03/2007 Michael Hanstein; Reinhard Gruhl markup
text typed - structural and semantic tagging completed - spell check performed - no orthographical standardization
01/2008; 04/2008; 10/2008; 01/2009; 03/2009; 07/2009; 02/2010 Reinhard Gruhl markup
some corrections inserted


image: as0000

[gap: frontispiz]

image: as0001

ADAMI FRIDERICI KIRSCHII ABVNDANTISSIMVM CORNVCOPIAE LINGVAE LATINAE ET GERMANICAE SELECTVM, QVO CONTINENTVR Vocabula Latina omnis aeui, antiqui, medii ac noui, pariter ac Graeca, Latinitate donata, nec non formulae dicendi elegantiores et Constructiones Verborum; praeterea Deorum, Dearum, Gentium, Regnorum, Regionum, Vrbium, Marium, Fluuiorum, Insularum, Montium, Animalium, Arborum, Herbarum, Florum et Mineralium Nomina; nec non Theologorum, Iure Consultorum, Medicorum, Philosophorum, Philologorum, Poetarum, ac Mythicorum, Artibus liberalibus, aliisque disciplinis, Rei quoque Militari ac Monetariae verba propria, eorumque Significationes et Explicationes, Syllabarum longitudine uel breuitate signis expressa: CVI ADIVNGVNTVR IN FINE Calendarium Romanum, compendia scribendi olim in Latio vsitatissima, siue Notae et Sigla antiquorum; deinde adiecta est Tabula alphabetica Charact. Latin. in Codicibus MStis [abbr.: Manuscriptis] pro Seculorum ratione occurrentium, tum Specimen Scripturae ueteris, APPENDIX REGIONVM, VRBIVM, MONTIVM ET FLVVIORVM; ET AD POSTREMVM Consanguinitatis pariter atque Affinitatis Tabula, Nominaque Numeralia. EDITIO NOVISSIMA, A mendis non paucis studiose repurgata, Parte vtraque aucta, in ordinem redacta, ac denique tironum purioris Latinitatis studiosorum vsui accommodata. CVM PRIVILEGIIS. LIPSIAE SVMTV ENGELHARTI BENIAMINIS SVIKERTI CIC IC CCLXXIV.



image: as0002

[gap: prolegomena]

image: as0036

Explicatio signorum, quibus in hoc Lexico verba distinguuntur.

* Asteriscus verba mere graeca indicat.

+ Signo crucis peregrina, noua et barbara sunt notata.

Obs. vel Obsol. verba obsoleta sunt insignita.



page 649, image: s0325

Condigramma, ae, f. [note of the transcriber: no inflection and gender determination in the print], Stadt in Carmanien. Plin.

Condimentarius, a, um , [1)] zum Würzen gehörig. Plin. 2) Subst. Gewürzkrämer, Materialist. Tertull.

Condimentum, i, n. [1)] Gewürz, das wohlschmeckend macht, ein liebliches Gericht. Cic. 2) Metaph. idem quod Temperamentum. Idem. Alles was andre Dinge angenehm macht oder lindert. Multis condimentis humanitates mitigare. Cic. Animus aequus optimum est aerumnae condimentum. Plaut.

Condio, iui, itum, ire , [1)] würzen, wohlschmeckend machen. Plaut. 2) condiren, einmachen. Cibos sale, die Speisen salzen. Mortuos, balsamiren. Cic. 3) Met. Condire orationem, seine Rede lieblich machen. Cic. Tristitiam temporum hilaritate, sein langweiliges Elend durch Frölichkeit mildern. Idem.

Condirector + , oris, m. Mitdirigirer, Verwalter. (Director)

Condiscipula, ae, f. eine Mitschülerinn. Mart. (Condiscipulus)

Condiscipulatus, us, m. Schulgesellschaft. Nep.

Condiscipulus, i, m. Schulgeselle. Cic.

Condisco, didici, discere, lernen, erlernen. Aliquid. Ouid. (Disco)

Condita, orum, n. plur. Geträydemagazin. Condita militaria, Ort, wo der Soldaten ihr Geträyde und ihre Fourage lieget, Magazin. Spart.

Conditanea, orum, n. plur. eingemachte Sachen.

Conditaneus, a, um , [1)] zum Einmachen dienlich. 2) eingemacht. Varr.

Conditarius, a, um , zum Einmachen bequemAugust. Coquina conditaria, die Werkstatt eines Zuckerbeckers.

Conditio [1], onis, f. , idem quod Conditura, Würzung. Conditio ciborum, das Würzen der Speisen. Cic. (Condio)

Conditio [2], onis, f. [1)] Zustand, Beschaffenheit, Bewandtniß. Suet. Temporum conditio, Zustand oder Beschaffenheit der Zeiten. Quint. Conditio vitae, Zustand des Lebens, Lebensart. Cic. 2) Bedingung, Vorschlag, Vertrag. Ea conditione, mit dem Bedinge. Idem. 3) Abrede, Accord. 4) Geschlecht, Herkommen, Stand, Würde. ICt. 5) Abtragung der Schatzung, des Tributs. 6) Conditio frugum, die Aufhebung des Geträydes. Cic. 7) Conditione deferre neptem, verheurathen. (Condo)

Conditionalis, e [note of the transcriber: no inflectional type definition in the print] et Conditionabilis, e Adiect. mit Bedingung gesetzet. Mart.

Conditionaliter, Aduerb. mit Bedingung oder Vorbehalte, Bedingungsweise. ICt.

Conditionarius + , ii, m. ein Mensch, der von einem schlechten Stande ist. item der in einer geringen Kondition stehet. Idem.

Condititius [1], a, um , eingemacht, gewürzt. Cibaria condititia, eingemachte Speise. Colum. (Condio)

Condititius [2], a, um, was man aufhebt, beylegt, oder aufschüttet. (Condo)

Conditiuum, i, n. ein Grab. Senec. (Condo)

Conditiuus [1], a, um , eingelegt, aufgehoben, was man lange halten kann. Mala conditiua, Aepfel, die sich lange halten lassen. Cato. (Condo)

Conditiuus [2], a, um , was man einmacht, einleget, einsalzet. Colum. (Condis)

Conditor [1], oris, m. Einmacher, Conditeur, Zuckerbäcker. Cic. (Condio)

Conditor [2], oris, m. [1)] der etwas setzet, ordnet oder verwahret. Conditor legum, Gesetzgeber. 2) Erbauer, Urheber, Stifter, Verfertiger. ICt. Conditor totius negotii, Rädelsführer. Cic. Conditor historiae, Geschichtschreiber. Ouid. (Condo)

Conditorium, ii, n. [1)] idem quod Conditiuum, ein Grab. Plin. 2) ein Behältniß. Muralium tormentorum conditorium, Zeughaus, Arsenal. Ammian. Marcell.

Conditorius, a, um , [1)] zur Erschaffung gehörig. 2) Cubiculum conditorium, geheimes Cabinet. item Schlafzimmer. Quint.

Conditrix, icis, f. [1)] Erfinderinn Stifterinn, Erbauerinn. Apul. (Condo). 2) Conditrix, ein Weib, das Sachen einmachet, Zuckerbäckerinn. Marcell. (Condio)

Conditum, i, n. idem quod Condita, orum, n. [note of the transcriber: no gender determination in the print] item Proviant, Vorrath.

Conditura [1], ae, f. das Einmachen, die Würze, oder Würzung. Colum.

Conditura [2] + , ae, f. Verfertigung. Petron. (Condo)

Conditus [1], a, um , [1)] eingemacht, gewürzt, wohl schmeckend. Ius male conditum, unschmackhafte Brühe. Horat. 2) Metaph. angenehm, wohllautend. Condita oratio, liebliche Rede. Cic. Compar. Conditior. Nemo lepore et suauitate conditior, es bringt keiner bessere Scherzreden vor, als er. Idem.

Conditus [2], us, m. idem quod Conditura, das Condiren, Einmachen, die Würzung. Colum.

Conditus [3], us, m. [1)] Erschaffung. Conditus mundi, Erschaffung der Welt. Apul. 2) Erbauung. Conditus vrbis, Erbauung der Stadt. Censorin. (Condo)

Conditus [4], a, um . 1) verborgen, behalten. 2) erschaffen, gebauet, verfertiget. a) Conditus antro, in einer Höhle verborgen. Ouid. Aliquid seruare conditum, etwas aufhebenVirg. b) A mundo, ab orbe condito, von Erschaffung der Welt her. (Condor)

Condo, condidi, conditum, condere, [1)] verbergen, behalten, hinlegen, beylegen. In sepulcro, sepulcro, begraben, verbergen. Liu. Condere aliquid arca, etwas im Kasten behalten. Cic. 2) erschaffen, bauen, machen. Condere vrbem, eine Stadt bauen. Virg. Carmen, Poema, Verse machen. Cic. Aurea secula, eine gute Zeit in die Welt bringen.


page 651, image: s0326

Virg. 3) zusammen schreiben, verfertigen, beschreiben. Virg. 4) condere ferrum. Phaedr. den Degen einstecken. 5) diem perpotando, den Tag mit Trinken zubringen. Plaut. 6) erwerben. aeternam famam ingenio. Phaedr. 7) in animum condere, dem Gedächtnisse anvertrauen. Senec.

Condocefacio, feci, factum, facere. abrichten, gewöhnen, lehren. Cic. (Doceo)

Condoceo, docui, doctum, docere. lehren, unterweisen, abrichten. Hirtius.

Condoctus, a, um . gelehrt, unterrichtet, abgerichtet. Plaut. Comparat. Condoctior. Idem

Condolentia + , ae, f. das Mitleiden, Condolenz, Beklagung.

Condoleo, ui, itum, dolere. [1)] schmerzen, wehe thun, heftig krank seyn. Condoluit caput de vento, der Wind hat mir Kopfweh gemacht. Plaut. 2) Mitleiden haben, sein Leid bezeugen, das Leid beklagen, condoliren. ICt. (Doleo)

Condolesco, scere. Inchoat. idem quod Condoleo, Mitleiden haben. Cic.

Condominium + , ii, n. die Mitherrschaft.

Condominor, ari . mitherrschen. Liv.

Condominus + , i, m. Mitherr, der zugleich mit Gewalt über etwas hat. ICt. (Dominus)

Condomo, ui, itum, are. zwingen. Prudent. (Domo)

Condonatio, onis, f. 1) Verehrung, Beschenkung. 2) Vergebung. Cic. (Donatio)

Condonatus, a, um . [1)] geschenkt. Patris lacrymis condonatus est, er ist seines Vaters Thränen geschenkt worden. Plin. 2.) der Gnade, Pardon erlangt hat. Idem.

Condono, aui, atum, are . 1) schenken. aliquem aliquare. 2) nachsehen, nachlassen, zu gute halten, verzeihen. Alicui quid. (Dono)

Condormio, iui, itum, ire . [1)] miteinander schlafen, ruhen. Plaut. 2) idem quod Dormio. Suet.

Condormisco, iscere. Inchoat. Idem . Plaut.

Condormitio, onis, f. die Ausruhung.

Condrilla * , ae, f. [note of the transcriber: no inflection and gender determination in the print] et Condrylla, ae, f. idem quod Condrille

Condrille, es, f. et Condrillum, i, n. eine Art wilden Lattichs, wilde Endivien, Gänsedistel, kleine Wegwarten, Warzenkraut. Plin. dicitur etiam Chondrilla, ae, f. [note of the transcriber: no inflection and gender determination in the print]

Conducenter, Adu. nützlich, zuträglich. Gell.

Conducibilis + , e Adi. dienlich, zuträglich, ersprießlich, nützlich. Contilium conducibile, guter Rath. Plaut. Compar. Conducibilior. Aut. ad Herenn.

Conduco, duxi, ductum, ducere. [1)] zusammen bringen. In vnum locum, an einen Ort zusammen führen. Sallust. 2) kauffen. Nimium magno conducere, gar zu theuer kauffen. Cic. 3) dingen, miethen, pachten. Domum, ein Haus miethen. Idem. Conducere aliquem mercede, einen dingen, oder bestellen. Plaut. Conducere aliquem ad aliquid, einen, etwas zu thun, bestellen, dingen. Cic. Milites, Soldaten werben. Curt. 4) zusammen ziehen, zusammen fügen. Sidon. 5) sicher geleiten auf einer Reise. Dipl. 6) Impers. es ist nütz und gut. Conducunt haec ad ventris victum, das ist zur Speise dienlich. Plaut. Conducit nostrae dignitati, es ist unserer Ehre zuträglich. Cic. Hoc conducit in rem nostram, das dienet in unsern Kram. Plaut. zuträglich. Conducit hoc tuae laudi, das dient zu deinem Lobe. Cic. 7) etwas um einen bedungnen Lohn übernehmen. columnam conduxerat faciendam. Cic. Simonides carmen conduxit. Phaedr. (Duco)

Conductela + , ae, f. idem quod Conductio.

Conductim, Adu. Pachtweise.

Conductilis, e Adi. was man pachten kann.

Conductio, onis, f. [1)] Dingung, Bestellung, Zusammenziehung, Bestand, Miethe. Cic. 2) Krampf. Aurel.

Conductitius, a, um . [1)] was zu dingen oder zu miethen ist. Plaut. 2) gedingt, gemiethet, geworben. Exercitus conductitius, Subsidial- oder Hülfstruppen. Corn. Nep.

Conductor, oris, m. [1)] ein Dinger, Verdinger, Bestandner, Miethmann, Führer, Pachter. Cic. 2) der das Geld auf Arbeit giebt. Val. Max. item der Geld zum Voraus auf die Arbeit nimmt, Conducteur. Cic. 3) gewisses Jnstrument, das zum Steinschneiden gebraucht wird. Med. 4) ein Geleitsreuter. Dipl.

Conductrix, icis, f. Mietherinn, (Beständnerinn,) Pachterinn.

Conductum, i, n. [1)] kleine Bestellung. Cic. 2) etwas, das vermiethet, oder gedungen worden ist, Miethzimmer, Zinßstube, oder die Miethe, das Pachtgut. Petron.

Conductus [1], a, um . [1)] zusammen geführt. Tac. 2) gemiethet, gedungen. Plaut. Numo conductus, um Geld gedungen. Idem. Numi conducti, Geld auf Wucher genommen. Hor. (Duco)

Conductus [2], us, m. die Zusammenziehung. conducta superciliorum. Cael. Aur.

Condulus, i, m. idem quod Condylus, Ring am Finger. Fest.

Conduplicatio, onis, f. [1)] Verdoppelung, Zusammenlegung, doppelte Zusammenlegung. 2) Wiederholung der Wörter. Auct. a. Heren. (Duplicatio)

Conduplicatus, a, um . verdoppelt.

Conduplico, aui, atum, are . zweyfach legen, verdoppeln. Aliquid. Ter. (Duplico)

Condurdon, i, n. [note of the transcriber: no inflection and gender determination in the print] et Condurdum, i, n. Lydweich, ein Kraut. Lychnidis segetum species. Plin.