CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. JACOBI HOFMANNI SS. Th. Doct. Profess. Histor. et Graec. Ling. in Academ Basil. LEXICON VNIVERSALE, HISTORIAM SACRAM ET PROFANAM Omnis aevi, omniumque Gentium; CHRONOLOGIAM AD HAEC VSQVE TEMPORA; GEOGRAPHIAM ET VETERIS ET NOVI ORBIS; PRINCIPVM PER OMNES TERRAS FAMILIARVM Ab omni memoria repetitam GENEALOGIAM; Tum MYTHOLOGIAM, RITVS, CAERIMONIAS, Omnemque Veterum Antiquitatem, ex Philologiae fontibus haustam; VIRORVM, INGENIO ATQVE ERVDITIONE CELEBRIVM Enarrationem copiosissimam; Praeterea ANIMALIVM, PLANTARVM, METALLORVM, LAPIDVM, GEMMARVM, Nomina, Naturas, Vires, Explanans. EDITION ABSOLVTISSIMA, Praeter Supplementa, et Additiones, antea seorsum editas, nunc suis locis ac ordini insertas, VBERRIMIS ACCESSIONIBVS, IPSIVS AVCTORIS MANV novissime lucubratis, tertia parte, quam antehac, AVCTIOR, LOCVPLETIOR: INDICIBVS ATQVE CATALOGIS REGVM, PRINCIPVM, POPVLORVM, TEMPORVM, VIRORVM ET FEMINARVM ILLVSTRIVM, ANIMALIVM, PLANTARVM; Tum praecipue NOMINVM, QVIBVS REGIONES, VRBES, MONTES, FLVMINA, etc in omnibus terris, vernacula et vigenti hodie ubique lingua appellantur; Caeterarum denique rerum memorabilium, ACCVRATISSIMIS INSTRVCTA. TOMVS QVARTVS Literas R, S, T, V, X, Y, Z, continens. [gap: illustration] LVGDVNI BATAVORVM, Apud JACOB. HACKIVM, CORNEL. BOVTESTEYN, PETR. VANDER AA, et JORD. LVCHTMANS. MDC XCVIII. Cum peculiari Praepott. D. D. Ordinum Hollandiae et West-Frisiae Privilegio.

WISMARIA vulgo Wismar, urbs Hanseatica Germaniae, in Ducatu Megalopolitano, cum portu capaci, in ora maris Baltici, et arce recenti permunita, sub Suecis, pace Monasteriensi, quibus illa a Daniae Rege erepta est, A. C. 1675. media sere inter Rostochium ad ortum, ac Lubecam ad Occidentem, 7 utrinque milliar. German. et 4. a Sverino in Boream. Crevit ex ruinis urbis Megalopolitanae in viciniis: Sed ab A. C. 1266. urbis privilegia ei concessa fuere [orig: fuêre] ab Henrico Duce Megalopolitano. Eius originem repetunt quidam, a Wismaro. Rege Vandalorum, qui tempore Constantini Magni floruit, alii coloniam Gothorum, ex Wisbuia Gothlandiae metropoli, eo deductam dicunt. Cranzius paulo [orig: paulô] ante A. C. 1240. a Gunzelino Comite Sverinensi, sub Ioh. Theologo, Duce Megapolit. Henrici Burevini, couditoris Colegi Gustrov. filio, seu conditam, seu amplificatam: ex urbis Megalopolitanae ruderibus affirmat, A. C. 1262. fere tota incendio [orig: incendiô] periit, postemodum lapidea surrexit. Hic [orig: Hîc] Reformati Anglia [orig: Angliâ], sub Maria, eiecti, male habiti sunt, A. C. 1554.

WISNIOVICIUM vulgo Wisniowick, castrum Volhiniae superioris seu Palatinatus Luceoriensis, cum titulo Ducatus gentis Koriburae, unde congnomen Michaeli, Poliniae Regi electo A. C. 1669. cuius familia a Corybuto Iagellonis fratre, qui in Baptismo Graeci ritus nomen Demetisi sumpsit, orta est. Parens ei fuit Michael Ieremias Dux Wisnovecius, avus Michael Dux, qui duranribus Moldavico-Walachicis motibus A. C. 1614. Moldaviam ac Walachiam propriis viribus tutatus est. Inter Maiores Demertius fuit, circa A. C. 1500. qui cum a Walachis deceptus et ad vincula Turcica abductus esset, iubente Selimo [orig: Selimô] Imperatoreex unco ferreo, lentae mortis in istis tractibus genere, suspensus legitur, In quo cum viram aliquandiu tolerasset [orig: tolerâsset], gratiam sibi fieri periit, ut militari more data [orig: datâ] pharetra sua cum manipulo sagittarum liceret perite. Quam cum accepisset, intorsit, sagittisque emissis praecipuos Turcas exanimavit, vua [orig: vuâ] sagitta [orig: sagittâ] ad cervicem reposita [orig: repositâ]. Quod cum Selimo nuntiatum esset, ilico advenit, miratusque est in ex hausto corpore ad huc tantum virium superesse, Sed ille sepositam sagittam mox phareatrae applicans, eam in Tyrannum dirxit, viribus tameniam vacillantibus: Quare relis ilico Heroem Selimus perimi praecepit, Stanislaus a Steruberg Temberski, in Chronol. Palmitis Corybutel. Sirum est castrum ad ikwam amnem, 4. leuc, a Zbarasio Podoliae oppid. in Boream Luceoriam versus 9.

WISSENBURGIUS Wolphgangus, Theologiae Doctor, e primis unus, quorum opera [orig: operâ] purior Religio Basileae refloruit, Occolampadii fidelis ac constans Symmystes. In Nosocomio primum A. C. 1524. dein inioris urbis parochia, postremo apud S. Petrum, Christum fideliter docuit, Obiit A. C. 1575. aetat. 80. Vide Christ. Urstisium, Epit. Hist. Basil.

WITAKERUS Guilelmus Anglus, Theologus magni nominis. Admodum iuvenis, Latine vertit Liturgiam Anglicam ac Ivelli dissertationem contra Hardingum, Graece autem Catechismum ab Al. Novello avunculo suo editum. Postea Theologiae consecratus Parres Latitinos Graecosque omnes cvolvit, inde Theologus Professor Cantabrigiae creatus brevi pro Oraculo Academiae et maximo undiquaque Theologo habitus est. Primus Bellarminum refurate aggressus, ipsius P. Somonis elogium meruit, Hist, Crit. du V. T. l. 2. c. 25. Sed studiorum indefessis laboribus taudem fractus, obiit A. C. 1595. aetat. 47. Auctor Vitae eius, et Thuan. Histor. Opera eius recenset in Elogiis Anton. Teissier, Part. 2.

WITELSPACHIUM oppid. Bavariae, ab Ottone III. Comite Schirensi, filio Ottonis I. Comitis Schirensis et Bavarico palatio praefecti, e veterib. Bavariae Ducibus oriundi, conditum, Schirensi arce in Monasterium conversa [orig: conversâ]: Hinc familiae postea ritulus. Fuit hic Otto, pater Ottonis IV. avus Ottonis V. qui vexillifer Friderici Barbarossae, proscripto [orig: proscriptô] Henrico [orig: Henricô] leove A. C. 1180. 3. Id. Iul. Ducatum Bavariae nactus est, postliminio reducem in hanc familiam. Auctor enim familiae Arnolfus quidam, A.. 891. a Normannis caesus perhibetur, pater Luitpoldi Bavarae Ducis, ab Ungaris A. C. 908. occisi. Cuius filius Arnolphus Dux. cum Conrado I. vitrico, et henrico Aucupi Imperatoribus aliquoties rebellis, cum iis gravia gessisset bella, liberi eius Ducatu exclusi sunt: e quibus Eberhardus veteres Austriacos Marchiones sevit, Arnolphus vero Comites Schirenses progenuit. Ex his Otto V. retro memoratus, cognomen Magni meruit, pater Ludovici, qui a Friderico II. Imperatore Palatinatum consecutus est, cum eius filio cognomine Illustri Agues, Henrici Saxonis filia, haeres Palatinatus nuptui daretur. Hinc Serenissimae Palatinae familiae origo. Ex familia Comitum Witelspacensium Otto VII. nepos ex fratre Ottonis V. ob caedem Philippi Imperatoris A. C. 1208. Homicida dictus, ex filto Gerhardo Wildgravios in Kirburg. et Daven prosevit, quorum ditiones ad Rheni Comites poste devolutae sunt. Vide Phil. Iac. Spenerum, Syll. Geneal. Hist. in Fam. Palatina, aliosque.

WITEMBERGA vulgo Wittenberg, caput Saxoniae superioris ad Albim, cum Academia [orig: Academiâ], Lutheri concionibus nota, Vitarum mons quibusdam, Munita est, sub Eletore Saxoniae; 9. miliiar. Germanic. a Lipsia in Boream, uti 5. infra Torgaviam, 14. a Dresda in Circium Magdeburgum versus 12. circiter. Condita est a Witekindo iuniore, Academia vero, a Friderico III. Electore, Ernesto et Alberto Fratribus A. C. 1501. erecta est, cui praedicutm, illam cunctis aliis Germaniae Academiis luce sua [orig: suâ] caliginem offusuram. Surreixit ibi mox Martinus Lutherus, qui A. C. 1517. Contra Tecelium indulgentiarum Pontificiarum propolam 95. theses publice defendit: mirabili somnio [orig: somniô] Friderico [orig: Fridericô] praecedente nocte Suidoniciae de funturo praemonito [orig: praemonitô]. Post colloquium dein cum Eccio Lipsiae habitum, Wittenbergae ius Pontificium et Diplomata, publice exussit, A. c. 1520. Sepultus ibidem est, A. c. 1526. Urbs dein cum Electoratu, Ioh. Friderico Electori erepta, et in Mauritium translata est a Carolo V. A. C. 1546. Academia approbavit Confessionem Fratrum Bohemorum, quae Maximiliano II. oblata est A. C. 1575. Und cum Lipsiensi Academia, dogma de Ubiquitate, post obitum

Melanchthonis exortum, oppugnavit, unde lites delatae ad Angustum Electorem. Iacobi Andreae dira vox, se sententiam Wittebergensem pro Aleorana et Mahometana habere: Item, a morte Lutheri in Wittenbergensi Academia non sonuisse veram, puram et sacram doctrinam, etc. Carcer randem et exilium Professorum, qui formaulae Coneordiae subscribere renuerunt, A. C. 1560. 1576. Etiam A. C. 1593. Urbanus Pierius Professor et Pastor Wittebergensis, quod in placita a Selneccero et Leysero conscripta iurare nollet, post 36. hebdomadum custodiam, vix precibus Elisabethae Reginae a Friderico Wilhelmo liberorum impuberum Christiani Electoris tutore donatus est, etc. Vide Laetum, Compend. Hist. Univ.

WITGENSTENIUM German. Witgenstein, urbs Germaniae, in Circulo Rheni superioris Comitatus cognominis caput, sub proprio Comite, ex Familia Sayno Witgenstenia, de qua vide supra, voce Sayna.

Saxoniae Principes.

WITIKINDUS [1] I. filius Wernekini Saxonum Regis, cuius stirpem aliqui a Sighardo, uno ex Hengisti posteritate, Saxonum Rege, auspicantur: bella patris, cum Albione patruele, contra Carolum M. continuavit, donec hi ambo potentiae maiori cessere [orig: cessêre], ad obsequium et findem adducti A. C. 785. Duravit autem bellum hoc Saxonicum Caroli M. 32. annos, ut in historia huius Imperatoris legere est. Frater Witikindi Bruno nuncupatur, ex quo nonnulli Guelfos Comites Altorfii et Duces Bavariae, ex Guelfis autem Zollerio-Brandeburgicos: alii ex ipso Imperatores Saxonicos Ottones deducunt. Qui vero de Ottonum origine aliter sentiunt, constituunt Witikindum Wigberti, et Witkindi Iunioris, de quo vide infra: Wigbertum autem Walperti et Brunonis, patrem, Hic Bruno illis Ottonum sator est, Walpertus vero Dux Angriae et Comes Ringelhmii fuit: pater Theodorici, itidem Ringelhemii Comitis, qui per filium Immodum Sabaudorum, per Witikindum Ferrariensium, per Theodoricum Marchionum Brandeburgicorum veterum, per Regimbertum autem Oldenburgiorum Comitum auctor fuisse perhibetur. Coeterum, Witekindum non Saxonum, sed Angrivariorum tantum atque WEstphalorum Ducem, nec hereditario [orig: hereditariô] quidem iure fuisse; docet H. Conringius ad Lampad. de Rep. Rom. Germ. Part. 3. c. 5. Et iam prius observarunt [orig: observârunt] alii, nou semper Regis neque Ducis aliove [orig: aliôve] nomine regio [orig: regiô] minore, Witikindum hunc a Scriptoribus appellatum esse: hau forte incommode conciliandis, si, quod Crantzius fert, Saxoniam tum XII. Proceres alternis vicibus administravere [orig: administravêre], ex quibus, ingruente forte bello [orig: bellô], Rex delectus, quem series provinciae gubernandae contigerat, imperium militare non ante postiturus, quam positis armis pax rediisset. Atque hanc sortem Witikindo obvenisse, cum arma Saxoniae Carolus M. inferret: eique, licet victo, mansisse tamen benignitate victoris in terras suas, Angrivariam saltem, Imperium, uti videre est apud Tob. Pfannerum, de praecip. Germ. Princ. gentibus, c. 2. qui idem post Udonem rectorem a Carolo M. impositum Holsatis, Stormaris atque Dietmarsis, Witikindeos praecipue, donec Billingiani et hic [orig: hîc] et in Saxonia succederent, addit, c. 11. Adde praedictis de hoc celebri Saxonum Duce, B. Rhenanum, Rerum German. Nov. Antiq. l. 2. ibique Notas Cl. Ottonis ICti, p. 281.

WITIKINDUS [2] II. cognomine Iunior, filius Witikmdi I. Wittebergam et Wethinum condidit; Soraborum, contra quos Carolo Magno militaverat, Burggravius fuit, et Dominus, de Budsez; Pater Dietgremi, et ut quidam volunt. Witikindi III. quorum ille pulsus Saxonia [orig: Saxoniâ], ab agnato Ottone, Diethmarum et Fridericum genuit, Brandeburgicorum primorum Marchionum, aliquorum Misniae ac Ostlandiae Marchionum, et Mersburgiorum Comitum satorem. Diethmarus vero, quem ab Henrico Aucupe bonis restitutum quidam volunt, genuisse Theodoricum dicitur, patrem Dedonis II. quo [orig: quô] nati Fridericus Comes Palatinus Saxoniae, Theodoricus Marchio Landsbergensis, Thiemo, bellicus Dux Henrici IV. cuius filius Misniae Marchio A. C. 1126. confirmatus est a Lothario Imperatote et Otto Dives, stemmatis propagator, Huius enim filius Theodoricus Henricum genuit Illustrem, qui A. C. 1249. Thuringiae Landgraviatum sibi vindicavit, cumque eo Palatinatum Saxontae rersus in domum suam intulit. Pater Alberti, qui, filiis iratus, Adolpho Imperatori ditiones vendidit: sed et hic et Albertus eius successor victi, ac Alberti filius Fridericus cognomine Fortis, vel Admorsus, ditiones postea quiete rexit, mortuus A. C. 1326. Eius filio Friderico Severo in et alios natus Fridericus Strenuus Coburgensem Principatum familiae intulit: pater Guilielmi Divitis, et Friderici Bellicosi, a quo novum domui axioma. Cum enim Saxoniae Ducatum Otto I. Imperator Hermanno Bilingio, praeteritis agnatis, contulisset, ille extra Witikindeam stirpem in variis hucusque haeserat: Hermanni namque posteritate exstincta [orig: exstinctâ], in Maguo, collatus hinc Lothario Supplinburgio postea Imperatori: ab hoc autem concessus est gevero Henrico Superbo, cuius filio [orig: filiô] Henrico [orig: Henricô] Leone proscripto [orig: proscriptô] a Friderico Barbarossa, hic eum Bernardo Ascanio Alberti Ursi filio dedit, donec Albertus ultimus A. C. 1422. orbus decederet. Demum A. C. 1423. licet variis dignitatem hanc ambientibus, Fridericus memoratus, ob operam adbersus Bohemos, im primis in Brixiensi praelio, navatam, ab Imperatore Sigismundo investitus est, et Ducatus Electoraru auctus rediit ad Witikindeos, qui eam diguitatem ad haec usque tempora illibatam conservarunt [orig: conservârunt].

WITIKINDUS [3] III. iuxta eorum, qui Capetinos Galliae Reges a Saxonibus arcessunt, sententiam, filius Witikindi II. in Galiam profectus, per filium suum Robertum huic regno Reges dedisse dicitur.