem aut Farensem Lauduno proximam designavisse videatur, la forest de Coucy, in qua uterque locus est, Notit. Gall. vide Vogesus.

VOSAVIA ubi Mammaea Alexandri Severi Imperatoris mater caesa et sepulta, Christianorum fautrix; oppid. Germaniae superioris Oberwesel. Vide Ficelia, et Veselia.

VOSIA clara veteri Abbatia [orig: Abbatiâ], est in Lemovicum finib, vulgo Visaie, aut Vigeois: in Gallia. Hadr. Vales. Notit. Gall.

VOSONNUM nunc Vouson, Cella seu Prioratus, in Archidiaconatu Solliacensi, qui unus est e 6. Archidiaconatibus Ecclesiae Aurelianensus. In Botarotii nummo veter. Vosonno vico. Idem.

VOSSIUS [1] Gerardus Iohannes Archipalatinus, eloquentia [orig: eloquentiâ] et eruditione saeculi huius inter principes. Natus Heidelbergae A. C. 1577. Dordraci literis incubuit, cum Erycio Puteano. Dein eruditarum linguarum notitia [orig: notitiâ] exacte imbutus, praecipuas Europae urbes invisit, ubique magna [orig: magnâ] veneratione cultus. Reversus, Dordraci, Lugduni Batav. et Amstelodami docuit. Obiit A. C. 1649. aetat. 72. Operum eius, quae plurima sunt, praecipua: De Idololatria: De Historicis Graecis, Latinis: De Poetis Graecis, Latinus: De Scientiis Mathematicis: De 4. artibus popularibus: Aristarchus: Partiones Oratoriae: Eius Epitaphium:

Hoc [orig: Hôc] tumulo [orig: tumulô] plorat Pietas et candida Virtus,
Et luctu Pallas saxea diriguit.
Invida mors ridet: ridet quoque Vossius illam,
Dum calamo [orig: calamô] mortem vincit et ingenio.

Pater Dionysii, Francisci, Gerardi, Matthaei et Isaaci, qui omnes eruditionis laude scriptisque inclaruerunt: quorum ultimus imprimis egregia ingenii monumenta edidit. Vide Paul. Freherum, Theatro Viror. Erudit. claror.

VOSSIUS [3] Samuel Lupelovia [orig: Lupeloviâ] Mecklenburgicus, ex nobili et antiqua familia, Generalis Superintendens Frisiae Orientalis primum, A. C. 1657. Circuli Rostochiensis exin itidem Superintendens General. et Consiliarius Eccles. Gustavi Adolphi Ducis Megapolitani constitutus, A. C. 1670. obiit A. C. 1674. aetat 63. P. Freherus, Theatro [orig: Theatrô] Viror. Claror.

VOSSUENSE Monasterium postea Fossense, et Fossae, vulgo Foss dictum, a Foillano Furseum fratrem non multo post ex Hibernia in Gallias secuto, ope Gertrudis virginis, Pippini Maioris domus filiae, in villa eius fundatum: inter Castellum Chastelet et Namurcum in dioecesi Leodicensi ad fluv. Gervernam, non procul a fluv. Sabi. Vales.

VOSUMA urbs in parte Australi Ximoae, caput tractus cognominis, vulgo Vosumpt, Brietius.

VOT. XX. Vot. XXX. Vot X. in aris, nummis et arcubus triumphalibus, significabant, uti apud Tacitum et Livium legere est, Salutis augurium: cum scil. SPQR. vovebant haec vel illa sacrificia se facturos ludosque celebraturos et aedes dedicaturos, si praescripto [orig: praescriptô] illo [orig: illô] annorum spatio [orig: spatiô] Res publ. in eodem statu permansisset, quo [orig: quô] tunc florebat, quum vota ea suscipiebant. Unde Vota decennalia, Vicennalia, Tricennalia, Pierius, Hieroglyph. Vide infra.

VOTA et VOTORUM dies, Latinis appellati sunt, qui annum inchoabant, ob sollennem pro salute Principis votorum nuncupationem. Et quidem proprie tertius post Kal. Ianuar. hoc [orig: hôc] nomine insignitus est, uti apparet ex l. 233. De verb. signif. et Dione, l. 58. licet ipsis etiam Kalendis suscepta pro Principe vota, ut illo [orig: illô] ipso [orig: ipsô] loco [orig: locô] hic Auctor ait. Istiusmodi diebus autem, velut auspicatissimis, lugere erat nefas. Spartian. in Hadriano, de Vero, c. 23. Ab Adriano Votorum causa lugeri est vetitus: quemadmodum et Marcus, filio sibi mortuo, quia Ludi Iovis Opt. Max. erant, interpellari eos publico [orig: publicô] luctu noluit, apud Capitolin. c. 21. Nihil enim religionum ceremoniis magis adversari credebatur, quam luctus. Retinuere [orig: Retinuêre] Christiani Principes Votorum morem et appellationem, uti liquet ex tit. Codicis de oblat. Votor. et ex can. 62. Concilii in Trullo: ubi Graecus Interpres Balsamo, homo alioquin impense doctus, de vocis *Bota\ origine sane quam suaviter philosophatur, illud festo ei nomen inditum, a)pi\ tw=n botw=n sive proba/twn, quod in honorem Panis Pastorum Dei institutum sit, contendens. Vide Casaubon. Not. ad Spartian. d. l. ut et plura hanc in rem infra.

VOTANTES nomen officii in Aula Pontificia, de quo supra aliquid voce Referendarius.

VOTIENUS Montanus, cuius inter celebres Oratores et Poetas mentio, postulatus ob contumelias in Tiberium Caesatem dictas; Ideo maiestatis poenis affectus et in Baleares insulas relegatus est, Cornelio [orig: Corneliô] Cosso [orig: Cossô], Asinio [orig: Asiniô] Agrippa [orig: Agrippâ] Consulib. in quibus et mortuus. Patria [orig: Patriâ] fuit Narbonensis Tacit. l. 4. Annal. c. 42.

VOTIVAE Tabulae suspendebantur olim non columnis modo et parietibus, sed et tholis ipsis seu fastigiis aedium sacrarum. Luctat. Placidus ad l. 2. Theb. v. 934. Tholus est in media templi camera locus, in quo voventium primitiae aut exuviae figebantur. Dictae Donaria quoque seu Anathemata, quae Diis vota interpretatur Phalatis Agrigentinorum tyrannus, *tri/podas2 *delfikou\s2 kai\ stefa/nous2 xrusou=s2, kai\ a)lla polla\ polutelh= xaristh/ria th=s2 swthri/as2, Tripodas Delphicos et coronas aureas et alia multa ac pretiosa munera pro actione gratiarum, ob recuperatam salutem. etc. Vide supra in voce Donarium. Suspendebat vero istiusmodi tabulas Voti damnatus, quemadmodum ante Aras Vota solebant suscipi; ubi qui se

Numinibus suscepto [orig: susceptô] Voto [orig: Votô] obligabat, Voti reus dictus est. Virgilius, apud Macrobium, l. 3. Saturn. c. 2.

Vide quae de Annibalis voto contra Romanos, Cornelius habet Nepos, in eius vita, c. 2. Sed neque verbis solum [orig: solûm] concipiebantur vota, verum et concepta tabellis inscribebantur, obsignabantur, Deorumque genibus affigebantur plerumque, donec votorum compotes eae tabellae solvebantur, h. e. lacerabantur ac Diis reddebantur, quae daturos se fuerant polliciti, quo de obsignandi Vota more egregia congessit Ianus Rutgersius Var. Lect. l. 5. Casus vero talis votivi doni infelicissimum omem habitum. Papinius l. 2. Theb. v. 257.

In gradibus summi delapsum culmine templi,
Arcados Evippi spolium, cadit aereus orbu.

Nuncupabant autem Iunoni seu Opigenae, quae Graecis *zu/gia, Puerperae vota, ut facilius eviterentur, quae cleganter expressit Propertius, l. 4. Eleg. 1. v. 99.

Idem ego, cum Cinarae traheret Lucina dolores,
Et facerent uteri pondera lenta moram.
Iunoni votum facite impetrabile, dixi,
Illa parit. --- ---

Eorum memoria in Inscr. veteri apud Gruterum, p. 41. Dianae. Lucinae. invictae. Cn. Pompeius. Cn. Lib. Barbus. Procurat. tibicin. Rom. voto. suscepto. l. m. Pro infantium salute, Veneri, eidem Iunoni, Lucinae, Castori item ac Polluci: Unde Deae huius Sospitatricis tutelae eximio [orig: eximiô] plane monumento [orig: monumentô] veter. commendari videmus Cecropii cuiusdam filium vel adhuc morbidum, vel post salutem recuperatam: quod monstrat manus aenea, effossa inter D. Gregorii rudera, cum Inscr. Cecropius V. C. votum. S. Iconem a Cassiano a Puteo Tomasino communicatam, Thomas Bartholinus, l. de Puerperio Veter. inseruit. De Castore et Polluce Inscr. testatur idem, ex saxo, quod Murciae repertum, apud Gruterum, p. 98. Castori. et. Polluci. Diis. Magnis. Sulpitia. Q. Sulpitii. f. votum. ob. filium. saluti. restitutum. Pueri dein atque Adolescentes Deo alicui suos crines vovebant, teste Petronio [orig: Petroniô], Sat. p. 65. Cui Deo crinem vovisti? Neque pueri solum, sed et puellae ac virgines, Lucianus in Dea Syria: quod votum concipiebatur interdum statim ab ipsa nativitate, deposito [orig: depositô] in terram nuper nato [orig: natô], ut testatur Q. Flor. Terrullianns, de Anim. c. 40. Sic Aiax Telamonius Ilisso flumini, Theseus Apollini Delphico, ut et pueri Ambraciotae, vulgus Atheniensium Herculi, adolescentes Romani Aesculapio, aut Iovi, aut Baccho: Puellae Deliorum Hecaergae Deae, capillos suos dedicabant. Vide supra suo [orig: suô] loco [orig: locô], ut et plura hanc in rem, apud Thom. Dempsterum, Paralipom. ad Rosin. l. 10. c. 29. Idem faciebant, qui in peregrinationem longinquam aut expeditionem proficiscebantur, qui similiter Deo alicui comam devoventes, ei, domum reducs, detonlam consecrabant. Statius l. 6. Theb. v. 608.

Flavus ab intonso pendebat vertice crinis
Arcados, hoc primis Triviae pascebat ab annis
Munus, et Ogygio victor cum Marte redisset,
Nequicquam patriis audax promiserat aris.
Tunc liber nexu, lateque in terga solutus
Occursu Zephyri retro fugit.

Quem ritum ex antiquitate primus eruit Hadr. Turnebus, Advers. l. 22. c. 28. Inprimis cum vel timeretur vel sentiretur morbus, Vota suscipi consuevere [orig: consuevêre], numquam proniore ad pietatem animo [orig: animô], quam cum pericula nobis autem de Numine vellunt. Quam in rem Plinius, l. 8. c. 16. circa fin. Votorum praecipuus locus, quando spei nullus. Unde Veter. ad morborum profligationem remedia salutaria retulisse, non vocali prece, sed oratione mentali desiderioque [orig: desideriôque] silenti, tum vigilantes Oracula tantum opetientes in locis sacris; tum etiam dormientes, monet ex Antiquis Pierius, Hieroglyph. l. 22. ubi addit: Et Astrologi quosdam homines a genesi eo Fato nasci praedicant, ut Vororum potius ope, quam medicinis, ab aegritudinibus et morbis liberentur. De Votis Neogamorum diximus alibi. De Votis veterum Hebraeorum vide Levitic. c. ult. et Numeror. c. 30. circa illa vero miramMagistrorum disciplinam, apud Ioh. Seldenum, de Iure Nat. et Gentium iuxta Disciplinam Hebr. l. 7. c. 2. Votum Christianorum in Baptismo peragitur, cui quaecumque alia successerint, nihil aliud sunt, quam primigenii illius repetitio, et arctior quidam nexus. Sequuntur Vota, quae publica sunt, et pro Republ. aut Principe suscipi olim solita. Et quidem de prioribus supra actum, ubi de vovendi ritu. Insuper frequens apud Veteres votum fuit, ut decimam praedae et spoliorum, quidquid ex hostibus captum fuisset, Iovi et Diis voverent: unde Iuppiter Praedator apud Romanos cognominatus est, de quo eiusdem gentis, ut et Gallorum, Crotoniatarum, Locrensium, aliorum, more. vide Alex. ab Alexandro, Genial. Dier. l. 3. c. 22. De Votis, pro Imperatorum salute, suscipi consuetis, Martialis, l. 8. Epigr. 4. mentionem inicit:

Quantus io! Latias mundi conventus ad auras
Suscipit et solvit pro Duce vota suo.

In quae verba sic Heraldus: Reus voti, inquit, pro Imperat. salute, de anno praeterito solvit vota, et nova vota nuncupat in annum proximum, quae oppido fiebant, redeunte Domitiano [orig: Domitianô], Mense Ianuario [orig: Ianuariô]. Commodum Ianuario [orig: Ianuariô] mense redibat Domitianus, quo [orig: quô] pro Imperatorum salute vota suscipiebant ac folvebant. Suscipiebant in proximum annum, solvebant

priori anno [orig: annô] suscepta, Vide Plinium, l. 10. Epist. 44. ad Traianum. Coepit autem mos temporibus Iul. Caesaris, cui inter coeteros honores hic quoque decretus, ut vota pro eo quotannis conciperentur: Unde idem honos coeteris Imperatoribus postea habitus. Nuncupabantur ista a Magistratibus ac Sacerdotibus praecipue: qui etiam celebrabant diem suscepti Imperii et pro Imperatore vota suscipiebant. Neque pro Imperatoribus tantum, sed et pro eorum liberis ac charis vota signabant. Vide quoque Dempster. ad Rosin. l. 4. c. 4. Locus ubi sollemnia istinsmodi vota concipiebant Romani, Capitolium erat. Sueton. Nerone, c. 46. Votorum nuncupatione, magna [orig: magnâ] iam ordinum frequentia [orig: frequentiâ], vix repertae Capitolii claves. Unde Flor. Tertullian, l. de Coronis, Annua votorum nuncupatio quid videtur, prima in principiis, secunda in Capitoliis, accipe post loca et verba, hunc tibi Iuppiter bovem cornibus auro [orig: aurô] decoratis vovemus esse facturum etc. Vide plura infra, ubi de Votivis Nummis. Nec omittendus voventium mos, quo [orig: quô], qui compotes voti fuissent, ut potiora sumerent, veteribus persolutis, novis se obligabant votis, indigitatus Alex. Neapolit. ubi supra, qui et alia in hanc rem egregia congessit ibid. etc.

VOTIVI Ludi apud Romanos, erant, qui a Magistratibus ad bellum ituris vovebantur, post res feliciter gestas, ac victoriam partam exhibendi. Atque hi introducebantur aut Sibyllinis versibus aut Augurum praeceptionibus, aut promissis Imperator. vel ante bellum, vel confecto [orig: confectô] bello [orig: bellô], hostibusque devictis. Cuiusmodi erant, quos Magnos cognominarunt [orig: cognominârunt], quod in honorem Iovis, quem Principem Deorum putabant, fierent: quorum mentio tum apud alios, tum inprimis apud Liv. Hic enim inter alia, l. 22. c. 10. scribit, an. Urb. Cond. 536. auctore Q. Fabio [orig: Fabiô] Max. Dictatore, placandae Deum irae et victoriae de Carthaginensibus impetrandae gratia [orig: gratiâ], ex libris Sibyllinis votos fuisse Ludos magnos, aeris trecentis, triginta tribus milib. trecentis triginta tribus triente: praeterea bubus Iovi 300. multis aliis Divis bubus albis atque coeteris hostiis etc. Qui quo [orig: quô] modo [orig: modô] voverentur, exponit Idem, l. 36. c. 2. Certa [orig: Certâ] deinde sorte SConsultum factum est, quod Populus Rom. eo [orig: eô] tempore duellum iussisset, cum Rege Antiocho esse, ut eius rei causa [orig: causâ] supplicationem impetrarent Consules: utique M. Acilius Consul Ludos magnos Iovi voveret, et dona ad omnia pulvinaria. Id votum in haec verba, praeeunte Publ. Licinio [orig: Liciniô] Pontifice Max. Consul nuncupavit: Si duellum, quod cum Antiocho Rege Populus sumi iussit, id ex sententia S. P. Q. R. confectum erit, tum tibi Iuppiter Populus Rom. Ludos magnos dies 10. continuos faciet, donaque ad omnia pulvinaria dabuntur de pecunia, quantam Senatus decreverit. Quisquis Magistratus eos ludos, quando, ubique faxit, hi Ludi recte facti, donaque data recte sunto etc. Vovebantur quoque nonnumquam in quinquennium, ut apud eundem videre est, l. 27. et l. 30. Quod de M. Acilio modo dictum ex Livio, docet Iul. Caesar Scaliger, non tum primum Ludos illos fuisse votos, sed postquam ad Thrasymenum pugnatum est. Idem bello [orig: bellô] Samnitico [orig: Samniticô] debellato [orig: debellatô], Ludos eos Populum spectasse [orig: spectâsse] coronatum: M. Crassum, sua [orig: suâ] Aedilitate, coronas frondeas aureis bracteolis imitatum Populo dono [orig: donô] dedisse, et Ludis Magnis, Graeco [orig: Graecô] ritu victoribus palmas: itemque Populo ab Aedilibus epulum datum esse, addit. Poet. l. 1. c. 30.

VOTIVI Naziraei (namque et Nativi erant) apud veteres, Hebraeos proprio [orig: propriô] voto [orig: votô] se ipsos Deo sacrabant, idque fere ad certum tempus: quod si expressum non esset, menstruum erat, ut Iudaei suo [orig: suô] more colligunt ex Numeror. c. 6. v. 6. Erant autem Nazireatus hae leges, ad humiliationem sui facientes, 1. Ut abstinerent a vino omnique potu inebriante [gap: Hebrew] , qualiscumque ille liquor et undecumque expressus esset. 2. Ut comam alerent; tanta [orig: tantâ] quidem religione, ut ne pilum quidem unicum abradere vel evellere fas foret, nisi tempore voti peracto [orig: peractô]: quo [orig: quô] facto [orig: factô], attondebantur oblatoque [orig: oblatôque] sacrificio [orig: sacrificiô], votivam caesariem, tamquam rem sacram, in peculiari Templi conclavi concremabant. 3. Ut ad cadaver mortui non accederent, Numeror. c. 6. v. 3. -10, Quod si proin ex improviso mortui vel morticinii attactu polluerentur, votum redintegrandum et de novo Nazireatus tempus implendum erat. An et vestis illis fuerit peculiaris, incertum est: quod enim de Iohannis Baptistae vestimento e pilis camelinis et Zona coriacea circum lumbos eius, habetur Matth. c. 3. v. 4. id non Naziraeorum, sed Prophetarum, praesertim Eliae, exemplo [orig: exemplô] factum: Interim aliquam eorum cum Prophetis in vestitu fuisse convenientiam, a vero non abludit, etc. Praeter istiusmodi Votivos Rechabitae erant in V. T. quorum tamen institutum prorsus humanum, nulla [orig: nullâ] voti religione erat obstrictum, sed sola [orig: solâ] erga Parentem reverentia [orig: reverentiâ], observatum. Vide Franc. Burmannum, Synops. Theol. Part. 1. l. 4. c. 10.

VOTIVI Nummi qui Vota publica nuncupata, suscepta, et soluta, pro salute Principis, in Inscr. suis praeferunt, vel quod iis, quibus suscepta sunt annis, cusi ac formati, id nomen accepere [orig: accepêre]. Et quidem, ut Votorum istorum origo ab ipsis primordiis repetatur, scribit, l. 53. Dio, Augusto, cum primum decennium exivisset, aliud quinquennium, atque eo [orig: eô] circumacto [orig: circumactô], rursum aliud quinquennium, post decennium, ac aliud item eo [orig: eô] finito [orig: finitô] decretum esse, ut continuatis decenniis, per totam vitam, summam obtinuerit Imperii: eamque ob causam posteriores quoque Imperatores licet non ad certum tempus, sed ad vitam, Imperium iis esset delatum, id deinceps observasse [orig: observâsse], ut singulis decenniis festum, pro eius renovatione, agerent, quod panh/gurin dekaethri/da Xiphilivus, et dekaetou=s2 panh/gurin Eusebius vocat, Orat. de Laudibus Constantini. Sic Severus Imperator, Imperii hac [orig: hâc] periodo [orig: periodô] decursa [orig: decursâ], congiaria et annonas militibus distribuit populoque Circenses dedit, apud eundem Dionem; sic alii, apud alios, quam in rem quaedam supra iam diximus, ubi de Decennalibus. Sed postmodum obtinuit, ut Vota publica pro Decennalibus feliciter auspicandis et ineundis ederentur cuiusque decennii initio [orig: initiô], quod ex nummis potissimum Antonini Pii colligitur, quorum alii, PRIMI

DECENNALES; alii, SECUNDI DECENNALES, praeferunt; alii, VOTA SOL. DECEN. II. alii denique, VOTA SUSCEP. DECENN. III. In aliis nude exstat, VOTA PUBLICA, ut Lucillae L. Veri uxoris, Hadriani, Septimii Seu. Caracallae, Macrini, Elagabali, Aliorum: in quibus omnibus sacrificium fere [orig: ferê] semper effingitur, quod Vota eiusmodi, pro salute Principis et Imperii felicitate, cum sacrificiis, initio [orig: initiô] cuiusque lustri aut decenii, exsolverentur, uti monet Car. du Fresne, in Constantinopoli Chr. ubi de Tribunali XIX. accubituum. Sic in gemma, quam habet Dactyliotheca MS. Lud. Chalucii, apud eundem, exstat figura sacrificantis specie, cum Inscr. VOTA. SUSCE. VICE. i. e. Vota sucepta Vicennaliorum etc. His vero [orig: verô], sub Imperatorib. Christianis, abrogatis, reliquae tamen sollennitates servatae, imo et novae excogitatae sunt, in quibus illa, ut offerrentur Imperatoribus ex more a Magistratibus munera, certa scil. aureorum solidorum vis, ab ipsis Principibus definita, quam in rem insignis exstat Epistola Symmachi ad Valentianum Iunior. l. 10. Ep. 26. Praeterea edebantur Circenses, rei de carceribus eximebantur, agebantur Deo gratiarum actiones, et distribuebantur per civitates pecuniae, ut habet Eusebius, d. l. Sed, quae singulis decenniis concipiebantur prius vota, postea singulis quinquenniis ex solvi coeperunt: unde Quinquennalium vel Quinquennaliorum votorum Inscr. in nummis manarunt [orig: manârunt], ita ut Quinquennalium vota primo [orig: primô] initae dignitatis anno [orig: annô] celebrata censeri debeant, Decennalium post exactum quinquennium, vel ipso [orig: ipsô] quinto [orig: quintô] exeunte anno [orig: annô], Quindecennaliorum exeunte decennio [orig: decenniô], Vicennaliorum exennte decimo [orig: decimô] quinto [orig: quintô] anno [orig: annô], et sic deinceps; vide supra ubi de Quinquennalibus, Tricennalibus et Vicennalibus. Porro ex Nazarii Panegyrico videtur posse colligi, eum in Quinquennaliorum celebritate dictum fuisse; uti et alios: qui proin erant publica populorum vota, quorum edendorum gratia [orig: gratiâ] deligebantur Oratores diserti, qui in Principum laudes excurrerent, et felicia lustra vel decennia iis apprecarentur; votis ipsis in nummos relatis, in quibus voces FELICIA, FELICISSIMA, FELICITER, saepe reperias additas. Qui mos ad Episcopos inde transiit, uti docent Viri erudiri. Imo obtinnit temporis processu, ut non felicia solum, sed et multa voverentur Decennalia, ut in Constantini M. nummo, ubi scriptum VOTIS MULTIS X. et in alio, VOTIS V. MULTIS X. rursum in alio, X. MULT. XX. etc. unde poluxrogi/ou acclamatio videtur originem habuisse. Donec post exstinctam Theodosii familiam, eiusmodi Vota nummis adscribi desiere, uti docet Car. du Fresne, Dissertat. de inser. aevi Numism. num. 40. et seqq. ubi plura in hanc rem.

VOTURI Galli qui Galatiam quondam tenuerunt. Plin. l. 5. c. 32. et Solin. c. 43. extr.

VOX contracte ex voco, fqo/ggos2 shmantiko\s2 Philosopho, sonus significativus, in brutis affectus, in homine anuni sensa, exprimit. Non enim, nisi per prosopopoeiam, ne rei, crimine admisso [orig: admissô], posse latere se putent, etiam ipsis aedibus, in quibus id perpetratum, vocem Poetae tribuunt. luter quos Iuvenalis, Sat. 9. v. 103. s.

--- -- --- -- secretum divitis illum
Esse putas? servi ut taccant: iumenta loquentur,
Et canis et postes et marmora --- --

Cui simile illud in Babylonios, et quosvis rapaces et violentos dominos, Habacuc. c. 2. v. 11. 12. Lapis e pariete clamat et later e ligno respondet ei, ad quem locum Bochartum vide, Hieroz. Parte prior. l. 4. c. 24. Et quidem de Voce brutorum pulchre Plinius, l. 11. c. 51. quem vide, ut et hic [orig: hîc] passim. De Vode hominis idem ibid. sic: Infantis in nascendo nulla auditur, antequam totus emergat utero [orig: uterô]. Primus sermo anniculo est. Semestris loquutus est Craesi filius in crepundiis: quo [orig: quô] prodigio [orig: prodigiô] totum id concidit regnum --- Vox roboratur XIIII. anno [orig: annô]. Eadem in senecta exilior: neque in alio animalium saepius mutatur --- In theatrorum orchestris scobe aut harena [orig: harenâ] superiecta [orig: superiectâ] devoratur, et in rudi parietum circumiectu, doliis etiam inambus: currit eadem concavo [orig: concavô], vel recto [orig: rectô] parietum spatio, quamvis levi sono [orig: sonô], dicta verba ad alterum caput perferens, si nulla inaequalitas impediat --- magnam habet vultus partem. Agnoscimus eam prius, quam cernamus, non aliter quam oculis, totidemque sunt eae, quot in rerum natura mortales, et sua cuique, sicut facies. Hinc illa gentium totque linguarum toto [orig: totô] orbe diversitas: hinc tot cantus et moduli flexionesque. Sed ante omnia explanatio animi, quae nos distinxit a feris, inter ipsos quoque homines discrimen alterum aeque grande, quam a belluis, fecit. Imo et divini quiddam Voci inesse, iisdem Gentilibus creditum, ut quibus Voces vel ex occulto missae, vel responsi instar redditae, suspiciones saepe de variis moverunt eventibus, in utramque partem. Saepe veridicae exauditae Voces in rebus turbidis et tamquam monitu Deorum, acceptae sunt, qualem Romae ex luco Vestae exitisse memorant, non multo ante captam a Gallis Urbem, ut muri et portae reficerentur: futurum enim, nisi praestitum hoc atque effectum esset, ut Urbs caperetur. Sic, cum maximas Urbs clades perpessa esset, et ancipiti contentione agerent Patres, an, relicto [orig: relictô] solo [orig: solô] Patrio [orig: Patriô], Veios migrarent: Vox Centurionis audita, Hic [orig: Hîc] manebimus optime, retinuisse in urbe cives et confirmasse [orig: confirmâsse] fertur. Hostilio Mancino Consuli an. Urb. Cond. 617. conscensuro navem et Numantiam petituro. Vox obiecta de improviso scribitur, Manc Mancine: ipse vero paulo post devictus et Numantinis deditus est. Crasso similiter in Parthos ituro, qui Cauneas ficus venales clamabat, omen illud fecit, quo [orig: quô] paulo post fortunis exspoliatus omnibus, fama [orig: famâ], vita [orig: vitâ] et exercitu amissis, interiit. Neronem paucis ante mortem diebus vox e Mausoleo reddita appellavic: Augustum Caesar. supremo [orig: supremô] digressu ab Urbe Vox temere emissa monuit, non amplius eum Romae futurum, etc. Hinc Ovid. l. 15. Met. Fab. ult. v. 791.

Mille locis lacrimavit ebur, cantusque feruntur
Auditi, sanctis et verba minantia lucis.

Vide quoque Virg. l. 1. Georgic. in sin. Petronium in Civil. Plutarchum de Isid. et Osirid. etc. Plerumque vero Voces sinistri erant augurii, ut docent Cicer. de Div. l. 2. Halicarnass. l. 7. in fin. et l. 8. in fin. Euseb. Praep. Euang. l. 3. c. 6. Plut. in Themistocle, Alii. Latratus inprimis canum eiulantium gemitus imitantes, et noctuarum ululatus: Equos contra hinnitu alacriore et ferociore fremitu victoriam ominari praelia inituris, etiam nunc militibus persuasum est, vide insuper Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 3. c. 9. Dempsterum, Paralipom. ad caput praec. et plura hanc in rem supra, ubi de Divinatione, Ominibus, Oraculis, ac Sortibus. Verum quid illud, quod ipse Deus humanam imitari vocem dignatus, voluntatem suam Sanctis suis revelavit, e caelo, ex adyto, in visione, aliter, uti videre hic [orig: hîc] passim est, inprimis ubi de Prophetia, et Prophetis, nec non ubi de Revelatione, it. Urim et Thummim. Hinc nota Filia Vocis, quo [orig: quô] nomine quodnam Oraculi genus intellectum Hebraei velint, vidimus ibid. Qua autem voce in aere formata [orig: formatâ] voluntatem mystis suis revelavit olim Deus, eam et voce humana [orig: humanâ], quae nil nisi dentibus elisus aer est, primitus cum aliis communicari, et ad posteros propagari patroparado/tws2, nec Verbum suum nisi a Mose demum scripto comprehendi voluit, quem reliqui Viri *qio/pneustoi, a quibus Canon conditus, postmodum sequuti sunt. A quo tempore mansit nihilominus vivae voci suus in Ecclesia honos, ut qua [orig: quâ] vox Dei scripta, a Prophetis, Euangelistis, Apostolis et Pastoribus ordinariis, praedicari ad finem usque saeculi iussa est. Cuius doctrinam caelestem tradendi modi quanta virtus, quanta efficacia sit, nemo melius expresserit Apostolo [orig: Apostolô], h( pi/stis2 e)c a)koh=2, fides est ex auditu, dicente, Romanor. c. 10. v. 17. Atque, qui sic in cognitione mysteriorum divinorum instituebantur, dicebantur a)kou/ein, item kathxhqh=nai. Quae posterior vox cum late sumpta hoc ipsum significet, quod diximus, nonnumquam strictius accipitur significatque instituere viva [orig: vivâ] voce in cognitione primorum fidei capitum, ut videre est Actor. c. 18. v. 25. coll. cum Hebr. c. 5. v. 12. Quam rationem instituendi post Apostolorum quoque tempora aliquot saeculis in Ecclesia obtinuisse, ex multis Veter. scriptis Catecheticis patet. Indeque qui sic docebant, *kathxhtai\, qui sic discebant, *kathxou/menoi, in quibus locis autem ea institutio fiebat, *kathxou/mena et *kathxoumenei=a, dicta sunt, de quibus omnibus aliquid supra, plura autem apud Cl. Suicerum, Thesauro [orig: Thesaurô] Eccl. in his vocibus. Praeter hunc vero et alius eximius Vocis usus est, in precando videl. seu orando. Quanivis enim etiam tacitas animorum cogitationes habeat perspectas Deus ac cognitas, unde ad Mosen quoque silentem, Quid clamas ad me, dicebat, Exodi, c. 14. v. 15. clara tamen vox, seu clamor, in oratione probatur, ad vehementiam et ardorem affectus nostri denotandum. Unde in Sacris clamare aliquando est, ardentissimo [orig: ardentissimô] affectu Deum invocare, ut Exodi, c. 8. v. 12. c. 14. v. 10. 15. Matth. c. 27. v. 46. 50. inprimis Hebr. c. 5. v. 7. ubi ipse Dominus noster Iesus Christus dicitur meta\ kraugh=s2 i)sxura=s2, cum clamore valido, obtulisse precationes et supplicationes etc. Sed et Pythagoras suos meta\ fwnh=s2 eu)/xesqai, clara voce precari, iussit: cuius praecepti rationem explicans Clemens, l. 4. Strom. non hoc illum iussisse ait, quasi existimaret, Deum non posse exaudire nos, a)ll' o(/ti dikai/as2 e)bou/leto ei)=nai ta\s2 eu)xa/s2 a(\s2 ou)k a)/ntis2 ai)desqei/h poiei=sqai pollw=n suneido/twn, sed quod iustas vellet esse preces, quas non vereretur quis fundere multis consciis: qua de re alibi iam diximus, uti de profitendi clara [orig: clarâ] voce Christum officio, fidelibus incumbente, supra voce Negatores; et de aliis Vocis, in Foro inprimis et Scena, apud Gentiles, usibus, exercitiisque hinc, a prima iam pueritia, cui eo [orig: eô] fine primus Enodator vocis adhibitus, in usum vocatis, supra in hac ipsa voce, item ubi de Phonascis, Phonascia, Porro, et Vociferatione, nec non voce Zarabotana, ubi de instrumento, quo [orig: quô] Vox secreto transmittitur ab uno extremo ad alterum in medio inperceptibilis, alibique passim: de Feltu vero, Gemitu, Risu suis locis. Addam saltem, apud Romanos aliosque voce ac plausu Imperatores consuevisse excipi: Inprimis sub initia Imperii, vel cum in Theatrum publicumque prodibant, vel ab expeditione revertebantur. Martialis, l. 8. Epigr. 56. v. 5.

Hic [orig: Hîc] lauro [orig: laurô] redimita comai, et candida cultu
Roma salutavit Voce manuque Ducem.

Quaeque sonant pleno [orig: plenô] vocesque manusque Theatro [orig: Theatrô],
Cum Populus subiti Caesaris ora vider.

VOXUA urbs in parte Orientali Niphoniae, in Ochia region. 140. mill. pass. a Iendo in Boream cum regno cognomine. Brietius. Vulgo Voxu.

UPILIA Dea viarum, apud Arnob. adv. Gentes, l. 4. Ab erroribus viarum Dea Upilia liberat. Sed Vibiliam legendum monent Eruditi, quod vide.

UPIS apud Lacedaemonios Diana dicta est. Palaephatus, c. 32. *kalou=si th\n *)/artemin *qra=kes2 *be/ndeian, *krh=tes2, de\ *di/ktunan, *lakedaimo/nioi de\ *ou)=pin. Callimachus tamen eam sic a Cretensibus appellari tradit in his:

*ou)=pi a)/nass) eu)w=pi, faesfo/re, kai\ de/ se kei/nhs2
*krhtae/es2 kale/ousin e)pwnumi/hn a)pi\ nu/mfhs2.

UPLANDIA vulgo Upland, provinc. Suevoniae, ubi urbes Upsalia et Holmia, caput Succiae. Terminatur a Septentrione Gestricia [orig: Gestriciâ],

ab Ortu mari Baltico [orig: Balticô], ab Occasu Westmannia [orig: Westmanniâ], a Meridic Sudermannia [orig: Sudermanniâ]; abundaus et prope culta. Eius caput Upsalia, alias regni caput.

UPSALA sive UPSALIA, vulgo Upsal, urbs Scandinaviae Archiepiscopalis et Metropolis olim Suediae, sive Sueciae ab Eugenio III. Pontif. Roman. erecta, olim regia; ab Holmia hodierna regia [orig: regiâ] 36. mill. pass. seu 7. leuc. Suecic. in Boream, recedens. Cum Academia insigni, 6. leuc. ab Arosia in Ortum, ad fluv. Salam, qui in lacum Ekolen influit. Urbi arx munitissima incumbit.

UPUPA Aeschylo petrai=os2 o)/rnis2, saxatilis avis, aut gallina, Graecorum vulgo hodie a)grioko/koros2, ut Hesychio a)lektru/wn a)/grios2, gallus silvestris, et Hebr. [gap: Hebrew word(s)] duchiphath, ubi alludunt ad dic et cheph, quorum illud Arabice gallum, hoc Hebraeis et Syris petram notat; vel quasi gallus ominosus aut auguralis: ratione scil. cristae gallus dicitur, quamvis illa in gallo ex cartilagine, in upupa ex plumis constet; silvestris vero, quod in montium iugis et praeruptis rupium silvarumque recessibus, commorari soleat. Alias avis est tam portentosa, ut ea [orig: eâ] visa [orig: visâ] nemo non obstupescat: quippe

--- -- --- -- cui stant in vertice cristae.
Prominet immodicum praelonga cuspide rostrum,
Nomen epops volucri, facies armata videtur.

Ovid. l. 6. Met. fab. 7. v. 672. Unde Philocles, Aeschyli ex sorore nepos, Comicus Poeta, quod capite sic acuto [orig: acutô] et fastigiato [orig: fastigiatô] esset, upupae cognomen tulit, teste Suida [orig: Suidâ]. Sed et eadem avis auguralis Hebraice dicta videatur, quod illi, Magorum et Augurum veteri superstitione, inter oscines locum vel praecipuum fuisse nonnulli scribunt, inter quos Damit inprimis c. De upupae propriis, et Alkazuinius, Scriptores Arabes, videndi. Iudaei quoque, qui inter alia, ab ea Salomovi oblatum [gap: Hebrew word(s)] samir, i. e. vermiculum, cuius virtute fissi fuerint templi lapides durissimi; eandemque ad Sabaeorum Reginam pro Salomone legationem obiisse, et fontes in ima tellure latentes huic revelasse [orig: revelâsse], fabulantur. Vide quoque supra Ababilo. Coetetum inter aves immundas in Vet. Test. habita, ut quae spurcissima est, et ex humano stercore nidum sibi comparat, ac rebus foetidissimis vescitur, Aristot. Histor. l. 9. c. 15. Aegyptiis tamen in veneratione fuit, quos gratum indicantes animum upupam pinxisse, scribit Horapollo, l. 1. c. 52. dio/ti tou=to mo/non tw=n a)lo/gwn zw/wn, e)peida\n u(po\ tw=n o)rne/wn entrafh=|, ghra/tasin au)toi=s2 th\n au) th\n a)podi/dwsi xa/rin. Propterea quod solum hoc ex mutis animantibus, postquam a parentibus educatum est, iisdem senio [orig: seniô] confectis parem refert gratiam. Unde et Aelianus upupas pro\s2 tou\s2 geinamen/ous2 eu)sebei=s2, erga parentes pias, vocat, l. 10. Histor. c. 16. Imo et Indorum Reges amores et delitias suas Upupam facere, hanc manibus gestare, ea [orig: eâ] se oblectare et nativam eius venustatem summa [orig: summâ] admiratione frequenter intuentes, magnam inde laetitiam voluptatemque capere consuevisse, legas apud eundem, l. 16. c. 5. Hodieque Mahometanis in veneratione, vide supra Rana. Quod vero Aristoteles upupam in aliam avem mutari adeo que cum cuculo, mutata [orig: mutatâ] pro tempore forma [orig: formâ] et colore, eandem esse credidit, ex Aeschylo habet, inde decepto [orig: deceptô], quod cuculus vere procedit, aestate discedit, quo [orig: quô] tempore upupa apparere incipit. Versus Aeschyli sunt,

*tou=ton d' e)po/pthn *)/epopa tw=n au)tou= kakw=n
*pepoiki/lwke kakodhlw/sas2 e)/xei
*qra/ssh| pterwto\n o)/rnin e)n panteuxi/a|.

Ubi eleganter pterwto\n o)/rnin e)n *qra/ssh| panteuxi/a| upupam vocat, propter plumarum varietatem, quae vesti Thraciae comparatur, variis pictae liciis: Sed et notis compuncti Thraces et varias vestes gerebant. Upupa quoque cristam habet in capite, contrahens eam subrigensque per longitudinem capitis, Plin. l. 10. c. 29. qualem gerebant in galeis oi( peltastai\ *qra=kes2, qua de re vide Salmas. ad Solin. p. 238. et 239. Nomen quod attinet Graecum Latinumque, ut aliorum originationes omittam, Varro a voce propria avis deducit. Videtur enim epop vel upup semper ingeminare. Hinc in fabulis habetur, Tereum in upupam mutatum, clamasse [orig: clamâsse] tou=; tou=; ubi? ubi? ut insequentes solent, cum Prognen et Philomelam insequeretur etc. Plura apud Sam. Bochartum, Hieroz. part. prior. l. 2. c. 31. toto [orig: totô], uti de instrumento fossorio, a similitudine avis huius, upupa itidem dicto, supra voce Obpopa, it. Pica.

UR [1] Chaldaeorum Orche Strab. Orchoe Ptolem. regio sub Babylonia, Abrahami Patriachae patria: quae aliter Urie et Camarina, ut ex Eupolemi opere, de Iudaeis Assyriis traditum est Eusebio, Praep. Euang. l. 9. c. 17. Camarinae, quae Babylomae civitas est, ac quam nonnulli Uriem dicunt, id autem significare Chaldaeorum civitatem. Nempe eo spectat, quod sacerdotes Chaldaeorum kat' e)coxh\n Graecis dicerentur *xaldai=oi: Chaldaeis autem [gap: Hebrew word(s)] Cumerin, ut Hebraeis [gap: Hebrew word(s)] Cemarim: Unde et quartus ex Diis Samothraciis, qui Axiero, Axiocersae et Axiocerso ministraret, nominatus est Camillus seu Casmillus. Ab eadem itaque origine est Camarina, quia in ea degerent Cumerin, i. e. Sacerdotes ac Philosophi gentis, vulgo Chaldaei vocati, quomodo Abraham dictus est reperisse [orig: reperîsse] th\n *xaldi+kh\n, i. e. Chaldaeorum Philosophiam. At eadem civitas Ur et Uroo [orig: Uroë] nuncupata est, quod Ignis in ea coleretur sive cultus is proprius fuerit sive symbolicus Sane et regio tota ab eadem causa *)orxo\h dicta est Ptolemaeo; et forte inde Ur nomen castello est Persico: Namque et Persis maxima in veneratione Ignis fuit. Sicut autem [gap: Hebrew word(s)] Or, est lux, lumen, Sol: sic [gap: Hebrew word(s)] Ur, significat flammam, ignem, focum, a quo Latin. Uro et Graec. pu=r, ac German. vuer et vier. Hic [orig: Hîc] natum esse Abrahamum, verisimile est, quando ex ea dicitur profectus, Genes. c. 11. v. 31. et Haran fratrem ibi mortuum constat, Ibid. v. 28. Imo et de eo fabellam hanc, apud Hieron. Quaest. in Genes.

reperias: Pro eo, quod legimus, in regione Chaldaeorum ( e)n th=| xw/ra| tw=n *xaldai/an ) in Hebraeo habetur [gap: Hebrew word(s)] Ur Chasdim, i. e. in igne Chaldaeorum. Tradunt autem Hebraei, ex hac occasione, istiusmodi fabulam. Quod Abraham in ignem missus sit, quia ignem adorare noluerit, quem Chaldaei colunt, et, Dei auxiliô liberatus, de Idololatriae igne profugerit. Quod in sequentibus scribitur, egressum esse Tharan cum sobole sua de regione Chaldaeorum: pro eo, quod habetur, de incendio Chaldaeorum, quod videlicet, ignem nolens adorare, igne consumtus sit. Quam fabulam habes etiam in Medras Haggada, ac referunt etiam Salomon Iarchi et Moses Gerundensis. Vide Gerh. Ioh. Vossium, de Idolol. l. 2. c. 64.

UR [2] fluvius intra Helvetiae terrae limites. Genere feminino [orig: femininô] Celtice dicitur die Ur, postea per elisionem diphthongi Celticae ie d'Ur. Ura producte dicitur, quam longam literam cum Germanica lingua non habeat, sicut nec Graeca Dur, verterunt in Daur. Unde Romani, qui nobis omnia antiqua corruperunt nomina, Taurum vocarunt [orig: vocârunt]. At Helvetiorum lingua Dur pronuntiat et regionem adiacentem Durgow. Ur fluvius immensum crescere solet, torrentis in morem, sed navibus non admodum aptus est: infra maiorem Rheni cataracten, qui sub Schaffhusia est, Rhenum influit.

URA locus ad Euphratem, in quo is reversus ad Orientem relinquit Palmyrenae regionem, Plin. l. 5. c. 24.

URABA vulgo quoque Uraba, tractus Terrae firmae, in gubernio Carthaginis novae versus oram maris Borealis et sinus Urabae. Ibi aliquot coloniae Hispanicae parvi momenti.

URABAE Sinus Golfe d'Uraba, pars maris Borealis in Austrum extensa; inter provinc. seu gubernium Carthaginis novae ad Ortum et provinc. Terrae firmae, ad Occasum iuxta Urabam tractum.

URABOOS i. e. bovis cauda, locus Cypri in ora Orientali inter Salamina et Carpasiam.

URACUM urbs Ducatus Wirtembergici, ad Amerum fluv. Olim sub Comitibus, e quibus Egonis Comitis de Aurach vidua, Agnes filia Bertholdi Ducis Zeringensis nupsit Eberhardo I. Comiti Wirtemberg. Alii Uracum arcem ab Henrico Comite Furstenbergico venditam Ulrico filio Eberhardi perhibent: e cuius posteris Ludovicus fil. Eberhardi III. Ulrico Iuniori fratri cum Stutgardia, parte inferiori Principatus concessa [orig: concessâ], superiorem partem obtinuit, Uraci sede electa [orig: electâ]; hinc Uracensis lineae auctor. Emit hic a Comitibus Helfensteniis, Balingam, Dutlingam et Blaubeuram, A. C. 1447. primusque monetam cudi fecit. Obiit A. C. 1450. Pater Eberhardi Barbati, cuius in Palaestinam iter A. C. 1468. descripsit Ioachimus Mynsingerus a Frondeck. Fundavit hic Academiam Tubingensem, A. C. 1477. Aurei velleris equitibus ascriptus est, A. C. 1492. Ad cenam, in Comitiis Wormatiensibus, a Principibus Saxoniae invitatus, cum reliqui varia de ditionibus suis prolixe iactarent, de hoc uno gloriatus est, quod in cuiusvis subditi gremio dormire ausit. Obiit A. C. 1493. Eius sepulchro adstans Maximilianus I. Imperator. Latere, dixit, in hoc tumulo talem Principem, cui sapientia [orig: sapientiâ] aliisque virtutibus parem in Imperio nullum noverit. Vide Naucler. Vol. 3. gen. 50. p. 510 E coniuge Barbara Gonzagea Mantuana, nullam reliquit prolem, sed naturalem filium habuit Ludov. a Greiffenstein iuris Doctorem, Naucleri et Capnionis fautorem. Successit in ditionibus Eberhardus Iunior e Familia Stutgardiana, qui captivus Uraci obiit, A. C. 1519. pater communis lineae Ducalis primae et Montispelgardensis, seu Ducalis secundae. Vide Phil. Iacobum Spenerum, Syll. Geneal. Histor. in famil. Wirtemberg.

URAGUS Pluto sic dictus, non ab urgendo, ut quidam volunt, sed a Graeco *ou)rago\s2 dicitur, hoc est, qui in acie extremam agminis partem ducit. Unde non invenuste ad Ditem trausfertur, qui postremum humanae fabulae actum excipit.

URAJA Gothorum Dux, occisus a Theudibaldo Rege, qui proin neci quoque datus est. Iornandes de reb. Goth. A. C. 540.

URANIA [1] una Musarum, Iovis et Mnemosynes filia, cui Astrologiae inventio tribuitur: Pingitur cum veste caerulea, stellis coronata, utraque manu ingentem globum tenens. Ovid. l. 5. Fast. v. 55.

Item Dea Punica, ab Heliogabalo in uxorem ducta [orig: ductâ]. Herodot. l. 5. etc. Sic enim Afri, ut et Orientales, ab loco et vi caelesti, Lunam vocarunt [orig: vocârunt]; non quasi Graeca [orig: Graecâ] voce usi sint Libyae vel Asiae gentes, sed quia Graio [orig: Graiô] sermone sic illa vox redderetur, sicut Latini Caelestem dixere. Namque et nomen Caelestis Deae legas in veteri nummo Iuliae Socmiae, quae mater erat Heliogabali, natione Syra, ut mirum non sit, si Numen hoc ab ea fuerit cultum. Primi vero omnium hanc venerati sunt Assyrii: ab his accepere [orig: accepêre] Phoenices et Cyprii; ab illis Graeci et Afri. Vide Pausaniam in Atticis. Nec obstat, quod Uraniae nomine alii Iunonem intelligant, et Athenis fuerit Veneris *ou)rani/as2 Templum, namque ad Lunam haec feminea Numina facile reduci, diximus suo [orig: suô] loco [orig: locô]: quemadmodum Astarte eadem Phoenicibus dicta est. Namque Astarte Urania idem omnino valet apud Phoenicas, quod Iuno Lucina, apud Latinos. Vide augustm. super Iudic. quaest. 16. et prolixe atque accurate de Uraniae huius cultu disserentem Gerh. Ioh. Vossium, de Orig. et progr. Idolo. Gentil. l. 2. c. 21. ut et supra, ubi aliquid diximus de Regina caeli. Addo saltem, quod Helenae stellam Uraniam quoque dictam esse, ex Lutatio observat Casp. Barthius, Animadversion. Papin. ad l. 7. Theb. v. 792.

URANIA [2] et Aporraxis, apud Pollucem, pilae parvae ludorum species sunt, in quibus scilicet sese reclinantes pilam in caelum proiciebant, et antequam terram attingeret excipiebant. Vide Hier. Mercurialem, de Arte Gymn. l. 2. c. 4. et supra, ubi de Pila ac Sphaeristica.

Insuia in Sundico freto, inter Seelandiam ad Occasum et Scaniam ad Ortum. Exstructum a Tychone Brahe, nobili Dano, Mathematico percelebri. Nunc ferecollapsum. Vulgo Uranienburg.

URANII seu URII, populi Helvetiae, tauriscorum tradux. Fuere [orig: Fuêre] autem Taurisci Romanis dicti populi Inalpini, de quibus Polyb. l. 2. Nominis origo ab Uro, bove silvestri est, cuius caput Aborigives eorum, insignium loco [orig: locô] habuerunt: und ehodieque in bellis ingens cornu inflant, quod munus qui obit, incolis der Stier von Uri dicitur. A. C. 555. Gothorum a Narsete devictorum pars Uriis se iunxit, Procopio [orig: Procopiô], Agathiaque [orig: Agathiâque] testibus, et ad nostra usque tempora manet Gothicae apud gentem originis opinio. Re dein contra Saracenos praeclare gesta [orig: gestâ], au)tonomi/a| cum Suiriis, Unde Waldiis et Haselensibus, a Ludovico Pio Imperatore et insignibus a Pontifice donati sunt. Cumque prius ad praefecturam Tigurinam regio pertiveret, postmodum ius hoc a Ludovico II. Abbatissano coenobio; quod Tiguri est, in gratiam filiae Hildegardis primae Abbatissae est concessum: salvis nihilominus Uraniorum immunitatibus, quibus proprius Landammannus et Consilium semper fuit. Rerum tamen criminalium iudicium penes Imperatores erat, qui, sicut in reliquos pagos, ita huc quotannis Praefectos miserunt, qui ius dixere [orig: dixêre]. Praeterea Dominis Rupertivillae, et Comitibus Homburgiis olim aliquid hic [orig: hîc] iuris fuit. Primus cum Suitiis et Subsylvanis eos in amicitiam illexit Rodolfus Comes Habspurgicus, qui postea Imperator factus est, sub cuius ductu satis bene se res habuerunt: postquam iam A. C. 1251. cum Tigurinis et Suitiis, post excessum Friderici II. foedus feriissent. Nobilitatem postmodum bonis infestam, circa A. C. 1260. finibus pepulerunt. tum primum aditibus regionis muniendis intenti. Post Rodolfum, sub filio eius Alberto principatum in Helvetiis moliente, Geisserus Suitiis Uriisque missus est praefectus, qui prope Altorffium arce apud hos exstructa [orig: exstructâ] Zuing Uri under die Stegen, praeter innumera alia tyrannidis intolerabilis facinora; Altorffi in foro, pileo [orig: pileô] praelongae perticae imposito [orig: impositô], cui ab omnibs reverentiam exhiberi voluit, patientiam populorum ultimo [orig: ultimô] experimento [orig: experimentô] tentare statuit. Verum hoc [orig: hôc] ipso [orig: ipsô] viam ad libertatem oppressis stravit, quam Waltheri Furstii unius ex libertatis Helvetiae Triumviris, ex Uriis oriundi, cum Arnoldo Melchtal, et Weinhero Stauffachero foedus A. C. 1307. initum et Guiliel. Tellii similiter Urii felix sagitta, brevi pepererunt. Ad Uriensem ergo lacum loco [orig: locô] in Grutli [orig: Grûtli] delecto [orig: delectô], tres foederis Principes convenere [orig: convenêre], et re mature deliberata [orig: deliberatâ], domum reversi, alios in foederis societatem pellexere [orig: pellexêre]: Sic arces A. C. 1308. Kalend. Ian. eversae, et libertas pagis restituta est. Factum dein a tribus Pagis in decennium foedus, demum A. C. 1315. post debellatos Morgatensi praelio [orig: praeliô] Austriacos, in perpetuum versum est. A quo tempore Uranniis omnia cum reliquis Helvetiis, inter quos quartus illis locus, communia esse coepere [orig: coepêre]. Sunt ex populis, qui Silvestres seu Vallium civitates, vulgo die Lander dicuntur, et Latinis ritibus adhaerent. Uria enim nec urbs, nec oppid. est, sed vicatim habitata regio: difficili inter montes aditu, nisi illum navigio [orig: navigiô], vel per montem Gothardi, et id satis periculose tentes. Viros habet prudentes, acres et vere animae contemptores, ubi pro iustitia demicandum est. Dividitur regio in 10. partes, quas ipsi vocant Gnossamenen, quasi participationes, e quibus ad annuos conventus gentisque concilium, quod ptima [orig: ptimâ] Dominica [orig: Dominicâ] MaI celebrari solet, sub praeside Ammanno, senatores vocantur. Imponunt Urii Lepontinae valli trans Alpes praefectum: cumque duobus aliis pagis trans easdem Bilitonum, Brenniam vallem et Rivieram regunt. Praeterea Ursarii Viberi, Gotthardi montis accolae, Uriorum inperium agnoscunt: Coetera cum 7. et 8. veter. item cum universis Pagis varias alias Praefecturas communes habent. Vicus princeps Altorffium est, quasi vetus vicus, ita pllens aedificiis, et plateis lapide scite stratis, ut ab oppido nihil differat, nisi quod careat moenibus. Vide plura apud Stumpf. de Turgovia, c. 26. Ios. Simlerum, de Republ. Helvet. Ioh. Baptist. Plantinum, Helv. Nov. Antiq. etc. Egregiam hanc gentem Henr. Glareanus hoc [orig: hôc] panegyr. prosecutus est:

Uria post ingens Taurisca gente creata
Progenies Gallorum antiqua, per ultima belli
Fortunaeque pericla, in has compulsa latebras
Delituit multis annis, ignobile fessa
Otium agens, donec claris Habsburgius Heros,
Ductor in Helvetiis multa [orig: multâ] virtute Rudolfus,
Surgeret Ausonii praecelsa in culmina regni,
Ad veteres rediit mores; sunt robora prisca,
Atque eadem virtus, eadem est audacia membris,
Nemo illo [orig: illô] maior bello [orig: bellô], nemo acrior armis:
Haec nostri fons imperti, quae prima tyrannos
Corripere est ausa, et volitanti plectere ferro [orig: ferrô].

URANIUS [1] Presbyter Ecclesiae Nolensis, scripsit historiam mortis S. Paulini, saeculo [orig: saeculô] 5. isidor. de illustr. Scr. c. 4. Item Scriptor in Arabia, Stephan. Byzant. Item, Tyrannus, sub Alexandro Severo. Zosimus.

URANIUS [2] Historicus, de quo vide Vossium, de Histor. Graec. l. 3. p. 422.

URANOBOSCAE dicti sunt Eunomius, Aetius et Thophilus Aethiops, Euzoio Arii primum sunairesiw/th|, postea eius et asseclarum hosti facto, sub Valente Imp. in Synodo Antiochiae, faventes, uti quidem docet Philostorgius, l. 9. tom. 3. p. 120. Graece *ou)ranobo/skai, quasi pascua caelestia incolentes, pari ironia [orig: ironiâ], qua [orig: quâ] *metewrole/xai, Gothofredus. Suicerus tamen *ou)ranoba/tas2 legi vult, sicque per ludibrium fuisse vocatos, quod gloriarentur, sibi ipsam Dei ou)si/an esse perspectam, docet Thesauro [orig: Thesaurô] Eccl. voce *gnw=sis2, item *eu)no/mios2. Vide de quoque eorum, suo [orig: suô] loco [orig: locô]: at de pisce *ou)ranoskopw|, supra, voce Collionymus.

URANOPOLIS Pamphyliae urbs Episcopalis. Ptolem. Alia Uranopolis, oppid. Macedoniae sub monte atho, ab Alexandro Cassandri fratre conditum, Plin. l. 4. c. 10. Alia etiam Galatiae, ex Lib. Concil.