03/2007 Michael Hanstein; Reinhard Gruhl markup
text typed - structural and semantic tagging completed - spell check performed - no orthographical standardization
01/2008; 04/2008; 10/2008; 01/2009; 03/2009; 07/2009; 02/2010 Reinhard Gruhl markup
some corrections inserted


image: as0000

[gap: frontispiz]

image: as0001

ADAMI FRIDERICI KIRSCHII ABVNDANTISSIMVM CORNVCOPIAE LINGVAE LATINAE ET GERMANICAE SELECTVM, QVO CONTINENTVR Vocabula Latina omnis aeui, antiqui, medii ac noui, pariter ac Graeca, Latinitate donata, nec non formulae dicendi elegantiores et Constructiones Verborum; praeterea Deorum, Dearum, Gentium, Regnorum, Regionum, Vrbium, Marium, Fluuiorum, Insularum, Montium, Animalium, Arborum, Herbarum, Florum et Mineralium Nomina; nec non Theologorum, Iure Consultorum, Medicorum, Philosophorum, Philologorum, Poetarum, ac Mythicorum, Artibus liberalibus, aliisque disciplinis, Rei quoque Militari ac Monetariae verba propria, eorumque Significationes et Explicationes, Syllabarum longitudine uel breuitate signis expressa: CVI ADIVNGVNTVR IN FINE Calendarium Romanum, compendia scribendi olim in Latio vsitatissima, siue Notae et Sigla antiquorum; deinde adiecta est Tabula alphabetica Charact. Latin. in Codicibus MStis [abbr.: Manuscriptis] pro Seculorum ratione occurrentium, tum Specimen Scripturae ueteris, APPENDIX REGIONVM, VRBIVM, MONTIVM ET FLVVIORVM; ET AD POSTREMVM Consanguinitatis pariter atque Affinitatis Tabula, Nominaque Numeralia. EDITIO NOVISSIMA, A mendis non paucis studiose repurgata, Parte vtraque aucta, in ordinem redacta, ac denique tironum purioris Latinitatis studiosorum vsui accommodata. CVM PRIVILEGIIS. LIPSIAE SVMTV ENGELHARTI BENIAMINIS SVIKERTI CIC IC CCLXXIV.



image: as0002

[gap: prolegomena]

image: as0036

Explicatio signorum, quibus in hoc Lexico verba distinguuntur.

* Asteriscus verba mere graeca indicat.

+ Signo crucis peregrina, noua et barbara sunt notata.

Obs. vel Obsol. verba obsoleta sunt insignita.



page 789, image: s0395

Cyprinum, i, n. Kerngertöl. Plin.

Cyprinus [1], i, m. [1)] ein Karpfen. Idem. 2) Cyprinus latus, Brachsme, Braßme. Idem.

Cypris [1] * , idis, f. Zuname der Venus, weil ihr in der Jnsel Cypern zuerst ein Tempel gebauet worden ist. Fest.

Cypris [2], e [note of the transcriber: no inflectional type definition in the print], Cypricus, a, um [note of the transcriber: no inflectional type definition in the print] et Cypraeus, a, um, Cyprisch. Cypria diua, vel Mater, die Göttinn Venus. Cyprius vicus, die Lastergasse zu Rom. Cyprius bos, ein unfläthiger Mensch. Prov. Boues enim illic stercore humano victitant. Cyprium aes, Kupfer. Isidor.

Cypros * , i, f. Kerngert, ein Kraut.

Cyprus, i, f. die Jnsel Cypern. Dicitur et Macaria.

Cypsella, ae, f. eine Stadt in Thracien.

Cypselus [1], i, m. Nom. pr. Tyranni apud Corinthios. Cic.

Cypselus [2], i, m. eine Mauer- oder Rheinschwalbe. Plin.

Cyptasia, ae, f. Nomen propr. Vrbis in Gallatia, vulgo, Carosa. Ptolem.

Cyrenae * , arum, f. plur. et Cyrene, es, f. die Stadt Cyrene. Lucan.

Cyrenaeus, a, um [note of the transcriber: no inflectional type definition in the print], Cyrenaicus, a, um, et Cyrenensis, e Adi. von Cyrene. Plin.

Cyrenaica, ae, f. eine Landschaft in Africa, welche auch von etlichen Geschichtschreibern Pentapolis, von den fünf Städten, unter welchen Cyrene die Hauptstadt ist, genennet wird. Strab. Plin.

Cyrenaici Philosophi waren diejenigen, die das höchste Gut in der Wollust und Vergnügung des Leibes setzten; des Aristippi von Cyrene Nachfolger in der Philosophie.

Cyrillus, i, m. ein Kirchenlehrer in dem vierten Jahrhunderte, Bischof zu Alexandrien.

Cyprinus [2], i, m. Nom. propr. eines Märtyrers, welcher unter dem Diocletiano gelitten hat. Volaterr.

Cyrnaeus, a, um , Corsicanisch.

Cyrnea * , ae, f. ein Lägel, eine Art von Weinfassern. Plaut.

Cyrnius, a, um , aus Corsica. Strab.

Cyrnos, i, f. die Jnsel Corsika, Vnde Cyrnii, orum, m. plur. die Einwohner dieser Jnsel. Hist.

Cyropaedia, ae, f. die Bücher des Xenophons, vom Leben und der Auferziehung des Cyrus. Cic.

Cyropolis, is, f. Vrbs Persiae. Hodie Schamachie. Olear.

Cyrre, es, f. idem quod Cyrrestis.

Cyrrestica, ae, f. Landschaft, wo die Cyrrestis verehret wird. Ptolem.

Cyrrestis, is, f. idem quod Minerua. Plin.

Cyrrha, ae, f. siehe Cirrha.

Cyrrhaeus, a, um [note of the transcriber: no inflectional type definition in the print], et Cyrrheus, a, um , was von Cyrrha ist.

Cyrsilus * , i, m. Nom. propr. eines Atheniensers, welcher gesteinigt wurde, weil er etwas wider das allgemeine Beste gerathen hatte. Cic.

Cyrtoma * , atis, n. ein Buckel. Med.

Cyrtosis * , is, f. Idem. Med.

Cyrus, i, m. [1)] Nom. propr. eines Königs in Asien, des ersten Monarchens der Perser. Iustin. 2) Nom. propr. aliorum. 3) Fluuii. Hist.

Cyssarus * , i, m. [1)] der Mastdarm. 2) der Steiß, das Gesäß. Med.

Cysteolithus * , i, m. Schwammstein.

Cystis * , is, f. [1)] id. quod Vesica, Harnblase. Plin. 2) Cystis choledochus, die Gallenblase.

Cyta, ae, f. [note of the transcriber: no gender determination in the print] et Cyte, es, f. Vrbs Colchidis.

Cytaeis * , idis, f. Nomen gentile, die Medea. Propert.

Cytaeus, a, um , von Cyte. Propert.

Cyteorum, i, n. . [note of the transcriber: no inflection and gender determination in the print] et Cotyorum, i, n. Stadt in Cappadocien, die heute zu Tage Cecino heißt. Ptolem. Plin.

Cythera, ae, f. et, orum, n. plur. [1)] Jnsel und Stadt ohnweit Morea, wo Venus zuerst ans Land gestiegen seyn soll. Plin. 2) die Venus

Cytherea * , ae, f. die Göttinn Venus. Virg. Cythereis, idis. f. [note of the transcriber: no gender determination in the print] Ouid.

Cytheris, f. Nom. propr. eine Hure, die von dem Poeten, Cornelius Gallus, geliebet wurde. Dicitur et Lycoris.

Cythereius, a, um . Cythereius heros, der Aeneas. Cythereius mensis, Aprilmonat [correction of the transcriber; in the print Aprilmomonat]. Legitur et Cytheriacus, a, um. Ouid.

Cytheron, onis, m. [note of the transcriber: no inflection and gender determination in the print] siehe Cithaeron.

Cythnus, i, f. eine aus den cycladischen Jnseln. Ouid.

Cythoriacus, a, um [note of the transcriber: no inflectional type definition in the print], et Cythorius, a, um, [1)] von dem Berge Cythorus. 2) von Buchsbaume. Idem.

Cythorus * , i, m. ein Berg in Paphlagonien, der wegen des vielen Buchsbaums bekannt ist. Virg.

Cythos * , n. [note of the transcriber: no gender determination in the print] idem quod Caluaria, Hirnschädel.

Cytinus * , i, m. Granatäpfelblüte. Plin.

Cytis, is, f. arabische Jnsel. Plin.

Cythisus, i, m. Geißklee, ein Kraut. Idem.

Cytonium, ii, n. [note of the transcriber: no inflection and gender determination in the print],, ii, n. [note of the transcriber: no gender determination in the print] item Cotoneum, ei, n. eine Quitte. Macrob.

Cytorus, i, m. Nom. propr. eine von den Söhnen des Phryxus. Strab.

Cyzicenus, a, um . von Cyzicus. Cyzicenus stater, Münze, die nach unserm Gelde vier Gulden ausmacht.

Cyzicus * , i, f. et Cyzicum, i, n. [1)] Nom. propr. Vrbis. Plin. 2), i, m. [note of the transcriber: no inflection and gender determination in the print] Regis cuiusdam [note of the transcriber: scil. the king of the Doliones, cf. Apoll. Rhod. 1,949] . Val.

Czaslauia, ae, f. eine königliche Freystatt in Böhmen, in welcher der in der Historie so berufene Zisca begraben worden ist. Hist. et Geogr.



page 791, image: s0396

D. Indecl., n. [note of the transcriber: no inflection and gender determination in the print] [1)] In ordine Alphabetico Littera quarta, quae nonnunquam mutatur [correction of the transcriber; in the print mututur] cum B vt: Dis pro Bis, quandoque cum L, v. g. Dacrymae pro Lacrymae. Liuius. Item Dautia pro Lautia. Vossius. 2) Nonnunquam [correction of the transcriber; in the print Nonnunquom] Euphoniae caussa inseritur versibus Plautinis et quibusdam vocabulis; e. g. Redintegratio. 3) In numerando valet 500 de quo infra.

Daae * , arum, m. plur. Populi Scythiae. Virg. Scrib. et Dahae. arum, m. [note of the transcriber: no inflection and gender determination in the print] Pomp.

Dabula, ae, f. eine Art eines Palmbaums. Plin.

Daca, orum, n. plur. geringe Aepfel. Idem.

Dacia, ae, f. die Wallachey, Moldau und Siebenbirgen. Geogr. Dacia mediterranea, Siebenbirgen. Eutrop.

Dacicus, a, um, wallachisch, aus der Wallachey gebürtig. Iuu.

Dacisiani, orum, m. plur. Name derjenigen Soldaten, die dem römischen Kayser Claudius statt der Leibgarde dieneten. Alex. ab Alex.

Dacius, a, um, idem quod Dacicus.

Dacnades, um, m. [note of the transcriber: no gender determination in the print] plur. eine gewisse Art von Vögeln, welche die Egypter bey ihren Trinkgelagen, mit Blumen geschmückt, ins Zimmer zu hängen pflegten, damit sie durch ihr beständiges Geschrey keinen beym Schmausse einschlafen liessen.

Dacrymae, arum, f. plur. idem quod Lacrymae. Fest.

Dactyli, idaei, orum, m. plur. idem quod Corybantes. Strab.

Dactylicus, a, um, [1)] zum Dactylo gehörig, dactylisch. Carmen dactylicum, Gedicht aus dactylischen Versen bestehend. 2) idem quod Dactylis.

Dactylidon + , i, n. ein glatter Ring, ein Ring ohne Stein.

Dactylion + , ii, n. Fingerring. item Fingerhut.

Dactyliotheca, ae, f. [1)] Ringkästchen, Futteral, darein man die Ringe legt. Mart. 2) eine Anzahl Edelgesteine. Plin. 3) Handschuh.

Dactylis, idis, f. [1)] Weinreben, eines Fingers dicke. Plin. 2) Fingersdicke. Idem.

Dactylitis, idis, f. ein länglichter Erdapfel. Diosc.

Dactylotheca, ae, f. [1)] idem quod Dactyliotheca, Handschuh. 2) Ringfutteral. Mart.

Dactylothum, i, n. Art von Weinfässern. Alex. ab Alex.

Dactylus, i, m. [1)] ein Finger. Plin. 2) ein Kraut, Krähen- oder Rabenfuß. Apul. 3) Dattelkern. Plin. 4) Fingermuschel, eine Meerschnecke. Gesn. 5) In Poesi ein Versglied von drey Sylben, davon die erste lang, die zwo letztem aber kurz sind. e. g. Dactylus.

Dacus, i, m. [note of the transcriber: no inflection and gender determination in the print] ein Dacier, ein Wallacher, oder Moldauer. Strabo. Dicitur et Daca, ae, m. Lucan. et Corn. Nep.

Daduchus * , i, m. [1)] Fackelträger, der einem bey Nacht leuchtet. 2) oberster Priester der Ceres zu Athen. Alex. ab Alex.

Daedalaeus, a, um, [1)] künstlich. Lucret. 2) schnell, geschwind. Daedalaea fuga, schnelle Flucht. Hor. Legitur et Daedaleus, a, um [note of the transcriber: no inflectional type definition in the print]. Propert. (Daedalus)

Daedalus [1], a, um, kunstreich, künstlich. Virg.

Daedalus [2], i, m. Nomen propr. eines grossen Künstlers zu Athen, welcher in seiner Gefangenschaft sich und seinem Sohne Jcarus Flügel soll gemacht haben, mit welchen sie aus der Jnsul Creta flogen. Daedalo artificiosior, sehr kunstreich. Prov. Daedali machina, geschwinde List. Idem.

Daemogorgon, onis, m. idem quod Natura, Erdgott, Gott, der bey den Heyden die Erde regieret halben soll.

Daemon * , onis, m. [1)] ein Geist, guter oder böser Engel. 2) Daemon, ein Gott. Cic. 3) scil. malus, der Teufel, böse Feind, Satan. Daemon erraticus, Nachtgeist, Gespenst, Poltergeist. 4) gewisser Ort, welchen die Nativitätsteller und Sternseher, die Geburtsstunde zu erfahren, setzen. Apul.

Daemonarcha, ae, m. Beelzebub, der Teufel Oberster.

Daemoniacus, a, um, vom Teufel besessen, teuflisch. Lactant.

Daemonicola, ae, m. ein Teufelsdiener. Aug.

Daemonicus, a, um, teuflisch. Demonicae fraudes, Betrug des Teufels. Lactant.

Daemoniosus + , a, um, verteufelt, voll Teufel, vom Teufel besessen. Iulian. Afr.

Daemonium, ii, n. [1)] idem quod Daemon, Teufel. 2) Teufeley. Cic. 3) ein göttliches Wesen, ein Geist. Cic.

Daemonolatria * , ae, f. Teufelsdienst, Verehrung, Anbetung des Teufels.

Dagnades, um, m. [correction of the transcriber; in the print n. ] plur. idem quod Dacnades, gewisse Vögel, welche die Egyptier, wenn sie des Nachts durchschmausen wollten, aufzuhängen pflegten, damit sie mit ihrem steten und starken Gesange keinen einschlafen liessen. Fest.

Daliuus, a, um, toll, närrisch, unweise, über dessen Einfalt man Mitleiden hat. Fest.

Dalmata, ae, m. [note of the transcriber: no gender determination in the print] et Dalmatius, ii, m. ein Dalmatier. Cic.

Dalmatensis, e idem quod Dalmaticatus. Vopisc.

Dalmatia, ae, f. die Landschaft Dalmatien, an dem adriatischen Meere. Strab.

Dalmatica, ae, f. langes Kleid, bis auf die Füsse. item Priesterrock, Talar. Isidor.

Dalmaticatus, a, um, der einen solchen Rock an hat. Lamprid.

Dalmaticus, a, um, dalmatisch. (Dalmatia)

Dama, ae, f. (Quint. in genere Masc. ) [1)] ein Damhirsch. 2) Gemse. Virg.