03/2007 Michael Hanstein; Reinhard Gruhl markup
text typed - structural and semantic tagging completed - spell check performed - no orthographical standardization
01/2008; 04/2008; 10/2008; 01/2009; 03/2009; 07/2009; 02/2010 Reinhard Gruhl markup
some corrections inserted


image: as0000

[gap: frontispiz]

image: as0001

ADAMI FRIDERICI KIRSCHII ABVNDANTISSIMVM CORNVCOPIAE LINGVAE LATINAE ET GERMANICAE SELECTVM, QVO CONTINENTVR Vocabula Latina omnis aeui, antiqui, medii ac noui, pariter ac Graeca, Latinitate donata, nec non formulae dicendi elegantiores et Constructiones Verborum; praeterea Deorum, Dearum, Gentium, Regnorum, Regionum, Vrbium, Marium, Fluuiorum, Insularum, Montium, Animalium, Arborum, Herbarum, Florum et Mineralium Nomina; nec non Theologorum, Iure Consultorum, Medicorum, Philosophorum, Philologorum, Poetarum, ac Mythicorum, Artibus liberalibus, aliisque disciplinis, Rei quoque Militari ac Monetariae verba propria, eorumque Significationes et Explicationes, Syllabarum longitudine uel breuitate signis expressa: CVI ADIVNGVNTVR IN FINE Calendarium Romanum, compendia scribendi olim in Latio vsitatissima, siue Notae et Sigla antiquorum; deinde adiecta est Tabula alphabetica Charact. Latin. in Codicibus MStis [abbr.: Manuscriptis] pro Seculorum ratione occurrentium, tum Specimen Scripturae ueteris, APPENDIX REGIONVM, VRBIVM, MONTIVM ET FLVVIORVM; ET AD POSTREMVM Consanguinitatis pariter atque Affinitatis Tabula, Nominaque Numeralia. EDITIO NOVISSIMA, A mendis non paucis studiose repurgata, Parte vtraque aucta, in ordinem redacta, ac denique tironum purioris Latinitatis studiosorum vsui accommodata. CVM PRIVILEGIIS. LIPSIAE SVMTV ENGELHARTI BENIAMINIS SVIKERTI CIC IC CCLXXIV.



image: as0002

[gap: prolegomena]

image: as0036

Explicatio signorum, quibus in hoc Lexico verba distinguuntur.

* Asteriscus verba mere graeca indicat.

+ Signo crucis peregrina, noua et barbara sunt notata.

Obs. vel Obsol. verba obsoleta sunt insignita.



page 31, image: s0016

Accredito +, aui, atum, are, glaubend machen. Fresn.

Accreduo, duere, obsol. id. quod Accredo. Plaut.

Accrementum, i, n. Vermehrung. Plin. Sed est incerta lectio. a sequenti.

Accresco, creui, crescere, [1)] wachsen, 2) zunehmen, 3) hinzukommen. Idem. (Cresco)

Accretio, onis, f. das Zunehmen, Vermehrung. Cic. opp. diminutio.

Accubatio, onis, f. das Liegen. Accubatio epularis, das Sitzen bey einem Gastmahle. Idem. (Cubo)

Accubia +, ae, f. [note of the transcriber: no inflection and gender determination in the print] idem quod Acus, Nadel, item Stecknadel, Hefftlein. Fresn.

Accubii, orum, m. plur. q. d. Accubui,, orum, m. [note of the transcriber: no inflection and gender determination in the print] Trabanten, (Hatschirer.)Fest. (Accubo)

Accubita, orum, n. plur. [1)] Tischpolster. Lamprid. 2) ein Ort, oder Eßsaal in Rom, wo vor diesem von den Päbsten die Geistlichen zu gewissen Zeiten gespeiset wurden.

Accubitio, onis, f. id. quod Accubatio. Cic. Non.

Accubitorius, a, um. zum Tische gehörig. vestimenta accubitoria, die man bey Tische anzieht. Petron.

Accubitum, i, n. [note of the transcriber: no inflection and gender determination in the print] siehe Accubita.

Accubitus +, us, m. id. quod Accubatio, Accubitum.

Accubo, ui, itum, are, [1)] beyliegen, beysitzen. In conuiuio alicui (apud aliquem) accubare, bey einem am Tische sitzen. Cic. 2) gelegen seyn. Monti accubans, am Berge gelegen. Iul. Caes. (Cubo, are.)

Accubuo, Adu. ioculariter a Plauto fictum ad imitationem Assiduo. Plaut.

Accudo, cudi, cusum, cudere, zusammen schmieden. Plaut. darzuthun.

Acculeo, aui, atum, are, in die Enge treiben. Fresn.

Accumbo, cubui, cubitum, cumbere, 1) bey einem liegen, 2) zu Tische sitzen. Plin. Alicui (cum aliquo) accumbere, einem an der Seite sitzen. Plaut. (Cubo)

Accumulate, Aduerb. häuffig, aufgehäufft. Auct. ad Herenn.

Accumulatio, onis, f. [1)] Aufhäuffung, Vermehrung. Plin. 2) das Zudecken der Bäume oder Weinreben im Winter. Idem.

Accumulator, oris, m. Zusammenhäuffer. Tac.

Accumulo, aui, atum, are, 1) aufhäuffen, zusammen häuffen. 2) Caedem caede accumulare, einen Todschlag über den andern begehen. Lucret. 3) vermehren, Curas. Ouid.

Accurate, Adu. Qualit. [1)] richtig, genau, sorgfältig. Cic. 2) geschickt. Ter. Comparat. Accuratius. Superlat. Accuratissime. Corn. Nep.

Accuratio, onis, f. Fleiß, Sorgfalt, Sorge, Genauigkeit. Cic.

Accuratus, a, um. [1)] sorgfältig, genau, fleissig gemacht. Liu. 2) nett. Gell.

Accuro, aui, atum, are, studiose et diligenter aliquid facere et curare. [1)] Aliquid, etwas fleissig verrichten, 2) versorgen, die Gäste, 3) besorgen, prandium, eine Mittagsmahlzeit. Plaut. (Curo)

Accurro, curri, cursum, ere, hinzu lauffen. Alicui, et ad aliquem. Cic. Terent. (Curro)

Accursus, us, m. Zulauf. Ter.

Accusa +, ae, f. idem quod Accusatio. Fresn.

Accusabilis, e Adi. was zu beschuldigen, zu tadeln ist. Cic. (Accuso)

Accusatio, onis, f. Anklage. Cic.

Accusatiuus, a, um. dadurch jemand angeklaget wird. Vnde Accusatiuus casus, Abtheilung, Veränderung, dadurch einer entweder gelobet oder angegeben wird. Gramm.

Accusator, oris, m. Ankläger. proprie in causa publica, in priuata petitor. Cic. Nepos.

Accusatorie, Adu. Qualit. ankläglich. More accusatorum. Cic.

Accusatorius, a, um. [1)] zum Anklagen gehörig. Idem. 2) nach Art der Ankläger beschaffen. Z. E. animus accusatorius.

Accusatrix, icis, f. Anklägerinn. Plin.

Accusiorum colonia. Vrbs Allobrogum in Gallia, hodie Gratianopolis. Ptolem.

Accusito, aui, atum, are, Frequent. idem quod sequens. Plaut.

Accuso, aui, atum, are, [1)] beschuldigen, anklagen. Aliquem criminis et crimine, einen wegen einer Sache beschuldigen, anklagen. Cic. Capitis, auf Leib und Leben anklagen. Nepos. 2) sich über einen beschweren. Cic.

Ace, es, f. Stadt in Phönicien, nachgehends Ptolemais genennet. Strab. idem quod Aca.

Acedia *, ae, f. Nachläßigkeit. ( [gap: Greek words] .)

Acedior *, ari, Obsol. 1) verdrüßlich werden, 2) träg seyn.

Acedus *, a, um. faul, träg, sorglos.

Acelum, i, n. Oppidum Galliae Cisalpinae. Plin.

Acenceno +, are, id. quod Computo, zusammen rechnen.

Acentacer +, Subst. [note of the transcriber: no word class determination in the print] id. quod Venusin sphaera barbarica.

Acenteta *, orum, n. plur. idem quod sequens.

Acentra *, orum, n. plur. Edelgesteine, die ganz glatt, nicht rauh und spitzig sind. Plin.

Aceo, ui, ere, [1)] säuerlich seyn. 2) Metaph. unangenehm seyn. Eius pectori hoc nomen acet, dieser Name ist ihm unangenehm. Sidonius.

Acephalus, i, m. [1)] ohne Haupt, ohne Anfang. 2) Acephali werden auch diejenigen Ketzer genennet, deren Urheber unbekannt ist. Hist. 3) Priester, die unter keinem Oberhaupte oder Bischoffe stehen. Caelius. 4) Verse, welche sich von einer kurzen Sylbe anfangen. Idem.

Acer [1], aceris, n. Ahornbaum, Maßholderbaum, Plin. Ouid.

Acer [2], acris, acre, Adi. propr. scharf am


page 33, image: s0017

Geschmacke. 2) heftig. 3) listig. 4) fleissig. 5) eilfertig. (respondet huic verbo Graecorum: [gap: Greek words] .) Animus acer et praesens, heldenmüthig. Cic. Construitur varie: nonnunquam enim cum Datiuo er Ablatiuo, nonnunquam etiam cum Praepositionibus Ad vel In. Cic. Tacit. Virg. Comparat. Acrior, ius [note of the transcriber: no inflectional type definition in the print]. Cic. Superlat. Acerrimus, a, um [note of the transcriber: no inflectional type definition in the print]. Bellum acerrimum, Krieg, da es scharf hergehet. Cic.

Acer [3], is, m. Nom. propr. eines Bergs. Ouid.

Aceratum, i, n. Koth, mit Spreu vermischt. Non.

Aceratus, a, um. mit Spreu vermenget. Fest. Aceratae cochleae, rothe Schnecken, wie Spreu getüpfelt. (Acus, eris.)

Acerbe, Adu. Qualit. 1) bitterlich, 2) hart, streng, 3) mit Schmerzen. Acerbe ferre aliquid, sich etwas schmerzen lassen. Cic. Compar. Acerbius. Suet. Superlat. Acerbissime. Iul. Caes.

Acerbitas, atis, f. [1)] der herbe Geschmack der unzeitigen Früchte. Cic. 2) Metaph. quicquid est molestum, Strenge, Bitterkeit. Idem. 3) Hartnäckigkeit. Corn. Nep. Cic. 4) Unglück. Cic.

Acerbitudo +, tudinis, f. id. quod Acerbitas. Aul. Gell.

Acerbo, aui, atum, are, 1) ein Ding verbittern, 2) einen aufbringen, 3) grösser und verhaßter machen, als es ist. Formido crimen acerbat, die Furcht vergrossert die Beschuldigung. Virg. Alicui aliquid. Claud.

Acerbosus +, a, um. (legitur acerosus, quod vide.)

Acerbus, a, um. [1)] unreif, von Früchten, bitter. Cic. 2) Metaph. frühzeitig. Idem. 3) grimmig, streng, unfreundlich, hart, grausam, 4) unangenehm. Lucret. Cic. 5) Acerbi homines, sauertöpfische Menschen. Erasm. Compar. Acerbior. Cic. Superlat. Acerbissimus. Idem.

Acercus *, a, um. ohne Schwanz. Mart.

Acerides *, um, f. plur. Pflaster, darunter kein Wachs kömmt. Med.

Acerna, ae, f. id. quod Acerra.

Acernus, a, um. Ahornen, aus Ahornen gemacht. Virg. (Acer.)

Acero, are, mit Spreu vermischen. Plaut. (Acus, eris.)

Acerosus, a, um, voll Spreu, voll Kleyen. Panis Acerosus, Kleyenbrod. Fest. (Acus, eris.)

Acerra, ae, f. 1) Rauchfaß, 2) Rauchaltar. Mart.

Acerrae, arum, f. plur. eine Stadt ohnweit Neapolis.

Acerrani, orum, m. plur. Einwohner der Stadt Acerrae. Horat.

Acerrime, Adu. am heftigsten. Cic.

Acersecomes *, is, c. [1)] unbeschoren. Iuv. 2) Zuname des Apollinis. Poet.

Acerualis, e [note of the transcriber: no inflectional type definition in the print]. Ita Cicero Soriten interpretatur.

Aceruatim, Adu. Quant. [1)] Hauffenweise. Colum. 2) unter einander, unordentlich. Vitruv.

Aceruatio, onis, f. Aufhäuffung. Plin.

Aceruo, aui, atum, are, zusammen häuffen, auf einen Hauffen legen. Idem.

Aceruus, i, m. [1)] Hauffen. Cic. 2) Metaph. Acerui facinorum, eine Menge grober Verbrechen. Cic.

Acesco, acui, acescere, sauer, oder Essig werden. Colum. (Aceo)

Aceseus, i, m. berühmter Sticker. Acesei opera, künstlich gestickte Arbeit. Aliis scribitur Acesius.

Acesias, ae, m. ein elender Arzt. Hinc Acesias hic medicatus est, hier ist ein Stümper von einem Arzte gewesen. Prov.

Acesis, is, f. [1)] Art eines Krauts, das an Bächen wächst, mit gelben Blumen. Plin. 2) Gattung von Berggrün. Idem

Acesius, ii, m. [1)] ein Beyname des Apollo. Paus. 2) id. quod Aceseus, ein künstlicher Sticker.

Acessaeus, aei, m. [1)] Nom. propr eines zaudernden Schiffmanns, welcher immer auf guten Wind wartete, wenn er gleich gut war. Hist. 2) Prov. dem es nie gelegen ist, zu arbeiten.

Acestes, ae, m. Nom. propr. eines Sicilianischen Königs. Virg. Hinc Vrbs Acesta.

Acestides +, um, f. [note of the transcriber: no gender determination in the print] plur. Oefen, darinnen das Cobalt gemacht wird. Medic.

Acestis *, is, f. ein Schiffreicher Fluß in Jndien. Strab.

Acetabularis, e Adiect. Acetabulares vuluae eminentiae, sunt tumores vasorum vteri, Geschwulst der Bährmutter aus verhaltenem Monatflusse. Med.

Acetabulum, i, n. [1)] Essig- oder Senfschüssel, Becherchen. Plin. 2) die Höhle des Hüftbeins. Med. 3) ein gewisses Maaß, der achte Theil einer Kanne. 4) Acetabula, orum, n. Steinchen, die die Fische verschlucken 5) Krebs- oder Scorpionscheeren. Plin. 6) Taschenspielerschüsselchen. Senec. 7) Ein musikalisches Jnstrument von Erz. (Aceo)

Acetaria, orum, n. plur. [1)] Plin. Salat, oder was man aus Essig isset. 2) Vasa acetaria, Essiggeschirr.

Acetarium intybaceum, Endiviensalat. Plin.

Aceto, are, id. quod Agito. Fest.

Acetosa, ae, f. Sauerampfer, ein Kraut. Plin.

Acetosella, ae, f. Dimin. kleiner Sauerampfer, Haasen- und Bruchampfer. Plin.

Acetosus, a, um. [1)] sauer schmeckend, das nach Essig schmecket, scharf. 2) Metaph. beissend.

Acetrum +, i, n. kleiner eherner Krug. Fresn.

Acetum, i, n. [1)] Essig. mordax, scharfer Essig. Pers. moriens, abgestandener Essig. 2) Met. acetum in pectore, Plaut. Zorn. 3) aurem mordacilotus aceto, Pers. homo purgati iudicii.

Achaemenes, is, m. Nom. propr. des ersten persischen Königs, von welchem die andern Achaemenidae bis auf Darium genennet worden sind. Hist.