CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS QVARTVS Literas R, S, T, V, X, Y, Z, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

USOUS Hypsuranii qui Tyri habitavit, frater, orta [orig: ortâ] inter illos discordia [orig: discordiâ], primus ausus est, Cymba [orig: Cymbâ] ex arboris trumco exstructa [orig: exstructâ] ei)s2 qa/lassan e)mbh=nai, mare ingredi, Sanchunathon apud Euseb. Praeparat. l. 1. Unde Tibullus, l. 1. El. 7. v. 20.

A quo tempore numerabant Tyrii Sacerdotes annos 2300. Verum navigantionis Phaeniciae primordia urbi nondum conditae immerito tribui, iis maxime temporibus, quibus tora Phaeniciae ora Sidoniorum nomine celebrabatur, docet Matschamus, Canone Chron. Sec. XI. ubi de Tyro condita.

USPEN urbs Siracorum, edito [orig: editô] loco [orig: locô], fossisque munita, nist quod moenia non saxo [orig: saxô], sed cratibus iunctis, ac media [orig: mediâ] humo [orig: humô] adversum irrumpentes invalida erant. Tacit. l. 12. Annal. c. 16.

USSERIUS Iacobus, patria [orig: patriâ] Dubliniensis, clara [orig: clarâ] familia [orig: familiâ] in Hibernia natus, Cancellarius Patritii Dubliniensis, Archiepiscopus Armachanus et totius Hiberniae Primas: cuius avunculus Henricus ex Praedecessoribus unus fuit. Eius exstant, Chronologia Vet. Testam. Annales Vet. Test. de Cainane, Syntagma de Gr. LXX. Interpretum versione, et. Obiit A. C. 1655. aetat. 75. Vastae lectionis et eruditionis Theologus, inque antiqutale Ecclesiastica versatissimus, Voetio. Eruditione et pietate et scriptis imprimis clarus. Bertio. Acatholicorum doctissimus, Fitz Symondo P. Insignis Calvinista Hibernus, Moranezio in Anti-Iansenio. Vide et Iacobus

USTADIUM oppid. Scaniae, ad Austrum in ora maris Baltick cum porum tantisper capaci. Vulgo Usted, 7. milliar. Germ. ad Elleboga in Ortum 9 a Christianostadia in meridem.

USTICA insula Siciliae, imo et urbs, Ptol. *ou)sti/ka nh=sos2 kai\ po/lis2. Arabs Geographus a Panorumo distare scribit XLM. passus, et aquis esse irrigum, et portum habere commodum. Nomen hodie retinet. vulgo l'Ustica, seu l'Ustega Fazello. Arabes pet Koph scribunt [gap: Hebrew] . Sed Poeni olim, ut videutr, per Cheth [gap: Hebrew] , quae vox depressionem et incurautionem sonat: quia insulae maxima pars plana et depressa est. Horat. l. 1. Od. 17. v. 10.

Utcumque dulci Tyndari fistula [orig: fistulâ]
Valles et Usticae cubantis
Levia personuere [orig: personuêre] saxa.

Cubantis hoc est, depressae, Bochart, Una Aeoliarum est, a littore Siciliae 60. mill. pass. quot ab aliis Aeoliis in Auslrum et Libanorum, Ustica etiam mons fuit in Sabinis, de quo versus supra scripti sunt intlligendi. Nic. Lloydius.

USTILIACUM seu Hostiliacum, vulgo Ostille, et a patrono loci Saint mars d'Ostille, castellum est Galliae, non longe ab urbe Cenomanis. Dictum ab Hostilio conditore. Vide Hadr. Vales. Notit. Gall. in voce Maiatum.

USTIUGA urbs Moscoviae; Ostioug vulgo. Ad fluv. Suchanam, condita olim, ubi Iug fluvium recipiebat, unde ei nomen; sed propter opportunitatem ad dimid. milliar. transtata est, 180. mill. pass. a Volochda Urbe in Caeciam, 50. a Duina fluv. Caput provinc. cognominis quae versus Suchanam fluv. ubi in Duinam cadit, inter Permiam provinc. Czeremistosque populos ad Ortum et Vologdam est ad Occident. Moscoviae Oriental. provincia est. Hic [orig: Hîc] panis loco [orig: locô] piscium plerumque usus est.

USTRICULAE apud Tertullian, de Pallio, c. 4. Feras in puero matris sollicitudinem, patiens certe iam Ustriculas, Certe iam vitum alicuius clanculum functus: feminae sunt vellendis cruribus destinatae, Graece parati/ltriai, quarum videl. munus erat, pilos et fruticantem lanuginem molliorum ac delicatiorum resina calente aut dropace suburer, et laevigate Glossae, parati/ltriai, Ustriculoe. Ad quod Bruttia [orig: Bruttiâ] inprimis pice utebantur, quod calidum viscum vocat Iuvenalis, Sat. 9.v.14.

--- nullus tota nitor in cute, qunlem
Bruttia praestabat calidi tibis fascia visci.

Vide Philostratum in Vitis Sophistar. Iul Possucem, l. 7. c. 33. et Samas. Not. ad Terulliani locum, ubi tamen hystriculus mavult legendum, neque ad Ustriculas praefatas Afrum Doctorem his verbis respicere censet.

USU capiendi uxorem mos unum ex tribus Nuptiarum generibus, apud veteres Romanos, de quo vide supra, ubi de Nuptis.

USUARDUS Benedictinus, sub finem saeculi 9. Auctor Martyrologii, quod Carolo Calvo inscripsit. Sigebert. c. 85. de Viris Illustr. Trithem. de Script. Eccles. Ioh. Bollandus Pros. gen. in vit. SS. c. 4. §. 7. Voss. de Histor. Lat. l. 2. c. 31. Valesius, in Annot. not. ad Euseb. Hist. Eccl. Possevinus, in App. 5. etc.

USULA Antonin. Usilla Ptolem. urbs fuit Africae mediterranea inter Tusadrum 32. et Theaenae ad Ortum 28. mill. pass. Cuius meminit D. Augustinus.

USUM-Cassan dictus quoque Ozun-Asembec, ex Assembiorum familia, filius Aliberci, oriundi ex Tamerlane, quique de factone Arietis albi etat. Cum Praefectus Armentiae esset, occiso [orig: occisô] Rege Iooncha [orig: Ioonchâ], cum filio Acehhali utroque [orig: utrôque] de factione Arietis nigri, Persiae regnum occupavit, belloque [orig: bellôque] Turcis illato [orig: illatô], filiam Imperatoris Tranpezuntini, licet Mahometanus, sibi iunxit. Foedus quoque cum Christianis pepigit, successu rerum inclyrus, sed parum iis profuit. Mortus A. C. 1478. Angiolelus, de reb gestis Usum-Cass. P. Bzarrus, l. 10. Rer Pers. Chalcondylas, Hist. Turc. Graecis Cazanes Longus dictus, cum Venetis contra Turcas foedus iniit sollenne, sed ut dictum nullo [orig: nullô] eorum commodo [orig: commodô]. In familiam postmodum eius, ut et Turcomannos, e quibus oriundus, atrociter saeviit Ismael Sophi maior natu fil. Haiddaris Principis Urbis Ardevil, in media, quem Uzum-Cassanis. fil. Iakkubbus praelio [orig: praeliô] inter fecerat, capite eius canibus

in praedam obiecto [orig: obiectô]: sicque novam Familiam Ismael orsus est, quae hodieque ad Persiae clavum sedet, Georg. Hornius, Orle Imper. cum Notis L. Ioach. Felleri, p. 421. et 422. Vide quoque supra passim, inprimis ubi de Persia, et Turcomannis, nec non voce Karakionli.

USURA proprie ipse usus est, xrh=sis2: postea secundum eminentiam sic dici coepit foenus, to/kos2: Quomodo sumpta Usura, quantum damni dederit in Republica Romana, docent tum alii plurimi rerum Romanorum Scriptores, tum vero Corn. Tacitus, l. 6. Annal. c. 16. his verbis: Sane vetus, inquit, Urbi foenebre malum et seditionum discordiarumque creberrima causa, eoque cohibebatur antiquis quoque et minus corruptis moribus. Nam primo XII. Tab. sanctum; nequis unicario foenore amplius excerceret: cum antea ex libidine locupletium agitaretur; dein rogatione Tribunitia [orig: Tribunitiâ] ad semunci. is redacta. Postremo vetita versura, multisque Plebiscitis obviam itum sraudibus, quae toties repressae miras per aries rursum oriebantur. Ubi quas leges indigitat, illas videre est supra, ubi de Foenore. Contra, apud Germanos, Foenus agitare et in Usuras extendere ignotum: Ideoque magis servabatur, quam si vetitum esset, Idem de moribus German. c. 26. §. 1. Thebanis quoque usuram exosam fuisse, velut pestem, notat Alexander Neapolitanus, Genial. Dier. l. 4. c. 6. nec Indos ad usuram pecuniam locasse [orig: locâsse], aut accepisse, aut syngrapham, aut depositum fecisse, tradit Aelianus, Var. Hist. l. 4. c. 1. Neque pauci sunt, qui omnino illas statuant illicitas. Sed cum iuxta Aristotelem, Ethic. l. 5. aequalitas mutua conservet civitates, nec vita humana sine auxiliis mutuis servari possit: iam autem quivis rerum suarum tenax sit, ut, nisi aliqua species lucri subsit, malit pecuniam otiosam retinere, quam ea [orig: eâ] eroganda [orig: erogandâ] forsan, per fraudes et imposturas debitorum aut casus alios, omnino carere: annon sic magis divellendae, quam firmandae, societatis civilis causa [orig: causâ] praeberetur. si omnino usu moderati foenoris esset interdictum? Dico moderati; nam non nisi tale, Legibus et Decretis Imperatorum ac Principum, approbatur atque conceditur. Quemadmodum, Caroli V. constitutione laudabili, indistincte omnes Usurae ac pensiones ad quincunces reductae sunt, h. e. ne ultra 5. in singula centena stipulatio fieret, sub interminatione amissionis quartae sortis, ut apparet ex Reischsabscheid A. C. 1548. Augustae celebrato. Atque in hunc modum, non privatis tantum Usurae licitae sunt, sed a Magistratibus quibusdam non sine laude exercentur. ita enim Iac. Bornitus, Discurs. Polit. Aliique, Venetae aliarumque in Italia Rerum publ. commendant institutum, quo [orig: quô] tenuioribus, vel iis, qui subita [orig: subitâ] aliqua [orig: aliquâ] necessitate pressi, praesenti pecunia [orig: pecuniâ] indigent, Magistratus ex publico aerario pecuniam credit ea [orig: eâ] lege, ut supellectilem auream argenteamve oppignorent et pensionem annuam mediocrem solvant: Qui si solvendo non fuerint, pignus venditur, quodque soluta [orig: solutâ] pecunia [orig: pecuniâ] reliquum est, debitori restituitur. Quo [orig: Quô] pacto [orig: pactô] cavetur, ne tenues gravioribus Usuris urgeantur et (ut S. Scriptura ait) mordeantur, aut ad bonorum suorum distractionem alienissimo [orig: alienissimô] tempore ac loco [orig: locô] adigantur; sed potius se suaque servare, ac interea temporis pignora commode luere possint. Cuiusmodi quid ab Antonino Pio quoque factitatum, quem Capitolinus in eo, c. 1. scribit, Foenus trientarium, (h. e. quo pro centum non, ut alias, duodena annua, sed quaterna tantum pendebantur) exercuisse, ut patrimonio [orig: patrimoniô] suo [orig: suô] plurimos adiuvaret. Quod Pii exemplum non retulit modo, sed et superavit Alexander Imperator, qui et ipse foenus publicum trientarium exercuit, sed ita, ut pauperibus plerisque sine Usuris pecunias ad agros emendos dederit, reddendas de fructibus, Lamprid. in co, c. 21. Ante utrumque vero Augustus, quoties ex bonis damnatorum pecunia supersiverei. usum eius gratuitum iis, qui cavere in duplum possent, ad certum tempus indulsit. Sueton. c. 41. §. 2. Eiusque filius ac successor Tiberius, obaeratis tulit opem, disposito [orig: dispositô] per mensas millies sestertio [orig: sestertiô], (hoc est coronat. vicies quinquies centenis mill.) factaque [orig: factâque] mutuandi copia [orig: copiâ] sine Usuris per triennium, si debitor Populo in duplum praediis cavisset. E quibus exemplis facile patet, probe distinguendam eorum, qui mutuum petunt, coditionem: et, uti Magnatibus, Nobilibus, Mercatoribus, Aliis, ad emenda praedia, ad aedificia exstruenda, ad fastum et luxum exercendum, ad faciendum quaestum aliaque gratis dare mutuam pecuniam, nec divini nec humani iuris est, ita pauperculos et infirmos ope gratuita [orig: gratuitâ] sublevare nos teneri, cum ipsi id quoque pagani fecerint, Matth. Berneggerus in Tac. German. Quaest. 137. Apud Hebraeos ipsos, Usura absolute non fuit prohibita, sed ea tantum, quae a fratre, i. e. ab Hebraeo, exigeretur; non etiam illa, quae ab extraneo. Vide Deuteron. c. 23. v. 19. Aliam ob rationem Muliam medes, Usura [orig: Usurâ] suis interdixit: Cum enim Deus usuram cibi aeque prohibuisset ac pecuniae; Muhammedes Usuram rerum edulium permisit, quae non in pondere et mensura darentur: harum vero non admisit mutuationem seu permutationem, nisi pat pari, absque incremento nimirum ac accessione, restitueretur. Hinc licitum esse voluit, duos olerum fasciculos pro uno pacisci, duo ova pro uno, duos dactylos et similia: Quinimo et pecuniae etiam numeratae, ut folliumet drachmarum, mutuationem indulsit usurariam, quia non in pondere et mensura constarent, sed in numero: Aliae vero sectae Arabum, ut Xaphienses et Malichenses, etiam ciborum, quam permiserat Muhammedes, non in pondere aut inensura dandorum, foenebrem mutuationem prohibuerunt, rigidiores hac in parte ipso [orig: ipsô] Muhammede. Interim in toto Oriente, fere ab omni aevo, credendi consuetudo ninus frequens fuit, quam inter Europaeos: cum non nisi de rebus certis ac praesentibus praesentes ipsi contrahere inter se ferme soleant et venditiones emptionesque raro aliter fiant quam praesentaria [orig: praesentariâ] pecunia [orig: pecuniâ]. Quem morem et Graecos olim habuisse docet Proverb. Graeca [orig: Graecâ] mercari fide, e)k xeiro\s2 ei)s2 xei=ra, item *do\s2, la/be, ut Arabes similiter, de manu in manum. De Phaenicibus idem testatur Sophocles, his versibus, quos Grammatici citant,

--- --- *eu)qu\ foi/nic gi/nomai,
*th=| men\ di/dwmi xeiri\, th=| de\ lamba/nw.
-- --- Mox Phoemx sio,
Altera [orig: Alterâ] quidem do manu, altera [orig: alterâ] vero accipio.

At foenus esse non potest, nisi in diem credatur. Cum Chtistianis vero Muhammedani sic agunt, ut Muhammedanus inter Christianos degens illi foenerari possit. contra cum Christianus inter Muhammedanos agit, Usuram ab illo accipere non liceat, non magis quam ab ullo Muhammedano seu Muslimo, ut vocant: Imo nec a Christianis exigi licitae, qui se illis subicere coacti sunt et ttibutum solvunt, etc. Hinc Usurarii, non qui omnem, sed qui immodicam usuram exercent. Quales priscis temporibus apud Romanos fuisse diximus, cum ex libidine locupletum foenus agitaretur. Quales item illi, qui pecunias levioribus usuris mutuati, graviori foenore collocabant, notati Augusto, apud Sueton. c. 39. Quamvis in genere Veter. usurae satis essent giaves, utpote menstruae apud Romanos, Graecos Hebraeosque, uti docet Clar. Rittetshusius, Sacrar. Lection. l. 7 c. 17. Unde, licet varius usurarum in Republ. Romana modus esset, id tamen fere semper observabatur, ut, quo [orig: quô] quisque honestioris loci esset, eo severius foenerandi licentia [orig: licentiâ] illi interdiceeetur. Sic et Iustiniani Lege, ut antiquiora omittam, cum Mercatoribus bessales usurae permittantur, coeteris saltem semisses; Nobilibus vero trientales tantum conceduntur. Imo cum senatores eo [orig: eô] tempore, quo [orig: quô] vetiti sunt creditae pecuniae usuras exigere, muneris seu doni nomine aliquid a debitoribus acciperent, sustulit illud Alexander Sev. apud Lamprid. c. 26. ad quem Casauboni ac Salmasii Notas vide. Recentiori aevo [orig: aevô] Usurariorum, inter Christianos, numero [orig: numerô] ac saevitia [orig: saevitiâ] crescente, non unis Conciliis, Lateranensi praesertim A. C. 1179. excommunicati, et bona eorum in Fiscum redacta sunt: ita tamen, ut non vivi ac superstites, sed post mortem punirentur, uti prolixe docet Car. du Fresne, Glossar. quem vide: plura vero hanc in rem, apud Salmas. de usuris, item de Foenore Trapezit. et de modis Usur. Hug. Grotium, de Iure Belli et Pac. l. 2. c. 12. §. 20. et seqq. Ioh. Frid. Gronov. de Pecuma vet. et supra, ubi de Caorcims, item, voce Foenus: de Hebraeorum vero Usuris in specie, Ioh. Seldenum, de Iure Nat. et Gent. iuxta Disciplin. Hebraeorum, l. 6. c. 9.

USUS Musicae species, quae non per regulas, sed ex usu addiscitur, notis Musicis in Libris Ecclesiasticis singulis syllabis superpositis, abrogatis ac neglectis lineis et clavibus Musicalibus: cuius exemplum Menardus descripsit, Notis ad librum Sacrament. Gregorii M. Originem ad Alemannos quosdam, et praecipue Canonicos Ordinis S. Benedicti, refert Anonymus Interpres Hugonis Reutling. apud Car. du Fresne ubi supra.

UT tu Dominus, ita ego domina seu ubi tu Caius, ibi ego Caia, sollemnis olim in Nuptiis formula, qua [orig: quâ] Sponsa, cum in aedes Mariti deduceretur, solebat hunc alloqui: indigitans, vir in vitae, ita in bonorum omnium, se venire consortium. Et quidem fiebat id in Matrimonio per coemptionem contrahi solito: in quo nec Sponsus nec Sponsa proprio [orig: propriô] compellabantur nomine: sed ille Caius, ista Caia dicebatur, ut supra latius vidimus. Vide Cael. Rhodig. quoque Antiquar. Lection. l. 28. c. 17.

ab UTENHEIM Christophorus, Alsata, Episcopus Basiliensis, doctissimus, bonarum artium ac Canonum Doctor. Eo [orig: Eô] Ecclesiam inoderante, Euangelii doctrina Basileae, ut et alibi per Germaniam locum invenit: universo? Papatu paulo post ibi abrogato [orig: abrogatô]. Quam ob causam, aetate ingravescente, Nic. Diesbachium collegam seu coadiutorem nactus est: uterque tamen A. C. 1527. eam dignitatem abdicavit. Successit Philippus de Gundolizheim, sub quo, Collegium maioris Basilicae Friburgum migravit, ipse ab electione sua urbem numquam ingressus, Pourrentrutii sedem sibi delegit. Vide Christ. Urstisium, Epit. Hist. Basil.

UTENHOVIUS [1] Carolus Gandavensis, nepos Nicolai, de quo infra, vagus per omuem vitam, sed in Studiorum amore constans, comes aliquandiu Pauli Foxii fuit in Legatione ad Elizabetham Angliae Reginam, postea Coloniae sedem fixit, ac in Dionysiaca Nonni commentari orsus, diuque in hoc labore occupatus, perficere tamen opus non potuit, morte praeventus. Obiit A. C. 1600. aetat. 64. Scripsit VII. Linguis diversis, Hebraica [orig: Hebraicâ], Chaldaica [orig: Chaldaicâ], Graeca [orig: Graecâ], Latina [orig: Latinâ], Gallica [orig: Gallicâ], Germanica [orig: Germanicâ] et Belgica [orig: Belgicâ], Epithaphium Henrici Galliae Regis, quas praeter etiam Anglicam et italicam calluit. Reliqua eius opera enarrat Anton. Teissier. Elog. part. 2. ubi eum mire ab Adriano Turnebo laudatum, praeceptorem Ebroduni trium filiarum Ioh. Morelli, Camillae scil. Lucretiae et Dianae, ac in Anglia, a Regina Elizabetha, in cuius gratiam complura scripserit, donis magmficis excultum, addit. Vide quoque Biblioth. de la Croix du Maine Melch. Adami, Val. Andream, Biblioth. Belg. du Verdier, Biblioth. etc. Filius fuit Caroli de quo mox aliquid.

UTENHOVIUS [2] Nicolaus, stirpe, prudentia [orig: prudentiâ] et eruditione nobilis, pater fuit Caroli, facundia [orig: facundiâ] inprimis ac pietate incliti: Qui ambo inter Rei publ. suae proceres, ac in pretio fuere [orig: fuêre] apud omnes saeculi sui eruditos, Erasmum praeprimis qui Graeco [orig: Graecô] et Latino [orig: Latinô] epitaphio [orig: epitaphiô] Nicolaum ac compluribus epistolis Carolum honoravit. Fuit hic Carolus parer filii cognominis, de quo supra.

UTER cui liquor infusus alio deportatur, aut asservatur, Graece a)sko\s2, Isidoro, Origin. l. 20. c. 6. ab utero dictus est, ob similitudinem. Unde Utrarius, quae vox occirrit apud Livium, l. 44. c. 33. ubi de Paulo docet, quo [orig: quô] pacto [orig: pactô] aquarum inopiam in Olympo monte levaverit, Postremo sequi se utrarios ad mare, quod minus treentos passus aberat, iussit. Ex corio autem fiebant, unde, cum

nimio [orig: nimiô] Etesiarum flatu aliquando accolae laederentur, Empedocles Agrigentin. asinos excoriari, et utres inde factos in promontoriis extendi ut ventum exciperent, iussisse legitur, apud Suidam: alterum hoc [orig: hôc] pacto [orig: pactô] se aeolum praestans, cuius utrem multis Poetarum carminibus celebratum habemus. Cuiusmodi utribus inflatis inniti et natantes soliti: quo [orig: quô] pacto [orig: pactô] Iul. Caesarem ea [orig: eâ] velocitate maria tranasse [orig: tranâsse] ut saepe nuntios de se praeverterit, ex suetonio discimus, c. 77. Quod in ventum antiquissimum Graecis ante adventum Alexandri M. in usu fuisse, ex Xenophonte liquet *)anaba/s2. l. 3. sub fin. Unde Curtium arguas, qui l. 7. c. 7. Alexandrum sic loquentem introducit, Utribus amnem traiciendi exemplum fecimus nuper: hoc ut Schytae imitari nesciant, Bactri docebunt. Inflabantur autem vel follibus, ut apud Suetonium d. l. Caesarem, Xenophontem, Florum, alios: vel stramentis inferciebantur, ut apud Curtium, eod [orig: eôd]. lib. et Arrianum, l. 1. ubi de traiectione Istri, difqe/ras2 th=s2 ka/rfhs2 plhrwqei/sas2 huiusmodi utres appellat, sicut follibus inflatos qola/kous2 pefushme/nous2, Graeci vocabant. His itaque incubantes, et pedibus iter adgubernantes tranabant. At Hispanos in utres vestimentis coniectis, ipsi cetris suppositis incumbentes, flumen transivisse discimus, ex Livio, Dec. 4. l. 1. Porro rates quoque ex iis factae: sic utribus, vel navigiis ex utribus factis, quas xedi/as2 dermati/nas2 e)c a)skw=n vocat, tus omne, quod in Regione Thurifera nascebatur, deferri ad Emporium Rubri maris Canen consuevisse, Arrianus ait in Periplo. Etiam ex bubulis utribus pontem habes, apud Solinum, c. 56. ubi de Ascitis Arabibus, e re nata sic appellatis: nam bubulis utribus contabulatas crates superponunt, vectatique hoc [orig: hôc] ratis genere praetereuntes infestant sagittis venenatis. Ubi tamen pontis nomine non nisi pontilem straetum adeo que ratis aliquod aliud genus intelligi, monet Salmasius. Plinius ponte utres sternere hoc ipsum dixit, l. 6. c. 29. de iisdem populis loquens: Bubulos binos utres sternentes ponte poraticam exercent sagittis venenatis. A Romanis vero pontes utribus iunctis constantes, qui ascogephri dicti sunt, inventos habemus quorum descriptio exstat in Notit. Imp. Sic iunctum Tigrim a Ioviano, in reditu e Perside narrat Zosimus, l. 3. etc. Vide supra voce Ascogrephi, item Pontilis, et alia quaedam huc facientia, infra, voce Utres, item Utrieularius: de Utris vero seu culei apud Hebraeos usu in periuris puniendis, supra, ubi de Periurio.

UTERINA inter puerperarum olim Deas, de quibus vide Augustin. de Civ. Dei, l. 7. Ab utero, sacrosancta illa corporis feminei parte, quam commendandis rebus suis principes feminas saepe nominare, legimus apud Poetas. Sic Ceres apud Claudian. l. 1. Raptus v. 195. Siciliam alloquens,

Vide quoque Papinium Statium l. 3. Theb. v. 154. et Barthium ad eum. Theb. Quo facit, quod Chassanaeus de Illustribus Germaniae feminis memorat, illas non minus Vieri fecundo [orig: fecundô] proventu, quam Corneliam illam Gracchorum apud Romanos matrem, gloriari consuevisse. Est autem Uterus proprie officina muliebris, in qua fetus concipitur, Graec. to\ e)mbruodo/xon e)/nteron) pars scil. umbilico subiecta, et illo ad pubem pertingens, aliter u(poga/strion Graec. ut scribit. Pollux, l. 2. Unde de mulieribus proprie, sicut alvus de viris, venter de utrisque. Nomen Isidoro inde, quod duplex sit et ab utraque in duas se dividat partes, quae in diversum diffusae ac reflexae circumplicantur in modum cornuum arietis, vel quod interius impleatur fetu, Origin. l. 11. c. 1. Rectius ab h)=tron Graeco, seu i)/tron, quod idem membrum Graecis notat, teste Polluce, d. l. Apud Persas olim Uterum Reginae, in spem masculae prolis, in Regno successurae, coronatum esse, diximus supra uti de Utero Poppaeae a Senatu Rom. Diis cominendato, voce Poppaea. Plura vide hic [orig: hîc] passim, ut et apud Suicerum, Thes. Eccl. voce *gasth\r, ubi locutionibus his ta\ u(po\ gaste/ra, seu ta) kata gase/ra, venereas libidines communiter indigitari, apud Scriptores Eccles. apposite ad ea, quae ante dicta, notat.

UTHAI nomen viri, Esdr. c. 8. v. 15. Latine, perversitas, hora, vel temporalis.

UTHINA urbs Africae mediterranea Ptol. Stephan. et Polybio, etc. Colonia et urbs olim Episcopalis Africae littoralis, sub Archiepiscopo Carthaginiens. a Carthagine 34. mill. pass. in Oceas. Punicarum in Africa urbium, inquit Cl. Bochartus, si Carthaginem demas, nulli cessit Utica; unde Appianus: *)itu/kh *aibu/hs2 megi/sth meta *karxhdo/na po/lis2. Stephan. eam scribit esse *turi/wn a)/poikon, h. e. Tyriorum coloniam. Ita Iustinus, l. 18. c. 4. Cum et opibus et multitudine Tyrii abundarent, missa [orig: missâ] in Africam iuventute Uticam condidere [orig: condidêre]. Itaque de antiquitate non parum gloriabatur; quin et eo [orig: eô] nomine Carthagini praeferebatur. Aristoteles in libro mirabilium: *th=s2 de\ *libu/hs2 e)n *)itu/kh| kaloumen/h| h(/ kei=tai men\, w(s2 le/gousin, e)n tw=| ko/lpw| tw=| metacu\ *(erme/tas2 kai\ th=s2 i(/ppou a)/kras2, e)pe/keina th=s2 *karxhdo/nos2 w(s2 stadi/ous2 diakosi/ous2. h(\ kai\ pro/teron ktisqhn=|ai au)th=s2 th=s2 *karxhdo/nos2 e)/tesi diakosi/ois2 o)gdoh/konta e(p)ta\, w(s2 a)nage/graptai e)n tai=s2 foinikikai=s2 i(stori/ais2, i. e. in Libyae Utica quam vocam, quam in sinu sitam esse aiunt, inter Mercurii et Hippi promontoria, ultra Carthaginem stadiis fere ducentis atque annis 287. ante Carthaginem esse conditam, ut in Phaeniciis historiis scriptum legitur. Velleius Paterculus, l. 1. c. 2. circa codri tempora, qui Sauli, Israelitarum primi Regis aequalis fuit, Tyrios paucis annis post Cades Uticam condidisse refert. Silius, l. 3. v. 241.

Proxima Sidonits Utica est effusa maniplis,
Prisca situ, veterisque ante arces condita Byrsae.

Ulica enim, vel Ityca Punice [gap: Hebrew word(s)] Atica, i. e. prisca dicebatur Bochart. Nic. Lloydius. Baudrando Utica nunc omnibus Biserta, Arab. Bensert, urbs regni Tunetani, satis ampla et munita, sed pratica [orig: praticâ] infamis, cum portu capaci, seu verius sinu parvo [orig: parvô] in ora Maris Africi. Hic [orig: Hîc] Gn. Nevius, tertium inter Comicos locum obtinens, apud Volcatium, Roma [orig: Româ] inimcorum factione eiectus obiit; ut et Cato, hinc Uticensis dictus.

UTI apud Trebellium Pollionem, in Herode, c. 16. in XXX. Tyranno. Ingenio [orig: Ingeniô] eius usus Odenatus, quidquid concubinarum regalium, quidquid divitiarum gemmarumque cepit, edidem tradidit: notione sumitur non vulgari, eleganti tamen et mere Latina [orig: Latinâ], estque ingenio [orig: ingeniô] alicuius uti, pro obsequi ingenio et morem gerere. Sic uti Foro [orig: Forô] dicitur, qui sese fori cursuit, ut vulgo dicitur, accommodat, et secundium eius annonam, prout vilis aut cara est, aut merces suas proponit, aut retrahit. Un Regibus dixit Horatius, pro Regibus obsequi et illorum voluntatibus secundas agere, in notissimis illis versibus, l. 1. Ep. 17. v. 13.

Si pranderet olus patienter, Regibus uti
Nollet Aristippus, si sciret Regibus uti,
Fastidiret olus, qui me notat ---

Utere Pompeio [orig: Pompeiô] Grospho [orig: Grosphô], et; si quid petet, ultro [orig: ultrô]
Defer ---

Apud Plautum, Mil. Actu 3. sc. 1. v. 83. similiter uti sese dicitur, qui genio suo indulget, animoque obsequitur:

Es, bibe, animo obsequere mecum, atque onera te hilaritudine,
Liberae sunt aedes: liber sum autem ego: me uti volo libere.

Parasitus nainque totum carnarium deturbaverat et aulas et calices confregerat, et cellas omnes refregerat, et omma denique, quae ad genium lepide curandum valent, conturbaverat, adeo que aliud sibi quaerendum habebat penu, siquidem genio suo indulgere vellet, Salmasius ad Pollion. d. l. Vide et Barthium, Animadv. Papin. passim.

UTICA [1] quae melius Uzetia, sive Ucetia, item Ucecia, Gall. Uzes, urbs Galliae Narbonens. in Occitana regione Episcopalis sub Archiepiscopo arelatensi, in veterib. Notitiis provinciarum et civitatum Galliae, in provincia narbonensi prima, nunc ultimo [orig: ultimô] loco [orig: locô], nunc penultimo [orig: penultimô] ponitur. Proin miratur Valesius, illam in quibusdam earum Metropolim vocari, cum eo [orig: eô] honore urbs ista numquam gavisa sit, sed semper Narbo: dumque Narbo Gothorum fuit ac Saracenorum, Bituricas ad tempus pro Metropoli habuerit; vel, si aliis credimus Arelatum. Astimacensem eam vocatam quoque asserit Monachus, qui duos de vita S. arnulphi Mettensis Episcopi libros composuit, forte a rivo Astima, seu Atsena. Gregor. Turonensis, l. 8. c. 18. eius meminit, urbem ucetiam illam vocat: quemadmodum idem, l. 6. c. 7. Ferreoli Ucecensis Episcopi mentionem inicit: ex quo colligitur, promiscue nunc Uceciam, nunc Ucetiam dici consuevisse. Divisio regni Lotharii A. C. 870. facta Ucetiam vocat Vivariisque coniungit; et iterum post Lugdunense ac Viennense territorium, Vivarias et Ucetiam infra commemorat. i. e. pagum seu agrum Vivariensem ac uceticum. Rigordus in A. C. 1185. in Gothia civitatem Ucetiam memorat. Ex eius Episcopis Probatius Concilio Agathensi subscripsit: Concilio Aurelianensi 4. Firminus, Episcopus Ecclesiae Uceticensium dictus Concilio Parisiensi 2. interfuit Firminus etc. inter Nemansum 4. et Lutevam ad Occident. 8. leucis. Hinc Ucetiensis tractus, l'Uzeguois. Vide Ucetia.

UTICA [2] oppid. Hispaniae Baeticae, nunc Marmolexo, in Vandalitia, in Dioecesi Giennensi, teste Lubino [orig: Lubinô],

UTICENSE Coenobium seu Fanum S. Ebrulphi, Gall. Saint Euroul, pagus Normanniae, cum Abbatia celebri, ad fontes Carentonii fluv. in silva Uticensi, vulgo la Forest d'Ouche, quae est in Dioecefi Lexoviensi, et Decanatu Monasterioli ac limite Ebroicensis, 3. leucis ab Aquila in Circium 7. a Lexovio in Meridiem, non loge a castello Oximis, unde et Oximense olim dictum esse affirmat Cointus in Annal. apud Hadr. Vales. Notit. Gall. A S. Ebrulpho, primo Abbate, qui obiit A. C. 596. dictum.

UTICUM vel US, vulgo Ouche, vel la forest d'Ouche, silva est Galliae in Dioecesi Lexoviensi et Decanatu Monasterioli, cum loco cognomine, ubi Ebrulfus Abbatiale Monasterium exstruxit, quod ab ipso nomen accepit et dicitur una cum loco, Ad S. Ebrulfum, Gall. S. Euroul. Idem tamen, quoniam situm erat in pago Oximensi, non longe a castello Oximis (Hiesmes ) olim Oximense dictum esse, nec non a saltu, in quo est, Uticense, Cointus in suis Annal. affirmat. Coeterum Saltus Uticensis, Silvae et Eremi Uticensis meminere [orig: meminêre] Ordericus Vitalis et VVilh. Gemeticen sis. Vide Hadr. Vales. Notit. Galliae.

UTILIUS inter adulteros Faustinae, memoratur Capitolino, in Marco Imperatore, c. 29. ubi tamen Tutilius legi iubet Salmasius; interim Utilius, non minus ac Tutilius, nomen Romanorum, et Utilia, nomen mulieris in saxis esse, non inficiatus, Not. ad l.

UTILO alii Odilonem, vel Theodonem vocant, Bavariae Princeps, septem monasteria exstruxisse; unum Mainse, prope Moenum, lacum Noricorum: sex in inferiori Bavaria, iuxta Danubium, legitur, apud Aventinum, l. 3. Annal. Postquam Hildrudam Caroli Martelli filiam raptam, in uxorem duxit, idem ibid. vide et Rhegin. l. 2.

videtur, urbs Carnorum, ac Foro-Iuliensium conventus iuridicus, Patriarchae Aquileiensis sedes, olim Episcopalis sub Carolo M. ab Aquileia, in Circium 20. mill. pass. a foro-Iulio S. et a Venetiis 70. in Boream Ferrar. Hodie Udine incolis, German. VVeyden. Caput Foro Iulii. Sub Venetis ab A. C. 1420. ab ora matis Adriatici 20. mill. pass. in boream, 20. a Goritia in Occasum. Baudrand.

UTLAGATI in Anglia olim, qui ob contumaciam in non comparendo, cum in ius vocarentur, capitaliter convicti, adeo que capite diminuti fuere [orig: fuêre], dicti sunt, quasi extra Legis protectionem positi, etiam antiquitus Forbannies, similes iis, qui apud Venetos hodieque Banniti dicuntur, et in quales, apud veteres Hebraeos, Zelotae ius suum exercere poterant. Hanr. Bractonius ICtus A. C. 1240. Item, inquit, foris facit Vilagatus omnia, quae pacis sunt, quia a tempore, quo [orig: quô] Utlagatus est, caput gerit lupinum, ita quod ab omnibus interfici poterit et impune maxime si se defenderit vel fugerit, ita quod sit difficilis eius captio. Quibus consonae sunt Leges Eduardi Confessoris, c. 7. Si repertus fuerit et retineri possit, vivus Regi reddatur: vel caput eius, si se defenderit. Lupinum enim gerit Caput, et haec est Lex cominunis et generalis de omnibus Utlagatis. Et nomen illud Capitis Lupini etiam in Henrici IV. tempora, in Foro, pro Vilagato, duravit, ut elicit Seidenus ex Rogerii Cos. Londinensis fabula, apud Galfredum Chaucerum, necdum omnino edira [orig: edirâ], designavitque quasi ius Zelotarum, ex origine, usurpatum pro eo, quem non solum cuique licuerit occidere, sed ob cuius mortem sic inflictam laus saltem, publici praemii loco [orig: locô], singularis debita eo [orig: eô] nomine fuerit interfectori. sic enim antiquitus in Anglia circa lupos se mos habuit, quemadmodum postea aliquandiu circa vulpes etiam, catos silvestres, mustelas, lutras, quadrupedes alios, uti et circa aves aliquas, frugibus et pullis infestiores, Lex haec obtinuit. Certe et ius eiusmodi nonnulli olim, apud eosdem, in eos viguisse opinati sunt, qui extra pacem et rpotectionem Regis ideo positi (iuxta formulam Forensen Praemunire dictam) quod de re aliqua in Foro quocumque sive Romae, sive Avenione, sive intra Angliam agerent, cuius coguitio ad Tribunalia spectaret Regia, 1. e. Maxime in Ecclesiasticos Maiestatem Regiam sic plane auctoritatis Pontificiae obtentu, laedentes. Sed sub Elisabetha Regina, sancito [orig: sancitô] Parlamentario [orig: Parlamentariô], opinio haec abolita est: quemadmodum Utlagatos occidendi immunitas saeculis ablinc aliquot evanuit. Interim mortem, poenae instar, inferendi, citra figuram iudicii, usus etiam cernitur, ut in mortem receptus, ubi fama [orig: famâ] aliterve laesus quis in duellum laedentem provocaverit: qua [orig: quâ] de re Scriptores obvii. sed prae aliis, Thom. Hurtado in Resolut. Moral. Tract. ult. Resol. 5. etc. apud Io. Seldenum, de Synedriis Veter. Hebraeor. l. 2. c. 14. §. 3. Vide quoque infra ubi de Hebraeorum Zelotis.

UTO Hermanni Suevorum Ducis frater, cum Conrado Sapienti, auxilio advenit Ottoni I. Imperatori Brisacum obsidenti, quem Giselbertus Lotharingiae Dux et Eberharbus Comes invadere parantes, superato [orig: superatô] Rheno [orig: Rhenô] praedas egerunt. Horum vestigia legens Uto, monitu a sacerdote, cui Lotharingi iumentum abstulerant, de loco ubi degerent hostes, illis improvisus supervenit: occiditur Eberhardus, Giselbertusque, dum Rhenum equo [orig: equô] tranare tentat, mergitur. Quo [orig: Quô] nuntio [orig: nuntiô] accepto [orig: acceptô], equo [orig: equô] desiliens Otto et in genua profusus Deo gratias egit, ac cum universo Comitatu in templum perrexit, Crantzius, Saxon. l. 3. c. 59.

UTRAQUISTAE in Bohemia ab adversariis dicti, qui sub Utraque, scil. specie, Panis videl. Eucharistici et Calicis benedicti cominunicabant in S. Cena. Vidde hic [orig: hîc] passim inprimis voce Calix Specialiter vero a Taboritis hoc [orig: hôc] epitheto [orig: epithetô] distinguebantur Calixtini, quos vide.

UTRECHTUM vide Ultraiectum: et plura apud Cl. Ottonem ICtum, Notis ad B. Rhenanum p. 634.

UTRES ludi olim genus. Erant enim, qui supra Utres oleo [orig: oleô] unctos et vino [orig: vinô] plenos pedibus saltarent, inter quos censebantur victores, qui ita sese gerebant dextre, ut prae lubricitate humi non caderent, atque hi pro praemio utrem cum vino ferebant: qui vero utris lubricitate in terram lapsi, natibus solum percutiebant, non sie magna voluptate spectatoribus movebant risum. Quod antiquitus observatum fuit in ludis Baccho sacris quos *)askwlia vocabant in quibus Utres e caprinis pellibus conflati ( a)sko\s2 enim utrem notat) huiusmodi saltibus calcabantur, in caprarum contemptum, quae adeo vitibus infestae creduntur. meminit ludi Aristophanes, Pluto [orig: Plutô], *)askwli/az) e)ntau=qa pro\s2 th\n ai)qri/an, i. e. hic [orig: hîc] sub dio super utrem salta. Eubulus etiam apud Aristophanis Interpretem kai\ pro/s2 ge tou=to a)sko\n ei)s2 me(/son kataqe/ntes2 ei)sa/llesqe kai\ kagxa/zete e)pi\ toi=s2 katar)r(e/ousin, i. e. Quare virem, in medio collocantes, saltate, et cos, qui humi ceciderint, cachinno [orig: cachinnô] prosequimini. Ex Latinis Virgilius, l. 2. Georg. v. 384.

--- --- atque inter pocula laeti
Mollibus in pratis unctos saliere [orig: saliêre] per Vires.

Cuius exercitationis praescae iconem habes, e gemma Petri Stephanonii, quam Hieron. Mercurialis inseruit suo Operi de Arte Gymnast. l. 2. c. 11. Sed nec illud ignorandum, quod scriptum est apud Iul. Pollucem a)skwlia/zein, tam de his, quam de uno sublevato pede, altero [orig: alterô] solo [orig: solô] saltantibus, dictum esse apud Veteres. Vide quoque Eustath. in Homer.

UTRICULUS Musici instrumenti genus, apud pastores agtieolasque usitatum, cuius figuram una cum tibiis et fistula: Sistro item, crotalo, aliisque crepitaculis, ex antiquis monumentis, curioso Lectori spectandam exhibet Laur. Pignorius de Servis. Iul. Caes. Scaliger, Poet. l. 1. c. 20. ubi de variis tibiarum speciebus agit, Utricularis quoque tibiae meminit, utroque [orig: utrôque] addito [orig: additô] Ascaulon factam, longe diversa [orig: diversâ] figura [orig: figurâ]; apud Myss' ac Pannonas, tanta [orig: tantâ] acritate, ut pene tubam superaret. Apud Gallos vero pleniorem, rauciorem,

graviorem, molliorem haberi, adeo ut in cubiculis quoque sine aurium offensione audiotur, addens. Vide quoque supra voce Musa. Hinc Utricularius, Graece *)askaulhs2, qui utriculo [orig: utriculô] ludit; ad quod instrumentum respicit Hieronymus, seu si quis alius Auctor Epist. ad Dardanum: Antiquis temporibus fuit chorus quoque simplex pellis, cum duabus cicutis aereis, et per primam inspiratur, secunda vocem emittit. Ubi dorus existimat legendum Sahnasius, nam et doros2 Graecis pellis est vel uter, apud Hesychium. Quod veto de Utriculario, versum hunc Virgilii, sive incerti Auctoris in Copa,

ex plicant nonnulli, eidem refelluntur, Syricam illam kaphli/da ante tabernam suam sub crotalo saltantem, crotalumque simul manu quatientem et brachio [orig: brachiô] crispante aereos calamos excutientem. quorum rauco [orig: raucô] concussu crepitus ille reddebatur, innui docenti, Not. ad Vopisc. in Carino.

UTRIO fluv. Galliae, in Biturigibus, vulgo Oron: prope Avaritum. Hadr. Vales. Notit. Gall. in voce Bituriges Cubi.

UTRICULUM hodie Otricoli, oppid. Umbriae olim Episcopale, in monte, Tiberi proximum, inter Narniam 8. et Romam 30. milibus pass. Populi utriculani.

UTTA sylva olim Regia vel saltus Galliae, inter Agendicum Senonum et Augustobonam Tricassium, nunc Otte vulgo. Fuit olim, qualis hodieque est, maxima, inter Icaunam ac Venenam amnes longe lateque patens, ante Ann. 500. regnante Ludovico [orig: Ludovicô] Septimo [orig: Septimô], et a Villa Nova Regis Agendico proxima fere usque ad Augustobonam, Tricassium pertinebat: unde pago circumiacenti longe lateque nomen. In litreris Imperatorum Ludovici et Lotharii, inter coetera, Monachis S. Germani Agmantum in Senonicis Esmans, cum silva Utta datum legitur. Eius pars nemus Ottonis olim dicta. In silva hac Sedantum est Seant en Otte, Villa Mova Regis, castellum Aquae Aix en Otte, ad rivum in Venenam influentem, non procul a Sedanto, ad Episcop. Tricassinum pertineus, quod Angli 400. qui in praesidio erant A. C. 1358. excursione facta [orig: factâ] fusi, postea incenderunt ac deseruerunt, Coenobium a Mariano Abbate Antissiodorensi sub Ludovico praefato Rege exstructum etc. Vide Hadr. Vales. Notit. Gall.

UTUNTAE vicus Brisgaviae, prope Khenum, inter Brisiacum ad Boream et Basileam ad Meridiem. Vulgo Unzen. Forte is est, qui Urunca, seu is, aliis. Vide ibi.

UTUS fluv. Mysiae, ex Haemo in danubium fluens, et urbs Antonin. duodecim milibus pass. ab Oesco Triballorum, Thraciam versus. Hic [orig: Hîc] arugillus ab Attilla interfectus, Ammian. in Dacia Ripensi. W.

W Duplex W Germanis usitatum est, quamvis et per Gu, saepe reddatur: Unde Wilhelmus et Guilhelmus promiscue dicitur. Imo olim Romanos V. efferre solitos esse, sicut German. W. hodie; illosque pronuntiasse [orig: pronuntiâsse] Winum, Wallum, Widua, Wacillare, etc. unde Belgarum Wiin, Wall, Weduve, Waggelen, etc. docet Ger. Io. Vossius in Aristarcho, l. 1. c. 24.

UVA ab UVORE, i. e. humore et latice intus concluso, Varroni, l. 4. de LL. quem ai(=ma th=s2 stafulh=s2 sanguinem uvae, dixere [orig: dixêre] Graeci, uti et in Sacris appellatur, vide Gen. c. 49. v. 11. et deuteron. c. 32. v. 14. Aliter vacemus, quod vide. Graece *boi/rus2, in vite potissimum, totus fructus est, qui partibus constat, scapo [orig: scapô], pediculo [orig: pediculô] et acino [orig: acinô] sive grano [orig: granô]; ut vocatur Ovidio, Columellae, Scribonio, Acini partes sunt, folliculus, sucus, caro (qui et callus Plinio) et nucleus, de quibus omnibus vide Is. Casaubon. ad Sueton. Octav. c. 76. adde Hadr. Turnebum, Advers. l. 25. c. 26. et Becmannum, Origg. L. L. p. 293. Earum genera magnitudine, colore, saporibus, acinis innumera --- Hic purpureo lucent colore, illic fulgent roseo [orig: roseô], nitentque viridi. Candicans enim nigerque vulgares. Tument vero mammarum modo [orig: modô] bubasti. Praelongis dactyli porriguntur acinis. Est et illa naturae lascivia, ut praegrandibus abhaereant parvi, mitea et suavitate certantes --- Durant aliae per hiemen, pensili concameratae modo [orig: modô]. Aliae, in sua tantum continentur anima, ollis fictilibus et insuper doliis inclusae, stipatae vinaceis circumsudantibus. Aliis gratiam, qui et vinis, fumus affert fabrilis, iisque gloriam praecipuam in fornacibus Africae Tiberii Caesaris auctoritas fccit. Ante eum Rhaeticis prior mensa erat, et uvis Veronensium agri. Quin et a patientia nomen acinis datur passis. Conduntur et musto [orig: mustô] uvae, ipsaeque vino [orig: vinô] suo [orig: suô] inebriantur. Aliae decoctae in musto dulcescunt, aliae vero lobolem novam in matre ipsa exspectant, translucidae vitro etc. Plin. l. 14. c. 1. Ubi tamen, quod de uvis passis ait, fallitur Dalechampio [orig: Dalechampiô] iudice, qui potius, quod ad Solem expandantur, sic appellari tradit. Vide quoque Aucorem Anonymum, Hist. Orb. Terr. Georgr. et Civ. c. de Commerciis, ubi eas hodie e Cypro afferri, quaeque Malaga [orig: Malagâ] ex Hispania veniunt, duum [orig: duûm] generum esse, de Lexia et de Sol, ait. Addit Plinius, uvas magnitudinem infantium puerorum in interiore Africae parte exsuperare. Quod circa hyperbolem dici, colligimus ex Numer. c. 13. v. 23. ubi de exploratoribus a More emissis, Deinde pervenerunt usque ad vallem Escholis, unde exciso [orig: excisô] uno [orig: unô] palmite, cum botro uvarum, deportaverunt eum palanga duobus, scil. homibus, digna proin res visa, cuius gratia [orig: gratiâ] tam beata regio victricibus armis quaereretur. Quemadmodum Gallos primos in Italiam expeditionem suscepisse, ubertate soli et vini inprimis suavitate allictos, cum Elico quidam Helvetius, qui fabrilem artem Romae aliquandiu exercuerat, sub tarquinio Prisco, ficum siccam et uvam oleique et vini praemissa, remeans secum tulisset, scribit Plinius, d:

l. Quod autem de uvis ollis fictilibus includi solitis habetidem, confirmat Aurelianus, qui ollares inde vocat, sicut stafula\s2 a)po\ xu/tras2 appellat Aetius. Earundem meminit Martialis, l. 7. Epigr. 19. v. 9. de fure cenarum Santra,

Ollares rogo non licehat uvas,
Comano patinas in orbe tortas
Aut unam dare synthesin ---

Quae quomodo componi ac servari sint solitae, docet Columella, l. 12. c. 43. Ut de uvis Apamenis, quae hodie Damascenae, Lampridio memoratis in Heliogabalo, c. 21. ubi inter alia huius luxuriae argumenta etiam hoc recenset, quod miserit uvas Apamenas in praesepia equis suis: de uvis Lavitanis, quarum mentio apud Capitolin. in Clodio Albino, c. 11. ubi uvarum lavicanarum pondo viginti, eum, iuxta alia complura, ieiunum comedisse, de aliis, nil dicam. Legem de uvis habemus Deuteron. c. 23. v. 24. Si ingrediaris vineam proximi tui, comedes quidem uvas pro desiderio tuo, ad saturitatem tuam: at instrumento tum ne indito. Qua [orig: Quâ] non paulo severior militaris illa, quam cum Hecatonymus gregarius miles, decerpendo uvas contra Imperatoris edictum, esset transgressus, vite ad mortem usque caesum, legimus in 1. Epigr. Graec. ei)s2 poihrou\s2. Beedictionem uvae in Eccles Romana supra. Ex voto abstinuerunt. ad tempus Naziraei, in perpetuum Rechabitae, de quibus supra: ex superstitione, hodiernorum Turcarum nonnulli etc. De more plurimarum olim Eoclesiarum simul cum pane et vino uvas in altari offerendi, pauperibusque distribuendi, vide can. 28. Concil. Trull. Acino [orig: Acinô] uvae porro inter potandum suffocatus Anacreon: Elephanti uvarum mororumque sanguine ad praelium accensi, 1. Maccab. c. 6. v. 34. sed et coronati uvis ebrii, uti docet Car. Paschalius, Coron. l. 2. c. 8. etc. Vide plura apud Plinium, c. cit. alibique, nec non hic [orig: hîc] passim. Quam ad vivum autem uvas expresserit zeuxis, adeo ut aves similitudine deceptae ad illas convolaverint, vide in eo. *)analo/gws2 vox de aliis quoque dici solet, notumque pro baccis et corymbis hederae vel sambuci usurpari non raro: de uva populi albae, aliisque huc pertinentibus, Salmasium adi, Exercitation. Plin. ad Solin. p. 333. 497. 610. etc. uti de genere ornatus capillaris, item inauris, quibus ab uva Graeci nomina indiderunt, vide supra voce Botronatus et Botrus: de apibus autem botrudo\n volantibus, ut Homerus habet, ubi de Apibus. Nec omittendum, quod inter Zoophyta aquatica etiam uva est, de qua vide aliquid apud Bochart. Hieroz. Part. prior. l. I. c. 8. et uva in palato soli animalium homini data, memo ratur Plinio, l. 11. c. 37. de uva amomi dictum supra et de uva mali granati.

WAGNERUS Sebastianus, cognomine Hofmeisterus, Theologiae Doct. Franciscanorum primo institutum sequutus, postea Euangelii lucem ex Sacrarum literarum lectione hausit, primusque ac primarius Scaphusianae in Helvetiis Ecclesiae Reformator exstitit, initio [orig: initiô] circa A. C. 1522. facto [orig: factô]. Interfuit dein colloquio Tiguri A. C. 1523. cum Pontificiis: et A. C. 1525. cum Anabaptistis instituto: in quorum priore Ioachim. Vadianum, Consulem Sangallensem, illustre Dei in Reformationis negotio organum, Synagonistam habuit. Quemadmodum in Schaphusiana Ecclesia repruganda mox nactus est smo/ergon, Sebastianum Hofmannum Argentin. Theol. itidem Doct. Francisc. Ordinis; qui, postquam Lucernae contra varios errores cum Zelo contionatus esset, A. C. 1522. inde pulsus Schaphusiam se receperat: Qui dum strenue rem gererent, evocatus ab adversariis Rotvilla [orig: Rotvillâ] Erasmus Ritterus, facundia [orig: facundiâ] sua [orig: suâ] tantum apud Senatum effecit, ut Wagnerus ex urbe discedere fuerit coactus. Hinc ergo Basileam delatus, cum Oecolampadio aliquandiu conversatus est. mox Scaphusiam reversus, cum frustra colloquium cum antagonistis suis petiisset, ibi privatus degit, vel sic tamen munus suum ganviter clam, palam, voce scripto [orig: scriptô] obiens. Unde Processiones variae, aliaque abrogari, caelibatuique impuro honestae nuptiae praeferri coeperunt A. C. 1523. Ipse quoque Ritterus veritais vi convictus, manus Euangelio mox dedit. Et quamvis A. C. 1524. tam ingenti negotio sufflamen positum esset, edicto [orig: edictô] Lucernae ab Helvetiis publicato [orig: publicatô]: non diu tamen post Mich. Eggenstorffius Abbas Coenobii omnium Sanctorum cum toto suo clero Magistratui se submisit, simulque Euangelicam doctrinam amplexus est: Iconomachia quoque non uno in loco exarsit. Sequenti anno [orig: annô] cum Anabaptistis, qui in urbem irrepserunt, Wagnero res fuit: Eodem Clemens Vii. literis ad Senatum datis conatus hos morari nisus est: Sequuto [orig: Sequutô] mox intestino [orig: intestinô] motu. Wagnerus denuo, cum socio Hofmanno. Utbem deserere iussus, Zofingam in agrum Bernensem se recepit, ubi Euangelium ad mortem usque praedicare non destitit: inde ad varios conventus et colloquia sacra hinc inde instituta frequenter evocatus: A. C. 1526. imprimis, quo [orig: quô] interfuit collationi illi celebri Iliantii in Rhaetia institutae, Eccium quoque scripto [orig: scriptô] edito [orig: editô] refutavit. Interea, cum nova a colloquio Badensi ann. eodem [orig: eôdem] habito [orig: habitô] remora Schaphus. Reformationi obiecta esset, visum fuit inde Euangelium plane exulaturum: sed novae illi vires a Disputatione Bernae A. C. 1528. instituta, et Tigurinorum piis monitis, accessere [orig: accessêre], quibus auctum A. C. 1529. se plene ibi exseruit, idolisque deiectis, et Missa [orig: Missâ] abolita [orig: abolitâ], divini Verbi doctrina in Urbe, ubi prima eius Wagnerus sparserat semina, ab eo tempore inconcussa, ad nostram usque aetatem permansit. Vide Leonh. Meverum de Reform. Eccles. Scaphus. etc.

Dum te, Christe, loquor, patriis agor exul ab oris:
Sed tecum, Ieus, quis, precor, exul erit?