03/2007 Michael Hanstein; Reinhard Gruhl markup
text typed - structural and semantic tagging completed - spell check performed - no orthographical standardization
01/2008; 04/2008; 10/2008; 01/2009; 03/2009; 07/2009; 02/2010 Reinhard Gruhl markup
some corrections inserted


image: as0000

[gap: frontispiz]

image: as0001

ADAMI FRIDERICI KIRSCHII ABVNDANTISSIMVM CORNVCOPIAE LINGVAE LATINAE ET GERMANICAE SELECTVM, QVO CONTINENTVR Vocabula Latina omnis aeui, antiqui, medii ac noui, pariter ac Graeca, Latinitate donata, nec non formulae dicendi elegantiores et Constructiones Verborum; praeterea Deorum, Dearum, Gentium, Regnorum, Regionum, Vrbium, Marium, Fluuiorum, Insularum, Montium, Animalium, Arborum, Herbarum, Florum et Mineralium Nomina; nec non Theologorum, Iure Consultorum, Medicorum, Philosophorum, Philologorum, Poetarum, ac Mythicorum, Artibus liberalibus, aliisque disciplinis, Rei quoque Militari ac Monetariae verba propria, eorumque Significationes et Explicationes, Syllabarum longitudine uel breuitate signis expressa: CVI ADIVNGVNTVR IN FINE Calendarium Romanum, compendia scribendi olim in Latio vsitatissima, siue Notae et Sigla antiquorum; deinde adiecta est Tabula alphabetica Charact. Latin. in Codicibus MStis [abbr.: Manuscriptis] pro Seculorum ratione occurrentium, tum Specimen Scripturae ueteris, APPENDIX REGIONVM, VRBIVM, MONTIVM ET FLVVIORVM; ET AD POSTREMVM Consanguinitatis pariter atque Affinitatis Tabula, Nominaque Numeralia. EDITIO NOVISSIMA, A mendis non paucis studiose repurgata, Parte vtraque aucta, in ordinem redacta, ac denique tironum purioris Latinitatis studiosorum vsui accommodata. CVM PRIVILEGIIS. LIPSIAE SVMTV ENGELHARTI BENIAMINIS SVIKERTI CIC IC CCLXXIV.



image: as0002

[gap: prolegomena]

image: as0036

Explicatio signorum, quibus in hoc Lexico verba distinguuntur.

* Asteriscus verba mere graeca indicat.

+ Signo crucis peregrina, noua et barbara sunt notata.

Obs. vel Obsol. verba obsoleta sunt insignita.



page 55, image: s0028

Adhabito, are, dabey wohnen. Plaut. (Habito)

Adhaec, Adu. über dieses, zu dem, nebst dem, ferner. Sallust.

Adhaerens fio, idem quod sequens Adhaereo. Cic. adhaerens tempus Quinct. praesens.

Adhaereo, haesi, haesum, haerere, [1)] anhangen, (anhaften.) Ad aliquid adhaerere in aliquo, an etwas angeheftet seyn. Iul. Caes. 2) Lateri alicuius adhaerere, immer an eines Seite seyn. Liu. 3) Vatinius extremus adhaesit, er wurde mit genauer Roth der letzteQuaestor. (Haereo)

Adhaeresco, ere, idem quod Adhaereo. 2) oratio adhaerescit, sie fließt nicht gut, ist unharmonisch. 3) orator adhaerescit, er bleibt hängen, stottert. 4) non ad id genus adhaerescit, i. e. non conuenit, 5) adhaerescere doctori, ihm sclavisch folgen. Cic.

Adhaese, Adu. anstossend. Adhaese loqui, stammeln. Gell. Med.

Adhaesio, onis, f. Anhangung. Cic.

Adhaesus [1], us, m. idem quod Adhaesio. Lucret.

Adhaesus [2], a, um. fest zusammenhaltend. Lucret.

Adhalo, aui, atum, are, anhauchen, anblasen. Plin. (Halo)

Adhamo, aui, atum, are. [1)] mit der Angel fassen. 2) Metaph. Honores adhamare, nach Ehren streben. Cic. (Hamus) al. adamare.

Adhibeo, ui, itum, ere, [1)] heran halten, anlegen. Calcaria equo, dem Pferde den Sporn geben. Cic. 2) annehmen. Arbitrum aliquem adhibere, einen zum Schiedsmanne annehmen. Idem. 3) anwenden, brauchen. adhibere diligentia, Sorgfalt. Cic. 4) coenae, zu Tische nehmen. (Habeo)

Adhibitio, onis, f. Gebrauch. Marc.

Adhinnio, iui, itum, ire, [1)] anwiehern, wie die Pferde. Ouid. 2) Metaph. Verlangen tragen, Cic. von den Verliebten, adhinnire puellis. Plaut. 3) mit Freuden annehmen, und es mit Geberden bezeugen. Ad orationem alicuius adhinnire. Cic. (Hinnio)

Adhoc, Adu. über dieses, zu dem, hierbey auch. Sallust.

Adhoram, Adu. um bestimmte Zeit. Vet. Gloss.

Adhorresco, ui, escere, erschrecken, (erschaudern) grossen Abscheu vor etwas haben. Ouid. (Horreo)

Adhortamen +, inis, n. Ermahnung. Ap. Flor. (Adhortor)

Adhortatio, onis, f. Ermahnung, Ermunterung. Cic.

Adhortator, oris, m. Ermahner. Liu.

Adhortatorius +, a, um. vermahnend. Adhortatoria epistola, Ermahnungsschreiben. ICt.

Adhortatus, us, m. id. quod Adhortamen. meo adhortatu. Apul.

Adhortor, atus sum, ari, Depon. vermahnen, ermahnen. Aliquem ad diligentiam, einen zum Fleisse ermahnen. Cic. (Hortor)

Adhuc, Adu. Temp. [1)] bis itzund, noch bis auf diese Zeit. 2) überdieß, auch. Quint. Adhuc locorum, bisher. Plaut. (Huc.

Adiabene *, es, f. [note of the transcriber: no gender determination in the print] (Adiabena, ae,) ae f. [note of the transcriber: no inflectional type definition in the print] 1) Assyrien. Plin. 2) die beste Landschaft in Assyrien. Strab.

Adiabenicus, a, um [note of the transcriber: no inflectional type definition in the print], der von Adiabene ist. ICt.

Adiaceo, iacui, iacere, nahe daben liegen, angränzen. Alicui, nahe bey einem liegen. Cic. (Iaceo)

Adianoeta, orum, n. plur. Worte, deren Sinn schwer zu verstehen ist. Quint.

Adiantum, i, n. (nigrum. 1) Frauenhaar, Mauerrauten, ein Kraut. 2) Aureum adiantum, güldner Widerthon, al. Widertod, ein Mooß. Adiantum album, Mauer- oder Steinraute. Plin.

Adiaphora *, orum, n. [note of the transcriber: no inflectional type definition in the print] plur. Mitteldinge, die man brauchen, oder unterlassen darf, indifferente Sachen. Cic. vertit indifferens. Theol. Phil. Med.

Adiaphoria *, ae, f. indifferentia, Cic. Gleichgültigkeit. Cic.

Adiaphorista *, ae, m. der alles für Mitteldinge ansieht, ein Jndifferentist. ICt.

Adiaphoristicus *, a, um. die Mitteldinge betreffend. ICt.

Adiaphoron *, i, n. was ohne Unterschied gethan, oder unterlassen werden kann. ICt. idem quod Indifferentia.

Adiaphneustia *, ae, f. die verhinderte unvermerkte Ausdünstung (oder Durchdämpfung,) Verstopfung der Schweißlöcher. Medic.

Adiarrhoea *, ae, f. Verstopfung des Bauchs. Med.

Adiatrepsia, ae, f. [note of the transcriber: no inflection and gender determination in the print] Unverschämtheit. Suet.

Adib +, indeclin. Subst. [note of the transcriber: no inflection and word class determination in the print] Vocabulum Arabicum. Wolf. Plin.

Adibat +, Indeclinab. Subst. [note of the transcriber: no word class determination in the print] Quecksilber. Rul. Lex.

Adides, um, f. plur. gewisse Art von Wurfspießen, oder Pfeilen der Alten. Melius, Aclides, um, f. [note of the transcriber: no inflection and gender determination in the print] vel Aclydes, um, f. [note of the transcriber: no inflection and gender determination in the print] Virg.

Adiectamentum +, i, n. idem quod sequens.

Adiectio, onis, f. [1)] Zuwurf, Zusatz, 2) Zugabe, 3) das Anbauen. Vitruu. 4) wenn man in den Auctionen mehr biethet. (Iacio)

Adiectiuus +, a, um. das sich zu - oder beysetzen läßt, ein Beywort. Grammat.

Adiectus [1], us, m. Zusatz, Zuwurf. Lucret. cuneorum adiectus. Vitr.

Adiectus [2], a, um, Particip. hinzugethan. Plin. (Adiicior)

Adigo, adegi, adactum, adigere, [1)] hinzu treiben, hinzu bringen. 2) hinein treiben, clauum in parietem. Plin. 3) adigere ad vmbras fulmine. Virg. einen durch den Blitz zu den Todten hinab schleudern. 4) Adigi, genöthigt werden. Adigere iureiurando, (iusiurandum, ad iusiurandum) aliquem, einen auf einen Eid treiben, zum Schwören bringen.


page 57, image: s0029

Liu. Iul. Caes. 5) Adigere arbitrum aliquem, einen zum Schiedsmanne annehmen. Cic. (Ago)

Adiicialis, e mel. Aditialis, e [note of the transcriber: no inflectional type definition in the print] Adi. herrlich, köstlich. Coena adiicialis, köstliche Mahlzeit, proprie der Priester, wenn sie zu ihrem Amte eingeweyht wurden. Senec. (Iacio)

Adiicio, ieci, iectum, iicere. Iacere ad aliquid, adiicere tela, sie dahin schießen, wo man hinzielt, hinzu werfen, darzu thun. adiiciebat huic muneri agri aliquantum. Liu. 2) richten. Animum ad aliquid adiicere, seinen Sinn auf etwas richten. Terent. 3) consentire. Epicurus adiicit Democrito in physicis, Cic. er ist in der Physik mit ihm einerley Meynung.

Adimantius, i, m. Nom. pr. Viri Atheniensis. Hist.

Adimo, emi, emtum, imere, [1)] hinweg nehmen. Aegritudinem alicui adimere, einen des Kummers entledigen. 2) Leto aliquem adimere, einen dem Tode entreissen. Hor. Ouid. 3) Me ipsum mihi dolor ademit, Cic. der Schmerz hat mich ganz ausser mich selbst gebracht. Ter. (Emo)

Adimpleo, pleui, pletum, plere, erfüllen. Plin. Leges adimplere. Tertull. (Impleo)

Adimpletio, onis, f. Erfüllung. Tert.

Adimpletus, a, um, Particip. voll, erfüllt. Idem.

Adindo +, didi, ditum, dere, dazu hinein thun, hinein setzen. Cato. (Indo)

Adinstar, Aduerb. cum Genitiuo. eben so groß, gleich als wie. Adinstar montis, eben wie ein Berg. Aul. Gell. Pro quo rectius et magis Latine instar vbique sine Praepositione Ad vsurpatur, vt: DEI instar, gleich als Gott. Senec.

Adinuenio, veni, ventum, venire, erfinden, erdenken. (Inuenio)

Adinuentio +, onis, f. Erfindung, Ausfindung. Hieron.

Adinuentor, oris, m. Erfinder. Cypr.

Adinuentus, a, um. ausgesonnen, erdacht. Cic.

Adinuicem +, Adu. [note of the transcriber: no word class determination in the print] pro Inuicem.

Adipalis, e Adi. [1)] fett, feist. Cic. 2) Metaph. Loquutio adipalis, ein mit vollem Munde ausgesprochener, und nicht fein ausgedachter Ausdruck. Cic. 3) köstlich, herrlich. Adipale epulum, köstliche, herrliche Mahlzeit. Fest. (Adeps)

Adipatum, i, n. fette Speise. Iuv.

Adipatus, a, um. mit Schmalze gekocht, (geschmalzen.)Idem.

Adipiscor, adeptus sum, adipisci, überkommen. Aliquid, etwas erlangen. Cic. Aliquem adipisci, einen (erlaufen) einholen. Idem. Apud Plautum inuenitur et Passiue vsurpatum.

Adiposus, a, um. [1)] fett. 2) reich. in Sacris.

Adipsa, orum, n. plur. Arzney wider den Durst. Plaut. (Graec.)

Adipsos, i, f. [1)] Süßholz. Plin. 2) Art eines Palmbaums. Plin. (Graec.)

Adipsatheon, i, n. Rhodisholz. Plin.

Aditialis, e Adi. Coena aditialis, Antrittsmahl, ein herrlich Ehrenmahl, beym Antritte eines Ehrenamts. s. [abbr.: siehe] Adiicialis (Adeo).

Aditiculus, i, m. Dimin. kleiner Zugang. Fest.

Aditio, onis, f. Zugang, Antretung. Plaut.

Adito, aui, atum, are, Frequent. immer fortgehen, in einem fortgehen. Plaut.

Aditur, Impers. man gehet. Cic. Ad curiam aditum est, man ist aufs Rathhaus gegangen.

Aditus, us, m. [1)] der Zugang. Sola viri molles aditus noras, Virg. du allein wußtest, wenn man ihn am gelegensten sorechen konnte. 2) Weg zu einem Orte. Aditum occupare, den Paß einnehmen. Corn. Nep. 3) Metaph. Aditus ad honores, Zugang zu Ehrenämtern. Cic.

Adiudico, aui, atum, are, [1)] rechtlich zuerkennen. Litem alicui adiudicare, einem den Proceß und die streitige Sache zuerkennen. 2) halten, meynen, 3) beschliessen. Plaut. Cic. (Iudico)

Adiugo, aui, atum, are, [1)] zusammen fügen, (einwetten,) zusammen kuppeln. 2) Vitem adiugare, Reben anbinden. Plin. (Iugum)

Adiumentum, i, n. Hülfe. Cic. (Iuuno.)

Adiunctio, onis, f. [1)] Zusatz, Zufügung, Zuthuung. Cic. 2) Zuneigung. Idem. Animi adiunctio, Zuneigung des Gemüths. 3) i. q. Exceptio. Idem. eine Bedingung. 4) eine Figur in der Rede. Idem. (Adiungo)

Adiunctor, oris, m. Zusetzer, Beyfüger, der etwas hinzuthut. Cic.

Adiunctus [1] +, i, m. der einem andern in seinem Amte zugeordnet ist.

Adiunctus [2], a, um, Particip. [1)] hinzugesetzt, darzugefügt, darzugethan. Cic. 2) dabeyliegend, praedia fundo adiuncta. Cic. 3) adiunctiora caussae, was mit der Sache mehr verwandt ist. Cic.

Adiungo, iunxi, iunctum, iungere, [1)] zuordnen, hinzuthun, zufügen, zusammenfügen. 2) Aliquem ad amicitiam adiungere, einen zum Freunde annehmen. Cic. 3) Vxorem sibi adiungere, ein Weib nehmen. 4) Animum aliquo et ad aliquid, sich auf etwas legen. Ter. 5) Accessionem aedibus adiungere, das Haus erweitern. Cic. 6) Sequentia adiungere, Idem. bey den Dialektikern, sehn, was aus einem Satze folgt. 7) Marcellorum nomini tota prouincia adiuncta est, sie steht unter ihrem Patrocinio. Idem.

Adiurgium, ii, n. Zank, Hader. Plaut. (Iurgium) incert.

Adiurgo, aui, atum, are, heftig schelten, mit Worten bestrafen. Aliquem. Plaut. al. obiurgo.

Adiuro, aui, atum, are, [1)] schwören, betheuren. Cic. Alicui adiurare, einem eidlich verheißen. Ter. 2) beschworen. Lact. (Iuro)

Adiustico +, aui, atum, are, gleich machen.