03/2007 Michael Hanstein; Reinhard Gruhl markup
text typed - structural and semantic tagging completed - spell check performed - no orthographical standardization
01/2008; 04/2008; 10/2008; 01/2009; 03/2009; 07/2009; 02/2010 Reinhard Gruhl markup
some corrections inserted


image: as0000

[gap: frontispiz]

image: as0001

ADAMI FRIDERICI KIRSCHII ABVNDANTISSIMVM CORNVCOPIAE LINGVAE LATINAE ET GERMANICAE SELECTVM, QVO CONTINENTVR Vocabula Latina omnis aeui, antiqui, medii ac noui, pariter ac Graeca, Latinitate donata, nec non formulae dicendi elegantiores et Constructiones Verborum; praeterea Deorum, Dearum, Gentium, Regnorum, Regionum, Vrbium, Marium, Fluuiorum, Insularum, Montium, Animalium, Arborum, Herbarum, Florum et Mineralium Nomina; nec non Theologorum, Iure Consultorum, Medicorum, Philosophorum, Philologorum, Poetarum, ac Mythicorum, Artibus liberalibus, aliisque disciplinis, Rei quoque Militari ac Monetariae verba propria, eorumque Significationes et Explicationes, Syllabarum longitudine uel breuitate signis expressa: CVI ADIVNGVNTVR IN FINE Calendarium Romanum, compendia scribendi olim in Latio vsitatissima, siue Notae et Sigla antiquorum; deinde adiecta est Tabula alphabetica Charact. Latin. in Codicibus MStis [abbr.: Manuscriptis] pro Seculorum ratione occurrentium, tum Specimen Scripturae ueteris, APPENDIX REGIONVM, VRBIVM, MONTIVM ET FLVVIORVM; ET AD POSTREMVM Consanguinitatis pariter atque Affinitatis Tabula, Nominaque Numeralia. EDITIO NOVISSIMA, A mendis non paucis studiose repurgata, Parte vtraque aucta, in ordinem redacta, ac denique tironum purioris Latinitatis studiosorum vsui accommodata. CVM PRIVILEGIIS. LIPSIAE SVMTV ENGELHARTI BENIAMINIS SVIKERTI CIC IC CCLXXIV.



image: as0002

[gap: prolegomena]

image: as0036

Explicatio signorum, quibus in hoc Lexico verba distinguuntur.

* Asteriscus verba mere graeca indicat.

+ Signo crucis peregrina, noua et barbara sunt notata.

Obs. vel Obsol. verba obsoleta sunt insignita.



page 663, image: s0332

Confulminatus + , a, um . vom Donner erschlagen.

Confultus, a, um . Particip. unterstützt, zusammen gefügt. Lucret. (Confulcio)

Confundo, fudi, fusum, fundere. [1)] zusammen schütten, unter einander mischen, vermengen, verwirren. Vera falsis, Wahrheit mit Unwahrheit vermischen. Cic. Sermones in vnum, unterschiedliche Reben vermischen. Liu. Cum igne se confundit ignis, das Feuer vermischt sich mit dem Feuer. Cic. 2) + Metaph. beschämen, bestürzt machen. Pudore confundi, Schamroth werden. Cyprian. 3) Sensus animi confundere, das Herz betrüben, verwirren. Lucret. 4) confundere per totam orationem, etwas in einer ganzen Rede hin und wieder sagen. Cic.

Confusaneus, a, um . verwirrt, vermischt, vermengt. Aul. Gell. (Confusus)

Confuse, Aduerb. vermischt, unter einander, unordentlich. Cic. Compar. Confusius. Idem.

Confusilis, e Adiect. verwirrt. Apul.

Confusim, Aduerb. idem quod Confuse. Varr.

Confusio, onis, f. [1)] Vermischung, Verwirrung, Unordnung. 2) Confusio animi, Betrübniß des Gemüths, Bestürtzung. Confusio vultus, betrübte Mine, trauriges Gesicht. Petron. 3) Schamhaftigkeit. Senec.

Confusus, a, um . Particip. [1)] verwirrt, vermischt. Lucan. 2) betrübt. 3) Confusus pudore, Schamroth gemacht, bestürtzt. Liu. Compar. Confusior. Tacit. Superl. Confusissimus. Suet.

Confutatio, onis, f. Widerlegung. Auct. ad Herenn.

Confutator, oris, m. ein Widerleger, Widersprecher.

Confuto, aui, atum, are . [1)] proprie kaltes Wasser auf kochendes giessen. 2) Met. widerlegen, ablehnen. Confutare argumenta, Gründe widerlegen. Cic. Audaciam alicuius confutare, eines Frechheit hintertreiden. Idem. 3) den Schmerzen unterdrücken. Cic. (Futum)

Confutuo, ere. Vocabulum obsceon. idem quod Rem veneream exercere. Catull. (Futuo)

Confuturus, a, um . idem quod Futurus, das da seyn wird, zukünftig. Plaut.

Congaudeo + , ere. sich mit freuen. Cyprian. (Gaudeo)

Congedio + , are cum Accusat. entlasen, Abschied geben. Loisell.

Congelabilis, e Adi. eissigt.

Congelasco, ascere. Inchoativ. anheben zu gefrieren, zu Eisse werden. Aul. Gell. (Gelu)

Congelatio, onis, f. [1)] das Gerinnen, Zusammenfrieren. Plin. 2) Eiß. 3) eine Krankheit, die aus Froste entstehet.

Congelatus, a, um . eingefroren.

Congelidus, a, um . [1)] gefroren. Cels. 2) idem quod Egelidus, laulicht. Aqua congelida, laulicht Wasser. Cels. sed rectius alii legunt egelida.

Congelo, aui, atum, are . Neutr. [1)] gefrieren, erkalten, zusammen frieren, hart werden. Otio congelauit, er ist vom Müssiggange erstarret. Cic. Vsurpatur etiam Actiue. 2) Fluuius congelat latices suos, er macht, daß es gefriert. Ouid. Congelor, ari . Passiue. Oleum congelatur, das Oel wird zu Eisse, gerinnet. 3) congelare in lapidem. in einen Stein verwandeln. Ouid. 4) congelare lac. Colum. machen, daß die Milch gerinnet. Colum. (Gelu)

Congemmatus, a, um . idem quod Gemmatus.

Congemmatio, onis, f. Verdoppelung, Zusammenfügung. Plaut.

Congeminatus, a, um . verdoppelt.

Congemino, aui, atum, are . [1)] dopppeln. 2) alicui securim, einem einen doppelten Hieb mit der Art geben. Virg. (Geminus)

Congemisco, gemui, gemiscere. Inchoat. mitseufzen. August.

Congemo, gemui, gemitum, gemere. [1)] erseufzen, Seufzer ausstossen, klagen, Mitleiden haben. Cic. Mortuum, über einen Todten trauren. Val. Max. 2) Metaph. Arbor congemuit, der Baum ist mit einem Geprassel umgefallen. Virg. (Gemo)

Congener [1], generis, o. Adi. eines Geschlechts, einerley Art. Plin. (Genus)

Congeneratus, a, um . mitgebohren. Varr.

Congener [2], eri, m. Miteydam. Congeneri, zwoer Schwestern Männer. Gloss. (Gener)

Congenero, are . Obsol. zusammen fügen, verwandt machen, zugesellen, befreunden. Ennius. (Genero)

Congeniculo, are . Obsol. niederknien. Non.

Congenitus, a, um . cum Datiuo mitgebohren. Plin. (a Congignor)

Congenuclo, are . idem quod sequens. Caecil.

Congenulo, are . die Knie beugen, niederknien. Idem. (Genu.)

Congenuo, are . auf die Knie niederfallen. Non.

Conger, siehe Congrus.

Congeries, ei, f. [note of the transcriber: no gender determination in the print] et Congeria, ae, f. Zusammenhäuffung, Hauffen, Aufhäuffung. Plin. Metaph. Saeua congeries, ein Hauffen erschlagener Leute. Val. Flacc. (Congero)

Congermanesco, escere. Inchoat. idem quod Coalesco. Non. (Germanus)

Congerminasco, nascere. Inchoat. zusammen wachsen, mit einander grünen. Apul.

Congermino, are . idem. Varr. (Germen)

Congero [1], onis, m. [1)] ein Camerade. Varr. 2) der anderer Güter an sich zieht. 3) ein Strassenräuber. Fulgent.

Congero [2], gessi, gestum, gerere. [1)] zusammen tragen, schütten. 2) sammlen. Aliquid in aliquem. Cic. 3) Viaticum alicui,


page 665, image: s0333

einem einen Zehrpfennig zusammen schiessen. Idem. 4) Congerere oscula, oft küssen. Ouid. 5) saxa in caput alicuius, einem den Kopf mit Steinen zerwerffen. Sen. 6) caussas alicuius rei in aliquem congerere, alle Schuld auf einen schieben. Liu. (Gero)

Congerro, onis, m. [1)] ein Gesellschafter im Plaudern. Plaut. 2) ein Zusammenscharrer, Geitzhals. Concil. (Gerro, Congero)

Congeste, Aduerb. [1)] unordentlich. Iul. Cap. 2) zusammen getragen, zusammen gehäufft. Idem. (Congestus)

Congestim, Adverb., idem. Apul.

Congestio, onis, f. Zusammenhäuffung, Zusammenschüttung. Marcell.

Congestitius, a, um . zusammen gesammlet, gehäuffet. Congestitia humus, Schutt. Colum.

Congestus [1], a, um. zusammen getragen, zusammen gesammlet. Horat.

Congestus [2], us, m. Zusammentragung. Cic.

Congialis, e Adiect. was einen Congium hält. Plaut. (Congius [correction of the transcriber; in the print Congus].)

Congiarium, ii, n. [1)] Ehrengeschenk an Getraide u. d. g. welches dem Volke, oder den Soldaten gemacht wird. Cic. 2) ein Gefäß, worein ein Congius geht. ICt. 3) Met. Freygebigkeit. Quint.

Congiarius, a, um . i. q. Congialis. Plin.

Congius, ii, m. ein Stübgen, 3 oder 4 Kannen fliessender Dinge. Congius cereuisiae, ein Stübgen Bier. Aul. Gell.

Conglaciatus, a, um . gefroren. Plin.

Conglacio, are . [1)] gefrieren. Frigore, von Kälte gefrieren. Cic. 2) Met. Curioni nostro tribunatus conglaciat, der Curio thut in seinem Tribunate gar nichts. Cic. (Glacies)

Conglebo, are . zu einem Klumpen machen. Prud. (Gleba)

Conglobatim, Aduerb. häuffig, Hauffenweise. Liu. (Conglobatus)

Conglobatio, onis, f. [1)] Zusammenhäuffung, Zusammenwindung. Sen. 2) Met. Conglobatio militum, ein Troupp Soldaten. Tacit.

Conglobatus [1] + , us, m. idem.

Conglobatus [2], a, um . [1)] rund und Kugelweise gemacht. Plin. 2) gebäuffet. Terra conglobata, die runde Erde. Cic. Conglobatus sanguis, stockend Blut. Plin.

Conglobo, aui, atum, are . [1)] zusammen rollen, zusammen sammlen, rund machen, wie eine Kugel. 2) Se in vnum, sich zusammen halten. Liu. Agmen, die Glieder verdoppeln. Locutio militaris. Veget. (Globus)

Conglomero, are , [1)] auf einen Knäul winden. 2) zusammen häuffen, aufhäuffen. Ennius. Omnia in me conglomeras mala, du häuffest alles Uebel auf mich zusammen. Idem. (Glomus)

Conglutinatio, onis. f. [1)] Zusammenfügung, Zusammenleimung. Cic. 2) Metaph. Conglutinatio verborum, Zusammensetzung der Worte. Idem.

Conglutino, aui, atum, are . [1)] zusammen leimen, löten. Plin. 2) vereinigen. 3) zuheilen. Vulnus, eine Wunde zuheilen. Cic. 4) Metaph. Conglutinare concordiam, Einträchtigkeit stiften. Cic. 5) Conglutinatus ex petulantia, voll Muthwillens. Idem. (Gluten)

Congradus, a, um . zugleich mit jemanden gehend. Auien. (Gradus)

Congraeco, aui, atum, are . mit einander schlemmen, prassen und sauffen, dem Sauffen ergeben seyn. Plaut.

Congraecor, atus sum, ari . Depon. idem. (Graecor)

Congratulatio, onis, f. Glückwünschung, Frohlockung. Cic. a sequenti.

Congratulor, atus sum, ari . Depon. Glück wünschen. Cic. Alicui, einem Glück wünschen. Idem. Cum aliquo, sich mit einem freuen. Idem. (Gratulor)

Congredias, idem quod Congrediaris. Plaut.

Congredior, gressus sum, gredi. Depon. [1)] zusammen gehen, sich versammlen. 2) Aliquem, zu einem gehen, mit ihm zu reden. Plaut. 3) Contra aliquem, wider einen anrücken. Cic. cum hoste, sich mit dem Feinde einlassen. Cic. Acie, in der Schlachtordnung an einander kommen. 4) Alicui quotidiana consuetudine, täglich mit einem umgehen. Colum. Cic. (Gradior)

Congregabilis, e Adi. gesellig. apum examina natura congregabilia sunt. Idem. (Congrego)

Congregatim + , Adu. Hauffenweise. Prud.

Congregatio, onis, f. Versammlung. Cic.

Congregator, oris. m. ein Sammler. Arnob.

Congregatus, a, um . versammlet. Cic.

Congrego, aui, atum, are . [1)] zusammen häuffen, versammlen, zusammen treiben. In vnum locum, an einen Ort zusammen bringen. Idem. 2) Se ad aliquem, cum aliquo, sich zu einem gesellen. Idem.

Congressio, onis, f. [1)] Zusammenkunft. Idem. 2) Met. Schlacht, Treffen. prima congressione funduntur. Iustin. 3) Seuera congressio, eine ernsthafte Unterredung, ein Streit. (Congredior)

Congressor, oris, m. der sich zu einem hält, mit einem gehet. Ambros.

Congressus [1], a, um . zusammen kommend. In praelio congressi, sie sind in einem Streite zusammen gekommen. Virg.

Congressus [2], us, m. [1)] Versammlung, Zusammenkunft. Congressum hominum fugere, Leutescheu seyn. Cic. 2) Streit. In congressu perire, im Streite umkommen. Salust. 3) Beyschlaf. Congressu feminarum pollui, sich mit Unzucht verunreinigen. Plin. 4) congressu et instituto de iniuriis experiri, heißt versuchen, ob man einen Streit durch gute Freunde beylegen kann, ehe er vor Gerichte kömmt. Cic. (Gradior)

Congrex, gregis, o. 1) zu einer Heerde gehörig. 2) Congreges volitant, sie fliegen mit einander. Solin. (Grex)