03/2007 Michael Hanstein; Reinhard Gruhl markup
text typed - structural and semantic tagging completed - spell check performed - no orthographical standardization
01/2008; 04/2008; 10/2008; 01/2009; 03/2009; 07/2009; 02/2010 Reinhard Gruhl markup
some corrections inserted


image: as0000

[gap: frontispiz]

image: as0001

ADAMI FRIDERICI KIRSCHII ABVNDANTISSIMVM CORNVCOPIAE LINGVAE LATINAE ET GERMANICAE SELECTVM, QVO CONTINENTVR Vocabula Latina omnis aeui, antiqui, medii ac noui, pariter ac Graeca, Latinitate donata, nec non formulae dicendi elegantiores et Constructiones Verborum; praeterea Deorum, Dearum, Gentium, Regnorum, Regionum, Vrbium, Marium, Fluuiorum, Insularum, Montium, Animalium, Arborum, Herbarum, Florum et Mineralium Nomina; nec non Theologorum, Iure Consultorum, Medicorum, Philosophorum, Philologorum, Poetarum, ac Mythicorum, Artibus liberalibus, aliisque disciplinis, Rei quoque Militari ac Monetariae verba propria, eorumque Significationes et Explicationes, Syllabarum longitudine uel breuitate signis expressa: CVI ADIVNGVNTVR IN FINE Calendarium Romanum, compendia scribendi olim in Latio vsitatissima, siue Notae et Sigla antiquorum; deinde adiecta est Tabula alphabetica Charact. Latin. in Codicibus MStis [abbr.: Manuscriptis] pro Seculorum ratione occurrentium, tum Specimen Scripturae ueteris, APPENDIX REGIONVM, VRBIVM, MONTIVM ET FLVVIORVM; ET AD POSTREMVM Consanguinitatis pariter atque Affinitatis Tabula, Nominaque Numeralia. EDITIO NOVISSIMA, A mendis non paucis studiose repurgata, Parte vtraque aucta, in ordinem redacta, ac denique tironum purioris Latinitatis studiosorum vsui accommodata. CVM PRIVILEGIIS. LIPSIAE SVMTV ENGELHARTI BENIAMINIS SVIKERTI CIC IC CCLXXIV.



image: as0002

[gap: prolegomena]

image: as0036

Explicatio signorum, quibus in hoc Lexico verba distinguuntur.

* Asteriscus verba mere graeca indicat.

+ Signo crucis peregrina, noua et barbara sunt notata.

Obs. vel Obsol. verba obsoleta sunt insignita.



page 219, image: s0110

Appiscatus, a, um. idem quod Adeptus. Lucil.

Appius, ii, m. ein römischer Vorname, welchen viele wackere Männer in der Familie der Claudier geführet haben. Vnde Appia via, ein Weg von Rom bis Brundusium, welchen Appius, ein reicher Römer, mit Quaderstücken hat pflastern lassen. Hor.

Appia +, ae, f. ein Gefäß, das immer ein- und ausgefüllet wird. Gloss.

Applare +, is, n. ein Löffel. Isidor. in Gloss. Scribitur et Appellarea. ae, f. [note of the transcriber: no inflection and gender determination in the print] item Appellaria, ae, f. [note of the transcriber: no inflection and gender determination in the print].

Applaudo, et Adplaudo, plausi, plausum, plaudere, die Hände vor Freuden in einander schlagen, oder mit den Füssen vor Freuden die Erde stampfen. Sibi applaudere, einen Wohlgefallen an sich selber haben. Plin. 2) beystimmen. Applaudere alicui, einem Benfall geben. Cic. (Plaudo)

Applausor, oris, m. [note of the transcriber: no inflection and gender determination in the print], et Adplausor, oris, m. Beystimmer, der mit den Händen schläget, Frohlocker. Plin.

Applausus, us, m. [note of the transcriber: no inflection and gender determination in the print], et Adplausus, us, m. fröliche Beystimmung, Zuruff, das Frohlocken mit den Händen. Cic.

Applicatio, et Adplicatio, onis, f. 1) die Anfügung, Beyfügung. 2) Zuneigung, applicatio animi. 3) ius applicationis, quod habet patronus in eum hominem, qui se ad eum applicuit, qui eum adoptauit patronum. Cic.

Applicatus, et Adplicatus, a, um. angefügt. Ad terram applicatus, angelandet. Iul. Caes. vrbs, colli applicata. Liv. 2) Aures applicatae, kurze Ohren, die nahe am Haupte liegen. Varr. (Applicor)

Applicior, Neutr. us, oris. Comp. idem quod Applicatior, Apul. ab Adiect. Applex. Obsol.

Applicitus, a, um. Particip. ab Applicor, angefügt, anliegend. Hypocaustum cubiculo est applicitum, die Stube stößt an die Kammer. Plin.

Applicium +, ii, n. eine Herberge, Wirthshaus. Etheliv.

Applico, et Adplico, cui, citum, et aui, atum, are. zukehren. Naues terrae, ad terram, applicare, mit den Schiffen an das Land fahren. Liv. applicare, absolute, mit dem Schiffe anlanden. igitur cum Hercules ad littus Amazonum applicuisset. Iustin. 2) ad aliquid se applicare, sich auf etwas legen, sich etwas angelegen seyn lassen. Terent. Ad conuiuia se applicare, schmarotzen. 3) Oscula alicui applicare, einen küssen. Ouid. 4) anlegen. Muris scalas, Leitern an die Mauern legen. Liv. 5) Vsuras summae applicare, Zinsen zu dem Capitale oder Hauptsumme rechnen. ICt. 6) einkehren, übernachten an einem Orte, von einer Armee oder Person. Leg. Longob. 7) geneigt seyn, applicatum esse ad se diligendum. Cic.

Applodo, et Adplodo, plosi, plosum, plodere, (anschmitzen,) anwerfen. Terrae aliquid applodere, etwas auf die Erde werfen. Apul. (Plaudo.)

Apploro, et Adploro, are. mitweinen, beweinen. Alicui applorare, mit einem weinen. Hor. (Ploro.)

Applosus, et Adplosus, a, um. (hingeschmissen,) hingeworfen. Ad terram. Spart. (Applodo)

Appluda, ae, f. die Hülsen, oder Spreu von den Erbsen, Hirsen, und dergleichen Früchten. Plin. 2) Kleyen und Spelsen vom Getrayde. Aul. Gell. Legitur et Appludum, i, n. et Apluda, ae, f. [note of the transcriber: no inflection and gender determination in the print].

Applumbarius +, ii, m. der in der päbstlichen Cantzley das Bley an die Bullen macht. Gloss. Grat.

Applumbatura, ae, f. Anlöthung, Angiessung mit Bley.

Applumbo, et Adplumbo, aui, atum, are. 1) mit Bley überziehen, begiessen, löthen, befestigen. Vlp. 2) verzinnen. vas adplumbatum. Scrib. Larg. (Plumbum)

Appluo, et Adpluo, plui, plutum, pluere. darauf regnen. Plin. (Pluo)

Appodio +, are, sich auf etwas stemmen, lehnen. 2) anlegen, anlehnen. Gloss.

Appono, et Adpono, posui, (posiui. Plaut. ) positum, ponere. zusetzen hinzuthun. Alicui aliquid. Cic. 2) hinzu schreiben. In Epistola dies non erat appositus, in dem Briefe war das Datum (der Tag) nicht darzu geschrieben. Cic. 3) auffetzen, alicui cibum. Sen. 4) Accusatorem apponere, einen Ankläger heimlich anstiften. Cic. 5) verpfänden. Libros suos illi apposuit, er hat ihm seine Bücher verpfändet. Gregor. M. 6) setzen, modnm vitiis, den Lastern ein Ziel setzen. 7) alicui aliquid gratiae. Ter. einem einer Sache wegen Dank wissen.

Apporrectus, et Adporrectus, a, um. ausgestreckt. Ouid.

Apporrigo, porrexi, porrectum, porrigere [note of the transcriber: no inflectional type definition in the print] et Adporrigo, porrexi, porrectum, porrigere, darstrecken, sich neben etwas hinstrecken. Ouid. (Ponigo)

Apportatio, et Adportatio, onis, f. Zuführe, Herbeyschaffung. Vitruu.

Apporto, et Adporto, aui, atum, are. 1) hinzu tragen, 2) hinzuführen, alicui aliquid. Ter. mitbringen, mit sich führen. Idem. (Porto)

Apposco et Adposco, adpoposci, poscere [note of the transcriber: no inflectional type definition in the print],, appoposci, poscere, noch mehr fordern, als man bekomme hat, etwas darüber fordern. Ter. (Posco)

Apposite, Adu. [note of the transcriber: no word class determination in the print] et Adposite, Adv. Qualit. eigentlich, bequem, schicklich. apposite ad persuasionem. Cic. (Appono)

Appositio, et Adpositio, onis, f. Zusatz, Hinzusetzung. Cic. 2) Figur. Grammat. a veteribus epexegesis, explicatio, dicta, vt vrbs, Roma. 3) bey den Medicis bedeutet es Adiectionem eorum, quae corpori ad sanitatem desunt, item nutritionem.

Appositiuus, a, um. was sich hinzusetzen läßt. Plin.

Appositus [1] *, a, um. hinzugethan, was nahe bey dem andern liegt. Castellum flumini appositum. Tacit. daher heißt es, was gleich bey der Hand ist. Parabile est, quod natura desiderat, et appositum. Sen. Cic. 2) füglich, gut,


page 221, image: s0111

bequem, gelegen. cum Praeposit. Ad. Aeger appositus ad medendum, ein Kranker, der geschickt ist zum Heilen. Cic. Tacit. Compar. appositior. Cic. Superl. appositissimus.

Appositus [2], us, m. [note of the transcriber: no inflection and gender determination in the print] et Adpositus, us, m. idem quod Appositio, Zufügung, Hinzusetzung. Plin.

Appotus, a, um, der wohl betrunken ist, oder viel getrunken hat. Plaut. (Potus.)

Apprecio +, are, Werth oder Tare auf etwas schlagen. (Precium)

Apprecor, et Adprecor, atus sum, ari, idem quod Precor, bitten. 2) anbethen. Horat.

Apprehendo, et Adprehendo, hendi, hensum, hendere, [1)] ergreiffen, fassen. Aliquem manu, mit der Hand ergreiffen. Plaut. 2) fassen. Apprehendere historias. Cic. 3) einen Ort einnehmen. Pharum adprehendit. Caes. (Prehendo)

Apprehensibilis +, e Adiect. begreiflich. item was ergriffen oder angefaßt werden kann. Tertull. 2) empfindbar.

Apprendo, prendi, prensum, prendere, contracte i. q. Apprehendobey den Poeten. Sil.

Apprensus, a, um [note of the transcriber: no inflectional type definition in the print] et Adprensus, a, um, ergriffen. Stat.

Apprenticius +, ii, m. ein Lehrpursche. Thom. Walsingh. Apprenticii Iuris, junge Leute, die Iura studiren.

Appressus, a, um, in einander gedrückt. Bud.

Appretio +, are, [note of the transcriber: no inflectional type definition in the print] et, ari [note of the transcriber: no inflectional type definition in the print] et Adpretio, are, et, ari, etwas nach seinem Werthe schätzen. Gloss.

Apprime, et Adprime, Aduerb. sehr, sonderlich, vornehmlich. Cic.

Apprimo, pressi, pressum, primere [note of the transcriber: no inflectional type definition in the print], et Adprimo, pressi, pressum, primere, andrücken. Aliquid alicui rei, et ad aliquid. Plin. (Plemo)

Apprimus, a, um, longe primus, der Vornehmste. Liu.

Apprisio, onis, f. ein ungebauter Acker, den der König in Spanien den Unterthanen gab. Dipl.

Approbatio, onis, f. [note of the transcriber: no inflection and gender determination in the print] et Adprobatio, onis, f. Gutheissung, Wohlgefallen. Cic. 2) Ueberlegung, Standhaftigkeit. Ne vinolenti quidem quae faciunt, eadem approbatione faciunt, qua sobrii, dubitant, haesitant, reuocant se interdum. Cic. 3) der Beweis, approbatio assumtionis. Cic. (Approbo)

Approbator, oris, m. [note of the transcriber: no inflection and gender determination in the print] et Adprobator, oris, m. der etwas billiget, und gut heisset. Cic.

Approbe, et Adprobe, Adu. gar gut, sehr wohl. Plaut.

Approbo, aui, atum, are [note of the transcriber: no inflectional type definition in the print], et Adprobo, aui, atum, are, billigen, gefallen lassen, gut heissen. Cic. 2) gefällig machen, verschaffen, daß man ein Ding gut heisse. Alicui aliquid. Cic. 3) die Rede bestätigen. Cic. 4) beweisen, confirmare argumentis. Ductum a conductoribus operum publicorum, qui dicuntur approbare opus suum, cum est ex lege censoria factum. (Probo)

Approbramentum, i, n. Schimpf, Verweis. Plaut.

Approbro, et Adprobro, are. Alicui aliquid, einem etwas verweisen, für unrecht sprechen, Apul. (Probum)

Approbus, et Adprobus, a, um, gar sehr fromm. Caecil. (Probus)

Appromissor, oris, m. Bürge, der für einen andern gut sagt. Vlp.

Appromitto, misi, missum, mittere [note of the transcriber: no inflectional type definition in the print], et Adpromitto, misi, missum, mittere, gut sagen, Bürge werden, mit und neben einem andern etwas zusagen. Cic. (Mitto)

Approno, are. Se in genua, auf die Knie niederfallen, sich neigen. Apul. (Pronus)

Appropero, et Adpropero, aui, atum, are, hinzu eilen. ad aliquid. Cic. 2) beschleunigen. Mortem approperare, den Tod beschleunigen. Tac. (Propero)

Appropinquatio, onis, f. [note of the transcriber: no inflection and gender determination in the print] et Adpropinquatio, onis, f. Herbeynahung, das Hinzunahen. Cic.

Appropinquo, et Adpropinquo, aui, atum, are, herzu nahen, von der Zeit und vom Orte. Iudicium, mors appropinquat. Cic. hiems appropinquat. Caes. Alicui, et ad aliquem. Cic. Iul. Caes. item. in locum Nep. (Propinquus)

Appropio +, are [note of the transcriber: no inflectional type definition in the print], et Adpropio, are. 1) nahe seyn, hinzu nahen. 2) sich bemühen. Fresne.

Appropriatio +, onis, f. Zueignung. ICt.

Appropriatus, a, um [note of the transcriber: no inflectional type definition in the print] et Adpropriatus, a, um, zugeeignet. Remedia appropriata, diejenigen Arzneymittel, welche einem gewissen Theile des Leibes dienlich sind. Medic.

Approprio +, et Adproprio, are, sich zu eigen machen. Aliquid. ICt.

Approximo +, et Adproximo, are, hinzu gehen, hinzu nahen.

Apruo +, are. Sibi, vel se de re aliqua, sich eine Sache zu Nutze machen, etwas gebrauchen. Vnde

Approuamentum, i, n. Profit, Nutzen von einer Sache. Thom. Walsingh.

Approuator, oris, m. der auf des Herrn Nutzen Acht hat.

Appulsus [1], et Adpulsus, a, um, angetrieben, angelandet. (Appellor)

Appulsus [2], us, m. 1) Anlandung. Liu. 2) Solis appulsus, die Annäherung der Sonne. Liu. Appulsus Pecoris ad aquam, Tränkung des Viehes. ICt. 3) Antreibung. deorum adpulsus, die göttliche Eingebung. Cic. (Pello)

Appuncto, are. Appuntuare, are [note of the transcriber: no inflectional type definition in the print], et Appuntare, are [note of the transcriber: no inflectional type definition in the print]; vocab. Iuris med. eine Streitsache vergleichen. Dipl.

Aprarius, a, um, zu wilden Schweinen gehörig. (Aper)

Apricatio, onis, f. das Liegen an der Sonne. Cic. Lintea apricatione candefacere, Leinwand bleichen. (Apricus)

Apricitas, atis, f. Wärme, schönes Sonnenwetter. Cic. Apricitas diei, schöner warmer Tag. Colum.

Apricor, atus sum, ari, Depon. In Sole, an der Sonne liegen. Varr. apprico, are [note of the transcriber: no inflectional type definition in the print]. Paullin.