03/2007 Michael Hanstein; Reinhard Gruhl markup
text typed - structural and semantic tagging completed - spell check performed - no orthographical standardization
01/2008; 04/2008; 10/2008; 01/2009; 03/2009; 07/2009; 02/2010 Reinhard Gruhl markup
some corrections inserted


image: as0000

[gap: frontispiz]

image: as0001

ADAMI FRIDERICI KIRSCHII ABVNDANTISSIMVM CORNVCOPIAE LINGVAE LATINAE ET GERMANICAE SELECTVM, QVO CONTINENTVR Vocabula Latina omnis aeui, antiqui, medii ac noui, pariter ac Graeca, Latinitate donata, nec non formulae dicendi elegantiores et Constructiones Verborum; praeterea Deorum, Dearum, Gentium, Regnorum, Regionum, Vrbium, Marium, Fluuiorum, Insularum, Montium, Animalium, Arborum, Herbarum, Florum et Mineralium Nomina; nec non Theologorum, Iure Consultorum, Medicorum, Philosophorum, Philologorum, Poetarum, ac Mythicorum, Artibus liberalibus, aliisque disciplinis, Rei quoque Militari ac Monetariae verba propria, eorumque Significationes et Explicationes, Syllabarum longitudine uel breuitate signis expressa: CVI ADIVNGVNTVR IN FINE Calendarium Romanum, compendia scribendi olim in Latio vsitatissima, siue Notae et Sigla antiquorum; deinde adiecta est Tabula alphabetica Charact. Latin. in Codicibus MStis [abbr.: Manuscriptis] pro Seculorum ratione occurrentium, tum Specimen Scripturae ueteris, APPENDIX REGIONVM, VRBIVM, MONTIVM ET FLVVIORVM; ET AD POSTREMVM Consanguinitatis pariter atque Affinitatis Tabula, Nominaque Numeralia. EDITIO NOVISSIMA, A mendis non paucis studiose repurgata, Parte vtraque aucta, in ordinem redacta, ac denique tironum purioris Latinitatis studiosorum vsui accommodata. CVM PRIVILEGIIS. LIPSIAE SVMTV ENGELHARTI BENIAMINIS SVIKERTI CIC IC CCLXXIV.



image: as0002

[gap: prolegomena]

image: as0036

Explicatio signorum, quibus in hoc Lexico verba distinguuntur.

* Asteriscus verba mere graeca indicat.

+ Signo crucis peregrina, noua et barbara sunt notata.

Obs. vel Obsol. verba obsoleta sunt insignita.



page 873, image: s0437

Detono, tonui, itum, tonare, [1)] sehr stark donnern. 2) aufhören zu donnern. 3) Metaph. idem quod Saeuio, poltern, pochen, groß Geschrey machen. Ira detonare, sehr zornig seyn. Vall. 4) verpuffen. Chym.

Detonso, are, Frequent. abscheeren. Aul. Gell.

Detonsus, a, um, [1)] abgeschoren. Ouid. 2) überwunden, gefangen. Quia victis apud Romanos capilli detondebantur, in quo erat amissae libertatis indicium. Also heißt Detonsa Sicambria, die überwundenen Sicambrer, die ihre Freyheit veloren haben. Claud. Sidon.

Detornatus, a, um, [1)] gedrechselt, gedrehet. 2) Metaph. Detornata sententia, ausgekünstelte Reden. Aul. Gell. a sequenti.

Detorno, aui, atum, are, drehen, drechseln. Plin. (Tornus)

Detorqueo, torsi, tortum, et torsum, torquere, [1)] krümmen, biegen, herab lenken, herab beugen. Cursus ad aliquem, den Lauff auf einen zurichten. Virg. 2) anders deuten, verkehren. Plin. 3) abwenden. Animum a virtute. Cic. (Torqueo)

Detorreo, torrui, tostum, torrere, dörren, rösten. Sidon. (Torreo)

Detorsus, a, um, verdrehet, gewendet, verrenkt. Suet.

Detortus, a, um, idem quod Detorsus. Cic.

Detractatio, onis, f. Verweigerung. Tertull.

Detractator, oris, m. idem quod Detrectator. Liu.

Detractatus [1], a, um, abgehandelt. Tertull.

Detractatus [2], us, m. Abhandlung. Idem.

Detractio, onis, f. [1)] Abzug, Abnahme, Entwendung. Detractio alieni, Diebstahl. Cic. 2) Confecti cibi detractio, der Stuhlgang. Idem. 3) Abziehung böser Feuchtigkeit. Sanguinis detractio, Aderlaß. Plin. 4) Ius detractionis, das Abzugsrecht, Nachsteuer. ICt. (Detraho)

Detracto, are, [1)] sich weigern. Lact. 2) einen übel tractiren. Fest. (Tracto)

Detractor, oris, m. [1)] ein Verleumder, Afterreder. Tacit. 2) Abzieher, Entwender.

Detractus [1], a, um, abgezogen, entzogen. Sanguis, detractus venis, aus den Adern gelassenes Blut. Lucret.

Detractus [2], us, m. die Entwendung, Entziehung, Abkürzung, Abzug. Senec.

Detraho, traxi, tractum, trahere, [1)] abziehen. 2) entziehen. 3) herunter reissen. Cic. 4) verringern. 5) verläumden, afterreden. Alicui, einem übel nachreden. Ouid. Detrahere de teste, einen Zeugen verkleinern. Cic. 6) Fidem alicuius verbis detrahere, keinen Glauben geben. Quint. 7) Detrahere sanguinem, Ader lassen. Cels. 8) Detrahere poma arbori, das Obst abnehmen. Colum. 9) Naues ad terram detrahere. Hist. die Schiffe ans Land ziehen. 10) benehmen. Haec detrahenda opinio est, diese Meynung muß man einem benehmen. Cic. 11) Detrahebant illum ex Gallia, sie befanden für gut, ihn auch wider seinen Willen aus Gallien zurück zu rufen. Cic.

Detrectatio, onis, f. [1)] Weigerung, Abschlagung. Liu. 2) Bescheltung. Detrectatione dignus, scheltenswürdig. Apul. 3) Lästerung, Afterredung, Verläumdung. ICt.

Detrectator, oris, m. der sich weigert. Liu.

Detrecto, are, [1)] abschlagen, sich weigern, widersetzen. Aliquid. Ouid. 2) lästern, schänden, übel wollen, verläumden, verunglimpfen, übel nachreden. Aliquem. Sallust. (Tracto)

Detrimentabilis + , e Adi. schädlich. Gloss.

Detrimentosus, a, um, schädlich, nachtheilig. Iul. Caes.

Detrimentum, i, n. proprie, [1)] Abreibung, Abnützung. Varr. 2) Verlust, Schade. Cic. 3) Ergastuli detrimentum, ein gefangener Sclave, der zum ewigem Gefängnisse verurtheilt ist. Curt.

Detritus, a, um, [1)] abgenutzt, abgerieben, abgeschabt. Tacit. 2) Met. Homo detritus, ein abgemergelter, entkräfteter Mensch. Aul. Gell.

Detriumphatus, a, um, der im Triumphe aufgeführet worden ist. Min. Fel.

Detriumpho, aui, atum, are, im Triumphe einführen. Idem.

Detrudo, trusi, trusum, trudere, [1)] herab stossen, ab oder herunter stossen, herunter werffen. 2) abbringen. Cic. Aliquem de sententia detrudere, einen von seiner Meynung abschrecken. Cic. 3) bringen, stürzen. Aliquem ad mendicitatem, einen in die äusserste Armuth stürzen. Plaut. 4) Comitia in alicuius aduentum derrudere, die Reichsversammlung auf eines Ankunft verschieben. Cic. 5) verstossen. colonos rure. Claud. 6) vertreiben. aliquem de loco, Cic. 7) zwingen. qui non potest, hunc ad id, quod facere possit, detrudendum puto. (Trudo)

Detrullo, are, aus einem Geschirre in das andere giessen. Apic.

Detruncatio, onis, f. das Stümmeln, Zerstückung, Abstümmelung, Abschneidung. Plin.

Detruncatus, a, um, abgehauen, zerstümmelt, zerschnitten. Liu.

Detrunco, are, abkürzen, abschneiden, vom Stamme abhauen. Arborem. Liu. Caput detruncare, enthalsen, köpfen. Lactant. (Truncus)

Detrusio, onis, f. Verstossung. Tertull.

Detrusus, a, um, herab gestossen, verstossen, vertrieben. Sub tartara detrusus, in die Hölle hinunter gestossen. Ouid. (Detrudo)

Detudis, Adi. gestossen, klein gemacht. Fest.

Detumeo, tumui, tumere, [1)] propr. die Geschwulst verlieren, zu geschwellen aufhören.


page 875, image: s0438

2) Met. auswüthen, stille werden. Suet. (Tumeo)

Detumesco, mui, mescere, idem quod Detumeo. Odia detumescunt, der Haß läßt nach. Petron.

Detundo, ere, abstossen. Lucil.

Detunsus, a, um, gestossen, verletzt. Apul.

Deturbatus, a, um, herab gestürzt. a sequenti.

Deturbo, are, [1)] hinunter stossen, hinab stürzen. Suet. 2) vertreiben. Virg. De fortunis omnibus aliquem deturbare, einen von dem Seinigen vertreiben. Cic. 3) Aliquem aedibus, einen aus dem Hause stossen. Plaut. 4) Alicui verecundiam deturbare, einen unverschämt machen. Idem. Aliquem de mente deturbare, einen unsinnig machen. Cic. 5) umreissen. statuam deturbare. Cic. 6) in Unordnung bringen. agmina deturbat gladio. Sil. (Turbo)

Deturgeo, tursi, turgere, [1)] sich setzen, wie eine Geschwulst. 2) sinken. Fluuius deturget, der Fluß fällt, wird klein. Plin. (Turgeo)

Deturpo, are, verwüsten, ungestalt machen, schänden. Suet. (Turpis)

Deuago + , are, et Deuagor, ari, abweisen, abgehen. ICt.

Deualuatio + , onis, f. scil. Monetae, Absetzung der Münze. ICt.

Deualuo, are, absetzen, ungültig machen, eine Münze verruffen. ICt.

Deuastatio, onis, f. Verwüstung, Zerstörung. Apul.

Deuastator, oris, m. ein Verwüster. Idem.

Deuastatus, a, um, verwüstet, zerstört. Ouid.

Deuasto, are, verwüsten, zu Grunde richten, zerstören, verderben. Aliquid. Liu.

Deuastus, a, um, sehr groß. Apul. (Vastus)

Deucalion * , onis, m. Nom. propr. des Prometheus Sohns, und Königs in Thessalien, unter welchem, der Poeten Vorgeben nach, die grosse Sündfluth gewesen seyn soll: weil er nun viele Personen, die sich vor dem Wasser auf den Parnaß geflüchtet, mit Speise und Trank versorget hat, so sagen die Dichter, er habe mit seiner Gemahlinn Pyrrha aus den gesäeten Steinen die Erde wieder bevölkert. Poet. Vnde

Deucalioneus, a, um, Deucalioneae vndae vel Deucalionei imbres, grosser Regen, Sündfluth. Lucan.

Deuectio, onis, f. Abführung. (Deueho)

Deuecto, are, Frequent. wegführen. Sedul.

Deuectus, a, um, [1)] hinabgeführt. 2) abgefahren. Rheno, auf dem Rheine. Tac.

Deueho, vexi, vectum, vehere, [1)] hinab führen. Plin. 2) Flumine deuehi, den Fluß hinab fahren. Tacit. 3) Aliquid aliunde, aliorsum devehere, etwas von einem Orte zum andern führen. Curt. (Veho)

Deuello, velli, et vulsi, vulsum, vellere, abreissen, abrupfen, abpflücken. Aliquid. Claud. (Vello)

Deuelo, aui, atum, are, idem quod Reuelo, entdecken, aufdecken. Ouid. (Velum)

Deuenerandus, a, um, ehrwürdig. Tacit.

Deueneror, atus sum, ari, Depon. verehren, respectiren, in Ehren halten. Aliquem aliqua re. Ouid. (Veneror)

Deuenio, veni, ventum, venire, [1)] herab kommen. 2) Ad maturitatem, zeitig werden. Colum. 3) Ad aliquem deuenire, zu einem andern kommen. Cic. 4) In aliquid deuenire, in etwas gerathen. Idem. 5) Ad iuris studium, sich auf das Recht legen. Cic. 6) Ad Senatum deuenient. Cic. sie werden ihre Zuflucht zu dem Rathe nehmen. (Venio)

Deuenustatus + , a, um, häßlich zugerichtet. Sidon. a sequenti. Deuenusto

Deuenusto + , are, [1)] ungestalt machen. Sidon. 2) verunehren. Idem. (Venustus)

Deuerbero, are, sehr schlagen, sehr prügeln. Aliquem. Terent. (Verbero)

Deuerbium, ii, n. vide Diuerbium.

Deuergentia, ae, f. idem quod Inclinatio, Abweichung, Herabhangung, Abhang, Neigung. Aul. Gell.

Deuergo, ere, sich abneigen, abweichen, herabhangen.

Deuerra, ae, f. Göttinn des Kehrens der Häuser. Varr. a sequenti.

Deuerro, verri, versum, verrere, wischen, auskehren, ausputzen. Colum. (Verro)

Deuersito, are, Frequent. abwenden, ablenken. Aul. Gell.

Deuersor [1], atus sum, ari, Depon. herbergen. Eum parum laute deuersari, dicit. Cic. er sagt, er logire sehr schlecht.

Deuersor [2], oris, m. ein Gast in einer Herberge. Cic.

Deuersorium, ii, n. ein Wirthshaus. Idem.

Deuersorius, a, um, zum Einkehren dienlich. Plaut.

Deuersus, Aduerb. hinabwärts. Obsol. Fest.

Deuerticulum, i, n. idem quod Diuerticulum, Herberge, Einkehrung.

Deuerto, et Deuorto, verti, versum, vertere,, vorti, vorsum, vortere [note of the transcriber: no inflectional type definition in the print] [1)] abwenden. 2) einkehren. Cic. 3) wenden, kehren. Lucan.

Deuertor, verti, idem quod Diuertor, einkehren, sich wohin wenden. Cic.

Deuescor, vesci, Depon. abessen, abätzen, abweiden. Stat. (Vescor)

Deuestio, vestiui, vestitum, vestire, entkleiden. Se deuestire, sich ausziehen. Apul. (Vestis)

Deueto, ui, itum, are, verbieten. Quint.

Deuetum + , i, n. ein Verboth. Dipl.

Deuexatus, a, um, zerplagt, gemartert. Cic.